Aktywność lokalna w powiecie cieszyńskim. Syntetyczny raport z

Transkrypt

Aktywność lokalna w powiecie
cieszyńskim
Syntetyczny raport z badań
ankietowych
Laboratorium aktywności
Cieszyn 2015 r.
Spis treści
1. Wstęp ........................................................................................................................................... 5
1.1 Cel opracowania .................................................................................................................... 6
1.2 Zagadnienia metodologiczne................................................................................................ 7
1.3 Próba badawcza .................................................................................................................... 8
2. Organizacje pozarządowe w powiecie cieszyńskim ................................................................. 12
2.1 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych wśród mieszkańców powiatu cieszyńskiego
.................................................................................................................................................... 12
2.2 Zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowych ............................................... 17
2.3 Aktywność mieszkańców w wydarzeniach organizowanych przez NGO ......................... 23
3. Działam lokalnie – ocena aktywności mieszkańców w społecznościach lokalnych ............... 28
3.1 Zainteresowanie mieszkańców sprawami lokalnymi ........................................................ 28
3.2 Mam pomysł - aktywność społeczna mieszkańców powiatu cieszyńskiego .................... 33
3.3 Postawy mieszkańców powiatu wobec spraw lokalnych .................................................. 37
4. Organizacja pozarządowe, wolontariat i grupy nieformalne w opinii mieszkańców powiatu
cieszyńskiego ................................................................................................................................. 39
4.1 Na jakie sprawy mają wpływ organizacje pozarządowe w powiecie cieszyńskim ........... 39
4.2 System wsparcia organizacji pozarządowych .................................................................... 45
4.3 Wiarygodność podmiotów III sektora ................................................................................ 51
5. Wolontariat w organizacjach pozarządowych ......................................................................... 55
5.3 Grupy nieformalne .............................................................................................................. 60
Strona
5.2. Nieodpłatna praca na rzecz społeczności lokalnej ........................................................... 57
2
5.1 Postrzeganie wolontariatu przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego .......................... 55
6. Wnioski....................................................................................................................................... 69
7. Rekomendacje ........................................................................................................................... 77
Spis zestawień ................................................................................................................................ 82
Strona
3
Spis wykresów................................................................................................................................ 82
1. Wstęp
Organizacje
pozarządowe
stanowią
istotny
element
demokracji
i
społeczeństwa
obywatelskiego. Mówiąc najprościej, organizacje świadczą określone usługi i z różnych
względów, o których poniżej, mogą to robić lepiej niż inne podmioty. Oprócz tych
bezpośrednich korzyści aktywność organizacji pozarządowych przynosi także szereg korzyści
pośrednich, niekiedy równie istotnych jak te podstawowe. Jest to na przykład tworzenie miejsc
pracy czy wypełnianie usługami bądź dobrami nisz, którymi rynek ani państwo nie są
zainteresowane.
Przed laty w rozwoju lokalnym dla mieszkańców gmin, miast, powiatów, najważniejsze były
zadania inwestycyjne, bo zapóźnienia w infrastrukturze były ogromne. Drogi, wodociągi,
kanalizacja, gaz, telefony, budynki szkół, obiekty użyteczności publicznej – już są. Współcześni
mieszkańcy jakość życia postrzegają przez pryzmat oferty kulturalnej, rozrywkowej, sportowej.
Chcą mieć istotny wpływ na władzę. Stąd ogromna popularność budżetów partycypacyjnych,
coraz większy udział ruchów miejskich i organizacji pozarządowych.
Funkcjonowanie organizacji pozarządowych to oznaka samoorganizowania się społeczności
lokalnych. W dzisiejszej Polsce odgrywają one coraz większe znaczenie w realizacji zadań
publicznych na rzecz różnych grup społecznych, nie nastawiając się przy tym na osiąganie zysku.
Pozwala to na wypełnienie luki w świadczeniu usług publicznych dla społeczności lokalnych
w różnych sferach życia społecznego, które nie są w wystarczającym stopniu zagospodarowane
przez samorządy, czy podmioty gospodarcze. Osoby skupione w organizacjach pozarządowych
częstokroć posiadają bogatą wiedzę i doświadczenie w zakresie potrzeb i problemów
społeczności lokalnych oraz doświadczenia zdobyte podczas codziennych kontaktów
z mieszkańcami. Dlatego też są istotnym partnerem dla samorządów przy tworzeniu polityk
społecznych i rozwiązywaniu problemów lokalnych.
rozpoznawalność trzeciego sektora wśród mieszkańców powiatu cieszyńskiego oraz ich
5
współpracę z mieszkańcami, a także wpływ na jakość życia. W opracowaniu przedstawiono
Strona
W niniejszym raporcie omówiono różne aspekty funkcjonowania organizacji pozarządowych, tj.
również poziom aktywności społecznej mieszkańców i zaangażowanie w podejmowane
inicjatyw lokalnych. Opracowanie uwzględnia warunki związane z poziomem współpracy
organizacji pozarządowych z różnymi podmiotami, w szczególności z jednostkami samorządu
terytorialnego. Istotną kwestią przedstawioną w raporcie jest pogląd mieszkańców powiatu
cieszyńskiego na temat funkcjonowania trzeciego sektora, grup nieformalnych oraz inicjatyw
lokalnych, które stanowią o fundamencie społeczeństwa obywatelskiego.
1.1 Cel opracowania
Głównym celem opracowania jest przedstawienie opinii mieszkańców powiatu cieszyńskiego
dotyczącej organizacji pozarządowych, ich roli, prowadzonych działań i rozpoznawalności.
Badanie podejmowało kwestię współpracy organizacji pozarządowych z jednostkami
samorządu terytorialnego oraz poznanie opinii na temat działalności organizacji, a zwłaszcza
ich wpływu na możliwości rozwiązywania problemów społecznych. Stąd też podstawowym
pytaniem kierowanym do mieszkańców powiatu była ocena współpracy jednostek samorządu
terytorialnego i organizacji pozarządowych na terenie powiatu cieszyńskiego. Ankietowani
udzielili również informacji na temat skłonności do podejmowania inicjatyw obywatelskich,
realizacji pomysłów ważnych i korzystanych dla społeczności lokalnych. Ważną część badania
ankietowego
zajęła
ocena
systemu
wsparcia
wolontariatu
oraz
inicjatyw
obywatelskich/społecznych podejmowanych przez mieszkańców, organizacje pozarządowe
oraz grupy nieformalne.
Opracowanie zostało sporządzone w ramach projektu „CieszLab. Cieszyńskie Laboratorium
Współpracy”. Liderem projektu jest Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta
Partner, natomiast partnerem Powiat Cieszyński. Projekt realizowany jest w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki – Priorytet V Dobre rządzenie, Działanie 5.4 Rozwój potencjału
trzeciego
sektora,
Poddziałanie
5.4.2
Rozwój
dialogu
obywatelskiego.
Projekt
Strona
6
współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2007-2013.
1.2 Zagadnienia metodologiczne
Niniejsze opracowanie zostało wykonane na podstawie przeprowadzonego badania opinii
społecznej wśród mieszkańców wszystkich 12 gmin powiatu cieszyńskiego: Brennej, Chybia,
Cieszyna, Dębowca, Goleszowa, Hażlacha, Istebnej, Skoczowa, Strumienia, Ustronia, Wisły
i Zebrzydowic. Badanie ankietowe zostało przeprowadzone grudniu 2014 roku na próbie 1000
respondentów. Badanie zostało przeprowadzono metodą CATI (wywiad z respondentem
prowadzony przez telefon przy wykorzystaniu elektronicznych narzędzi badawczych).
W badaniu ankietowym przyjęto następujące hipotezy badawcze:
− Należy wszechstronnie wspierać działania oddolne podejmowane przez organizacje
pozarządowe, które są uważane za bardzo ważne podmioty wpływające na rozwój
lokalny,
− Jednostki samorządu terytorialnego powinny podejmować wspólne działania
z organizacjami pozarządowymi, wspierać ich aktywność, udzielać pomocy
materialnej i niematerialnej oraz z ich pomocą rozwiązywać problemy lokalne,
− Organizacje pozarządowe są w stanie przyczyniać się do niwelowania problemów
lokalnych, będących w kompetencji samorządów,
− Samorząd powinien wspierać działania inicjatyw lokalnych i grup nieformalnych,
tworzyć infrastrukturę wsparcia,
− Grupy nieformalne wspierane przez działanie samorządu stanowią alternatywny
sposób wykorzystania zasobów młodych ludzi.
Kwestionariusz ankiety skierowanej do mieszkańców powiatu cieszyńskiego zawierał
następujące elementy:
− Metryczka (płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, ocena sytuacji
materialnej),
lokalnych,
Strona
− Pytania o możliwość swobodnego podejmowania przez mieszkańców inicjatyw
7
− Pytania o wiedzę mieszkańców na temat organizacji pozarządowych,
− Pytania o opinię na temat oferty organizacji pozarządowych,
− Pytania o opinie na temat wolontariatu i grup nieformalnych.
1.3 Próba badawcza
Poniżej przedstawiona została analiza danych metryczkowych respondentów (wiek, płeć,
wykształcenie, miejsce zamieszkania) osób biorących udział w badaniu ankietowym. Na terenie
powiatu cieszyńskiego mieszka 177 479 osób (dane GUS Katowice za rok 2013), z czego 85 893
stanowią mężczyźni (48,4%), a 91 586 kobiety (51,6%). W badaniu ankietowym wzięło udział
łącznie 1 000 mieszkańców powiatu cieszyńskiego, z czego 476 osób stanowiły kobiety oraz 524
osób mężczyźni. Biorąc pod uwagę podział procentowy respondentów 47,6% to kobiety,
a 52,4% to mężczyźni. Dobór próby dostosowany został do podziału społeczności powiatu
cieszyńskiego ze względu na płeć. Podział grupy badawczej w badaniu ankietowym ze względu
na płeć przedstawia poniższa tabela.
Zestawienie 1 Podział grupy respondentów ze względu na płeć
Kategoria wiekowa
respondentów
Liczba ankietowanych
Odsetek ankietowanych
Kobieta
476
47,6%
Mężczyzna
524
52,4%
Źródło: opracowanie własne
Podział respondentów w poszczególnych grupach wiekowych, który jest przedstawiony
na poniższej tabeli odnosi się do rzeczywistej stratyfikacji grup wiekowych w powiecie
cieszyńskim i wacha się od 11 do 19 procent w poszczególnych kategoriach wiekowych.
Najliczniejszą grupę badanych stanowiły osoby w wieku 25-34 lata - 192 osób, natomiast
najmniejsza badana grupa to osoby w wieku do 24 lat (114 osób). Należy wziąć pod uwagę fakt,
że w badaniu ankietowym wzięli udział dorośli mieszkańcy powiatu cieszyńskiego.
Zestawienie 2 Podział grupy respondentów ze względu na wiek, n=1000
Do 24 lat
114
11,4%
8
Strona
Kategoria wiekowa
respondentów
25-34
192
19,2%
35-44
177
17,7%
45-54
163
16,3%
55-56
179
17,9%
65+
175
17,5%
W pierwszej części przeprowadzonego badania ankietowego zadano pytanie o wykształcenie
respondentów. Największą grupę (26,6%) stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym
zawodowym, kolejna co do liczności grupa - 22,5%, to osoby z wykształceniem
podstawowym/gimnazjalnym,
20,1%
badanych
zadeklarowało
wykształcenie
średnie
zawodowe, 16,8% wykształcenie wyższe, 11,3% to osoby z wykształceniem średnim
ogólnokształcącym i zaledwie 2,7% badanych ukończyło szkoły policealne. Dokładny podział
grupy badawczej ze względu na wykształcenia przedstawia poniższa tabela.
Zestawienie 3 Podział grupy respondentów ze względu na wykształcenie, n=1000
Wykształcenie
podstawowe, gimnazjalne
225
22,5%
zasadnicze zawodowe
266
26,6%
średnie zawodowe
201
20,1%
średnie ogólnokształcące
113
11,3%
policealne
27
2,7%
wyższe
168
16,8%
Z zestawienia respondentów według miejsca zamieszkania przedstawionego w poniższej tabeli
najmniej liczna badana grupa to mieszkańcy miasta Strumień. Podział respondentów względem
9
miejsca zamieszkania został dobrany zgodnie z danymi statystycznymi dotyczącymi liczby
Strona
wynika, że najliczniejszą badaną grupę stanowili mieszkańcy Cieszyna, tj. 209 osób. Natomiast
mieszkańców poszczególnych gmin w powiecie cieszyńskim. Gminy miejsko-wiejskie
w powiecie cieszyńskim (Skoczów i Strumień) w badaniu ankietowym zostały podzielone
na tereny wiejskie i miejskie.
Zestawienie 4 Podział grupy respondentów ze względu na miejsce zamieszkania, n=1000
Rzeczywisty odsetek
mieszkańców w skali
powiatu
Brenna
61
6,1%
6,2%
Chybie
52
5,2%
5,4%
Cieszyn
209
20,9%
20,2%
Dębowiec
31
3,1%
3,2%
Goleszów
74
7,4%
7,3%
Hażlach
57
5,7%
6,0%
Istebna
64
6,4%
6,7%
85
8,5%
8,3%
66
6,6%
6,8%
20
2,0%
2,1%
50
5,0%
5,1%
Ustroń
93
9,3%
9,0%
Wisła
65
6,5%
6,3%
Zebrzydowice
73
7,3%
7,4%
Miejsce zamieszkania
Skoczów
(obszar miejski)
Skoczów
(obszar wiejski)
Strumień
(obszar miejski)
Strumień
(obszar wiejski)
Ostatnie pytanie w pierwszej części ankiety dotyczyło sytuacji materialnej respondentów.
swoją sytuację materialną jako złą. Zaledwie 3% badanych odpowiedziało, że jest w bardzo
dobrej sytuacji finansowej.
Strona
rodziny jako przeciętną, 33,2 % - jako dobrą oraz 33% - jako bardzo złą. Ponadto 5,3% oceniło
10
Największe grupy, odpowiednio: 44,6% - stanowiły osoby oceniające sytuację materialną swojej
Zestawienie 5 Podział grupy respondentów ze względu na sytuację materialną, n=1000
Sytuacja materialna
respondenta
bardzo dobra
30
3,0%
dobra
332
33,2%
przeciętna
446
44,6%
zła
53
5,3%
bardzo zła
33
33,0%
brak odpowiedzi / trudno
ocenić / nie wiem
106
10,6%
Dobór próby badawczej, odpowiadającej rzeczywistemu podziałowi na płeć mieszkańców
powiatu cieszyńskiego pozwolił na uzyskanie wiarygodnej opinii dotyczącej poziomu
społeczeństwa obywatelskiego. Badanie ankietowe przeprowadzone na próbie 1000
mieszkańców powiatu cieszyńskiego należy do elementów znacząco poprawiających wiedzę na
Strona
11
temat kondycji organizacji pozarządowych, ich wpływu na rozwój lokalny.
2. Organizacje pozarządowe w powiecie cieszyńskim
2.1 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych wśród mieszkańców powiatu
cieszyńskiego
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że na przełomie lat 2004-2013 liczba
organizacji pozarządowych na terenie powiatu cieszyńskiego znacznie wzrosła - z 367 do 531.
Każda z organizacji powstaje by realizować konkretne działania. Można zatem założyć,
że działania organizacji mogą mieć większy zasięg, a liczba inicjatyw podejmowanych przez NGO
rośnie. To przekłada się na większą rozpoznawalność podmiotów III sektora.
W badaniu ankietowym 32% mieszkańców powiatu cieszyńskiego odpowiedziała twierdząco na
pytanie dotyczące znajomości jakiekolwiek organizacji pozarządowej. Wynik ten można uznać
za względnie zadowalający, gdyż mimo że mieszkańcy stykają się z działalnością organizacji
pozarządowych w wielu działaniach (sport, kultura, edukacja, pomoc społeczna, pomoc
charytatywna), nie identyfikują tych podmiotów właśnie jako organizacje III sektora.
Jednocześnie, aż 44% badanych odpowiedziało, że nie zna żadnej organizacji, a 24% nie
wiedziało, bądź było im trudno powiedzieć, czy jakąś zna. W badaniu ankietowym mieszkańcy
powiatu cieszyńskiego potwierdzili, że duże wsparcie organizacji pozarządowych przez
samorządy, ich aktywność, umiejętności przekładają się na ich postrzeganie i rozpoznawalność.
Ponadto znaczącą rolą w zakresie promocji działań organizacji III sektora są media
ogólnopolskie, które poświęcają wiele uwagi widzów na działalności np. Wielkiej Orkiestry
Strona
12
Świątecznej Pomocy czy Caritasu.
Wykres 1 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego
CZY ZNA PAN/PANI JAKĄŚ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ?
Nie wiem/
trudno
powiedzieć
24%
Tak, znam
32%
Nie znam
44%
W zakresie rozpoznawalności organizacji III sektora mieszkańcy poszczególnych samorządów
powiatu cieszyńskiego można zauważyć znaczne różnice. Spośród wszystkich samorządów
powiatu cieszyńskiego to mieszkańcy Skoczowa wykazują najwyższy poziom identyfikacji
organizacji pozarządowych. Aż 58,3% skoczowian deklaruje znajomość organizacji III sektora.
Na kolejnych miejscach jest gminach Chybie (36,5%) oraz miasto Cieszyn (36,4%). Najniższy
poziom znajomości organizacji pozarządowych zanotowano w Brennej (9,8%) oraz Ustroniu
(9,7%). Tak znaczne rozbieżności w rozpoznawalności organizacji pozarządowych w powiecie
cieszyńskim mogą dziwić, szczególnie biorąc pod uwagę fakt że Ustroń per capita przeznacza
na pewno zdecydowanie największą kwotę na współpracę spośród samorządów powiatu
cieszyńskiego.
Jednakże badanie pokazało, że samorządy Wisły, Hażlacha oraz Zebrzydowic przeznaczają
najmniejszą kwotę na organizacje pozarządowe i to przełożyło się na niską rozpoznawalność
tych podmiotów wśród mieszkańców. Prawda jestem że, im większe wsparcie płynące dla
Strona
a pośrednio większe uznanie wśród społeczności lokalnych.
13
organizacji pozarządowych na realizację zadań publicznych, podnosi potencjał tych podmiotów,
Wykres 2 Odsetek osób znających organizacje pozarządowe w poszczególnych gminach powiatu cieszyńskiego
CZY ZNA PANI/PAN JAKĄŚ ORGANIZACJĘ POZARZĄDOWĄ?
