temat P21

6
TEMAT NUMERU
Kolorowy świat
Kolorow
Kolorowy świat TEMAT NUMERU
7
„Świat wówczas
dopiero będzie
szczęśliwy, gdy wszyscy
ludzie mieć będą dusze
artystów, to znaczy, gdy
z radością wykonywać
będą swą pracę”.
August Rodin
» Jolanta Cergowska
nauczyciel w Przedszkolu Nr 245
„Sowy Mądrej Głowy” Dla Dzieci
Słabowidzących w Warszawie, opiekun
koła plastycznego „Mali Artyści”
Od
kredki,
farby, papier,
zabawa i rozwój
y świat
początków istnienia, od pierwszych lat
życia człowiekowi towarzyszy naturalna
potrzeba tworzenia, wyrażania siebie
i swoich emocji. Twórczość ukierunkowana na wyższe wartości angażuje nie
tylko nasz rozum, ale również uczucia,
doznania, pragnienia i niepokoje. Sztuka
służy porozumiewaniu się, przemawia
językiem zrozumiałym dla większości
ludzi bez względu na wiek, wykształcenie, pochodzenie, czy kolor skóry. Sama
w sobie podnosi poziom jakości życia
i leczy duszę. Pomaga określić nastrój,
radość, zadowolenie, lęk, napięcie,
pozwala wyrazić siebie. Poprzez sztukę
komunikujemy się z innymi ludźmi. Ileż
emocji wzbudzają w nas dziś pierwsze
malowidła naskalne, utrwalone odciski
dłoni, ozdobne narzędzia, prosta biżuteria, przedmioty codziennego użytku
wykonane przez naszych przodków
przed tysiącami lat. Jak wiele możemy
o tych ludziach tą drogą się dowiedzieć.
Plastyka w życiu dziecka jest potrzebna
na co dzień. Jest nieodzownym środkiem
wyrazu dziecięcej wyobraźni i stałym
przedmiotem zainteresowania rodziców.
W czasie wykonywania różnorodnych
prac plastycznych dziecko może doskonalić swoją sprawność manualną, ćwiczyć koordynację wzrokowo-ruchową,
rozwijać spostrzegawczość, ćwiczyć
koncentrację uwagi i pamięć wzrokową.
â
8
TEMAT NUMERU Kolorowy świat
Pomoce plastyczne
dla najmłodszych dzieci
 farby do rąk
 stemple gąbkowe o różnych kształtach
(do kupienia w zestawie)
 wałki gąbkowe
 stemple gumowe do nakładania
na palce (do kupienia w zestawie)
 pędzle gąbkowe (do kupienia
w zestawie)
 grube pędzle z włosiem w tym pędzle
malarskie
 grube kredki świecowe
 tłuste pastele
 grube flamastry zmywalne
 tablica do rysowania flamastrami
zmywalnymi
 węgiel rysunkowy:
 farby plakatowe w tubach
 pojemniki na farby z zabezpieczeniem
przeciw rozlaniu się farby
 paleta z dużymi pojemnikami do
rozrabiania farb
 plastikowe talerzyki do rozrabiania farb
 duże arkusze szarego papieru
 biały blok A-3
 kolorowy blok A-3
 ciastolina
 masa terakotowa
 masa papierowa
 plastelina
 modelina
 foremki i przybory do mas plastycznych
(do kupienia w zestawie)
 papier kolorowy
 klej w sztyfcie
Zachęcam do
oprawiania
wybranych prac
dziecka i ozdabiania
nimi swoich
mieszkań. Dziecko
będzie mogło wtedy
poczuć się kimś
wyjątkowym, będzie
wiedziało, że w pełni
doceniamy jego
twórczość, że jest dla
nas ważna.
â
Przedstawić to, o czym czasem nie ma
ochoty lub odwagi mówić, co czasem
trudno mu opisać słowami, rozładować negatywne emocje. Może także
poczuć się kimś ważnym, docenionym,
wyjątkowym.
Rolą rodziców i nauczycieli jest
wspieranie dziecka w tych działaniach.
Pozwólmy
eksperymentować
Niedopuszczalna jest więc wszelka krytyka, np: jak ty to narysowałeś? Dlaczego
namalowałeś niebieskie słońce? Trawa
jest zielona, a nie czerwona. A czy my,
jako dorośli, odważamy się krytykować
wielkich, uznanych mistrzów? Jeśli im
wolno dokonywać przekształceń, eksperymentów z linią, kształtem, kolorem i perspektywą, to czyż nie możemy
pozwolić na to małemu dziecku?
