o-dysleksji-slow-kilka - 0.16Mb

Ogólne informacje o dysleksji
Wielu nauczycieli i rodziców słyszało o
dysleksji, ale ma niewielkie pojęcie o tym, czym
ona jest. Tematowi temu wciąż towarzyszy wiele
niepewności, a odmienne teorie dotyczące
sposobu nauczania dzieci dotkniętych dysleksją
wzbudzają liczne kontrowersje.
Dysleksja
to
zaburzenie
zdolności
przetwarzania informacji, które dotyka ludzi w
każdym wieku, i często objawia się problemami z
pisaniem i czytaniem, jak również może wpływać
na inne dziedziny aktywności umysłowej i
fizycznej, np. pamięć, szybkość analizowania
informacji,
koordynację
czy
orientację
przestrzenną. Osoba dotknięta dysleksją może
doświadczać problemów z zakresu biegłości
fonologicznej oraz skutecznego przyswajania
wiedzy. Podczas radzenia sobie z dysleksją u
dzieci należy brać pod uwagę indywidualne
różnice natężenia schorzenia u uczniów oraz ich
odmienne style przyswajania informacji. Dużą
wagę należy też przywiązywać do kontekstu, w
jakim podawana jest nowa wiedza.
Najważniejszymi elementami tej definicji
dysleksji są sformułowania:
• zaburzenie zdolności przetwarzania informacji
• dotyka ludzi w każdym wieku
• problemy z pisaniem i czytaniem
• może wpływać na inne dziedziny aktywności
umysłowej i fizycznej
• problemy z zakresu skutecznego przyswajania
wiedzy
• dużą wagę należy przywiązywać do kontekstu,
w jakim podawana jest nowa wiedza
Z dysleksją związane są różne rodzaje
zaburzeń. Jest mało prawdopodobne, aby dziecko
dotknięte tym schorzeniem doświadczało
wszystkich wymienionych problemów, jednak
niektóre z nich na pewno się pojawią. Należy się
zastanowić, jak wymienione czynniki mogą
wpłynąć na konkretne dziecko, jego poczucie
własnej wartości, motywację oraz umiejętność
przyswajania wiedzy.
Nauczyciele
powinni
zrozumieć
kilka
podstawowych faktów dotyczących dysleksji.
Przede wszystkim:
• dysleksja może się charakteryzować różnym
stopniem natężenia, od łagodnego do ciężkiego;
• stopień natężenia dysleksji oraz jej wpływ na
dziecko może się różnić w zależności od rodzaju
wykonywanych zadań oraz etapu edukacyjnego;
• problemy wynikające z dysleksji zwykle
dotyczą umiejętności czytania i pisania, ale nie
jest to regułą;
• osoba dotknięta dysleksją może mieć kłopoty z
rozumieniem czytanego tekstu, literowaniem,
płynnym czytaniem, czytaniem na głos, pisaniem
oraz dokładnym kopiowaniem tekstów;
• dyslektyczne dzieci mogą także doświadczać
problemów
z
koordynacją,
pamięcią,
rozpoznawaniem kierunków, porządkowaniem
elementów, rozpoznawaniem najważniejszych
informacji oraz odręcznym pisaniem;
• wczesne rozpoznanie dysleksji jest niezwykle
ważne;
• uważa się, że powodem dysleksji są problemy z
procesem przetwarzania fonologicznego, czyli
rozpoznawaniem i zapamiętywaniem dźwięków
oraz wykorzystywaniem ich w słowach;
• istnieją jednak dowody na to, że z dysleksją
można kojarzyć także problemy dotyczące
postrzegania wzrokowego (utrudniające czytanie
tekstów czyli dekodowanie) oraz koordynacji
ruchowej i równowagi;
• dysleksji nie da się wyleczyć, jednak dzięki
stosowaniu odpowiednich technik edukacyjnych,
wprowadzaniu zmian w planie zajęć oraz
przystosowywaniu środowiska pracy można
zminimalizować jej skutki;
• dyslektyczna osoba może dysponować wieloma
cennymi
zdolnościami
rekompensującymi
problemy wynikające z jej schorzenia(dysleksja
jest wpisana do Międzynarodowej Klasyfikacji
Chorób).
Niezmiernie ważne jest, aby nauczyciele
wiedzieli, czym jest dysleksja, gdyż dotyka ona
wielu różnych aspektów edukacji. Szacuje się, że
dysleksja różnego stopnia dotyka ok. 10-15%
dzieci, więc istnieje duże prawdopodobieństwo,
że każdy nauczyciel się z nią zetknie w swoich
klasach.
Wiedza
o
dysleksji
pomoże
nauczycielom planować i przeprowadzać
odpowiednie ćwiczenia dla dotkniętych nią
dzieci, aby zminimalizować kłopoty edukacyjne
swoich uczniów na wszystkich etapach
edukacyjnych.
Cechy dysleksji
Czytanie
- Odszyfrowywanie (dekodowanie)
Problemy
dotyczące
zdolności
odszyfrowywania to kłopoty z rozkładaniem słów
na podstawowe elementy, które pozwalają
rozpoznać funkcję słowa i jego przynależność
gramatyczną.
Zwykle
po
kilkakrotnym
przeczytaniu danego wyrazu jesteśmy w stanie je
automatycznie rozpoznać jednym rzutem oka.
Dzieci dotknięte dysleksją mają z tym problemy i
muszą wciąż na nowo odszyfrowywać
poszczególne słowa, aby zrozumieć tekst. Do
skutecznego czytania potrzebny jest wysoki
poziom świadomości fonologicznej i umiejętność
rozpoznawania różnych dźwięków oraz grup liter
(sylab) tworzących słowa. Dzieci dyslektyczne
mogą też mieć tendencję do zamieniania słów na
inne podczas głośnego czytania.
- Płynność
Płynne czytanie pomaga w rozumieniu tekstu.
Dzieci z dysleksją zwykle podczas czytania
korzystają ze wskazówek pochodzących z
kontekstu. Aby to robić, muszą prezentować
pewien stopień płynności i zrozumienia. Jednym
ze sposobów na rozwijanie płynnej techniki
czytania u dyslektycznych dzieci jest korzystanie
z tekstów przeznaczonych dla młodszych
czytelników lub tekstów dotyczących tematów,
które bardzo interesują dzieci z trudnościami w
czytaniu. Dzieci z dysleksją zwykle nie znajdują
przyjemności w czytaniu, dlatego należy je
chwalić za każdą samodzielnie podejmowaną
próbę.
