pobierz pełną analizę

Investor Turcja
KOMENTARZ RYNKOWY
Turcja – biegun wzrostu na styku Europy i Azji
Turcja to obecnie jeden z najatrakcyjniejszych inwestycyjnie krajów świata. To duże państwo, położone na skraju
dwóch kontynentów, jest obecnie w jednym ze swoich najlepszych okresów w historii. Na jej korzyść przemawiają bardzo korzystne procesy demograficzne: młode społeczeństwo i wysoka liczba ludności, jak również
strategiczne umiejscowienie i dobry dostęp do morza oraz interkontynentalne szlaki handlowe. Turcja świetnie
wykorzystuje ten naturalny potencjał. Bardzo wysoki wzrost gospodarczy w ostatnich latach pozwolił nie tylko
rozwinąć gospodarkę, infrastrukturę i zwiększyć poziom życia, ale również poprawić stan finansów publicznych
poprzez ograniczenie deficytu budżetowego i długu publicznego. Ulgi dla przedsiębiorców i zachęty inwestycyjne
mają za zadanie wspierać rodzimą przedsiębiorczość, jak i przyciągnąć inwestorów z zagranicy. Całości obrazu
dopełnia niezwykle szybko rozwijająca się giełda w Istambule, oraz zdrowy system bankowy, bez którego nie
ma możliwości wzrostu gospodarczego.
W dobie zmagających się z kryzysem krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych rozpędzona gospodarka turecka zaczyna skracać dystans, jaki dzieli ją od najbogatszych. Projekcje zarówno międzynarodowych
firm consultingowych, jak i publicznych instytucji finansowych jednoznacznie wskazują, że Turcja w najbliższych
40 latach będzie biegunem wzrostu gospodarczego nie tylko w Europie, ale również na świecie. Nie bez powodu
mówi się więc o tym kraju „Chiny Europy”, a to chyba najlepsza rekomendacja dla chcących inwestować na
tamtejszym rynku.
Rozwój gospodarki tureckiej jest imponujący
W dekadzie 2001-2011 PKB Turcji w cenach stałych wzrósł o 70%, a w cenach stałych per capita o 50%. Oznacza
to, że średnioroczny wzrost gospodarczy w tym czasie wyniósł 5,2% PKB i był wyższy niż w takich krajach jak
Brazylia, Rosja, czy Polska. Przewiduje się, że do 2050 r. gospodarka turecka będzie wśród 12-tu, a być może
nawet 10-ciu największych na świecie.
Stan finansów publicznych daje powody do optymizmu
Wraz ze wzrostem gospodarczym poprawił się stan finansów publicznych. Na przestrzeni lat 2001-2011 dług
publiczny zredukowano z 74% do 39% PKB. Deficyt budżetowy spadł z ponad 10% do mniej niż 3% PKB, co sprawiło, że Turcja, będąc jeszcze poza strukturami Unii Europejskiej, zaczęła być już blisko spełnienia kryteriów
Traktatu z Maastricht.
Sytuacja demograficzna stwarza potencjał do wzrostu
Obecnie Turcję zamieszkują 74 miliony osób, których średnia wieku wynosi 29 lat. Według prognoz Wiedeńskiego
Instytutu Demograficznego do 2025 r. liczba ludności Turcji wyniesie 85,5 mln i będzie wyższa, niż w Niemczech.
Co więcej, w strukturze demograficznej nadal przeważać będą ludzie młodzi, co stwarza potencjał do wzrostu
gospodarczego.
Niezwykłe jest położenie geograficzne
Ze względu na swoje położenie na styku Europy i Azji, Turcja będzie strategicznym partnerem i pośrednikiem dla
krajów obu kontynentów w handlu energią.
Wymiana handlowa i wpływy z turystyki rosną
W latach 2002-2011 eksport Turcji wzrósł niemalże 4-krotnie z 36 mld do 135 mld USD. W tym samym czasie przychody z turystyki zwiększyły się z 8,5 mld USD do 23 mld USD.
Atrakcyjność inwestycyjna rośnie
Turcja jest krajem, który dba o inwestycje zagraniczne stosując szereg zachęt inwestycyjnych, takich jak redukcje
podatków czy zwolnienia z ceł. Oprócz zachęt do dokonywania bezpośrednich inwestycji zagranicznych typu
„green field” Turcja systematycznie prywatyzuje państwowe przedsiębiorstwa.
Giełda rośnie
Turcja posiada dynamicznie rozwijającą się giełdę o systematycznie rosnącej kapitalizacji (pierwsza „10”
w rankingu giełd rynków wschodzących). Pomimo rosnącej kapitalizacji spółki tureckie należą do najtańszych
na rynkach wschodzących. W chwili obecnej wskaźnik P/E dla spółek z indeksu ISE wynosi 12.
