Francja Lotaryngia

Francja
Stolica:
Paryż
Powierzchnia:
675 417 km²
Ludność:
65 700 tys.
Waluta:
euro (EUR), 1 EUR = 100 centów
Napięcie:
220 V
Język:
francuski
Wiza:
wiza nie jest wymagana
Regiony:
Alzacja, Bretania, Burgundia, Dolina Garonny, Dolina Loary, Korsyka, Lazurowe
Wybrzeże, Lotaryngia, Masyw Centralny, Nicea, Normandia, Paryż, Pireneje,
Północna Francja, Szampania, Zatoka Biskajska
Lotaryngia
Krótka informacja
Historyczna kraina z dobrą kuchnią i malowniczym pasmem Wogezów.
Informacje ogólne
Turyści stosunkowo rzadko zaglądają na tereny pogranicza francusko-niemieckiego, niemniej jeżeli ktoś ma okazję wypoczywać w Lotaryngii z
pewnością nie będzie zawiedziony, gdyż okoliczne atrakcje turystyczne nie pozwolą na nudę, a wolny czas wypełnią wycieczki po ciekawych
zakątkach.
Lotaryngia położona jest w północno-wschodniej Francji, sąsiaduje z Alzacją, Burgundią i Szampanią, oraz malowniczymi górami Wogezy, od których
dzielą ją lesiste tereny. W porównaniu z innymi regionami Lotaryngia najsilniej została dotknięta podczas I wojny światowej, niemniej w historii regionu
można doszukać się wielu ciekawych epizodów. Pierwszymi osadnikami na zalesionych terenach byli Celtowie z plemion Leuków i Mediomatryków,
które podobnie jak pozostałe regiony Francji podbijali kolejno Rzymianie i Frankowie. Z racji tego, iż tereny te leżały na pograniczu francuskoniemieckim od zawsze budziły spory i powodowały liczne konflikty. Po traktacie z Verdun w 843 r. strategiczne ziemie otrzymał Lotar I i to właśnie od
jego imienia wywodzi się nazwa krainy. Dziedzic królewskich terytoriów Lotar II nie utrzymał władzy, a Lotaryngia stała się przedmiotem nieustępliwej
rywalizacji królów frankijskich z władcą niemieckim Henrykiem I, który w 925 r. wcielił północno-wschodnie tereny Francji do Niemiec. Region jeszcze
kilkukrotnie przechodził z rąk do rąk pod różnymi postaciami administracyjnymi. Za sprawa pamiętnego traktatu wiedeńskiego z 1738 r. Lotaryngia
przypadła królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu, a kilkadziesiąt lat później została bezpośrednio włączone do Francji. Kiedy Francuzi przegrali wojnę
z Niemcami w 1871 r. utracili region, który wrócił do macierzy dopiero po dwóch wojnach światowych odciskających na tych terenach krwawe piętno.
Pomimo tragicznej historii turyści mogą zajrzeć do kilku ciekawych miast, wśród których dominuje stolica regionu Metz malowniczo rozłożona nad
licznymi kanałami i rozlewiskami rzeki Mozeli. W wielu miejscach wzdłuż rzeki można znaleźć spokój i wytchnienie, niemniej turystów przyciąga
wielkomiejski gwar miasta i kilka ciekawych zabytków. Najcenniejszym z nich jest gotycka katedra św. Stefana z imponującą wieżą kryjącą słynny
dzwon Dame Mutte. Wnętrze świątyni zadziwia wysoką nawą główną, nietypowymi organami z niebywałą akustyką i witrażami tworzonymi przez
wieki, z których część zaprojektował sławny artysta Marc Chagall. Turyści oprócz podziwiania kunsztownego wykończenia świątyni mogą zwiedzić
romańską kryptę oraz skarbiec z cennymi zabytkami pochodzącymi ze średniowiecza. Metz traktowane jest przez turystów jako wielkie muzeum pełne
starych kościołów, pałaców i mieszczańskich domów, po którym spacer przywołuje na myśl połączenie włoskich miasteczek z typową, francuską
prowincją. Wędrówka po mieście nie powinna ominąć XVII-wiecznego klasztoru Karmelitów, w którego pomieszczeniach wyeksponowano rzadkie
znaleziska z epoki romańskiej oraz średniowieczne dzieła sztuki religijnej. Mozela meandruje po mieście tworząc liczne odnogi, przy jednej z nich
można zobaczyć nietypową świątynię Temple Neuf – wzniesiony przez Niemców kościół protestancki charakteryzujący się rzadkim we Francji stylem
neoromańskim. Wzdłuż rzeki rozciągają się wspaniałe parki zachęcające do spacerów, a przy nabrzeżu znajdują się wypożyczalnie sprzętu
pływającego.
Gerardmer – Lotaryngia nie ma dostępu do morza czy oceanu, niemniej wypoczywać można nad wodą w przyjemnym kurorcie położonym przy
zachodnich zboczach Wogezów w sąsiedztwie polodowcowego jeziora Gerardmer. Niewielka miejscowość cieszy się zainteresowaniem turystów
latem i zimą. Letnisko dysponuje doskonałym zapleczem hotelowym, apartamentowym i gastronomicznym, ponadto oferuje liczne rozrywki i
możliwość uprawiania sportów wodnych takich jak żeglarstwo czy windsurfing oraz pływanie łodziami motorowymi, skuterami i na nartach wodnych.
Kuchnia
Kuchnia francuska nie bez powodu budzi uznanie wśród turystów poszukujących kulinarnych doświadczeń, gdyż standardy przygotowywania
posiłków zarówno w restauracjach, jak i prywatnych domach są na wyższym poziomie niż w większości innych krajów. Jedzenie jest ważnym
elementem życia codziennego, celebrowanym na każdym kroku. Przyjemność jedzenia została przywieziona z Włoch za sprawą księżnej
Katarzyny Medycejskiej, rozwinęła się podczas rewolucji francuskiej, a zaistniała na świecie za sprawą filozoficznego traktatu napisanego we
Francji pt.: „Filozofia smaku”. Każdy turysta o wyrafinowanym smaku z pewnością znajdzie coś dla swojego podniebienia dzięki bardzo
urozmaiconej kuchni związanej z rolniczym i klimatycznym zróżnicowaniem kraju, a także położeniem w sąsiedztwie Morza Śródziemnego i
Oceanu Atlantyckiego.
