Szkolenie dla operatorów GIS w statystyce

Szkolenie dla operatorów GIS w statystyce

Szkolenie dla operatorów GIS w statystyce publicznej
Poziom średniozaawansowany - Specjaliści GIS
BENEFICJENT:
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
al. Niepodległości 208
00-925 Warszawa
tel. (022) 608 31 00
fax (022) 608 38 63
www.stat.gov.pl
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa.
7. Oś Priorytetowa: Społeczeństwo informacyjne – budowa
elektronicznej administracji
Spis treści
WPROWADZENIE ........................................................................................................................................................ 9
Cele kursu .................................................................................................................................................................... 9
1
WARSTWY MAPY ............................................................................................................................................ 10
Wprowadzenie .......................................................................................................................................................... 10
Zagadnienia ............................................................................................................................................................... 10
Cele ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 10
ArcMap: aplikacja mapowa ....................................................................................................................................... 11
Klasy obiektów i warstwy .......................................................................................................................................... 13
Struktura klasy obiektów........................................................................................................................................... 14
ĆWICZENIE 1: PRACA Z DANYMI W APLIKACJI ARCMAP ................................................................................................... 15
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap ................................................................................................................................... 15
Etap 2: Praca z warstwami ...................................................................................................................................................... 16
Etap 3: Zmiana symbolizacji..................................................................................................................................................... 18
Etap 4: Dodanie warstwy do mapy .......................................................................................................................................... 20
Etap 5: Pasek Narzędziowy - Narzędzia ................................................................................................................................... 22
Etap 6: Selekcja obiektów i rekordów ...................................................................................................................................... 24
Etap 7: Zapis zmian w dokumencie mapy ................................................................................................................................ 27
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................... 27
Odpowiedzi do ćwiczenia 1 ...................................................................................................................................................... 29
2
PRACA Z WARSTWAMI MAPY ......................................................................................................................... 30
Wprowadzenie .......................................................................................................................................................... 30
Cel ćwiczenia ............................................................................................................................................................. 30
Przybliżanie z użyciem poleceń i narzędzi ................................................................................................................. 31
Kontrolowanie wyświetlania obiektów ..................................................................................................................... 32
Kontrola wyświetlania warstw .................................................................................................................................. 33
Grupowanie warstw .................................................................................................................................................. 34
Tworzenie warstw bazowych .................................................................................................................................... 35
Tworzenie nowej warstwy mapy ............................................................................................................................... 36
Zapisanie warstwy ..................................................................................................................................................... 36
ĆWICZENIE 2: PRACA Z WARSTWAMI MAP.................................................................................................................... 38
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy ......................................................................................................................................... 38
Etap 2: Powiększanie do obiektów i zasięgu warstwy ............................................................................................................. 40
Etap 3: Utworzenie zakładki przestrzennej .............................................................................................................................. 42
Etap 4: Utworzenie zapytania definiującego ........................................................................................................................... 43
Etap 5: Przypisanie zakresu skalowego dla warstwy lotniska .................................................................................................. 44
Etap 6: Dodanie warstwy i wprowadzenie kolejnego zapytania definiującego ....................................................................... 45
Etap 7: Porównanie warstw Wody Powierzchniowe i Jeziora .................................................................................................. 46
Etap 8: Import symbolizacji z warstwy Wody Powierzchniowe ................................................................................................ 47
Etap 9: Utworzenie warstwy selekcji........................................................................................................................................ 48
Etap 10: Własności warstwy selekcji ........................................................................................................................................ 49
Etap 11: Utworzenie warstwy grupowej .................................................................................................................................. 49
Etap 12: Utworzenie warstwy mapy bazowej .......................................................................................................................... 51
Etap 13: Zmiana własności warstwy ........................................................................................................................................ 53
Etap 14: Zapis warstwy jako plik warstwy ............................................................................................................................... 53
Etap 15: Utworzenie pakietu warstw ....................................................................................................................................... 55
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................... 57
Odpowiedzi do ćwiczenia 2 ...................................................................................................................................................... 58
3
SYMBOLIZACJA DANYCH JAKOŚCIOWYCH....................................................................................................... 60
Wprowadzenie .......................................................................................................................................................... 60
Zagadnienia ............................................................................................................................................................... 60
Cel ćwiczenia ............................................................................................................................................................. 60
Symbolizacja danych w oparciu o atrybuty ............................................................................................................... 61
Dane jakościowe........................................................................................................................................................ 62
ĆWICZENIE 3: SYMBOLIZACJA DANYCH JAKOŚCIOWYCH ................................................................................................... 63
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy ......................................................................................................................................... 63
2
Etap 2: Symbolizacja w oparciu o nazwę..................................................................................................................................64
Etap 3: Zmiana skali barw ........................................................................................................................................................67
Etap 4: Dodanie nagłówków do Tabeli zawartości ...................................................................................................................68
Etap 5: Dodanie warstwy zawierającej miasta ........................................................................................................................69
Etap 6: Symbolizacja warstwy miast w oparciu o typ ..............................................................................................................70
Etap 7: Zmiana symbolizacji obiektów z warstwy Miasta Główne ...........................................................................................71
Etap 8: Edycja i zmiana kolejności wyświetlania etykiet ..........................................................................................................73
Etap 9: Usunięcie wartości z symbolizacji ................................................................................................................................74
Etap 10: (Opcjonalny) Symbolizacja w oparciu o więcej niż jeden atrybut ...............................................................................75
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................... 78
Odpowiedzi do ćwiczenia 3 ......................................................................................................................................................79
4
SYMBOLIZACJA DANYCH ILOŚCIOWYCH .......................................................................................................... 80
Wprowadzenie .......................................................................................................................................................... 80
Zagadnienia ............................................................................................................................................................... 80
Cel ćwiczenia ............................................................................................................................................................. 80
Co to są dane ilościowe? ........................................................................................................................................... 80
Symbolizacja danych ilościowych w oparciu o atrybuty ........................................................................................... 82
Metody klasyfikacji .................................................................................................................................................... 83
Co to jest normalizacja? ............................................................................................................................................ 85
Wybranie odpowiedniej metody klasyfikacji ............................................................................................................ 86
ĆWICZENIE 4: SYMBOLIZACJA DANYCH ILOŚCIOWYCH ...................................................................................................... 87
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap i eksploracja danych ..................................................................................................87
Etap 2: Symbolizacja warstwy województwa za pomocą skali barw .......................................................................................88
Etap 3: Symbolizacja warstwy województwa za pomocą sygnatury stopniowanej .................................................................90
Etap 4: Normalizacja liczby ludności za pomocą powierzchni ..................................................................................................92
Etap 5: Gęstość zaludnienia na poziomie powiatów ................................................................................................................94
Etap 6: Zmiana metody klasyfikacji ..........................................................................................................................................95
Etap 7: Histogram ....................................................................................................................................................................98
Etap 8: Gęstość zaludnienia na poziomie gmin ........................................................................................................................99
Etap 9: Porównanie map gęstości zaludnienia .......................................................................................................................101
Etap 10: (Opcjonalny) Symbolizacja miast w oparciu o liczbę ludności ..................................................................................102
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................. 105
Odpowiedzi do ćwiczenia 4 ....................................................................................................................................................106
5
ETYKIETOWANIE OBIEKTÓW ......................................................................................................................... 107
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 107
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 107
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 107
Skąd pochodzi tekst znajdujący się na mapie? ........................................................................................................ 108
Co to jest etykieta?.................................................................................................................................................. 109
Dynamiczne wyświetlanie etykiet ........................................................................................................................... 110
Własności rozmieszczenia ....................................................................................................................................... 111
Symbolizacja etykiet ................................................................................................................................................ 112
Zapytanie SQL .......................................................................................................................................................... 113
Kontrola wyświetlania etykiet ................................................................................................................................. 114
Klasy etykiet ............................................................................................................................................................ 115
Wyrażenie etykietujące ........................................................................................................................................... 116
Priorytety i wagi ...................................................................................................................................................... 117
ĆWICZENIE 5A: ETYKIETOWANIE OBIEKTÓW ................................................................................................................ 118
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy........................................................................................................................................118
Etap 2: Wyświetlenie etykiet dla warstwy województwa ......................................................................................................118
Etap 3: Usunięcie duplikatów etykiet .....................................................................................................................................119
Etap 4: Zmiana atrybutów wykorzystywanych do wyświetlania etykiet ................................................................................120
Etap 5: Zmiana symbolizacji etykiet .......................................................................................................................................121
Etap 6: Własności rozmieszczenia etykiet dla obiektów poligonowych .................................................................................122
Etap 7: Zaszeregowanie wag etykiet ......................................................................................................................................123
Etap 8: Dodanie i symbolizacja klas etykiet............................................................................................................................125
Etap 9: Przypisanie zakresów skalowych ................................................................................................................................127
Etap 10: Wyświetlenie etykiet miast za pomocą zapytania SQL ............................................................................................128
Etap 11: Zmiana własności etykiet miast ...............................................................................................................................130
3
Etap 12: Zmiana zaszeregowania wag etykiet ....................................................................................................................... 131
Etap 13: Własności rozmieszczenia etykiet dla obiektów punktowych .................................................................................. 131
Co to jest opis (adnotacja)? ..................................................................................................................................... 133
Opisy geobazy ......................................................................................................................................................... 134
Opisy mapy .............................................................................................................................................................. 135
Tworzenie opisów z etykiet ..................................................................................................................................... 136
Wybranie właściwego typu tekstu wyświetlonego na mapie ................................................................................. 137
ĆWICZENIE 5B: PRACA Z OPISAMI (ADNOTACJAMI) ...................................................................................................... 138
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy ....................................................................................................................................... 138
Etap 2: Zamiana etykiet na opisy ........................................................................................................................................... 139
Etap 3: Zapoznanie się z klasą obiektów opisów.................................................................................................................... 140
Etap 4: Skala odniesienia ....................................................................................................................................................... 140
Etap 5: Utworzenie opisów mapy .......................................................................................................................................... 141
Etap 6: Zarządzanie opisami mapy ........................................................................................................................................ 143
Etap 7: (Opcjonalny) Zamiana etykiet na opisy mapy ............................................................................................................ 143
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................. 145
Odpowiedzi do ćwiczenia 5 .................................................................................................................................................... 146
6
WYKONANIE KOMPOZYCJI MAPY ................................................................................................................. 147
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 147
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 147
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 147
Odpowiedni dobór treści mapy ............................................................................................................................... 148
Cel, sytuacja, odbiorca ............................................................................................................................................ 149
Widok danych a Widok kompozycji......................................................................................................................... 150
Elementy mapy ........................................................................................................................................................ 151
Legenda i podziałka ................................................................................................................................................. 152
Pozostałe elementy mapy ....................................................................................................................................... 153
Rozmieszczenie elementów mapy .......................................................................................................................... 154
Własności ramki danych w widoku kompozycji ...................................................................................................... 155
Eksport mapy........................................................................................................................................................... 156
ĆWICZENIE 6: WYKONANIE KOMPOZYCJI MAPY ........................................................................................................... 157
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy ....................................................................................................................................... 157
Etap 2: Przełączenie okna widoku danych do widoku kompozycji ......................................................................................... 158
Etap 3: Ustawienie własności strony...................................................................................................................................... 158
Etap 4: Ustawienie linijek i prowadnic ................................................................................................................................... 159
Etap 5: Zmiana wielkości ramki danych ................................................................................................................................. 160
Etap 6: Przybliżanie danych i zablokowanie skali................................................................................................................... 161
Etap 7: Redakcja opisów ........................................................................................................................................................ 162
Etap 8: Wstawianie tytułu ..................................................................................................................................................... 164
Etap 9: Wstawianie legendy .................................................................................................................................................. 165
Etap 10: Modyfikacja legendy................................................................................................................................................ 167
Etap 11: Wstawianie podziałki liniowej ................................................................................................................................. 169
Etap 12: Wstawianie tekstu ................................................................................................................................................... 171
Etap 13: Wstawianie dodatkowego tekstu ............................................................................................................................ 172
Etap 14: Eksport i zapis mapy ................................................................................................................................................ 174
Etap 15: Przegląd mapy w oknie Widok Danych .................................................................................................................... 174
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................. 175
Odpowiedzi do ćwiczenia 6 .................................................................................................................................................... 176
7
PRZEGLĄD DANYCH GEOGRAFICZNYCH ........................................................................................................ 177
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 177
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 177
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 177
Model wektorowy ................................................................................................................................................... 178
Organizacja danych wektorowych .......................................................................................................................... 179
Model danych rastrowych ....................................................................................................................................... 180
Organizacja danych rastrowych .............................................................................................................................. 181
Jak przechowujemy dane w geobazie? ................................................................................................................... 182
Aplikacja ArcCatalog: Zarządzanie danymi .............................................................................................................. 183
ĆWICZENIE 7: PRZEGLĄD DANYCH GEOGRAFICZNYCH .................................................................................................... 184
4
Etap 1: Zapoznanie się z aplikacją ArcCatalog .......................................................................................................................184
Etap 2: Użycie różnych widoków do wyświetlania danych .....................................................................................................186
Etap 3: Przegląd danych .........................................................................................................................................................187
Etap 4: Przegląd metadanych ................................................................................................................................................188
Etap 5: Przegląd Własności klasy obiektów............................................................................................................................190
Etap 6: Przegląd pozostałych danych .....................................................................................................................................191
Etap 7: Zarządzanie danymi ...................................................................................................................................................193
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................. 196
Odpowiedzi do ćwiczenia 7 ....................................................................................................................................................196
8
PUBLIKACJA MAPY ........................................................................................................................................ 197
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 197
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 197
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 197
ĆWICZENIE 8: UDOSTĘPNIANIE MAP PRZY UŻYCIU OPROGRAMOWANIA ARCGIS SERVER I ARCGIS.COM ................................... 198
Etap 1: Połączenie z lokalnie zainstalowanym oprogramowaniem ArcGIS Server .................................................................199
Etap 2: Tworzenie mapy .........................................................................................................................................................201
Etap 3: Udostępnianie mapy w formie usługi mapowej .........................................................................................................202
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................. 204
9
ZARZĄDZANIE TABELAMI............................................................................................................................... 205
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 205
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 205
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 205
Wykorzystywanie informacji zawartych w tabelach ............................................................................................... 205
Własności pól, aliasów i opcje wyświetlania tabeli ................................................................................................. 207
ĆWICZENIE 9A: USTAWIENIE WŁASNOŚCI TABELI .......................................................................................................... 207
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy........................................................................................................................................208
Etap 2: Otwarcie tabeli atrybutów warstwy Powiaty .............................................................................................................208
Etap 3: Sortowanie pola i wybór rekordów ............................................................................................................................209
Etap 4: Formatowanie pola ....................................................................................................................................................210
Etap 5: Pozyskanie statystyk z pól ..........................................................................................................................................211
Etap 6: Sortowanie tabeli w oparciu o kilka pól .....................................................................................................................212
Etap 7: Ustawienie widoczności i własności aliasu .................................................................................................................213
Etap 8: Dostosowanie szerokości pól .....................................................................................................................................215
Etap 9: (Opcjonalny) Zmiana wyglądu tabeli atrybutu...........................................................................................................216
Etap 10: (Opcjonalny) Utworzenie wykresu ...........................................................................................................................218
Tabele atrybutów warstwy (tabele przestrzenne) .................................................................................................. 222
Tabele nieprzestrzenne ........................................................................................................................................... 223
Porównanie pól w tabelach przestrzennych i nieprzestrzennych ........................................................................... 224
Co zrobić, jeśli… ....................................................................................................................................................... 225
Złączanie tabel......................................................................................................................................................... 226
Relacje tabel ............................................................................................................................................................ 227
ĆWICZENIE 9B: ZŁĄCZENIA I POWIĄZANIA TABEL .......................................................................................................... 228
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap i przejrzenie danych.................................................................................................229
Etap 2: Dodanie tabeli nieprzestrzennej.................................................................................................................................230
Etap 3: Porównanie dwóch tabel ...........................................................................................................................................231
Etap 4: Złączenie tabel ...........................................................................................................................................................232
Etap 5: Analiza złączonej tabeli ..............................................................................................................................................233
Etap 6: Symbolizacja danych w oparciu o atrybuty pochodzące z dołączonej tabeli..............................................................233
Etap 7: Usunięcie złączeń .......................................................................................................................................................234
Etap 8: Dodanie kolejnej nieprzestrzennej tabeli do dokumentu mapy .................................................................................235
Etap 9: Porównanie tabel .......................................................................................................................................................236
Etap 10: Analiza tabeli ...........................................................................................................................................................236
Etap 11: Relacja tabel ............................................................................................................................................................237
Etap 12: Eksploracja i usunięcie relacji ...................................................................................................................................238
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................. 240
Odpowiedzi do ćwiczenia 9 ....................................................................................................................................................241
10
EDYCJA OBIEKTÓW I ATRYBUTÓW ................................................................................................................ 243
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 243
5
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 243
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 243
Co to jest edycja? .................................................................................................................................................... 243
Typy danych podlegające edycji? ............................................................................................................................ 244
Sposoby tworzenia i edycji danych ......................................................................................................................... 245
Przygotowanie mapy do edycji................................................................................................................................ 246
Szablony obiektów .................................................................................................................................................. 247
Dociąganie ............................................................................................................................................................... 248
Schemat działania edycyjnego ................................................................................................................................ 249
Edycja atrybutów..................................................................................................................................................... 250
Obliczanie wartości atrybutów pól .......................................................................................................................... 251
ĆWICZENIE 10: EDYCJA OBIEKTÓW I ATRYBUTÓW W APLIKACJI ARCMAP........................................................................... 252
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy i przygotowanie warstwy podkładowej ......................................................................... 252
Etap 2: Utworzenie nowego obiektu punktowego i aktualizacja atrybutów ......................................................................... 253
Etap 3: Utworzenie punktu na podstawie współrzędnych i aktualizacja atrybutu ................................................................. 258
Etap 4: Aktualizacja atrybutu dla wielu obiektów ................................................................................................................. 259
Etap 5: Wektoryzacja obiektu liniowego i aktualizacja atrybutu ........................................................................................... 260
Etap 6: Dociąganie do wierzchołków obiektu ........................................................................................................................ 264
Etap 7: Modyfikacja wierzchołków obiektu ........................................................................................................................... 265
Etap 8: Wektoryzacja nowego obiektu i aktualizacja atrybutów ........................................................................................... 266
Etap 9: (Opcjonalny) Obliczenie wartości atrybutów ............................................................................................................. 268
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................. 270
Odpowiedzi do ćwiczenia 10 .................................................................................................................................................. 271
11
TWORZENIE GEOBAZ I KLAS OBIEKTÓW ....................................................................................................... 272
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 272
Zagadnienia ............................................................................................................................................................. 272
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 272
Organizacja danych w geobazie .............................................................................................................................. 273
Organizacja danych w klasie obiektów .................................................................................................................... 274
Schemat tworzenia nowych danych ........................................................................................................................ 275
Zdefiniowanie Własności klasy obiektów (schemat) ............................................................................................... 276
Definiowanie atrybutów klas obiektów .................................................................................................................. 277
Po co tworzyć dokumentację dla danych (tworzyć metadane)? ............................................................................. 278
ĆWICZENIE 11: TWORZENIE I DOKUMENTACJA DANYCH................................................................................................. 279
Etap 1: Utworzenie geobazy .................................................................................................................................................. 280
Etap 2: Analiza danych........................................................................................................................................................... 281
Etap 3: Dodanie i usunięcie pola ............................................................................................................................................ 283
Etap 4: Dodanie wartości do nowego pola ............................................................................................................................ 285
Etap 5: Utworzenie nowej klasy obiektów ............................................................................................................................. 289
Etap 6: Zdefiniowanie atrybutu dla nowej klasy obiektów .................................................................................................... 292
Etap 7: Wyszukanie ośrodka sportowego .............................................................................................................................. 293
Etap 8: Utworzenie nowego obiektu ...................................................................................................................................... 294
Etap 9: Uzupełnienie atrybutów nowego obiektu .................................................................................................................. 300
PODSUMOWANIE ................................................................................................................................................. 302
Odpowiedzi do ćwiczenia 11 .................................................................................................................................................. 303
12
ANALIZY PRZESTRZENNE ............................................................................................................................... 304
Wprowadzenie ........................................................................................................................................................ 304
Cel ćwiczenia ........................................................................................................................................................... 304
Rozwiązanie problemów geograficznych ................................................................................................................ 305
Typowe operacje analiz ........................................................................................................................................... 306
Praca z zapytaniami atrybutowymi ......................................................................................................................... 307
Praca z zapytaniami przestrzennymi ....................................................................................................................... 308
Ekstrakcja obiektów za pomocą narzędzia Wytnij .................................................................................................. 309
Buforowanie obiektów ............................................................................................................................................ 310
Analizy nakładania ................................................................................................................................................... 311
Przetnij .................................................................................................................................................................... 312
Sumuj....................................................................................................................................................................... 313
ĆWICZENIE 12A: ANALIZY PRZESTRZENNE .................................................................................................................. 314
6
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy........................................................................................................................................314
Etap 2: Eksploracja warstw siedlisk ........................................................................................................................................315
Etap 3: Przycięcie rzek do zasięgu siedlisk ..............................................................................................................................317
Etap 4: Utworzenie buforów ..................................................................................................................................................317
Etap 5: Utworzenie sumy warstw siedlisk ..............................................................................................................................319
Etap 6: Przecięcie warstw siedlisk i buforów rzek...................................................................................................................321
Etap 7: Wyszukanie siedlisk w odległości 1500 metrów od rzeki ...........................................................................................322
ĆWICZENIE 12B: ANALIZA DANYCH O GLEBACH ............................................................................................................ 324
Etap 1: Aktywowanie ramki danych .......................................................................................................................................324
Etap 2: Selekcja obiektów według atrybutów ........................................................................................................................325
Etap 3: Utworzenie pliku shape z wybranych obiektów .........................................................................................................327
Etap 4: Przestrzenny wybór obiektów ....................................................................................................................................328
Etap 5: Podsumowanie tabeli atrybutów ...............................................................................................................................331
Etap 6: Wyszukanie typów gleb w zasięgu stref .....................................................................................................................334
ĆWICZENIE 12C: (OPCJONALNE) SYMBOLIZACJA WARSTW I UTWORZENIE KOMPOZYCJI MAPY................................................. 338
Etap 1: Utworzenie i wyeksportowanie kompozycji mapy .....................................................................................................338
PODSUMOWANIE .................................................................................................................................................. 339
Odpowiedzi do ćwiczenia 12 ..................................................................................................................................................340
7
Wprowadzenie
W trakcie kursu zapoznasz się z narzędziami i funkcjonalnością ArcGIS oraz nauczysz się jak
używać warstw, symbolizacji oraz innych elementów do tworzenia map i wizualizacji danych
geograficznych. Przyjrzysz się także danym zawartym na mapach oraz dowiesz się z jakimi
rodzajami danych można pracować w ArcGIS. Dodatkowo, dowiesz się również jak dodawać,
aktualizować dane oraz w jaki sposób integrować dane pochodzące z wielu źródeł.
Po zapoznaniu się z mapami i danymi, wykorzystasz swoją wiedzę oraz dodatkowe narzędzia
ArcGIS do przeprowadzenia przykładowych analiz przestrzennych, uzyskiwania nowych danych
oraz rozwiązania różnego rodzaju problemów geograficznych.
Kurs opracowany został dla wersji 10.3 oprogramowania ArcGIS.
Cele kursu
W trakcie kursu zdobędziesz następujące umiejętności:
 Wizualizacja danych geograficznych w aplikacji ArcMap.
 Zarządzanie warstwami w dokumencie mapy.
 Symbolizacja, klasyfikacja, oraz etykietowanie danych geograficznych.
 Tworzenie kompozycji mapowych.
 Stosowanie różnych typów danych geograficznych.
 Publikacja usługi mapowej
 Łączenie przestrzennych i nie przestrzennych danych tabelarycznych.
 Edycja danych geograficznych
 Tworzenie geobazy i nowych danych geograficznych
 Użycie zapytań i analiz przestrzennych do rozwiązywania problemów geograficznych.
9
1
Warstwy mapy
Wprowadzenie
Celem tej lekcji jest zapoznanie się z możliwościami wykorzystywania map i ich wizualizacji
w systemach informacji geograficznej. Do tego celu zostanie wykorzystana aplikacja mapowa
ArcGIS – ArcMap, przy pomocy której dokonana zostanie eksploracja oraz warstw, które wchodzą
w jej skład. Podczas tej lekcji poruszone zostaną tematy związane z obiektami występującymi
na mapie, relacjami między nimi oraz danymi, do których się one odnoszą. Dodatkowo zostaną
zbadane relację między obiektami widocznymi na mapie, a informacjami o tych obiektach w tabeli
atrybutów.
Zagadnienia
 GIS i mapy
 ArcMap: aplikacja mapowa
 Mapy i warstwy
 Klasy obiektów i warstwy
 Struktura klasy obiektów
 Wyświetlanie i dodawanie warstw
Cele ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 Wykorzystywania map,
 Wizualizacji warstw w aplikacji ArcMap,
 Dodawania warstw do mapy.
10
ArcMap: aplikacja mapowa
11
Mapy i warstwy
12
Klasy obiektów i warstwy
Klasa obiektów
 Zbiór podobnych obiektów i ich atrybutów