58,3%
SKOCZÓW
CHYBIE
36,5%
CIESZYN
36,4%
35,5%
DĘBOWIEC
ISTEBNA
34,4%
GOLESZÓW
33,8%
30,0%
STRUMIEŃ
ZEBRZYDOWICE
23,3%
WISŁA
23,1%
HAŻLACH
22,8%
BRENNA
9,8%
USTROŃ
9,7%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
Wśród 320 (spośród 1000) respondentów, którzy w formularzu ankietowym zaznaczyli,
że znają/rozpoznają organizację pozarządową, aż 43% potrafi wskazać z nazwy przynajmniej
jedną z nich. Dwie i trzy organizacje potrafi nazwać 30% ankietowanych, natomiast najmniejsza
grupa badanych, tj. 3%, zna od 6 do 9 organizacji. Wyniki badania wskazują jednoznacznie,
że mieszkańcy powiatu dobrze orientują się w tematyce organizacji pozarządowych, potrafiąc
wskazać z nazwy. To w sposób bezpośredni dowodzi, że powiat cieszyński jest miejscem
widocznej aktywności organizacji pozarządowych. Ważnym pytaniem, które należy zadać w tym
miejscu jest to, czy znajomość ta wynika z wiedzy o lokalnych organizacjach pozarządowych,
czy jest to efekt coraz intensywniejszych zabiegów reklamowych dużych organizacji o zasięgu
Strona
14
krajowym prowadzonej w mediach ogólnopolskich.
Wykres 3 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych wśród mieszkańców powiatu cieszyńskiego
JEDNĄ
3%
7%
TRZY
10%
15%
DWIE
7%
15%
43%
I L E O RGANIZACJI P OZARZĄDOWYCH PA N/PANI Z NA?
CZTERY
PIEĆ
SZEŚĆ DO
DZIEWIĘCIU
10 I WIĘCEJ
Wśród dziesięciu najbardziej rozpoznawalnych organizacji wśród mieszkańców powiatu
cieszyńskiego dominują te, których nazwy obecne są w mediach ogólnopolskich. Badania
ankietowe pokazały, że Fundacja TVN „Nie jesteś sam” jest najbardziej (rozpoznawalną)
organizacją pozarządową. Kolejno jest to Fundacja Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy oraz
Caritas.
Zestawienie 6 Najbardziej rozpoznawane organizacje pozarządowe
Fundacja TVN „Nie jesteś sam”
2
Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy
3
Caritas
4
Polski Czerwony Krzyż
5
Stowarzyszenie „Iskierka”
6
Ochotnicza Straż Pożarna
7
Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej „Być Razem”
8
Fundacja Anny Dymnej „Mimo Wszystko”
9
Klub Sportowy Beskid Skoczów
10
Stowarzyszenie Miłośników Skoczowa
Strona
1
15
Lp. Nazwa organizacji pozarządowej
Można przypuszczać, że rozpoznawalność tych organizacji pozarządowych jest efektem
szerokich kampanii promocyjnych prowadzonych na rzecz tych organizacji. Działania medialne
przyczyniające się do wzrostu rozpoznawalności organizacji pozarządowych można podzielić na
cztery grupy:
1. Promocja organizacji pozarządowych działających przy dużych ośrodkach medialnych
(np. telewizji TVN, Trwam, Polsat),
2. Relacje telewizyjne z przedsięwzięć podejmowanych przez organizacje (np. z finału
Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, koncerty prowadzone przez fundację Anny
Dymnej, akcja Szlachetna Paczka),
3. Wprowadzenie do dyskursu politycznego dyskusji o zasadności wsparcia medialnego
działań organizacji III sektora (np. kwestia wsparcia ze strony telewizji publicznej działań
WOŚP),
4. Promocja w mediach ogólnopolskich przekazywania 1% na organizacje mające status
organizacji pożytku publicznego.
Wśród 10 najbardziej rozpoznawanych organizacji znalazło swoje miejsce kilka podmiotów
pozarządowych z terenu powiatu cieszyńskiego. Na piątym miejscu mieszkańcy wskazali
Stowarzyszenie „Iskierka” ze Skoczowa, które zajmuje się aktywizacją społeczną dzieci
niepełnosprawnych i ich opiekunów. Kolejne szóste miejsce, przypadło Ochotniczym Strażom
Pożarnym, których tradycja w gminach powiatu cieszyńskiego jest bardzo długa. W dziesiątce
najpopularniejszych organizacji pojawił się również Klub Sportowy Beskid Skoczów,
Stowarzyszenie Miłośników Skoczowa oraz Stowarzyszenie „Być Razem” z Cieszyna, którego
wieloletnia działalność na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (zwłaszcza
w zakresie spółdzielczości socjalnej) została zauważona przez mieszkańców powiatu. W tym
miejscu należy wspomnieć, że wśród 10 najczęściej pojawiających się odpowiedzi, były głównie
fundacje, a nie stowarzyszenia, których jest znacznie więcej zarówno na terenie powiatu,
działalność jest zarówno widoczna na poziomie lokalnym, jak i pokazywana w mediach
ogólnopolskich.
Strona
respondentów dostrzega te organizacje, które zajmują się pomocą potrzebującym, których
16
jak i w skali kraju. Z przeprowadzonego badania wyraźnie wynika, że najliczniejsza grupa
2.2 Zaangażowanie w działalność organizacji pozarządowych
Na terenie powiatu cieszyńskiego swoją aktywność obywatelską poprzez członkostwo
w organizacjach deklaruje 9% badanych mieszkańców. Wyniki badania ankietowego pokazują,
że aktywność członkowska w organizacjach pozarządowych jest stosunkowo wysoka. Gdyby
uzyskane 9% przełożyć na rzeczywistą liczbę dorosłych mieszkańców powiatu to liczba
członków organizacji społecznych wynosi aż 12,9 tys., a to należy uznać za wynik znaczący.
Wykres 4 Deklarowana przynależność mieszkańców do organizacji pozarządowych
CZY JEST PAN / PANI CZŁONKIEM ORGANIZACJI
POZARZĄDOWEJ?
Tak, jestem
9%
Nie jestem
91%
Zdecydowana większość, bo aż 95% ankietowanych, będących członkami NGO deklaruje
przynależność do jednej organizacji. Nieliczna grupa, tj. 4%, współdziała w dwóch
organizacjach. Jedynie 1% respondentów przynależy do więcej niż dwóch. Powodem
stosunkowo wysokiej aktywności mieszkańców w trzecim sektorze może być m.in. rosnący
poziom aktywności obywatelskiej, wysoki poziom tradycji społecznikowskiej w powiecie
cieszyńskim (np. Macierz Ziemi Cieszyńskiej została założona w 1885 roku), jak również wysiłki
w sferze aktywizacji samych organizacji oraz władz samorządowych w zakresie wsparcia
sektora, a tym samym przełożyły się na członkostwo w organizacjach pozarządowych
Strona
obejmujące działania informacyjne, promocyjne i edukacyjne, które wzmocniły obraz III
17
podmiotów III sektora. W tym kontekście skuteczne okazały się podejmowane programy
mieszkańców powiatu cieszyńskiego (np. projekty współfinansowane z Unii Europejskiej
realizowane przez NGO z powiatu cieszyńskiego).
Wykres 5 Deklarowana przynależność mieszkańców do organizacji pozarządowych
CZŁONKIEM ILU ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
PAN / PANI JEST?
Więcej niż 2
1%
Dwóch
4%
Jednej
95%
Spośród samorządów powiatu cieszyńskiego to mieszkańcy gminy Istebna w najwyższym
stopniu deklarują swoje członkostwo w organizacjach pozarządowych. Aż 15,6% respondentów
z tej gminy wskazało, że jest członkiem organizacji pozarządowej. Można przypuszczać, że ma
to związek z dobrze rozwiniętym sektorem organizacji pozarządowych zajmujących
się pielęgnowaniem lokalnej tradycji (kultury), która jest bardzo ważnym i widocznym
wyróżnikiem tej gminy. Kolejne miejsce zajmuje gmina Chybie (13,5%) oraz Cieszyn (9,6%).
Najmniej deklaracji członkostwa w organizacjach pozarządowych uzyskano w gminie
Zebrzydowice (2,7%) oraz Goleszów (2,7%), czyli w miejscach, których liczba organizacji
pozarządowych jest najmniejsza. Na uwagę zasługuje to, że o deklaracji przynależności
do organizacji pozarządowej na danym terenie nie decyduje ilość środków finansowych
Strona
18
przeznaczanych na organizacje III sektora, ani czy jest to miasto czy obszar wiejski.
Wykres 6. Członkostwo mieszkańców w organizacjach pozarządowych w poszczególnych samorządach powiatu cieszyńskiego
CZY PANI/PAN JEST CZŁONKIEM ORGANIZACJI
POZARZĄDOWEJ?
ISTEBNA
15,6%
CHYBIE
13,5%
CIESZYN
9,6%
SKOCZÓW
9,3%
HAŻLACH
7,0%
DĘBOWIEC
6,5%
WISŁA
6,2%
USTROŃ
5,4%
STRUMIEŃ
4,3%
BRENNA
3,3%
ZEBRZYDOWICE
2,7%
GOLESZÓW
2,7%
0,0%
2,0%
4,0%
6,0%
8,0%
10,0%
12,0%
14,0%
16,0%
Ważnym wnioskiem wynikającym z przeprowadzonych badań ankietowych jest to,
że najczęstszym powodem, dla którego mieszkańcy powiatu cieszyńskiego działają
w organizacjach pozarządowych jest chęć i potrzeba niesienia pomocy innym. Należy
podkreślić, że z analizy obszarów działalności organizacji pozarządowych w powiecie
cieszyńskim wynika, że charakter pomocowy ma wiele organizacji w powiecie cieszyńskim.
Wiąże się to z tym, że usługi publiczne w dziedzinie pomocy społecznej są realizowane w dużym
stopniu przez organizacje III sektora. Ten obszar aktywności organizacji jest również szeroko
przedstawiany (promowany) w mediach, czego skutkiem jest to, że najlepiej rozpoznawalną
organizacją w powiecie cieszyńskim jest Fundacja TVN Nie jesteś sam. Kolejnym powodem
skłaniającym mieszkańców do członkostwa w NGO są ich własne zainteresowania. Znaczna
Strona
nadmiar wolnego czasu oraz potrzeby aktywności społecznej. Jak wynika z powyższego
19
grupa indagowanych deklaruje przynależność do organizacji z protego powodu, jakim jest
zestawienia, głównym powodem członkostwa w organizacjach są aspekty moralne, czyli chęć
niesienia pomocy i spełniania się na rzecz innych będących w gorszej sytuacji.
Zestawienie 7 Powody przystąpienie/założenia organizacji
Lp.
Najczęstsze powody przystępowania/zakładania organizacji pozarządowych
1
Potrzeba niesienia pomocy
2
Zainteresowania
3
Nadmiar wolnego czasu
4
Potrzeba aktywności społecznej
Spośród respondentów uczestniczących w badaniu ankietowym, którzy zadeklarowali
członkostwo w organizacji pozarządowej, aż 26% wskazało jako główne pole działania tej
organizacji pomoc społeczną. Potwierdza to fakt, że mieszkańcy w najwyższym stopniu
decydują się na włączenie w działanie organizacji pozarządowej głównie ze względu na chęć
niesienia pomocy potrzebującym. Na kulturę i sztukę jako główny obszar działania wskazało
17% indagowanych. Ten obszar działania jest bardzo silnie reprezentowany przez organizacje
pozarządowe (zwłaszcza w Cieszynie). Trzy kolejne, każdy na poziomie 10 %, dotyczyły sportu,
religii i edukacji, co wiąże się z możliwością rozwoju własnych zainteresowań, pasji czy też
praktyk religijnych. 7% organizacji pozarządowych, w których działają ankietowani zajmuje się
ochroną i promocją zdrowia. Kolejne dwie: hobby i turystyką. Jedynie 4% stanowią organizacje
zajmujące się promocją regionu i rozwojem lokalnym. Najmniejszą grupę zaledwie po 2%
Strona
20
stanowią ekologia i rynek pracy/przedsiębiorczość.
Wykres 7 Główne obszary działalności organizacji pozarządowych
Z JAKĄ DZIEDZINĄ ZWIĄZANA JEST DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI?
26%
POMOC SPOŁECZNA
17%
KULTURA I SZTUKA
10%
SPORT
RELIGIA
10%
EDUKACJA
10%
7%
OCHRONA I PROMOCJA ZDROWIA
HOBBY
6%
TURYSTYKA
6%
4%
PROMOWANIE REGIONU - ROZWÓJ LOKALNY
EKOLOGIA
2%
RYNEK PRACY/PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ
2%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
W badaniu ankietowym 91% respondentów potwierdziło, że nie przynależy do żadnej
organizacji pozarządowej. W związku z tym autorzy badania ankietowego zdecydowali
się na sprawdzenie realnej gotowości/chęci mieszkańców do zaangażowania się działanie
w organizacjach III sektora. Z punktu widzenia badawczego jest to cenna informacja dla
organizacji pozarządowych z terenu powiatu cieszyńskiego. Podobne zagadnienie zostało
poruszone również w 2009 roku, w jednym z wcześniejszych badań ankietowych dotyczących
organizacji pozarządowych przeprowadzonych w powiecie cieszyńskim. Jego wyniki zostały
zapisane w szczegółowym raporcie dotyczący kondycji III sektora w powiecie cieszyńskim, pt.
„CieszLab. Cieszyńskie Laboratorium Społeczeństwa Obywatelskiego. Raport 2009”. Badanie
ankietowe w 2009 roku pokazało, że 13,6% mieszkańców powiatu cieszyńskiego zadeklarowało
gotowość do przystąpienia i działania w organizacjach pozarządowych. Z kolei badanie
wykonane w 2014 roku pokazało, że odsetek osób deklarujących chęć zaangażowania się
angażowania się w działalność III sektora może wynikać z obserwowanej i docenianej przez
21
mieszkańców aktywności tych podmiotów. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że aż 19%
Strona
w działanie organizacji pozarządowych wynosi 23%. Wzrost zainteresowania w zakresie
mieszkańców zadeklarowało udział w imprezach, wydarzeniach organizowanych przez
organizacje III sektora w powiecie.
Wykres 8 Potencjalne zaangażowanie mieszkańców w działania NGO
CZY ZAANGAŻOWAŁ/A
ZAANGA ŻOWAŁ/A BY SI SIĘ PAN / PANI W TAKIE DZIAŁANIE
(PYTANIE DOTYCZY RESPONDENTÓW NIE BĘDĄCYCH CZŁONKIEM
NGO)?
30%
31%
19%
16%
4%
ZDECYDOWANIE
NIE
RACZEJ NIE
TRUDNO
POWIEDZIEĆ / NIE
WIEM
RACZEJ TAK
ZDECYDOWANIE
TAK
Wyniki badań ankietowych w zakresie deklaracji gotowości do zaangażowania się w działania
organizacji pozarządowych wskazują na duże możliwości w zakresie pozyskania nowych
członków przez funkcjonujące NGO. Organizacje pozarządowe z terenu powiatu cieszyńskiego
coraz lepiej i efektywniej wypełniają swoją misję w zakresie świadczenia profesjonalnych usług
publicznych, głównie w dziedzinie pomocy społecznej, kultury, sztuki i sportu. W tym aspekcie
konieczne jest podjęcie szerokich działań informacyjnych i promocyjnych skierowanych
na aktywność w organizacjach pozarządowych, przedstawiania pozytywnego wpływu tych
podmiotów na rozwój lokalny.
W skali całego powiatu to mieszkańcy Skoczowa są najbardziej zainteresowani
zaangażowaniem się w działanie organizacji pozarządowych. W Skoczowie aż 41,9% spośród
tych, którzy nie są członkami żadnej NGO są gotowi do zaangażowanie się w aktywności III
zadeklarowało znajomość przynajmniej jednej organizacji pozarządowej (był to najwyższy wynik
w skali powiatu). Z drugiej strony w gminie Zebrzydowice, mimo że deklarowany odsetek
Strona
tym większa wola do podjęcia działania. Przypomnimy, że 58,3% mieszkańców tego miasta
22
sektora. W przypadku tego miasta sprawdza się zasada, że im większa znajomość organizacji,
ankietowanych zaangażowanych w działalność III sektora jest niski, to gotowość do
przystąpienia do organizacji III sektora deklaruje 35,5% respondentów. Informacja ta jest cenna
dla samorządowców. Jeżeli podejmowane są wysiłki na rzecz popularyzacji działań III sektora,
mieszkańcy w większym stopniu gotowi są do podejmowania działań na rzecz społeczności
lokalnej. Z uwagi na fakt, że mieszkańcy mogą poznać organizacje pozarządowe głównie
poprzez udział w wydarzeniach przez nie organizowanych, można przypuszczać, że mieszkańcy
chcą się zaangażować w konkretne działania, mając dobry przykład pokazywany przez
organizacje. Zatem inwestycja w promocję III sektora przekłada się na rzecz budowania kapitału
społecznego w powiecie cieszyńskim - tak ważnego dla rozwoju każdego samorządu.
Wykres 9. Potencjalne zaangażowanie mieszkańców w działania organizacji pozarządowych w samorządach powiatu
cieszyńskiego
CZY SAMA/SAM ZAANGAŻOWAŁBYŚ SIĘ W TAKIE DZIAŁANIE?
41,9%
SKOCZÓW
35,5%
ZEBRZYDOWICE
CHYBIE
29,8%
ISTEBNA
29,7%
HAŻLACH
28,8%
STRUMIEŃ
28,6%
CIESZYN
20,5%
WISŁA
20,3%
BRENNA
14,4%
DĘBOWIEC
12,6%
USTROŃ
12,3%
GOLESZÓW
0,0%
11,5%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
35,0%
40,0%
45,0%
W badaniu ankietowym zapytano mieszkańców czy uczestniczą w wydarzeniach
organizowanych przez organizacje III sektora. Jedną z najpopularniejszych form prowadzenia
Strona
2.3 Aktywność mieszkańców w wydarzeniach organizowanych przez NGO
23
aktywności przez organizacje trzeciego sektora jest organizowanie różnego rodzaju wydarzeń
kulturalnych, edukacyjnych, sportowych oraz rekreacyjnych. Wyniki badania ankietowego
pokazały, że aż 19% respondentów z powiatu cieszyńskiego przynajmniej raz uczestniczyła
w wydarzeniach organizowanych przez podmioty pozarządowe. Jest to wynik zadawalający,
zwłaszcza, że mieszkańcy korzystają z wielu ofert spędzania wolnego czasu, których
animatorem jest samorząd (np. ośrodki kultury, czy sportu) oraz podmioty komercyjne (np.
kina). Z drugiej strony badanie pokazuje, że aż 48% respondentów nie wie, czy uczestniczy
w wydarzeniach organizowanych przez NGO a 33% badanych odpowiedziało, że nie bierze
udziału w wydarzeniach, których organizatorem jest III sektor. Powodem tego mogą być
niedostateczne działania informacyjno-promocyjne ze strony NGO lub po prostu brak uwagi ze
strony odbiorców, co do formy prawnej organizatora danego przedsięwzięcia.
