Tu biSzwat - rabin Boaz Pash

Żydzi w Łodzi
Tu biSzwat - rabin Boaz Pash
Autor: Josef
06.02.2009.
Zmieniony 06.02.2009.
Świętowanie Tu BiSzwat wsród Chasydów
W calej Torze znajdziemy bliskie związki z przyrodą, wyrażone na wiele róznych sposobów. Jedną z
najciekawszych poezji w Torze jest, opisująca realną sytuację i jednocześnie ucząca nas czegoś, legenda
o Jotamie. Jotam, dowiedziawszy się o tym, że Abimelech został ogłoszony królem, potępia jego akty i
kwestionuje panujący system polityczny - Doniesiono o tym Jotamowi, którzy poszedłszy, stanął na
szczycie góry Garizim, a podniósłszy glos, tak do nich wołał: Posłuchajcie mnie, możni Sychem, a Bóg
usłyszy was także. Zebrały się drzewa, aby namaścić króla nad sobą. Rzekły do oliwki: Króluj nad nami!
Odpowiedziała im oliwka: Czyż mam się wyrzec mojej oliwy, która służy czci bogów i ludzi, aby pójść i
kołysać się ponad drzewami? Z kolei zwróciły się drzewa do drzewa figowego: Chodź ty i króluj nad nami!
Odpowiedziało im drzewo figowe: Czyż mamy się wyrzec mojej słodyczy i wybornego mego owocu, aby
pójść i kolysać się ponad drzewami? Następnie rzekły drzewa do krzewu winnego: Chodź ty i króluj nad
nami! Krzew winny im odpowiedział: Czyż mam się wyrzec mojego soku, rozweselającego bogów i ludzi,
aby pójść i kołysać się ponad drzewami? Wówczas rzekły wszystkie drzewa do krzewu cierniowego:
Chodź ty i króluj nad nami! Odpowiedział krzew cierniowy drzewom:, Jeśli naprawdę chcecie mnie
namaścić na króla, chodźcie i odpoczywajcie w moim cieniu! A jeśli nie, niech ogień wyjdzie z krzewu
cierniowego i spali cedry libanskie". (Szoftim 9:7-15)
Poza krytyką polityczną, możemy nauczyć się wiele na temat obrazu prawdziwego Manhiga (lidera), że
powinien być on jak drzewo figowe, jak krzew winny dający swoje wino, wiedzę i doświadczenie swoim
zwolennikom.
15 Szwat, Tu BiSzwat, powiązany tradycyjnie z ziemią Izraela, Nowym Rokiem Drzew, i krytycznym
dniem by rozdzielić Trumot i Maasrot (dziesięcina oddawana Kohenom, Lewitom i biednym). Dzień ten
stał się dniem radości, wspominania i świętowania naszego związku z Erec Izrael i naszego pragnienia i
tęsknoty za powrotem do niej.
Kabaliści, wg. Nauk Ar"i (R. Jicchak Luria), widzieli w spożywaniu owoców w Izraelu własnie w ten dzień,
„wielki Tikun w Nigle (Tora objawiona) i Nistar (Tora ukryta)".
Wsród chasydów, wzywanie do powrotu do Izraela zawsze zajmowało ważne miejsce, było częścią
globalnego odkupienia i nie mniejszą częścią indywidualnego podejścia do Haszem i odkupienia.
Chasydzi cytowali pasuk "Uwa lecion Goel…" Lecz do Syjonu przyjdzie jako Odkupiciel i do
nawróconych z występków w Jakubie - wyrocznia Haszem". Kiedy obietnica „uwa lecion Goel"
będzie wypełniona? – kiedy my wypełnimy swoją część "ulszawei pasza bejaakow" (nawróceni z
występków w Jakubie).
Pierwsza wydrukowana książką chasydyzmu była książka R. Jaakowa Josefa z Polna, „Toldot
Jaakow Josef", w której opisuje on proces Geula (odkupienia, zbawienia) ciala i duszy.
„przed Geula ciala i duszy"- pisze - „powinna nastąpic ogólna Geula ciał, z niewolnictwa
Galutu pomiędzy narodami i niewolnictwa z materializmu. Tylko potem może nastąpic wypełnienie
zbawienia Izraela.
