Małgorzata Kiwior-Filo

J. Sawicz
Andrzej Staruszkiewicz nigdy nie miał współpracowników. wielu nie-fizyków. Oczywiście, zainteresowanie filozofią, tak
Z jednej strony wynika to z jego osobowości samotnika, a z dru- jak wszystko w przypadku Andrzeja Staruszkiewicza, jest ściśle
giej, trochę paradoksalnie, z poczucia odpowiedzialności za los związane ze stałą alfa. Głównym bowiem celem przemyśleń
swoich uczniów. Otóż w trosce o karierę naukową uczniów Mistrz filozoficznych było dostarczenie racjonalnych podstaw prograstarał się ich zniechęcać (z reguły skutecznie) do zajmowania się mowi badawczemu poszukiwania alfy. Podstawowym założeniem
jego teoriami. Zdawał sobie bowiem sprawę, że we współczes- ontologicznym jest tu hipoteza, według której, parafrazując znane
nym systemie publish or perish młody człowiek nie może sobie powiedzenie Einsteina, Bóg nie miał wyboru stwarzając świat.
pozwolić na takie ryzyko naukowe.
Innymi słowy, wszystkie stałe bezwymiarowe, w tym alfa, są
Jak każdy członek spoprzedustawnie zdeterminołeczności akademickiej, Anwane. Z kolei podstawowym
drzej Staruszkiewicz pełnił
założeniem epistemologiczrozmaite funkcje administranym jest wiara w to, że, jak
cyjne. Przez wiele lat był
powiedział Einstein, Bóg nie
kierownikiem Zakładu Teorii
jest złośliwy, co oznacza, że
Względności, był też dziekarozszyfrowanie praw natury
nem Wydziału Matematyki
leży w zasięgu ludzkiego
i Fizyki oraz dyrektorem
umysłu.
Instytutu Fizyki. Sądzę, że
Problem kwantowania
do wielu aspektów tej strony
ładunku elektrycznego jest
swojej działalności profesor
jednym z najtrudniejszych otStaruszkiewicz miał negatywwartych problemów w fizyce
ny stosunek emocjonalny, wyteoretycznej. O skali trudnośnikający z poczucia straty czaci najlepiej świadczy prawie
su. Mimo to w każdej z tych
kompletny brak publikacji
ról sprawdził się znakomicie.
na ten temat. Profesor StaProfesor Andrzej Staruszkiewicz podczas przemówienia
Na szczególne podkreślenie
ruszkiewicz doskonale zdaje
zasługuje odwaga, jaką wykazał się w czasie stanu wojennego, sobie z tego sprawę, ale mimo to miał odwagę podjąć wyzwanie,
chroniąc przed represjami pracowników Instytutu.
z którym nie poradzili sobie Heisenberg, Pauli, a nawet wielki
Profesor Staruszkiewicz jest członkiem korespondentem Dirac. Trzeba ogromnej pasji, wewnętrznej pewności i chyba
Polskiej Akademii Nauk i członkiem czynnym Polskiej Akademii odrobiny szaleństwa, aby prawie całe życie poświęcić jednemu
Umiejętności. W latach 1995–2005 był redaktorem naczelnym problemowi. Ale, jak wiemy z historii, naprawdę wielkie odkrycia
„Acta Physica Polonica B”. W związku z funkcją redaktora pro- w nauce są wynikiem obsesyjnego myślenia o jednym problefesor Staruszkiewicz wciąż miał do czynienia z wariatami, którzy mie. Oczywiście, sama pasja nie wystarczy, trzeba jeszcze mieć
wynajdują perpetuum mobile lub obalają teorię względności. głębokie zrozumienie problemu, narzędzia do jego rozwiązania,
Traktował ich z właściwą sobie dobrodusznością jako uciążliwy, nieustępliwość i... szczęście. Intuicji, narzędzi i uporu profesorowi
ale nieszkodliwy element krajobrazu.
Staruszkiewiczowi z pewnością nie brakuje – życzmy mu więc
Poza pracami z fizyki teoretycznej Andrzej Staruszkiewicz zdrowia i szczęścia, aby zdołał zrealizować swój cel. Ad multos
napisał wiele artykułów z pogranicza fizyki i filozofii. Przyniosło annos, Panie Profesorze!
mu to uznanie daleko wykraczające poza środowisko fizyków.