Wykres 10 Udział mieszkańców w wydarzeniach organizowanych przez NGO
CZY UCZESTNICZY PANI / PAN W JAKICHKOLWIEK
WYDARZENIACH ORGANIZOWANYCH PRZEZ ORGANIZACJE
POZARZĄDOWE?
Tak
19%
Nie wiem
48%
Nie
33%
Biorąc pod uwagę udział mieszkańców poszczególnych samorządów powiatu cieszyńskiego
to mieszkańcy gminy Hażlach (36,8%) oraz Dębowca (35,5%) najczęściej deklarowali udział
wydarzenia. Z kolei najniższy odsetek deklaracji uczestnictwa w przedsięwzięciach
organizowanych przez organizacje III sektora zanotowano w Brennej (3,3%) oraz Ustroniu
Strona
polityce informacyjnej tych samorządów skierowanej na podmioty orgaznizujące gminne
24
w wydarzeniach organizowanych przez organizacje pozarządowe. Może to świadczyć o dobrej
(4,3%). Dziwić może deklarowany niski udział mieszkańców Ustronia w tych wydarzeniach.
Miasto to przekazuje znaczne środki na organizacje, i to one organizują wiele wydarzeń
w mieście skierowanych do mieszkańców i turystów. Może zasadne byłoby podjęcie szerokiej
kampanii promocyjnej aktywności podejmowanych przez organizacje pozarządowe.
Wykres 11 Uczestnictwo mieszkańców poszczególnych samorządów powiatu cieszyńskiego w wydarzeniach organizowanych
przez organizacje pozarządowe
CZY UCZESTNICZY PANI/PAN W JAKICHKOLWIEK
WYDARZENIACH ORGANIZOWANYCH PRZEZ ORGANIZACJE
POZARZĄDOWE (NIE PRZEZ MIASTO/GMINĘ):
HAŻLACH
36,8%
DĘBOWIEC
35,5%
SKOCZÓW
31,1%
CHYBIE
28,8%
ISTEBNA
25,0%
ZEBRZYDOWICE
19,2%
STRUMIEŃ
18,6%
CIESZYN
13,9%
WISŁA
12,3%
GOLESZÓW
12,2%
USTROŃ
4,3%
BRENNA
3,3%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
35,0%
40,0%
Na zestawieniu przedstawionym poniżej przedstawiono w kolejności wydarzenia, w których
najczęściej deklarują swój udział respondenci. Na pierwszym miejscu w deklaracjach
mieszkańców znalazły się wydarzenia kulturalne, tj.: koncerty, festiwale, festyny, przeglądy,
wystawy itp. Drugie miejsce w skali popularności wśród badanej grupy objęły akcje
m.in. wyścigów, rajdów oraz różnych zawodów sportowych. Respondenci wskazali ponadto
na wydarzenia biznesowe związane np. z targami czy też szkoleniami. Wśród odpowiedzi
Strona
rodzaju zbiórki pieniężne. W gronie najpopularniejszych nie zabrakło wydarzeń sportowych,
25
charytatywne, i tu najczęściej wskazywano na Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy i różnego
nie zabrakło wydarzeń religijnych i kościelnych. Na uwagę zasługuje fakt, że mieszkańcy
wskazali wydarzenia biznesowe jako te organizowane przez NGO.
Zestawienie 8 Wydarzenia, w których najczęściej uczestniczą mieszkańcy
Lp.
Wydarzenia organizowane przez NGO, w których najczęściej uczestniczą mieszkańcy
powiatu
1
Wydarzenia kulturalne
2
Akcje charytatywne
3
Wydarzenia sportowe
4
Wydarzenia biznesowe
5
Wydarzenia religijne/kościelne/wyznaniowe
Badanie ankietowe pokazało, że 33% badanych mieszkańców powiatu cieszyńskiego nie brało
udziału w wydarzeniach organizowanych przez organizacje pozarządowe. Wśród najczęstszych
powodów, dla których respondenci nie uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez
NGO, jest brak lub niedostateczna ilości wolnego czasu, którym mieszkańcy dysponują.
Kolejnymi powodami są brak chęci uczestnictwa i zainteresowania nimi. Ankietowani również
często wskazywali, jako powód niewielkiej aktywności brak publicznej informacji na temat
organizowanych wydarzeń. Na uwagę zasługuje fakt, że respondenci nie wskazywali złej jakości
oferty organizacji pozarządowych, lub poczucie zawodu, rozgoryczenia z powodu udziału
w takim wydarzeniu jako czynnika decydującego o braku udziału w tych wydarzeniach. Brak
zainteresowania wydarzeniami organizowanymi przez organizacje pozarządowe wskazane
przez mieszkańców są w pełni uzasadnione z punktu widzenia realiów współczesnego życia
i jedynie mogą skłaniać samorządy do większej promocji ofert organizacji pozarządowych wśród
mieszkańców.
Powód
1
Brak wolnego czasu
2
Brak chęci
Strona
Lp.
26
Zestawienie 9 Powody, dla których mieszkańcy nie uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez NGO
3
Brak zainteresowania
4
Brak informacji na temat organizowanych wydarzeń
5
Zły stan zdrowia
Strona
27
3. Działam lokalnie – ocena aktywności mieszkańców w społecznościach lokalnych
3.1 Zainteresowanie mieszkańców sprawami lokalnymi
Jednym ze współczesnych wyzwań jednostek samorządu terytorialnego jest angażowanie
mieszkańców w proces podejmowania najważniejszych decyzji na poziomie lokalnym. Odbywa
się to w drodze tzw. konsultacji społecznych. Konsultacje prowadzone są odrębnymi
procedurami wśród mieszkańców i organizacji pozarządowych. Każda gmina zobligowana jest
do wdrożenia procedur konsultacji społecznych, które polegają na zebraniu opinii, wniosków,
postulatów komentarzy dotyczącej bardzo konkretnej sprawy (np. opłaty za śmieci, przyjęcia
strategii rozwoju). Faktem jest, że wiele samorządów w powiecie cieszyńskim boryka się
z problemem całkowitego braku zainteresowania mieszkańców podejmowaniem decyzji
na poziomie lokalnym. W większości prowadzących konsultacji społecznych w 2013 roku
nie wpłynęła żadna uwaga, wniosek, propozycja, dotycząca decyzji na poziomie lokalnym.
Z tego
powodu
konsultacje
nie
prowadzą
do podejmowania
debaty
publicznej
o najważniejszych sprawach na szczeblu lokalnym. Można założyć, że jedną z przyczyn takiego
stanu rzeczy jest brak skutecznych kanałów informowania mieszańców o sprawach lokalnych.
Może mieć na to wpływ również brak zainteresowania mieszkańców sprawami lokalnym,
wynikająca z jednej strony z zaufania do władz lokalnych i sposobu prowadzenia spraw z drugiej
braku czasu lub znajomości tematu. Mechanizmy konsultacji społecznych w powiecie
cieszyńskim nie są skuteczne i nie tworzą rzeczywistej przestrzeni dla dyskusji mieszkańców
o istotnych z punktu widzenia społeczności lokalnych sprawach.
Jedno z pytań w badaniu ankietowym mieszkańców powiatu cieszyńskiego służyło sprawdzeniu,
w jaki sposób mieszkańców czerpią informacje o sprawach o znaczeniu lokalnym. Okazało się,
że najpopularniejszym źródłem pozyskiwania informacji o sprawach lokalnych jest rodzina,
w miejscach publicznych, takie jak ogłoszenia, plakaty (67%). Na uwagę zasługuje duży odsetek
28
mieszkańców czytających prasę lokalną (58%) - jak można przypuścić również publikacje
Strona
znajomi, sąsiedzi, współpracownicy - 74% wskazań. Kolejno są to ogłoszenia umieszczane
samorządowe oraz oglądających lokalną telewizję (63%) oraz relatywnie niski odsetek osób
korzystających w tym zakresie z portali społecznościowych (47%). Mniej niż połowa
ankietowanych mieszkańców (48%) korzysta z ogłoszeń zamieszczanych na tablicach ogłoszeń
w urzędach gmin, miast.
Wykres 12 Źródła informacji mieszkańców o sprawach lokalnych w powiecie cieszyńskim
SKĄD CZERPIE PANI / PAN INFORMACJE
O TYM CO DZIEJE SIĘ W NAJBLIŻSZYM OTOCZENIU WYDARZENIA, ZBIÓRKI CHARYTATYWNE ITP.
OD ZNAJOMYCH, RODZINY,
WSPÓŁPRACOWNIKÓW
74%
INFORMACJE PUBLICZNE (OGŁOSZENIA,
PLAKATY)
26%
67%
33%
LOKLANA/REGIONALNA TV
63%
37%
INTERNET
62%
38%
Tak
LOKLANA PRASA
58%
REGIONALNE RADIO
53%
47%
OGŁOSZENIA W URZĘDACH
(INFORMATORY)
48%
52%
PORTALE SPOŁECZNOŚCIOWE
47%
53%
0%
25%
Nie
42%
50%
75%
100%
W kontekście braku zainteresowania mieszkańców oraz organizacji pozarządowych
organizowanymi przez samorządy konsultacjami społecznymi rekomenduje się umieszczanie
stosownych informacji, ogłoszeń w miejscach publicznych (słupy ogłoszeniowe, plakaty), czego
nie czyni się przy okazji przeprowadzania konsultacji ważnych decyzji na poziomie lokalnym.
Niestety jest to związane z wyższymi kosztami jakie należy ponieść na ten cel, jednak gdy brak
sprawach.
Strona
nastawione na zwiększenie skuteczności informowania mieszkańców o ważnych lokalnych
29
zainteresowania wynika z niedostępności informacji należy zintensyfikować działania
Tabela 1. Skąd czerpie Pani/Pan informacje o tym co dzieje się w najbliższym otoczeniu wydarzenia kulturalne, sportowe,
zbiórki charytatywne itp. (mieście, wsi, gminie, powiecie itp.)
Chybie
Cieszyn
Dębowiec
Goleszów
Hażlach
Istebna
Skoczów
Strumień
Ustroń
Wisła
Zebrzydowice
Informacje przekazywane prywatnie (znajomi, rodzina, współpracownicy itp.)
Lokalna prasa
Lokalna/regionalna TV
Regionalne radio
Lokalna prasa
Internet
Portale społecznościowe
Internet
Lokalna prasa
Internet
Portale społecznościowe
Informacje publiczne (ogłoszenia, plakaty, ulotki itp.)
Ogłoszenia w urzędach (tablice ogłoszeń, informatory itp.)
Lokalna prasa
Regionalne radio
Lokalna prasa
Internet
Regionalne radio,
Informacje publiczne (ogłoszenia, plakaty, ulotki itp.
Lokalna prasa, Lokalna/regionalna TV,
Lokalna prasa
30
Brenna
Wskazywane odpowiedzi mieszkańców
Strona
Gmina
Jednym z kluczowych zagadnień podjętych w badaniach ankietowych jest do kogo mieszkańcy
zwracają się w pierwszej kolejności w przypadku wystąpienia konkretnego problemu na
poziomie lokalnym, np. dziurawa droga, wycinka drzew, grupa dzieci, która nie ma gdzie się
bawić (czyli takiego który powoduje trudności w normalnym, codziennym funkcjonowaniu
mieszkańców). Badania ankietowe wykazało, że mieszkańcy powiatu w przypadku
zaobserwowania konkretnego problemu na poziomie lokalnym w największym stopniu
zwracają się do sołtysów oraz przewodniczących rad osiedlowych. Aż 72% respondentów
wskazało, ze w pierwszej kolejności zwróci się o pomoc, poradę właśnie do tych osób.
Mieszkańcy powiatu bardzo chętnie zwracają się o pomoc i wsparcie w rozwiązywaniu
problemów najbliższego otoczenia do rodziny (69%) oraz sąsiadów (63%). Kolejnymi grupami,
które w opinii badanych uważane są za pomocne w rozwiązywaniu tego typu problemów, są
rady sołeckie/osiedlowe (62%), urzędy gmin/miast, starostwo oraz radni (gminni, miejscy czy
powiatowi). Połowa badanych liczy na pomoc policji/straży miejskiej. Mieszkańcy powiatu
cieszyńskiego nie mają w zwyczaju zwracać się o wsparcie do przedsiębiorców, co może
Strona
31
wskazywać na niskie zaangażowanie lokalnego biznesu w sprawy lokalne.
Wykres 13 Grupy/instytucje, do których mieszkańcy zwracają się o pomoc związaną z najbliższym otoczeniem
DO KOGO UDA SIĘ PAN / PANI PO POMOC / PORADĘ
W PRZYPADKU PROBLEMU ZWIĄZANEGO Z NAJBLIŻSZYM
OTOCZENIEM?
SOŁTYS/PRZEWODNICZĄCY RADY OSIEDLA
72%
29%
RODZINA
69%
31%
SĄSIEDZTWO
63%
37%
URZĄD GMINY/MIASTA, STAROSTWO
POWIATOWE
62%
38%
RADA SOŁECKA/RADA OSIEDLA
62%
38%
RADNY/RADNA GMINY/MIASTA/POWIATU
61%
39%
Tak
Nie
POLICJA/STRAŻ MIEJSKA
51%
49%
LIDER/LOKALNY DZIAŁACZ
50%
50%
MEDIA
40%
PARAFIA
60%
35%
65%
28%
PRZEDSIĘBIORCA
0%
72%
25%
50%
75%
100%
Na podstawie uzyskanych wyników badania ankietowego można stwierdzić, że mieszkańcy
powiatu cieszyńskiego w ramach podejmowania działań w przypadku wystąpienia problemu na
szczeblu lokalnym najczęściej korzystają z rozwiązań umocowanych w prawie samorządowym
(lokalnym). Szczególnie dotyczy to zwracania się z problemem lokalnym do sołtysa, czy
przewodniczącego rady osiedla; czy radnych gminnych, czy powiatowych. Może to dowodzić,
że przyjęty system prawny samorządu lokalnego w Polsce sprawdza się z zakresie
Strona
promocji nastawionej na budowanie relacji społecznych.
32
podstawowych relacji obywatelskich. Jednak system ten wymaga większej popularyzacji,
Tabela 2. Zestawienie odpowiedzi z uwzględnieniem podziału na samorządy powiatu cieszyńskiego dotyczące grup /instytucji,
do których mieszkańcy zwracają się o pomoc związaną z najbliższym otoczeniem
Gmina
Najczęstsze odpowiedzi
Brenna
policja/straż miejska, sołtys, rodzina
Chybie
wójt (urząd gminy), sołtys, policja
Cieszyn
rada osiedla, przewodniczący rady osiedla, radny/radna
Dębowiec
rodzina, radny/radna, sołtys
Goleszów
lider/lokalny działacz, rodzina, sołtys
Hażlach
wójt/urząd gminy, sołtys, policja/sąsiedztwo
Istebna
sołtys, rada sołecka, wójt/urząd gminy
Skoczów
sąsiedztwo, rodzina, burmistrz/ urząd miasta
Strumień
sołtys, burmistrz/ urząd miasta, rodzina
Ustroń
rada sołecka/rada osiedla, burmistrz/urząd miasta, media, sąsiedztwo
Wisła
rodzina, sołtys/przewodniczący rady osiedla, policja/straż miejska
Zebrzydowice
rodzina, sąsiedztwo, sołtys
3.2 Mam pomysł - aktywność społeczna mieszkańców powiatu cieszyńskiego
Rzeczą oczywistą jest to, że każda społeczność lokalna (samorząd lokalny) powinna w sposób
zorganizowany i przemyślany podchodzić do oddolnych inicjatyw podejmowanych przez
mieszkańców. Z tego względu w badaniu ankietowym podjęto ważną kwestię dotyczącą
podejmowania inicjatyw na rzecz społeczności lokalnej. W formularzu ankietowym zawarto
pytanie o postawę w sytuacji, w której jako mieszkaniec mam pomysł, aby poprawić
konkretne działanie, w przypadku pojawienia się pomysłu na poprawę jakości życia
społeczności lokalnej. Do głównych przyczyn niskiej aktywności mieszkańców na poziomie
Strona
optymistyczne. Zaledwie 10 na 100 mieszkańców powiatu cieszyńskiego zadeklarowało
33
życie/działanie społeczności, najbliższego otoczenia. Wyniki okazały się niestety mało
lokalnym należy przede wszystkim brak czasu, przeświadczenie, że sprawami o znaczeniu
lokalnym zajmują się wyspecjalizowane służby oraz co najważniejsze, brak możliwości
w zakresie realizacji konkretnego pomysłu. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na fakt,
że aż 76% respondentów nie wie co robić w sytuacji pojawienia się konkretnego pomysłu
na poprawę jakości życia mieszkańców, co stawia znaczne wyzwanie przed samorządami
do aktywizowania mieszkańców dla działań prospołecznych.
Jednakże jak to zostało już przedstawione w tym raporcie, mieszkańcy w razie wystąpienia
problemu o znaczeniu lokalnym zwracają się do sąsiadów (63%), rodziny (69%), sołtysa (72%),
urzędu gminy/miasta (62%), radnych (61%). W przypadku działań skierowanych do społeczności
lokalnej (realizacji ciekawych pomysłów) jedynie 10% mieszkańców deklaruje działanie. Wynik
ten może świadczyć o regresie inicjatyw społecznikowskich, prac społecznych na rzecz
społeczności lokalnych.
Wykres 14 Gotowość do realizacji pomysłów przez mieszkańców powiatu
MASZ POMYSŁ, ABY POPRAWIĆ ŻYCIE / DZIAŁANIE SWOJEJ
SPOŁECZNOŚCI (NAJBLIŻSZEGO TOBIE OTOCZENIA) - CO ROBISZ?
Nic
14%
Działam
10%
Nie wiem
76%
prawne to najważniejsze bariery dla rozwoju oddolnych inicjatyw obywatelskich w powiecie
cieszyńskim. Aż 8 na 10 respondentów za powód nie podejmowania działań jest przekonanie,
Strona
zidentyfikowane zostały powody takiej postawy. Okazuje się, że biurokracja i ograniczenia
34
W grupie ankietowanych, którzy wskazali, że pozostają bierni (14%), dodatkowo
że pewno ich pomysł ogranicza prawo, czy też po prostu biurokracja. Dowodzi to w sposób
dobitny, że ograniczenia administracyjne (biurokratyczne), tak powszechne w kontaktach
z urzędami/instytucjami blokują działanie mieszkańców w zakresie inicjatyw oddolnych. Należy
zwrócić uwagę, że biurokracja jest również jedną z najważniejszych barier dla działalności
organizacji pozarządowych. Aż 78% spośród tych, którzy nie chcę realizować pomysłów
ważnych dla społeczności lokalnej stwierdziło, że powodem ich bierności jest brak pieniędzy
na ich realizowanie.