Możemy, a nawet powinniśmy. Największą sztuką dla nas, dorosłych, jest postępować tak, aby nie zniszczyć w dziecku
tej naturalnej chęci eksperymentowania, bawienia się i czerpania radości
z doświadczeń plastycznych. Poza tym
zabawy plastyczne są wstępem do nauki
pisania. Samo pisanie jest czynnością
niezwykle złożoną i trudną. Mimo to
wielu rodziców oczekuje, że ich dziecko
nauczy się pisać już w bardzo wczesnym
wieku, i to bez odpowiedniego przygotowania. Rodzice często nie biorą zupełnie
pod uwagę trudności, które się z tym nieodłącznie wiążą. Pisanie obejmuje rozwinięcie umiejętności np. prawidłowego
uchwytu ołówka oraz kontrolowania jego
ruchu i nacisku, z jakim piszemy. Pisanie
to również zdolność zapamiętywania,
planowania i płynnego wykonywania
sekwencji ruchów, a także rozumienie
znaczenia różnorodnych symboli.
Zadaniem dorosłych jest więc pomoc
małym dzieciom w rozwinięciu umiejętności, jakich potrzebują do twórczego
wypowiadania się, mając cały czas
na uwadze także inny cel, jakim jest
przygotowanie dziecka do nauki pisania
w przyszłości. Dziecko powinno otrzymać
możliwość rozwoju precyzyjnej kontroli
ruchu oraz świadomości przestrzennej.
Organizujmy mu więc okazje do manipulowania kredkami, węglem drzewnym,
grubymi flamastrami, pędzlem. Razem
z nim modelujmy z plasteliny, masy solnej, gliny, zaczynając od rzeczy najprost-
Kolorowy świat TEMAT NUMERU
szych: wałeczków, kulek i „placuszków”.
Sprawność ruchowa lub motoryczna
dziecka uzależniona jest od osiągnięcia
przez dziecko odpowiedniego do wieku
i jego potrzeb życiowych stopnia rozwoju
i opanowania umiejętności koordynacji
mechanizmu ruchowego. Małe dzieci
bardzo różnią się w tym zakresie i zależy
to od wielu czynników. Trudno więc
określić, w jakim dokładnie wieku jest
ono w stanie wykonać daną czynność.
Każdy rodzaj działalności plastycznej – technika plastyczna służy
ćwiczeniu nieco innych sprawności
i umiejętności.
Stemplowanie:
 jest jedną z najprostszych technik
plastycznych;
 wywołuje duże zainteresowanie
u bardzo małych dzieci, gdyż
od razu uzyskują ciekawe efekty
swojej pracy;
 szczególnie akceptowane jest
przez dzieci niesprawne manualnie, mające trudności w plastycznej wypowiedzi;
 technika ta może być punktem
wyjściowym do innych technik;
 małe dziecko może stemplować, wykorzystując specjalne
wałki i stemple z gąbki, stemple
gumowe nakładane na palce,
stemple wykonane np. z ziemniaka.
Malowanie i rysowanie:
 podnosi sprawność manualną,
orientację przestrzenną, koordynację wzrokowo-ruchową;
 rozwija wyobraźnię przestrzenną,
pamięć wzrokową, zdolność wnikliwej obserwacji,
 powoduje zainteresowanie twórczością plastyczną;
 oddziałuje terapeutycznie na całą
osobowość dziecka;
Lepienie z mas plastycznych
(ciastolina, masa papierowa, plastelina,
glina, modelina itp.):
 usprawnia zręczność rąk, szybkość i koordynację ruchów;
 wpływa na kształtowanie wyobraźni
przestrzennej, koordynacji wzroko-
9
wo-ruchowej, orientacji przestrzennej, pamięci wzrokowej;
 wdraża do twórczego myślenia,
planowania, kontrolowania i korygowania wytworów własnej pracy;
Kolorowanie:
 podnosi precyzję ręki, sprawność
manualną;
 rozwija koordynację wzrokoworuchową, orientację przestrzenną;
 ćwiczy spostrzegawczość;
Wycinanie:
 usprawnia zręczność rąk;
 rozwija koordynację wzrokoworuchową;
 rozwija wyobraźnię;
Wydzieranie:
 podnosi sprawność manualną,
rozwija precyzję rąk, koordynację
wzrokowo-ruchową;
 rozwija wyobraźnię twórczą
Proponując zabawę plastyczną,
należy przede wszystkim umożliwić
dziecku poznanie podstawowych materiałów i narzędzi oraz nauczyć je, jak
z nich korzystać.