- Rozumienie
Czytanie ze zrozumieniem może sprawiać
kłopoty dyslektycznym dzieciom z powodu
problemów z płynnością i odszyfrowywaniem
tekstów. Jeśli jednak tekst zostanie dziecku
przeczytany, zapewne go ono zrozumie, gdyż
zdolności słuchowe u dzieci z dysleksją zwykle
przewyższają
zdolność
czytania
ze
zrozumieniem. Bardzo często zdarza się, że
dziecko dyslektyczne koncentrując się na
dekodowaniu głośno czytanego tekstu, popełnia
wiele pomyłek, przekręca słowa ale doskonale
zna treść przeczytanego tekstu. Nie trzeba
dodawać, że tempo czytania nawet krótkiego
tekstu zajmuje dziecku dyslektycznemu bardzo
dużo czasu, czego nauczyciele najczęściej nie
rozumieją nie dając mu szansy na jego doczytanie
do końca, co dla dziecka jest dodatkowo
deprymujace.
- Porządkowanie
Dzieci dotknięte dysleksją często miewają
problemy z porządkowaniem elementów.
Oznacza to, że mogą, ustawiać litery bądź części
słów w niewłaściwej kolejności.
Pisownia nieodłącznie ma wiele wspólnego z
dysleksją.
Dziecko z dysleksją może mieć następujące
problemy:
• kłopoty z zapamiętywaniem zasad pisowni;
• zapisywanie liter lub grup liter w niewłaściwej
kolejności;
• niekonsekwentne
dźwięków;
stosowanie
podobnych
• problemy z końcówkami wyrazów;
• mylenie bądź pomijanie samogłosek.
-wyrażanie myśli na papierze (zwłaszcza w
dysleksji typu słuchowego)
Dyslektyczne dziecko zazwyczaj niechętnie
podchodzi do tworzenia dłuższych wypowiedzi
pisemnych. Może mieć kłopoty z rozpoznaniem i
rozwinięciem głównych elementów takich
wypowiedzi. Jego wypracowania są chaotyczne i
źle zorganizowane. Podczas wykonywania
podobnych ćwiczeń należy zapewnić dziecku
gotową strukturę wypowiedzi pisemnej.
Pismo odręczne może być nieregularne
przejawiające silne różnice nawet w obrębie tego
samego zdania, a także niekonsekwentne
używanie wielkich liter. Dzieci dyslektyczne
mogą także pisać powoli i niepewnie, siedząc w
nietypowej pozycji lub trzymając długopis w
nietypowy sposób.
- Pamięć
Dyslektyczne dziecko może mieć problemy z:
• pamięcią krótkotrwałą, co będzie mu utrudniać
np, zapamiętywaniem wszelkiego rodzaju list;
• pamięcią długotrwałą, co może mieć przyczynę
w rozproszeniu podczas przyswajania wiedzy lub
słabej organizacji;
•
przypominaniem
sobie
niedawno
przyswojonych informacji, które nie były często
wykorzystywane. Dzieje się tak dlatego, że
informacje te nie zostały utrwalone w umyśle
dziecka dyslektycznego i nie ma ono do nich
automatycznego dostępu. Wyniki badań wskazują
na to, że dyslektyczne dzieci potrzebują więcej
czasu, aby przyswajana przez nie wiedza stała się
trwałą
częścią
ich
pamięci.
Muszą
wykorzystywać tę wiedzę w jak największej
liczbie różnych kontekstów, czyli w praktyce
wielokrotnie uczyć się tych samych informacji.
Dzieci dotknięte dysleksją mogą także mieć także
inne problemy:
- Organizacja
• słabe zorganizowanie podczas nauki;
• kłopoty z ułożeniem planu nauki
przygotowaniem potrzebnych materiałów.
i
- Rozwój zdolności ruchowych
problemy z koordynacją ruchową oraz
wykonywaniem
takich
czynności,
jak
zawiązywanie butów, przeskakiwanie przeszkód;
• wpadanie na meble w klasie, częste potykanie
się i przewracanie.
- Rozwój mowy
• mylenie podobnych dźwięków;
• słaba dykcja;
• kłopoty ze składaniem liter i dźwięków w
słowa; • słabe wyczucie rymów;
• kłopoty ze składnią;
•
problemy
przedmiotów.
z
zapamiętywaniem
nazw
Jak dysleksja wpływa na naukę
Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących
przyswajania wiedzy jest fakt, że jest to
dynamiczny proces. Oznacza to, że w trakcie
nauki różne części mózgu współdziałają ze sobą i
polegają na sobie nawzajem. Przykładowo, różne
części mózgu odpowiedzialne za wzrok / słuch /
pamięć / rozumienie / koordynację mogą działać
równocześnie,
wspólnie
pracując
nad
rozwiązaniem danego zadania. Ten proces
współdziałania poszczególnych ośrodków mózgu
często ulega zaburzeniu u osób z dysleksją.
Dlatego właśnie zadania stawiane przed
dyslektycznymi
dziećmi
powinny
być
uproszczone,
dobrze
zorganizowane
i
nakierowane na jego najsilniej rozwinięte
zdolności. Dzieci dotknięte dysleksją zwykle
lepiej sobie radzą z zadaniami angażującymi
wzrok, ruch oraz umożliwiającymi aktywną
interakcję niż tymi, które wymagają od nich
aktywności słuchowej. W początkowym etapie
edukacji należy więc skupiać się na wizualnym
przekazie informacji lub na przekazywaniu
wiedzy za pośrednictwem ćwiczeń ruchowych i
wspólnych zabaw.
Ćwiczenia ruchowe i interakcyjne, np.
odgrywanie scenek, wcielanie się w różne role
lub przeprowadzanie wywiadów, pozwalają
dzieciom bezpośrednio doświadczać nowej
wiedzy i skutecznie wspomagają proces
edukacyjny.
Przetwarzanie informacji
Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących
zdobywania wiedzy przez dzieci z dysleksją jest
praktyczne wykorzystywanie przez nie zdolności
przyswajania informacji. Niezależnie od tego, czy
chodzi o naukę nowego słowa, reguły
gramatycznej, poznawanie historii bądź geografii,
wszyscy uczniowie angażują się w proces
przyswajania wiedzy. Ten proces to cykl ćwiczeń
edukacyjnych
informacji.
zwany
cyklem
przetwarzania
Cykl przetwarzania informacji czyli informacje
wchodzące — za pośrednictwem słuchu, wzroku,
dotyku, interakcji,procesy myślowe — pamięć,
rozumienie, organizowanie i analizowanie
informacji
informacje wychodzące — głośne czytanie,
rozmawianie,
dyskutowanie,
rysowanie,
doświadczanie
Procesy myślowe
Procesy myślowe są niezwykle istotne dla
przyswajania informacji. Pod tym terminem kryją
się procesy związane z pamięcią, rozumieniem,
organizowaniem i analizowaniem informacji.
Często dzieci dyslektyczne doświadczają
poważnych
problemów
w
związku
z
nieprawidłowym przebiegiem tych procesów.
Należy jednak pamiętać, że stosowanie
odpowiednich metod edukacyjnych umożliwia
przezwyciężenie praktycznie wszystkich tych
trudności. Istnieje wiele sposobów na polepszanie
pamięci dziecka oraz pomaganie mu w lepszym
organizowaniu informacji.