Piotr Bizoń
profesor w Zakładzie Teorii Względności i Astrofizyki
Wyrazem tego uznania były między innymi zaproszenia do Castel
Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ
Gandolfo. Wyrazem tego uznania jest także dzisiejsza tu obecność
INTERDYSCYPLINARNOŚĆ PROWADZONYCH BADAŃ
Jubileusz prof. Wiesława Kozuba-Ciembroniewicza
C
zterdziestolecie pracy naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim prof. Wiesława Kozuba-Ciembroniewicza było
doskonałą okazją do zorganizowania uroczystości jubileuszowej,
która odbyła się 9 grudnia 2009 roku w auli Domu Gościnnego
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Przegorzałach.
Dostojnego jubilata oraz licznie zgromadzonych gości ciepło przywitał dziekan Wydziału Studiów Międzynarodowych
i Politycznych prof. Bogdan Szlachta. Podkreślił długoletni
i autentyczny związek prof. Kozuba-Ciembroniewicza z jagiel-
46
ALMA MATER nr 122–123
lońską wszechnicą, najpierw jako absolwenta prawa i historii,
potem przez wiele lat pracownika naukowego kierowanej przez
prof. Konstantego Grzybowskiego Katedry Historii Doktryn
Politycznych i Prawnych Wydziału Prawa, a obecnie kierownika
Katedry Współczesnych Doktryn Politycznych Instytutu Nauk
Politycznych i Stosunków Międzynarodowych, którego dyrektorem był w latach 1999–2002. W szczególny sposób dostrzeżone
zostało zaangażowanie jubilata w budowanie Wydziału Studiów
Międzynarodowych i Politycznych, który z troską współorgani-
A. Wojnar
A. Wojnar
Przed rozpoczęciem uroczystości goście otrzymywali księgę pamiątkową
przygotowaną z okazji jubileuszu prof. Wiesława Kozuba-Ciembroniewicza
Przemawiał m.in. prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski
A. Wojnar
wyrazem jest porozumienie z niemieckim Hannah-Arendt-Institut
zował i współtworzył, i którym jako dziekan kierował przez dwie für Totaltairismusforsuchung e.V. an der Technischen Universität
Dresden oraz powołanie w Krakowie grupy polskiej Istituto per
kolejne kadencje (2002–2008).
Przedstawiając sylwetkę szanownego jubilata, dziekan Szlach- la Storia del Risorgimento Italiano di Roma, której prof. Kozubta zwrócił uwagę na rozległy wachlarz zainteresowań naukowych -Ciembroniewicz przewodniczy. Jubilat pełni także honorowe
prof. Kozuba-Ciembroniewicza, interdyscyplinarność prowa- funkcje sekretarza kapituły Nagrody im. Księdza Stanisława
dzonych przez niego badań, które nie ograniczają się do wciąż Musiała, prezesa Zarządu Stowarzyszenia Klubu Chrześcijan
pasjonującej go i pogłębianej przez niego problematyki totalitary- i Żydów „Przymierze”, zasiada w radach programowych znazmów, w sposób szczególny zaś włoskiego faszyzmu, ale dotyczą nych czasopism naukowych („Politeja. Pismo Wydziału Studiów Międzynarodowych
między innymi dziejów aui Politycznych UJ” oraz
striackiej socjaldemokracji,
„Studia nad Faszyzmem
polskiego konserwatyzmu
i Zbrodniami Hitlerowski(o czym świadczą publikami”, „Acta Universitatis
cje poświęcone Antoniemu
Wratislaviensis”).
Zygmuntowi Helclowi),
Uroczystość jubileuszo„personalistycznego konserwą
zaszczycił swoją obecwatyzmu” Konrada Adenaunością
prezydent Krakowa
era, rozwoju nauk historyczprof.