R E K L A M A
â
10
TEMAT NUMERU Kolorowy świat
Formy działań
manualnych
dla małych dzieci
 malowanie palcami
 stemplowanie
 malowanie pędzlami z gąbki
 malowanie grubymi pędzlami
z włosiem
 rysowanie grubymi kredkami, grubymi
flamastrami
 modelowanie z mas plastycznych
â
Ważne jest, aby już na samym
początku zwrócić uwagę na prawidłowe posługiwanie się przyborami,
a w szczególności na sposób trzymania
kredki. Warto też wcześniej pomyśleć
o odpowiednim zorganizowaniu miejsca do działalności plastycznej oraz
o ochronie ubranka dziecka (zabezpieczenie go fartuszkiem ochronnym).
Zapewni to zarówno rodzicom, jak
i dziecku komfort swobodnej działalności i ustrzeże przed zabrudzeniem
dziecka i otoczenia.
Technika dowolna
Już całkiem małe dzieci uwielbiają
malować palcami na dużych kartonach, potem w miarę doskonalenia
się ich sprawności manualnej możemy
zmniejszyć format prac, dać do ręki
pędzle z gąbki, a następnie różnej grubości pędzle z włosia. Podobnie jest
z kredkami. Najpierw powinniśmy
dać dzieciom miękkie kredki świecowe i tłuste pastele, potem dopiero
kredki w twardej oprawie. Dzieci bardzo lubią zabawy kolorem. A więc kilkoma kolorami do wyboru, ale również zabawy różnymi odcieniami tego
samego koloru, np. zielonym rozbielonym, zielonym z odrobiną granatu,
brązu, żółci. Wystarczy zapełnić kartkę
plamami we wszystkich tych odcieniach, a przekonacie się, że powstanie
prawdziwe dzieło sztuki. W podobny
sposób możemy zachęcać dzieci do
zabawy linią. Możemy umówić się, że
malujemy same linie – różnokolorowe
lub znowu linie w różnych odcieniach
tego samego koloru. Niezwykle przydatne do tego typu działalności i bardzo
lubiane przez małe dzieci są grube flamastry i pędzle z końcówką w postaci
prostokątnej gąbki. Linie mogą być
proste i faliste. Mogą się tylko doty-
kać lub przecinać i przenikać. Dobrze
jest w czasie takich działań umożliwić
dziecku słuchanie spokojnej muzyki,
najlepiej nagrań muzyki klasycznej.
Pomaga to w rozładowaniu napięć,
pozwala na swobodniejsze posługiwanie się narzędziem, rozwija wyobraźnię. Jeśli za jakiś czas połączymy plamy
z liniami, powstaną już wyobrażone
przez dzieci fantastyczne obrazy przedstawiające zarówno świat rzeczywisty,
jak i świat ich marzeń i snów, może
nie zawsze do końca zrozumiały przez
nas, dorosłych, ale ich własny – niepowtarzalny. Wielką sztuką dla dorosłych
jest nauczyć dziecko patrzeć w ten
sposób, by potrafiło dostrzegać piękno
otaczającego nas świata. Pokażmy mu
świeżość wiosennej zieleni, kroplę rosy
na pajęczynie, chmury przesuwające
się po niebie, nastroszonego ptaka,
sosnę o fantazyjnym pniu, ciekawy
wykrój liścia klonu, deszcz rozpryskujący kałuże, koronkę śnieżynki, a po
powrocie ze spaceru dajmy mu materiały, narzędzia i pozwólmy działać.
Nawiązujmy do obserwacji poczynionych w czasie spaceru. Pamiętajmy,
że małe dziecko chętnie uczy się przez
obserwację i naśladowanie, bawmy się
więc razem z nim. º
Szaleństwa plastyczne
z dziećmi mogą wspomóc
poniższe publikacje
Sylwia Jakubiec, Aktywność estetyczna
dziecka w zintegrowanym systemie
nauczania, Wydawnictwo Impuls
Małgorzata Olczak, Trening Twórczości.
Współczesna i efektywna forma
wychowania przez sztukę,
Wydawnictwo Impuls
Anna Kolbarczyk, Zabawy ze sztuką.
Podręcznik metodyczny dla nauczycieli.
Praca z dzieckiem uzdolnionym,
wrażliwym lub nieśmiałym w małych
grupach, Wydawnictwo Impuls
Anna Kolbarczyk, Kolorowe szybki, czyli
jak małym dzieciom mówić o sztuce,
Wydawnictwo Impuls
Mariola Jąder, Techniki plastyczne
rozwijające wyobraźnię,
Wydawnictwo Impuls
Małgorzata Barańska, Andrzej Jurkiewicz,
Wytnij, złóż i już! Papierozwierzaki,
Wydawnictwo Harmonia
Magdalena Tomkowska, Wycinanki na
cały rok szkolny, Wydawnictwo Harmonia
Kolorowy świat TEMAT NUMERU
Propozycje zabaw plastycznych
dla najmłodszych dzieci
„Zabawa kotka”
rysowanie – zabawa linią
Pomoce:
 pacynka lub maskotka przedstawiająca kota
 obrazek kota wycięty z kolorowego magazynu
 klej w sztyfcie
 kłębek włóczki
 2 duże kartony (nie mniejszy niż A3)
 gruby flamaster
Przebieg zabawy:
1.Zabawę zaczynamy od opowieści o babci,
która robiła na drutach sweterek dla wnuczka.