Rola nauczyciela jest tu nie do przecenienia.
Nauka przyswajania wiedzy
Dzieci można nauczyć skuteczniejszego
przyswajania informacji, co, jest niezwykle
ważne w przypadku uczniów dotkniętych
dysleksją już od początku nauki szkolnej ("dzieci
ryzyka dysleksji").
Wyniki licznych badań wskazują na to, że
dyslektyczne dzieci mogą mieć kłopoty ze
stosowaniem właściwych metod nauki i
rozwiązywania problemów. To oznacza, że mogą
np. nie wiedzieć, jak zinterpretować usłyszane
pytanie, jak wypracować najlepszą odpowiedź
lub nawet zapamiętać niezbędne informacje.
Rozwój
umiejętności
skutecznego
przyswajania wiedzy można wspomagać dzięki
specjalnym programom edukacyjnym. Często
uważa się, że takie programy są adresowane
głównie do osób przygotowujących się do
egzaminów, ale to tylko część prawdy.
Wchodzące w skład tych programów techniki
należy wprowadzać już na początku edukacji.
Mogą one pomóc dziecku nie tylko w efektywnej
nauce, ale
ogólnie
w skuteczniejszym
wykorzystywaniu napotykanych informacji.
Wiara we własne możliwości
Wiara we własne możliwości to niezwykle
ważny element skutecznej nauki. Dziecko o
wysokiej samoocenie uczy się lepiej i ma większą
motywację do zdobywania wiedzy. To bardzo
ważne w
przypadku dzieci cierpiących na
dysleksję. Małe dzieci dotknięte tą przypadłością
bardzo szybko zauważają, że niektóre aspekty
edukacji szkolnej, np. czytanie i pisanie,
sprawiają im problemy. Może to powodować
poczucie porażki i frustrację, a to z kolei zwykle
owocuje obniżeniem motywacji i pogorszeniem
samooceny. Nauczyciel musi się starać zapewniać
takim
dzieciom
możliwości
odnoszenia
motywujących sukcesów.
Jak może pomóc szkoła i nauczyciel
Właściwe metody edukacyjne są w stanie
wyraźnie pomóc dyslektycznym dzieciom. Szkoła
nie musi stosować drogich komercyjnych
programów. Nauczyciele powinni być z nimi
zaznajomieni, ale najważniejsze jest właściwe
podejście do dyslektycznych uczniów i wiedza na
temat tego schorzenia. Istnieje wiele stron
internetowych, na których można z dziećmi
dyslektycznymi wykonywać ćwiczenia on line ,
jednocześnie otrzymując informację zwrotną z
komputera o prawności wykonanego ćwiczenia,
Bardzo ważna jest komunikacja
między szkołą i domem.
Inną z bardzo ważnych kwestii dotyczących
radzenia sobie z dysleksją jest właściwa
komunikacja. Często kontrowersje otaczające
dysleksję biorą początek w braku skutecznej
komunikacji między szkołą i domem rodzinnym
ucznia. Istnieje wiele rozbieżnych wizji
dotyczących tego, jak należy postępować z
dyslektycznymi uczniami. Niektóre z tych wizji
pochodzą z Internetu i innych niesprawdzonych
źródeł. Ważne, aby szkoła była w stanie udzielić
rodzicom
dyslektycznego
ucznia
porady
dotyczącej
odpowiedniego
programu
edukacyjnego, oraz była z nimi w ciągłym
kontakcie, zapewniając, że ich dziecko otrzymuje
najlepszą opiekę. Należy pokazać rodzicom, że
szkoła traktuje problem dysleksji poważnie, gdyż
w przeciwnym razie będą skłonni zwrócić się ku
licznie reklamowanym komercyjnym programom
radzenia sobie z tą dolegliwością. Szkoła
powinna zatrudniać przynajmniej jedną osobę,
która przeszła szkolenie dotyczące dysleksji, i
która może rozmawiać z rodzicami o
skuteczności
poszczególnych
programów
edukacyjnych.
Komunikacja wewnątrz szkoły
Właściwa komunikacja wewnątrz szkoły jest
niezwykle ważna, zwłaszcza w przypadku dużych
szkół
podstawowych,gimnazjów
i
szkół
ponadgimnazjalnych. Dzięki niej nauczyciele
będą w stanie wymieniać się niezbędnymi
informacjami. Mimo że każde dyslektyczne
dziecko należy postrzegać jako odrębną osobę,
wiele ze stosowanych strategii radzenia sobie z
dysleksją jest opartych na tych samych zasadach,
więc nauczyciele mogą się dzielić swymi
doświadczeniami z kolegami. Każdy przypadek
dysleksji to sprawa całej szkoły i pedagodzy
angażujący się w specjalne programy edukacyjne
nie powinni czuć, że muszą się z tym problemem
zmagać samotnie. Działając wspólnie, szkoła
może szybko stworzyć skuteczny bank środków i
informacji.
Jest wiele objawów dysleksji, które mogą zostać
zauważone przez nauczyciela podczas zajęć
szkolnych.
Rozpoznawanie dysleksji na wczesnych etapach
edukacyjnych, np.
• problemy z kolorowaniem obrazków • słaba
organizacja materiałów
Przedszkole
Należy zwrócić uwagę na następujące objawy i
zachowania:
• zapominalstwo
• problemy z mową
• odwrotne zapisywanie
lustrzanych odbić)
liter
(w
postaci
• problemy z zapamiętaniem liter alfabetu
• problemy z zapamiętaniem kolejności liter
alfabetu
• czy ktoś w rodzinie dziecka miał dysleksję?