Francuzi jadają wszystko począwszy od mięs takich jak wołowina, wieprzowina, jagnięcina, drób, poprzez sery i ryby, a skończywszy na
wyrobach mącznych, owocach i warzywach. Najczęściej są to trzy posiłki dziennie jadane również poza domem – wyjście do restauracji jest
niemałą przyjemnością. Lekkie śniadania (petit dejeuner) składają się najczęściej z filiżanki kawy, herbaty lub gorącej czekolady z rogalikiem –
croissant, bułką drożdżową – brioche lub bagietką – baguette. Popularne jest również słodkie pieczywo viennoiseries podawane z masłem i konfiturą.
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Strona 1/6
Czas obiadu (dejeuner) to przeważnie pora między 12 a 14:30, natomiast kolacje (diner, souper)
wieczornych. Są to spotkania z rodziną i przyjaciółmi charakteryzujące się długimi rozmowami.
celebruje się od 19 do późnych godzin
Jeżeli ktoś nie ma czasu na obiad chwyta w rękę baguette crudites – bagietkę z sałatą i surowymi warzywami lub po prostu idzie do bistro na stek z
frytkami. Turyści próbujący kupić pieczywo przekonają się, że wybór nie jest prosty z racji jego różnorodności i wielu rodzajów. Chleb jada się do
każdego posiłku, podobnie jak bagietki, ale tylko
świeże. Główny posiłek składa się najczęściej z towarzyszącej
aperitifowi zakąski (amuse
gueule), przystawki (hors d'oeuvre), dania głównego (plat principal), sera (fromage) i deseru (dessert).
Nieodłącznym elementem jest kieliszek lub
lampka jakiegoś alkoholu, zwykłe napoje gazowane lub soki uchodzą za przejaw kulinarnej ignorancji. W restauracjach bardzo często do aperitifu
podaje się amuse-bouches w postaci koreczków, oliwek, pistacji lub małych, francuskich
ciasteczek. Na deser Francuzi chętnie konsumują mus
czekoladowy – mousse au chocolat, budyń z jabłkami – creme caramel lub po prostu owoce – fruits,
a także rozmaite sery pleśniowe. Pod koniec
posiłku kelnerzy często
serwują małą, mocną kawę i kieliszek mocnego alkoholu digestif (koniak,
armaniak, calvados lub regionalna wódka
owocowa), który ma wspomóc trawienie.
Napiwki we Francji to poważna sprawa. Chociaż obsługa jest wliczona w cenę posiłku i nazywa się service compris, to dodatkowo należy zostawić
napiwek w przyjętej wysokości 7-10%.
Przy wyborze restauracji warto na samym początku zwrócić uwagę na menu i fakt zawarcia w nim potraw regionalnych, ich brak może świadczyć
o niekompetencji restauratora, więc jeżeli ktoś chce spróbować prawdziwej, regionalnej kuchni powinien mieć to na uwadze. Wiele dobrych
restauracji oferuje własne wersje lokalnych dań.
Francuzi, na szczęście dla turystów, pieczołowicie zwracają uwagę na świeżość dań i produktów, dlatego półmisek świeżych małż i gotowanych
skorupiaków zawsze pachnie morzem, a dzięki szybkiemu obrotowi towarów potrawy zawsze są świeże.
Każdy region jest w gruncie rzeczy zdefiniowany przez lokalne wyroby, najlepsze produkty można znaleźć na obleganych targach, bardzo często
ich sprzedawcy mają w zanadrzu jakiś ciekawy przepis, który później można sprawdzić bawiąc się w kulinarnego podróżnika. Wiele ciekawych
produktów kupuje się na przydrożnych straganach, mogą to być świeżo zerwane owoce lub konfitury własnej produkcji, marynowane oliwki czy
miód ze swojskich pasiek. Turyści zajadają się domowymi serami, warzywami prosto z ogrodów, a także degustują rozmaite trunki przydomowej
destylarni.
Jednym z atutów kulinarnych Francji są sery uwielbiane przez każdego podróżnika. Wytwarza się je w rozmaitych rozmiarach i kształtach,
układa w wiklinowych koszach, zawija w liście orzecha lub kasztanów. Oferty regionalne prześcigają się jedna za drugą, w wielu miejscach
można nabyć kremowy camembert, ser maziowy, pleśniowy, pikantny ser kozi, sery niebieskie, specjały wytwarzane przez mnichów i wiele
innych, których koneserzy doliczyli się blisko trzystu, a wciąż powstają nowe odmiany.
Podobnie jest z narodowym trunkiem, jakim jest wino, a podróż do Francji jest świetną okazją, by poznać wiele ciekawych gatunków. Winnice
ciągną się kilometrami w większości regionów, a nawet w samej stolicy. Tereny z winnicami określane są mianem apelacji, natomiast samo wino
związane jest ze stylem życia i stanowi nieodłączny element każdego posiłku. Najbardziej znane regiony, gdzie produkuje się najlepsze wina to
Bordeaux, Szampania, Burgundia i Beaujolais, natomiast najszlachetniejsze odmiany winogron to Cabernet Sauvignon, Pinot Noir i Chardonnay.
Zamawiając wina w restauracjach należy pamiętać o podstawowych kategoriach win, takich jak: blanc – białe przykładowo o zapachu kopru
włoskiego i anyżu, rose – różowe, na przykład o lekko owocowym zapachu, ambra – bursztynowe o aromacie orzechów, skórki pomarańczy i miodu,
rubis – rubinowe o aromatach wiśni i jagód oraz tulie – o ceglanym odcieniu. Najlepszymi szczepami są Muscat, Macebeu, Malvoisie i Grenache.
Przed podróżą najlepiej zaopatrzyć się w fachowy
poradnik dotyczący win, by później nie mieć problemu przy doborze
ulubionego trunku. Warto
również zainteresować się wcześniej, gdzie można znaleźć najlepsze winiarnie prowadzące degustacje i oferujące najlepsze wina regionalne.
