1 ALKOHOLIZM I NARKOMANIA Rok 2011, TOM 24, NR 4 Analizy

ALKOHOLIZM I NARKOMANIA
Rok 2011, TOM 24, NR 4
STRESZCZENIA
ABSTRACTS
PRACE ORYGINALNE
ORIGINAL PAPERS
PETER ANDERSON
Analizy kosztów i korzyści polityki wobec alkoholu
str. 9–22
Cost-benefit analyses of alcohol policy
s. 23–35
Streszczenie – Wstęp. Niniejszy artykuł jest podsumowaniem stanu wiedzy na temat analizy
kosztów i korzyści instrumentów polityki wobec alkoholu w Europie i na świecie.
Metody. Przeszukano Pub Med, Medline, Econ Lit oraz Google scholar, przy zastosowaniu takich
słów kluczowych, jak analiza kosztów i korzyści, analiza efektywności kosztowej, alkohol i
polityka wobec alkoholu.
Wyniki. Nie znaleziono żadnych publikacji w czasopismach akademickich. Wykorzystując Model
Polityki wobec Alkoholu z Sheffield (Sheffield Alcohol Policy Model) oraz raport dla Komisji
Prawa Nowej Zelandii (New Zealand Law Commission) opisano hipotetyczne koszty i korzyści
podwyższenia akcyzy, powodujące 10-procentowy wzrost cen alkoholu w Anglii, w tym koszty
wdrażania, koszty przystosowawcze sektora alkoholowego, pozafinansowe koszty dla dobrostanu
społecznego, zmniejszone koszty ochrony zdrowia i opieki społecznej, mniejsze straty
produktywności oraz mniejsze pozafinansowe straty dobrostanu społecznego.
Wnioski. Nie oszacowano kosztów przystosowawczych sektora alkoholowego, ale byłyby one
prawdopodobnie o wiele niższe niż całkowite oszacowane koszty zmniejszonej produktywności. W
ogólnym rozrachunku, nie wliczając kosztów przystosowawczych sektora alkoholowego, wzrost
podatku powodujący średnio 10-procentowy wzrost ceny alkoholu w Anglii dałby roczne korzyści
w wysokości 698 mln euro, czyli dziesięciokrotnie wyższe w porównaniu z kosztami takiej operacji
szacowanymi na 61,6 mln euro. Stosunek korzyści do kosztów wzrasta i wynosi 150:1, jeśli w
modelu ograniczymy się tylko do wymiernych finansowo kosztów i korzyści.
Słowa kluczowe: polityka wobec alkoholu, analiza kosztów i korzyści
Abstract – Introduction. This paper summarizes what is known about cost-benefit analysis of
alcohol policies in Europe and globally.
Methods. Pub Med, Medline, Econ Lit and Google scholar were searched using the terms cost1
benefit analysis, cost-effectiveness analysis, alcohol and alcohol policy.
Results. No publications in academic journals were found. Using data from the Sheffield Alcohol
Policy Model and a report prepared for the New Zealand Law Commission, potential costs and
benefits of a tax increase that results in a 10% average price increase in the cost of alcohol in
England are described under the headings of implementation costs, costs to the alcohol industry,
non-financial welfare costs, reduced health and welfare costs, reduced labour and productivity
losses, and reduced non-financial welfare losses.
Conclusions. The transition costs to the industry are not known, but likely to be small and much
smaller than overall estimated reduced labour and productivity costs. On balance, and without
including transition costs to the alcohol industry, a tax increase that results in a 10% average price
increase in the cost of alcohol in England would result in one year financial benefits of €698
million, more than a 10:1 ratio compared with the estimated costs of €61.6 million. Only including
the real tangible costs, the benefit-cost ratio increases to over 150:1.
Key words: alcohol policy, cost-benefit analysis
KRZYSZTOF BOBROWSKI
Rozpowszechnienie używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży gimnazjalnej w
Iławie, 2001–2005–2010
Prevalence of substance use among junior high school students in Iława, 2001–2005–2010
s. 37–56
Abstract – Introduction. The main aim of the Iława study was to examine changes in the
prevalence of drug use among junior high school students from seventh and ninth grades.
Methods. Iława studies are conducted by trained volunteers and follow the same procedure always.
Rules regarding anonymity and voluntary participation in the survey are respected. The study was
conducted in early December 2010 (n=615, 86% of study population). Previous editions of study
were realized in the same month in 2005 (n=878, 89% of study population) and 2001 (n=963, 84%
of study population).
Results. Between 2005–2010 the percentage of students from ninth grades who smoked cigarettes
and used drugs significantly increased. Smart drugs were used by 14% of older students and 5% of
the younger. Some of the alcohol use indicators increased, but only for girls. Tendencies toward
stabilization or decline of some indicators were observed among younger students, especially
among boys.
Conclusions. Increasing trends in substance use observed in Iława between 2005–2010 were
probably influenced by two factors: general epidemiological trends associated with the process of
girls’ emancipation and increasing availability of psychoactive substances (opening smartshops in
2
Poland).