• kłopoty z koordynacją ruchową, np. wpadanie
na meble
• problemy z czynnościami wymagającymi
zdolności manualnych, np. zawiązywaniem
butów
• wolny czas reakcji
• niechęć do skupiania się przez dłuższy czas na
jednej czynności
• mylenie podobnie brzmiących słów
Szkoła podstawowa
• niechętne uczęszczanie do szkoły
• oznaki złego samopoczucia w środowisku
szkolnym
• niechęć do czytania
• problemy z nauką słów i liter
• problemy z nauką dźwięków
• słaba pamięć
• gubienie przedmiotów
• kłopoty z zapisywaniem liter
• problemy z przepisywaniem tekstów
• niechęć do czytania i wynikająca z niej słaba
płynność
• problemy z odszyfrowywaniem znaczenia
nowych słów i podziałem ich na sylaby
• słaba znajomość brzmienia poszczególnych
słów
• problemy z rozpoznawaniem, w którym miejscu
słowa pojawia się dany dźwięk
• kłopoty z prawidłową pisownią
• mylenie słów podczas czytania na głos i
zastępowanie ich innymi
Późniejsze etapy edukacji podstawowej:
• wszystkie powyższe problemy plus kłopoty z
zachowaniem
• frustracja
• postępy w innych dziedzinach poza czytaniem
• kłopoty z koncentracją
Gimnazjum
• wszystkie powyższe problemy plus długotrwałe
zmagania z zadaniami domowymi
• liczne błędy w odczytywaniu słów
• poleganie na innych
zdobywania informacji
osobach
w
celu
• niewielka wiedza ogólna (jako objaw wtórny)
Rozpoznawanie dysleksji
• dłuższy czas wykonywania zadań pisemnych
• ograniczona długość wypowiedzi pisemnych w
porównaniu z posiadaną wiedzą na dany temat
• problemy z przepisywaniem tekstów z książek
• długi czas nauki bez wyraźnych rezultatów
• kłopoty z wykonywaniem ćwiczeń i pisaniem
sprawdzianów w wyznaczonym czasie
• niezadowolenie z kłopotów w
przekładające się na inne sfery życia
szkole
• słabą pamięć
• nieregularność uczenia się, przyswajania wiedzy
Jest bardzo ważne, aby pracownicy szkoły
potrafili właściwie rozpoznawać różne objawy
związane z dysleksją pojawiające się w
poszczególnych etapach edukacji dziecka.
Zarówno identyfikacja dysleksji jak i radzenie
sobie z nią wymagają odpowiedniej komunikacji
między pedagogami oraz między szkołą i domem
rodzinnym dziecka. Stawianie diagnozy nie może
być obowiązkiem jednego nauczyciela bądź
psychologa, ale interaktywnym procesem, w
którym udział powinni wziąć rodzice dziecka,
pedagodzy i psycholodzy. Proces ten powinien
umożliwić jednoznaczne stwierdzenie, czy uczeń
ma problemy z dysleksją.
Wychowawca klasy może zwrócić uwagę na:
• niespodziewany brak postępów w czytaniu lub
pisaniu
• problemy z dźwiękami i rymami
• tego, jak dziecko radzi sobie z nauką w domu
• zdolności społecznych i poziomu dojrzałości
emocjonalnej dziecka
• pamięci i koordynacji ucznia
• innych sfer, w których zaobserwowano
niepokojące objawy
Diagnoza lekcyjna
Formalna ocena stanu ucznia może być
źródłem wartościowych informacji, jednak
równie ważne jest badanie, jak dziecko sobie
radzi z ćwiczeniami wchodzącymi w skład
przeprowadzanej lekcji. Należy sprawdzać, jak
uczeń podchodzi do konkretnych zadań i jakie
rodzaje ćwiczeń sprawiają mu kłopoty, oraz
zastanawiać się, jakie zmiany można wprowadzić
w
strukturze
ćwiczenia,
aby
pomóc
dyslektycznemu
dziecku.
Taki
rodzaj
diagnozowania może być bardzo pomocny
podczas
opracowywania
indywidualnych
programów nauczania. Dzięki niemu nauczyciel
jest w stanie odkryć najważniejsze aspekty
skutecznej metody edukacyjnej.
Analiza
czytania
pomyłek
podczas
głośnego
Ten system pozwala analizować błędy
pojawiające się podczas czytania na głos dzięki
wykorzystaniu tekstów związanych z tematem
lekcji. Zgodnie z założeniami systemu błędy
pojawiają się systematycznie i niezależnie od
tego, czy tekst jest czytany na głos, czy po cichu,
a stopień zrozumienia tekstu zależy od
wcześniejszego stanu wiedzy dziecka.
Pojawiające się w czytaniu błędy to przede
wszystkim:
Opuszczenia
Pojawiają się wraz ze wzrostem szybkości
czytania, np. kiedy dziecko czyta tekst na głos z
prędkością zwykle stosowaną podczas cichego
czytania. Gdy dyslektyczne dziecko rozwija
zdolność czytania i wzrasta prędkość, z jaką
odczytuje teksty, opuszczenia nadal się pojawiają.
Dodatki
Mogą świadczyć o udawaniu czytania i zbyt
silnym poleganiu na wskazówkach pochodzących
z kontekstu.
Zastępowanie
Przypadki zastępowania mogą przybierać formę
wizualną (zwykle u młodszych dzieci) lub
semantyczną (u dzieci starszych). W tym drugim
przypadku
mogą
odzwierciedlać
zbytnią
zależność od kontekstu.
Powtórzenia
Mogą świadczyć o problemach z utrzymywaniem
właściwego kierunku czytania oraz niepewności
dotyczącej kolejnych słów w tekście.
Odwrócenia
Mogą odzwierciedlać kłopoty z orientacją
przestrzenną dotyczącą lewej i prawej strony, a
także problemy ze wzrokiem. Mogą też
świadczyć o czytaniu bez zrozumienia.
Wahanie
Może się pojawiać, gdy czytający nie jest pewien
treści tekstu, a być może także czuje, że nie radzi
sobie najlepiej z czytaniem. Podobnie jak w
przypadku powtórzeń, dziecko może oczekiwać
innego słowa w dalszej części tekstu.
Poprawki
Pojawiają się, gdy dziecko zwraca mniejszą
uwagę na znaczenie tekstu, a bardziej skupia się
na rozpoznawaniu poszczególnych słów.
Zrozumienie
Zwróć uwagę na:
• Stopień zrozumienia informacji
•
Rodzaj
wskazówek
wspomagających zrozumienie
najszybciej
• Stosowanie schematów
• Rodzaj poleceń, które spotykają się z
najlepszym zrozumie- niem (pisemne, ustne czy
wizualne?)
• Umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy
Zasady pracy z dyslektycznymi dziećmi
Wielozmysłowość
Programy skierowane do dzieci z dysleksją
powinny
zawierać
elementy
angażujące
wszystkie zmysły ucznia. Jest to niezwykle
ważne, gdyż często dyslektyczne dzieci muszą
rekompensować swoje słabości w jednej ze sfer
poprzez
wykorzystywanie
innych,
lepiej
rozwiniętych zdolności.
Metody nauczania
Proces nauczania powinien przebiegać
zgodnie z ustalonym porządkiem i być
podzielony na drobne kroki następujące po sobie
w odpowiedniej kolejności. Dzięki temu zarówno
nauczyciel, jak i uczeń będą w stanie zauważyć
czynione postępy.
Powtarzanie
Dyslektyczne
dzieci
ciągle
potrzebują
pomocy w nauce nowych zdolności. Najlepszym
sposobem
jest
wielokrotne
powtarzanie
zdobytych informacji w nowy sposób, za pomocą
innych ćwiczeń i materiałów. To pomoże
przesunąć nową wiedzę z pamięci krótkotrwałej
do pamięci długotrwałej, pozwalając na
późniejsze
wykorzystanie
przyswojonych
informacji.