Tęsknoty za Geulą były wyrażane w owym dniu - Tu BiSzwat, bądąc symbolem Erec Izrael i czasem
okazania jej ,jak bardzo za nią (ziemią Izraela) tęsknimy.
Chasydzi często przychodzili do swoich rabinów w ten dzień, aby świętować z Rebe „Tisz" (stół)
pełen owoców z Izraela, a zwłaszcza 7 słynnych owoców Izraela; by wysłuchać Divrei Tora na temat
Izraela i by wychwalać jej świętość i wspaniałość. Rabi Israel Baal Szem sam chciał jechać do Izraela, i
bardzo się starał tam wyjechać, ale niestety nie udało mu się…
On wytłumaczył, że to, co mówimy na Brachę "Leechol mipirja welisboa mituwa" nie są pustymi słowami,
ale musimy wypełnic te słowa praktyką. On nawet obiecał dzielic swój Olam Haba (przyszły świat) ze
zlodziejami, tym którzy obiecali pokazać mu krótszą drogę do Izraela…
Jedna z legend opowiada o tym, że podjął on podróż do Izraela i dotarł w tej podróży do
Konstantynopola, tam jednak napotkał kłopoty i był zmuszony wracać do Międzyborza. Wysłał on stamtąd
list do swojego szwagra, R. Gerszona Kitowa z Brody, pisząc w liście, że wciąż nie zwątpił w to, że dotrze
kiedyś do Izraela.
Rabin Ruzyna, rabin Israel, zwykł mówić, że 15 Szwat wypada zawsze na parszot, w których czytamy o
Exodusie, by uswiadomić nam, że wraz z Izraelem, który uwolnił się z niewolnictwa podczas tych dni, całe
stworzenie wyzwala się w tym czasie i zaczyna wzrastać.
http://zydziwlodzi.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 10:29
Żydzi w Łodzi
Podobnie jak chasydzi w innych miejscach, istniał w Ruzynie minhag organizowania w Tu BiSzwat Tiszu z
owocami i innymi rodzajami jedzenia.
Rabin Awram Jakow z Sadogóry powiedział: "Adam ki jakriv mikem korban", "Jeśli kto z was zechce
złożyć dar z bydląt dla Haszem…", człowiek musi poświęcić ofiarę dla Haszem, ale jeśli nie może,
ponieważ naprawdę trudno to zrobić, to możliwe jest by zrobić tak, że człowiek sam stanie się Mizbeach
(oltarz) i wszystko, co on będzie jadł, stanie się ofiarą dla Haszem. Można tak zrobić, jeśli będziemy mieć
odpowiednią kawanę (intencję) podczas recytowania brachy (błogosławieństwa).
Rabin miasta Bojan zwykl zyczyc w tym dniu ludziom „dobrego roku. Niech ten dzien przyniesie
nam 10.000 zyczen na wszystkie inne dni w roku". Mówil on, ze kiedy czlowiek wypowiada nad owocem
blogoslawienstwo, zamienia on owoc z obiektu materialnego na duchowy.
Magid z Kuznicza podkreslal, ze poniewaz poczawszy od dnia Tu BiSzwat dzien staje sie coraz dluzszy a
noc coraz krótsza dzien ten jest zaznacza czas, w którym zwieksza sie swiatlo a mrok powoli zanika.
Rabin Israel z Czortkowa dodaje – Tu BiSzwat uczy nas, ze nawet jesli nadal panuje zimno i
zmrok, musimy znalezc czas by swietowac wiosne, która przyjdzie pózniej. Podobnie, kiedy mieszkamy w
Galut i trudno nam dostrzec koniec wygnania, musimy swietowac nadejscie Meszijah, poniewaz wiemy,
ze on w koncu przyjdzie. Przyjdzie na pewno, jest on czescia natury. Mówil on– napisane jest
"kimei haec jemej ami…", " Bo na wzór dlugowiecznosci drzewa bedzie dlugowiecznosc mego ludu"
(Jeszaja 65:22). Jestesmy jak drzewa, które stoja nagie i zmrozone zima kontynuuja czerpac swa
witalnosc ze srodka ziemi; podobnie my w czasach Galut, kiedy nam zimno i jestesmy bezsilni,
kontynuujemy czerpac swa witalnosc z najwyzszego poziomu Szechiny.