Jacek
Majchrowski,
no-prawnych i doktrynalnoktóry
w
pełnym
uznania
-historycznych w Polsce.
dla
działalności
naukowej
Wszystkie podejmowane
jubilata przemówieniu wyz wnikliwością przez jubilaraźnie podkreślił, że jest on
ta tematy badawcze, oparte
nie tylko naukowcem, ale
na rzetelnej analizie źródtakże społecznikiem – osobą
łowej, niepozbawione dozy
niezwykle
zaangażowaną
sceptycyzmu i badawczego
w
krzewienie
kultury i nakrytycyzmu, znalazły swój
Prof. Wiesław Kozub-Ciembroniewicz
uki,
zwłaszcza
w środowiwyraz w znanych i ceniosku
krakowskim.
W
dowód
uznania
prezydent
uhonorował
prof.
nych nie tylko w Polsce publikacjach, które trwale zapisały się
Kozuba-Ciembroniewicza
odznaką
Honoris
Gratia,
przyznawaną
w dorobku polskiej nauki, wyraźnie ją wzbogacając.
Zwrócono także uwagę na wyjątkową umiejętność łączenia osobom szczególnie zasłużonym dla Krakowa.
W imieniu władz uniwersyteckich głos zabrał prorektor UJ
przez jubilata aktywności naukowej i organizacyjnej, czego
prof.
Michał du Vall, odczytując bardzo serdeczny list rektora
najlepszym dowodem było powstanie w 2008 roku Centrum
UJ
prof.
Karola Musioła, który już w 2007 roku docenił wkład
Badań Holocaustu, działającego na Wydziale Studiów Międzyjubilata
dla
Alma Mater Jagellonica, honorując prof. Kozubanarodowych i Politycznych UJ. Powołane z inicjatywy prof.
-Ciembroniewicza
medalem Uniwersytetu Jagiellońskiego Plus
Kozuba-Ciembroniewicza Centrum jest ważnym ośrodkiem naRatio
Quam
Vis.
Prorektor
du Vall, gratulując wspaniałego
ukowo-dydaktycznym, zajmującym się trudną i tragiczną historią
jubileuszu,
życzył
jubilatowi
dalszych sukcesów. Gratulacje
Holocaustu, rozwijającym międzynarodowe kontakty naukowe
i
podziękowania
w
imieniu
dziekanatu
przekazał dziekan prof.
z głównymi ośrodkami badawczymi w Stanach Zjednoczonych,
Bogdan
Szlachta,
a
ich
symbolicznym
wyrazem
był piękny bukiet
Europie oraz Izraelu, a profesor przewodniczy Radzie Nauko40
czerwonych
róż.
wej CBH i dba o rzetelność studiów nad Holocaustem. Wartym
Podczas uroczystości zaprezentowana została księga pamiątpodkreślenia jest zaangażowanie jubilata w zawiązywanie i prokowa,
którą dostojnemu jubilatowi wraz z najlepszymi życzeniami
pagowanie współpracy międzynarodowej, której wymiernym
ALMA MATER nr 122–123
47
A. Wojnar
wręczyli redaktorzy tomu: prof. Bogdan Szlachta oraz pracownicy rzeczywistość. Dlatego zajmowanie się ideami, ideologiami,
Katedry Współczesnych Doktryn Politycznych dr Anna Citkow- także ich zdegenerowanymi formami, jakimi są totalitaryzmy, ma
ska-Kimla oraz dr Małgorzata Kiwior-Filo. Wydana z okazji istotną wartość poznawczą, która winna służyć jako ostrzeżenie
jubileuszu księga zawiera trzydzieści trzy opracowania naukowe, przed „zakusami” na demokratyczne państwo prawa.
w tym także obcojęzyczne, napisane przez wychowanków, współWystąpienie jubilata, w doskonałym erudycyjnym stylu,
pracowników i przyjaciół jubilata, którzy z życzliwością i zaanga- napawało optymizmem, a utrzymane w lekkim tonie, mimo
żowaniem wzięli udział w reże traktowało o kwestiach
alizowanym przedsięwzięciu.
istotnych i ważnych, zostało
Znamienny tytuł publikacji
wysłuchane z wielką atencją
Doktryny – historia – władza,
i przyjęte z aprobatą.