Ten sam typ geometrii
Te same atrybuty
Wspólny zasięg geograficzny
 Unikalny identyfikator ID, geometria oraz inne atrybuty przechowywane z tabeli atrybutów

Obiekty powiązane z rekordami w tabeli
Warstwa
 Graficzna reprezentacja klasy obiektów
 Nie przechowuje danych, tylko się do nich odnosi
 Definiuje nazwę, wygląd i inne własności danych
 Nie zostanie wyświetlona w aplikacji ArcMap, jeśli zmieni się ścieżka dostępu do danych
13
Struktura klasy obiektów
Jakich klas obiektów używasz w swojej pracy?
14
Ćwiczenie 1: Praca z danymi w aplikacji ArcMap
Szacowany czas wykonania ćwiczenia: 25 minut
W tym ćwiczeniu wykorzystasz aplikację ArcMap do wyświetlenia warstw oraz do przejrzenia
atrybutowych i przestrzennych własności danych obejmujących swym zasięgiem terytorium Polski.
W tym ćwiczeniu:
 zmienisz widoczność warstwy, kolejność wyświetlania oraz symbolizację.
 dodasz warstwy do aplikacji ArcMap,
 wykonasz identyfikację oraz pomiar obiektów,
 wybierzesz podgrupę obiektów, która zostanie wykorzystana do dalszej analizy.
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap
W tym etapie wykorzystasz aplikację ArcMap do otwarcia wskazanego dokumentu mapy.
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy Mapa_Polski.mxd znajdujący się w
folderze …\Student\Desk2\Ćwiczenie_01
 Zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap.
Aplikacja ArcMap podzielona jest na dwa główne okna: tabelę zawartości znajdujące się po lewej
stronie i okno wyświetlania mapy po prawej stronie.
 Aby powiększyć obszar wyświetlania mapy do zasięgu granic Polski, tak jak jest to
pokazane na rysunku, z menu Zakładki (Bookmarks), wybierz Polska.
15
Niektóre paski narzędziowe są domyślnie włączone. Nie mają one ustalonego miejsca w interfejsie
aplikacji. Można je zadokować lub pozostawić niezmienione.
Jeżeli masz ochotę, poświęć chwilę na rozmieszczenie pasków narzędziowych. Twoje ustawienia
nie muszą pasować do powyższej grafiki.
 Aby otworzyć okno Katalog (Catalog) kliknij zakładkę o tej samej nazwie znajdującą się po
prawej stronie okna wyświetlania aplikacji ArcMap,
 Kliknij ikonę Podłącz folder (Connect To Folder)
.
 W oknie Podłącz folder (Connect To Folder) wskaż folder zawierający dane szkoleniowe
\Student\DESK2.
 Wybierz folder DESK2.
 Kliknij OK.
Ten folder umożliwi szybszy dostęp do danych przetwarzanych w czasie wykonania całego kursu.
Etap 2: Praca z warstwami
W tym etapie zapoznasz się z możliwością zarządzania widocznością warstw, zmianą kolejności
ich wyświetlania oraz sposobem ich usuwania.
Tabela zawartości (Table Of Contents) zawiera informacje o warstwach wyświetlanych na mapie.
Zauważ, że na górze tabeli, poniżej jej nazwy, zaznaczona jest opcja Lista według kolejności
rysowania (List By Drawing Order) .
Za pomocą Listy według kolejności rysowania zmienisz zawartość mapy oraz widoczność
i kolejność wyświetlania warstw.
 Kliknij każdy z przycisków poniżej nazwy Tabela zawartości (Table Of Contents) i zwróć
uwagę na zachodzące zmiany.
16
 Kliknij ponownie przycisk Lista według kolejności rysowania (List By Drawing Order)
 Wyłącz zaznaczenie kontrolki znajdującej się po lewej stronie warstwy Miasta_główne.
.
Miasta zniknęły z obszaru wyświetlania mapy.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij przycisk Lista według widoczności (List By
Visibility)
.
Zauważ, że warstwa Miasta_główne znajduje się poniżej rozwijalnego nagłówka Niewidoczne.
 Kliknij jasnoszarą ikonę znajdującą się po lewej stronie nazwy warstwy Miasta_główne,
aby ponownie wyświetlić miasta.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij przycisk Lista według kolejności rysowania
(List By Drawing Order)
.
Zwróć uwagę, ze kontrolka przy warstwie Miasta_główne jest zaznaczona i miasta są widoczne
w obszarze wyświetlania mapy.
 Wyłącz zaznaczenie kontrolki znajdującej się obok warstwy Województwa, a następnie
zaznacz ją ponownie. Zrób to samo dla wszystkich innych warstw.
 Kliknij warstwę Miasta_główne, aby ją podświetlić.
 Kliknij i przytrzymaj lewy przycisk myszy, a następnie przeciągnij warstwę na spód Tabeli
zawartości (Table Of Contents).
Podczas przesuwania, aktualna pozycja warstwy jest wskazana za pomocą poziomej czarnej
linii.
 Zwolnij lewy przycisk myszy, gdy warstwa będzie na spodzie Tabeli zawartości (Table Of
Contents).
Miasta przestały być widoczne, ponieważ zostały przykryte przez pozostałe warstwy. Na spodzie
mapy wyświetlane są warstwy zawarte w dolnej części Tabeli zawartości, natomiast na wierzchu,
te które znajdują się w górnej części Tabeli zawartości.
 Przeciągnij i upuść warstwę Miasta_główne na górę Tabeli zawartości (Table Of Contents).
 Przeciągnij i upuść warstwę Cieki poniżej warstwy Województwa.
Cieki przestały być widoczne, ponieważ zostały zasłonięte przez poligonową warstwę
Województwa.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Drogi_główne i wybierz Usuń (Remove).
Drogi zniknęły z obszaru wyświetlania mapy, ponieważ warstwa została usunięta.
Uwaga: Usunięcie warstwy z poziomu aplikacji ArcMap nie powoduje trwałego usunięcia klasy
17
obiektów z dysku twardego komputera.
 Kliknij warstwę Miasta_główne. Kliknij ponownie i zmień nazwę warstwy na Miasta
Główne. Naciśnij klawisz Enter.
 Zmień nazwę warstwy Wody_pow na Wody Powierzchniowe oraz Granica_Państwa
na Granica Państwa.
Etap 3: Zmiana symbolizacji
W tym etapie zapoznasz się ze sposobem zmiany symbolizacji warstwy poprzez modyfikację
kolorów i symboli, które reprezentują obiekty na mapie.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy symbol
znajdujący się pod warstwą Województwa (kolorowy prostokąt znajdujący się pod nazwą
warstwy).
 Przesuwaj wskaźnik myszy nad paletą i zatrzymaj na chwilę nad wybranym kolorem.
Zatrzymanie wskaźnika myszy powoduje wyświetlenie nazwy danego koloru.
 Aby zmienić symbolizację warstwy Województwa, kliknij na palecie kolorów kwadrat
reprezentujący barwę o nazwie Yucca Yellow (wiersz 1, kolumna 5).
Kliknięcie prawym przyciskiem myszy umożliwia jedynie zmianę koloru wypełnienia poligonu.
Obrys, rodzaj symbolu, rodzaj wypełnienia i inne własności można zmieniać w inny sposób.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij lewym przyciskiem myszy symbol warstwy
Wody Powierzchniowe.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) w sekcji Opcje (Options) zmień szerokość
obrysu na 0 i kliknij OK.
18
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij symbol warstwy Miasta Główne.
Symbole dostępne w oknie Selektora symboli różnią się w zależności od typu geometrii
przechowywanego w warstwie (punkty, linie lub poligony).
 Zapoznaj się z dostępnymi w rozwijalnej liście, symbolami. Możesz interaktywnie wybrać
symbol z listy lub wyszukać interesujący Cię symbol.
 W górnej części okna Selektor symboli (Symbol Selector) wpisz Star 3 i kliknij przycisk
Wyszukaj (Search)
.
Proces indeksowania jest wykonywany w tle działającej aplikacji. Po chwili zostaje wyświetlona
lista symboli posiadających w nazwie ciąg znaków ‘Star 3’.
Przewiń zawartość okna.
 Zaznacz symbol znajdujący się pod nagłówkiem ESRI.
 W sekcji Bieżący Symbol (Current Symbol) kliknij kwadrat przy polu Kolor (Color) i zmień
kolor na Mars Red (trzeci wiersz, druga kolumna).
 Zmień rozmiar symbolu na 16.
 Kliknij OK.
19
Etap 4: Dodanie warstwy do mapy
W tym etapie dodasz nowe warstwy do istniejącej mapy.
 Kliknij zakładkę Katalog (Catalog) znajdującą się po prawej stronie okna wyświetlania
mapy.
Ponieważ ten etap będzie wykonywany w oknie Katalog, dlatego usuniemy opcję auto-ukrywania.
Wskazówka: Kliknij przycisk Auto ukrywanie
, aby pinezka była skierowana w dół.
Aby ponownie włączyć opcję auto ukrywania, należy jeszcze raz kliknąć przycisk Auto ukrywanie.
Jedną z kluczowych przestrzeni roboczych w aplikacji ArcMap jest połączenie z folderem
głównym, w którym zapisany jest dokument mapy.
Folder główny jest umieszczony na samej górze okna Katalog i domyślnie są w nim zapisywane
wyniki operacji przeprowadzanych w aplikacji ArcMap, przechowywane nowe zestawy danych
oraz informacje o dostępie do plików.
Folder główny rozpoznasz po jego nazwie oraz charakterystycznej ikonie , znajdującej się w
polu Adres.
 W oknie Katalog (Catalog) poniżej Folder główny – DESK2\Ćwiczenie_01, rozwiń
zawartość geobazy Polska.gdb klikając na znak plusa, znajdującego się po lewej stronie.
 Kliknij klasę obiektów ParkiNar, aby ją zaznaczyć.
 Przeciągnij klasę obiektów ParkiNar z okna Katalog (Catalog) i upuść w Tabeli zawartości
(Table Of Contents) poniżej warstwy Wody Powierzchniowe.
Uwaga: Aby dodać warstwę do aplikacji ArcMap można skorzystać również z przycisku Dodaj dane
(Add Data)
znajdującego się na pasku narzędziowym Standardowy (Standard).
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij pustą, białą przestrzeń, aby wyłączyć
zaznaczenie nowo dodanej warstwy.
Pomimo, że nazwa klasy obiektów to ParkiNar, nazwa warstwy została przyjęta, jako Parki
Narodowe. Dzieję się tak, ponieważ we własnościach klasy obiektów został przypisany alias
nazwy.
20
Kiedy warstwa zostanie dodana do aplikacji ArcMap jej symbolizacja przypisywana jest w sposób
losowy. Nowa warstwa Parki Narodowe prawdopodobnie nie jest wyświetlana w naturalnym,
zielonym kolorze.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy symbol warstwy Parki Narodowe i zmień Kolor
wypełnienia na Leaf Green (wiersz 5, kolumna 7).
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij plik warstwy Wysokość.lyr.
 Przeciągnij i upuść ją w obszarze wyświetlania mapy w ArcMap.
Plik warstwy został dodany na spodzie Tabeli zawartości. Zauważ, że zostały zdefiniowana paleta
barw dla wartości przechowywanych w pliku.
Dlaczego plik warstwy Wysokość nie jest widoczny na mapie?
 Przenieś warstwę Wysokość poniżej warstwy Cieki.
Podaj nazwę zestawu danych rastrowych, do których odnosi się plik warstwy Wysokość?
 Zmień kolejność warstw w Tabeli zawartości (Table Of Contents) zgodnie z poniższą listą:








Miasta Główne
Cieki
Parki Narodowe
Wody Powierzchniowe
Województwa
Wysokość
Granica Państwa
Siatka
 Kliknij symbol warstwy Województwa. W oknie Selektora symboli (Symbol Selector) jako
Kolor wypełnienia wybierz opcję Brak koloru (No Color). Kliknij OK, aby zamknąć okno
Selektora symboli (Symbol Selector).
Teraz widoczne są warstwy: Miasta Główne, Cieki, Parki Narodowe, Wody Powierzchniowe,
Województwa oraz Wysokość. W tym etapie nie będziesz już korzystać z okna Katalog, włączysz
dla niego opcję auto ukrywania.
 Włącz opcję auto ukrywania okna Katalog (Catalog).
Uwaga: Jeśli będzie konieczne ponowne otworzenie okna Katalog (Catalog) kliknij bądź tylko
umieść wskaźnik myszy na zakładce Katalog (Catalog) w oknie aplikacji ArcMap.
21
Etap 5: Pasek Narzędziowy - Narzędzia
W tym etapie zapoznasz się z niektórymi narzędziami znajdującymi się na pasku narzędziowym
Narzędzia. Narzędzia te służą do nawigacji w obszarze wyświetlania mapy oraz do pozyskiwania
podstawowych informacji o obiektach. Polecenia te są powszechnie wykorzystywane przez
użytkowników aplikacji ArcMap.
 Umieść wskaźnik myszy nad jednym z obiektów reprezentujących miasto.
Nazwa miasta pojawia się w dodatkowym polu informacyjnym. Tego typu informacja jest
własnością warstwy, można ją włączać lub wyłączać oraz przypisać do dowolnego atrybutu
znajdującego się w tabeli atrybutów warstwy.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Powiększ (Zoom In)
 Narysuj prostokąt zasięgu wokół Warszawy.
.
Wielkość powiększenia nie ma znaczenia. Prawdopodobnie bieżąca skala będzie zawierała się
w zakresie od 1:250 000 do 1:1 000 000. Skala mapy widoczna jest na pasku narzędziowym
Standardowy.
Uwaga: Istnieje możliwość zmiany skali poprzez bezpośrednie wpisanie żądanej wartości w oknie
skali mapy.

 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij narzędzie Identyfikuj (Identify)
,a
22
następnie kliknij dowolne miejsce w obszarze wyświetlania mapy.
Okno Identyfikuj można zadokować podobnie jak tabelę zawartości czy okno Katalog. Umieścisz
je teraz w wybranej pozycji.
 Kliknij nagłówek okna Identyfikuj (Identify) i przytrzymaj lewy przycisk myszy, a następnie
przeciągnij okno dopóki na środku ekranu nie pojawią się niebieskie kontrolki w kształcie
rombów umożliwiające zadokowanie okna.
 Kontynuuj przeciąganie okna Identyfikuj (Identify) dopóki wskaźnik myszy nie znajdzie się
nad położoną po prawej stronie ekranu kontrolką w kształcie rombu.
Kontrolka zmieni kolor na ciemnoniebieski, a w tle pojawi się cień przedstawiający kształt okna
Identyfikuj po zadokowaniu.
 Zwolnij lewy przycisk myszy.
Po zadokowaniu okno Identyfikuj znajduje się po tej samej stronie, co okna Katalog i Wyszukaj.
Zakładka Identyfikuj powinna być widoczna po prawej stronie okna wyświetlania mapy.
Wskazówka: Jeśli nie widzisz zakładki Identyfikuj (Identify) kliknij przycisk Auto ukrywanie (Auto
Hide) w oknie Identyfikuj (Identify).
 Jeśli to konieczne, wybierz z listy rozwijalnej pola Identyfikuj z (Identify from) opcję
<Wierzchnia warstwa tematyczna>(<Top most layer>).
Jeśli zostanie wyświetlonych kilka nakładających się warstw powyższe polecenie zidentyfikuje
obiekty z warstwy znajdującej się najbliżej górnej części Tabeli zawartości.
Jak się nazywa zbiornik wodny znajdujący się w odległości około 20 km na północ od
Warszawy?
Teraz znajdziesz inny zbiornik wodny.