Rabin Cwi Elimelech z Dynowa uczyl, ze mimo tego, ze Tu BiSzwat i Sukot dzieli 9 miesiecy powinnismy
poswiecic uwage temu, by posiadac piekny Etrog na Sukot i zalecal on specjalna Segule tj. modlitwe,
która mozna zmawiac w Tu BiSzwat w intencji wyjatkowego koszernego Etrog na Sukot.
Istnieje chasydzka opowieść o pewnym rabinie, który wysłał swego chasyda, aby kupił etrog na Sukkot.
Chasyd pojechał na targ i znalazł tam ładny etrog, specjalnie dla rabina. Po tym, jak zakupił etrog,
chasyd pomyślał sobie: "a co ze mną? powinienem sobie także kupić etrog!" Zawrócił więc na targ i tam
zakupił drugi etrog, dla siebie. Późnym wieczorem spojrzał ponownie na dwa etrogi i zauważył, że ten,
który zakupił dla siebie jest ładniejszy. A zatem postanowił, że ładniejszy etrog powędruje do rabina.
Kiedy podał go rabinowi, rebe powiedział: "To nie mój etrog! To nie jest ten, o który się modliłem w Tu
biSzwat!" Chasyd opowiedział zatem całą historię rabinowi. Rabin jednak wolał ten etrog, który powinien
dostać na samym początku - a zatem ten, o którego modlił się w Tu biSzwat.
Co mamy zrobic, jesli nie mozemy zdobyc zadnego owocu Izraela? Chasydzi dbali zawsze o to by miec na
Tu BiSzwat owoce naprawde z Izraela, jesli nie swieze to suszone a jesli nie mogli zdobyc owoców
wyroslych z ziemi Izraela, spozywali owoce z innego kraju, ale z zagranicy- w koncu wiadomym jest, ze
wszelki dostatek, który B-g zsyla na swiat przechodzi przez Erec Israel... Co jesli jednak w ogóle nie
mamy owoców?– "nie, nie przejmuj sie, w takiej sytuacji Dwar Tora na temat owoców Izraela
wystarczy, jesli opowiesz o nich jakbys je jadl, mozesz nawet spróbowac poczuc ich smak i zapach...
Rabin Mosze Tajtelboin, autor Jiszmach Mosze, zalecalby w Tu BiSzwat powiedziec brache na co najmniej
15 innych rodzajów owoców; a po zjedzeniu kazdego z nich Szir Hamalot („piesn stopni") z
Tehilim (Ksiega Psalmów). W Tehilim znajdziemy wlasnie 15 Szir Hamalot.
Rabin Jochanan Rechmastriwke dbal o to, by na jego stole Szabatowym stalo wino z Izraela, nie tylko w
Tu BiSzwat, ale w ciagu calego roku. Jednego razu, kiedy przyjechal do niego w odwiedziny Rabin Jichcak
Skwire, Rebe Jochanan zaoferowal mu lechaim z winem z Izraela. Rabin Skwire jednak odmówil mówiac
„Obawiam sie, ze jesli wino to nie zasmakuje mi, nabiore negatywnych mysli na temat owoców
Izraela.
Chasydzi konczyli Tisz na Seder Tu BiSzwat spiewajac znana Mizmor 126 z Tehilim "Szir Hamalot beszuw
Haszem et sziwat Cion…", "Piesn stopni. Gdy Haszem odmienil los Syjonu, bylismy jak we snie", na
specjalna melodie na ta okazje.
Niektórzy chasydzi mieli zwyczaj serwowac na stól Tu BiSzwat dzem i konfitury zrobione z etroga zaraz
po Sukot. W Talmudzie napisane bowiem jest:, „Jako, ze jedna Micwa (religijny obowiazek)
zostala z tym wykonana, zróbmy jeszcze jedna" (Brachot 39b). Jedna micwa w tym przypadku bylo
Netilat Lulaw w Sukot, druga- specjalne delikatessen na Tu BiSzwat.