Wykres 15 Powody biernego zachowania mieszkańców w podejmowaniu inicjatyw lokalnych
NIC NIE ROBIĘ, BO:
NA PEWNO MÓJ POMYSŁ OGRANICZA
PRAWO/BIUROKRACJA
80%
20%
NIE MAM PIENIĘDZY, ABY REALIZOWAĆ SWÓJ
POMYSŁ
78%
22%
JAKO JEDNOSTKA NIE MAM SZANS ŻEBY
REALIZOWAĆ POMYSŁ
77%
23%
NIE OTRZYMAM POMOCY W
URZĘDZIE/INSTYTUCJI
65%
NIE WIEM DO KOGO SIĘ ZWRÓCIĆ
35%
53%
0%
25%
47%
50%
75%
100%
Nieznacznie mniejsza grupa, tj. 77% badanych uznała, iż jako jednostki nie mają szans
na realizację swoich pomysłów. Duży odsetek stanowiły również osoby przekonane, że nie
otrzymają pomocy w urzędzie, czy też innych instytucjach. Ostatnia najmniejsza grupa
odpowiedziała, że po prostu nie wie, do kogo ma się zwrócić. Nie ulega wątpliwości, że bez
instytucjonalnego wsparcia inicjatyw oddolnych w samorządach powiatu cieszyńskiego nie
można liczyć na realny oddolny ruch mieszkańców skierowany na poprawę jakości życia
(jako podmioty prawne) mogą być stroną dla samorządu w zakresie podpisania umowy na
realizację konkretnego przedsięwzięcia. Posiadając służby księgowe, doświadczoną kadrę mogą
Strona
dają organizacje pozarządowe. W przeciwieństwie do osób fizycznych organizacje pozarządowe
35
mieszkańców. Istotne jest również wspieranie (promowanie) możliwości, jakie w tym zakresie
być pomocne dla realizacji wielu ciekawych przedsięwzięć. Ankietowani deklarujący chęć
realizowania pomysłów na rzecz społeczności lokalnych (10% respondentów) zostali zapytani,
do kogo w takim przypadku zwracają się o pomoc. Okazało się, że najbardziej pomocni
w realizacji inicjatyw oddolnych są sołtysi (69%), radni (66%), czy pracownicy urzędów
gmin/miast (66%). Wynik ten jest zbieżny z odpowiedziami na wcześniej zadane pytanie, które
dotyczyło pomocy w rozwiązywaniu problemów lokalnych przez mieszkańców. Można uznać,
że w istocie to osoby pełniące funkcje służbowe czy społeczne w samorządach obdarzeni są
największym zaufaniem mieszańców. Dla samorządów istotne jest to, aby budować platformę
spotkań mieszkańców ze swoimi radnymi oraz sołtysami. Otwartość samorządów na głos
radnych i sołtysów w zakresie kierunków rozwoju lokalnego wydaje się być podstawą do
tworzenia modelowych rozwiązań w zakresie rozwoju lokalnego. Bardzo intersujący w tym
kontekście jest fakt, że jedynie 22% respondentów odpowiedziała, że ze swoimi pomysłami na
rozwój lokalny nie zwraca się do nikogo, lecz działa indywidualnie.
Wykres 16 Osoby/instytucje, do których mieszkańcy najczęściej udają się z inicjatywą lokalną
PRÓBUJE DZIAŁAĆ (RESPONDENT). DO KOGO UDA SIĘ PANI /
PAN PO POMOC / PORADĘ?
66%
URZĄD GMINY / MIASTA,
STAROSTWO
66%
RADA SOŁECKA / RADA OSIEDLA
22%
63%
17%
59%
RODZINA
SĄSIEDZTWO
56%
LIDER / LOKLANY DZIAŁACZ
46%
PRZEDSIĘBIORCA
33%
MEDIA
32%
DO NIKOGO, DZIAŁAM SAM
0%
32%
13%
Trudno
powiedzieć
/ nie wiem
24%
48%
20%
52%
40%
Nie
24%
20%
15%
76%
20%
Tak
14%
63%
9%
12%
27%
43%
22%
15%
20%
29%
28%
PARAFIA
POLICJA / STRAŻ MIEJSKA
19%
15%
15%
60%
80%
100%
36
RADNY / RADNA GMINY, MIASTA
16%
Strona
69%
SOŁTYS / RADA OSIEDLA
3.3 Postawy mieszkańców powiatu wobec spraw lokalnych
Badanie ankietowe było okazją do zbadania kwestii percepcji mieszkańców w zakresie ich
wpływu na sprawy społeczne o znaczeniu lokalnym. Udział w wyborach (referendach)
samorządowych to najwyżej oceniony czynnik naszej aktywności obywatelskiej na poziomie
lokalnym. Aż 73% respondentów wskazało na ten element. Mimo deklaracji mieszkańców
powiatu, że udział w wyborach to najważniejszy element społecznej aktywności, to nie
potwierdza tego frekwencja w wyborach samorządowych. W wyborach samorządowych
przeprowadzonych w 2014 roku frekwencja w powiecie cieszyńskim wyniosła 40,38% (wybory
do rad gmin/miast). Mimo, że była wyższa od wojewódzkiej (35,29%) to i tak 6 na 10
mieszkańców nie bierze udziału w wyborach lokalnych. Co więcej wskazywana przez
mieszkańców silna pozycja radnych w kwestii rozwiązywania problemów lokalnych oraz
podejmowania inicjatyw lokalnych przez mieszkańców przekłada się również na uznanie przez
59% respondentów faktu kandydowania do rady gminy/powiatu za ważny czynnik aktywności
na poziomie lokalnym.
Aż 60% respondentów wskazało, że mieszkańcy mają wpływ na sprawy lokalne, wtedy gdy
dysponują możliwością zgłaszania propozycji uchwał rady gminy. W powiecie cieszyńskim
jedynie mieszkańcy Cieszyna mają możliwość zgłoszenia propozycji uchwały rady miejskiej
(wymóg 300 podpisów). Mieszkańcy pozostałych samorządów w powiecie nie dysponują taką
możliwością. Zwiększenie bezpośredniego wpływu mieszkańców na podejmowanie decyzji na
poziomie lokalnym jest o tyle ważne dla mieszkańców, że w badaniu ankietowy aż 64%
respondentów uznała, że podpisywanie petycji do władz lokalnych jest ważnym elementem
udziału w życiu społecznym danego samorządu. Aż 33% respondentów nie zgodziło się z tezą,
że poprzez udział (działanie) w organizacjach pozarządowych można mieć wpływ na sprawy
lokalne. Jednocześnie jak należy zauważyć, liczba organizacji w powiecie rośnie z roku na rok,
wykonują one ważne zadania o znaczeniu publicznym i duży odsetek mieszkańców angażuje się
słabość / oderwanie od lokalnych wspólnot i ich problemów w przeciwieństwie do utartych
37
sloganów, że są „bliżej mieszkańców i lepiej diagnozują ich problemy”. Ważne dla władz
Strona
w ich działanie. Wskazywać to może na słaby wizerunek tych organizacji i tak naprawdę ich
lokalnych powinno być zorganizowanie sprawnego systemu konsultacji społecznych. W badaniu
ankietowym aż 57% respondentów uznała, że udział w konsultacjach społecznych jest ważnym
elementem, w jaki mieszkańcy mogą mieć wpływ na sprawy lokalne.
Wykres 17 Świadomość mieszkańców w zakresie ich wpływu na lokalne sprawy
W JAKI SPOSÓB WG PANI / PANA MIESZKAŃCY MOGĄ MIEĆ
WPŁYW NA LOKALNE SPRAWY?
73%
64%
19%
MOŻLIWOŚĆ ZGŁOSZENIA PROPOZYCJI
UCHWAŁY RADY GMINY
60%
24%
KANDYDOWANIE DO RADY POWIATU/GMINY
59%
25%
UCZESTNICTWO W INNYCH SPOTKANIACH
(RADA OSIEDLA, ORGANIZACJI)
58%
26%
UDZIAŁ W KONSULTACJACH SPOŁECZNYCH
57%
26%
UDZIAŁ W WYDARZENIACH ZWIĄZANYCH Z
LOKALNĄ POLITYKĄ
56%
27%
REGULARNE PŁACENIE PODATKÓW
53%
27%
53%
29%
UDZIAŁ W LOKALNYCH WYDARZENIACH
KULTURALNYCH/SPORTOWYCH
51%
26%
AKTYWNOŚĆ INTERNETOWA (FORA, DYSKUSJE)
51%
27%
UCZESTNICTWO W POSIEDZENIACH RADY JST
UDZIAŁ W PIKIECIE/ZGROMADZENIU
47%
31%
UDZIAŁ W ORGANIZACJACH POZARZĄDOWYCH
47%
33%
CZYTELNICTWO LOKALNEJ PRASY/ODBIÓR
LOKALNEGO MEDIUM (RADIO/TV)
Tak
Nie
43%
0%
Trudno powiedzieć / nie wiem
24%
50%
100%
38
PODPISANIE PETYCJI DO WŁADZ LOKLANYCH
12%
Strona
UDZIAŁ W WYBORACH/REFERENDACH
LOKALNYCH
4. Organizacja pozarządowe, wolontariat i grupy nieformalne w opinii
mieszkańców powiatu cieszyńskiego
4.1 Na jakie sprawy mają wpływ organizacje pozarządowe w powiecie cieszyńskim
Organizacje pozarządowe, mimo że są podmiotami nie działającymi dla osiągania zysku
to jednak funkcjonują w pewnym specyficznym otoczeniu rynkowym – są powoływane
i realizują swoje cele statutowe w kontekście pewnych określonych potrzeb (np. swoich
członków lub grup osób, które korzystają z ich oferty). Stąd badania rzeczywistego potencjału
NGO na terenie powiatu cieszyńskiego muszą uwzględniać ten szczególny aspekt popytowy –
jakie istotne potrzeby, deficyty bariery rozwojowe w społeczności lokalnej są postrzegane przez
mieszkańców powiatu jako te, których rozwiązywanie może być domeną organizacji III sektora.
W badaniu ankietowym podjęto kwestię dotycząca rzeczywistych oczekiwań mieszkańców
wobec
organizacji
pozarządowych.
Zapytano
mieszkańców
powiatu
cieszyńskiego
o oczekiwania w stosunku do organizacji pozarządowych, w zakresie rozwiązywania
konkretnych problemów na poziomie lokalnym. Ocenie poddano 10 problemów/potrzeb
ważnych z puntu widzenia samorządu lokalnego. Podstawowym wnioskiem wynikającym
z badania jest to, że mieszkańcy artykułują swoje oczekiwania, co do wypełniania ważnej roli w
niwelowaniu lokalnych problemów i deficytów (w przypadku 8 na 10 zaproponowanych
czynników ponad połowa ankietowanych wskazało organizacje pozarządowe jako podmioty,
które mogą być pomocne w niwelowaniu problemów lokalnych). W opinii największej liczby
respondentów organizacje pozarządowe z terenu powiatu cieszyńskiego powinny rozwiązywać
następujące problemy:
− niedostateczna oferta w zakresie pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym
(64% wskazań),
Strona
− niewystarczająca oferta w zakresie wsparcia bezrobotnych (59%).
39
− niedostateczna oferta w zakresie pomocy społecznej (63%),
Wyniki te można powiązać w logiczną całość z danymi podanymi we wcześniejszej części
opracowania, w których najczęstszym powodem angażowania się mieszkańców w działalność
III sektora jest potrzeba pomocy innym, a pomoc społeczna to najczęściej wskazywany obszar
działalności organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim. Dowodzi to tezie,
że w powiecie cieszyńskim funkcjonują profesjonalne organizacje pozarządowe działające
w obszarze
pomocy
osobom
potrzebującym
(niepełnosprawnym,
starszym,
niepełnosprawnym). Ich działalności jest dostrzegana przez mieszkańców.
W drugiej kolejności najważniejszą rolą organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim jest
wypełnianie braków w zakresie dostępu do usług publicznych m. in. z dziedziny kultury,
turystyki, sportu i rekreacji. Mieszkańcy odczuwając deficyt oferty ze strony samorządu czy
podmiotów komercyjnych kierują swoje oczekiwania wobec organizacji III sektora w zakresie
aktywizacji społeczności lokalnej.
Mniej niż połowa mieszkańców powiatu (48%) ocenia, że organizacje powinny zajmować
się wspieraniem przedsiębiorczości (mimo zidentyfikowanych problemów mieszkańców
na rynku pracy). Aż 59% mieszkańców oczekuje pomocy organizacji dla osób bezrobotnych.
Jednocześnie aż 30% jest przeciwna twierdzeniu, że organizacje powinny rozwiązywać
problemy związane z niewystarczającą ofertą w zakresie promowania gminy/powiatu. Przy tej
okazji należy zwrócić uwagę, że mimo możliwości, jakie mają organizacje III sektora w zakresie
wsparcia przedsiębiorczości, nie są one w pełni dostrzegane i samorządy nie organizują
konkursów w tej dziedzinie. W tym kontekście należałoby zwrócić szczególną uwagę
na organizacje pozarządowe zajmujące się przedsiębiorczością. Ich aktywność może przyczynić
się przyczynić się do niwelowania problemów związanych z rynkiem pracy (zwłaszcza dla
młodych ludzi) oraz wpłynąć na wzmocnienie postaw przedsiębiorczych wśród mieszkańców.
Jednocześnie organizacja konkursów dla organizacji pozarządowych działających w obszarze
Strona
oczekujących bogatej oferty spędzania wolnego czasu.
40
pomocy społecznej, kultury, sportu pozwoli na poprawę komfortu życia mieszkańców,
Wykres 18 Opinia mieszkańców na temat problemów, jakie powinny być rozwiązywane przez NGO
JAKIEGO RODZAJU PROBLEMY MOGŁYBY BYĆ
ROZWIĄZYWANE PRZEZ NGO W POWIECIE
CIESZYŃSKIM?
NIEWYSTARCZAJĄCA OFERTA W
ZAKRESIE PROMOWANIA
GMINY/POWIATU
45%
ZAKRESIE ROZWOJU
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
48%
ZAKRESIE WSPARCIA BEZROBOTNYCH
22%
51%
NIEDOSTATECZNA OFERTA W ZAKRESIE
POMOCY STARSZYM,
NIEPEŁNOSPRAWNYM
27%
64%
BRAK CIEKAWYCH IMPREZ
TEMATYCZNYCH (DOT. WYDARZEŃ
HISTORYCZNYCH, WAŻNEJ POSTACU)
20%
53%
POMOCY SPOŁECZNEJ
28%
63%
KULTURY
21%
54%
ZAKRESIE SPORTU I TURYSTYKI
27%
59%
ZAKRESIE ZAGOSPODAROWANIA
WOLNEGO CZASU DZIECI I MŁODZIEŻY
Nie
30%
59%
NIEDOSTATECZNE ZAGOSPODAROWANIE
PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
Tak
30%
21%
55%
0%
20%
20%
40%
60%
80%
100%
Badanie ankietowe pozwoliło również na ocenę aktywności organizacji w powiecie cieszyńskim
oraz
wpływu
na
zaspokajanie
zbiorowych
potrzeb
mieszkańców.
Respondentom
zaproponowano do oceny 11 obszarów (dziedzin) działalność, najważniejszych z punktu
Strona
zauważyć, że mieszkańcy mają niejednokrotnie duży problem z oceną aktywności organizacji
41
widzenia możliwości rozwoju samorządów w powiecie cieszyńskim. Generalnie można
pozarządowych. Wskazuje na to duży odsetek odpowiedzi: trudno powiedzieć/nie wiem,
wahający się od 36% do 49%. Oznaczać to może, że mieszkańcy nie potrafią jednoznacznie
zidentyfikować konkretne działanie (ofertę, usługę publiczną) z daną organizacją pozarządową.
Warto w tym miejscu powtórzyć, że w tym samym badaniu ankietowym jedynie 19%
mieszkańców zadeklarowało uczestnictwo w wydarzeniach organizowanych przez organizację
pozarządową.
Mieszkańcy powiatu cieszyńskiego najwyżej ocenili aktywność organizacji pozarządowych
w zakresie turystyki (na co wskazało 39% poddanych badaniu), sportu (37%) oraz promocji
gminy/powiatu (36%). Ważnym zagadnieniem w tym kontekście jest relatywnie słaba ocena
aktywności
organizacji
w
zakresie
pomocy
społecznej
(33%),
pomocy
osobom
niepełnosprawnym (27%), podczas gdy te obszary zostały wskazane przez mieszkańców jako
najbardziej oczekiwane ze względu na rolę NGO w niwelowaniu problemów społecznych.
W tym kontekście zaskakujące jest również to, że najniżej została oceniona aktywność
Strona
42
organizacji pozarządowych w zakresie wsparcia osób bezrobotnych (20%).
Wykres 19 Ocena aktywności NGO w poszczególnych obszarach
OCENA AKTYWNOŚCI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH
W POWIECIE CIESZYŃSKIM W ZAKRESIE:
TURYSTYKI
39%
34%
SPORTU
37%
36%
PROMOCJI GMINY/POWIATU
36%
43%
KULTURY
34%
42%
POMOCY SPOŁECZNEJ
33%
ZAGOSPODAROWANIA CZASU DZIECI,
MŁODZIEŻY
28%
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENI
28%
POMOCY STARSZYM,
NIEPEŁNOSPRAWNYM
27%
IMPREZ TEMATYCZNYCH
27%
ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
38%
49%
37%
48%
23%
49%
20%
WSPARCIA OSÓB BEZROBOTNYCH
0%
Wysoka
38%
Niska
38%
20%
40%
60%
80%
100%
Autorzy badania ankietowego zdecydowali się na podjęcie kwestii możliwego wpływu
organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim na tworzenie warunków, aby ludzie młodzi
pozostali w lokalnej wspólnocie, a głównym czynnikiem przy podejmowaniu takiej decyzji są
możliwości zatrudnienia. Postanowiono sprawdzić, w jakim stopniu organizacje pozarządowe
mogą wpływać na podnoszenie umiejętności potrzebnych na rynku pracy, zdobycia
Strona
również pracodawcy, którzy mają znaczący wpływ na lokalny rynek pracy. Dane na temat
43
doświadczenia zawodowego. Przy tej okazji należy podkreślić, że organizacje pozarządowe to
rzeczywistego
wpływu
organizacji
pozarządowych
na
rynek
pracy
znajdziemy
w specjalistycznych opracowaniach ogólnopolskich. Podając za publikacją autorstwa
Stowarzyszenia Klon Jawor, pt. „Podstawowe dane o organizacjach pozarządowych 2012 r.”