W Menu głównym wybierz Zakładki (Bookmarks) > Polska.
Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) wybierz kliknij przycisk Znajdź (Find)
W oknie Znajdź (Find) wybierz zakładkę Obiekty.
W polu Znajdź (Find) wpisz Rospuda.
.
Pozostałe ustawienia pozostaw domyślne. Zwróć uwagę na możliwość precyzyjnego określenia,
które warstwy oraz jakie jej pola mają być przeszukiwane. Narzędzie Znajdź wyszukuje obiekty,
które zawierają poszukiwany ciąg znaków lub jego fragment.
 Kliknij Znajdź (Find).
23
W dolnej części zostało wyświetlone okno z wynikami. Znaleziono jeden wynik. Jezioro Rospuda
to nazwa obiektu znajdującego się w warstwie Wody Powierzchniowe.
 Przesuń okno Znajdź (Find) tak, aby była widoczna większa część mapy.
 W obszarze wyników kliknij prawym przyciskiem myszy Jezioro Rospuda i wybierz
Podświetl (Flash).
Zbiornik wody znajdujący się na północ od Warszawy został podświetlony.
 W obszarze wyników kliknij ponownie prawym przyciskiem myszy Jezioro Rospuda
i wybierz Powiększ Do (Zoom To).
Jakie jest pole powierzchni Jeziora Rospuda?
 Zamknij okno Znajdź (Find).
 Z Menu głównym kliknij Zakładki (Bookmarks) >Polska.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) i kliknij przycisk Zmierz (Measure)
.
W górnej części okna znajduje się pozioma lista zawierająca dostępne narzędzia.
 Przytrzymaj wskaźnik myszy nad każdym z narzędzi i zapoznaj się z opisem.
 Jeśli to konieczne przesuń okno Zmierz (Measure) z obszaru wyświetlania mapy.
 Upewnij się, że wybrane jest narzędzie Zmierz linię (Measure Line) . Kliknij Wybierz
jednostki (Choose Units
, wskaż Odległość (Distance) i wybierz Kilometry (Kilometers).
 Zmierz odległość pomiędzy Warszawą a Białymstokiem.
Wynik zmierzonej odległość pomiędzy dwoma miastami wyświetlony jest w oknie Zmierz.
Wartość powinna być bliska 177 km. Wynik zależy od dokładności danych reprezentujących
miasta, a czasem również od odwzorowania mapy.
 W oknie Zmierz (Measure) kliknij przycisk Wyczyść i zresetuj wyniki (Clear And Reset
Results) .
 Zamknij okno Zmierz (Measure).
Etap 6: Selekcja obiektów i rekordów
W tym etapie dowiesz się, jak uzyskać informację o podgrupie obiektów wykorzystując metody
selekcji obiektów znajdujących się na mapie oraz selekcji rekordów w tabeli atrybutów.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij Wybierz obiekty za pomocą prostokąta
zasięgu (Select By Rectangle) .
24
 Aby wykonać selekcję, zakreśl prostokąt zasięgu wokół jednego z miast.
Wybrane miasto zostało podświetlone na mapie, a wraz z nim znajdujące się w zasięgu prostokąta
obiekty z pozostałych warstw tj. Województwa, Cieki, Wody Powierzchniowe i inne.
Domyślnie wszystkie warstwy w ArcMap podlegają selekcji.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wyczyść wybrane obiekty (Clear
Selected Features)
.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy na warstwę Miasta Główne, następnie wybierz Selekcja
(Selection) > Uczyń wybieralną tylko tę warstwę (Make This The Only Selectable Layer).
 Za pomocą ciągle aktywnego narzędzia Wybierz obiekty ponownie zaznacz prostokątem
zasięgu wybrane miasto.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij przycisk Lista według selekcji (List By
Selection ) .
Wyselekcjonowane miasto zostało podświetlone na mapie, zaś żadne inne obiekty tym razem nie
zostały wyselekcjonowane. W Tabeli zawartości widnieje informacja wskazująca ilość obiektów
wyselekcjonowanych w warstwie Miasta Główne.
Uwaga: Liczba wybranych obiektów jest także wyświetlana w lewym dolnym rogu Paska Stanu
aplikacji ArcMap.
 Kliknij przycisk Wyczyść wybrane obiekty (Clear Selected Features)
warstwie Miasta Główne.
, znajdujący się przy
W momencie, gdy zarządzasz warstwami mapy z poziomu Listy według selekcji możesz w bardzo
prosty sposób kontrolować, które warstwy aktualnie podlegają wybieralne.
 Kliknij przycisk Lista według kolejności rysowania (List By Drawing Order), następnie
kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Miasta Główne i wybierz Powiększ do zasięgu
warstwy (Zoom To Layer).
 Przytrzymaj klawisz Shift i zaznacz pojedynczo trzy dowolnie wybrane miasta na północy
Polski.
25
Trzy wskazane miasta zostały wyselekcjonowane.
 Teraz za pomocą prostokąta zasięgu wybierz trzy inne leżące blisko siebie miasta (np.
na zachodzie Polski).
Kiedy zostanie utworzona nowa selekcja, już istniejąca selekcja jest domyślnie usuwana.
Uwaga: Zmiana domyślnych ustawień dotyczących selekcji jest możliwa poprzez Selekcja
(Selection) > Metoda selekcji interaktywnej (Interactive Selection Method)
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Miasta Główne i wybierz Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table).
Rekordy odpowiadające wyselekcjonowanym miastom są podświetlone.
 Kliknij i przeciągnij nagłówek okna Tabela (Table), aby zadokować je w dolnej części
wyświetlania mapy.
 W tabeli atrybutów kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola POP i wybierz
Statystyka (Statistics).
 Okno Statystyki selekcji dla Miasta Główne (Statistics of Miasta Główne) zawiera
podsumowania statystyczne dotyczące aktualnie wyselekcjonowanych obiektów.
Jaka jest średnia liczba mieszkańców w trzech wyselekcjonowanych miastach?
 Zamknij okno Statystyki selekcji dla Miasta Główne (Statistics of Miasta Główne).
26
 W górnej części okna tabeli atrybutów kliknij przycisk Odwróć selekcję (Switch Selection).
Nastąpiła zamiana wyselekcjonowanych obiektów. Wcześniej pominięte miasta są teraz
wyselekcjonowane, zaś trzy wybrane obiekty nie są teraz zaznaczone.
 W tabeli atrybutów kliknij ponownie prawym przyciskiem myszy nagłówek pola POP i
wybierz Statystyka (Statistics).
Jaka jest średnia liczba mieszkańców w aktualnie wyselekcjonowanych miastach?
 Zamknij okno Statystyki selekcji dla Miasta Główne (Statistics of Miasta Główne).
 Kliknij prawym przyciskiem myszy szary kwadrat, znajdujący się po lewej stronie
dowolnego rekordu i wybierz Powiększ Do (Zoom To).
Obszar mapy został przeskalowany do zasięgu jednego z wyselekcjonowanych obiektów.
 Zamknij okno Tabela (Table).
 Wyczyść wybrane obiekty.
 Zmień zasięg wyświetlania mapy do zakładki przestrzennej Polska.
Etap 7: Zapis zmian w dokumencie mapy
W tym etapie pod nową nazwą zapiszesz zmodyfikowany w poprzednich etapach dokument mapy.
 W Menu głównym kliknij Plik > Zapisz jako…(File > Save As…)
 Przejdź do folderu \Student\DESK2\Ćwiczenie_01
 W otwartym oknie dialogowym zmień nazwę dokumentu na PolskaNMT i kliknij Zapisz
(Save).
 Zamknij aplikację ArcMap.
Podsumowanie
Jaka jest różnica miedzy warstwą a klasą obiektów?
27
Do czego mogą być używane mapy GIS?
28
Odpowiedzi do ćwiczenia 1
Ćwiczenie 1: Warstwy mapy
1. Dlaczego plik warstwy Wysokość nie jest widoczny na mapie?
Odpowiedź: Jest zasłonięty przez warstwę Województwa, Granica Państwa i Siatka.
2. Podaj nazwę zestawu danych rastrowych, do których odnosi się plik warstwy
Wysokość?
Odpowiedź: NMT.
3. Jak nazywa się zbiornik znajdujący się w odległości ok. 20 km na północ od Warszawy?
Odpowiedź: Zalew Zegrzyński.
4. Jakie jest pole powierzchni Jeziora Rospuda?
Odpowiedź: Ok. 6,4 kilometrów kwadratowych.
5. Jaka jest średnia liczba mieszkańców w trzech wyselekcjonowanych miastach?
Odpowiedź: Zależy od miast wybranych do selekcji.
6. Jaka jest średnia liczba mieszkańców w aktualnie wyselekcjonowanych miastach?
Odpowiedź: Zależy od miast wybranych do selekcji.
Podsumowanie
1. Jaka jest różnica między warstwą a klasą obiektów?
Odpowiedź: Warstwa jest reprezentacją klasy obiektów. Nie przechowuje danych, a jedynie
odnosi się do danych. Określa sposób wyświetlania danych na mapie.
Klasa obiektów jest zbiorem podobnych obiektów i ich atrybutów. Obiekty mają ten sam typ
geometrii, a każdemu pojedynczemu obiektowi odpowiada jeden rekord (wiersz) w tabeli
atrybutów.
2. Do czego mogą być używane mapy GIS?
Odpowiedź: Mapy GIS są używane do wizualizacji danych geograficznych, gromadzenia
i analizowania danych, przekazywania informacji oraz dzielenia się danymi z innymi
użytkownikami.
29
2
Praca z warstwami mapy
Wprowadzenie
W tym ćwiczeniu poznasz różne sposoby ograniczenia liczby wyświetlanych danych z warstw
tematycznych. Będziesz pracować z różnymi typami warstw, tworzyć pakiety warstw oraz pliki
warstw. Plik warstwy pozwala na przechowywanie określonych przez Ciebie ustawień i pozwala
na ich udostępnienia innym użytkownikom mających dostęp do danych źródłowych.
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 kontroli widoczności warstw i ich obiektów w aplikacji ArcMap,
 zapisywania danych umożliwiając ich udostępnienie innym użytkownikom.
30
Notatki
Przybliżanie z użyciem poleceń i narzędzi
Powiększ
warstwy
do
zasięgu Szybki i prosty sposób na powiększenie widoku do danej warstwy
Powiększ do wybranych Powiększenie widoku do podzbioru danych
obiektów
Powiększ do
przestrzennej
Powiększ
zasięgu
do
zakładki Powiększenie do zasięgu przestrzennego zapisanego jako Zakładka
pełnego Powiększa do widoku przedstawiającego wszystkie obiekty na mapie.
Pełny zasięg może być dostosowany do własnych ustawień
31
Kontrolowanie wyświetlania obiektów
 Zapytanie definiujące

Wskazuje, które obiekty mają być wyświetlane
 Struktura zapytania : ’’POP’’ > 500000

Atrybut: ’’POP’’

Operator logiczny: >

Wartość: 500000
32
Kontrola wyświetlania warstw
 Zakres skali

Widoczność warstwy zależna jest od skali, w jakiej jest wyświetlana
33
Grupowanie warstw
Pogrupowane w Tabeli zawartości tematycznie powiązane warstwy
W momencie, gdy warstwa grupowa Transport jest wyłączona (niewidoczna), wszystkie
znajdujące się w niej warstwy również są niewidoczne.
34
Tworzenie warstw bazowych
Charakterystyka warstw bazowych:
 zachowują się podobnie do warstw grupowych
 utworzone ze względnie niezmiennych warstw, które zwykle stanowią tło topograficzne
 pełnią rolę tła dla dynamicznie wyświetlanych warstw
 zapewniają odniesienie w przestrzeni
 pozwalają na zwiększenie wydajności wyświetlania i odświeżania danych
Przykłady warstw bazowych
 Zdjęcia lotnicze/satelitarne wykorzystywane są, jako tło dla dynamicznych, nakładających
się na siebie warstw tematycznych
 W dostosowanych aplikacjach (np. dla firm komunalnych) granice działek, budynki i inne
obiekty budowlane mogą być używane jako warstwy bazowe dla warstw operacyjnych (typu
rurociągi, liczniki, zawory itp.)
 W wielu Urzędach Miast, sieć drogowa jest wykorzystywana, jako warstwa bazowa, na
której są wyświetlane dane tematyczne np. wypadki drogowe i inne zdarzenia.
35
Tworzenie nowej warstwy mapy
Zapisanie warstwy
Plik warstwy (*.lyr)
 Zapis warstwy umożliwia jej udostępnienie poza dokumentem mapy
 Jest wyświetlany zgodnie z zapisanymi własnościami warstwy
 Wymaga dostępu do danych, do których odnosi się plik
Pakiet warstwy (*.lpk)
 Zapis warstw wraz z danymi
 Przechowuje zarówno własności warstwy (symbolizacja, etykiety, ustawienia tabeli) jak
i dane, do których odnosi się warstwa
36
37
Ćwiczenie 2: Praca z warstwami map
Szacowany czas wykonania ćwiczenia: 45 minut
W tym ćwiczeniu poznasz różne sposoby nawigacji do określonego zasięgu mapy. Istnieje
możliwość powiększenia zasięgu do obiektu, do wyselekcjonowanych obiektów lub do warstwy.
Dodatkowo istnieje także możliwość zapisania bieżącego zasięgu w dokumencie mapy jako
zakładki przestrzennej.
Poznasz różnego rodzaju techniki kontroli wyświetlania warstw oraz ich obiektów. Dowiesz się, w
jaki sposób można uzależnić widoczność warstwy od skali mapy. Zdefiniujesz wyrażenie SQL,
które spowoduje wyświetlenie jedynie obiektów spełniające kryterium. Wykonasz selekcję
obiektów z warstwy i utworzysz na ich podstawie nową warstwę. W końcowej części tego
ćwiczenia poznasz przydatne metody powtórnego wykorzystania, zdefiniowanej symbolizacji
poprzez zapis pliku warstwy oraz import symbolizacji z już istniejącej warstwy.
W tym ćwiczeniu:
 wprowadzisz Zapytanie definiujące dla warstwy,
 przypiszesz zakres skalowy wyświetlania warstwy,
 utworzysz warstwę selekcji i zbadasz jej własności,
 utworzysz warstwę bazową,
 zapoznasz się z plikami warstwy,
 utworzysz pakiet warstw.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
W tym etapie uruchomisz aplikację ArcMap oraz otworzysz istniejący dokument mapy zwierający
dane niezbędne do wykonania ćwiczenia.
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy PolskaWarstwy.mxd znajdujący się w
folderze …\Student\Desk2\Ćwiczenie_02.
 Jeżeli to konieczne, zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap.
 Jeśli zasięg mapy różni się znacząco od zasięgu przedstawionego na poniższej ilustracji
kliknij Zakładki (Bookmarks) > Polska.
38
Uwaga: Pełny zasięg mapy został ręcznie ustawiony we własnościach ramki danych.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę ramki danych Warstwy i wybierz
Własności…(Properties…).
Warstwy to nazwa ramki danych. Nadając jednoznaczne nazwy kolejnym ramkom danych
w dokumencie mapy ułatwiasz sobie pracę poprzez organizację warstw. Dowiesz się więcej na ten
temat w kolejnych lekcjach.
 W oknie Ramka danych własności (Data Frame Properties) wybierz zakładkę Ramka
Danych (Data Frame), a następnie wybierz Określ Zasięg (Specify Extent).
Ręcznie ustawiony zasięg ramki danych zawiera obszar zbliżony do obszaru Polski.
 Kliknij Anuluj (Cancel) w oknie Pełny zasięg (Full Extent).
 Ponownie kliknij Anuluj (Cancel) w oknie Ramka danych własności (Data Frame
Properties).
39
Etap 2: Powiększanie do obiektów i zasięgu warstwy
W poprzednim ćwiczeniu zostały przedstawione narzędzia nawigacji znajdujące się na pasku
narzędziowym Narzędzia. W tym etapie zapoznasz się z kolejnymi narzędziami dostępnymi w
menu kontekstowym warstwy, które umożliwiają powiększanie do obiektów i warstw.




Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij narzędzie Identyfikuj (Identify)
.
Kliknij dowolny obiekt na mapie, aby otworzyć okno Identyfikuj (Identify).
Jeżeli to konieczne, zadokuj okno po prawej stronie obszaru wyświetlania mapy.
W oknie Identyfikuj (Identify) z listy rozwijalnej pola Identyfikuj z (Identify from) wybierz
Województwa.
 Kliknij na mapie województwo śląskie (oznaczone etykietą ŚL).
 W górnej części okna Identyfikuj (Identify) kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę
województwa.
 Z menu kontekstowego wybierz Powiększ Do (Zoom To).
Województwo zostało na chwilę podświetlone kolorem zielonym, a mapa została powiększona
do zasięgu województwa. Tę technikę możesz wykorzystywać do powiększania i identyfikowania
obiektów w warstwie. W trakcie kolejnych lekcji dowiesz się więcej o atrybutach i ich wartościach
tej klasy obiektów.
40
 Jeżeli to konieczne włącz auto ukrywanie okna Identyfikuj (Identify).
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wróć do poprzedniego zasięgu
(Go Back To Previous Exten )
.
W jaki sposób można powiększyć zasięg wyświetlania do kilku obiektów jednocześnie? Aby tego
dokonać, należy najpierw wybrać interesujące Cię obiekty.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody
Powierzchniowe i wybierz Selekcja (Selection) > Uczyń wybieralną tylko tę warstwę (Make
This The Only Selectable Layer).
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wybierz obiekty za pomocą
prostokąta zasięgu (Select By Rectangle)
.
 Zaznacz prostokąt zasięgu okolice jeziora Śniardwy.
 Na pasku narzędziowym Menu główne (Main Menu) wybierz Selekcja (Selection) >
Powiększ do wybranych obiektów.
Obszar wyświetlania danych zostanie powiększony do wskazanego zasięgu zawierającego wybrane
obiekty.
Dlaczego pojawiły się etykiety z nazwami jezior?
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wyczyść wybrane obiekty (Clear
41
Selected Features)
.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wróć do poprzedniego zasięgu
(Go Back To Previous Extent)
.
Jeśli chcesz powiększyć obszar danych do zasięgu wszystkich obiektów znajdujących się w
warstwie nie musisz wybierać wszystkich obiektów w tej warstwie. W takim przypadku, w Tabeli
zawartości, należy kliknąć prawym przyciskiem myszy wybraną warstwę i wybrać opcję Powiększ
do zasięgu warstwy.
Etap 3: Utworzenie zakładki przestrzennej
W aplikacji ArcMap masz możliwość zapisania bieżącego zasięgu mapy jako zakładki
przestrzennej i późniejszego jej używania do szybkiej zmiany obszaru wyświetlania. Zakładki
przestrzenne są własnością aktywnej ramki danych, ale mogą zostać również zapisane do pliku i
dodane do innej ramki danych lub do innego dokumentu mapy.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) wybierz Powiększ (Zoom In)
. Powiększ
obszar wyświetlania danych do granic dowolnie wybranego miasta lub parku narodowego.
Rozmiar zaznaczonego przez Ciebie zasięgu nie ma znaczenia.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Zakładki (Bookmarks) > Utwórz.
 W oknie Zakładka przestrzenna (Spatial Bookmarks) w polu Nazwa zakładki (Bookmark
Name) wpisz nazwę obiektu, do którego powiększono zasięg wyświetlania danych.
42
 Kliknij OK.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Pełny zasięg (Full Extent)
,
aby przeskalować obszar wyświetlania danych do pełnego zasięgu.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Zakładki (Bookmarks) i sprawdź czy nowa Zakładka
przestrzenna zadziałała poprawnie.
Etap 4: Utworzenie zapytania definiującego
W tym etapie włączysz widoczność warstwy Lotniska i utworzysz Zapytanie definiujące, które
tymczasowo wykluczy z wyświetlania drugorzędne lotniska.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Pełny zasięg (Full Extent)
 Włącz widoczność warstwy Lotniska.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Lotniska i wybierz Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table).
.
Warstwa zawiera dziewięć obiektów, całkowita liczba obiektów widoczna jest na pasku stanu
w dolnej części tabeli atrybutów.
 PoSortuj malejąco wartości w polu o nazwie L_PASAZEROW (kliknij prawym przyciskiem
myszy nazwę atrybutu i wybierz Sortuj malejąco (Sort Descending).
 Przyjrzyj się wartościom atrybutu opisującego liczbę pasażerów obsługiwanych na danym
lotnisku.
3.
Ile unikalnych wartości znajduje się w polu o nazwie L_PASAZEROW ?
Twoje Zapytanie definiujące ograniczy wyświetlanie obiektów z warstwy Lotniska do tych, które
obsługują rocznie ponad jeden milion pasażerów.




Zamknij lub włącz auto ukrywanie okna tabeli atrybutów.
Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Lotniska i wybierz Własności (Properties).
Wybierz zakładkę Zapytanie definiujące (Definition Query).
Kliknij przycisk Kreator zapytań (Query Builder).
43
W oknie Kreator zapytań, korzystając z nazw pól, operatorów logicznych oraz nazw atrybutów,
wprowadzisz wyrażenie SQL, które wyeliminuje lotniska o liczbie obsługiwanych pasażerów
mniejszej niż milion.
 W górnej sekcji okna Kreator zapytań (Query Builder) kliknij dwukrotnie nazwę pola
L_PASAZEROW.
Nazwa została dodana do dolnej sekcji służącej do budowania wyrażeń SQL.
 Z palety przycisków wybierz operator logiczny Większy Niż (Greater Than)
 Wpisz wartość 1000000 (nie używaj spacji między cyframi).
.
Uwaga: Możesz również wybrać opcję Pobierz Wartości unikalne (Get Unique Values), aby wybrać
unikalną wartość znajdującą się w tabeli atrybutów.
 Upewnij się czy Twoje wyrażenie wygląda tak, jak na poniższej grafice. Jeśli nie, podświetl
je, usuń i wprowadź jeszcze raz.
 W oknie Kreatora zapytań (Query Builder) kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Na mapie zostały wyświetlone tylko te lotniska, które obsługują ponad milion pasażerów
rocznie.
Etap 5: Przypisanie zakresu skalowego dla warstwy lotniska
W tym etapie zostanie zdefiniowany zakres skalowy warstwy Lotniska. Obiekty z warstwy będą
wyświetlane w dużych skalach.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Lotniska, ponownie otwórz okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) i
wybierz zakładkę Ogólne (General).
 W dolnej części, w obszarze Zakres skali (Scale Range) zaznacz opcję Nie pokazuj warstwy
po zmianie skali (Don’t show layer when zoomed).
 W polu Poniżej (Out beyond) wpisz lub wybierz z listy rozwijalnej wartość 1:750 000
44
 Kliknij OK.
Lotniska nie są w tej chwili widoczne na mapie. W Tabeli zawartości, kontrolka definiująca
widoczność warstwy Lotniska, posiada kolor szary. Oznacza to, że warstwa w bieżącej skali mapy
nie jest widoczna.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij przycisk Lista według widoczności (List By
Visibility)
.
Zauważ, że warstwa Lotniska znajduje się poniżej nagłówka Poza zakresem skali (Out of Scale
Range).
4.
Która z warstw dodanych do mapy ma podobne ograniczenia skalowe? W jakim zakresie
skalowym warstwa ta będzie wyświetlona na mapie?
 Używając swoich umiejętności powiększ obszar wyświetlania danych wokół Warszawy
lub Krakowa. Upewnij się, że skala mapy jest większa niż 1:750 000.
Odpowiednio port lotniczy Okęcie lub Balice został wyświetlony na mapie.
 Kliknij przycisk Pełny zasięg (Full Extent)
.
 Zmień widok wyświetlania warstw w Tabeli zawartości (Table Of Contents) na Listę według
kolejności rysowania (List By Drawing Order) .
Etap 6: Dodanie warstwy i wprowadzenie kolejnego zapytania
definiującego
W tym etapie dodasz do dokumentu mapy nową warstwę i wprowadzisz kolejne Zapytanie
definiujące wykorzystujące liczbowe wartości atrybutów.
 Jeżeli jest to konieczne, otwórz okno Katalog (Catalog) i rozwiń zawartość folderu
głównego.
45
 Rozwiń geobazę Polska.gdb.
 Zaznacz, a następnie przeciągnij klasę obiektów Jeziora i upuść ją w obszarze wyświetlania
danych.
Warstwa została dodana do mapy, ale ze względu na dużą szczegółowość, obiekty są dobrze
widoczne tylko w dużej skali. Ponadto warstwie została przypisana przypadkowa symbolizacja
(prawdopodobnie nie jest to odcień niebieskiego). Na chwilę obecną nie przejmuj się błędnym
przypisaniem symbolizacji – zmodyfikujesz są w dalszym etapie.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Jeziora i wybierz Własności (Properties).
 Wybierz zakładkę Zapytanie definiujące (Definition Query) i wciśnij przycisk Kreator
zapytań (Query Builder).
 Wpisz wyrażenie znajdujące się na poniższej ilustracji (nie korzystaj z Listy wartości
unikalnych (Get Unique Values).
 W oknie Kreator zapytania (Query Builder) kliknij OK.
 Ponownie kliknij OK.
Najmniejsze obszary wodne zostały usunięte z wyświetlania na mapy.
Etap 7: Porównanie warstw Wody Powierzchniowe i Jeziora
46
W tym etapie wizualnie porównasz ze sobą obiekty znajdujące się w dwóch warstwach Wody
Powierzchniowe oraz Jeziora.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Zakładki (Bookmarks) > Kraina Wielkich Jezior
Mazurskich.
 Upewnij się, że w Tabeli zawartości (Table Of Contents) warstwa Wody Powierzchniowe
znajduje się nad warstwą Jeziora.
 Włączaj i wyłączaj widoczność warstwy Wody Powierzchniowe.
Warstwa Jeziora zawiera prawie takie same obiekty (poza rzekami i fragmentem Morza
Bałtyckiego) jak warstwa Wody Powierzchniowe, ale obiekty, które się w niej znajdują, są bardziej
dokładne. Nie ma potrzeby, aby dwie różne warstwy wyświetlały jednocześnie te same obiekty. Co
powinno zostać teraz wykonane, aby uniknąć takiej sytuacji? Jednym z rozwiązań mogłoby być
wyświetlanie warstwy Wody Powierzchniowe w małej skali, a warstwy Jeziora w dużej skali.
Prostszym rozwiązaniem jest pozostawienie w dokumencie mapy tylko jednej warstwy o
określonym zakresie tematycznym. W tym przypadku, zostanie zachowana warstwa Jeziora. Przed
usunięciem z dokumentu mapy warstwy Wody Powierzchniowe zaimportujesz jej symbolizację do
warstwy Jeziora.
Etap 8: Import symbolizacji z warstwy Wody Powierzchniowe
W tym etapie nadasz warstwie Jeziora tę samą symbolizację, jaką posiada warstwa Wody
Powierzchniowe. Jedną z możliwości nadania tej samej symbolizacji jest otwarcie własności
warstwy Wody Powierzchniowe, zapisanie w zeszycie własności symbolizacji i ręczne
wprowadzenie tych samych parametrów w docelowej warstwie Jeziora. Na szczęście nie trzeba tak
robić, istnieje dużo szybsza metoda przypisania symbolizacji jednej warstwy do drugiej.