Rabbi Chaim Elazar z Munkac mówi sie, ze kiedy do jego stolu przynoszono tace pelne owoców, bral on
kazdy z owoców do reki i zanurzal w etrogowym dzemie a pózniej rozdawal owoce wszystkim zebranym.
http://zydziwlodzi.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 10:29
Żydzi w Łodzi
Troche inaczej bylo z kolei u Rebe z Belz, rabina Aharona. Zanurzal on sledzie w oliwie z Erec Israel i
osobiscie wreczal je zgromadzonym osobom...
Wszyscy Rebe zwykli byli jesc 7 owoców Izraela zwanych „Siedem Gatunków". Naleza do nich:
Pszenica (Hita), Jeczmien (Seora), Winogrona (Anawim), Figa (Teena), Granat (Rimon), Olivka (Zajit), i
Miód z Palmy Daktylowej (Dwasz). Jak napisane jest w Torze: " do ziemi pszenicy, jeczmienia, winorosli,
drzewa figowego i granatowego - do ziemi oliwek, oliwy i miodu…" (Dwarim 8:8)
Rabin Dawid z Lelowa mówil tak: jestesmy jak drzewa- patrzysz na owoce i na uczynki czlowieka i wiesz
czy drzewo lub czlowiek sa zdrowi. Rabin Dawid zyl w czasie Pierwszej Wojny Swiatowej w Jerozolimie. W
miescie panowal glód. Mala spolecznosc zydowska cierpiala na brak zywnosci i wybuchy chorób i
epidemii. Rabin Dawid siedzial przy stole Tu BiSzwat, kiedy zapukal do drzwi jeden chlopiec. Wszedl on
po chwili do srodka i ze lzami w oczach opowiedzial Rebe o tym, ze jego rodzina jest chora i jesli nie
dostanie jedzenia to umrze. Rebe wzial jeden z owoców lezacych przed nich, delikatnie glaskal go przez
jakis czas, po czym dal chlopcowi mówiac: „owoc ten posiada moc uzdrawiania. Biegnij i daj go
swojej rodzinie...". Rodzina zjadla i rzeczywiscie wyzdrowiala.
Na temat chasydów i Tu BiSzwat mozna by jeszcze wiele wiecej opowiedziec, ale mój laptop jest juz tym
razem zmeczony ( i ja tez). Wiec... Wesolego Tu BiSzwat!
"Bal Taszchit"
Wkrótce nadejdzie Tu Biszwat i jest to odpowiedni czas na wyjaśnienie, czym jest Bal Taszchit.
Generalnie można powiedzieć o człowieku i jego otoczeniu, że jesteśmy przeświadczeni o tym, że
wszystko to służy pewnemu ułatwieniu naszego życia. Z jednej strony, jest to prawda, z drugiej strony,
Tora mówi, że powinniśmy mieć do tych wszystkich zjawisk wielki szacunek.
Tora mówi nam: "nie zetniesz jego drzew podkładając siekierę, bo będziesz spożywał z nich owoce.
Dlatego ich nie zniszczysz". Nie oznacza to, że w ogóle nie możemy używać drewna - oczywiście, że
możemy, ale pod warunkiem, że tym samym, nie znisczymy naszej przyszłości: "Tylko drzewa znane ci
jako nieowocowe zetniesz i zbudujesz sobie narzędzia" (Dwarim 20:19-20)
Stąd właśnie dowiadujemy się o ogólnym zakazie Bal Taszchit - nie będziesz niszczył, marnował rzeczy.
Zakaz Bal Taszchit zawiera wiele przykładów swawolnego niszczenia. I nie chodzi tutaj o jedzenie. Ta
sprawa jest dość prosta ("Jak wiele dzieci głoduje w Biafra?!") Nie chodzi tutaj tyle o niezostawianie
jedzenia na talerzu, ale o rzecz inną. Kiedy otwieramy puszkę z jedzeniem, musimy zapytać siebie
samych, czy potrafimy zjeść wszystko z tej puszki, czy też nie?
Dotyczy to także wielu innych drobiazgów, które są nieistotne tylko z pozoru. Na przykład jak bierzemy
spinacz do papieru, bawimy się nim, rozkręcamy, a potem wyrzucamy. Jest to pewna forma Bal Taszchit.