Propozycje materiałów i ćwiczeń mogących
posłużyć do powtarzania informacji w nowy
sposób:
• karty z rysunkami przedstawiającymi
przedmioty, których nazwa zaczyna się lub
kończy danym dźwiękiem;
• gry, podczas których dziecko ma za zadanie
wymyślić
jak
największą
liczbę
słów
rozpoczynających się lub kończących danym
dźwiękiem
• rozpoznawanie słów kluczowych w tekstach;
• gry polegające na odróżnianiu samogłosek
rozwijające świadomość fonetyczną i zdolność
budowania słów;
• zabawy ćwiczące pamięć;
• ćwiczenia
elementów;
polegające
na
porządkowaniu
• zabawy polegające na swobodnym pisaniu;
• śpiewanie rymowanych piosenek.
Przyswajanie wiedzy
Dziecko powinno wykorzystywać zdobytą
wiedzę podczas dalszej nauki. Badania wykazały,
że dyslektyczne dzieci sobie z tym nie radzą.
Mają kłopoty z przyswajaniem informacji i
robieniem z nich użytku przy wykonywaniu
nowych zadań. Takie dzieci potrzebują pomocy w
łączeniu znanych faktów ze świeżą wiedzą.
Zdolność analizowania własnego procesu
myślowego
może
pomóc
uczniowi
dyslektycznemu opracować skuteczną strategię
nauki.
Różne programy i podejścia
Programy edukacyjne skierowane do dzieci z
dysleksją powinny się koncentrować na
następujących aspektach:
• fonologia;
• koncentracja i uważne słuchanie;
• rozwój języka mówionego;
• rozwój zdolności manualnych;
. pisanie odręczne;
• porządkowanie elementów;
• orientacja przestrzenna;
• rozwój pamięci krótkotrwałej i długotrwałej.
Oprócz tego, programy takie muszą pasować do
środowiska szkolnego. Nie wolno lekceważyć
znaczenia etosu szkolnego oraz wymogu
całościowego
podejścia
do
pomocy
dyslektycznemu uczniowi.
Przykładowe ćwiczenia
dyslektycznymi
z dziećmi
• zabawy z rymami
• łączenie sylab w słowa i dzielenie słów na
sylaby
• rozpoznawanie początkowych dźwięków
• zabawy z homofonami
• ćwiczenie dodawania i odejmowania
• krótkie wypowiedzi pisemne
• ćwiczenie szybkości czytania
• poznawanie zbitek literowych
• burze mózgów
• poprawianie błędnie napisanych tekstów
Zdobycze techniki
- Cyfrowe kamery wspomagające naukę pisania,
zdolność porządkowania elementów, pamięć i
wyczucie fabuły.
• Programy komputerowe ułatwiające pisanie
tekstów poprzez analizowanie kontekstu i
podpowiadanie
możliwych
słów
oraz
dysponujące syntezatorem mowy.
• Rozbudowane edytory tekstów.
• Kieszonkowe słowniki elektroniczne z funkcją
sprawdzania pisowni, które zachęcają dzieci do
poprawności językowej.
• Programy komputerowe pomagające uczniom w
planowaniu i analizowaniu własnych pomysłów
za pomocą systemu diagramów i map
myślowych. Umożliwiają one przedstawienie
pomysłu w uporządkowanej postaci graficznej, co
jest niezwykle pomocne w przypadku osób
cierpiących na dysleksję, które często myślą za
pomocą
obrazów
i
mają
kłopoty
z
zapamiętywaniem informacji.
Rady dla nauczyciela
Polecenia
Dyslektyczne dzieci często błędnie rozumieją
otrzymywane polecenia lub szybko je
zapominają. Dlatego bardzo ważne jest, aby
nauczyciele zadbali o to, by ich słowa zostały
dobrze przyswojone, zanim pozwolą dzieciom
zająć się wykonywaniem danego projektu.
• wydawaj jedno polecenie na raz;
• wydawaj krótkie polecenia;
• staraj się pokazywać uczniom, na czym polega
ich zadanie;
• jeśli dziecko zapisuje twoje polecenia, upewnij
się, że rozumie to, co zapisało,
Przepisywanie
Dzieci z dysleksją często mają problemy z
dokładnym przepisywaniem tekstów, a zwłaszcza
z przepisywaniem z tablicy. Należy unikać
kopiowania dużych ilości informacji, a długie
teksty dzielić na mniejsze fragmenty. Zawsze też
dawaj dziecku wystarczająco dużo czasu na
przepisanie tekstu. Pamiętaj, że uczniowi łatwiej
jest przepisywać z kartki lub książki, która
znajduje się tuż obok niego, choć i to może mu
sprawiać trudności.
Notowanie
Robienie notatek to nie lada wyzwanie dla
dyslektycznych dzieci. Jest ku temu kilka
powodów:
• mniejsza szybkość przetwarzania informacji
przy jednoczesnej małej sprawności w odręcznym
pisaniu;
• potrzeba poprawiania swoich błędów podczas
robienia notatek;
• problemy z rozpoznawaniem najważniejszych
informacji, co może prowadzić do notowania
rzeczy nieistotnych;
• słaba organizacja wprowadzająca chaos w
notatkach.
Te trudności można przezwyciężać dzięki:
• przygotowywaniu szablonów do robienia
notatek;
. przygotowywaniu dla dziecka wydruków
przepisanych
notatek
z
zaznaczonymi
najważniejszymi punktami;
• każdorazowo dając dziecku dużo czasu na
sporządzenie no- tatek i przygotowanie
wypowiedzi pisemnej;
• pozwalając dziecku na przepisywanie notatek za
pomocą edytora tekstów.
Ćwiczenia usprawniające czytanie
• Warto kłaść nacisk na czytanie w parach i
pomoc koleżeńską .W ramach tej strategii
dziecko otrzymuje cenne komentarze i wsparcie
od osoby dorosłej lub rówieśników.
• Dziecko powinno mieć czas na ponowne
przeczytanie tekstu. To niezwykle ważne w
przypadku dyslektycznych dzieci, które często
czytają tekst po raz pierwszy, aby rozpoznać
słowa, a potem po raz drugi, aby go zrozumieć.
• Staraj się prowadzić naukę czytania za
pośrednictwem ćwiczeń angażujących kilka
zmysłów, np. zapewniających stymulację
wzrokową, słuchową i dotykową.
• Należy zapewniać dziecku możliwość
powtarzania materiału, aby mogło zapoznać się z
tymi samymi słowami w nowych kontekstach.
• Ważne, aby dziecko miało choć podstawowe
umiejętności z zakresu fonetyki i rozpoznawania
dźwięków odpowiadających poszczególnym
literom. Jednak wiedzy tej nie należy
przekazywać w oderwaniu od znaczenia i
kontekstu doświadczeń językowych. Większość
szkolnych programów dotyczących fonetyki jest
skierowana do małych dzieci. Uczniowie, którzy
zdobyli podstawy tej wiedzy, mogą się uczyć
czytać poprzez doświadczenia z językiem oparte
na odszyfrowywaniu tekstów umieszczonych w
konkretnym kontekście.