55% organizacji pozarządowych w Polsce płaci za pracę na jej rzecz, 39% zatrudnia stałych,
regularnych pracowników, 16% sporadycznie zleca niektóre zadania współpracownikom.
Organizacje pozarządowe posiadające stałych, regularnych pracowników, zatrudniają
przeciętnie jednym etatem.
Oczekiwanie mieszkańców powiatu cieszyńskiego, co do wpływu organizacji pozarządowych
na możliwości zdobycia zatrudnienia przez młodzież jest znaczne. W opinii ankietowanych
organizacje III sektora w powiecie cieszyńskim w największym stopniu powinny wspierać
młodych ludzi w nabywaniu uprawnień, certyfikatów potrzebnych na rynku pracy bądź
po prostu dawać zatrudnienie. Aż 61% zgadza się z twierdzeniem, że NGO powinny oferować
młodym ludziom pracę; a 63% respondentów postrzega organizacje jako podmioty, które mogą
wspierać młodzież w nabywaniu uprawnień potrzebnych na rynku pracy. Dla 57%
są to podmioty, które mogą zaoferować praktykę zawodową lub staż. Na uwagę zasługuje fakt,
że spośród 8 ocenianych czynników mających wpływ na zwiększenie szans na rynku pracy przez
młodzież, respondenci najniżej ocenili wartość wsparcia w zakresie możliwości zdobycia
doświadczenia w działaniach społecznych. Jedynie 40% respondentów wskazała na wolontariat,
jako oczekiwaną formę wsparcia młodzieży w zdobyciu umiejętności na rynku pracy. Wynik ten
można intepretować, jako ważny i sceptyczny głos dotyczący zasadności świadczenia
nieodpłatnej pracy, zwanej wolontariatem. Wolontariat nie jest postrzegany przez
Strona
44
mieszkańców, jako dobre antidotum na problemy młodzieży na rynku pracy.
Wykres 20 W jaki sposób NGO mogą przyczynić się do zmniejszenia emigracji młodego pokolenia
CZY ORGANIZACJE POZARZĄDOWE W POWIECIE
CIESZYŃSKIM MOGŁYBY ZAOFEROWAĆ MŁODYM LUDZIOM
JAKIEŚ WSPARCIE, KTÓRE ZATRZYMAŁOBY ICH W NASZEJ
SPOŁECZNOŚCI / KRAJU?
NABYCIE UPRAWNIEŃ / CERTYFIKATÓW
POTRZEBNYCH NA RYNKU PRACY
63%
16%
ZATRUDNIENIE
61%
20%
18%
WSPARCIE MATERIALNE I FINANSOWE
59%
ROZWÓJ ZAINTERESOWAŃ
58%
PRAKTYKE ZAWODOWĄ / STAŻE
57%
22%
21%
MOŻLIWOSĆ DODATKOWEGO
KSZTAŁCENIA SIĘ
57%
21%
22%
STYPENDIA
56%
21%
23%
DOŚWIADCZENIE W DZIAŁANIU
SPOŁECZNYM (WOLONTARIAT)
19%
40%
0%
Wysoka
19%
21%
Niska
24%
37%
25%
50%
22%
23%
75%
100%
4.2 System wsparcia organizacji pozarządowych
Wobec
zdiagnozowanego
znacznego
potencjału
oraz
rozpoznawalności
organizacji
pozarządowych zasadnym wydaje się być pytanie dotyczące ich wspierania. Wobec tego
w badaniu ankietowym podjęto kwestię zasadności wspierania organizacji pozarządowych.
Strona
otrzymywać wsparcie. Na uwagę zasługuje fakt, że zaledwie 2% uważa, że organizacje nie
45
Wynik pokazał, że aż 46% respondentów odpowiedziało, że organizacje III sektora powinny
powinny być wspierane, a aż 52% nie zajęło stanowiska w tej sprawie. Głównym źródłem
wsparcia (finansowego i niefinansowego), jakie otrzymują organizacje jest to udzielanie przez
samorząd. Niski odsetek ocen negatywnych w kwestii wspierania organizacji legitymuje szeroką
pomoc dla tych podmiotów. Taką pomoc w największym stopniu udzielają samorządy,
zwłaszcza w zakresie realizacji zadań publicznych ważnych z punktu widzenia interesów
społeczności lokalnych (a dla powiatu cieszyńskiego są szczególnie zadania z zakresu pomocy
społecznej).
Wykres 21 Czy organizacje pozarządowe powinny być wspierane
CZY UWAŻA PANI / PAN, ŻE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
POWINNY BYĆ WSPIERANE?
Tak
46%
Nie wiem
52%
2% Nie
W kwestii społecznej akceptacji wspierania organizacji pozarządowych w poszczególnych
gminach powiatu cieszyńskiego to najwyższe poparcie dla wspierania tych podmiotów
artykułują mieszkańcy gminy Hażlach (93%), najmniejsze w Cieszynie (22,5%) oraz Ustroniu
(23,7%). Na podstawie uzyskanych wyników badania ankietowego można stwierdzić, że istnieje
Strona
a ich rozpoznawalnością przez mieszkańców oraz uczestnictwem w wydarzeniach, imprezach
46
silna zależność pomiędzy poziomem poparcia dla wspierania organizacji pozarządowych
organizowanych przez te podmioty. Badanie pokazało, że mieszkańcy Skoczowa, Chybia,
Hażlacha i Dębowca są jednocześnie w czołówce tych, którzy uczestniczą w wydarzeniach
organizowanych przez organizacje pozarządowe oraz deklarujących konieczność wspierania
tych podmiotów. Znaczącym wyjątkiem jest miasto Cieszyn. Otóż aż 36,4% mieszkańców
rozpoznaje jakąś organizacje, 9,6% deklaruje członkostwo, 14% uczestniczy w wydarzeniach
przez nie organizowanych; i jednocześnie jedynie 22,5% odpowiada twierdząco na pytanie czy
organizacje należy wspierać (najniższe poparcie w całym powiecie). Trudno odpowiedzieć
na pytanie dlaczego mieszkańcy Cieszyna są tacy sceptyczni jeżeli chodzi o wsparcie NGO
w sytuacji. Paradoksalnie można stwierdzić, że brak poparcia dla wspierania organizacji
w Cieszynie może wynikać z faktu, że organizacje w tym mieście są silne, zorganizowane, a ich
działalność jest widoczna. Potwierdzać to może również bardzo niska akceptacja dla wspierania
organizacji przez mieszkańców Ustronia. Miasto Ustroń, podobniej jak Cieszyn przeznacza
Strona
47
znaczne środki na organizacje, a ich obecność w życiu społecznym miasta jest znacząca.
Wykres 22. Zasadność wspierania organizacji w opinii mieszkańców poszczególnych gmin powiatu cieszyńskiego
CZY UWAŻA PANI/PAN ŻE ORGANIZACJE POZARZĄDOWE
POWINNY BYĆ WSPIERANE?
HAŻLACH
93,0%
SKOCZÓW
72,2%
CHYBIE
61,5%
DĘBOWIEC
58,1%
ISTEBNA
56,3%
WISŁA
53,8%
BRENNA
47,5%
STRUMIEŃ
41,4%
GOLESZÓW
37,8%
ZEBRZYDOWICE
35,6%
USTROŃ
23,7%
CIESZYN
22,5%
0,0%
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
90,0%
100,0%
W opinii respondentów to samorząd terytorialny (szczebla gminnego, powiatowego
i wojewódzkiego) to podmiot, który w najwyższym stopniu powinien wspierać organizacje
pozarządowe. Aż 84% osób, które odpowiedziały twierdząco na pytanie o konieczność
wspierania NGO opowiedziało się właśnie za tym podmiotem, jako głównym wspierającym.
W istocie właśnie samorząd jest najważniejszym partnerem dla organizacji pozarządowych,
a współpracy przybiera dwie formy: finansowa oraz niefinansowa (wsparcie merytoryczne,
szkoleniowe itp.). Należy podkreślić, że 84% respondentów opowiedziało się za wsparciem
przez
przedsiębiorców/sponsorów.
Można
wnioskować,
48
pozarządowych
Strona
organizacji
że oczekiwania mieszkańców, co do większego zaangażowanie biznesu są bardzo klarowne.
Wzajemna współpracy biznesu i organizacji pozarządowych obarczona jest licznymi barierami
wynikającymi głównie z zaufania i braku umiejętności (lub możliwości) wyartykułowania
korzyści uzyskają partnerzy. Przy tej okazji należałoby się zastanowić nad tworzeniem platform
współpracy organizacji pozarządowych i przedsiębiorców w powiecie cieszyńskim. Swój udział
we wsparciu NGO mogą mieć również mieszkańcy. 70% respondentów wyraża poparcie dla
przekazywania 1% na rzecz organizacji pożytku publicznego, co dowodzić może dużego
zaufania, jakim obdarzane są organizacje pozarządowe. W kontekście wspierania organizacji
pozarządowych na uwagę zasługuje fakt, że ponad połowa mieszkańców wskazuje,
że wspierającym powinny być inne organizacje pozarządowe.
Wykres 23 Opinia mieszkańców na temat instytucji wspierających NGO
PRZEZ KOGO POWINNY BYĆ WSPIERANE?
PRZEDSIĘBIORCÓW / SPONSORÓW
84%
6% 9%
WOJEWÓDZTWO, POWIAT, GMINĘ
84%
10% 6%
81%
UNIĘ EUROPEJSKĄ
WŁADZE RZĄDOWE
75%
INNE NGO
15%
56%
0%
25%
17%
50%
13%
15%
26%
75%
100%
49
Strona
Nie
12%
70%
MIESZKAŃCÓW (ZBIÓRKI, DAROWIZNY, 1%)
Tak
7% 12%
Organizacje pozarządowe wspierane są przez samorządy w formie finansowej (zlecanie lub
powierzania zadań publicznych) oraz niefinansowej (szkolenia, udostępnianie lokali, promocja
działań itp.). Badanie ankietowe pokazało, że mieszkańcy oczekują, że samorządy
w największym stopniu wspierać będą organizacje pozarządowe. Zdecydowana większość
respondentów (90%) twierdzi, że organizacje pozarządowe powinny być wspierane głównie
finansowo. Tak wysokie poparcie społeczne dla przekazywanie środków finansowych (środków
publicznych) wskazuje na zauważalną profesjonalizację organizacji pozarządowych w powiecie
cieszyńskim. Sprzyja temu z jednej strony fakt, że wydatkowanie środków publicznych dla
organizacji jest obwarowana przepisami prawnymi (zwłaszcza w zakresie wydatkowania i
rozliczania), zadania realizowane przez NGO są kontrolowane przez pracowników
samorządowych. Pozwala to na unikanie sytuacji, w których organizacje defraudują środki
finansowe. Z drugiej strony, to mieszkańcy chętnie uczestniczą w wydarzeniach
organizowanych przez podmioty III sektora, oczekują że będą one rozwiązywać ważne
problemy społeczne. Inne formy wsparcia NGO są również mocno popierane przez
mieszkańców (87% respondentów uważa, że potrzebne jest wsparcie materialne, 77%
ankietowanych sądzi, że konieczne jest wsparcie w zakresie zaplecza lokalowego, a pomoc
Strona
50
merytoryczna i doradcza, 72%).
Wykres 24 Oczekiwane formy wsparcia dla III sektora
W JAKIEJ FORMIE POWINNY BYĆ WSPIERANE NGO?
WSPARCIE FINANSOWE
90%
WSPARCIE MATERIALNE
3 8%
87%
ZAPLECZE LOKALOWE
5% 8%
77%
DORADZTWO I
WSPARCIE
MERYTORYCZNE
9%
72%
0%
25%
Tak
Nie
12%
50%
75%
13%
16%
100%
4.3 Wiarygodność podmiotów III sektora
W badaniu ankietowym podjęto ważną kwestię wiarygodności organizacji pozarządowych,
a ściślej ujmując wiarygodności działań organizacji pozarządowych. Warunkiem budowania
wiarygodności organizacji pozarządowych, jest z jednej strony profesjonalizm w wykonywaniu
zadań z zakresu pożytku publicznego, z drugiej przejrzystość i transparentność w działaniu.
Opinii na temat wiarygodności działań NGO w dużej mierze szkodzą informacje medialne
o defraudowaniu środków pieniężnych, głównie przez fundacje (np. sprawa Fundacji
Strona
pieniędzy, liczbie osób którym udzielono pomocy, wsparcia. Mieszkańcy powiatu cieszyńskiego
51
Kidprotect.pl z 2013 roku). Pomagają jednak dane o ich skuteczności, np. liczbie zebranych
zostali zapytani czy działania organizacji pozarządowych są wiarygodne. Pytanie to nie
określało, że dotyczy to organizacji pozarządowych z powiatu cieszyńskiego, co daje nam
możliwość uzyskania poglądu na temat sektora w skali kraju
Analizując wyniki badania ankietowego w kwestii wiarygodności organizacji III sektora należy
podkreślić, że generalnie opinia na temat zaufania do ich działań jest pozytywna. Aż 54%
mieszkańców twierdzi, że działania NGO są wiarygodne. Co trzeci badany nie potrafił
zadeklarować co sądzi na temat wiarygodności organizacji. 11% badanych uznało, że działania
organizacji są raczej niewiarygodne i 5% że działalność III sektora jest zdecydowanie
niewiarygodna. Dla porównania, podając za danymi CBOS (badanie przeprowadzone w 2015
roku) wśród instytucji państwa największym zaufaniem Polaków cieszą się: wojsko, któremu ufa
74 proc. ankietowanych i policja, którą zaufaniem obdarza 71 proc., władze lokalne
miasta/gminy 50 proc. Wyniki pokazały, że działania organizacji pozarządowych w opinii
większości mieszkańców wzbudzają zaufanie. Na uwagę zasługuje niski odsetek osób (5%)
zdecydowanie negujących wiarygodność organizacji, co może dowodzić wiarygodności
i przejrzystości działań podmiotów III sektora.
Wysoki poziom zaufania do organizacji pozarządowych w powiecie może być wynikiem dużej
aktywności tych podmiotów, sprawności organizacyjnej liderów lokalnych zaangażowanych
w ich działanie oraz wysoka jakość świadczonych usług. W tym kontekście organizacje
pozarządowe powinny stale budować swój pozytywny wizerunek, głównie poprzez realizację
zadań publicznych zleconych przez samorząd, ale również poprzez działania promocyjne,
Strona
52
poprzez pokazywanie swojej działalności, oferty i dokonań wśród mieszkańców.
Wykres 25 Opinia mieszkańców na temat wiarygodności III sektora
CZY DZIAŁANIA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH WG PANI /
PANA SĄ WIARYGODNE?
42%
30%
12%
11%
5%
ZDECYDOWANIE
NIE
RACZEJ NIE
TRUDNO
POWIEDZIEĆ / NIE
WIEM
RACZEJ TAK
ZDECYDOWANIE
TAK
Mimo, że miasto Cieszyn i Ustroń spośród samorządów powiatu cieszyńskiego przekazują
najwięcej środków na realizację przez organizacje pozarządowe zadań publicznych, to
mieszkańcy tych miast są najbardziej krytycznie w kwestii wiarygodności organizacji
pozarządowych. Jedynie 31,1% mieszkańców Ustronia, i 39,8% Cieszyna uznają działania
organizacji za wiarygodne (porównaj: 86,5% w Goleszowie, 86% w Hażlachu). Jednocześnie
mieszkańcy Ustronia i Cieszyna są najbardziej sceptyczni w zakresie wspierania podmiotów III
sektora. Potwierdza to tezę, że samorządy zlecające duża liczbę zadań organizacjom
pozarządowym, posiadające silne organizacje, narażone są na większą krytykę ze strony
mieszkańców w zakresie wspierania organizacji pozarządowych. Dodatkowo, specyfiką
przydzielania środków dla organizacji pozarządowych przez samorządy jest wspieranie tych
Strona
53
samych NGO w kolejnych latach.
Wykres 26. Opinia mieszkańców na temat wiarygodności III sektora z uwzględnieniem gmin powiatu cieszyńskiego
CZY DZIAŁANIA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH WG
PANI/PANA SĄ WIARYGODNE?
GOLESZÓW
86,5%
HAŻLACH
86,0%
BRENNA
67,2%
SKOCZÓW
64,2%
ISTEBNA
64,1%
CHYBIE
61,5%
53,8%
WISŁA
51,6%
DĘBOWIEC
STRUMIEŃ
47,1%
ZEBRZYDOWICE
46,6%
39,8%
USTROŃ
10,0%
20,0%
30,0%
40,0%
50,0%
60,0%
70,0%
80,0%
90,0%
54
0,0%
31,1%
Strona
CIESZYN
5. Wolontariat w organizacjach pozarządowych
5.1 Postrzeganie wolontariatu przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego
Zgodnie z definicją zawartą w Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
wolontariuszem jest osoba fizyczna, która ochotniczo (dobrowolnie) i bez wynagrodzenia
wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie angażując się w pracę na rzecz m.in.
organizacji pozarządowych, organizacji kościelnych czy administracji publicznej. Wolontariusze
są zaangażowani przede wszystkim w zadania/projekty realizowane przez organizacje
pozarządowe, wnosząc istotny wkład w prawidłową realizację zadań. Jak wynika z badań CBOS
społeczeństwo polskie coraz chętniej angażuje się w działalność społeczną. Dane GUS pokazują,
że w 2012 roku 90% organizacji pozarządowych w Polsce zadeklarowało korzystanie
z dobrowolnej i nieodpłatnej pracy swoich członków lub osób nienależących do organizacji.
W tym kontekście ważnym pytaniem jest czym dla mieszkańców powiatu cieszyńskiego jest
wolontariat. Jak rozumieją pojęcie wolontariatu i czy zdarzyło im się uczestniczyć w tego typu
działaniach.
Punktem wyjścia rozważań o postrzeganiu wolontariatu (nieodpłatnej, dobrowolnej pracy
na rzecz organizacji pozarządowej) przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego jest wykazane już
w tym badaniu dość sceptyczne podejście do roli organizacji pozarządowych, jako podmiotów,
które dają szanse młodzieży na zdobycie doświadczenia zawodowego poprzez wolontariat.