z jednej strony – doskonale
Tak też został odebrany
odzwierciedla najważniejsze
występ Aloszy Awdiejewa,
dziedziny badawcze prof.
którego koncert uświetnił
Kozuba-Ciembroniewicza,
wspaniałą ceremonię i był jej
którego pasją były zawsze zadoskonałym zwieńczeniem.
gadnienia dotyczące państwa,
Przy tej okazji można było
jego dziejów, prawa oraz rozraz jeszcze przekonać się
wiązań ideowo-ustrojowych,
o tym, że pracownicy naukoz drugiej zaś, przybliża i okreświ, z dostojnym jubilatem na
la tematykę prezentowanych
czele, to wspaniali ludzie, obtekstów. Księga jubileuszowa
darzeni poczuciem humoru,
to wyraz uznania dla dokonań
potrafiący wspólnie pracować
W uroczystości uczestniczyli współpracownicy, rodzina
naukowych i osiągnięć proi wspólnie się radować.
i przyjaciele jubilata
fesora, jak również dowód
W radosnej atmosferze,
życzliwości i sympatii dla niego. To także cenne opracowanie w wypełnionej po brzegi auli Domu Gościnnego UJ w Przenaukowe, zawierające wiele ciekawych i nowatorskich tekstów gorzałach, w gronie życzliwych osób, rodziny, znajomych,
wzbogacających polską historiografię, zwłaszcza w zakresie krewnych, przyjaciół, wychowanków, władz uczelnianych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz rektorów krakowskich uczelni
historii, historii idei i państwa.
Prawdziwą ucztą intelektualną było wystąpienie samego jubi- wyższych świętowanie jubileuszu 40-lecia pracy naukowej prof.
lata. Wzruszony obecnością i życzliwością zgromadzonych gości, Kozuba-Ciembroniewicza było prawdziwą przyjemnością. Ci,
raz jeszcze ich przywitał i podziękował za przybycie. Wspomniał którzy nie mogli osobiście wziąć udziału w uroczystości, natych, dzięki którym zdobywał wykształcenie i od których czerpał desłali listy gratulacyjne. Nadeszły one z Rzymu (prof. Andrea
naukowe inspiracje. Z wdzięcznością wymienił nazwiska wybit- Ciampani), Mediolanu (prof. Alessandro Vitale), Drezna (Hannych polskich uczonych: Konstantego Grzybowskiego, Juliusza nah-Arendt-Institut) oraz Poznania (prof. Maria Zmierczak).
Bardacha, Franciszka Ryszki, Karola Joncy, podkreślił cenną Szczególny wyraz miał zacytowany podczas uroczystości bardzo
wymianę doświadczeń z prof. Janem Baszkiewiczem, obecnym osobisty list prof. Jana Baszkiewicza, w którym nestor nauki
na sali prof. Markiem Maciejewskim, w szczególny zaś sposób polskiej stwierdził, że wysoko ceni nie tylko dorobek naukowy
zwrócił się do prof. Henryka Olszewskiego, dziękując mu za jubilata, ale także piękne i powszechnie respektowane zalety
wieloletnią, owocną współpracę z ośrodkiem uniwersyteckim jego osobowości, życzliwy stosunek do ludzi i „wewnętrzną
w Poznaniu. Próbując wyjaśnić, w jaki sposób narodziło się elegancję”.
Profesorowi Wiesławowi Kozubowi-Ciembroniewiczowi
zainteresowanie doktrynami politycznymi i dlaczego warto się
nimi zajmować, jubilat przedstawiał znakomitą argumentację, raz jeszcze gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy
składającą się na prawdziwy wykład na temat współczesności, jej naukowej i pomyślności w życiu osobistym.
kształtu, problemów i zagrożeń. Profesor podkreślił, jak ważną
rolę dla jej zrozumienia odgrywa nauka, a zadaniem naukowców
Małgorzata Kiwior-Filo
adiunkt w Katedrze Współczesnych Doktryn Politycznych INPiSM UJ
jest odkrywanie prawdy. Bez jej poznania, bez znajomości historii,
mechanizmów władzy, trudno zrozumieć, a tym bardziej tworzyć
48
ALMA MATER nr 122–123