Najlepiej korzystać z wielu rożnych
materiałów i programów edukacyjnych, a nie
skupiać się na jednym podejściu.
- Książki w wersji audio mogą się okazać
pomocne, lecz nauczyciel musi poprzez
odpowiednie komentarze pomóc dziecku
zrozumieć sens usłyszanej fabuły. Najlepiej
korzystać z książek wybranych przez dziecko i
odpowiadających jego zainteresowaniom.
Warto uzupełniać notatki lub pisemne polecenia o
elementy wizualne.
Dobrym pomysłem jest wykorzystywanie w
tekstach dużej czcionki oraz kolorowego tła.
Plan zajęć i zróżnicowane
podejścia
Propozycja stworzenia indywidualnego planu
zajęć dla ucznia dyslektycznego.
• odniesienie indywidualnego planu do ogólnego
rozkładu zajęć obowiązującego w szkole;
• rozpatrzenie tego, w jaki sposób można
osiągnąć główne cele planu w każdej kategorii
tematycznej, oraz opracowanie kryteriów oceny
czynionych postępów;
• rozpoznanie poziomu zdolności wymaganego
do zrozumienia przez dziecko podstawowych
założeń i elementów planu;
• uświadomienie sobie aktualnego poziomu
umiejętności posiadanych przez dyslektyczne
dziecko;
• rozpatrzenie sposobów wykorzystania i
możliwych efektów zastosowania rozmaitych
technik
pracy
grupowej,
zarówno
przeprowadzanych pod opieką nauczyciela, jak i
bez jego pomocy;
• rozpatrzenie tego, czy główne cele postawione
w ramach poszczególnych lekcji i tematów są
osiągalne.
Szkoła wobec uczniów z dysleksją - jak
dostosować wymagania edukacyjne
Filozofia szkoły przyjaznej uczniom z
dysleksją powinna zmierzać w kierunku osiągania
sukcesu, a nie unikania niepowodzenia. Wymaga
to od dyrekcji i każdego nauczyciela
odpowiedniej wiedzy, otwartości, tak by każdy
potrafił rozpoznać dziecko ryzyka dysleksji oraz
wiedział, jaką strategię należy zastosować, aby
jak najlepiej pracować z tym dzieckiem.
Dla zwiększenia skuteczności oddziaływań
szkoła powinna nawiązać kontakt z osobami
i instytucjami fachowo udzielającymi pomocy
dzieciom
z
dysleksją
(np.
poradnia
psychologiczno-pedagogiczna,
Polskie
Towarzystwo Dysleksji).
Dobrze zaplanowana i przemyślana „szkolna
polityka" wobec zagadnienia dysleksji może
powodować, że problemy będą o wiele łatwiejsze
do pokonania.
W szkołach, które są świadome problemu
dysleksji, dzieci dyslektyczne mogą uczyć się z
sukcesem. Edukacja może być pozytywną siłą —
energią dla każdego, bez obniżania standardów
wymagań czy pozostawiania kogoś z tyłu.
Działanie
pedagogów
z
wyobraźnią,
zaangażowaniem w oparciu o partnerską
współpracę z rodzicami może zakończyć się
powodzeniem dla każdego ucznia z dysleksją.
Wielu nauczycielom może wydawać się
trudne, aby kształcić z powodzeniem wszystkich
uczniów, w tym również tych z dysleksją.
Tymczasem wdrożenie prostych działań,
w
każdej szkole może usprawnić i udoskonalić
nauczanie i uczenie się wszystkich dzieci
jednocześnie.
Ważną umiejętnością niezbędną w pracy z
grupa zróżnicowaną, a więc taką, gdzie są
uczniowie
ze
specyficznymi
potrzebami
edukacyjnymi, jest stworzenie i stosowanie
systemu oceniania wspierającego rozwój każdego
ucznia.
Ocena powinna spełniać kilka niezbędnych
funkcji:
wspieranie
rozwoju
każdego
ucznia
(niepełnosprawnego
ale
także
wybitnie
zdolnego);
- motywowanie uczniów do pracy (uczeń, który
nie rozumie za co dostał słabą ocenę lub czuje się
nią skrzywdzony nie będzie miał w przyszłości
pozytywnej motywacji do uczenia się i
pokonywania trudności, zwłaszcza uczeń
dyslektyczny);
- informowanie ucznia i jego rodziców o
postępach ,jakie on czyni
- informowanie nauczyciela o efektach jego pracy
- sygnał zwrotny
Nauczyciel powinien patrzeć na każdego
ucznia indywidualnie, a nie tylko przez pryzmat
wymagań
programowych.
Nie
wolno
porównywać uczniów między sobą, każdy jest
odrębną jednostką. Należy uwzględniać wysiłek
ucznia wkładany w pokonywanie trudności, a nie
tylko efekty końcowe, które w przypadku ucznia
z dysleksją są czasami bardzo mało zadowalające.
Przede wszystkim nauczyciel jest zobowiązany
dostosować
wymagania
edukacyjne
do
faktycznych możliwości ucznia z określonymi
deficytami na podstawie opinii poradni
psychologiczno - pedagogicznej, która dysponuje
odpowiednimi bateriami testów sprawdzających
możliwości ucznia.
Koordynator wspierający uczniów z dysleksją
Pełen sympatii, wykazujący zrozumienie,
mający wiedzę i dobrą znajomość problemu
koordynator (nauczyciel, pedagog szkolny,
terapeuta), który posiada taki status wewnątrz
szkoły, odpowiedzialny jest za udzielanie
wsparcia uczniom ze specyficznymi trudnościami
w uczeniu się. Jego pomoc może być bardzo
efektywna i skuteczna.
Jednakże koordynator wymaga specjalnego
szkolenia i doświadczenia, aby w pełni rozumieć
zasięg i obszar trudności w uczeniu się osób z
dysleksją.
Jest odpowiedzialny za dokonanie oceny
trudności
dzieci,
przygotowywanie
indywidualnych programów nauczania, a
następnie udzielanie pomocy potrzebującym,
poprzez włączanie ich do wytężonej i
intensywnej pracy na zajęciach terapeutycznych
uwzględniających wielozmysłowe uczenie się.
Koordynator powinien również być w ścisłym
kontakcie z wychowawcami i nauczycielami
przedmiotu, a także dostarczać pomysłów i
materiałów, jak najlepiej pomóc uczniom
pokonać trudności na zajęciach edukacyjnych.
Koordynator
może
także
aranżować
systematyczne spotkania pomiędzy rodzicami,
nauczycielami i specjalistami (również spoza
szkoły), aby dzielić się pomysłami i koordynować
strategie wsparcia. Pozwoli to wszystkim
zaangażowanym pracować razem jako zespół.