Wyświetl dane w pełnym zasięgu.
Otwórz okno Własności warstwy tematycznej Jeziora.
Wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology).
Aby otworzyć okno dialogowe Importuj Symbolizację (Import Symbology), kliknij przycisk
Importuj (Import) znajdujący się w prawym górnym rogu okna.
Rozwiń listę znajdującą się obok pola Warstwa (Layer) i wskaż warstwę Wody
Powierzchniowe.
 Kliknij OK.
 Ponownie kliknij OK.
 Jeśli to konieczne włącz widoczność warstwy Jeziora.
47
Warstwa Jeziora posiada identyczną symbolizację jak warstwa Wody Powierzchniowe.
Etap 9: Utworzenie warstwy selekcji
Warstwa Wody Powierzchniowe powinna zostać usunięta z dokumentu mapy. Nie usuwaj jej
jeszcze w tej chwili, ponieważ w tym etapie przeprowadzisz pewien test.
 Wyłącz widoczność warstwy Wody Powierzchniowe.
Zauważ, że obiekty znajdujące się w tej warstwie zniknęły z obszaru wyświetlania mapy. Warstwa
Wody Powierzchniowe zawiera dodatkowo strefę przybrzeżną Morza Bałtyckiego, którego nie ma
w warstwie Jezior. Nie chcemy utracić informacji o zasięgu Morza Bałtyckiego, dlatego za pomocą
selekcji przeniesiesz ten obiekt do nowej warstwy.
 Włącz widoczność warstwy Wody Powierzchniowe.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody Powierzchniowe i wybierz Selekcja
(Selection) > Uczyń wybieralną tylko tę warstwę (Make This The Only Selectable Layer).
 Wskaż na mapie pas Morza Bałtyckiego wykorzystując narzędzie Wybierz obiekty za
pomocą prostokąta zasięgu (Select By Rectangle)
.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody Powierzchniowe i wybierz Selekcja
(Selection) > Utwórz warstwę z wybranych obiektów (Create Layer From Selected
Features).
Nowa warstwa o nazwie Wody Powierzchniowe selekcja została dodana do Tabeli zawartości.
 Wyczyść wybrane obiekty (Clear Selected Features)
.
48
Etap 10: Własności warstwy selekcji
Warstwa selekcji nie różni się od innych warstw. Jest ona zupełnie niezależna od warstwy, z której
została utworzona. W tym etapie zapoznasz się z własnościami warstwy selekcji.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody Powierzchniowe selekcja i otwórz jej
tabelę atrybutów.
Tabela zawiera tylko jeden rekord - Morze Bałtyckie.
 Ukryj okno tabeli atrybutów. Wskazówka: Jeżeli to konieczne zadokuj okno Tabela (Table).
W oknie Tabela (Table) kliknij przycisk Auto ukrywanie (Auto Hide), tak aby znalazł się w
poziomym położeniu.
Okno Tabela zostało wyświetlone, jako zakładka w aplikacji ArcMap. W zależności od rozmiaru
Twojego okna, zakładka może znajdować się z prawej strony okna wyświetlania mapy lub poniżej
okna Tabela zawartości.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody Powierzchniowe selekcja i otwórz jej
własności.
 Kliknij zakładkę Źródło.
Warstwa Wody Powierzchniowe selekcja odnosi się do klasy obiektów Wody_pow, która znajduje
się w geobazie Polska.gdb. Jest to ta sama Klasa obiektów, do której odnosi się warstwa Wody
powierzchniowe.




Kliknij zakładkę Ogólne (General) .
Zmień nazwę warstwy na Morze Bałtyckie.
Kliknij zakładkę Symbolizacja (Symbology).
Wykonaj import symbolizacji z warstwy Wody Powierzchniowe. Kliknij OK w oknie
dialogowym importu symbolizacji.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) przesuń warstwę Morze Bałtyckie pod warstwę
Jeziora.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Wody Powierzchniowe i wybierz Usuń
(Remove).
Etap 11: Utworzenie warstwy grupowej
W tym etapie, z warstwy Jeziora i Morze Bałtyckie, utworzysz nową warstwę grupową.
Warstwy, które wchodzą w skład warstwy grupowej są bardzo często związane ze sobą
tematycznie (np. wody, transport, obiekty sportowe). Ale przynależność do tej samej grupy
tematycznej nie musi warunkować tworzenia warstwy grupowej. Natomiast ważne jest, aby
49
zdefiniowane grupowanie było użyteczne oraz pomocne przy zarządzaniu widocznością i
zasięgiem skali dla warstw wchodzących w skład warstwy grupowej.
 Przytrzymując klawisz CTRL zaznacz w Tabeli zawartości (Table Of Contents) warstwę
Jeziora i Morze Bałtyckie.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy jedną z podświetlonych warstw i wybierz Grupuj
(Group).
W Tabeli zawartości pojawiła się Nowa warstwa grupowa.
Obie warstwy nie utraciły swoich indywidualnych własności, natomiast zyskały pewne dodatkowe
cechy, które są dla nich wspólne.
 Wykorzystując swoje umiejętności zmień nazwę nowej warstwy grupowej na Wody
Powierzchniowe.
 Wyłącz widoczność warstwy grupowej Wody Powierzchniowe.
Obiekty z warstw wchodzących w skład warstwy grupowej nie są wyświetlane, pomimo że dla
każdej z nich jest ustawiona opcja wyświetlania.
 Jeśli warstwa grupowa jest niewidoczna, wchodzące w jej skład warstwy nie są
wyświetlane.
 Jeśli warstwa grupowa jest widoczna, wchodzące w jej skład warstwy mogą być
wyświetlane (zależy od indywidualnego ustawienia widoczności dla każdej z warstw).
50
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) przeciągnij i upuść warstwę Rzeki do warstwy
grupowej Wody Powierzchniowe.
 Jeśli to konieczne przesuń warstwę Rzeki powyżej warstwy Jeziora.
Rzeki zniknęły z obszaru wyświetlania danych. Warstwa Rzeki jest teraz częścią warstwy
grupowej i dziedziczy jej własności.




Włącz widoczności warstwy grupowej Wody Powierzchniowe.
Wyłącz widoczność warstwy Rzeki.
Włącz ponownie widoczność warstwy Rzeki.
Zwiń zawartość warstwy grupowej Wody Powierzchniowe.
Etap 12: Utworzenie warstwy mapy bazowej
W tym etapie utworzysz lepszy widok danych poprzez zdefiniowanie warstwy mapy bazowej.
 Z paska narzędziowego Narzędzia (Tools) wybierz narzędzie Przesuń (Pan) .
Przesuń mapę w dowolnym kierunku poza granice aktualnie wyświetlanego obrazu. Zwróć uwagę
na duże białe, puste obszary pojawiające się zanim mapa zostanie odświeżona.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy na ramkę
danych Warstwy (Layer) i wybierz Nowa warstwa bazowa.
 Zmień nazwę warstwy Nowa warstwa bazowa (New Basemap Layer) na Mapa Bazowa
Świat.
 Przenieś warstwę Mapa Bazowa Świat poniżej warstwy Województwa.
 Przeciągnij i upuść warstwę ŚwiatPaństwa do warstwy bazowej Mapa Bazowa Świat.
Wskazówka: Obserwuj czarną poziomą linie i upewnij się, że jej lewy koniec kończy się pod literą
M w nazwie Mapa Bazowa Świat.
51
Uwaga: Gdy czarna pozioma linia znajdzie się także pod kontrolką widoczność warstwy, warstwa
ŚwiatPaństwa może zostać upuszczona we wskazanym przez Ciebie miejscu w Tabeli zawartości
(Table Of Contents), jednak nie zostanie włączona do warstwy bazowej Mapa Bazowa Świata
 W momencie dodania warstwy ŚwiatPaństwa do warstwy bazowej Mapa Bazowa Świat
pojawiły się dwa trójkąty z ostrzeżeniami.
Teraz rozwiążesz problem ostrzeżeń w warstwie ŚwiatPaństwa.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy Mapa Bazowa Świat i wybierz Analizuj warstwę bazową
(Analyze Basemap Layer).
Ostrzeżenie, które widzisz w oknie Przygotowanie możesz rozwiązać w prosty sposób. Pole Opis
wskazuje na istnienie problemu z odwzorowaniem bądź układem współrzędnych. W tej chwili
możesz mieć pewność, że mapa jest jak najbardziej prawidłowa. O układach współrzędnych
i ostrzeżeniach z nimi związanymi dowiesz się więcej w późniejszych lekcjach.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy pole Wysoka (High) znajdujące się po lewej stronie
pierwszego wiersza i wybierz Oznacz jako wyjątek (Mark As Exception).
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) przenieś warstwę Siatka do warstwy bazowej
poniżej warstwy ŚwiatPaństwa.
Teraz obie warstwy (Siatka, ŚwiatPaństwa) znajdują się w warstwie Mapa Bazowa Świat.