Key words: psychoactive substance use, smart/designer drugs, trends, adolescents
Streszczenie – Wprowadzenie. Głównym celem badań iławskich była ocena zmian w
rozpowszechnieniu używania substancji psychoaktywnych wśród uczniów pierwszych i trzecich
klas gimnazjów.
Metoda. Badania iławskie są prowadzone zawsze według tej samej procedury, przez odpowiednio
przeszkolonych wolontariuszy. Przestrzegane są zasady anonimowości i dobrowolnego udziału w
badaniach. Prowadzono je na początku grudnia 2010 (n=615, 86% populacji). Poprzednie edycje
badań realizowano także w grudniu, w 2005 roku (n=878, 89% populacji) oraz w 2001 roku
(n=963, 84%).
Wyniki. Pomiędzy 2005 a 2010 rokiem znacząco wzrosły odsetki uczniów klas trzecich, którzy
palili papierosy oraz używali środków narkotyzujących. Dopalaczy używało 14% starszych
uczniów i 5% młodszych. Wzrosły także niektóre wskaźniki picia alkoholu, ale tylko wśród
dziewcząt. Wśród młodszych uczniów obserwowano tendencje do stabilizacji lub nawet spadku
niektórych wskaźników. Dotyczyło to szczególnie chłopców.
Wnioski. Tendencje wzrostowe zaobserwowane w badaniach iławskich wynikają prawdopodobnie z
nakładania się dwóch czynników: ogólnych trendów epidemiologicznych związanych z procesem
emancypacji dziewcząt oraz wzrostu dostępności substancji psychoaktywnych (otwarcie w Polsce
sklepów z dopalaczami).
Słowa kluczowe: używanie substancji psychoaktywnych, dopalacze, trendy, młodzież
LIDIA CIERPIAŁKOWSKA, JOWITA KUBIAK
Efektywność terapii podstawowej alkoholików a niespecyficzne czynniki leczące
The effectiveness of basic therapy for alcoholics and non-specific treatment factors
s. 57–79
Abstract – Introduction. The problems related to the intensification of the effectiveness of
alcoholics' treatment have been the focus of researchers and clinicians interested in the explanation
of specific and non-specific treatment factors that contribute to treatment outcome. The basic
programme of alcoholics' treatment is a highly structured and directive therapy conducted according
to the principles of strategic and structural treatment. The present research aimed at answering the
question concerning the role of non-specific treatment factors, i.e. the strength of the therapeutic
alliance formed during the initial stages of therapy and its contribution to the final outcome.
Method. The research comprised a sample of 78 patients who completed the basic therapy
programme and 30 therapists conducting this kind of therapy. The research model takes into account
3
some individual qualities of patients and therapists testing their relationship with treatment
outcomes measured by: 1. patients' convictions about the possibility of maintaining abstinence in
situations of higher risk of drinking, 2. the scope of changes introduced into various spheres of life
during therapy, and 3. general treatment outcome (the mean score of both scales). The outcomes of
treatment were examined by means of the Alcohol Abstinence Self-Efficacy Scale and Positive
Treatment-Related Changes Questionnaire.
Results. Findings indicate that the tested model, mainly patient-related, accounts for 25% of the
explained variance of treatment effects. Results support the significance of the strength of the
therapeutic alliance and its mediating role between the expectation of negative effects of drinking
and final outcomes of basic alcoholics' treatment.
Key words: alcoholics' treatment, non-specific treatment factors
Streszczenie – Wprowadzenie. Zagadnienia zwiększenia efektywności terapii alkoholików znajdują
się w centrum zainteresowania praktyków klinicznych i badaczy, koncentrujących się na
wyjaśnieniu udziału specyficznych i niespecyficznych czynników leczących. Podstawowy program
leczenia alkoholików jest terapią wysoce ustrukturalizowaną i dyrektywną, prowadzoną według
zasad terapii strategiczno-strukturalnej. Celem badań była próba odpowiedzi na pytanie o znaczenie
niespecyficznych czynników leczących, tj. siły przymierza terapeutycznego, powstającego na
początku terapii, dla jej końcowych rezultatów.
Metoda. Zbadano grupę 78 pacjentów, którzy ukończyli program terapii podstawowej oraz 30
terapeutów prowadzących ich terapię. Model badawczy uwzględnia niektóre właściwości
indywidualne pacjentów i terapeutów oraz weryfikuje ich związki z wynikami terapii mierzonymi:
1. przekonaniem pacjentów o możliwości utrzymania abstynencji w sytuacjach podwyższonego
ryzyka picia, 2. wielkością zmian wprowadzanych podczas terapii w różnych obszarach życia oraz
3. ogólnym wynikiem leczenia (średnia wyników obu skal). Efekty leczenia zbadano przy użyciu
Skali Poczucia Własnej Skuteczności w Utrzymaniu Abstynencji (Alcohol Abstinence Self-Efficacy
Scale) oraz Kwestionariusza do Oceny Pozytywnych Zmian w Wyniku Leczenia (Positive
Treatment-Related Changes Questionnaire).