Praktyczne wskazówki dla koordynatora
1. Porozmawiaj z nauczycielami uczącymi
dziecko na temat przejawów trudności w nauce
występujących na zajęciach szkolnych.
2. Porozmawiaj z rodzicami i dzieckiem o
trudnościach, które towarzyszą mu w szkole i w
domu podczas nauki. Dowiedz się, na czym
polegają, przejrzyj zeszyty dziecka i prace
literackie, plastyczne. Zdobądź informacje na
temat sposobów radzenia sobie z trudnościami
przez dziecko. Ustal wzajemne oczekiwania.
3. Pomóż zrozumieć rodzicom, czym objawia się
ryzyko dysleksji, dysleksja oraz jakie są możliwe
sposoby udzielania pomocy.
4. Rozważ z rodzicami możliwość rozpoznania
problemu
w
poradni
psychologicznopedagogicznej, przedstaw korzyści kompetentnej
diagnozy.
5. Przedstaw formy pomocy, na które dziecko
może liczyć w szkole i na sprawdzianie czy
egzaminie.
6. Wyjaśnij, na czym polegają zajęcia
korekcyjno-kompensacyjne, jaki jest ich cel.
7. Zaproponuj rodzicom i dziecku zawarcie
kontraktu dotyczącego dobrej współpracy,
pomocnego w osiągnięciu sukcesu szkolnego
dziecka.
Szkolenie nauczycieli
Jeżeli szkoła jako priorytet zamierza
zapewnić sukcesy i osiągnięcia wszystkim swoim
uczniom, to koniecznością jest systematyczne
zdobywanie wiedzy na temat dysleksji przez
każdego nauczyciela.
Wychowawcy i nauczyciele poszczególnych
przedmiotów
powinni
uczestniczyć
w
regularnych
spotkaniach
o
charakterze
informacyjnym i szkoleniowym w celu poznania i
zrozumienia
problemu
dysleksji
oraz
zaznajomienia
się
z
możliwościami
modyfikowania
metod
nauczania
oraz
uwzględnienia różnych stylów uczenia się
uczniów wewnątrz ich klas.
Świadomy nauczyciel
Środowisko szkolne może uczniom sprzyjać
w osiąganiu sukcesów bądź niepowodzeń, w
szczególności tym z dysleksją. Świadomy
nauczyciel potrafi stworzyć korzystne warunki do
udanego uczenia się dla wszystkich dzieci, nie
tylko tych z dysleksją.
Sposoby i strategie sprzyjające uczeniu się
ucznia z dysleksją:
- Zachęcaj uczniów do świadomego dokonywania
oceny metody, jakiej będą używać do uczenia się.
- Upewnij się, że dyslektyczne dziecko siedzi we
właściwym miejscu w stosunku do tablicy i obok
odpowiedniej
osoby,
dla
maksymalnej
koncentracji.
- Rozpoczynaj każdą lekcję od zarysowania
zakresu treści i zakończ podsumowaniem. -
Naucz uczniów sporządzania dobrych notatek i
sprawdzaj, jak oni je robią.
- Zachęcaj do stosowania metod czytania, aby
wyszukać informacje — przeczytać pobieżnie
i pilnie prześledzić wzrokiem „słowo za słowem".
- Zachęcaj uczniów do pisania krótkich
wniosków pod koniec każdego tematu czy
dyskusji, a także podsumowania odnoszącego się
do całości rozdziału, w ten sposób uczeń posiada
gotowe notatki do powtórzenia.
- Przed sprawdzianem skontroluj, czy uczniowie
mają kompletne notatki. Zaproponuj, żeby pytali
ciebie o pominięte, opuszczone i niezrozumiałe
dla nich punkty lub prosili o pomoc
w
wyjaśnieniu nieczytelnych notatek.
- Przypominaj
powtórkach i
egzaminacyjne.
uczniom o efektywnych
ćwicz z nimi techniki
- Upewnij się, że dzieci dyslektyczne wiedzą o
tym i ubiegają się o udogodnienia na egzaminie z
odpowiednim wyprzedzeniem czasowym.
- Poinformuj dzieci o miejscach, gdzie mogą
uzyskać pomoc i poradę od profesjonalisty, który
rozumie problem dysleksji.
- Jeśli wiesz, że dziecko może lepiej wykonać
zadanie, nie akceptuj pracy na niższym poziomie.
Stawiaj przed nim zadania, a ono zrozumie, czego
się oczekuje i jak praca może być udoskonalona
lub poprawiona.
Warunki sprzyjające uczeniu się na lekcji:
- Szukaj okazji do pochwał i budowania
samooceny.
- Oczekuj sukcesu.
- Oceniaj prace pisane w klasie pod względem
zawartości, a nie ortografii; koncentrowanie się
na obydwu rzeczach w tym samym czasie może
być niemożliwe dla uczniów z dysleksją.
- Oceniaj pozytywnie — zaznaczaj to, co jest
dobre niż skreślaj to, co jest złe, doceniaj także
wysiłek, jaki został włożony w pracę.
- Sprawdzaj wiedzę ustnie, kiedy tylko jest
możliwość.
- Pamiętaj, że odrabianie prac domowych zajmuje
dużo więcej czasu uczniom z dysleksją i dlatego
mogą być niekompletne.
- Pomagaj uczniom odkrywać ich własny styl
uczenia się.
- Pozostawiaj notatki na tablicy tak długo, jak to
jest możliwe — dysleksja przyczynia się do
dłuższego czasu przepisywania.
- Zapisuj starannie notatkę na tablicy. Używaj
kolorowej kredy do zapisywania różnych
fragmentów tekstu na tablicy, to ułatwia uczniom
dokładne przepisywanie.
- Zapisuj na tablicy wyrazy kluczowe w sposób
czytelny, wyraźnie.
- Upewnij się, że dziecko dobrze widzi zapis na
tablicy.
- Przeznaczaj odpowiednio dużo czasu na to,
żeby uczeń mógł przepisać zadanie domowe.
- Przygotuj kserokopię podsumowujących
krótkich notatek, lecz rozdawaj je pod koniec
lekcji, aby uczniowie uważnie słuchali, zamiast je
czytać.
- Przygotuj listę kluczowych pojęć dla twojego
przedmiotu.
- Stosuj arkusze ćwiczeń przygotowane
komputerowo lub odręcznie w sposób
przejrzysty, tzn. w szerokich polach z
odpowiednim odstępem (np. co drugą linię).
- Mów z twarzą zwróconą do klasy i utrzymuj
kontakt wzrokowy, żeby skupić uwagę uczniów.
- Rozbij złożone instrukcje na proste i zrozumiale
części.
- Minimalizuj wszelkie zakłócenia lekcji (np.
szmer, rozproszenie, znudzenie, zmęczenie). Ważne instrukcje formułuj jasno i zwięźle.