Przeanalizuj warstwę bazową tak jak to zostało wykonane chwilę wcześniej.
Ponownie oznacz nowe ostrzeżenie jako wyjątek.
Zamknij okno Przygotowanie (Prepare).
Przesuwaj mapę wzdłuż granic Polski i zauważ, że warstwa bazowa jest odświeżana dużo
szybciej. Po powrocie do tego samego miejsca obszaru wyświetlania mapy, nie ma
opóźnienia w przerysowaniu warstw.
 Powiększ zasięg wyświetlania danych do zakładki Polska.
52
Etap 13: Zmiana własności warstwy
W tym etapie zmienisz symbolizację warstwy przechowującej dane o parkach krajobrazowych.
 Otwórz okno Katalog (Catalog).
 W oknie Katalog (Catalog) w folderze …\Student|DESK2\Ćwiczenie_02 rozwiń geobazę
Polska.gdb.
 Przeciągnij klasę obiektów ParkiKraj i upuść ją w Tabeli zawartości (Table Of Contents)
poniżej warstwy ParkiNar.
 Zmień nazwę nowej warstwy na Parki Krajobrazowe.
 Zmień nazwę warstwy ParkiNar na Parki Narodowe.
 Otwórz własności warstwy Parki Krajobrazowe i przejdź do zakładki Selekcja (Selection).
 W polu Wyświetl wyselekcjonowane obiekty: (Show selected features:) wybierz używając
tego symbolu (with this symbol).
 Kliknij symbol poniżej zaznaczonego pola i w oknie Selektor symboli (Symbol Selector)
kliknij Kolor Obrysu (Outline Color) i wybierz Solar Yellow (3 wiersz, 5 kolumna).
 Kliknij OK.
Możesz także zmienić aktualnie przypisaną symbolizację dla danej warstwy. O sposobach
wyświetlania danych dowiesz się więcej w trakcie następnych lekcji.
 Otwórz własności warstwy Parki Krajobrazowe i wybierz zakładkę Symbolizacja
(Symbology).
 Kliknij Symbol (Symbol), aby otworzyć okno Selektor symboli (Symbol Selector) .
 W oknie dialogowym kliknij Kolor wypełnienia (Fill Color).
 Zmień kolor na Medium Key Lime (wiersz 8, kolumna 7).
 Kliknij Kolor obrysu (Outline Color).
 Zmień kolor na Leaf Green (wiersz 5, kolumna 7).
 W oknie Selektora symboli (Symbol Selector) kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Etap 14: Zapis warstwy jako plik warstwy
W tym etapie zapiszesz warstwę Parki Krajobrazowe, jako plik warstwy. Plik warstwy pozwala na
53
dzielenie się własnościami warstwy z innymi użytkownikami, którzy pracują z tymi samymi
danymi.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Parki
Krajobrazowe i wybierz Zapisz jako plik warstwy…
 W oknie dialogowym przejdź do folderu \Student\DESK2\Ćwiczenie_02.
 Zaakceptuj domyślną nazwę Parki Krajobrazowe.lyr i kliknij Zapisz (Save).
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) usuń warstwę Parki Krajobrazowe (Wskazówka:
Kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Usuń (Remove)).
 Wyłącz widoczność wszystkich warstw.
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy na Folder głównyDESK2\Ćwiczenie_02 i wybierz Odśwież (Refresh).
Utworzony przez Ciebie plik warstwy został wyświetlony w oknie Katalog.
 Z okna Katalog (Catalog) przeciągnij i upuść do Tabeli zawartości (Table Of Contents)
poniżej warstwy Parki Narodowe, plik warstwy Parki Krajobrazowe.lyr.
Po dodaniu pliku warstwy do aplikacji ArcMap został on wyświetlony w taki sam sposób jak
wcześniej usunięta warstwa Parki Krajobrazowe.
 Włącz widoczność wszystkich warstw.
54
Plik warstwy, który został utworzony może być udostępniany innym użytkownikom, którzy pracują
z takimi samymi danymi.
Etap 15: Utworzenie pakietu warstw
Drugim rodzajem warstwy, który może być udostępniany jest pakiet warstw. Na początku etapu
utworzysz pusty pakiet warstw. Następnie dodasz krótki opis warstw, które będzie zawierał
właściwy pakiet warstw.
 Otwórz własności warstwy Parki Krajobrazowe i przejdź do zakładki Ogólne (General) .
 W polu Opis (Description) wpisz Parki Krajobrazowe Polski i kliknij OK.
 Otwórz własności warstwy Parki Narodowe, upewnij się, że znajdujesz się w zakładce
Ogólne (General) .
 W polu Opis (Description) wpisz Parki Narodowe Polski i kliknij OK.
Dodanie opisu do warstwy jest wymagane przy tworzeniu pakietu warstw.
 Przytrzymaj klawisz SHIFT na klawiaturze, w Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij
warstwy Parki Narodowe i Parki Krajobrazowe, tak aby obie były zaznaczone.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy jedną z zaznaczonych warstw i wybierz Utwórz pakiet
warstwy (Create Layer Package).
W oknie dialogowym Utwórz pakiet warstwy masz do wyboru dwie opcje udostępnienia danych.
Pierwsza z nich pozwala na załadowanie pakietu warstw na konto użytkownika ArcGIS Online,
natomiast druga opcja pozwala na zapisanie pakietu na dysku.
 Wybierz opcję Zapisz pakiet do pliku (Save package to file).
 Kliknij przycisk Oceń (Validate), aby sprawdzić zdefiniowane ustawienia oraz aby
uaktywnić przycisk Udostępnij (Share).
55
 Kliknij przycisk Udostępnij (Share).
 Kiedy proces tworzenia pakietu warstw zostanie ukończony kliknij OK.
 Usuń z Tabeli zawartości (Table Of Contents) warstwy Parki Narodowe i Parki
Krajobrazowe
 W oknie katalogu odśwież Folder główny – DESK2\Ćwiczenie_02.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy na pakiet warstw Parki Krajobrazowe
Rozpakuj (Unpack).
i wybierz
Warstwy zostały dodane do Tabeli zawartości.
 Zapisz dokument mapy jako MojaPolskaWarstwy w folderze
\Student\DESK2\Ćwiczenie_02.
 Zamknij aplikację ArcMap.
56
Podsumowanie
1. Dokonana została zmiana następujących własności: Zakres skali, opis danych, utworzenie
zapytania definiującego. W jaki sposób można udostępnić swoje ustawienia innym
użytkownikom korzystającym z tych samych danych?
2. W jaki sposób można wyświetlić w warstwie Miasta, tylko te miejscowości, których
populacja jest większa niż 1 milion?
a.
b.
c.
d.
Utworzyć zakładkę przestrzenną przedstawiającą miasta mające największą populację.
Zaznaczyć prostokątemzasiegu miasta mające największą populację.
Utworzyć Zapytanie definiujące (np. „POPULATION” > 1 000 000).
Przenieść warstwę Miasta do warstwy grupowej.
3. Porównaj plik warstwy z pakietem warstw. Czym różnią się od siebie te funkcje?
4. Jakie są korzyści z używania warstwy bazowej?
57
Odpowiedzi do ćwiczenia 2
Ćwiczenie 2: Praca z warstwami mapy
1. Dlaczego pojawiły się etykiety z nazwami jezior?
Odpowiedź: Został ustawiony zakres skalowy widoczności dla etykiet.
2. Ile unikalnych wartości znajduje się w polu o nazwie L_PASAZEROW?
Odpowiedź: 9.
3. Która z warstw dodanych do mapy ma podobne ograniczenia skalowe? W jakim zakresie
skalowym warstwa ta będzie wyświetlona na mapie?
Odpowiedź: Warstwa Kolej. Obiekty zostaną wyświetlone powyżej 1:750000.
Podsumowanie
1. Dokonana została zmiana ustawień następujących własności: Zakres skali, opis danych,
utworzenie zapytania definiującego. W jaki sposób można udostępnić swoje ustawienia
innym użytkownikom wykorzystującym Twoje dane?
Odpowiedź: Utworzyć plik warstwy (*.lyr) ewentualnie utworzyć pakiet warstw (*.lpk).
2. W jaki sposób można wyświetlić w warstwie Miasta, tylko te miejscowości, których
populacja jest większa niż 1 milion?
c. Utworzyć Zapytanie definiujące (np. „POPULATION” > 1 000 000).
3. Porównaj plik warstwy z pakietem warstw. Czym różnią się od siebie te funkcje?
Odpowiedź: Obie funkcje pozwalają na udostępnianie
użytkownikom korzystającym z tych samych danych.
własności
warstwy
innym
Plik warstwy
Warstwa może być zapisana i wykorzystywana w innych dokumentach map, jako plik
warstwy (*.lyr). Można w ten sposób udostępnić dane poprzez sieć, bądź wysyłając je emailem. Kiedy plik *.lyr zostanie dodany do mapy i automatycznie wyświetli się z takimi
samymi własnościami, z jakimi był zapisany.
Pakiet warstw
Warstwa może być także zapisana razem z warstwami, dane, do których się one odnoszą.
Tworzony jest w ten sposób pakiet warstw (*.lpk). Dzięki temu inni użytkownicy mogą dodać
pakiet warstw do mapy, nie mając dostępu do bazy danych. Jeżeli użytkownik ma dostęp
do danych, do których odnosi się warstwa, może użyć pliku warstwy (*lyr). Jeżeli użytkownik
58
nie ma dostępu do bazy danych, powinien wykorzystać narzędzie do zapisu pakietu warstw.
4. Jakie są korzyści z używania warstwy bazowej?
 Bardziej efektywne wyświetlanie warstw statycznych.
 Zapewnienie wspólnego odniesienia dla różnych warstw dynamicznych.
 Użycie warstw, jako tła topograficznego dla warstw operacyjnych.
 Szybsze wyświetlanie danych.
59
3
Symbolizacja danych
jakościowych
Wprowadzenie
Ta lekcja dotyczyć będzie symbolizacji obiektów w oparciu o ich atrybuty. Będziesz mógł
rozróżnić dane na jakościowe i ilościowe. Następnie zapoznasz się z różnymi metodami
przedstawiania danych jakościowych. Zastosujesz różne metody prezentacji tego typu danych w
oparciu o atrybuty warstwy, a także utworzysz odpowiednio zredagowaną mapę.
Zagadnienia
 Symbolizacja według atrybutów jakościowych i ilościowych
 Symbolizacja danych jakościowych
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 relacji pomiędzy symbolizacją obiektów a ich atrybutami,
 symbolizacji obiektów z użyciem atrybutów jakościowych.
60
Symbolizacja danych w oparciu o atrybuty
1. Spójrz na zawartość tabeli atrybutów. Które z pól przechowują dane jakościowe, a które
ilościowe?
61
Dane jakościowe
Dane jakościowe wykorzystywane są do opisywania i nazywania obiektów
 Zazwyczaj teksty, mogą być też wartości numeryczne (np. TERYT)
 Zwane również danymi nominalnymi
Przykłady danych jakościowych
 Nazwy województw, powiatów, gmin itp.
 Rodzaje stref (mieszkaniowa, przemysłowa, chroniona)
 Typ drogi (autostrada, ekspresowa, lokalna)
Jakie znasz jeszcze inne przykłady danych jakościowych?
62
Ćwiczenie 3: Symbolizacja danych jakościowych
Szacowany czas wykonania ćwiczenia: 35 minut
Symbolizacja obiektów jest tworzona w oparciu o wybrane atrybuty. W tym ćwiczeniu zdefiniujesz
symbolizację województw i miast wykorzystując różnego rodzaju atrybuty jakościowe.
W tym ćwiczeniu:
 wykonasz symbolizację obiektów w warstwie w oparciu o nazwę,
 zmienisz schemat kolorów dla warstwy,
 wykonasz symbolizację obiektów w warstwie w oparciu o typ,
 wykluczysz z symbolizacji wskazane obiekty z danej warstwy,
 opcjonalnie, wykonasz symbolizację w oparciu o więcej niż jeden atrybut.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
Używana w poprzednich ćwiczenia geobaz była powiązana ze wszystkimi plikami mapy. W tym
etapie dodasz domyślną geobazę dla Twojego pliku mapy. Ustawienie domyślnej geobazy
powoduje, że wszystkie wyniki wykonywanych przez Ciebie operacji będą zapisywane w tej
samej, domyślnej ścieżce dostępu.
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy Polska.mxd znajdujący się w folderze
…\Student\DESK2\Ćwiczenie_03.
Uwaga: Możesz zarządzać widocznością okna ArcMap – Uruchomienie aplikacji (Arc Map – Getting
Started), dokonując zmiany ustawień w menu Dostosuj (Customize) > Opcje aplikacji ArcMap
(ArcMap Options).
 Otwórz okno Katalog (Catalog).
 Upewnij się, że Folder główny (Home) zawiera wykorzystywany w tym etapie dokument
mapy i właściwą geobazę.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy geobazę Polska.gdb i wybierz Uczyń geobazę jako
domyślną (Make Default Geodatabase).
Domyślna geobaza jest miejscem, w którym przechowywane są dane, które wykorzystujesz
w dokumencie mapy. Więcej na temat geobazy dowiesz się w kolejnych lekcjach.
 Jeżeli to konieczne, zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap i włącz auto ukrywanie dla
wszystkich otwartych okien.
 Jeśli obszar wyświetlania mapy różni się od pokazanego na ilustracji włącz zakładkę
przestrzenną Polska.
63
Etap 2: Symbolizacja w oparciu o nazwę
W tym etapie atrybut Nazwa zostanie wykorzystany do przypisania unikalnego koloru każdemu
obiektowi z warstwy województw.
Domyślnie, aplikacja ArcMap przypisuje jednakowy symbol wszystkim obiektom zawartym
w warstwie (np. jak widoczny na mapie żółty kolor dla wszystkich województw). Jeśli warstwa
województw miałaby być tłem dla zaprezentowania innej informacji, jednolita symbolizacja może
pozostać. Gdy celem mapy jest zaprezentowanie województw, dla lepszego odróżniania, każdy
poligon można otrzymać inny kolor.
Symbolizacja bazuje na wartościach atrybutów. Dlatego, aby każde z województw otrzymało inny
kolor, potrzebny jest atrybut, który dla każdego z obiektów ma inną wartość. Ten atrybut
to najczęściej unikalny numer lub nazwa.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa i wybierz Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table).
W tabeli znajduje się kilka atrybutów, które można by było wykorzystać do symbolizacji obiektów
unikalnym kolorem.
 Zadokuj tabelę atrybutów i włącz auto ukrywanie.
Wskazówka: Aby ponownie otworzyć tabelę atrybutów kliknij na dole okna interfejsu
aplikacji ArcMap, zakładkę Tabela.
64
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij dwukrotnie warstwę Województwa, aby
otworzyć okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties).
 Wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology).
W oknie Pokaż (widocznym na poniższej ilustracji) przedstawione są różne metody symbolizacji
danych w aplikacji ArcMap.
 W sekcji Pokaż (Show) wybierz Kategorie (Categories).
Domyślnie zaznaczona jest opcja Wartości unikalne.
 Z rozwijalnej listy pola Pole wartości (Value Field) wybierz atrybut NAZ.
Lista rozwijalna umożliwia wskazanie atrybutu, w oparciu, o który warstwie zostanie przypisana
symbolizacja.
 Kliknij Dodaj wszystko (Add All Values).
65
Nazwa każdego z województw została dodana do listy. Każdej nazwie został przypisany unikalny
kolor. Zauważ, że nazwy pojawiły się na liście dwukrotnie. W kolumnie Wartość, tekst odpowiada
rzeczywistej wartości w tabeli atrybutów. W kolumnie Etykieta użytkownik ma możliwość edycji
nazwy, która będzie widoczna w Tabeli zawartości.
Kolory zostały pobrane z domyślnej bieżącej Skali Barw (prawdopodobnie są to kolory pastelowe).
W aplikacji zostało zdefiniowanych wiele skal barwnych. W tym etapie nadasz swojej warstwie
skale barwną o nazwie Basic Random.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy pasek Skala barw (Color Ramp), aby otworzyć menu
kontekstowe.
 W menu kliknij Widok graficzny (Graphic View), aby wyłączyć jego zaznaczenie.
Na pasku Skala barw widoczne są teraz nazwy opisujące dostępne schematy kolorów (nazwa
Twojej skali barw może być inna).
 Rozwiń listę i wskaż skalę barw o nazwie Basic Random.
66
 Kliknij prawym przyciskiem myszy pasek Skala barw (Color Ramp), aby ponownie
otworzyć menu kontekstowe i kliknij Widok graficzny (Graphic View), aby ponownie go
zaznaczyć.
 W kolumnie Symbol (Symbol) wyłącz zaznaczenie pola <wszystkie wartości pozostałe>(<all
other values>).
Klikając przycisk Dodaj wszystko, do listy zostały dodane wszystkie wartości atrybutu NAZ. Nie
ma potrzeby symbolizacji pozostałych wartości.
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) z
obszaru wyświetlania mapy.
Każde z województw zostało wymienione w Tabeli zawartości wraz z przypisanym unikalnym
kolorem. Na mapie każde z województw zostało wyświetlone zgodnie z przypisanym kolorem.
Etap 3: Zmiana skali barw
W tym etapie wyświetlisz swoje dane wykorzystując inne skale barw i dowiesz się jak wykorzystać
różne skale barwne w tej samej warstwie.
 Kliknij listę rozwijalną Skali barwnej (Color Ramp) i wybierz dowolny zestaw kolorów.
Kliknij Zastosuj (Apply) i zaobserwuj zmiany na mapie oraz w Tabeli zawartości (Table Of
Contents).
Uwaga: Możesz ponownie wybrać skalę barwną Basic Random. Kiedy ją zastosujesz zapewne zostanie
wylosowany inny zestaw kolorów i inaczej zostanie on przypisany do obiektów.
 Wypróbuj kilka zestawów kolorów. Jeśli chcesz poznać ich nazwy, w menu kontekstowym
kliknij Widok graficzny (Graphic View), aby wyłączyć zaznaczenie opcji.
Przypuśćmy, że oprócz symbolizacji województw za pomocą Wartości unikalnej istnieje
dodatkowa potrzeba rozróżnienia województw leżących w Polsce wschodniej od województw
leżących w Polsce zachodniej.
 Wybierz i zastosuj żółtą skalę barw o nazwie Yellows.
 Wciśnij i przytrzymaj klawisz CTRL, a w kolumnie Symbol (Symbol) kliknij symbol koloru
dla województw leżących w Polsce wschodniej (sklasyfikuj je według własnej wiedzy).
Wiersze powinny zostać podświetlone.
 Wybierz inną skalę barwną, np. kolory czerwone o nazwie Reds.
67
Zestaw kolorów z innej skali barwnej został przypisany wybranym województwom wschodnim.
Pozostałe województwa zachowały przypisane wcześniej żółte barwy.
 Kliknij Zastosuj (Apply), aby zobaczyć rezultat na mapie.
Województwa wschodnie i zachodnie zostały rozróżnione na mapie za pomocą odcieni różnych
barw, a w Tabeli zawartości dwiema różnymi skalami barwnym
Jeżeli chcesz uzyskać więcej informacji na temat symbolizacji skorzystaj z pomocy ArcGIS.
Etap 4: Dodanie nagłówków do Tabeli zawartości
W tym etapie dodasz nagłówki do warstwy Województwa, aby wyróżnić dwie grupy –
województwa wschodnie i zachodnie. Pod koniec etapu zapiszesz swoją pracę, jako nowy
dokument mapy.
Upewnij się, że w oknie Własności warstwy tematycznej, w zakładce Symbolizacja, nadal są
podświetlone wybrane przez Ciebie województwa wschodnie. Jeżeli nie, wskaż ponownie
te województwa przytrzymując klawisz CTRL.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy jeden z podświetlonych wierszy. W menu
kontekstowym wybierz Przenieś do nagłówka (Move to Heading) > Nowy nagłówek (New
Heading).
 W oknie dialogowym wpisz Wschodnie.
 Kliknij OK.
 Przewiń okno do góry. W kolumnie Etykieta (Label) kliknij nagłówek NAZ i wpisz
Zachodnie.
 Naciśnij Enter.
 Kliknij OK w oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties).
Układ województw w Tabeli zawartości został zmieniony i uwzględnia teraz podział na dwie
grupy.
68
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Plik (File) > Zapisz jako (Save As).
 Zapisz dokument mapy pod nazwą PolskaWojewództwa w folderze
\Student\DESK2\Ćwiczenie_03.
 Kliknij Zapisz (Save).
Etap 5: Dodanie warstwy zawierającej miasta
W tym etapie, dodasz do mapy warstwę zawierającą główne miasta Polski.
 Na pasku narzędziowym Standardowy (Standard) kliknij Dodaj dane (Add Data).
 W oknie dialogowym Dodaj dane (Add Data), przejdź do katalogu
\Student\DESK2\Ćwiczenie_03, rozwiń zawartość geobazy Polska.gdb, dodaj do mapy klasę
obiektów Miasta_główne.
Warstwa Miasta_główne została dodana na górze Tabeli zawartości z domyślnie przypisaną
symbolizacją. Symbol domyślny warstwy punktowej jest zawsze taki sam (koło o rozmiarze 4),
kolor jest dobierany losowo.
Uwaga: Kiedy dodajesz warstwę do mapy, jej pozycja w Tabeli zawartości zależy od typu geometrii
przechowywanych obiektów. Warstwy są dodawane w następującym porządku (od góry do dołu):
punkty, linie, poligony, dane rastrowe.
 Zmień nazwę warstwy Miasta_główne na Miasta Główne.
Dalsza część ćwiczenia będzie poświęcona symbolizacji warstwy miast. W związku z tym,
dokonasz zmiany symbolizacji województw tak, aby były wyświetlone jednym kolorem i zapiszesz
69
swoje zmiany w nowym dokumencie mapy.
 Zapisz dokument mapy, w folderze Student\DESK2\Ćwiczenie_03 jako
PolskaMiastaGłówne.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa i otwórz jej własności. Jeśli to konieczne wybierz zakładkę Symbolizacja
(Symbology).
 W sekcji Pokaż (Show), jako metodę symbolizacji Wybierz obiekty (Features) >Jednolity
symbol (Single symbol).
 Kliknij symbol (kolorowy prostokąt), aby otworzyć okno Selektor symboli (Symbol Selector)
.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) zmień Kolor wypełnienia i zmień domyślny
kolor na Yucca Yellow (pierwszy wiersz, piąta kolumna).
 Kliknij OK, aby zamknąć okno Selektor symboli (Symbol Selector) oraz Własności warstwy
tematycznej (Layer Properties).
Etap 6: Symbolizacja warstwy miast w oparciu o typ
W tym etapie nadasz miastom symbolizację w oparciu o atrybut wskazujący na to, czy dane miasto
jest miastem wojewódzkim, czy też nie.
 Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table) dla warstwy Miasta Główne.
70
Zapoznaj się z atrybutami warstwy. Zwróć uwagę na pole ADM2. Zawiera ono dwie różne
wartości atrybutu: Miasto wojew, Miasto.
 Włącz auto ukrywanie tabeli atrybutów, aby zwiększyć obszar wyświetlania danych.
 Kliknij dwukrotnie warstwę zawierającą miasta, aby otworzyć jej własności. Jeśli to
konieczne, wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology).
 W sekcji Pokaż (Show) jako metodę symbolizacji wskaż Kategorie.
 Z rozwijalnej listy Pole wartości (Value Field) wskaż atrybut ADM2 i kliknij Dodaj
wszystko (Add All Values).
Zostały dodane dwie wartości - Miasto wojew oraz Miasto. Wartości zaprezentowane są za pomocą
tego samego symbolu, różnią się jedynie kolorem. Kolory są wybrane z aktualnej skali barw.
Po prawej stronie znajduje się kolumna Liczba, która informuje o liczbie obiektów posiadających
daną wartość atrybutu.
 Wszystkie wartości zostały dodane, wyłącz zaznaczenie kontrolki obok pola <wszystkie
wartości pozostałe> (<all other values>).
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno własności warstwy poza obszar wyświetlania mapy.
Symbolizacja została zmieniona, zarówno na mapie jak i w Tabeli zawartości (Table Of Contents),
jednak nie jest ona jeszcze ukończona.
Etap 7: Zmiana symbolizacji obiektów z warstwy Miasta Główne
W tym etapie wybierzesz bardziej odpowiednią symbolizację dla warstwy miast.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties), kliknij dwukrotnie symbol
znajdujący się obok wartości Miasto.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) , kliknij symbol o nazwie Circle2. Zmień kolor
na Sewille Orange (czwarty wiersz, czwarta kolumna).
Pod polem Kolor znajduje się pole umożliwiające zmianę rozmiaru symbolu.
 Zmień rozmiar symbolu na 8.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij OK.
 Kliknij dwukrotnie w symbol znajdujący się obok warstwy Miasta wojew.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) przewiń listę symboli i zapoznaj się z różnymi
typami symboli.
71
 Wykorzystując poniższą tabelę ustaw własności symbolu dla miast wojewódzkich.
Własność symbolu Wartość
Styl
Star 5
Kolor
Tuscan Red (piąty wiersz, druga kolumna)
Rozmiar
14
 Jeżeli został użyty przez Ciebie inny symbol wpisz w poniższej tabeli, wprowadzone
własności symbolu.
Własność symbolu Wartość
Styl
Kolor
Rozmiar
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij Zastosuj (Apply).
Symbolizacja, która została nadana, umożliwia szybkie wizualne rozróżnienie miast wojewódzkich
od miast pozostałych.
72
Etykiety kategorii symbolizacji znajdującej się w Tabeli zawartości wymagają drobnej korekty.
Ponadto, wskazane jest, aby miasta wojewódzkie były wyświetlane jako pierwsza kategoria
przyjętej symbolizacji.
Etap 8: Edycja i zmiana kolejności wyświetlania etykiet
W tym etapie, w Tabeli zawartości, zmienisz kolejność wyświetlania kategorii symbolizacji
warstwy Wykonasz także edycję ich etykiet.
W oknie dialogowym Własności warstwy tematycznej, etykieta Miasto wojew powinna być
podświetlona. Po prawej stronie okna dialogowego znajdują się dwa przyciski ze strzałkami.
Przycisk ze strzałką w górę jest podświetlony na czarno i wskazuje, że wartość może zostać
przeniesiona powyżej.
 Jeżeli to konieczne podświetl wartość Miasto wojew. Następnie kliknij czarny przycisk
ze strzałką w górę, tak jak to jest pokazane na poniższej ilustracji.
Wartość Miasto wojew została przeniesiona powyżej wartości Miasto.
 W kolumnie Etykieta (Label) (nie Wartość (Value)) kliknij Miasto wojew i zmień etykietę na
Miasto Wojewódzkie. Następnie, w tej samej kolumnie, kliknij nagłówek ADM2 i usuń go
wciskając klawisz Delete.
 Kliknij białe, puste miejsce poniżej etykiet, aby wyłączyć zaznaczenie edytowanych etykiet.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
Zmiany są widoczne w Tabeli zawartości. Modyfikacje nie dotyczą obszaru wyświetlania mapy.
73
Miasta wojewódzkie nie zawsze będą wyświetlane nad symbolem pozostałych miast (patrz
województwo śląskie). Symbol dla miasta Katowice został częściowo przykryty przez pozostałe
okoliczne miasta.
Uwaga: Kolejność wyświetlania obiektów na mapie wynika z kolejności występowania rekordów
reprezentujących te obiekty w tabeli. Można zarządzać kolejnością wyświetlania obiektów na
mapie, jednak temat ten nie będzie poruszany na tym kursie.
Etap 9: Usunięcie wartości z symbolizacji
W tym etapie dowiesz się jak można zmienić sposób symbolizacji warstwy poprzez usunięcie
wartości.
 W oknie dialogowym Własności warstwy tematycznej (Layer Properties), w zakładce
Symbolizacja (Symbology), kliknij symbol Miasto, aby podświetlić odpowiadający mu
wiersz.
 Kliknij przycisk Usuń (Remove).
Wartości zniknęły z okna w zakładce Symbolizacja.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
Teraz na mapie widoczne są tylko miasta wojewódzkie. Pozostałe miasta nie zostały usunięte
na stałe z klasy obiektów – nie są po prostu widoczne na mapie.
 W kolumnie Symbol (Symbol) zaznacz kontrolkę <wszystkie wartości pozostałe> (<all
other values>) i kliknij OK.
Teraz pozostałe miasta ponownie zostały wyświetlone na mapie za pomocą domyślnej symbolizacji
(symbolizację można zmienić w oknie Selektor symboli (Symbol Selector)).
74
 Jeśli chcesz wykonać symbolizację pozostałych miast wykorzystując inną metodę
(na przykład: unikalna wartość, wiele pól) to przejdź do kolejnego etapu. Jeśli nie, zamknij
okno dialogowe, zapisz dokument mapy i zamknij aplikację ArcMap.
Etap 10: (Opcjonalny) Symbolizacja w oparciu o więcej niż jeden atrybut
W tym etapie poznasz metodę symbolizacji obiektów w oparciu o wartości więcej niż jednego
atrybutu. W jakich przypadkach taka metoda może być użyteczna? Przypuśćmy, że chcemy
odróżnić od siebie miasta wojewódzkie i miasta pozostałe, a potem wśród miast wojewódzkich
wyróżnić stolicę. W tym etapie wykonasz tego typu wyróżnienie. W tym celu wykorzystasz dwa
atrybuty: ADM2 oraz NAZ.
 Jeśli to konieczne otwórz własności warstwy Miasta Główne i przejdź do zakładki
Symbolizacja (Symbology).
 W polu Pokaż (Show) zaznacz opcję Kategorie > Wartości unikalne, wiele pól (Unique
values, many fields).
Użytkownik ma do wyboru, aż trzy unikalne wartości pól.
 W pierwszym polu wskaż atrybut ADM2.
 Jako drugi atrybut wskaż NAZ.
 Kliknij przycisk Dodaj Wartości (Add Values) (nie Dodaj wszystko(Add All Values)).
W oknie zostały wyświetlone wszystkie możliwe kombinacje wartości ze wskazanych pól. Każdy
rekord zawiera teraz informacje z pola ADM2 oraz z pola NAZ.
75
W kolejnym kroku wybierzesz te miasta, które są miastami wojewódzkimi.
 Przewiń zawartość okna, aż do rekordu Miasto wojew, Zielona Góra i kliknij rekord, aby
go podświetlić.
 Wróć na początek listy, wciśnij klawisz Shift i kliknij pierwszy rekord, aby podświetlić
wszystkie miasta wojewódzkie.
 Kliknij OK i upewnij się, że na liście znajdują się wszystkie miasta wojewódzkie.
Symbolizacja zostanie przypisana tylko dla wartości, które zostały wskazane w poprzednim oknie
dialogowym.
Każdej parze został przypisany unikalny symbol z bieżącej skali barwnej. Teraz wyróżnisz wśród
miast stolicę, a pozostałe wartości zgrupujesz i wyświetlisz za pomocą jednego symbolu.
 W kolumnie Wartość (Value) kliknij Miasto wojew, Warszawa i przesuń je na górę listy
(przycisk ze strzałką zmieni kolor na szary, gdy wiersz będzie znajdował się na samej
górze).
76
Teraz przeniesiesz pozostałe wartości do jednej grupy i nadasz im odpowiednią symbolizację.
 W kolumnie Wartość (Value), zaznacz wszystkie obiekty oprócz Miasto wojew, Warszawa.
Wskazówka: Zaznacz wartość Miasto wojew, Białystok, aby je podświetlić, a następnie
przejdź do wartości Miasto wojew, Łódź i zaznacz go przytrzymują klawisz SHIFT
na klawiaturze.
 Upewnij się, że zostały wybrane wszystkie obiekty, oprócz Miasto wojew, Warszawa.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy na jednym z wybranych obiektów i wybierz Grupuj
Wartości (Group Values).
 Kliknij dwukrotnie symbol obok zgrupowanych wartości.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) wskaż nowy symbol Star3, nowy kolor
Poinsettia Red (wiersz 4, kolumna 2) oraz wpisz nowy rozmiar 14.
 Kliknij OK.
 Kliknij dwukrotnie symbol obok wartości Miasto wojew, Warszawa.
 W oknie Selektora symboli (Symbol Selector) wskaż nowy symbol Star3, nowy kolor Lapis
Lazuli (wiersz 4, kolumna 10) oraz wpisz nowy rozmiar 18. Kliknij OK.
 W kolumnie Etykieta (Label) zmień odpowiednio nazwy na Stolica oraz Miasta
wojewódzkie.
 Usuń nazwę nagłówka ADM2,NAZ.
 Jeżeli to konieczne, wyłącz zaznaczenie kontrolki w kolumnie Symbol <wszystkie wartości
pozostałe> (<all other values>).
Które miasta zostałyby dodatkowo wyświetlone na mapie, w przypadku, gdy byłaby
zaznaczona opcja <wszystkie wartości pozostałe>?
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) Kliknij OK.
Zarówno w oknie mapy, jak i w Tabeli zawartości Twoje zmiany zostały odzwierciedlone.
 Na pasku narzędziowym Standardowy (Standard) kliknij przycisk Zapisz (Save)
 Zamknij aplikację ArcMap.
.
77
Podsumowanie
Opisz relację pomiędzy symbolizacją a atrybutami.
2. Który z następujących przykładów reprezentuje dane jakościowe?
a. Klasa obiektów Jeziora, zawierająca atrybut Głębokość wyrażoną w metrach.
b. Klasa obiektów Działki, zawierająca atrybut Wartość wyrażoną w PLN, np. 3000 PLN,
5000 PLN, 6400 PLN.
c. Klasa obiektów Kolej, zawierająca atrybut Rodzaj, wyrażony w wartościach Towarowa
i Pasażerska.
d. Klasa obiektów Szkoły, zawierająca atrybut Liczba_studentów, określającą liczbę osób
uczęszczających na zajęcia.
78
Odpowiedzi do ćwiczenia 3
Symbolizacja danych w oparciu o atrybuty
Spójrz na tabelę atrybutów. Które z atrybutów przechowują dane jakościowe, a które
ilościowe?
Odpowiedź: Dane jakościowe: Teryt_woj, Teryt_woj_ID, Teryt, LOK, NAZ, Skrót.
Dane ilościowe: area, perimeter, POP, POLE,
Ćwiczenie 3: Symbolizacja danych jakościowych
Które miasta zostałyby dodatkowo wyświetlone na mapie, w przypadku, gdy byłaby
zaznaczona opcja <wszystkie wartości pozostałe>?
Odpowiedź: Pozostałe miasta (niebędące miastem wojewódzkim, ani stolicą).
Podsumowanie
1. Opisz relację pomiędzy symbolizacją a atrybutami.
Odpowiedź: Symbolizacja może odnosić się do atrybutów znajdujących się w tabeli
atrybutów. Pojedynczy symbol może reprezentować jeden unikalny atrybut, bądź też całą
grupę obiektów.
2.
Który z następujących przykładów reprezentuje dane jakościowe?
c. Klasa obiektów Kolej, zawierająca atrybut Rodzaj, wyrażone w wartościach Towarowa
i Pasażerska.
79
4
Symbolizacja danych
ilościowych
Wprowadzenie
Podczas tej lekcji zapoznasz się z różnymi typami danych ilościowych oraz zastosujesz metodę
klasyfikacji do zgrupowania wartości liczbowych w klasy. Następnie, każdej klasie przypiszesz
oddzielny symbol. Sklasyfikowanie i odpowiednie przypisanie sygnatur dla grup obiektów pozwoli
na lepszą interpretację i identyfikację danych.
Zagadnienia
 Dane ilościowe
 Symbolizacja danych ilościowych
 Metody klasyfikacji
 Normalizacja
 Wybranie odpowiedniej metody symbolizacji
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 charakterystyki i klasyfikacji danych ilościowych,
 symbolizacji obiektów z użyciem atrybutów ilościowych.
Co to są dane ilościowe?
80
Liczby
Dane mierzalne
81
Symbolizacja danych ilościowych w oparciu o atrybuty
82
Metody klasyfikacji
Naturalne przerwy (Natural Breaks (Jenks))
 Obiekty pogrupowane w klasy z uwzględnieniem naturalnych przerw między przedziałami
Równe przedziały (Equal Interval)
 Klasy posiadają taki sam rozmiar przedziałów
83
Kwantyle (Quantile)
 Klasy zawierają taką samą liczbę obiektów w przedziale
Manualnie (Manual)
 Rozmiar klasy i liczba obiektów w przedziale ustalana dowolnie przez użytkownika
84
Co to jest normalizacja?
We własnościach warstwy, w zakładce Symbolizacja możesz dokonać zmiany reprezentacji
warstwy na mapie. Dane ilościowe przedstawiasz wykorzystując metody znajdujące się w grupie
Wielkości. W każdej z metod znajdujących się w tej grupie jest możliwość dokonania normalizacji
wartości w atrybutach. Normalizacja to proces różnicowania (podziału) jednego atrybutu
liczbowego względem innego. Służy ona głównie do minimalizowania różnic w wartościach
odniesionych do:
 wielkości obszaru,
 liczby obiektów na danym obszarze.
Na przykład:
 Zróżnicowanie wyniku przedstawiającego liczbę obiektów względem wielkości obszaru,
na którym się znajdują (na przykład: gęstość zaludnienia).
 Zróżnicowanie wyniku przedstawiającego liczbę ludzi w wieku od 18 do 30 lat, względem
całkowitej liczby ludności (wyrażone w procentach ludzi w przedziale 18-30 lat).
Poprzez normalizację wartości atrybutów względem innych atrybutów, można pokazać jak dane
odnoszą się do wartości w innych polach.
85
Wybranie odpowiedniej metody klasyfikacji
Kiedy dokonujesz klasyfikacji obiektów, grupujesz podobne obiekty w klasy przypisując taki sam
symbol każdemu członkowi w klasie (przedziale). Klasyfikacja pozwala na łatwiejszą interpretację
danych. Definiowanie przedziałów klas jest procesem, który przypisuje konkretne obiekty do
danego przedziału liczbowego i przez to wpływa na sposób wyświetlania obiektów na mapie i
ogólny wygląd mapy.
Którą metodę klasyfikacji wybrać?
Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie.
Pytania:
 Jak dane są rozmieszczone?
 Jaką informację chcesz przekazać na mapie?
 Jaki jest efekt estetyczny mapy?
Kilka wskazówek:
 Naturalne przerwy (Natural Breaks (Jenks)) – odpowiednia w większości sytuacji; metoda
domyślna
 Równe przedziały (Equal Interval)– dzieli wszystkie dane w równe pod względem zakresu
wartości klasy; wyolbrzymia różnice pomiędzy największą i najmniejszą wartością w klasie;
legenda jest łatwa w interpretacji; najlepsza do zastosowania dla danych o znanej
charakterystyce, np. rozkład temperatury lub procentowy wskaźnik bezrobocia
 Kwantyle (Quantile) – każdy klasa zawiera taką samą liczbę obiektów; odpowiednia dla
danych rozmieszczonych liniowo; wyolbrzymia różnice w środkowych wartościach
przedziałów
 Manualnie (Manual) – podkreśla zdefiniowane przedziały, takie jak powyżej bądź poniżej
danego progu (np. obszary poniżej pewnego poziomu wysokości podatne na powodzie);
przydatna do wyizolowania bądź uwypuklenia konkretnych przedziałów wartości
86
Ćwiczenie 4: Symbolizacja danych ilościowych
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 40 minut
Mapy tematyczne ukazują przestrzenny rozkład wartości pewnej zmiennej. Przykłady zmiennych
to dane ekonomiczne, demograficzne np. liczba ludności, dochód, długość życia czy emisja gazów
cieplarnianych. Mapy tematyczne mają za cel przedstawienie rozkładu zjawiska, z wykorzystaniem
zaawansowanej symbolizacji. Mapy lokalizacyjne (lub nawigacyjne) natomiast ukazują
rozmieszczenie obiektów w przestrzeni.
W tym ćwiczeniu zredagujesz mapę tematyczną liczby ludności oraz gęstość zaludnienia dla
terytorium Polski. W każdym przypadku wykorzystasz te same dane, natomiast zastosujesz różne
metody symbolizacji oraz jednostki agregacji. Rozpoczniesz od poziomu województw i zbadasz
jak zmienia się rozkład wartości wraz ze zmianą poziomu do powiatów i gmin.
W tym ćwiczeniu:
 wykonasz mapę tematyczną prezentującą liczbę ludności w Polsce za pomocą skali
barwnej i sygnatury stopniowanej,
 wykonasz mapę gęstości zaludnienia na różnych poziomach szczegółowości,
 zapoznasz się z klasyfikacją danych dotyczących liczby ludności za pomocą różnych
metod.
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap i eksploracja danych
W tym etapie otworzysz dokument mapy i zapoznasz się z danymi dotyczącymi liczby ludności
na poziomie województw.
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy PolskaPopulacja.mxd znajdujący się
w katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_04.
 Upewnij się, że w oknie Katalog (Catalog) jako Folder główny jest ustawiony ….\Student\DESK2\Ćwiczenie_04.
 W oknie Katalog (Catalog), w Folder główny (Main Folder) kliknij prawym przyciskiem
myszy i uczyń jako domyślną geobazę Polska.gdb.
 Jeśli to konieczne zmaksymalizuj okno ArcMap i przeskaluj widok do zasięgu zakładki
Polska, tak jak to jest pokazane na ilustracji.
87
 Otwórz tabelę atrybutów dla warstwy Województwa i zapoznaj się z polami.
Pole POP przechowuje informację o liczbie ludności mieszkającej na terytorium danego
województwa w 2001 roku. To pole zostanie wykorzystane do symbolizacji warstwy.
 PoSortuj rosnąco wartości w polu POP (kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola
i wybierz Sortuj rosnąco (Sort Ascending)).
Wartości zmieniają się od ok. 1 mln (1024499) w województwie lubuskim do ponad 5 mln
(5079006) w województwie mazowieckim.
 Zamknij lub włącz auto ukrywanie tabeli atrybutów.
Etap 2: Symbolizacja warstwy województwa za pomocą skali barw
W tym etapie użyjesz skali barw do rozróżnienia województw względem liczby ludności
je zamieszkującymi.
 Otwórz okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) warstwy Województwa i
wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology).
 W sekcji Pokaż (Show) wybierz Wielkości (Quantities).
Do wyboru są cztery opcje. Domyślna opcja to Skala barw.
 Z rozwijalnej listy pola Wartość (Value) wybierz atrybut POP, którego wartości zostaną
wykorzystane do symbolizacji.
88
Zakres wartości wskazanego atrybutu został podzielony na pięć klas. Każdej klasie został
przypisany jeden z kolorów pochodzący ze stopniowanej skali. Rozpiętości klas nie są takie same;
rozpiętość została wyliczona za pomocą specjalnego algorytmu identyfikującego skupiska i
przerwy w wartościach atrybutu.
 Wybierz skalę barwną Brown Light to Dark (aby poznać nazwy skal barwnych kliknij
prawym przyciskiem myszy w oknie Skala barw (Color Ramp) i wyłącz zaznaczenie widoku
graficzny).
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Każde z województw zostało zasymbolizowane kolorem przypisanym do klasy odpowiadającej
liczbie ludności.
89
Które województwa zostały przypisane do klasy z największą liczbą ludności? (Jeżeli nie
znasz nazw województw, umieść wskaźnik myszy na województwie, aby wyświetlić nazwę
województwa.)
Które województwa zostały przypisane do klasy z najmniejszą liczbą ludności?
 Otwórz okno własności warstwy Województwa.
 Wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology)
 W sekcji Klasyfikacja (Classification) zmień liczbę w polu Klasy (Classes) na 3 i kliknij
Zastosuj (Apply). Przesuń okno poza obszar wyświetlania danych.
Nowa klasyfikacja jest widoczna w Tabeli zawartości oraz na mapie. Województwa mazowieckie
i śląskie nadal znajdują się w klasie najwyższej. W klasie średniej znajduje się teraz osiem
województw, a w najniższej sześć.
Metoda prezentacji danych jakościowych określana mianem Skali barw nie jest odpowiednia dla
danych dotyczących liczby ludności. Odbiorca mapy zazwyczaj tylko porównuje kolor i nie zwraca
uwagi na rozmiary obiektów, które w tym przypadku odgrywają znaczącą rolę.
Etap 3: Symbolizacja warstwy województwa za pomocą sygnatury
stopniowanej
W tym etapie do przedstawienia na mapie populacji miast wykorzystasz różnych rozmiarów
symbole. Rozmiar symbolu będzie odniesiony do liczby ludności w danym województwie.
 Przesuń okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) na środek interfejsu
aplikacji ArcMap.
 W sekcji Pokaż (Show) zmień metodę na Sygnatury stopniowane (Graduated symbols).
Sprawdź czy pole POP jest nadal wybrane w polu Wartość (Value). Upewnij się, że liczba
klas wynosi 5.
 W polach Rozmiar symbolu (Symbol Size) wprowadź wartości od (from): 6 do (to): 32.
 Po prawej stronie tabeli kliknij przycisk Tło (Background).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij Kolor wypełnienia (Color) i wskaż
Yucca Yellow (wiersz 1, kolumna 5). Aby zamknąć okno dialogowe, kliknij OK.
 Następnie kliknij przycisk Szablon (Template) (przycisk znajdujący się nad przyciskiem Tło
(Background)).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) wybierz symbol Circle 2, kliknij przycisk
Kolor (Color) i wskaż Fire Red (wiersz 3, kolumna 3). Kliknij OK, aby zamknąć okno
dialogowe.
90
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij Zastosuj (Apply).
Sygnatury stopniowane ukazują wielkość danego zjawiska (jak np. liczba ludności). Dodatkowo
możesz zauważyć, że wielkość symbolu nie jest domyślnie uzależniona od powierzchni obszaru,
którego dotyczy (np. województwa śląskie i mazowieckie posiadają ten sam symbol sygnatury,
a powierzchnia tych województw znacząco się różni). Istnieje jednak ryzyko, że użytkownik, który
nie posiada takiej wiedzy, błędnie zinterpretuje wyświetlane dane i odniesie je do powierzchni
województwa. W rzeczywistości większy symbol reprezentuje większą liczbę ludności.
91
Wskazówka: Używaj metody Sygnatury stopniowanej dla danych liczbowych.
Uwaga: Kiedy przy prezentacji obiektów poligonowych, wykorzystywane są sygnatury stopniowane lub
proporcjonalne, symbol zostaje umieszczony w centroidzie obiektu – geometrycznym środku
obszaru, który w przypadku obiektów wieloczęściowych lub o bardzo nieregularnych kształtach
może leżeć na zewnątrz obrysu obiektu.
Etap 4: Normalizacja liczby ludności za pomocą powierzchni
W tym etapie dokonasz symbolizacji województw poprzez wyświetlenie liczby ludności
odniesionej do obszaru województwa (normalizacja populacji względem powierzchni). W wyniku
otrzymasz gęstość zaludnienia, czyli liczbę osób przypadającą na jednostkę powierzchni.