Investor Turcja
KOMENTARZ RYNKOWY
System bankowy ma zdrowe fundamenty
Turcja charakteryzuje się zdrowym systemem bankowym, co w obecnych czasach jest znaczącym osiągnięciem.
Tureckie banki nie uczestniczyły w ogólnoświatowym kryzysie bankowym, zapoczątkowanym kryzysem na amerykańskim rynku kredytów subprime. Turecki rynek bankowy charakteryzuje się cały czas niskim poziomem
nasycenia usługami i produktami bankowymi, co w połączeniu ze znakomitą sytuacją demograficzną, kształtuje
bardzo dobre perspektywy wzrostu tureckiego sektora bankowego.
Światowy biegun wzrostu gospodarczego przesuwa się z Zachodu na Wschód…
W dobie światowego kryzysu finansowego, borykających się ze stagnacją gospodarczą Stanów Zjednoczonych
i tonącej w długach Europy Zachodniej motorem światowego wzrostu gospodarczego, a zarazem perspektywicznym miejscem dla inwestycji zaczynają być rynki wschodzące, do których zaliczyć można Turcję.
W latach 2002-2011 wzrost gospodarczy wyniósł średniorocznie 5,2% PKB, czyli więcej niż w takich krajach
jak Polska, Rosja, Brazylia, a nawet Korea Południowa.
Pomimo recesji w 2009 r. (PKB spadł o 4,8%) wywołanej krachem na rynkach finansowych, gospodarka
Turcji już w następnych dwóch latach mogła poszczycić
się wzrostem PKB na 
poziomie odpowiednio 9%
i 8,5%, co uczyniło z niej lidera wzrostu gospodarczego w Europie i potwierdziło potencjał, jaki drzemie
w tamtejszym rynku. Dzięki takiej dynamice, w latach
2001-2011 realny PKB Turcji zwiększył się o blisko 70%,
a per capita przy zachowaniu parytetu siły nabywczej
niemalże o 50%. Realne wydają się zatem projekcje
mówiące, że do 2050 r. gospodarka turecka będzie
należała do grona 10-ciu największych na świecie.
Co więcej, przewiduje się, że średnioroczny wzrost
PKB Turcji w latach 2011-2017 wyniesie 6,7% podczas,
gdy średnia dla krajów OECD to 2,6%. W analogicznym
okresie gospodarki Japonii, Niemiec i 
Stanów
Zjednoczonych będą rozwijać się średniorocznie odpowiednio o 1,2%, 1,6%, oraz 2,6%, a zatem dystans
dzielący Turcję od najbogatszych państw będzie sukcesywnie maleć.
PKB Turcji w cenach stałych (w mld USD)
1000
800
600
400
200
0
2001
2011
Źródło: Opracowanie własne na podstawie OECD
PKB Turcji per capita wg PPP (w tys. USD)
15
12
9
6
3
W 
ślad za 
rozwojem gospodarczym idzie także
0
2001
2011
poprawa stanu finansów publicznych. Na przestrzeni
lat 2001-2011 dług publiczny zredukowano z 74%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie OECD
do 39,4%. Deficyt budżetowy natomiast, spadł z ponad
10% do mniej niż 3%, co sprawiło, że Turcja, będąc jeszcze poza strukturami Unii Europejskiej zaczęła być już
blisko spełnienia kryteriów Traktatu z Maastricht. Rezultaty takie imponują na tle borykających się z nadmiernym
zadłużeniem krajów strefy euro, których stan finansów publicznych negatywnie wpływa na nastroje inwestorów
i nadszarpuje zaufanie do tamtejszych rynków.
… a sprzyjają temu również procesy demograficzne
Obecnie Turcję zamieszkują 74 miliony osób, wśród których średnia wieku wynosi 29 lat. Podczas gdy do 2040 r.
liczba ludności Chin wzrośnie o 1%, Turcja zwiększy swoją populację o 20%. Aktualnie spośród 74 milionów
mieszkańców Turcji, aż 25 milionów tworzy siłę roboczą tego kraju, co plasuje Turcję na 4 miejscu w Europie
i pozwala wyprzedzić takie kraje jak Włochy, czy Hiszpania. W ślad za liczbą pracowników idą ich wysokie kwalifikacje, produktywność, oraz niskie koszty pracy. Rocznie, na rynek pracy trafia blisko 0,5 miliona absolwentów
uniwersytetów spośród łącznej liczby 3 milionów studentów. Od 2005 r. można zaobserwować rosnącą produktywność przy jednoczesnym spadku realnej płacy, co zwiększa atrakcyjność tamtejszego rynku na tle Europy.