-
Zachęcaj
uczniów
do
nauki
własnej
z
wykorzystaniem technik audiowizualnych —
magnetofonu do nagrywania mowy, komputera
do pisania tekstu.
- Zachęcaj i wprowadzaj „pomoc koleżeńską".
Przeciwwskazania, zabrania się:
- Nie kpij, nie ośmieszaj i nie bądź uszczypliwy,
nie stosuj sarkazmu („Nie, ty znowu! Ty znowu
swoje!").
- Nie zmuszaj dziecka z dysleksją do czytania na
głos, jeśli nie jest chętne.
- W pisemnej pracy oznaczaj tylko ilość błędów
na marginesie, nie podkreślaj ich czerwonym
długopisem, ponieważ błędy się utrwalają, a
ponadto jest to szczególnie zniechęcające i
deprymujące dla ucznia.
- Nie każ dziecku z dysleksją przepisywać pracy
jeszcze raz.
- Nie porównuj dziecka z dysleksją z innymi
uczniami lub jego rodzeństwem.
- Nie mów zbyt szybko — uczeń z dysleksją ma
trudności z zapamiętaniem i zrozumieniem
szybkiej mowy.
- Nie ignoruj sygnałów, że dziecko traci
koncentrację uwagi albo nie rozumie. - Nie pracuj
z dzieckiem przez długi czas bez przerw.
- Nie oczekuj zawsze natychmiastowej
odpowiedzi, daj dziecku czas na zastanowienie i
zebranie myśli.
Zagrożenie dysleksją w świetle badań
neuropsychologicznych i klinicznych - wg
prof. J.Cieszyńskiej
(skrót najważniejszych tez)
Proces uczenia się czytania przebiega drogą
postępującą od naśladowania (powtarzanie sylab,
wyrazów, zwrotów) poprzez współdziałanie
(rozumienie = wskazywanie sylab, wyrazów,
zwrotów i samodzielne czytanie) do uczenia się
poprzez instrukcję (czytanie ze zrozumieniem
i nabywanie wiedzy z podręczników).
Wiedza na temat przetwarzania języka w
umyśle człowieka, procesów spostrzegania
wzrokowego i słuchowego, przetwarzania
zdarzeń, w tym językowych, dziejących się w
czasie i wszystkich informacji linearnych zmusza
do reinterpretacji pojęcia dysleksja.
Nowa definicja (ogłoszona po raz pierwszy w
Biuletynie
Polskiego
Towarzystwa
Logopedycznego w 2009 roku) brzmi:
Dysleksja - trudności w linearnym opracowaniu
informacji:
symbolicznych,
czasowych,
motorycznych, manualnych i językowych.
Zaburzenia procesu nabywania języka wskazują
na trudności w opracowaniu informacji
linearnych, sekwencyjnych (lewopółkulowych).
Nie należy powoływać się na definicje
anglojęzyczne ze względu na odmienny od
naszego system językowy innych krajów.
Na aktualności traci także definicja prof.
Bogdanowicz (zagrożenie dysleksją nie implikuje
wystąpienia dysleksji w wieku późniejszym).
Konkluzje do terapii:
Wysoki poziom funkcjonowania językowego
ułatwia przezwyciężenie innych problemów w
linearnych porządkach.
Prawa półkula nigdy nie jest zdolna do
przetwarzania informacji językowych tak dobrze
jak lewa, nawet jeśli przejmie te funkcje bardzo
wcześnie.
Terapia systemowa, dotycząca przetwarzania
informacji językowych powinna być skierowana
jest na:
• Ćwiczenie funkcji lewej półkuli mózgu
• Stymulacje słuchowe
• Stymulacje wzrokowe
• Sprawność manualną
• Koordynację wzrokową-ruchową
Najważniejsze problemy dzieci zagrożonych
dysleksją :
1. Problemy z przetwarzaniem informacji w lewej
półkuli mózgu.
2. Przetwarzanie języka w prawej półkuli mózgu.
Prawopółkulowe
przetwarzanie
języka
spowodowane jest:
• odmienną organizacją struktur mózgu (podłoże
konstytucjonalne)
•
brakiem
lingwistycznych
wczesnych
doświadczeń
• przewagą stymulacji prawopółkulowych (obraz,
muzyka) z jednoczesną deprywacją doświadczeń
werbalnych
Dysleksja występuje znacząco częściej u:
• chłopców
• dzieci oburęcznych
• dzieci lewoocznych
• dzieci leworęcznych
• dzieci rodziców lub dziadków z odmiennymi
formułami lateralizacji
Trzylatek zagrożony dysleksją:
Substytuuje głoski prymarne (f, w,).
Nie buduje zdań podrzędnie złożonych.
Nie potraf narysować koła.
Nie chce się sam ubierać.
Nie chce jeździć na rowerku.
Ma trudności w posługiwaniu się łyżką.
Niechętnie słucha czytanych bajek.
Nie potrafi opowiedzieć, co robił w przedszkolu
lub u
babci.
Nie poświęca jednej aktywności więcej niż 5
minut.
Zwraca uwagę na teksty reklam, a nie na
przekazy
językowe dorosłych.
Nie potrafi samodzielnie zorganizować sobie
zabawy.
Woli zabawy manipulacyjne.
Jest oburęczny.
Czterolatek zagrożony dysleksją:
W mowie występują liczne substytucje, metatezy,
neologizmy, trudności z powtarzaniem i
zapamiętywaniem słów, użyciem przyimków i
rozumieniem określeń czasu.
Niechętnie rysuje.
Nie potrafi odrysować kształtu krzyża i kwadratu.
Woli bawić się w piaskownicy, niechętnie jeździ
na rowerku.
Lubi tańczyć i śpiewać, ale ma problemy z
naśladowaniem sekwencji ruchów.
Woli słuchać opowiadania niż czytanych bajek.
Trudności ze sznurowaniem butów, zapinaniem
guzików.
Kłopoty z sekwencją ubierania się.
Zamiana butów (lewy na prawą nogę i
odwrotnie).
Trudności z nauką jazdy na rowerze
Trudności z używaniem sztućców, nożyczek,
ołówka.
Niechęć do rysowania.
Preferencja słuchania opowiadania dorosłego, a
nie słuchania tekstu odczytywanego.
Specyficzne zachowania podczas słuchania tekstu
pisanego.
Od I klasy szkoły podstawowej można
zintensyfikować nauczanie czytania poprzez
odejście od głoskowania ,ponieważ to
przeszkadza w nauce czytania - należy stosować
uczenie sylabowe
(metoda symultaniczno - sekwencyjna z
jednoczesną stymulacją obu półkul mózgowych).
Nie
należy
wykorzystywać
programów
terapeutycznych stworzonych w innych krajach
(inny system językowy).
Teksty dla dzieci dyslektycznych powinny być
pisane czcionką bezszeryfową.
Opracowanie na podstawie literatury - mgr Ewa Gacek - pedagog ,logopeda