Podczas tej pracy zasnęła. Babcia miała
małego kotka. Korzystając z sytuacji, zaczął
wesoło bawić się kolorowym kłębkiem włóczki.
W czasie opowiadania wykorzystujemy pacynkę
i kłębek włóczki.
2.Pokazujemy dziecku, jak kotek poplątał włóczkę:
rozwijamy ją z kłębka i poplątaną układamy
na kartonie. Zachęcamy do zabawy dziecko.
3.Razem z dzieckiem wykonujemy w powietrzu
ruchy naśladujące rozwijanie się włóczki.
4.Dajemy dziecku do ręki gruby flamaster
i prosimy, by narysowało zabawę kotka.
Pozwalamy mu na swobodną działalność.
5.Prosimy dziecko, by nakleiło kotka na jednym
z końców poplątanej włóczki.
6.Chwalimy efekt pracy dziecka.
7.Razem z dzieckiem porządkujemy miejsce
działalności plastycznej.
Zdjęcia: Marek Zawadka
„Żabki na łące”
malowanie – zabawa plamą i odcieniami
tego samego koloru
Pomoce:
 farby plakatowe: zielona, żółta, brązowa,
granatowa i biała, które posłużą do rozrobienia
kilku odcieni zieleni
 gruby pędzel z włosia (np. nr 22) lub pędzel
z końcówką z gąbki
 2 duże kartki z bloku A3
 paleta z dużymi pojemnikami do farb
 żabka wycięta z kolorowego magazynu lub
narysowana przez rodzica
 klej w sztyfcie
Przebieg zabawy:
1.Zabawę zaczynamy od rozmowy na temat
obserwacji przyrodniczych poczynionych
w czasie spaceru lub od obejrzenia obrazka,czy
zdjęcia znalezionego w Internecie. Zwracamy
uwagę na liczne odcienie wiosennej zieleni.
Na oczach dziecka rozrabiamy farby plakatowe:
do każdego z 6 pojemników na palecie
wyciskamy zieloną farbę plakatową, w kolejnych
zmieniamy odcień zieleni, dodając po odrobinie
jednej z pozostałych farb. Dokładnie mieszamy
farbę w każdym z pojemniczków i obserwujemy
zmianę koloru.
2.Zapraszamy dziecko do zabawy, prosząc, by
„wyczarowało” trawę dla żabki. Zachęcamy do
używania wszystkich kolorów na zmianę i do
punktowego zapełnienia całego kartonu. Na
oddzielnym kartonie pokazujemy, jak można to
zrobić.
3.Dajemy dziecku pędzel do ręki i pozwalamy
na swobodną działalność.
4.Po wyschnięciu pracy pozwalamy nakleić
dziecku żabkę w wybranym przez nie miejscu.
5.Chwalimy efekt pracy dziecka.
6.Razem z dzieckiem porządkujemy miejsce
działalności plastycznej.
„Wiosna w ogrodzie”
zabawa kształtem – stemplowanie
Pomoce:
 farby plakatowe w tubach
 plastikowe talerzyki do rozrobienia farb
 wałki z gąbki
 stemple gąbkowe: słoneczko, chmurka, motyl,
kwiatek
 duży karton co najmniej o formacie A3
Przebieg zabawy:
1.Zabawę przeprowadzamy po spacerze w parku
lub ogrodzie, w czasie którego dziecko miało
możliwość zaobserwować kwitnące kwiaty,
motyle, przesuwające się po niebie chmury.
W innym przypadku możemy posłużyć się
ilustracjami lub zdjęciami z Internetu.
2.Razem z dzieckiem wybieramy potrzebne
nam do działania farby i rozrabiamy je
na plastikowych talerzykach.
3.Następnie razem z dzieckiem wybieramy
stemple, rozpoznając i nazywając poszczególne
kształty.
4.Zachęcamy dziecko do zamalowania górnej
połowy kartonu farbą błękitną, mówiąc,
że to będzie niebo. Dolną zamalowujemy
na ciemnozielono, mówiąc, że będzie to ziemia.
Używamy do tego szerokiego wałka z gąbki.
5.Następnie zachęcamy dziecko do odbijania
pozostałych stempelków.
6.Chwalimy efekt pracy dziecka.
7.Razem z dzieckiem porządkujemy miejsce
działalności plastycznej.
11