Kuchnia Szampanii, Alzacji i Lotaryngii różni się znacznie od potraw przygotowywanych w pozostałych częściach kraju ze względu na sąsiednie
Niemcy, dlatego w tych regionach jada się tłusto i obficie, a potrawy często popija piwem oraz białym winem. Dzięki rozległym terenom Ardenów na
stołach króluje dziczyzna, turyści zachwycają się wybornymi wędlinami saucisses i pasztetami terrine. W wielu restauracjach można zamówić
smakowitą, białą kiełbasę boudin blanc a la Richelieu oraz ardeńską szynkę jambon d'Ardennes. W chłodniejsze dni najlepiej zajść do baru na kiszoną
kapustę z boczkiem i wędlinami – choucroute czy nóżki wieprzowe gotowane w bulionie pieds de porc. Deser to z kolei czas na babkę rumową baba
au rhum lub bakaliową babkę z drożdży kugelkopf.
Na obszarach sąsiadujących z Belgią jada się głównie mięsa, ryby, owoce morza, ziemniaki i sery, z których najbardziej znany jest maroilles.
Specjalnością regionalną są także praliny oraz lokalne piwa ważone w niewielkich browarach. Wiele restauracji serwuje popularne również u
wschodnich sąsiadów małże z frytkami moules frites. Bliżej stolicy kraju w lokalnych restauracjach pojawiają się wyśmienite naleśniki z szynką i
pieczarkami ficelle picarde oraz pasztety z kaczych i gęsich wątróbek, a na deser najlepiej smakuje słodka babka z dużej ilości żółtek gateau battu.
Obyczaje
Francja jest nowoczesnym państwem, wyróżniającym się na tle innych stylem życia, otwarciem na działania społeczno-kulturalne, a także tradycje,
z którymi żaden mieszkaniec tego wspaniałego kraju nie chce się rozstawać. Różnice mentalne z pewnością można dostrzec podróżując po
prowincjach, wypoczywając w miejscowościach letniskowych czy też zwiedzając duże miasta.Mieszkańcom Francji podoba się poczucie
bezpieczeństwa, brak wulgarności, życiowa pewność i stabilizacja, chociaż szczycą się tym, że od lat uważają się za społeczeństwo bezklasowe.
Domostwa odzwierciedlają najczęściej styl życia swoich właścicieli, gości zaprasza się najczęściej na kolację, a nie na popołudniową herbatkę.
Jeżeli trafi się do francuskiego domu warto wziąć z sobą butelkę wina lub słodycze i należy pamiętać, że Francuzi są bardzo gościnni, niemniej
uwielbiają poruszać trudne tematy dotyczące religii i obecnej sytuacji politycznej, a impulsywna konwersacja przy stole jest wręcz obowiązkowym
elementem spotkania. Słynna zasada konwenansu towarzyskiego savoir-vivre nakazuje zaangażowania się w rozmowę i wysłuchania poglądów
swojego rozmówcy. Siadając do stołu warto pamiętać, że to jego właściciel wyznacza odpowiednie miejsce, najczęściej po swojej prawicy, w
dobrym tonie leży sięgnięcie po lampkę wina dopiero wtedy, gdy gospodarz wzniesie toast.
Pozdrowienie i powitanie są we Francji bardziej rozpowszechnione i przyjacielskie niż w Polsce, dlatego nie należy się dziwić, gdy w każdym
sklepie, na rogu ulicy, w parku czy instytucji usłyszy się przyjazne bonjour madame/monsieur czy salut!; normalnością są również często słyszane
pardon czy merci. Przy powitaniu i żegnaniu Francuzi często całują kobiety w policzek, a mężczyźni zwyczajnie podają sobie rękę.
Narodowym obyczajem, z którym bardzo często można się zetknąć w wielu parkach i na wyznaczonych terenach jest gra w kule – petanque. Kibice i
gracze tej charyzmatycznej dyscypliny zbierają się wieczorami w wielu miejscach i rzucają ołowianymi kulami popijając przy tym pastis – likier o
smaku anyżowym. Otwartość Francuzów na przyjaciół i nowe
znajomości jest powszechna. Często umawiają się na wspólne grillowanie,
degustację wina, urządzają pikniki i organizują wspólne wyjścia do restauracji.
Jeżeli turyści mają zacięcie do polowań z pewnością we Francji znajdą sprzymierzeńców tego specyficznego hobby. Francuzi uwielbiają polować w
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Strona 2/6
różnych formach, z nagonką, łukiem oraz z sokołem, towarzyszą temu najczęściej myśliwskie imprezy i biesiady.
Francuzi przywiązuję wielką wagę do tradycji i folkloru. W gronie rodziny i bliskich, najczęściej ustnie, przekazują z pokolenia na pokolenie legendy,
przesądy, przysłowia, pieśni i tańce. Podróżując po poszczególnych regionach można zwrócić uwagę na ciekawe różnice występujące pomiędzy
zachowaniem ludzi. Lista obchodzony świąt, obrzędów religijnych i towarzyszących im imprez jest bardzo długa. Francję zamieszkują w większości
katolicy, więc w gronie rodzinnym obchodzi się Boże Narodzenie, chociaż przez różnorodność kulturową Francja uchodzi za kraj wielowyznaniowy.
Podobnie świętuje się daty zakończenia dwóch wojen światowych, w których Francja odegrała niemałą rolę (8 maj i 11 listopad), a także 14 lipca –
dzień wyzwolenia Bastylii, kiedy na terenie całego kraju odbywają się liczne imprezy, festyny, koncerty i przedstawienia. Karnawał jest również
obchodzony hucznie, ulice zapełniają się tłumnymi pochodami zakończonymi pokazami fajerwerków. Na mapie Francji zapisały się także ważne
ośrodki kultów religijnych, do których pielgrzymują wierni z całego świata, a święte miejsca bardzo często wymienia się w przewodnikach jako
atrakcyjne turystycznie; najbardziej znane to Lourdes, Lisieux, Chartes i Le Puy. Bardzo często obchodzone są również lokalne święta jak na
przykład święto lawendy w Prowansji, dzień sera i uroczystość kwitnących cytryn w Szampanii, święto ostryg w Cental czy kiszonej kapusty w
Alzacji.
Jedną z ciekawych tradycji jest corrida – walki byków organizowane według hiszpańskich zasad z udziałem słynnych torreadorów. W wielu
miejscach można znaleźć specjalne areny przystosowane dla tego niebezpiecznego widowiska. Popularna jest również „pogoń za kokardą”, kiedy
młodzi mężczyźni próbują wyrwać bykowi
przymocowaną pomiędzy rogami wstęgę. Specjalnie dla turystów
przygotowywane są bardziej
bezpieczne wersje zabawy, kiedy byka zastępuje krowa lub młody cielak.