Investor Turcja
KOMENTARZ RYNKOWY
Podczas gdy w 2010 r. średnia godzinowa stawka
płacy w Niemczech wynosiła 39 USD, w Polsce 11,2
USD, Brazylii 6,4 USD, to w Turcji było to zaledwie 3,37
USD. Co więcej, Turcy również najwięcej przepracowali, średnio 52,2 godziny w tygodniu, co imponuje
na tle choćby Niemiec i Polski, gdzie wartości te stanowiły odpowiednio 40,6 oraz 40,9 godzin, a średnia dla
całej Unii Europejskiej wynosi 40,4 godziny.
Korzyści z położenia geograficznego
Struktura populacji Turcji wg wieku na tle krajów rozwiniętych oraz Polski
1,0%
0,8%
0,6%
0,4%
65<
15-64
0-14
0,2%
Od 1996 r. Turcja jest w unii celnej z krajami UE,
a wymiana handlowa z Europą stanowi 44% handlu
0,0%
Turcja Niemcy Japonia Francja Polska
zagranicznego tego kraju. Ze względu na swoje położenie na styku dwóch kontynentów – Europy i Azji,
Źródło : Opracowanie własne na podstawie CIA World Factbook 2012
Turcja będzie dla nich strategicznym partnerem
i pośrednikiem w zakresie handlu towarami i energią. Ponadto dostęp do morza umożliwia żeglugę towarową
do Afryki, Europy i Azji, oraz czyni Turcję atrakcyjnym miejscem wypoczynkowym.
W latach 2002-2011 eksport Turcji wzrósł niemalże 4-krotnie z 36 mld do 135 mld USD. Przychody z turystyki zaś
wynosiły 8,5 mld USD na początku tego okresu, a już 23 mld USD na jego końcu. Przewiduje się, że do 2023 r.
sektor turystyczny Turcji będzie wśród 5 największych na świecie zarówno pod względem liczby turystów, jak
i generowanych przychodów.
Atrakcyjność inwestycyjna
Turcja jest krajem, który dba o inwestycje zagraniczne poprzez stosowanie zachęt inwestycyjnych, takich jak
redukcje podatków i zwolnienia z ceł. Stosowane są również pozapodatkowe ulgi, takie jak darmowe tereny pod
inwestycje, czy obniżki cen energii. Przedsiębiorstwa mają możliwość odpisu 100% wydatków na badania i rozwój
od podatku, a część pracowników zaangażowanych bezpośrednio w R&D posiada 80-90% ulgę podatkową.
Na jeszcze większe przywileje mogą liczyć przedsiębiorstwa działające na terenie parków technologicznych.
Do końca 2023 r. są one w całości zwolnione z podatku od zysków generowanych ze sprzedaży dóbr stworzonych
w tych parkach. Również pracownicy odpowiedzialni za badania i rozwój w przedsiębiorstwach zarejestrowanych
w parkach technologicznych, są zwolnieni z podatku PIT w tym samym okresie. Ulgi na badania i rozwój dotyczą
również podatku VAT i zabezpieczeń socjalnych pracowników zatrudnionych w tym segmencie. Oprócz zachęt
do bezpośrednich inwestycji zagranicznych typu greenfield, Turcja systematycznie prywatyzuje państwowe
przedsiębiorstwa. Dużo z nich należy do sektora dystrybucji energii elektrycznej, gdzie jeszcze w 2008 r. jedynie
20,1% firm było w rękach prywatnych właścicieli. Sektor ochrony zdrowia również wymaga reformy i jest atrakcyjną inwestycyjnie gałęzią gospodarki. W ślad za zachętami inwestycyjnymi i postępującą prywatyzacją idą
również rosnące nakłady na infrastrukturę. Przewiduje się, że do 2023 r., aby sprostać stale rosnącemu popytowi
konieczne będzie zainwestowanie 130 mld USD w infrastrukturę do produkcji i dystrybucji energii elektrycznej.
W ramach bieżącego planu strategicznego na lata 2009-2013, rząd zwiększa nakłady na budowę autostrad i dróg
szybkiego ruchu.