Aż 37% mieszkańców krytycznie odnosi się do tego, aby młodzi ludzie zdobywali doświadczenie
w działaniu społecznym właśnie w organizacjach pozarządowych. Faktem jest, że wolontariat
może przyczynić się do późniejszego znalezienia pracy, ale mimo to mieszkańcy nie pokładają
w tym działaniu wysokiej skuteczności w zakresie aktywizacji mieszkańców w zakresie rynku
pracy. W badaniu ankietowym mieszkańcy powiatu cieszyńskiego zostali zapytani czym jest
Strona
55
wolontariat. Zestawienie najczęściej wskazywanych odpowiedzi przedstawia się następująco:
− wolontariat to poświęcenie swojego czasu innym (81% odpowiedzi twierdzących),
− wolontariat to bezinteresowna pomoc innym (81%),
− wolontariat to działania w ramach organizacji pozarządowych (64%),
− wolontariat to przekazywanie pieniędzy na jakiś cel (52%).
Mieszkańcy powiatu cieszyńskiego opowiadają się za tym, że wolontariat to poświęcanie czasu
innym (jak można przypuszczać w nieodpłatnej formie). Takie postrzeganie wolontariatu ściśle
koresponduje to z wynikami uzyskanymi wcześniej, w których to mieszkańcy zadeklarowali
zaangażowanie w działanie III sektora z potrzeby niesienia pomocy innym, a organizacje
pozarządowe z obszaru pomocy społeczne, to podmioty przyciągające największą liczbę
członków. Potwierdza to wniosek, że mieszkańcy powiatu cieszyńskiego postrzegają działanie
w organizacjach III sektora jako formę pomocy innym, potrzebującym.
Ankietowani odpowiadali na pytanie, czy wolontariat to działanie w organizacjach
pozarządowych. Aż 64% ankietowanych uznaje, że działalność w organizacjach pozarządowych
to forma pracy wolontariackiej. W istocie działalność organizacji pozarządowych opiera
się głównie o społeczną pracę jej członków. Jednakże dla mieszkańców powiatu wolontariat
zdecydowanie bardziej kojarzy się z poświęcaniem czasu innym oraz bezinteresowną pomocą.
Mimo, że definicja wolontariatu nie obejmuje przekazywania środków finansowych jakiś cel
to dla 52% mieszkańców powiatu wolontariat również obejmuje ten element. Można
stwierdzić, że wolontariat kojarzy się mieszkańcom powiatu cieszyńskiego z każdą formą
Strona
56
zaangażowania się w dobrej sprawie.
Wykres 27 Rozumienie terminu „wolontariat” przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego
9%
10%
3%
6%
2%
BEZINTERESOWNA
POMOC INNYM
Zdecydowanie nie
PRZEKAZYWANIE
POŚWIĘCENIE SWOJEGO
PIENIĘDZY NA JAKIŚ CEL
CZASU INNYM
Raczej nie
25%
24%
20%
17%
11%
9%
4%
7%
20%
32%
33%
38%
39%
43%
48%
CO TO J EST WO LONTARIAT? JAK PA NI / PA N ROZUMIE T E N
T E RMIN?
Raczej tak
DZIAŁANIE W RAMACH
ORGANIZACJI
POZARZĄDOWEJ
Zdecydowanie tak
5.2. Nieodpłatna praca na rzecz społeczności lokalnej
Bardzo interesującą częścią badania ankietowego było zagadnienie dotyczące rzeczywistego,
nieodpłatnego zaangażowania mieszkańców na rzecz swojego środowiska, społeczności
lokalnej. Gdy zapytano mieszkańców, czy zdarzyło im się dobrowolnie i nieodpłatnie pracować
na rzecz swojego środowiska, kościoła, osiedla, miejscowości lub pracować społecznie
15% respondentów odpowiedziało twierdząco. Wynik ten można powiązać z deklarowaną
przynależnością mieszkańców do organizacji pozarządowych. Przypomnimy, że 9%
mieszkańców zadeklarowało członkostwo w organizacji pozarządowej. W przypadku gdy 15
na 100 mieszkańców powiatu deklaruje, że podjęła pracę społeczną, to wynik ten należy uznać
za względnie zadawalający. Jak można przypuszczać zdecydowana większość tych osób jest
zaangażowana w działalność organizacji pozarządowych. Mieszkańcy angażują się społecznie
Strona
57
w działalność szkół, przedszkoli, kościołów, domów kultury. Na uwagę zasługuje fakt, że aż 41%
respondentów nie było w stanie jednoznacznie odpowiedzieć na zadane pytanie, a 45%
badanych odpowiedziało, że nie wykonuje dobrowolnie nieodpłatnej pracy na rzecz swojego
środowiska. W tym zakresie dużo może zależeć od społecznej aktywności lokalnych liderów;
zwłaszcza radnych, sołtysów, członków NGO, którzy obdarzeni są dużym zaufaniem
mieszkańców (jako osoby, które pomagają rozwiązywać problemy lokalne). W tym kontekście
należy rozważyć tworzenie w powiecie cieszyńskim centrów wspierania/animowania inicjatyw
społecznych, których zadaniem byłoby aktywizowanie mieszkańców w działania na rzecz
społeczności lokalnej.
Wykres 28 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego
CZY ZDARZYŁO SIĘ PANI / PANU DOBROWOLNIE
I NIEODPŁATNIE PRACOWAĆ NA RZECZ SWOJEGO ŚRODOWISKA,
KOŚCIOŁA, OSIEDLA, MIEJSCOWOŚCI
LUB PRACOWAĆ SPOŁECZNIE?
Tak
15%
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
41%
Nie
45%
Spośród gmin powiatu cieszyńskiego to mieszkańcy Chybia, Zebrzydowic i Dębowca
zdecydowanie najczęściej deklarują zaangażowanie w działalność społeczną. W tych gminach
co 4. mieszkaniec przyznał, że angażował się w prace społeczną. Zastanawiające jest to,
czy rzeczywiste zaangażowanie w lokalną społeczność jest większe w małych wiejskich gminach,
Strona
58
czy miastach powiatu cieszyńskiego.
Wykres 29 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego – z podziałem na gminy
CZY KIEDYKOLWIEK ZDARZYŁO SIĘ PANI/PANU DOBROWOLNIE I
NIEODPŁATNIE PRACOWAĆ NA RZECZ SWOJEGO ŚRODOWISKA,
KOŚCIOŁA, OSIEDLA, WSI, MIASTA ALBO PRACOWAĆ
SPOŁECZNIE NA RZECZ POTRZEBUJĄCYCH?
26,9%
CHYBIE
ZEBRZYDOWICE
26,0%
DĘBOWIEC
25,8%
21,5%
WISŁA
20,3%
ISTEBNA
19,3%
HAŻLACH
18,6%
STRUMIEŃ
16,6%
SKOCZÓW
9,1%
CIESZYN
6,8%
GOLESZÓW
4,9%
BRENNA
USTROŃ
1,1%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
30,0%
Następnie mieszkańcom zadano to pytanie raz jeszcze, z prośbą o uwzględnienie tylko
ostatniego roku. Procentowy podział nie uległ znaczącej zmianie na niekorzyść zaangażowania
się w działalność społeczną. Tylko 8% badanych odpowiedziało, że w ubiegłym roku
dobrowolnie i nieodpłatnie pracowało na rzecz swojego środowiska, kościoła, osiedla,
miejscowości lub też pracowało społecznie. 35% badanych nie potrafiło odpowiedzieć,
Strona
cieszyńskiego nie zaangażowało się w ubiegłym roku na rzecz środowiska lokalnego. Taki wynik
59
a 57% odpowiedziało „nie”. Wynik tej części badania pokazuje, że 92% mieszkańców powiatu
może świadczyć o braku wiedzy (lub chęci) mieszkańców w zakresie prowadzenia tego typu
działań i źródeł szukania informacji o możliwościach pozyskania dofinansowania. Należałoby
zastanowić się, w jaki sposób władze samorządowe i organizacje pozarządowe mogą dotrzeć
do osób nieaktywnych i w jaki sposób zachęcić ich do działania.
Wykres 30 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego w ostatnim roku
CZY W UBIEGŁYM ROKU Z DARZYŁO SIĘ PANI / PANU
DOBROWOLNIE I NIEODPŁATNIE PRACOWAĆ NA RZECZ
SWOJEGO ŚRODOWISKA, KOŚCIOŁA, OSIEDLA, MIEJSCOWOŚCI
LUB PRACOWAĆ SPOŁECZNIE?
Tak
8%
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
35%
Nie
57%
5.3 Grupy nieformalne
Grupa nieformalna to zespół osób, pomiędzy którymi wytwarzają się więzi poprzez realizację
wspólnego celu. Podstawowymi czynnikami sprzyjającymi powstawaniu grup nieformalnych
jest m.in. wspólna praca, potrzeba komunikacji, wspólne obowiązki, sposoby spędzania
wolnego czasu, wspólne zainteresowania, poglądy. Pojawianie się grup nieformalnych jest
Strona
relacjach pomiędzy ludźmi. Mogą to być grupy osoby uprawiające jakiś sport, organizujące
60
zazwyczaj spontaniczne, bez stosowania procedur i formalności, opierają się na społecznych
wspólne wyjazdy, wycieczki, mogą to być w końcu liczne grupy działające przy instytucjach,
organizacjach. Grupa może być również zadaniowa – czyli zawiązana w określonym celu (np.
protestu wobec zamknięcia szkoły). Funkcjonowanie takich grup w powiecie cieszyńskim nigdy
przedtem nie poddawane było badaniom społecznym, dlatego ich wyniki mogą być bardzo
interesujące, zwłaszcza z punktu widzenia wiedzy o rzeczywistej aktywności mieszkańców na
poziomie lokalnym.
Na pytanie dotyczące znajomości grup nieformalnych – grupy osób, które wspólnie podejmują
jakieś działania, jedynie 7% badanych zadeklarowało, że takową zna. Można to uznać za dobry
wynik, zwłaszcza że wskazanie takiej grupy nie jest łatwe i wymaga w głównej mierze śledzenia
informacji z mediów lokalnych. Wskazuje na to fakt, że 55% respondentów odpowiedziało,
że nie zna żadnej działającej grupy nieformalnej.
Wykres 31 Znajomość grup nieformalnych na terenie powiatu cieszyńskiego
CZY ZNA PANI / PAN GRUPĘ NIEFORMALNĄ - GRUPĘ OSÓB,
KTÓRE WSPÓLNIE PODEJMUJĄ JAKIEŚ DZIAŁANIA?
Tak
7%
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
38%
Nie
55%
Strona
61
Grupę respondentów, która twierdząco odpowiedziała na pytanie dotyczące znajomości grup
nieformalnych zapytano, czy są członkami jednej z nich. 36% respondentów odpowiedziało,
że jest członkami jakiejś grupy nieformalnej lub koła zainteresowań. Gdyby spróbować
przeliczyć ten wynik na rzeczywistą liczbę mieszkańców zaangażowanych w działanie grup
nieformalnych to wychodzi, że 25 osób na 1000 mieszkańców jest członkiem grupy
nieformalnej. Nie jest to wynik imponujący, jednak należy pamiętać, że na wynik badania
ankietowego wpływa to, ze nie wszyscy mieszkańcy potrafią przypisać swoją działalność
społeczną do grupy nieformalnej. Bo przykładowo, czy rodzice zaangażowani w organizację balu
dla swoich dzieci, uczęszczających do przedszkola nazywają siebie grupą nieformalną.
W kontekście funkcjonowania grup nieformalnych w samorządach ważne jest zawarcie zapisów
w rocznych programach współpracy o wspieraniu oddolnych inicjatyw obywatelskich,
tworzenia infrastruktury wspierania inicjatyw lokalnych, a także wspieranie mieszkańców
w działalność na rzecz społeczności lokalnej.
Wykres 32 Przynależność mieszkańców do grup nieformalnych
CZY JEST PANI / PAN CZŁONKIEM JAKIEJŚ GRUPY
NIEFORMALNEJ, KOŁA ZAINTERESOWAŃ (PYTANIE DO OSÓB,
KTÓRE ZNAJĄ GRUPĘ NIEFORMALNĄ W SWOIM OTOCZENIU)?
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
1%
Tak
36%
Nie
63%
Strona
62
W nawiązaniu do znajomości i przynależności do jakiejś grupy nieformalnej zapytano
mieszkańców powiatu cieszyńskiego, jakie działania podejmują grupy, które znają bądź,
do których przynależą. Najwięcej spośród badanych członków grup nieformalnych,
tj. 28%, odpowiedziało, że utworzyli grupę po to by wspólnie spędzać wolny czas,
21% by wspólnie rozwijać zainteresowania, hobby. W ramach działania na rzecz swojego
najbliższego otoczenia (blok, szkoła, przedszkole) przynależność do grup nieformalnych
deklaruje 20%. 18% odpowiedziało, że grupa, do której przynależą lub ją znają działa w ramach
pomocy innym, a 13% to działalność religijna.
Wykres 33 Działania podejmowane przez grupy nieformalne z powiatu cieszyńskiego
13%
18%
20%
21%
28%
JAKIE DZ IAŁANIA P O DEJMUJE G RUPA, D O K TÓREJ PA NI / PA N
P R ZYNAL EŻY B Ą DŹ J Ą Z NA
WSPÓLNE
SPĘDZANIE
WOLNEGO CZASU
ROZWIJANIE
ZAINTERESOWAŃ HOBBY
DZIAŁANIE NA
RZECZ SWOJEGO
NAJBLIŻSZEGO
OTOCZENIA (KILKA
DOMÓW, BLOK,
SZKOŁA,
PRZEDSZKOLE)
DZIAŁALNOŚĆ
RELIGIJNA
POMOC INNYM
Badając gotowość mieszkańców powiatu cieszyńskiego do udziału w aktywnościach grup
nieformalnych aż 23% ankietowanych deklaruje swój udział w zaproponowanych wspólnych
Strona
nieformalnej jest podobna do chęci zaangażowania się mieszkańców w działalność organizacji
63
działaniach na rzecz grup nieformalnych. Deklaracja gotowości do przystąpienia do grupy
pozarządowych (przypomnimy, że również 23% mieszkańców zadeklarowało chęć
przystąpienia do NGO). Mieszkańcy zamierzający poświęcić swój czas i umiejętności dla
zaangażowania się w wolontariackie działanie powinny uzyskać wszechstronne wsparcie
ze strony władz samorządowych. Umiejętność zaangażowania mieszkańców dysponujących
konkretnymi umiejętnościami staje się kluczowe z punktu widzenia budowania społeczeństwa
obywatelskiego – czyli dobrowolnie uczestniczącego w życiu społecznym gminy.
Wykres 34 Gotowość mieszkańców do współdziałania w organizacjach nieformalnych
CZY GDYBY NOWOPOWSTAJĄCA / ISTNIEJĄCA GRUPA
ZAPROPONOWAŁA
ŁA PANI / PANU WSPÓLNE DZIAŁANIE TO:
ZAPROPONOWA
WZIĘŁABY PANI / WZIĄ
WZI Ą ŁBY PAN UDZIAŁ?
Tak
23%
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
40%
Nie
37%
Bardzo ważnym zagadnieniem w kontekście badania aktywności lokalnej jest kwestia czego
mieszkańcy oczekują od grup nieformalnych. Warto przypomnieć, że w przypadku organizacji
pozarządowych, głównym oczekiwaniem mieszkańców jest potrzeba niesienia pomocy, rozwój
Strona
64
zainteresowań.
Wykres 35 Postrzeganie udziału w grupach nieformalnych przez mieszkańców powiatu
10%
21%
24%
21%
24%
C Z Y U WAŻA PA N / PA NI, Ż E U DZIAŁ W TA KIEJ N I EFORMALNEJ
G RUPIE M OŻE BY Ć:
WSPÓLNYM
SPĘDZANIEM
WOLNEGO CZASU
ROZWIJANIEM
DZIAŁALNOŚCIĄ NA
ZAINTERESOWAŃ RZECZ SWOJEGO
HOBBY
NAJBLIŻSZEGO
OTOCZENIA
DZIAŁALNOŚCIĄ
RELIGIJNĄ
POMOCĄ INNYM
Badaniu poddano również opinie mieszkańców powiatu cieszyńskiego dotyczące wsparcia grup
nieformalnych przez samorządy lokalne. Wynik pokazał, że nieco ponad ¼ badanych
mieszkańców uważa, że grupy nieformalne powinny otrzymywać wsparcie z samorządów
lokalnych. Jedynie 14% respondentów twierdzi natomiast, że grupy nieformalne nie powinny
otrzymywać wsparcia samorządowego. W kontekście otrzymanych wyników, należy uznać,
że społeczna akceptacja dla wsparcia grup nieformalnych jest wysoka (jedynie 14%
mieszkańców jest przeciwna). Jednakże, gdy w jednym z wcześniejszych pytań ankietowali
zostali zapytani o konieczność wsparcia organizacji pozarządowych to odsetek osób
Strona
65
akceptujących wsparcie NGO ze strony samorządów jest wyższy i wyniósł 46%.
Wykres 36 Opinia mieszkańców dotycząca wsparcia grup nieformalnych przez samorządy
CZY UWAŻA PANI / PAN, ŻE DZIAŁ
DZIA Ł ALNOŚĆ GRUP
NIEFORMALNYCH POWINNA BYĆ WSPIERANA PRZEZ SAMORZĄD
(URZĄD GMINY, MIASTA, POWIATU)?
Tak
26%
Nie wiem /
trudno
powiedzieć
60%
Nie
14%
Respondentów, którzy opowiedzieli się za koniecznością wspierania inicjatyw oddolnych
zapytano o ich opinie na temat zakresu, w jakim powinny być wspierane grupy nieformalne.
Do wyboru było wsparcie w zakresie materialnym tj. dofinansowania do zakupu sprzętu,
wynajmu sal oraz w zakresie pozamaterialnym: promocji ich działań, wsparcia specjalistów
z danej dziedziny. 48% badanych odpowiedziało, że grupy nieformalne raczej powinny
otrzymywać wsparcie materialne, a 41%, że zdecydowanie tak. Zaledwie 1% badanych
zadeklarowało, że grupy nieformalne nie powinny otrzymywać wsparcia materialnego.
Natomiast jeżeli chodzi o wsparcie pozamaterialne, to 47% badanych odpowiedziało,
że zdecydowanie tak i 44%, że raczej powinny je otrzymywać. Można uznać, że społeczne
poparcie dla inicjatyw podejmowane przez grupy nieformalne jest bardzo wysoka. W tym
zakresie potrzebny jest przejrzysty system wsparcia, zarówno w zakresie finansowym
jak i pozamaterialnym (doradztwo, szkolenia). Wsparcie jest to ważne również z tego punktu
widzenia, że większość grup nieformalnych, z czasem przekształca się w organizacje
Strona
66
pozarządowe. Powodem tego jest to, że jakiekolwiek wsparcie ze strony administracji
lub sponsora jest łatwiejsze by nie powiedzieć możliwe, jeżeli przyjmujący jest organizacją
posiadającą osobowość prawną.