Jak w każdym kraju, również we Francji obowiązują pewne zasady związane z zachowaniem się w restauracjach. Chociaż opłata za obsługę
wliczona jest do rachunku service compris, za normalność przyjęło się zostawianie dodatkowych napiwków, najczęściej wysokości 7-10%
zapłaconej kwoty. W kawiarniach i barach można zostawić napiwek na specjalnym talerzyku ustawionym na kontuarze. Turyści zostawiają również
napiwki taksówkarzom, przewodnikom i pokojówkom hotelowym.
We Francji, podobnie jak w Polsce, obowiązują ścisłe zasady dotyczące palenia papierosów. Zakaz palenia obowiązuje we wszystkich budynkach
użyteczności publicznej, zadaszonych placach, restauracjach, kawiarniach, środkach komunikacji itp. Palić można w wyznaczonych do tego
miejscach zwanych espace fumeur.
Warto również pamiętać o pewnych zasadach przy kupowaniu napojów. W przypadku piwa należy poprosić o małe piwo „un demi” lub duże „un
serieux”, przy zamawianiu piwa w języku angielskim czy niemieckim przez nieporozumienie można dostać litrowy dzban. Podobnie jest z kawą,
należy uważać na samo określenie „kawa”, lepiej poprosić czarną „un expresso” lub białą „un creme”.
Zwiedzając muzea warto pamiętać, że fotografowanie ich wnętrz jest często możliwe, ale dopiero po uiszczeniu odpowiedniej opłaty, natomiast
zwiedzając zabytki sakralne dobrze jest być odpowiednio ubranym, niemniej pod tym względem Francuzi nie są tak restrykcyjni, jak inne narody
udostępniające turystom swoje świątynie.
Aktywny wypoczynek
Region nie ma bezpośredniego dostępu do morza, więc formy aktywnego spędzania wolnego czasu głównie wiążą się z turystyką pieszą, rowerową i
dyscyplinami, które można uprawiać w halach sportowych. Coś dla siebie na pewno znajdą turyści poszukujący skoku adrenaliny. W wielu miejscach
można uprawiać paralotniarstwo, skoki na linie, kanioning, a także wybrać się do czeluści nieprzebytych jaskiń. Długie i spokojne rzeki można znaleźć
w wielu miejscach, więc dzięki doskonałej infrastrukturze turystycznej bez problemu można uprawiać kajakarstwo na wielodniowych lub
kilkugodzinnych spływach. Liczne strumienie, jeziora i rzeki są także świetnymi terenami do uprawiania wędkarstwa. Na terenach w głębi lądu dużą
popularnością cieszy się piłka nożna, w wielu miejscach można znaleźć świetnie przygotowane boiska. Wyścigi konne należą do jednej z
największych pasji Francuzów, więc bez problemu turyści znajdą stadniny koni z doskonale przygotowanymi wierzchowcami. Z racji odbywającego się
we Francji Tour de France wielkim zainteresowaniem cieszy się kolarstwo, które można uprawiać praktycznie wszędzie, a także na specjalnie
przygotowanych torach. We Francji istnieje perfekcyjnie rozbudowana baza obiektów sportowych, nie brakuje wypożyczalni sprzętów turystycznych i
rekreacyjnych, a malownicze tereny można podziwiać z balonów, paralotni, spadochronów czy awionetek. Ciekawą formą spędzania aktywnie czasu
jest gra w golfa, wspaniałych pól dla tej dyscypliny sportu w kraju brakuje, wystarczy tylko dopytać o szczegóły w centrach informacji turystycznej.
Wycieczki Fakultatywne
Nancy – dawna stolica książąt Lotaryngii, do której przyjeżdżają turyści, by zobaczyć barokową starówkę z licznymi zabytkami. Z miastem związana
jest postać polskiego króla Stanisława Leszczyńskiego, który rezydował w nim od 1737 r. i zasłużył się wybudowaniem wielu ważnych instytucji oraz
wspaniałego placu Stanislas zaliczanego do najpiękniejszych w Europie, z pomnikiem króla oraz pięknymi fontannami Neptuna i Amfitryty. Trakt
spacerowy prowadzi również przez pozostałe place: Place d'Alliance i Place de la Carriere, przy których znajdują się budynki użyteczności publicznej,
a cały zespół miejskich ulic wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Kunsztem wykonania zachwyca ratusz z niezwykłą fasadą oraz łuk
tryumfalny poświęcony Ludwikowi XV. Warto przy okazji zajrzeć do Muzeum Sztuk Pięknych z niebywałą kolekcją malarstwa, między innymi
Caravaggia, Moneta i Rubensa. Niezwykle przyjemny może okazać się spacer Grand Rue do Starego Miasta z Muzeum Lotaryńskim, pałacem
Książęcym będącym najważniejszą późnogotycką i świecką budowlą w Lotaryngii oraz klasztorem Franciszkanów mieszczącym dział etnograficzny
udostępniony zwiedzającym. Turyści poszukujący polskich śladów powinni udać się do świątyni Eglise Notre-Dame de Bonsecours, w której
wnętrzach znajduje się grobowiec Stanisława Leszczyńskiego i mauzoleum jego żony Katarzyny z Opalińskich. Po zwiedzeniu wspaniałego miasta
przychodzi pora na odpoczynek oraz konsumpcję regionalnych specjałów jakimi są mirabelki i aromatyzowana babka drożdżowa. Turystom
zatrzymującym się w mieście na dłużej doskonała baza hotelowa zapewnia wypoczynek na najwyższym poziomie.
Luneville – dopełnieniem wizyty w Nancy jest niewielka miejscowość z Chateau de Luneville – ulubionym zamkiem Stanisława Leszczyńskiego
wzniesionym na wzór Wersalu. Przy okazji odwiedzin barokowej rezydencji warto pospacerować po okolicznych ogrodach i zielonych parkach.
Toul – miasto najlepiej prezentuje się z zewnątrz, otaczają je doskonale zachowane mury z bastionami i czterema bramami. Wokół miasta rozlewają
się fosy zasilane wodą z Mozeli, a uwagę turystów przyciąga katedra św. Stefana będąca doskonałym przykładem tzw. gotyku płomienistego oraz
gotycka świątynia Eglise St-Gengoult świadcząca o mistrzostwie ówczesnych kamieniarzy.