Przesuń okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) w dogodne miejsce.
W sekcji Pokaż (Show) jako kategorię wskaż Skala barw (Color Ramp).
Upewnij się, że w polu Wartość (Value) wskazany jest atrybut POP.
Zmień liczbę klas na 5.
Z rozwijalnej listy pola Normalizacja (Normalization) wybierz atrybut POLE.
W polu Skala barw (Color Ramp) wskaż zestaw kolorów Brown Light to Dark.
Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno poza obszar wyświetlania danych.
92
Kiedy dane zostaną znormalizowane za pomocą pola powierzchni, województwa zostają
przypisane do nieco innych kategorii niż we wcześniejszym etapie. Województwo mazowieckie
znajdowało się w najwyższej klasie – teraz jest w klasie średniej, województwo opolskie było w
klasie najniższej – teraz również jest w klasie średniej.
Metoda Skala barw jest właściwa dla prezentacji danych znormalizowanych, ponieważ wartości
są poddane standaryzacji za pomocą na przykład jednostek powierzchni, choć przy jej
wykorzystaniu można wyświetlać również dane bez wykorzystania normalizacji.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij nagłówek Etykieta
(Label) .
 Z menu wybierz Formatuj etykiety (Format Label).
 W oknie Format Liczbowy (Number Format), w sekcji Kategoria (Category) pozostaw
format Numeryczny (Numeric). W obszarze Zaokrąglenie (Rounding) wybierz Liczba miejsc
dziesiętnych (Number of decimal places) i wpisz wartość 1.
 W dolnej części okna wyłącz zaznaczenie opcji Wypełnij zerami (Pad with zeros).
 Kliknij dwukrotnie OK, aby zamknąć oba okna.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij nagłówek POP/POLE, aby go podświetlić.
Następnie kliknij go jeszcze raz, aby uczynić go edytowalnym.
 Zmień nazwę na Liczba ludności na km2.
93
Wskazówka: Używaj Skali barw dla danych mierzalnych i statystycznych.
Uwaga: Aby uzyskać więcej informacji o normalizacji lub innych terminach związanych z GIS
skorzystaj z internetowego słownika ArcGIS na stronie http://resources.arcgis.com/glossary.
Etap 5: Gęstość zaludnienia na poziomie powiatów
W tym etapie wykonasz symbolizację gęstości zaludnienia w mniejszych jednostkach agregacji –
powiatach. Mapa wykonana w poprzednim etapie ukazuje tylko generalny rozkład wartości.
Województwo śląskie jest województwem o największej gęstości zaludnienia, nie wiadomo jednak
jak te wartości rozkładają się na jego terytorium.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) włącz widoczność warstwy Powiaty.
 Otwórz własności warstwy Powiaty i jeśli to konieczne wybierz zakładkę Symbolizacja
(Symbology).
 W sekcji Pokaż (Show) wybierz metodę Wielkości (Quantities) > Skala barw (Color Ramp).
 Z rozwijalnej listy pola Wartość (Value) wskaż atrybut POP, a w polu Normalizacja
(Normalization) atrybut POLE.
 Kliknij nagłówek Etykieta (Label) i w menu kontekstowym wybierz Formatuj Etykiety
(Format Labels).
 W oknie Format liczbowy (Number Format), w sekcji Kategoria (Category) pozostaw
format Numeryczny (Numeric). W obszarze Zaokrąglenie (Rounding) wybierz Liczba miejsc
dziesiętnych (Number of decimal places) i wpisz wartość 0.
 W dolnej części okna zaznacz opcję Pokaż separatory tysięcy (Show thousands separators).
Kliknij OK.
 Zmień skalę barwną na Yellow to Green to Dark Blue.
 Kliknij OK.
Mapa, na pierwszy rzut oka, wygląda jednolicie. Prawie każdy z powiatów znalazł się w najniższej
klasie. Jednak kilka powiatów na terytorium województwa śląskiego zostało zabarwionych
na zielono.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Zakładki (Bookmarks) i wybierz Górny Śląsk.
94
Na poziomie powiatów można zaobserwować, że ludność koncentruje się w okolicach Katowic
(głównie w powiecie M. Bytom, Chorzów, Siemianowice Śląskie). Widoczna z poziomu
województw wysoka gęstość zaludnienia jest złudna. Część województwa, tak jak pozostała część
Polski, została przypisana do najniższej klasy.
 Włącz zakładkę Polska.
Etap 6: Zmiana metody klasyfikacji
Do tej pory do klasyfikacji wykorzystywana była metoda Naturalnych Przerw. W tym etapie
zapoznasz się z innymi metodami klasyfikacji danych ilościowych.
 Otwórz własności warstwy Powiaty.
 Obok liczby klas kliknij przycisk Klasyfikuj(Classify), aby otworzyć okno Klasyfikacja
(Classification).
95
W lewym górnym rogu okna znajduje się informacja określająca wybraną metodę klasyfikacji oraz
o liczbę klas.
W prawym górnym rogu znajduje się podsumowanie statystyczne. Np. na terytorium Polski
znajduje się 379 powiatów. Średnia gęstość zaludnienia to 401 osób/km2, wartość mediany to 91.
Oznacza to, że gęstość zaludnienia w około połowie powiatów jest mniejsza niż 91 osób/km2.
Pod sekcją Statystyki Klasyfikacji znajdują się wartości graniczne zakresów klas.
Największą część okna dialogowego zajmuje histogram, który zostanie wykorzystany w kolejnym
etapie ćwiczenia. Na osi x znajdują się wartości gęstości zaludnienia, natomiast pionowe,
niebieskie linie wyznaczają granice klas.
 Z rozwijalnej listy polu Metoda (Method) wybierz Równe Przedziały (Equal Interval).
Wartości są nadal pogrupowane w 5 klas, zmieniły się zakresy przedziałów. Na histogramie
pionowe, niebieskie linie są teraz równomiernie rozłożone.
3.
W metodzie Równych Przedziałów (Equal Interval) każda klasa ma tę samą rozpiętość.
Czym klasy mogą się różnić od siebie?
 W oknie Klasyfikacja (Classification) kliknij OK.
 Kliknij Zastosuj (Apply) w oknie własności warstwy i przesuń je poza obszar wyświetlania
danych.
Mapa wygląda jeszcze bardziej jednolicie niż przy zastosowaniu metody Naturalnych Przerw.
96
 Kliknij przycisk Klasyfikuj (Classify).
 Zmień metodę klasyfikacji na Kwantyle (Quantile).
Graniczne wartości klas są teraz zgrupowane blisko siebie na początku histogramu.
 Spójrz na wartości graniczne zakresów klas.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
4.
W metodzie Kwantyli każda klasa zawiera tę samą liczbę obiektów. Czym klasy mogą
różnić się od siebie?
Teraz mapa jest dużo bardziej zróżnicowana. Użytkownik może ją jednak błędnie zinterpretować,
oceniając, że jasno zielone obszary są dużo bardziej zaludnione niż żółte. W rzeczywistości
ta różnica może wynosić tylko jedną lub dwie osoby więcej na km2. Powiaty zabarwione
na granatowo mogą zostać zinterpretowane, jako gęsto zaludnione, co jest częściowo błędne, gdyż
w tej klasie znajdują się także powiaty o stosunkowo małej gęstości zaludnienia np. 237 osób/km2.
Metoda Kwantyli sztucznie wyolbrzymia gęstość zaludnienia.
 Otwórz okno dialogowe Klasyfikacja (Classification) i zmień metodę na Interwał
Geometryczny (Geometrical Interval).
Na histogramie zakresom klas jest przypisywany coraz większy interwał. Rozpiętość każdej
kolejnej klasy jest przeważnie kilka razy większa od poprzedzającej.
 W sekcji Klasy (Classes), zmień liczbę klas na 4.
Rozpiętość każdej klasy jest teraz około cztery razy większa niż klasa ją poprzedzająca. W
metodzie Interwału Geometrycznego stosowany jest stały mnożnik odniesiony do rozmiaru klasy.
Mnożnik ten zależy od danych oraz liczby wybranych klas.
 W oknie Klasyfikacja (Classification) kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij Zastosuj (Apply).
Mapa jest nadal bardzo zróżnicowana, tym razem tylko kilka powiatów zostało
przyporządkowanych do najwyższej klasy. Dla danych typu gęstość zaludnienia, metoda Interwału
Geometrycznego najlepiej oddaje rzeczywisty rozkład wartości. W porównaniu z innymi
metodami, gdzie klasyfikacja Równych Przedziałów charakteryzuje się zbyt jednorodnymi
wynikami, a klasyfikacja metodą Kwantyli sztucznie wyolbrzymia wyniki, metoda Interwału
Geometrycznego oddaje bardziej prawdopodobny rozkład wartości.
Wykorzystując różnego rodzaju klasyfikacje, dla tych samych danych można utworzyć mapy
przedstawiające odmienne wyniki
– wszystko zależy od ustalenia zakresów wartości
poszczególnych przedziałów.
97
Etap 7: Histogram
W tym etapie zapoznasz się lepiej z histogramem wykorzystywanym przy zarządzaniu granicznymi
wartościami przedziałów.
 Otwórz okno Klasyfikacja (Classification).
 Z rozwijalnej listy pola Metoda (Method) wybierz Naturalne przerwy (Natural Breaks
(Jenks)).
 Jeśli to konieczne zmień liczbę klas na 5.
Na histogramie oś x reprezentuje wartości gęstości zaludnienia (od 26 do 4353), natomiast oś
y reprezentuje liczbę powiatów. Szare słupki reprezentują liczbę powiatów o określonej gęstości
zaludnienia.
Szerokość kolumny jest dowolna. Kiedy dane są równomiernie rozłożone w całym zakresie
wartości symbolizowane są za pomocą wielu cienkich słupków. Kiedy dane są skupione (tak jak w
tym przypadku) lepiej je symbolizować szerokimi słupkami.
 Zmień liczbę kolumn ze 100 na 20.
Z histogramu można np. odczytać, że ponad 300 powiatów charakteryzuje się gęstością zaludnienia
mniejszą niż 246 os/km2. Liczba obiektów o wyższych wartościach gęstości zaludnienia spada
do bardzo małych wartości (rzędu 10, 20 obiektów). Możesz modyfikować wygląd histogramu
zmieniając metodę klasyfikacji, liczbę klas, zakresy przedziałów i szerokości kolumn.
Uwaga: Możesz także bliżej zapoznać się z danymi w histogramie, klikając prawym przyciskiem myszy
na szare kolumny w oknie histogramu i wybierając Powiększ (Zoom In).
Interpretacja histogramu nie jest zadaniem prostym dla osób, które wcześniej nie miały z nim do
czynienia. Można było to sobie uświadomić zapoznając się z różnymi wynikami przedstawionymi
98
na mapie po zastosowaniu kolejnych metod klasyfikacji. Użytkownicy GIS muszą też umieć
interpretować histogram, aby ustrzec się przed tworzeniem błędnych map. Zapoznanie się
z rozkładem wartości danych umożliwia podjęcie decyzji związanej z rozmieszczeniem
przedziałów i utworzeniem poprawnej mapy.
 W oknie Klasyfikacja (Classification) kliknij Anuluj (Cancel).
 Ponownie kliknij Anuluj (Cancel) w oknie Własności warstwy tematycznej (Layer
Properties).
Etap 8: Gęstość zaludnienia na poziomie gmin
W tym etapie wykonasz symbolizację gęstości zaludnienia na poziomie gmin. Tym razem
zastosujesz manualną metodę klasyfikacji danych.
 Włącz widoczność warstwy Gminy. Otwórz jej własności i jeśli to konieczne wybierz
zakładkę Symbolizacja (Symbology).
 Jako metodę symbolizacji wybierz Wielkości (Quantities) > Skala barw (Graduated colors).
 Z rozwijalnej listy pola Wartość (Value) wybierz atrybut o nazwie POP.
 Z rozwijalnej listy pola Normalizacja (Normalization) wybierz atrybut o nazwie POLE.
 Sformatuj wygląd etykiety tak, aby nie były wyświetlane miejsca dziesiętne oraz aby był
wyświetlany separator tysięcy.
 Otwórz okno Klasyfikuj (Classification).
 Zmień liczbę klas na 10.
 Jako metodę klasyfikacji wybierz Manualnie (Manual).
Z analizy zostaną wykluczone gminy, dla których nie została wprowadzona informacja o liczbie
ludności. Dane to zostaną zasymbolizowane innym kolorem i opisane, jako ‘Brak danych’.
 W oknie Klasyfikacja (Classification) kliknij przycisk Wykluczenie (Exclusion).
 W zakładce Zapytanie (Query) w sekcji Klauzula wykluczenia (Exclude clause) kliknij
dwukrotnie atrybut o nazwie POP.
 Kliknij znak operatora równości „=”.
 Wpisz wartość 0.
 Upewnij się, że w dolnej części okna wprowadzono wyrażenie widoczne na poniższej
ilustracji.
 W oknie Własności wykluczenia danych (Data Exclusion Properties) kliknij zakładkę
Legenda (Legend).
 Zaznacz opcję Pokaż symbol dla wykluczonych danych (Show symbol for excluded data).
 Zmień kolor symbolu na Gray 30% (wiersz 4, kolumna 1).
 Zmień Szerokość obrysu (Outline width) na 0 i kliknij OK.
 W polu Etykieta (Label) wpisz brak danych.
 W oknie Własności wykluczenia danych (Data Exclusion Properties) kliknij OK.
99
 W sekcji Wartości graniczne (Break Values) kliknij pierwszą wartość aby uczynić ją
edytowalną. Wpisz wartość 25 i naciśnij Enter.
 Zastąp kolejną wartość nową wartością 50 i naciśnij Enter.
 Kontynuuj wprowadzanie kolejnych nowych wartości według poniższej ilustracji. Ostatnią
wartość pozostaw domyślną.
 Przy podświetleniu każdej wartości granicznej, zauważ, że pod wykresem histogramu,
po prawej stronie widoczna jest informacja o liczbie elementów w każdej klasie (np. dla
przedziału o wartości granicznej równej 5000 wygląda następująco: „27 Elementów w
Klasie (27 Elements in Class)”.
Jeśli użytkownik kliknie na wartość wyznaczającą zakres klasy uzyska informację o ilości
obiektów przypadających na daną klasę. To kolejne narzędzie pomagające ustalić zakres klas.
 Kliknij pozostałe wartości graniczne klas i zapoznaj się z liczbą elementów przypadających
na każdą z nich.
 Po ukończeniu, w oknie Klasyfikuj (Classification) kliknij OK.
 W oknie Własności Wartości Tematycznej (Layer Properties) zmień schemat kolorów na
Cyan to Purple.
Purpurowy kolor uwydatnia obszary o dużej gęstość zaludnienia.
100
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno własności poza obszar wyświetlania mapy.
Szare zabarwienie konturów poszczególnych gmin zakłóca widoczność natężenia koloru
w poligonach.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij nagłówek Symbol
(Symbol) i wybierz Własności Wszystkich Symboli (Properties for All Symbols).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) zmień Szerokość obrysu (Outline Width) na 0 i
kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij Zastosuj (Apply).
Mapa będzie wyglądała jeszcze lepiej, jeśli zmienisz nieco ton pierwszego niebieskiego koloru.
 W kolumnie Symbol (Symbol) kliknij dwukrotnie pierwszy symbol (dla zakresu 5-25).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) zmień Kolor wypełnienia na Sodalite Blue
(wiersz 1, kolumna 9). Kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Większość obszaru wyświetlania danych jest bardzo zróżnicowana, występują tu duże różnice
gęstości zaludnienia między poszczególnymi gminami. Prawdopodobnie dojdziesz do wniosku,
że wizualny efekt takiej symbolizacji nie jest najlepszy, jednak wyraźnie pokazuje on, że większość
populacji w Polsce koncentruje się w małych, odizolowanych obszarach.
Uwaga: Niezależnie od tego jak Twoje dane wyświetlane są w tabeli atrybutów, aplikacja ArcMap zanim
dokona symbolizacji uporządkowuje za każdym razem wszystkie dane. Domyślnie, wartości są
sortowane i umieszczane w pięciu przedziałach (klasach). Jednak liczba klas może się mieścić
w granicach od 1 do 32. Poszczególne wartości nie powtarzają się w klasach i każdej wartości
przypisany jest symbol odniesiony do przedziału, w którym się ona znajduje. Zalecane jest
stosować nie więcej niż 5 lub 6 klas dla odcieni jednej barwy oraz nie więcej niż 12 klas dla
różnych barw.
Etap 9: Porównanie map gęstości zaludnienia
W tym etapie porównasz ze sobą trzy mapy gęstości zaludnienia.
 Włączaj i wyłączaj widoczność warstw Gminy i Powiaty, tak, aby porównać ze sobą trzy
mapy gęstości zaludnienia. Kiedy ukończysz włącz widoczność warstwy Gminy.
Mapa gęstości zaludnienia na poziomie gmin nie ukazuje granic województw. Możesz dodać
granice województw kopiując warstwę województw i wyświetlając ją ponad warstwą gmin i
przypisując jej przezroczyste wypełnienie.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa i kliknij Kopiuj (Copy).
 W górnej części Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy
101
nazwę ramki danych (Warstwy (Layers)) i wybierz Wklej Warstwę(y) (Paste Layer(s)).
Warstwa, ze swoją bieżącą symbolizacją, została wklejona zaraz za warstwą Miasta_główne.
 Zmień nazwę warstwy na Granice województw.
 Upewnij się, że w Tabeli zawartości (Table Of Contents) warstwy wyświetlane są, jako Lista
według kolejności rysowania (List By Drawing Order). Przeciągnij warstwę Granice
województw i upuść ją pod warstwą Jeziora Główne.
 Otwórz własności warstwy Granice województw. Jeżeli to konieczne, wybierz zakładkę
Symbolizacja (Symbology).
 W sekcji Pokaż (Show) Wybierz obiekty (Features) > Jednolity symbol (Single symbol) i
kliknij symbol, aby otworzyć okno Selektor symboli (Symbol Selector) .
 Zmień Kolor wypełnienia (Fill Color) na Brak koloru (No Color).
 Zmień kolor obrysu na jasny żółty kolor.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) oraz w oknie Własności warstwy tematycznej
(Layer Properties) kliknij OK.
Dane o gęstości zaludnienia w poszczególnych gminach zostały teraz zaprezentowane na tle granic
województw.
Uwaga: Możesz mieć wiele kopii tej samej warstwy w jednym dokumencie mapy – zarówno w jednej jak
i w kilku ramkach danych.
 Zapisz mapę w katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_04 pod nazwą MojaPolskaPopulacja.
 Z menu Dostosuj (Customize) wybierz Opcje aplikacji ArcMap (ArcMap Options).
 Upewnij się, że została wybrana zakładka Ogólne (General) i wyłącz zaznaczenie opcji
Pokaż okno startowe (Show Getting Started dialog).
 W oknie Opcje aplikacji ArcMap (ArcMap Options) kliknij OK.
 Zamknij aplikację ArcMap.
Przy następnym uruchomieniu aplikacja ArcMap nie wyświetli okna startowego.
 Jeśli chcesz wykonać symbolizację miast w oparciu o liczbę ludności przejdź do kolejnego
opcjonalnego etapu. Jeśli nie, zamknij aplikację ArcMap.
Etap 10: (Opcjonalny) Symbolizacja miast w oparciu o liczbę ludności
W tym etapie wykonasz symbolizację warstwy miast w oparciu o liczbę ludności. Przejrzysz swoje
dane, a następnie wyłączysz niektóre obiekty z symbolizacji.
 Włącz widoczność warstwy Miasta Główne. Wyłącz widoczność warstwy Granice
województw, Województwa, Gminy oraz Powiaty.
102
 Otwórz okno Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) warstwy Miasta Główne.
Jeśli to konieczne wybierz zakładkę Symbolizacja (Symbology).
 Wybierz metodę Wielkości (Quantities) > Sygnatury stopniowane (Graduated Symbols) i z
rozwijalnej listy pola Wartość (Value) wybierz atrybut POP.
 Kliknij przycisk Szablon (Template). W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) wybierz
symbol Circle 2. Zmień kolor na Electron Gold (wiersz 3, kolumna 4).
 Kliknij OK.
 Ponownie kliknij OK, aby zamknąć okno.
Ten typ symbolizacji nie jest wyświetlany poprawnie w skali całej Polski (sygnatury nakładają się).
 Włącz zakładkę przestrzenną o nazwie Warszawa.
 Przesuwaj wskaźnik myszy nad symbolami miast, aby poznać ich nazwy.
Na mapie widoczne są trzy symbole punktowe symbolizujące Warszawę, Warszawę – Śródmieście
oraz Warszawę – Ursynów.
 Kliknij narzędzie Identyfikuj (Identify) i w górnej części okna wybierz Identyfikuj z (Identify
from): Miasta Główne
 Zapoznaj się z wartością pola POP dla trzech symboli reprezentujących Warszawę.
Wartość pola POP jest taka sama dla trzech obiektów i wynosi 1615369. Dane nie są do końca
poprawne.
Mapa, którą tworzysz w tym etapie ma charakter mapy przeglądowej - nie ma zatem potrzeby
reprezentowania Warszawy za pomocą trzech symboli.
Kolejnym etapem będzie wykluczenie niepotrzebnych (i do tego nie poprawnych) obiektów z
103
mapy.
 Zamknij bądź ukryj okno Identyfikuj (Identify).
 Otwórz własności warstwy Miasta Główne i w zakładce Symbolizacja (Symbology) wybierz
Klasyfikuj (Classify).
 Kliknij przycisk Wykluczenie (Exclusion). W oknie dialogowym Własności wykluczenia
danych (Data Exclusion Properties) upewnij się, że wybrana została zakładka Zapytanie
(Query).
Napiszesz teraz wyrażenie SQL, które wyłączy niepotrzebne obiekty z symbolizacji. Wyrażenie
SQL było już wykorzystywane w poprzednich ćwiczeniach (m. in. do selekcji obiektów poprzez
atrybuty).
 W sekcji Klauzula wykluczenia (Exclude clause) kliknij dwukrotnie nazwę atrybutu NAZ.
Nazwa została dodana do pola znajdującego się w dolnej części okna dialogowego Własności
wykluczenia danych.
 Kliknij operator równości „=” .
 Kliknij Pobierz wartości unikalne (Get Unique Values).
Wartości zostały wyświetlone w kolejności alfabetycznej.
 Na liście odszukaj nazwę Warszawa – Ursynów i kliknij dwukrotnie, aby dodać ją do okna
wyrażenia.
 Kliknij operator logiczny OR .
 Uzupełnij wyrażenie tak, aby wyglądało jak na poniższej ilustracji.
Wyrażenie logiczne powoduję, że na mapie nie będą wyświetlane obiekty, których nazwy
to Warszawa – Ursynów lub Warszawa - Śródmieście.
 Zamknij wszystkie otwarte okna klikając OK.
Na mapie znajduje się jeden poprawny obiekt reprezentujący Warszawę.
 Zapisz mapę jako MojaPolskaPopulacja w katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_04
i zamknij aplikację ArcMap.
104
Podsumowanie
Napisz czym według Ciebie są dane ilościowe.
2. Co to jest klasyfikacja?
3. Podaj charakterystyczne cechy następujących metod klasyfikacji: Naturalne przerwy, Równe
przedziały i Kwantyle.
105
Odpowiedzi do ćwiczenia 4
Ćwiczenie 4: Symbolizacja danych ilościowych
Które województwa zostały przypisane do klasy z największą liczbą ludności?
Odpowiedź: Mazowieckie i śląskie.
2.
Które województwa zostały przypisane do klasy z najmniejszą liczbą ludności?
Odpowiedź: Podlaskie, świętokrzyskie, opolskie i lubuskie.
3.
W metodzie Równych Przedziałów każda klasa ma tę samą rozpiętość. Czym klasy mogą
różnić się od siebie?
Odpowiedź: Liczbą obiektów znajdujących się w jednej klasie.
4.
W metodzie Kwantyli każda klasa zawiera tę sama liczbę obiektów. Czym klasy mogą
różnić się od siebie?
Odpowiedź: Rozpiętością przedziałów.
Podsumowanie
1. Napisz czym według Ciebie są dane ilościowe.
Odpowiedź: Dane przechowujące informacje o obiektach mierzalnych; różnego rodzaju dane
liczbowe, statystyczne.
2. Co to jest klasyfikacja?
Odpowiedź: Proces porządkujący i grupujący wartości w oddzielne, nienakładające się grupy
(klasy, przedziały).
3. Opisz następujące metody klasyfikacji: Naturalne Przerwy, Równe Przedziały i Kwantyle.
Odpowiedź:
 Naturalne Przedziały: klasy pogrupowane według naturalnych przerw między
wartościami,
 Równe Przedziały: taka sama rozpiętość klas,
 Kwantyle: taka sama liczba obiektów w klasie.
106
5
Etykietowanie obiektów
Wprowadzenie
Podczas tej lekcji ulepszysz swoją mapę poprzez dodanie do niej etykiet i opisów. Poznasz różnicę
pomiędzy etykietami i opisami oraz różne sposoby zapisania opisów (w geobazie i na mapie).
Dodatkowo nauczysz się jak zarządzać występowaniem i jak rozmieszczaniem opisów na mapie.
Zagadnienia
Co to są etykiety?
 Rozmieszczenie etykiet, symbolizacja, zapytania, skala, klasy, wyrażenia, wagi
Co to są opisy?
 Opisy w geobazie
 Opisy na mapie
Utworzenie opisów z etykiet.
Wybranie odpowiedniego typu tekstu do wyświetlenia na mapie.
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 różnic pomiędzy etykietami i opisami,
 odpowiedniego wykorzystania etykiet i opisów,
 utworzenia opisów z etykiet,
 różnic pomiędzy opisami w geobazie a opisami na mapie,
 udostępniania i udostępnienie opisów innymi użytkownikom.
107
Skąd pochodzi tekst znajdujący się na mapie?
108
Co to jest etykieta?
Tekst na mapie wygenerowany przez
oprogramowanie na podstawie wartości atrybutu
109
Dynamiczne wyświetlanie etykiet
110
Własności rozmieszczenia
111
Symbolizacja etykiet
Więcej opcji symbolizacji
Formatowanie tekstu
 Pozycja tekstu, odstępy między znakami, ustawienia szerokości odstępu, inne
Zaawansowany tekst
 Wypełnienie tekstu, tło, inne
Maska
 Halo
Predefiniowane symbole etykiet
112
Zapytanie SQL
 Wyświetlanie etykiet dla ściśle określonych wartości atrybutów
 Przykład: Etykieta wyświetlona tylko dla międzynarodowych
portów lotniczych
113
Kontrola wyświetlania etykiet
 Wyświetlanie etykiet w ściśle określonym zakresie skalowym
 Przykład: Etykieta dla portów lotniczych wyświetlana tylko w dużej
skali
114
Klasy etykiet
 Dodatkowy zestaw etykiet dla warstwy
 Różna symbolizacja etykiet dla różnych klas
115
Wyrażenie etykietujące
 Użycie skryptów do formatowania etykiet
Złączenie wartości atrybutów
 Przykład : [Nazwa] & [Typ]
Dodanie tekstu do etykiety
 Przykład : „POP:” & [POP2001]
Kontrolowanie stylu przy użyciu skryptów VBScript lub JScript
 Przykłady: linie przerywane, zaokrąglanie liczb
Zapisanie i wczytanie wyrażenia
116
Priorytety i wagi
 Uszeregowanie klas etykiet według priorytetów
 Przypisanie wagi do obiektu i etykiety
(w przypadku konfliktu)
Priorytety etykiet
 W przypadku konfliktu, wyświetlane są etykiety z wyższym priorytetem
Wagi etykiet
 Kontroluje wyświetlanie etykiet nad obiektami na mapie.
117
Ćwiczenie 5A: Etykietowanie obiektów
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 30 minut
Etykietowanie to złożony proces o zaawansowanej funkcjonalności. Aby wyświetlić zestaw etykiet
użytkownik musi w odpowiedni sposób dokonać wielu ustawień. Etykietowanie jest zazwyczaj
procesem iteracyjnym. Gdy użytkownik wyświetla etykiety dla nowej warstwy często powraca
do własności uprzednio wyświetlonych etykiet i poprawia je tak, aby uzyskać jak najlepsze
rezultaty.
Na rozmieszczenie etykiet mają wpływ nie tylko ustalone Własności rozmieszczenia, ale także
własności obszaru wyświetlania – rozmiar monitora, rozdzielczość, rozmiar okna aplikacji ArcMap
oraz ilość i sposób rozmieszczenia pasków narzędziowych.
Jest bardzo prawdopodobne, że otrzymywane przez Ciebie wyniki będą różniły się nieco
od pokazanych w podręczniku. Jest to możliwe, gdyż monitor, na którym pracujesz może mieć inne
parametry niż monitor, na którym ćwiczenie to zostało przetestowane. Jeśli Twoje wyniki będą
znacznie odbiegać od przedstawionych rezultatów, poproś Instruktora o pomoc.
W tym ćwiczeniu:
 dodasz etykiety do warstw znajdujących się na mapie,
 zmienisz domyślną symbolizację etykiet,
 ustalisz Własności rozmieszczenia etykiet,
 zdefiniujesz zakres skalowy widoczności etykiet,
 wpiszesz wyrażenie logiczne, które wyświetli etykiety o określonej wartości atrybutu,
 opcjonalnie, wyświetlisz etykiety dla warstwy liniowej.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy o nazwie PolskaEtykiety.mxd
znajdujący się w katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_05.
 Jeśli to konieczne zmaksymalizuj okno i przeskaluj obszar wyświetlania danych do zasięgu
zakładki przestrzennej o nazwie Polska.
Województwa zostały wyświetlone w kolorystyce żółto-brązowej.
 W oknie Katalog (Catalog) uczyń geobazę Polska.gdb jako domyślną.
 Upewnij się, że okna (Katalog (Catalog), Wyszukaj (Search) i inne) mają ustawione auto
ukrywanie.
Etap 2: Wyświetlenie etykiet dla warstwy województwa
W tym etapie wyświetlisz etykiety dla warstwy województwa. Zobaczysz, że podczas zmiany
zasięgu danych w obszarze wyświetlania mapy etykiety zmieniają „w locie” swoje położenie.
118
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa i wybierz Etykietuj obiekty (Label Features).
Zostały wyświetlone nazwy poszczególnych województw. Przyjrzyj się, w jaki sposób zostały
rozmieszczone poszczególne etykiety.
 Przeskaluj zasięg wyświetlania danych do zasięgu zakładki Górny Śląsk.
Etykiety są teraz lepiej dopasowane. Widoczne na ekranie etykiety znajdują się wewnątrz granic
województw (porównaj wyniki z wcześniejszym widokiem).
Uwaga: Rozmiar etykiety to 8 punktów (punkt to 1/28 centymetra). Wielkość etykiety pozostaje bez zmian
podczas powiększania i pomniejszenia obszaru wyświetlania danych.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Przesuń (Pan)
.
 Patrząc na etykietę WOJ. ŚLĄSKIE przesuń widok tak, aby widoczne była też południowa
część województwa łódzkiego.
Podczas zmiany widoczności poszczególnych województw w obszarze wyświetlania mapy zmienia
się równocześnie położenie opisujących je etykiet. Czasami dla danego województwa wyświetla
się więcej niż jedna etykieta.
Etap 3: Usunięcie duplikatów etykiet
W tym etapie ustalisz pierwszą własność wyświetlania etykiet - aplikacja nie będzie wyświetlała
duplikatów.
119
 Otwórz własności warstwy Województwa i wybierz zakładkę Etykiety (Labels).
Okno Własności warstwy tematycznej jest jednym ze sposobów umożliwiającym ustalenie
własności etykiet.
 W lewym dolnym rogu kliknij przycisk Własności rozmieszczenia (Placement Properties).
 W oknie Własności rozmieszczenia (Placement Properties) wybierz zakładkę
Rozmieszczenie (Placement).
 W dolnej sekcji okna zaznacz opcje Usuń duplikaty etykiet (Remove duplicate labels).
 W oknie Własności rozmieszczenia (Placement Properties) kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Każde województwo jest teraz opisane za pomocą jednej etykiety.
Etap 4: Zmiana atrybutów wykorzystywanych do wyświetlania etykiet
Niektóre z nazw województw są zbyt długie i nie mieszczą się w obrębie konturów. W tym etapie
zmienisz atrybut w oparciu, o który wyświetlane są etykiety, tak, aby mieściły się one w granicach
województwa.
 Otwórz tabelę atrybutów (Attribute Table) warstwy Województwa.
Atrybut o nazwie Skrót to atrybut, który zawiera dwuliterowy opis nazwy województwa.
Wyświetlisz teraz te skróty na mapie.
 Zamknij tabelę atrybutów.
 Otwórz Własności warstwy tematycznej Województwa, upewnij się, że jest wybrana
120
zakładka Etykiety (Labels).
 Z rozwijalnej listy pola Pole etykiety (Label Field) wybierz Skrót. Kliknij OK.
Pełne nazwy województw zostały zastąpione dwuliterowym skrótem.
Etap 5: Zmiana symbolizacji etykiet
W tym etapie zapoznasz się z nowym paskiem narzędziowym Etykietowanie. Ten pasek
narzędziowy umożliwia bardziej wydajne zarządzanie etykietami niż zakładka etykiety
we własnościach warstwy, zwłaszcza, gdy etykiety wyświetlane są dla kliku warstw.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Dostosuj (Customize) > Paski Narzędziowe
(Toolbars) i wybierz Etykietowanie (Labeling).
Został wyświetlony nowy pasek narzędziowy.
 Jeśli chcesz możesz zadokować dodany pasek narzędziowy w oknie aplikacji ArcMap.
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Menedżer etykiet (Label
Manager)
.
Kiedy ustalasz własności etykietowania z poziomu okna Własności warstwy tematycznej masz
dostęp do jednej warstwy tematycznej. Natomiast w oknie Menedżer Etykiet masz możliwość
edytowania własności etykiet wszystkich warstw dodanych do dokumentu mapy.
Znajdujące się po lewej stronie okna sekcja Klasy Etykiet zawiera wszystkie warstwy dodane
do dokumentu mapy. Zaznaczenie kontrolki przy nazwie warstwy powoduje wyświetlenie na
mapie etykiet dla danej warstwy. Pod nazwą warstwy znajdują się klasy etykiet. Każda warstwa ma
domyślnie nadaną jedną klasę etykiet, ale możesz utworzyć ich więcej. Klasy etykiet umożliwiają
rozróżnienie etykiet znajdujących się w obrębie jednej warstwy. Na przykład, jeśli posiadasz
121
warstwę zawierającą miasta świata, masz możliwość wyświetlenia stolicy za pomocą większej
czcionki, a pozostałych miast za pomocą mniejszej czcionki – musisz wówczas utworzyć dwie
klasy etykiet.
 Kliknij przycisk Opcje (Options) >Rozwiń wszystkie (Expand All).
 W oknie Klasy etykiet (Label Classes), pod warstwą Województwa, wskaż klasę Domyślnie
(Default), aby ją zaznaczyć.
Została wskazana klasa etykiet, której własności zmodyfikujesz.