Wyniki. Uzyskane rezultaty pokazują, że weryfikowany model zmiennych, głównie tych leżących
po stronie pacjentów, w mniejszym stopniu po stronie terapeutów, wyjaśnia około 25% wariancji
efektów terapii odwykowej. Potwierdzają także założenie o mediującej roli siły przymierza
terapeutycznego między negatywnymi oczekiwaniami co do skutków picia a końcowymi efektami
podstawowej terapii alkoholików.
Słowa kluczowe: leczenie alkoholików, niespecyficzne czynniki leczące
4
PRACE PRZEGLĄDOWE
REVIEW PAPERS
JAKUB SUKIENNIK
Prohibicja na rynkach dóbr niekorzystnych społecznie a poziom przestępczości. Przegląd
piśmiennictwa
Prohibition on the market of demerit goods and level of crime. Review of the literature
str. 81–94
Abstract – This article discusses the relationships between prohibition, enforcement of prohibition
and the level of crime. These relationships include prohibitions of alcohol and narcotics. The
analysis of these relationships shows that prohibition and mechanisms to support it on the market of
demerit goods create negative externalities on a scale, which allows calling into question the
correctness of using prohibition as a method to regulate markets of demerit goods. This work also
presents and describes the causes of crime on markets of demerit goods discussed in the literature
which are of psychopharmacological, economic and systemic nature. The results presented
highlight the need for a more rational approach to drug policy which takes into account all costs and
benefits of regulations or prohibitions, including those that are unintended. However, the latter can
no longer be claimed as unforeseeable.
Keywords: demerit goods, drugs, prohibition, social costs, violent crime
Streszczenie - W artykule zostały omówione zależności między prohibicją oraz działaniami
zmierzającymi do jej egzekwowania a poziomem przestępczości. Związki te obejmują zarówno
prohibicję alkoholu, jak i narkotyków. Z analizy tych zależności wynika, że prohibicja oraz
mechanizmy ją wspierające na rynkach dóbr niekorzystnych społecznie powodują negatywne efekty
zewnętrzne w skali, która pozwala podać w wątpliwość zasadność stosowania zakazu jako metody
regulacji rynków dóbr, których konsumpcja jest niekorzystna społecznie. W pracy wymienione i
opisane są także przyczyny przestępczości na rynkach dóbr niekorzystnych społecznie, które
literatura przedmiotu dzieli na: psychofarmakologiczne, ekonomiczne i systemowe. Rezultaty
badań zaprezentowanych w artykule wskazują na potrzebę bardziej racjonalnego podejścia do
prowadzonej polityki narkotykowej. Polityka taka powinna uwzględniać wszelkie koszty i korzyści
wynikające z wprowadzonych regulacji czy też zakazów, łącznie z tymi, które są niezamierzone.
Jednak nawet te niezamierzone koszty nie mogą być dłużej traktowane jako nieoczekiwane.
Słowa kluczowe: dobra niekorzystne społecznie, narkotyki, prohibicja, koszty społeczne,
przestępczość
5
ZOFIA MIELECKA-KUBIEŃ
Zastosowanie metody randomizacji odpowiedzi w badaniach ankietowych dotyczących
używania substancji psychoaktywnych
Application of the randomized response method in surveys concerning use of psychoactive
substances
str. 95–107
Abstract – When the answer to sensitive survey question potentially shows the respondent in an
unfavourable light, this will typically result in numerous refusals and/or responses of low validity.
This holds true for questions inquiring about the amount or frequency of alcohol consumption,
cigarette smoking and drug use. The randomized response method, proposed in 1965 by S.L.
Warner, reduces the range of non-sampling errors caused by refusals and non-valid response
patterns: by a random device as integral part of the survey, the respondent receives a guarantee of
absolute anonymity. The paper outlines the functioning of the method, as well as its application
examples from the author’s current research.
Key words: non-sampling errors, randomize response method
Streszczenie – W przypadku, gdy odpowiedź na pytanie ankiety może przedstawić respondenta w
niekorzystnym świetle, można oczekiwać licznych odmów odpowiedzi, a także udzielania
odpowiedzi nieprawdziwych. Do grupy tego rodzaju pytań kłopotliwych należą pytania o poziom
lub częstość spożywania alkoholu, używania narkotyków czy palenia papierosów. Metodą
pozwalającą na znaczne ograniczenie wielkości błędów nielosowych, wynikających z braków
odpowiedzi oraz udzielania odpowiedzi nieprawdziwych, jest metoda randomizacji odpowiedzi
zaproponowana w 1965 roku przez S.L. Warnera – dzięki wprowadzeniu do badania mechanizmu
losowego respondent ma zapewnioną niepodważalną anonimowość. W artykule przedstawiono
sposób działania tej metody oraz przykłady jej zastosowania przez autorkę i w badaniach
prowadzonych pod jej kierunkiem naukowym.
Słowa kluczowe: błędy nielosowe, metoda randomizacji odpowiedzi
6