Fort Hackenberg – fortyfikacje położone niedaleko miejscowości Thionville były przed laty największym systemem podziemnych bunkrów i umocnień
słynnej Linii Maginota, którą Francuzi wybudowali przed II wojną światową na granicy z Niemcami. Dla turystów przygotowano przejażdżkę podziemną
kolejką oraz ekspozycję prezentującą wyposażenie obsługi fortu, kolekcję uzbrojenia oraz przykładowe stanowisko artyleryjskie.
Baccarat – niewielkie miasteczko słynie z produkcji kryształów, dlatego warto do niego zajrzeć ze względu na muzeum prezentujące turystom tajniki
wytwarzania niezwykłego szkła oraz kościół St-Remy, którego wnętrze ozdobione jest płytkami barwionego kryształu Baccarat.
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Strona 3/6
Vittel – niezwykłe uzdrowisko od lat cieszące się popularnością wśród kuracjuszy i turystów reperujących nadkruszone zdrowie. Miejscowość otaczają
piękne parki, tereny rekreacyjne, obiekty sportowe oraz kompleksy wypoczynkowe.
Verdun – złą sławę miastu przyniósł okres I wojny światowej i okoliczne tereny, na których poległy setki tysięcy żołnierzy. Turyści zainteresowani
historią z zadumą odwiedzają liczne miejsca pamięci poświęcone okrutnej bitwie. Samo Verdun było od wieków jedną z największych francuskich
fortec broniących przeprawy przez Mozę oraz zasłynęło jako miejsce podpisania słynnego traktatu z Verdun w 843 r., który podzielił państwo Karola
Wielkiego na trzy części. Pasjonaci fortyfikacji koniecznie muszą zobaczyć Citadelle Souterraine – potężną cytadelę otoczoną murem, której
podziemia można zwiedzać elektryczną kolejką, a także bramy miejskie Porte St-Paul, Porte Chatel i Porte Chaussee. Na uwagę zasługuje również
miejscowa katedra Notre-Dame oraz Światowe Centrum Pokoju, do którego najczęściej zaglądają młodzi ludzie próbujący zrozumieć losy świata.
Okolice Verdun to przede wszystkim miejsca pamięci, dlatego miłośnicy historii powinni udać się do Fort de Vaux, którego obrona stałą się symbolem
męstwa. Można w nim obejrzeć wystawy prezentujące między innymi życie w forcie w czasie bitwy oraz specyfikę używanego sprzętu. Interesująco
prezentuje się Fort de Douaumont – potężny system umocnień, w którym można zwiedzić stanowiska karabinów maszynowych, pomieszczenia
dowództwa, koszary i pomieszczenia gospodarcze. O tragicznej historii I wojny światowej przypominają również Memorial de Verdun – Muzeum
Pamięci Bitwy pod Verdun z poruszającą ekspozycją oraz Ossuaire de Douaumont – kaplica symbolizująca walkę i męczeństwo francuskich żołnierzy.
Reims – ważne miasto w historii Francji, które przez wieki było miejscem koronacji królów, a dziś jest centrum degustacji szampana, do którego
zjeżdżają turyści, by w specjalnych piwnicach popijać ten szlachetny napój. Pierwszymi osadnikami w tym miejscu byli Celtowie, niewielka osada
szybko stała się jednym z najlepiej rozwiniętych miast Galii. Biskupi z Reims odegrali znaczącą rolę w chrystianizacji Franków, w mieście ochrzczono
w 498 r. ich króla Chlodwiga, a w średniowieczu metropolia stała się ważnym ośrodkiem nauki i kultury dzięki słynnej szkole katedralnej. Wielu
turystów przyjeżdża do miasta, by podziwiać cud architektury i symboliczne dla historii Francji miejsce jakim jest katedra Notre-Dame wpisana na Listę
Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jej wnętrza kryją krypty pochodzące z V w., chociaż sama świątynia powstała w wieku XIII. Perła klasycznej
architektury gotyckiej, w której ukoronowano 26 monarchów Francji zachwyca strzelistą fasadą z dominującymi dekoracjami w postaci uśmiechniętych
aniołów gotowych do fotografowania. Turyści nie mogą oderwać wzroku od imponujących wież i dwunastoramiennej rozety zawieszonej nad bogatym
portalem, wzbudza w nich podziw wnętrze rozświetlone licznymi, średniowiecznymi witrażami, imponują gotyckie posągi świętych i męczenników.
Koniecznie trzeba wspiąć się na wspaniałe wieże oraz zajrzeć do muzeum mieszczącego się w pałacu biskupim. Kolejnym zabytkiem wpisanym na
Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jest bazylika św. Remigiusza charakteryzująca się romańsko-gotycką architekturą oraz dwoma smukłymi
wieżami. Jej wnętrza również olśniewają, interesujący jest ołtarz oraz wielki żyrandol składający się z 96 świec symbolizujących lata życia św.
Remigiusza. Turyści, którzy mieli okazję zwiedzić te niezwykłe budowle powinni odreagować od doznań wzrokowych w szampańskich piwnicach
znanych firm produkujących zacne trunki. Degustacja i zwiedzanie takich miejsc to idealny czas na złapanie oddechu oraz zrobienie pamiątkowych
zakupów. Na zwiedzanie piwnic najlepiej wybrać się szlakiem poszczególnych wytwórni, najbardziej znane to Taittinger, Pommery, Piper-Beidsieck i
Mumm. Oprócz niezwykłych świątyń w Reims znajduje się kilka ciekawych miejsc, jak na przykład przepiękny Place Royal z klasycystyczną zabudową
i pomnikiem Ludwika XV, ratusz z imponującą fasadą oraz wiele pałaców i rezydencji miejskich charakteryzujących się różnymi stylami. Pamiątkowe
zdjęcie warto zrobić przy wielkim łuku tryumfalnym z czasów rzymskich zwanym Bramą Marsa, zwiedzić Muzeum Sztuk Pięknych oraz ciekawe
Muzeum Samochodów. Warto pojawić się w Reims w czasie wakacyjnego cyklu koncertów odbywających się w bazylice i katedrze.