W sekcji Symbol tekstowy (Text Symbol) kliknij przycisk Pogrubiony (Bold) B.
Zmień rozmiar czcionki z 8 na 6 punktów.
Zmień kolor na Dark Umber (wiersz 6, kolumna 2).
W oknie Menedżera etykiet (Label Manager) kliknij OK.
Etykiety zostały teraz wyświetlone za pomocą nowej symbolizacji. Rozmiar etykiety może
wydawać się zbyt mały, zależy jednak od tego jak wiele innych etykiet ma być również
wyświetlonych na mapie.
Etap 6: Własności rozmieszczenia etykiet dla obiektów poligonowych
Etykiety dla obiektów poligonowych mają ograniczone opcje rozmieszczenia. Domyślnie etykieta
zostaje umieszczona w najlepszej lokalizacji we wnętrzu poligonu. Możesz zmienić to ustawienie
wyświetlając etykietę poziomo lub prosto („prosto” oznacza wzdłuż najdłuższej przekątnej obiektu
poligonowego).
 Jeśli to konieczne, przeskaluj widok mapy do zasięgu zakładki przestrzennej Górny Śląsk.
 Włącz widoczność warstwy Parki Narodowe.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę Parki
Narodowe i wybierz Etykietuj obiekty (Label Features).
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Menedżer Etykiet (Label
Manager).
122
 W sekcji Klasy etykiet (Label Classes) kliknij klasę o nazwie Domyślnie (Default)
znajdującą się pod warstwą Parki Narodowe, aby ją wyselekcjonować.
 W sekcji Ciąg tekstowy (Text String), z rozwijalnej listy pola Pole (Label Field) wybierz
Naz.
 W sekcji Własności rozmieszczenia (Placement Properties) zaznacz opcję Etykietę
umieszczaj tylko wewnątrz poligonu (Only place label inside polygon). Kliknij OK, aby
zamknąć okno Menedżera etykiet (Label Manager).
Etykiety zniknęły z obszaru wyświetlania danych. Nie ma wystarczającej ilości miejsca, aby
etykiety o zadanym rozmiarze zmieścić we wnętrzu poligonów.
Na pasku narzędziowym Etykietowanie znajduje się narzędzie pokazujące etykiety, które z
pewnych powodów nie mogły zostać wyświetlone.
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Pokaż nierozmieszczone
etykiety
(View Unplaced Labels).
Nierozmieszczone etykiety zostały wyświetlone za pomocą czerwonego koloru.
 Kliknij ponownie przycisk Pokaż nierozmieszczone etykiety (View Unplaced Labels).
 Otwórz okno Menedżera etykiet (Label Manager) i wyłącz zaznaczenie opcji Etykietę
umieszczaj tylko wewnątrz poligonu (Only place label inside polygon).
 Kliknij OK, aby zamknąć okno Menedżera etykiet (Label Manager).
Etap 7: Zaszeregowanie wag etykiet
W tym etapie włączysz widoczność kilku dodatkowych warstw. Dowiesz się, jakie należy zmienić
ustawienia, aby etykiety nie przecinały obiektów.
 Przeskaluj widok mapy do zasięgu zakładki przestrzennej Polska.
 Włącz widoczność warstw Miasta Główne, Jeziora, Rzeki.
Niektóre etykiety warstwy województw nakładają się na obiekty pochodzące z innych warstw (np.
na obszarze województwa podlaskiego etykieta PL przecina obiekt poligonowy reprezentujący
Biebrzański Park Narodowy, na obszarze województwa śląskiego etykieta ŚL nachodzi na obiekty
punktowe reprezentujące Zabrze, Bytom i Katowice).
Nie jest to nic złego, jednak zazwyczaj unika się zasłaniania etykietami obiektów pochodzących
z innych warstw.
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Zaszeregowanie wag
etykiet (Label Weight Ranking)
.
123
W kolumnie Warstwa Tematyczna wyświetlane są nazwy wszystkich warstw dodanych do mapy.
Wagi obiektów i etykiet można modyfikować w zależności od swoich potrzeb. Domyślnie wagi
obiektów są ustawione, jako Brak, a wagi etykiet, jako Wysoka. To oznacza, że każda etykieta
może bez ograniczeń przecinać dowolny obiekt. Natomiast etykieta nie będzie mogła zachodzić na
obiekt w momencie, gdy będzie on miał taką samą lub większą od niej wagę.
 Dla warstwy Miasta Główne – Domyślnie kliknij wartość w kolumnie Waga obiektu
(Feature Weight) i zmień wartość na Wysoka (High).
 Zrób to samo dla warstw Rzeki – Domyślnie (Default), Jeziora – Domyślnie (Default), Parki
Narodowe – Domyślnie (Default).
 Kliknij OK.
Niektóre etykiety zmieniły swoje położenie.
124
Etap 8: Dodanie i symbolizacja klas etykiet
W tym etapie dodasz drugą klasę etykiet do warstwy Województwa. Druga klasa etykiet zostanie
wykorzystana przy mapach wielkoskalowych (w tym etapie zostanie dodana klasa etykiet, zakresy
skalowe zostaną ustawione w etapie następnym).
 Kliknij odpowiedni przycisk na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) i otwórz
okno Menedżer etykiet (Label Manager).
 W sekcji Klasy etykiet (Label Classes) kliknij warstwę Województwa.
 Po prawej stronie okna, w sekcji Dodaj klasę etykiet (Add label class), jako nazwę wpisz
Duża Skala.
 Kliknij Dodaj (Add).
Nowa klasa etykiet pojawiła się pod nazwą warstwy Województwa.
 Pod warstwą Województwa kliknij prawym przyciskiem myszy klasę etykiet o nazwie
Domyślnie (Default) i wybierz Zmień nazwę klasy…(Rename Class…).
 W oknie Zmień nazwę klasy etykiet (Rename Label Class) wpisz Mała Skala i kliknij OK.
125
 W sekcji Klasy etykiet (Label Classes) kliknij klasę etykiet o nazwie Duża skala.
Obecnie własności klasy etykiet Duża Skala są takie same jak klasy Mała Skala – klasa
odziedziczyła własności od istniejącej klasy etykiet.
 W sekcji Ciąg Tekstowy (Text String), z rozwijalnej listy pola Pole (Label Field) wybierz
NAZ.
Dla mapy wyświetlonej w małej skali będą widoczne skróty nazw województw. Ta sama mapa
wyświetlona w dużej skali będzie zawierała pełne nazwy województw.