Kupowanie szklanki piwa i wypijanie jej do połowy, a wyrzucenie reszty jest pewną formą Bal Taszchit.
Zapytacie - Dlaczego miałbym pić całe piwo, jeśli już nie mam na nie ochoty? - Powinniśmy wszyscy być
mądrzejszy i założyć z góry, ile możemy wypić, a następnie zakupić mniejszą ilość w małej szklance.
Wszystkie te drobiazgi powinny nas zmusić do myślenia. Myślenia zanim coś zrobimy i do bycia bardziej
wrażliwym na wszystko, co nas otacza i jest do naszej dyspozycji.
Jest jeszcze jeden aspekt. Zbyt duża ilość jedzenia czy picia może nam także zrobić krzywdę. Wystarczy
spojrzeć do Gemary (Shabat 129a):
Rabin Hiyya b. Abin powiedział w imieniu Samuela: Jeśli upuszczą ci krwi, a potem złapiesz przeziębienie,
uczyniony jest z ciebie ogień, nawet w dzień przesilenia Tammuz (letniego). (Tammuz jest czwartym
miesiącem w roku, mniej więcej odpowiadającym czerwcowi). Krzesło z drzewa tekowego zostało
połamane za Samuela (aby zrobić z niego ognisko, gdyż inne drewno nie było możliwe do zdobycia); stół
[z] drzewa jałowca zostało złamane za Rab. Judę. Podnóżek został złamany za Rabbah, wtedy to Abaye
powiedział do Rabby: Naruszasz zatem zakaz "nie będziesz niszczył" (Bal Taszchit?). - Bal Taszchit wobec
mojego ciała jest znacznie dla mnie ważniejszy, odrzekł on.
Inne przykłady z Talmudu. Spróbujmy dopasować je do naszego życia, wyciągnąć z nich wniosek i je
praktykować:
R. Zutra powiedział: ten który przykrywa lampę olejową, zaś odkrywa lampę naftową, łamie zakaz Bal
Taszchit. (Ponieważ czynności te powodują, że lampy palą się z niepotrzebnie dużą "prędkością").
(Szabat 67b)
R. Chisda także powiedział: Ten, który może jeść chleb jęczmienny, jednak je chleb pszeniczny, łamie Bal
Taszchit. (Jest to ekstrawagancja wiodąca do zmarnowania). (Szabat 140b)
R. Papa rzekł: Ten, który może pić piwo, jednak pije wino, łamie Bal Taszchit.
http://zydziwlodzi.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 10:29
Żydzi w Łodzi
Wkrótce Gemara dodała: Jest to jednak niewłaściwe. Bal Taszchit odnoszące się do danej osoby jest
ważniejsze.
Co chce przez to powiedzieć Gemara? Jak już wspomnieliśmy wcześniej, jedzenie lepszej jakości jedzenia
i spożywanie lepszej jakości napojów jest korzystne, nie jest zaś zmarnowaniem.
Co możemy wynieść z tej historii?
Zapytano Rabina Eliezera: Jak daleko sięga szacunek do naszych rodziców?
Odrzekł on: Tak daleko, że gdy on [ojciec] bierze portfel i wyrzuca w jego obecności do morza, on [syn]
nie będzie się go wstydził.
Podobny jest przypadek Raby, syna R. Huny: R. Huna podarł jedwab w obecności swego syna, Raby,
mówiąc: Zobaczę czy wpadnie on w złość, czy też nie.
Gemara pyta zatem: Ale być może on [Raba] wpadł w złość, a następnie on [R. Huna] złamałby prawo
"Nie będziesz stawiał przeszkód przed ślepcem"? (- Ponieważ spowodował on, że jego syn stracił do niego
szacunek, R. Huna mógł do tego doprowadzić. Jest to interpretowane tak, że nie można swoimi
uczynkami prowadzić do grzechu). - A zatem syn wyrzekłby się szacunku dla niego.
Gemara pyta ponownie: zatem czy on [R. Huna] złamał Bal Taszchit? (A zatem, nawet jeśli jego syn
wyrzekł się go, nie popełniłby wykroczenia)
- On [R.Huna] rozerwał tkaninę wzdłuż szwu. (A zatem nie jest to naprawdę Bal Taszchit, gdyż można
było łatwo naprawić tkaninę, a zatem - nie było właściwie zniszczenia).