Epernay – ważny ośrodek produkcji szampana, do którego od lat przyjeżdżają miłośnicy musującego trunku. O tajnikach produkcji można dowiedzieć
się w licznych wytwórniach, które udostępniają zwiedzającym swoje wnętrza. Pasjonujące wędrówki kończą się najczęściej degustacją oraz zakupami
w przyzakładowym sklepiku. Koniecznie trzeba udać się do piwnic przy av. De Champagne oraz do największego producentów Moet & Chandon,
Mercier i De Castellane. Warto również zajrzeć do miejscowego muzeum poświęconego historii wina oraz do opactwa, w którym działał słynny twórca
zacnego napoju Dom Perignon.
Colmar – jedno z najpiękniejszych miast Alzacji ze starannie odrestaurowanymi domami, skupiające w sobie wszystkie zalety rozmaitych stylów
architektonicznych. Miasto założone w czasach frankońskich od zawsze rywalizowało ze Strasburgiem i pod względem rozwoju sztuki i architektury
często wygrywało. Najbardziej wystawną ulicą Colmar jest Grand Rue z wieloma ciekawymi sklepikami i restauracjami, w których warto się pożywić
przed zwiedzaniem pasjonujących zabytków, wśród których najważniejsza jest kolegiata św. Marcina. Można ją rozpoznać po wysokiej wieży, a
wewnątrz podziwiać ciekawe prezbiterium oraz liczne dzieła przedstawiające sceny religijne. W jej sąsiedztwie znajduje się doskonały przykład
domów szachulcowych, jakim jest Maison Pfister z efektowną dekoracją malarską i rzeźbionym balkonem. Uwagę turystów przyciąga dom Ancienne
Douane, czyli dawna komora celna będąca ciekawą budowlą z arkadowym przejściem i drewnianą galerią. Część miasta nieopodal tego miejsca
zajmuje ciekawa dzielnica grabarzy Quartier des Tanneurs, a po drugiej stronie rzeki dzielnica Quartier de la Krutenau zwana Małą Wenecją za
sprawą domów wybudowanych tuż nad rzeką, po której przed laty pływały weneckie gondole. Do najciekawszych zabytków miasta należą także
kościoły Dominikanów i Franciszkanów, XIII-wieczny ratusz, kościół św. Mateusza oraz kilka interesujących muzeów.
Linia Maginota– oczko w głowie pasjonatów fortyfikacji, na które składa się sieć podziemnych obiektów wybudowana w latach 1930-1940 w celu
powstrzymanie ewentualnej, niemieckiej agresji. Dla turystów udostępniono szereg różnorodnych tras po poszczególnych jej częściach. Cała Linia
Maginota ma długość blisko 500 km i obejmuje rozmaite grupy warowne, z których wyróżnia się przykładowo Fort Schoenenborg – największa forteca
zespołu umocnień, w której można zwiedzić podziemne pomieszczenia gospodarcze, kuchnie, koszary, kwatery dowódców, zaplecza bunkrów
bojowych itp. Znana i tłumnie odwiedzana przez turystów jest również forteca Four-a-Chaux koło Lembach.
Alzacki Szlak Winny– coś dla koneserów wina, którzy w niekończącym się pasie winnic, uroczych wiosek i miasteczek mogą odnaleźć swoje
przeznaczenie. Boskie trunki można degustować w wielu miejscowościach, szlak liczy bowiem ponad sto kilometrów i prowadzi od miasteczka
Marlenheim na północy do Thann na południu regionu. Przed wybraniem się w pasjonującą podróż pełną przygód najlepiej w biurach informacji
turystycznej dowiedzieć się czegoś więcej o miejscach, które ma się zamiar odwiedzić.
Winne szlaki Szampanii
– turyści, którzy chcą poświęcić więcej czas na poznawanie tajników produkcji szampana i spróbować jego różnorodnych odmian muszą koniecznie
wybrać się na winne szlaki poprowadzone wśród malowniczych wzgórz i winnic rozciągających się na nich kilometrami. Większość szlaków bierze
swój początek w Epernay i prowadzi do Reims, Dormans oraz przez winnice zwane Cote des Blancs. Wspaniałe szlaki obejmują w sumie siedem
czarujących etapów w głównych rejonach upraw.
Chalons-en-Champagne
– do miasta warto zajrzeć z krótką wizytą, by zobaczyć elegancki pałac mieszczański i wspaniałe domy w stylu pruskim tworzące niepowtarzalny
klimat miejscowości. Oprócz degustacji szampana w licznych winiarniach można zwiedzić ciekawą kolegiatę Marii Panny wpisaną na Listę
Światowego Dziedzictwa UNESCO, z której wyruszały pielgrzymki do hisz-pańskiego Santiago de Compostela. Turyści mogą zobaczyć jak wygląda
styl przejściowy między romańskim a gotyckim, podziwiać cztery romańskie wieże oraz wnętrze z ciekawymi witrażami. Imponującym kościelnym
skarbcem, a także ciekawymi XII-XVI-wiecznymi witrażami zachwyca katedra St-Etienne. Miłośnicy literatury powinni zajrzeć do Musee Schiller-etGoethe, by później kontemplować swoje literackie przemyślenia w zacisznych, poprzecinanych kanałami rzeki Marny parkach: Jardin Anglais, Petit
Jardin i Grand Jardin.
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Strona 4/6
Troyes – jeden z najpiękniejszych ośródków północnej Francji, w którym podziwiać można czaru-jącą starówkę pełną prześlicznych budynków z muru
pruskiego oraz bogato wyposażone kościoły. Po ciekawym układzie miejskim można spacerować godzinami gubiąc się świadomie w krętych uliczkach
i firmowych sklepach oferujących najlepsze gatunki szampana. Przed wiekami nieopodal miasta rozegrała się ważna bitwa między legionami
rzymskimi sprzymierzonymi z Burgundami, Frankami i Wizygotami a Hunami. Zjednoczona armia powstrzymała króla Atyllę, dzięki czemu nie doszło
do zniszczenia historycznego miasta. Rozkwit Troyes przypadł na X wiek, kiedy hrabiowie Szampanii wybudowali najznamienitsze świątynie i budynki,
a osada zasłynęła ze znanego w całej Francji targowiska. Od wieków w mieście działały ważne warsztaty i pracownie artystyczne, po-wstała między
innymi słynna szkoła z Troyes, według której ukształtowano niespotykany styl rene-sansowy. Ujmującym może być spacer po starówce ograniczonej
bulwarami Gambetta, Victora Hugo i 14 Juillet oraz zakolem Sekwany. Miłośnicy architektury miejskiej twierdzą, że ta część miasta z lotu ptaka
przypomina korek od szampana. Koniecznie trzeba zobaczyć katedrę św. Piotra i Pawła z wspaniałą galerią witraży, bazylikę św. Urbana z
arcydziełami szkoły z Troyes oraz kilka innych kościołów wyróżniających się niecodziennym stylem.