Wykres 37 Opinia mieszkańców na temat zakresu wsparcia grup nieformalnych
W JAKIM Z AKRESIE P OWINNY BY Ć WSPIERANE DZ IAŁANIA
G RUP N I EFORMALNYCH?
Raczej tak
Zdecydowanie tak
44%
1%
5%
3%
41%
6%
5%
1%
MATERIALNYM (DOFINANSOWANIE DO ZAKUPU
SPRZĘTU, WYNAJMU SALI SPOTKAŃ)
47%
Raczej nie
48%
Zdecydowanie nie
POZAMATERIALNYM (PROMOCJA ICH DZIAŁAŃ,
WSPARCIE SPECJALISTÓW Z DANEJ DZIEDZINY)
W badaniu ankietowym zapytano respondentów, którzy uważają, że grupy nieformalne
nie powinny otrzymywać wsparcia ze strony urzędów gmin/miast, powiatu, dlaczego uważają,
że powinno tak być. Najwięcej odpowiedzi „zdecydowanie tak” i „tak” (62%) padło
na stwierdzenie, że grupy nieformalne pod wpływem wsparcia przez samorząd stają
się elementem systemu, a nie grupą osób, które robią coś, bo chcą. Oddaje to z pewnością
stosunek mieszkańców do tworzenia się grup interesów wokół samorządu. Respondenci
przeciwni wspieraniu grup nieformalnych z dużej mierze uważają ze grupy te pod wpływem
Strona
z pieniędzmi.
67
wsparcia przestają działać spontanicznie i częściej pojawiają się w nich konflikty związane
Wykres38Opinia mieszkańców dotycząca nieudzielania wsparcia grupom nieformalnym
D LACZEGO U WAŻA PA NI / PA N, Ż E DZ IAŁALNOŚĆ TAKICH G R UP N I E P OWINN A BYĆ WS PIERANA
( P YTANIE D O R ESPONDENTÓW, K TÓRZY S Ą P RZECIWNI WSPIERANIU G RUP N I EFORMALNYCH
P R ZEZ S AMORZĄD) ?
Raczej nie
Raczej tak
Zdecydowanie tak
WTEDY PRZESTAJĄ
DZIAŁAĆ SPONTANICZNIE
WŁADZE TYLKO NIE
POWINNY IM
PRZESZKADZAĆ, JEŻELI NIE
ROBIĄ NICZEGO NIE
ZGODNEGO Z PRAWEM
34%
14%
12%
15%
15%
4%
7%
14%
12%
STAJE SIĘ ELEMENTEM
SYSTEMU, A NIE GRUPĄ
OSÓB, KTÓRE ROBIĄ COŚ,
BO CHCĄ
36%
37%
STRACĄ SWOJĄ SIŁĘ
SKUPIAJĄC SIĘ NA
FORMALNOŚCIACH
6%
8%
9%
14%
21%
25%
28%
33%
14%
17%
7%
11%
13%
11%
24%
29%
41%
41%
48%
Zdecydowanie nie
BO POJAWIAJĄ SIĘ
KONFLIKTY ZWIĄZANE Z
PIENIĘDZMI
TRACĄ NIEZALEŻNOŚĆ OD
WŁADZ PUBLICZNYCH
6. Wnioski
Badania ankietowe przeprowadzone w grudniu 2014 roku na reprezentatywnej grupie 1000
mieszkańców powiatu cieszyńskiego dotyczyły postrzegania miejsca i roli organizacji
pozarządowych, ich wpływu na rozwój lokalny (zwłaszcza w zakresie rozwiązywania problemów
społecznych) oraz opinii na temat aktywności społecznej mieszkańców, w tym wolontariatu
i udziału w grupach nieformalnych. Punktem wyjścia rozważań na temat organizacji
pozarządowych w powiecie cieszyńskim jest fakt, że ich liczba z roku na rok wzrasta, a aktualnie
jest ich 531. Organizacje zajmują coraz ważniejszą rolę w życiu społecznym i gospodarczym
powiatu cieszyńskiego. Oferują realizację usług publicznych, zwłaszcza w dziedzinie pomocy
społecznej, kultury fizycznej i sportu, kultury oraz edukacji.
W badaniu ankietowym 32% respondentów potwierdziło, że znają co najmniej jedną
organizację pozarządową. Nie jest zaskakujące, że najbardziej znanymi organizacjami są te,
które
dysponują
możliwościami
promocji
w
mediach
ogólnopolskich
(najbardziej
rozpoznawalną organizacją w powiecie cieszyńskim jest Fundacja TVN „Nie jesteś sam”.
Niemniej jednak mieszkańcy również wskazywali znajomość organizacji z powiatu
cieszyńskiego, takie jak Fundacja „Iskierka” ze Skoczowa, czy Stowarzyszenie Pomocy
Wzajemnej „Być Razem” z Cieszyna. Najczęstszym powodem, dla którego mieszkańcy powiatu
cieszyńskiego przystępują, czy też zakładają organizacje pozarządowe, jest chęć i potrzeba
niesienia pomocy innym, a mieszkańcy chętnie angażują się w działanie NGO z dziedziny kultury
i sztuki, sportu, wyznania, czy edukacji. Przyczyną dużej rozpoznawalności przez mieszkańców
organizacji III sektora jest rosnąca ich liczba, rosnąca rola jaką pełnią na rynku pracy, aktywność
Strona
69
na polu współpracy z samorządem oraz liczne kampanie medialne promujące ich działalność.
Zestawienie 10 Zestawianie wyników badań ankietowych mieszkańców powiatu cieszyńskiego
Dane wynikowe wynikające z raportu
Wynik
Odsetek mieszkańców powiatu deklarujących znajomość co najmniej
30%
jednej organizacji pozarządowej
Odsetek mieszkańców powiatu cieszyńskiego deklarujących członkostwo
9%
w organizacji pozarządowej
Odsetek mieszkańców deklarujących udział w wydarzeniach
19%
organizowanych przez organizacje pozarządowe
Odsetek mieszkańców, którzy deklarują pozyskiwanie informacji
62%
o najbliższym otoczeniu przez internet
Odsetek mieszkańców, którzy deklarują zwrócenie się do sołtysa
72%
w przypadku rozwiązania problemu o znaczeniu publicznym
Odsetek mieszkańców, którzy deklarują, że podejmują działanie
w przypadku, gdy mają pomysł na to, aby poprawić życie społeczności
10%
lokalnej
Odsetek osób, które deklarują, że najpoważniejszą przeszkodą
w podejmowaniu inicjatyw lokalnych przez mieszkańców jest prawo
80%
i biurokracja
Odsetek mieszkańców powiatu, którzy zadeklarowali, że organizacje
84%
pozarządowe powinny być wspierane przez samorząd
Odsetek mieszkańców powiatu deklarujących przystąpienie do organizacji
21%
pozarządowej
Odsetek osób deklarujących dobrowolną i nieodpłatną pracę na rzecz
swojego środowiska, kościoła, osiedla, miejscowości lub pracować
15%
społecznie
Odsetek mieszkańców deklarujących, że zna jakąkolwiek grupę
7%
nieformalną
Odsetek mieszkańców deklarujących przynależność do grup
36%
nieformalnych, kół zainteresowań
Na terenie powiatu cieszyńskiego swoją aktywność obywatelską poprzez członkostwo
w organizacjach deklaruje 9% badanych mieszkańców. Można po tym wnioskować,
że aktywność członkowska w organizacjach pozarządowych jest stosunkowo wysoka. Gdyby
uzyskane 9% przełożyć na rzeczywistą liczbę dorosłych mieszkańców powiatu to liczba
Strona
Najczęstszym powodem, dla którego mieszkańcy powiatu cieszyńskiego przystępują, czy też
70
członków organizacji społecznych wynosi aż 12,9 tys., a to należy uznać za wynik znaczący.
zakładają organizacje pozarządowe, jest chęć i potrzeba niesienia pomocy innym. Jednocześnie
organizacje pozarządowe o charakterze pomocowym (działające w zakresie pomocy społecznej
i wsparcia osób niepełnosprawnych i bezrobotnych) są najbardziej rozpoznawane przez
mieszkańców powiatu cieszyńskiego.
Odsetek osób deklarujących chęć zaangażowania się w działanie organizacji pozarządowych
wynosi 23%. Wzrost zainteresowania w zakresie angażowania się w działalność III sektora może
wynikać z obserwowanej i docenianej przez mieszkańców aktywności tych podmiotów. Aż 19
na 100 mieszkańców powiatu cieszyńskiego przynajmniej raz uczestniczyła w wydarzeniach
organizowanych przez podmioty pozarządowe. Wynik ten można uznać za dobry z uwagi
na bogatą ofertę spędzania wolnego czasu przez samorządy oraz podmioty komercyjne. Mimo
dominacji organizacji pozarządowych z dziedziny pomocy społecznej wydarzeniem
organizowanym przez NGO, w których najczęściej uczestniczą mieszkańcy powiatu są imprezy
kulturalne. Można to uzasadnić rzeczywistą popularnością orgaznizowanych w każdym
samorządzie powiatu bezpłatnych imprez masowych (festyny, dożynki, koncerty), które
orgaznizowane w dni wolne, mając charakter otwarty przyciągając znaczną liczbę mieszkańców.
Jednym ze współczesnych wyzwań jednostek samorządu terytorialnego jest angażowanie
mieszkańców w proces podejmowania najważniejszych decyzji na poziomie lokalnym. Jednym
ze stosowanych sposobów są tzw. konsultacje społeczne. Faktem jest, że wiele samorządów
w powiecie cieszyńskim boryka się z problemem całkowitego braku zainteresowania
mieszkańców podejmowaniem decyzji na poziomie lokalnym. Zakłada się, że jedną z przyczyn
takiego stanu rzeczy jest brak skutecznych kanałów informowania mieszańców o sprawach
lokalnych. Badanie ankietowe pokazało, że najpopularniejszym kanałem pozyskiwania przez
mieszkańców informacji o najbliższym otoczeniu jest rodzina, znajomi, sąsiedzi (74% wskazań),
kolejno jest to ogłoszenia umieszczane w miejscach publicznych (67%), prasa lokalna (58%),
Strona
71
telewizja lokalna (63%), portale społecznościowe (47%). Wynika z tego ze skuteczność przekazu
zależy od udostępniania informacji w miejscach publicznych (sklepy, słupy ogłoszeniowe,
bilbordy itp.).
Podejmowanie inicjatyw oddolnych uzależnione jest od wielu czynników, a organizacje
pozarządowe są istotnym elementem tego procesu. Wyniki badania ankietowego pokazały,
że zaledwie 10% mieszkańców odpowiedziało, że gdy ma pomysł na poprawę życia społeczności
lokalnej, to podejmuje działanie. Zdecydowana większość, bo aż 76% respondentów
odpowiedziało, że nie wie co robić w takiej sytuacji (a 14% nie robi zupełnie nic). Do czynników
blokujących inicjatyw oddolne należy biurokracja, środki finansowe oraz brak wiary w działanie
w pojedynkę. W kontekście zidentyfikowanych barier w podejmowaniu aktywności lokalnej
przez mieszkańców istotne wydaje się wsparcie organizacji pozarządowych w aktywizacji
mieszkańców. NGO posiadają doświadczenie w realizacji zadań publicznych, znają
uwarunkowania prawne i administracyjne potrzebne do realizacji projektów przeznaczonych
dla społeczności lokalnych, tym samym mogą pełnić wspierającą rolę w zakresie podejmowania
inicjatyw społecznych.
Badanie ankietowe pozwoliły na zbadanie do kogo mieszkańcy zwracają się w pierwszej
kolejności w przypadku wystąpienia konkretnego problemu na poziomie lokalnym, np.
dziurawa droga, wycinka drzew, grupa dzieci, która nie ma gdzie się bawić (czyli takiego który
powoduje trudności w normalnym, codziennym funkcjonowaniu społeczności). Okazało się,
że największym zaufaniem mieszkańców powiatu cieszyńskiego w zakresie wsparcia w realizacji
wspólnych przedsięwzięć na poziomie lokalnym darzą sołtysów (69%), radnych (66%)
oraz pracowników urzędów gmin/miast (66%). Świadczy to o tym, że liderzy lokalni cieszą się
wysokim zaufaniem mieszkańców w zakresie rozwiązywania konkretnych problemów
Strona
kwestię dotyczącą skłonności do podejmowania inicjatyw na rzecz społeczności lokalnej.
72
W badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród mieszkańców powiatu podjęto ważną
Zaledwie 10 na 100 mieszkańców powiatu cieszyńskiego zadeklarowało konkretne działanie,
w przypadku pojawienia się pomysłu na poprawę jakości życia społeczności lokalnej.
Do głównych przyczyn niskiej aktywności mieszkańców na poziomie lokalnym należy przede
wszystkim brak czasu, przeświadczenie, że sprawami o znaczeni lokalnym zajmują
się wyspecjalizowane służby oraz co najważniejsze brak możliwości w zakresie realizacji
konkretnego pomysłu. Biurokracja i ograniczenia prawne to najważniejsze bariery dla rozwoju
oddolnych inicjatyw obywatelskich w powiecie cieszyńskim. Aż 8 na 10 respondentów za powód
nie podejmowania działań jest przekonanie, że pewno ich pomysł ogranicza prawo, czy też po
prostu biurokracja. Dowodzi to w sposób dobitny, że ograniczenia administracyjne
(biurokratyczne) tak powszechne w kontaktach z urzędami/instytucjami w sposób istotny
blokują inicjatywy oddolne. Okazało się, że najbardziej pomocni dla mieszkańców w realizacji
inicjatyw oddolnych są sołtysi (69%), radni (66%), czy urzędów gmin/miast (66%). Wynik ten
jest zaskakująco zbieżny z odpowiedziami na wcześniej zadane pytanie, które dotyczyło
pomocy w rozwiązywaniu problemów lokalnych przez mieszkańców. Można uznać, że w istocie
to osoby pełniące funkcje czy służbowe czy społeczne w samorządach obdarzeni
są największym zaufaniem mieszańców. Otwartość samorządów na głos radnych i sołtysów
w zakresie kierunków rozwoju lokalnego wydaje się być podstawą do tworzenia modelowych
rozwiązań w zakresie rozwoju lokalnego.
Udział w wyborach (referendach) samorządowych to najwyżej oceniony czynnik naszej
aktywności obywatelskiej na poziomie lokalnym. Aż 73% respondentów wskazało na ten
element. Mimo deklaracji mieszkańców powiatu, że udział w wyborach to najważniejszy
element społecznej aktywności, to nie potwierdza tego frekwencja w wyborach
samorządowych. Ponadto jest to pisanie petycji do władz i możliwość zgłoszenia propozycji
uchwały rady gminy/miasta/powiatu. W powiecie cieszyńskim jedyną gminą, w której dostępna
Strona
przyjęły tej procedury, co stanowi istotną barierę w zakresie pobudzania inicjatyw oddolnych.
73
jest inicjatywa uchwałodawcza jest Cieszyn. Pozostałe gminy w powiecie cieszyńskim nie
Organizacje pozarządowe pełnią ważną funkcję w każdym samorządzie z punktu widzenia
zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców. Świadczą profesjonalne usługi społeczne dla
mieszkańców (zwłaszcza w zakresie pomocy społecznej, kultury i sztuki i sportu). W opinii
największej liczby respondentów organizacje pozarządowe z terenu powiatu cieszyńskiego
powinny rozwiązywać następujące problemy:
− niedostateczna oferta w zakresie pomocy osobom starszym i niepełnosprawnym
(64% wskazań);
− niedostateczna oferta w zakresie pomocy społecznej (63%);
− niewystarczająca oferta w zakresie wsparcia bezrobotnych (59%).
W powiecie cieszyńskim funkcjonują profesjonalne organizacje pozarządowe działające
w obszarze
pomocy
osobom
potrzebującym
(niepełnosprawnym,
starszym,
niepełnosprawnym). Ich działalności jest dostrzegana i oczekiwana przez mieszkańców.
W drugiej kolejności najważniejszą rolą organizacji pozarządowych w powiecie cieszyńskim jest
wypełnianie braków w zakresie dostępu do usług publicznych z dziedziny kultury, turystyki,
sportu i rekreacji. Mieszkańcy powiatu cieszyńskiego najwyżej ocenili aktywność organizacji
pozarządowych w zakresie turystyki (na co wskazało 39% poddanych badaniu), sportu (37%)
oraz promocji gminy/powiatu (36%). Ważnym zagadnieniem w tym kontekście jest relatywnie
słaba ocena aktywności organizacji w zakresie pomocy społecznej (33%), pomocy osobom
niepełnosprawnym (27%), podczas gdy te obszary zostały wskazane przez mieszkańców jako
najbardziej oczekiwane ze względu na rolę NGO w niwelowaniu problemów społecznych.
Oczekiwanie mieszkańców powiatu cieszyńskiego, co do wpływu organizacji pozarządowych
na możliwości zdobycia zatrudnienia przez młodzież jest znaczne. W opinii ankietowanych
organizacje III sektora w powiecie cieszyńskim w największym stopniu powinny wspierać
młodych ludzi w nabywaniu uprawnień, certyfikatów potrzebnych na rynku pracy bądź
Strona
74
po prostu dawać zatrudnienie. Aż 61% zgadza się z twierdzeniem, że NGO powinny oferować
młodym ludziom pracę; a 63% respondentów postrzega organizacje jako podmioty, które mogą
wspierać młodzież w nabywaniu uprawnień potrzebnych na rynku pracy.
Wobec
zdiagnozowanego
znacznego
potencjału
oraz
rozpoznawalności
organizacji
pozarządowych zasadnym wydaje się być pytanie dotyczące wspierania podmiotów ekonomii
społecznej. Wobec tego w badaniu ankietowym podjęto kwestię zasadności wspierania
organizacji pozarządowych. Wynik pokazał, że aż 46% respondentów odpowiedziało,
że organizacje III sektora powinny otrzymywać wsparcie. Niski odsetek ocen negatywnych
w kwestii wspierania organizacji (2%) legitymuje szeroką pomoc dla tych podmiotów, zwłaszcza
w zakresie realizacji zadań publicznych ważnych z punktu widzenia interesów społeczności
lokalnych (a dla powiatu cieszyńskiego są szczególnie zadania z zakresu pomocy społecznej).