Rynek kapitałowy barometrem gospodarki…
30
P/E dla indeksu MSCI Turkey
W Turcji działa dynamicznie rozwijająca się giełda
P/E dla indeksu MSCI Emerging Markets
o systematycznie rosnącej kapitalizacji (pierwsza „10”
25
w rankingu giełd rynków wschodzących). Pomimo jej
20
wzrostu z 70 do blisko 270 mld USD w latach 200015
2012, spółki tureckie należą do najtańszych na rynkach
wschodzących. Począwszy od 2004 r. wskaźnik P/E dla
10
indeksu MSCI Turkey jest stale poniżej wskaźnika P/E
5
dla indeksu MSCI Emerging Markets, co w połączeniu
z 
danymi makroekonomicznymi tamtejszej gospo0
2004
2006
2008
2010
2012
darki, świadczy o wysokim potencjale wzrostu giełdy
w Istambule. O rosnącym znaczeniu giełdy tureckiej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bloomberg
dla gospodarki tego kraju świadczy stale rosnący udział
kapitalizacji spółek z indeksu ISE (Istanbul Stock Exchange) w PKB. Można pokusić się o stwierdzenie, że rynek
Investor Turcja
KOMENTARZ RYNKOWY
kapitałowy jest barometrem tamtejszej gospodarki.
Na przestrzeni minionych 10 lat stopa zwrotu z indeksu
MSCI Turkey, reprezentującego szeroki wachlarz
spółek z 
tureckiego rynku kapitałowego przewyższała tą z porównywalnego indeksu MSCI Europe and
Middle East, który odzwierciedla zachowanie rynków
akcji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, oraz
Bliskiego Wschodu.
Warto również dodać, iż giełda turecka w znacznym
stopniu odpowiada za napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W 
szczytowym okresie lat
2006-2007 blisko 20% z nich miało miejsce poprzez
rynek kapitałowy, co świadczy o wysokim zainteresowaniu zagranicznych inwestorów giełdą w Istambule.
…wspieranej przez stabilny sektor bankowy
Łączna kapitalizacja spółek z indeksu ISE jako odsetek
PKB Turcji
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.ise.org; OECD; IMF
800
700
600
500
400
300
200
100
0
MSCI Turkey
MSCI Europe
and Middle East
Turcja charakteryzuje się zdrowym systemem bankowym, co 
w 
obecnych czasach jest znaczącym
osiągnięciem. Tureckie banki nie uczestniczyły w ogólnoświatowym kryzysie bankowym, zapoczątkowanym
kryzysem na amerykańskim rynku kredytów subprime.
Turcja ze wskaźnikiem CAR (Capital Adequacy Ratio),
będącym współczynnikiem wypłacalności banków
2003
2005
2007
2009
2011
z wartością 16,5 plasuje się w czołówce krajów G-20,
Źródło: Opracowanie własne na podstawie www.msci.com
wyprzedzając nieznacznie Niemcy (wartość wskaźnika
16,4), które uznawane są za kraj o bardzo stabilnym
systemie bankowym. Turecki rynek bankowy charakteryzuje się cały czas niskim poziomem nasycenia usługami
i produktami bankowymi, co w połączeniu ze znakomitą sytuacją demograficzną Turcji, kształtuje bardzo dobre
perspektywy wzrostu tureckiego sektora bankowego, jak i wzrostu zysków tureckich banków. Nie bez powodu
takie międzynarodowe instytucje finansowe jak Bank of America Merrill Lynch, Morgan Stanley, UBS, czy Citigroup
inwestują i zwiększają swoją ekspansję na tureckim rynku usług bankowych.
Jakub Banaszewski
Analityk w Departamencie Inwestycji Investors TFI
Przedstawiony komentarz rynkowy oraz prognozy stanowią wyraz poglądów Investors TFI SA, przy czym Investors TFI SA zastrzega sobie
możliwość zmiany opinii ze względu na dynamikę rynku bez konieczności powiadamiania. Investors TFI SA nie gwarantuje przedstawionych
scenariuszy ani prognoz. Przedstawione komentarze i prognozy oparte zostały na informacjach pozyskanych z powszechnie dostępnych
i uznanych za wiarygodne źródeł. Wnioski wyciągnięte na podstawie przedstawionych komentarzy i prognoz nie mogą stanowić podstawy
do decyzji inwestycyjnej. Niniejszy materiał w odniesieniu do danych Funduszy ma charakter informacyjny i nie zawiera pełnych informacji
niezbędnych do oceny ryzyka związanego z inwestycją w Fundusze oraz nie stanowi przekazu reklamowego. Szczegółowy opis czynników
ryzyka, zasady sprzedaży jednostek uczestnictwa Funduszy, tabela opłat manipulacyjnych oraz szczegółowe informacje podatkowe
zawarte są w Prospektach Informacyjnych Funduszy, dostępnych w punktach dystrybucji Funduszy, w siedzibie Towarzystwa oraz na stronie
www. investors.pl. Zyski osiągnięte z inwestycji w jednostki funduszy obciążone są podatkiem od dochodów kapitałowych.