Jaki szacunek powinniśmy mieć dla naszych ubrań, możemy dowiedzieć się z Gemary (Bawa Kama 91b):
R. Eleazar rzekł: Słyszałem, że ten, który rozdziera [jego szaty] za bardzo w żalu za zmarłym, łamie
zakaz Bal Taszchit ("Nie będziesz niszczył"), a powinien tym bardziej doznać uszczerbku na swym ciele.
Jednak szaty mogą być innym przykładem, gdyż straty są nieodwracalne. R. Jochanan nazywał swe szaty
"moje czyniące honory", a R. Chisda, gdy musiał przejść między ciernistymi krzewami i ostem, zwykle
podnosił swe szaty, mówiąc, że ciało [jeśli zranione] będzie uleczone przez naturę, kiedy jego szaty [jeśli
podarte] nie będą uleczone przez naturę.
Dawid, król Izraela, nie oddawał specjalnego szacunku swym szatom - tak mówili nasi mędrcy. Kiedy
próbował uciec przed Szaulem, który był królem w tamtym czasie, szukał go i ścigał cały Erec Israel.
Wówczas, pewnej nocy, Dawid spotkał Szaula sam na sam w jaskini i wtedy "Dawid powstał i odciął po
kryjomu połę płaszcza Szaula" zamiast go zabić. Gemara krytykuje takie zachowanie:
Dawid powstał i odciął po kryjomu połę płaszcza Saula" (Szmuel a 24:3) R. Josi, syn R. Chaniny, rzekł:
Ktokolwiek traktuje szaty z pogardą, na końcu nie będzie mógł odnieść żadnych korzyści z ich posiadania,
gdyż, jak jest powiedziane: "Z biegiem czasu sędziwy król Dawid tak się posunął w latach, że nie mógł
się rozgrzać, choć okrywano go kocami". (Melachim a 1:1).
Innym rodzajem Bal Taszchit jest ten dotyczący czasu. Marnowanie czasu jest bardzo istotną formą Bal
Taszchit. Dotyczy ona zarówno marnowania czasu innych ludzi, jak i marnowania swojego czasu. Czas
każdego z nas jest bardzo cenny. Jeśli jest marnowany, nigdy nie zostaje odzyskany. Spotkanie jest
umówione na godzinę 17:00. Na spotkanie przybywa 15 osób. Każdy z nich stara się dotrzeć na czas, ale
tylko ty przybywasz dziesięć minut później. I spotkanie przedłuża się o 10 minut. Czy jest 10 minut?
Dlaczego mamy przejmować się jedynie 10 minutami? Ponieważ faktycznie marnujemy 150 minut - dwie
i pół godziny. Nie wiemy ile mamy czasu na tym świecie. Musimy zatem zrobić wszystko, aby jak
najlepiej wykorzystać czas, który mamy. Czy brak szacunku dla czyjegoś czasu wiąże się z jego kradzieżą
czy też z marnowaniem, nie jest to istotne. Niezależnie od kategorii, do której należy, ważne jest, aby
zastanowić się nad tym i podjąć jakieś kroki, aby lepiej wykorzystać swój czas. Pamiętajcie, Bal Taszchit
odnosi się wszystkiego, a zwłaszcza do czasu. Ponieważ czas to życie.
Midrasz (Kohelet Rabba 7:1) mówi nam, że kiedy Haszem skończył tworzenie świata, wziął Adama i Ewę i
pokazał im wszystko, co stworzył. A potem rzekł: "Zobaczcie jak piękne jest to, co dla was stworzyłem,
uważajcie i upewnijcie się, że nie zniszczycie mojego świata".
Haszem stworzył i ukończył prawie doskonały świat i dlatego też musimy uważać, aby nie zniszczyć tego,
co On dla nas zrobił.
Przemyślenie podstaw zakazu Bal Taszchit jest formą wdzięczności dla naszego Stworzyciela, dla Jego
stworzeń, a zatem także dla innych ludzi.
Miłego i smacznego Tu Biszwat.
rabin Boaz Pash
http://zydziwlodzi.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 10:29