Lac du Der-Chantecoq
– największy zbiornik retencyjny Francji będący doskonałym miejscem na spędzenie wolnego czasu. Warto zajrzeć do skansenu Ste-Marie-du-Lac, w
którym odtworzono starodawne wsie lub wypoczywać na wspaniałych plażach idealnych do kąpieli. Malownicze sztuczne jezioro nadaje się również
do uprawiania wszelkich rodzajów sportów wodnych. Wokół zbiornika utworzono dodatkowo wspaniałe trasy spacerowe i rowerowe.
Strasburg – stolica Alzacji będąca od 1979 siedzibą Parlamentu Europejskiego, a obecnie patronująca Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka i
wielu innym organizacjom. Na ulicach miasta widać francuskie i niemieckie wpływy i nie ma w tym nic dziwnego, gdyż historia miasta często była
mocno związana zarówno z Francją, jak i Niemcami. Rzymska osada powstała przed wiekami w tym miejscu na zgliszczach celtyckiego obozowiska,
a sam ośrodek szybko rozwinął się i przetrwał liczne najazdy barbarzyńskie. Chociaż miasto od 1262 r. podlegało niemieckiej Rzeszy, po wojnie
trzydziestoletniej w 1681 r. zostało wcielone do Francji za sprawą działań militarnych Ludwika XIV, a kultura francuska zaczęła dominować w Alzacji
nad niemiecką. Po wojnie francusko-pruskiej z 1870 r. miasto ponownie trafiło do Niemiec i zostawało pod panowaniem niemieckim aż do
zakończenia I wojny światowej, a także w okresie okupacji podczas II wojny światowej. Po wiekach wojen Strasburg stał się łącznikiem między
Francją a Niemcami i jednoczy obecnie większość Europy. Turyści przybywający do miasta nie mają czasu na nudę i muszą precyzyjnie zaplanować
zwiedzanie imponujących zabytków. Z jednej strony warto bezwiednie kręcić się po starówce zajmującej centrum i Wielką Wyspę (Grand Ile), z drugiej
można zapuścić się w pozostałe części miasta w poszukiwaniu cennych atrakcji i romantycznych wrażeń. Katedra Notre-Dame to symbol Strasburga i
doskonały punkt orientacyjny. Turystów widzących po raz pierwszy niesamowitą, gotycką budowlę olśniewa skomplikowana i różnorodna fasada z
różowego piaskowca, natomiast w jej wnętrzach odnajdują niezwykłe witraże, bogate zdobienia, potężne kolumny i mistyczny klimat nadawany przez
rozmaite style architektoniczne. Iglica świątyni jest najwyższą w Europie, natomiast wewnątrz oprócz wielu interesujących kaplic i skarbów sakralnych
turyści mogą podziwiać niezwykły zegar astronomiczny pokazujący godzinę, dni tygodnia, fazy księżyca i znaki zodiaku. Po uliczkach i zakamarkach
Grand Ile z domami szachulcowymi (z muru pruskiego) można spacerować godzinami. Cały obszar wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO skrywa rozkoszne kafejki, przytulne restauracje i ogródki piwne. Ciekawy jest plac Marche-Gayot tworzący atmosferą prowincjonalnego
miasteczka. Inspirującą wędrówkę można odbyć po słynnej dzielnicy Petit France – Małej Francji, z różnokolorowymi domami tworzącymi z rzeką
malarski pejzaż. Kontrastujące z nimi okolicznymi kanały najlepiej podziwiać z kilku mostów strzeżonych przez XIV-wieczne baszty. Na wyspie
znajduje się więcej ciekawych kościołów i muzeów, a dodatkowo oczy miłośników historii cieszą fortyfikacje miejskie, budynek ratusza i opera. Dla
poznania nieco innej architektury warto przespacerować się do „dzielnicy wilhelmińskiej” z ogromnymi budowlami renesansowymi, ciekawym Place de
la Republique i secesyjną łaźnią miejską. Na odpoczynek idealnie nadaje się popularny Parc de l'Orangerie z jeziorkiem, wodospadem i zoo. Po
zasłużonym relaksie powinnością każdego Europejczyka jest obejrzenie przynajmniej z zewnątrz budynków i instytucji Unii Europejskiej, w których
obraduje między innymi Rada Europy, Parlament Europejski oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka. Do ciekawych atrakcji turystycznych, które
oferuje Strasburg zaliczają się także rejsy po rzece Ill oraz otwarte podwoje wielkich browarów, które warto zwiedzić nie tylko w kontekście
edukacyjnym, ale również degustacyjnym. W Strasburgu znajduje się także jedno z najwspanialszych muzeów na świecie, jakim jest Muzeum Sztuki
Nowoczesnej, a można w nim znaleźć wiele interesujących rzeczy.
Najczęściej Zadawane Pytania
Kiedy najlepiej wybrać się do Lotaryngii?
Sezon letni zaczyna się tu już w maju i trwa do połowy października, kiedy temperatura powietrza przekracza 25°C. Mimo wysokich temperatur w
środku lata temperatura nie jest zbyt uciążliwa, ale odczuwalna w głębi lądu i dużych miastach. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień na
ulicach miast można spotkać najwięcej turystów, którym nie przeszkadzają wyższe ceny niż poza sezonem. Wielu podróżników decyduje się również
na odwiedziny tej części Francji wiosną i jesienią, które są dogodnymi porami roku na zwiedzanie zabytków i urlop spędzony w spokojniejszej
atmosferze.
Planując urlop warto prześledzić kalendarz z lokalnymi imprezami, których w regionie nie brakuje. Przykładem może być chociażby Święto Narcyzów
w Gerardmer odbywające się w połowie kwietnia oraz lipcowy Festiwal Filmu Fantasy.