W kwestii społecznej akceptacji wspierania organizacji pozarządowych w poszczególnych
gminach powiatu cieszyńskiego to najwyższe poparcie dla wspierania tych podmiotów
artykułują mieszkańcy gminy Hażlach (93%), najmniejsze w Cieszynie (22,5%) oraz Ustroniu
(23,7%). Na podstawie uzyskanych wyników badania ankietowego można stwierdzić, że istnieje
silna zależność pomiędzy poziomem poparcia dla wspierania organizacji pozarządowych a ich
rozpoznawalnością przez mieszkańców oraz uczestnictwem w wydarzeniach, imprezach przez
te podmioty organizowanych. W opinii respondentów to samorząd terytorialny (szczebla
gminnego, powiatowego i wojewódzkiego) to podmiot, który w najwyższym stopniu powinien
wspierać organizacje pozarządowe. Zaskakujące jest to, że 84% respondentów opowiedziało się
za wsparciem organizacji pozarządowych przez przedsiębiorców/sponsorów.
Analizując wyniki badania ankietowego w kwestii wiarygodności organizacji III sektora należy
podkreślić, że generalnie opinia na temat zaufania do ich działań jest pozytywna. Aż 54%
mieszkańców twierdzi, że działania NGO są wiarygodne. Wyniki pokazały, że działania
organizacji pozarządowych w opinii większości mieszkańców wzbudzają zaufanie. Wysoki
Strona
podmiotów, sprawności organizacyjnej liderów lokalnych zaangażowanych w ich działanie oraz
75
poziom zaufania do organizacji pozarządowych w powiecie jest wynikiem dużej aktywności tych
wysoka jakość świadczonych usług. Mimo, że miasto Cieszyn i Ustroń spośród samorządów
powiatu cieszyńskiego przekazują najwięcej środków na organizacje pozarządowe,
to mieszkańcy tych miast są najbardziej krytycznie w kwestii wiarygodności organizacji
pozarządowych. Jedynie 31,1% mieszkańców Ustronia, i 39,8% Cieszyna uznają działania
organizacji za wiarygodne (por. 86,5% w Goleszowie, 86% Hażlach).
Wolontariat jako popularna forma angażowania się mieszkańców w sprawy społeczne jest silnie
związana z działalnością organizacji pozarządowych. Mieszkańcy powiatu cieszyńskiego
opowiadają się za tym, że wolontariat to poświęcanie czasu innym (jak można przypuszczać
w nieodpłatnej formie). Takie postrzeganie wolontariatu ściśle koresponduje to z wynikami
uzyskanymi wcześniej, w których to mieszkańcy zadeklarowali zaangażowanie w działanie III
sektora z potrzeby niesienia pomocy innym, a organizacje pozarządowe z obszaru pomocy
społeczne, to podmioty przyciągające największą liczbę członków. Potwierdza to wniosek,
że mieszkańcy powiatu cieszyńskiego postrzegają działanie w organizacjach III sektora jako
formę pomocy innym, potrzebującym.
Bardzo interesującą częścią badania ankietowego zagadnienie dotyczące rzeczywistego,
nieodpłatnego zaangażowania mieszkańców na rzecz swojego środowiska, społeczności
lokalnej. Gdy zapytano mieszkańców, czy zdarzyło im się dobrowolnie i nieodpłatnie pracować
na rzecz swojego środowiska, kościoła, osiedla, miejscowości lub pracować społecznie 15%
respondentów odpowiedziało twierdząco. Wynik ten można powiązać z deklarowaną
przynależnością mieszkańców do organizacji pozarządowych (przypomnimy, że 9%
mieszkańców zadeklarowało członkostwo w organizacji pozarządowej). W przypadku gdy 15
na 100 mieszkańców powiatu deklaruje, że podjęła pracę społeczną, to wynik ten należy uznać
za zadawalający. Jak można przypuszczać zdecydowana większość tych osób jest zaangażowana
w działalność organizacji pozarządowych. Spośród gmin powiatu cieszyńskiego to mieszkańcy
Strona
76
Chybia, Zebrzydowic i Dębowca zdecydowanie najczęściej deklarują zaangażowanie
w działalność społeczną. W tych gminach co 4 mieszkaniec przyznał, że angażował się w prace
społeczną.
Grupa nieformalna to zespół osób, pomiędzy którymi wytwarzają się więzi poprzez realizację
wspólnego celu. Na pytanie dotyczące znajomości grup nieformalnych – grupy osób, które
wspólnie podejmują jakieś działania, jedynie 7% badanych zadeklarowało, że takową zna.
Można to uznać za dobry wynik, zwłaszcza że wskazanie takiej grupy nie jest łatwe i wymaga
w głównej mierze śledzenia informacji z mediów lokalnych. Gdyby spróbować przeliczyć ten
wynik na rzeczywistą liczbę mieszkańców zaangażowanych w działanie grup nieformalnych
to wychodzi, że 25 osób na 1000 mieszkańców jest członkiem grupy nieformalnej.
7. Rekomendacje
Badanie ankietowe przeprowadzone na próbie 1000 mieszkańców powiatu pozwoliły na
uzyskanie wielu informacji dotyczących społecznej percepcji organizacji pozarządowych i ich
wpływu na rozwój lokalny. Uzyskana wiedza pozwala na sformułowanie następujących zaleceń
dla organizacji pozarządowych, samorządów, a także wskazówki w zakresie budowania
trwałego wizerunku organizacji jako podmiotów mających znaczny wpływ na rozwój lokalny:
− 32% mieszkańców powiatu cieszyńskiego odpowiedziała twierdząco na pytanie
dotyczące znajomości jakiekolwiek organizacji pozarządowej. Mimo znacznej roli jaką
pełnią organizacje pozarządowe powinno się wzmocnić ich rozpoznawalność.
Organizacje pozarządowe powinny podejmować działania promujące swoją działalność
(poprzez organizację dni otwartych, festynów NGO, czy też publikowanie działań
i osiągnieć organizacji III sektora). Działania te są szczególnie potrzebne w Ustroniu,
Brennej, Hażlachu, Wiśle i Zebrzydowicach, w których rozpoznawalność organizacji III
sektora jest najmniejsza.
− Na terenie powiatu cieszyńskiego swoją aktywność obywatelską poprzez członkostwo
9%
badanych
mieszkańców.
Należy
podejmować
77
deklaruje
Strona
w organizacjach
wszechstronne działania na rzecz aktywizacji mieszkańców w organizacjach III sektora.
Zasilanie organizacji w nowych członków przyczyni się do wzrostu ich roli na lokalnym
rynku usług publicznych, większej profesjonalizacji i wszechstronności podejmowanych
działań. W sposób szczególny działania te są potrzebne w Zebrzydowicach, Goleszowie
oraz Brennej. W gminach tych najmniejszy odsetek mieszkańców zadeklarował
angażowanie się w organizacjach pozarządowych.
− Konieczne jest zwiększenie aktywności organizacji pozarządowych działających
w obszarach przedsiębiorczość, ekologia, turystyka, edukacja oraz sport. Organizacje
o tych profilach prowadzą w powiecie szeroką aktywność, a w ich działania w mniejszym
stopniu angażują się mieszkańcy powiatu. Można to osiągnąć poprzez realizację imprez
otwartych, promocję w lokalnych mediach lub realizację wspólnych przedsięwzięć
z samorządem.
− W badaniu ankietowym 91% respondentów potwierdziło, że nie przynależy do żadnej
organizacji pozarządowej. W tym samym badaniu, co czwarty z nich zadeklarował chęć
zaangażowania się w działanie organizacji pozarządowych. Należy podejmować
działania na rzecz większej aktywizacji mieszkańców w działanie organizacji
pozarządowych. Działania te mogą być najskuteczniejsze w gminach, których
mieszkańcy w największym stopniu zadeklarowali gotowość do zaangażowania się
działanie III sektora, czyli Skoczów, Zebrzydowice, Chybie, Istebna, Hażlach oraz
Strumień.
− Na obszarze powiatu cieszyńskiego należy podejmować intensywne działania
promocyjne przedsięwzięć organizowanych przez NGO, dla większej rozpoznawalności
aktywności organizacji pozarządowych. Należy wziąć pod uwagę, że aż 81%
mieszkańców powiatu nie uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez
Strona
78
organizacje pozarządowe. Działania takie rekomendowane są zwłaszcza w Ustroniu
i Brennej - samorządach, których mieszkańcy w najmniejszym stopniu deklarują udział
w wydarzeniach.
− W kontekście braku zainteresowania mieszkańców oraz organizacji pozarządowych
organizowanymi przez samorządy konsultacjami społecznymi rekomenduje się
umieszczanie stosownych informacji, ogłoszeń w miejscach publicznych (słupy
ogłoszeniowe, plakaty), czego nie czyni się przy okazji przeprowadzania konsultacji
ważnych decyzji na poziomie lokalnym.
− Rozwinąć system wspierania inicjatyw oddolnych mieszkańców w poszczególnych
gminach powiatu cieszyńskiego, np. poprzez ustanowień procedury dla zgłaszania
nieformalnych inicjatyw, których odbiorcami byłaby społeczność lokalna (sołectwa,
dzielnicy).
− Rekomenduje
się
podjęcie
działań
promocyjnych
dotyczących
możliwości
podejmowania aktywności lokalnej mieszkańców, przy wsparciu udziale liderów
lokalnych (sołtysów, radnych). Zasadne jest przedstawienie oferty specjalistycznych
szkoleń dla liderów lokalnych w zakresie aktywizowania społeczności lokalnej,
wspólnych działań na rzecz samorządu. Jest to zasadne zwłaszcza z punktu widzenia,
że aż 76% mieszkańców nie wie co robić w sytuacji jak pojawia się konkretny pomysł na
poprawę jakości życia mieszkańców.
− Konieczna jest rozbudowa systemu wspierania inicjatyw oddolnych. W badaniu
ankietowym, aż 8 na 10 respondentów za powód nie podejmowania działań jest
przekonanie, że pewno ich pomysł ogranicza prawo, czy też po prostu biurokracja.
Podmiotami, które mogły pełnić taką rolę są organizacje pozarządowe. Nie ulega
wątpliwości, że bez instytucjonalnego wsparcia inicjatyw oddolnych w samorządach
powiatu cieszyńskiego nie można liczyć na realny oddolny ruch mieszkańców
Strona
79
skierowany na poprawę jakości życia mieszkańców.
− Samorządy
powinny
podjąć
działania
na
rzecz
wprowadzenia
inicjatywy
uchwałodawczej mieszkańców. Aż 6 na 10 respondentów wskazało, że mieszkańcy mają
wpływ na sprawy lokalne, wtedy gdy dysponują możliwością zgłaszania propozycji
uchwał rady gminy. Rozwiązanie takie w sposób bezpośredni przyczynia się do
zwiększenia aktywności mieszkańców, co przyczynia do większej dynamiki w budowaniu
społeczeństwa obywatelskiego.
− Oczekiwana przez mieszkańców powiatu rola organizacji pozarządowych w zakresie
realizacji usług publicznych w zakresie pomocy społecznej powinna być impulsem do
wspierania tych podmiotów. Można to uzyskać poprzez zwiększanie środków
finansowych na konkursy w zakresie pomocy społecznej.
− Należy podjąć szczególne działania na rzecz promocji organizacji pozarządowych jako
podmiotów mających znaczny wpływ na rynek pracy, zwłaszcza że oczekiwanie
mieszkańców powiatu cieszyńskiego, co do wpływu organizacji pozarządowych
na możliwości zdobycia zatrudnienia przez młodzież jest znaczne.
− Samorządy powinny podejmować wszechstronne działania na rzecz wspierania
organizacji pozarządowych. Działania ta mają duże poparcie społeczne (46%
respondentów odpowiedziało, że organizacje III sektora powinny otrzymywać
wsparcie). Najbardziej oczekiwaną formą wsparcia jest przekazywanie środków
pieniężnych.
− W kontekście faktu, że 84% respondentów opowiedziało się za wsparciem organizacji
pozarządowych przez przedsiębiorców/sponsorów należy podejmować inicjatywy
zmierzające
do
budowanie
partnerstw
organizacji
pozarządowych
oraz
przedsiębiorców. Rekomenduje się animowanie lokalnych rad biznesu, które będą
podejmować zorganizowaną współpracę z organizacjami pozarządowymi,
Strona
zaangażowania się w pomoc potrzebującym powinien być wszechstronnie wspierany
80
− Wolontariat jako forma zdobywania doświadczenia zawodowego oraz możliwość
przez samorządy. Dla 81% mieszkańców wolontariat to poświęcenie swojego czasu
innym.
− Stałe wspieranie grup nieformalnych w zakresie podejmowania przez nie inicjatyw
oddolnych, wsparcie finansowe i infrastrukturalne dla osób podejmujących aktywność
Przyjęcie wyżej wymienionych rekomendacji wpłynie znacząco na pobudzenie aktywności
społecznej
lokalnych
społeczności,
wypracowanie
standardów
wsparcia
organizacji
Strona
81
pozarządowych oraz grup nieformalnych.
Spis zestawień
Zestawienie 1 Podział grupy respondentów ze względu na płeć ................................................................................... 8
Zestawienie 2 Podział grupy respondentów ze względu na wiek, n=1000 ................................................................... 8
Zestawienie 3 Podział grupy respondentów ze względu na wykształcenie, n=1000 .................................................... 9
Zestawienie 4 Podział grupy respondentów ze względu na miejsce zamieszkania, n=1000 .....................................10
Zestawienie 5 Podział grupy respondentów ze względu na sytuację materialną, n=1000 ........................................11
Zestawienie 6 Najbardziej rozpoznawane organizacje pozarządowe .........................................................................15
Zestawienie 7 Powody przystąpienie/założenia organizacji ........................................................................................20
Zestawienie 8 Wydarzenia, w których najczęściej uczestniczą mieszkańcy ................................................................26
Zestawienie 9 Powody, dla których mieszkańcy nie uczestniczą w wydarzeniach organizowanych przez NGO ......26
Zestawienie 10 Zestawianie wyników badań ankietowych mieszkańców powiatu cieszyńskiego ............................70
Strona
Wykres 1 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego .....................13
Wykres 2 Odsetek osób znających organizacje pozarządowe w poszczególnych gminach powiatu cieszyńskiego .14
Wykres 3 Rozpoznawalność organizacji pozarządowych wśród mieszkańców powiatu cieszyńskiego ....................15
Wykres 4 Deklarowana przynależność mieszkańców do organizacji pozarządowych ...............................................17
Wykres 5 Deklarowana przynależność mieszkańców do organizacji pozarządowych ...............................................18
Wykres 6. Członkostwo mieszkańców w organizacjach pozarządowych w poszczególnych samorządach powiatu
cieszyńskiego ........................................................................................................................................................19
Wykres 7 Główne obszary działalności organizacji pozarządowych ...........................................................................21
Wykres 8 Potencjalne zaangażowanie mieszkańców w działania NGO .....................................................................22
Wykres 9. Potencjalne zaangażowanie mieszkańców w działania organizacji pozarządowych w samorządach
powiatu cieszyńskiego ..........................................................................................................................................23
Wykres 10 Udział mieszkańców w wydarzeniach organizowanych przez NGO .........................................................24
Wykres 11 Uczestnictwo mieszkańców poszczególnych samorządów powiatu cieszyńskiego w wydarzeniach
organizowanych przez organizacje pozarządowe...............................................................................................25
Wykres 12 Źródła informacji mieszkańców o sprawach lokalnych w powiecie cieszyńskim......................................29
Wykres 13 Grupy/instytucje, do których mieszkańcy zwracają się o pomoc związaną z najbliższym otoczeniem ...32
Wykres 14 Gotowość do realizacji pomysłów przez mieszkańców powiatu ...............................................................34
Wykres 15 Powody biernego zachowania mieszkańców w podejmowaniu inicjatyw lokalnych ...............................35
Wykres 16 Osoby/instytucje, do których mieszkańcy najczęściej udają się z inicjatywą lokalną ..............................36
Wykres 17 Świadomość mieszkańców w zakresie ich wpływu na lokalne sprawy .....................................................38
Wykres 18 Opinia mieszkańców na temat problemów, jakie powinny być rozwiązywane przez NGO .....................41
Wykres 19 Ocena aktywności NGO w poszczególnych obszarach ..............................................................................43
Wykres 20 W jaki sposób NGO mogą przyczynić się do zmniejszenia emigracji młodego pokolenia .......................45
Wykres 21 Czy organizacje pozarządowe powinny być wspierane .............................................................................46
Wykres 22. Zasadność wspierania organizacji w opinii mieszkańców poszczególnych gmin powiatu cieszyńskiego
...............................................................................................................................................................................48
Wykres 23 Opinia mieszkańców na temat instytucji wspierających NGO ..................................................................49
Wykres 24 Oczekiwane formy wsparcia dla III sektora................................................................................................51
Wykres 25 Opinia mieszkańców na temat wiarygodności III sektora .........................................................................53
82
Spis wykresów
Strona
83
Wykres 26. Opinia mieszkańców na temat wiarygodności III sektora z uwzględnieniem gmin powiatu cieszyńskiego
...............................................................................................................................................................................54
Wykres 27 Rozumienie terminu „wolontariat” przez mieszkańców powiatu cieszyńskiego ......................................57
Wykres 28 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego .............................................................58
Wykres 29 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego – z podziałem na gminy .....................59
Wykres 30 Zaangażowanie społeczne mieszkańców powiatu cieszyńskiego w ostatnim roku .................................60
Wykres 31 Znajomość grup nieformalnych na terenie powiatu cieszyńskiego...........................................................61
Wykres 32 Przynależność mieszkańców do grup nieformalnych.................................................................................62
Wykres 33 Działania podejmowane przez grupy nieformalne z powiatu cieszyńskiego ............................................63
Wykres 34 Gotowość mieszkańców do współdziałania w organizacjach nieformalnych ..........................................64
Wykres 35 Postrzeganie udziału w grupach nieformalnych przez mieszkańców powiatu ........................................65
Wykres 36 Opinia mieszkańców dotycząca wsparcia grup nieformalnych przez samorządy ....................................66
Wykres 37 Opinia mieszkańców na temat zakresu wsparcia grup nieformalnych ....................................................67
Wykres38Opinia mieszkańców dotycząca nieudzielania wsparcia grupom nieformalnym .......................................68

Aktywność lokalna w powiecie cieszyńskim. Syntetyczny raport z

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zarządzenie - odwołanie pogotowia ppow.

Turniej współfinansowany jest ze środków finansowych Gminy

I Forum Biznesu i Organizacji Pozarządowych w Powiecie

Prawo dla NGO - Warto wiedzieć więcej - Powiat Tczewski

Siła w grupie

Skład grupy roboczej

NGO sprawne jak mało kto. Projekt wsparcia sektora organizacji

Ul. Cieszyńskiego 36/69

Zaproszenie na doradztwo marketingowe Zapraszamy!

Skąpe - NGO.pl