Jaka waluta obowiązuje we Francji i jakie są orientacyjne ceny?
We Francji obowiązuje wspólna dla całej Unii Europejskiej waluta – Euro. Konsekwencją tego są nieco wyższe ceny niż w Polsce, zwłaszcza jeżeli
chodzi o posiłki w restauracjach i infrastrukturę turystyczną.
Gdzie i jakie pamiątki kupić w Lotaryngii?
Zakup pamiątek nie stanowi żadnego problemu. W każdym kurorcie i większym mieście znajdują się bardziej lub mniej wyszukane sklepy oferujące
ciekawe przedmioty. Do najbardziej poszukiwanych pamiątek należą: ceramika z Rouen, koronki z Alencon, kryształy z Baccarat, a także regionalne
wina, których ilość w każdym regionie może zawrócić w głowie. Turyści z wakacji przywożą wspaniałe kulinarne przysmaki, jak rozmaite sery, ciastka
maślane, kiełbasy, słynną musztardę Dijon lub butelkę oliwy. Wiele regionów może pochwalić się doskonałymi wyrobami garncarskimi, fajansowymi,
szkłem artystycznym, wyrobami skórzanymi, wikliną i porcelaną. Turystki powinny rozglądać się za modnymi torebkami i apaszkami, w ekskluzywnych
sklepach nie brakuje również oszałamiających, francuskich perfum. Za markowymi ubraniami najlepiej rozglądać się w sklepach oferujących
posezonową wyprzedaż towarów. Podróżniczą kolekcję powinny również ozdobić miniaturki znanych, francuskich budowli jak Wieża Eiffela czy
katedra Notre Dame.
Jaki czas obowiązuje we Francji?
We Francji obowiązuje taki sam czas jak w Polsce.
Jak poruszać się po Lotaryngii?
Podróżowanie po Lotaryngii jest proste i przyjemne, lokalne drogi są w bardzo dobrym stanie i dobrze utrzymane, stolicę regionu Metz łączą płatne
autostrady z Paryżem i bezpłatne autostrady z największymi miastami z sąsiednich regionów. Komunikacja autobusowa jest rozdrobniona, dzięki
czemu można dotrzeć w najodleglejsze zakątki. Kolej uchodzi za najlepszy, publiczny środek transportu, jest wygodna, bezpieczna i punktualna. Bez
problemu można dostać się do miast nadgranicznych: Luksemburga i Saarbrucken, a TGV łączy dodatkowo Metz z Nancy i Strasburgiem. Przez
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Strona 5/6
region przebiega główna trasa z Paryża do Strasburga i dalej do Niemiec.
W większych miejscowościach można wypożyczyć auto i samemu zwiedzić okolicę, jak również jest to wygodne rozwiązanie jeżeli przyjechaliśmy
samochodem do Francji. Polskie prawo jazdy jest wszędzie akceptowane, jednak należy pamiętać, że jeżeli poruszamy się samochodem z obcą
rejestracją nie podlegamy kredytowaniu mandatów, czyli mandat musi być zapłacony na miejscu lub przed wyjazdem z kraju, gdyż nie zezwala się na
opuszczenie kraju z długiem wobec państwa.
Jakie są ograniczenia celne we Francji?
Przewóz towarów podlega ograniczeniom ilościowym na zasadach obowiązujących w UE, co oznacza w praktyce, że rzeczy osobiste i sprzęt na
własny użytek nie podlega ograniczeniom celnym. W przypadku towarów można wwozić i wywozić: do 800 szt. papierosów, 200 szt. cygar, 10 l
spirytusu, 20 l mocniejszego alkoholu, 90 l wina i 110 l piwa.
Jakie dokumenty potrzebne są w razie konieczności skorzystania z służby zdrowia we Francji?
W nagłych przypadkach turyści z Polski objęci są we Francji bezpłatną podstawową opieką medyczną. Opłaca się jednak wykupić polisę
ubezpieczenia podróżnego, która w razie potrzeby umożliwi pokrycie kosztów bardziej zaawansowanego leczenia i transport medyczny. Jeżeli
posiadamy ubezpieczenie prywatne należy zapoznać się z jego warunkami, gdyż w większości przypadków ubezpieczeniem objęte są koszty leczenia
powyżej pewnych kwot, które należy samemu opłacić. Przed wyjazdem za granicę dobrze jest jednak w oddziale wojewódzkiego NFZ złożyć wniosek
o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego, która jest dowodem posiadania takiego ubezpieczenia.
Ze względu na inną florę bakteryjną należy starannie wybierać restauracje lub jadać w hotelach i przestrzegać podstawowych zasad higieny. Turyści
powinni pić wyłącznie wodę butelkowaną, ewentualnie gotowaną co najmniej 10 min. Szczepienia ochronne nie są wymagane i nie ma zagrożeń
sanitarno-epidemiologicznych, niemniej przed wyjazdem warto sprawdzić czy szczepienia nie są zalecane sezonowo.
Ważne informacje MSZ
Dokumentem uprawniającym nas do pobytu na terenie Francji jest dowód osobisty lub paszport (o ile nie posiadamy dowodu). Obowiązują nas te
same co w innych krajach Unii Europejskiej przepisy dewizowe oraz nie ma obowiązku meldunkowego, jeżeli nasz pobyt na terenie kraju nie
przekracza 90 dni.
Szczegółowe i aktualne informacje można znaleźć na stronie Ministerstwa Spraw Zagranicznych: www.msz.gov.pl lub na stronie ambasad i
konsulatów we Francji.
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Francuskiej
Francja, Paryż, 1, Talleyrand, 75007
Tel.: +33 143173405 Tel. dyżurny: +33 680580220 Faks: +33 143173507
[email protected]
www.paryz.polemb.net
Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Lille
Francja, Lille, 45 Bld Carnot, 59000 Lille
Tel.: + 33 680286992 Tel.: +33 320144180
[email protected]
www.lillekg.polemb.net
Stałe Przedstawicielstwo Rzeczypospolitej Polskiej przy Radzie Europy w Strasburgu
Francja, Strasburg, 2, rue Geiler, 67000
Tel.: +33 388 372 300
[email protected]
www.strasburgre.polemb.net
Wydruk ze strony http://e-last.pl
Informacje przygotowane przez MerlinX
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 6/6