W obszarze Symbol tekstowy (Text Symbol) zmień rozmiar czcionki z 6 do 10 punktów.
Zaznacz przycisk Pogrubiony (Bold).
Kliknij przycisk Symbol…(Symbol…).
W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij Edytuj symbol (Edit Symbol).
W oknie Edytor (Editor) wybierz zakładkę Tekst formatowany (Formatted Text).
Zmień Odstęp między znakami (Character Spacing) z 0 do 48.
 Kliknij OK.
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij OK.
126
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przenieś okno Menedżer etykiet (Label Manager) poza obszar
wyświetlania danych.
Dwie klasy etykiet zostały wyświetlone jednocześnie na mapie. Nie jest to jeszcze efekt, jaki
oczekiwano – klasy etykiet będą wyświetlane w różnych skalach.
Etap 9: Przypisanie zakresów skalowych
W tym etapie przypiszesz zakresy skalowe dla klas etykiet warstwy Województwa. Kiedy
powiększysz mapę będą widoczne pełne nazwy województw, kiedy pomniejszysz będą widoczne
skróty.
 W oknie Menedżer etykiet (Label Manager) w sekcji Klasy etykiet (Label Classes) kliknij
Mała Skala.
 Kliknij przycisk Zakres skali (Scale Range) znajdujący się w dolnej części okna.
 W oknie Zakres skali (Scale Range) wybierz opcję Nie wyświetlaj etykiet po zmianie skali
(Don’t show labels when zoomed).
 W polu Powyżej (In beyond) wpisz wartość 2000000.
127
W podobny sposób nadano zakres skalowy widoczności warstwy Lotniska w jednym z
poprzednich ćwiczeń.
 Kliknij OK.
Etykiety Małej Skali (skróty dwuliterowe) będą widoczne, gdy skala mapy będzie mniejsza niż
1:2000000. Kiedy skala przekroczy wartość progową etykiety przestaną być wyświetlane. Teraz
przypiszesz zakres skalowy widoczności klasy etykiet Dużej Skali.
 W oknie Menedżer etykiet (Label Manager)w sekcji Klasy etykiet (Label Classes) kliknij
klasę Duża Skala, aby ją podświetlić.
 Kliknij przycisk Zakres skali… (Scale Range) znajdujący się w dolnej sekcji okna.
 W oknie Zakres skali (Scale Range) wybierz opcję Nie wyświetlaj etykiet po zmianie skali
(Don’t show labels when zoomed).
 W polu Poniżej (Out beyond) wpisz wartość 1999999.
 Kliknij OK.
 W oknie Menedżer etykiet (Label Manager) kliknij OK.
 Na pasku narzędziowym Standardowym (Standard) w polu skali wpisz wartość 1000000 i
wciśnij Enter.
Mapa zostanie wyświetlona w podanej skali – na mapie są teraz widoczne pełne nazwy
województw.
 Powiększ i pomniejsz mapę, zaobserwuj zmiany w rodzaju wyświetlanych etykiet dla
warstwy województwa.
 Kiedy zakończysz, wyświetl mapę w zasięgu zakładki przestrzennej o nazwie Polska.
Etap 10: Wyświetlenie etykiet miast za pomocą zapytania SQL
W tym etapie zostaną wyświetlone etykiety dla warstwy Miasta Główne. Zapytanie SQL wykona
filtrację obiektów, dla których etykiety mają zostać wyświetlone.
128
 Ponownie otwórz okno Menedżer etykiet (Label Manager).
 W sekcji Klasy etykiet (Label Classes) zaznacz kwadrat znajdujący się obok warstwy Miasta
Główne, aby wyświetlić etykiety.
 Kliknij klasę Domyślnie (Default) znajdująca się pod nazwą warstwy Miasta Główne.
Zauważ, że w sekcji Własności rozmieszczenia pojawił się diagram rozmieszczenia.
Aplikacja ArcMap w pierwszej kolejności próbuje umieścić etykietę nad punktem po jego prawej
stronie (pozycja oznaczona numerem 1). W drugiej kolejności etykieta rozmieszczana jest na
pozycji oznaczonej cyfrą 2. W ostatniej kolejności pod uwagę brane są pozycje oznaczone cyfrą 3.
 Upewnij się, że w sekcji Ciąg tekstowy (Text String), z rozwijalnej listy pola Pole (Label
Field) jest wybrana NAZ.
 W oknie Menedżer etykiet (Label Manager) kliknij OK.
Twoja mapa może wyglądać nieco inaczej – na mapie powinny zostać wyświetlone etykiety tylko
dla niektórych miast.
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Pokaż nierozmieszczone
129
etykiety (View Unplaced Labels)
.
Wiele nierozmieszczonych etykiet znajduje się na obszarze Górnego Śląska. Jest ich tak wiele,
że dobrze byłoby ograniczyć się do wyświetlenia jedynie etykiet miast wojewódzkich. Można tego
dokonać budując odpowiednie zapytanie SQL, podobne do tego, które zostało utworzone dla
lotnisk w jednym z poprzednich ćwiczeń.
 Kliknij ponownie przycisk Pokaż nierozmieszczone etykiety (View Unplaced Labels), aby
ukryć nierozmieszczone etykiety.
 Otwórz okno Menedżer etykiet (Label Manager).
 W dolnej części okna kliknij przycisk Zapytanie SQL…(SQL Query), aby otworzyć okno
dialogowe Zapytanie SQL (SQL Query).
 W otwartym oknie, w górnej sekcji kliknij dwukrotnie nazwę „ADM2”.
Nazwa pola została dodana do okna wyrażenia.




W środkowej części okna kliknij znak równości = .
Kliknij przycisk Pobierz wartości unikalne (Get Unique Values).
Kliknij dwukrotnie nazwę ‘Miasto wojew’.
Sprawdź czy zbudowane wyrażenie wygląda tak samo jak na ilustracji. Jeśli nie, podświetl
wyrażenie, skasuj je i ponownie utwórz wyrażenie.
 Kliknij OK.
 W oknie Menedżer etykiet (Label Manager) kliknij Zastosuj (Apply) i przenieś poza obszar
wyświetlania mapy.
Teraz są wyświetlane tylko etykiety miast wojewódzkich.
Jest prawdopodobne, że nie wszystkie etykiety miast wojewódzkich zostały wyświetlone (np.
Olsztyn, Zielona Góra). Jest to wynikiem wcześniejszego nałożenia reguł rozmieszczenia etykiet.
W etapie 12 zmodyfikujesz je tak, aby zostały wyświetlone etykiety dla wszystkich miast
wojewódzkich. Teraz zmienisz wygląd etykiet.
Etap 11: Zmiana własności etykiet miast
 W oknie Menedżer Etykiet (Label Manager) w sekcji Symbol tekstowy (Text Symbol) zmień
kolor tekstu na Gray 60% (wiersz 7, kolumna 1).
 Zmień rozmiar czcionki na 9.
 Zaznacz opcję pogrubienia tekstu.
 Kliknij przycisk Symbol...(Symbol…).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) kliknij Edytuj symbol…(Edit Symbol…).
 W oknie Edytor (Editor) wybierz zakładkę Maska (Mask).
130




Zaznacz opcję Halo (Halo).
Zmień Rozmiar (Size) na 1.
Kliknij OK, aby zamknąć wszystkie okna dialogowe.
Kliknij przycisk Pokaż nierozmieszczone etykiety (View Unplaced Labels).
W kolejnym etapie zmienisz wagi etykiet tak, aby wszystkie etykiety miast wojewódzkich zostały
wyświetlone na mapie.
 Ponownie kliknij przycisk Pokaż nierozmieszczone etykiety (View Unplaced Labels).
Etap 12: Zmiana zaszeregowania wag etykiet
 Na pasku narzędziowym Etykietowanie (Labeling) kliknij przycisk Zaszeregowanie wag
rtykiet ((Label Weight Ranking)).
 Zmień wagę obiektów dla warstwy Jeziora – Domyślnie (Default) z Wysoka (High) na
Średnia (Medium).
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno poza obszar wyświetlania danych.
 Jeśli nadal niektóre etykiety dla miast wojewódzkich nadal są niewidoczne zmień wagę
obiektów dla warstwy Jeziora – Domyślnie (Default) na Niska (Low) lub w ostateczności na
Brak (None).
 Jeśli jakieś etykiety dla miast wojewódzkich nadal są niewidoczne w podobny sposób zmień
wagę obiektów dla innych warstw.
 Kiedy ukończysz, kliknij OK i zamknij okno dialogowe Zaszeregowanie wag etykiet (Label
Weight Ranking).
Etap 13: Własności rozmieszczenia etykiet dla obiektów punktowych
W tym etapie zbadasz, jaki wpływ na etykiety opisujące obiekty punktowe ma zmiana schematu
Własności rozmieszczenia.
 Otwórz okno Menedżer etykiet (Label Manager).
 Upewnij się, że w sekcji Klasy etykiet (Label Classes) podświetlona jest domyślna klasa
etykiet warstwy Miasta Główne.
 W obszarze Własności rozmieszczenia (Placement Properties) kliknij przycisk
Położenie…(Location…).
Zostało otwarte okno Wstępne Umiejscowienie Punktowe (Initial Point Placement) ukazujące
różne schematy rozmieszczenia. Domyślny diagram to ‘Preferowane na górze z Prawej strony,
wszystkie dozwolone’.
 Przewiń okno i wskaż Tylko z prawej strony, preferowane na dole (Right Only, Prefer
Bottom).
131
 W oknie Wstępne umiejscowienie punktowe (Initial point placement) kliknij OK.
 Kliknij Zastosuj (Apply) w oknie Menedżer Etykiet (Label Manager) i przesuń je poza
obszaru wyświetlania danych.
Zmieniło się położenie niektórych etykiet. Pewne etykiety mogą ponownie stać się niewidoczne,
ze względu na wprowadzone ustawienia.
 Ponownie w obszarze Własności rozmieszczenia (Placement Properties) kliknij przycisk
Położenie… (Location…).
 Przewiń okno i wskaż Preferowane na górze z prawej strony, wszystkie dozwolone (Prefer
Top Right, all allowed).
 Aby zamknąć oba okna dialogowe kliknij OK.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Dostosuj (Customize) > Paski narzędziowe (Toolbars)
> Etykietowanie (Labeling), aby wyłączyć widoczność paska narzędziowego.
 Jeśli chcesz zapoznać się z etykietowaniem obiektów liniowych przejdź do kolejnego etapu.
W przeciwnym wypadku zapisz dokument mapy pod nazwą MojaPolskaEtykiety w
katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_05 i zamknij aplikację ArcMap.
132
Co to jest opis (adnotacja)?
 Tekst na mapie
wygenerowany przez
użytkownika
 Położenie kontrolowane
przez użytkownika
 Zasada wyświetlania inna niż w
przypadku etykiet
 Nie muszą być wprost powiązane z obiektem (jak na rysunku)
 Mogą być utworzone z etykiet
 Mogą być wybierane, edytowane i przesuwane
 Dwa typy:
 opisy geobazy
 opisy mapy
133
Opisy geobazy
 Przechowywane w geobazie
 Edycja za pomocą narzędzi edycji
134
Opisy mapy
 Przechowywane w dokumencie mapy
 Zarządzanie z poziomu własności ramki danych
135
Tworzenie opisów z etykiet
136
Wybranie właściwego typu tekstu wyświetlonego na mapie
Uwaga: Twórz tylko tyle etykiet i opisów ile jest niezbędne
Etykiety
▪ Szybki efekt, nie wymagają dostosowywania
▪ Najlepsze dla interaktywnych map i tymczasowych projektów
Opisy
▪
▪
▪
▪
▪
Maksymalna kontrola nad widocznością i rozmieszczeniem
Najlepsze do publikowanych map i wydruków
Często konwertowane z etykiet
Opisy geobazy
▪ Najlepsze gdy używane w innych projektach i zawierają dużo obiektów
Opisy mapy
▪ Najlepsze przy pracy z jedną mapą i małą liczbą obiektów
Test
Jeżeli chcemy szybko dodać nazwy miast do mapy…
(Etykiety) (Opisy geobazy) (Opisy mapy)
Jeżeli chcemy opisać konkretny obiekt (np. wysokość szczytu) lub dodać ogólną informację
do mapy…
(Etykiety) (Opisy geobazy) (Opisy mapy)
Jeżeli chcemy dodać ręcznie kilka fragmentów tekstu, aby opisać obszar na mapie…
(Etykiety) (Opisy geobazy) (Opisy mapy)
Jeżeli chcemy skorzystać z informacji tekstowej w tabeli atrybutów, a potem ręcznie kontrolować
wygląd i rozmieszczenie tekstu…
(Etykiety) (Opisy geobazy) (Opisy mapy)
Jeżeli chcemy wykorzystać tekst w więcej niż jednej mapie…
(Etykiety) (Opisy geobazy) (Opisy mapy)
137
Ćwiczenie 5B: Praca z opisami (adnotacjami)
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 30 minut
W tym ćwiczeniu utworzysz opisy w geobazie oraz opisy na mapie. Podstawowa różnica pomiędzy
opisami a etykietami to możliwość kontroli przez użytkownika położenia informacji tekstowej,
które nie zmienia się wraz ze zmianą skali i zasięgu mapy.
Opisy geobazy to tekstowa Klasa obiektów. Jest przechowywana na dysku i może zostać dodana
do dowolnego dokumentu mapy. Opisy mapy to zestaw grafik, który przechowywany jest na
mapie. Opisy mapy jak i opisy geobazy oprócz tekstu mogą przechowywać kształty, takie jak
prostokąt czy okrąg.
Jest bardzo prawdopodobne, że otrzymywane przez Ciebie wyniki będą różniły się nieco
od pokazanych w podręczniku. Jest to możliwe, gdyż monitor, z którego korzystasz może mieć
inne parametry niż monitor, na którym ćwiczenie to zostało przetestowane.
W tym ćwiczeniu:
 przeprowadzisz konwersję etykiet na opisy geobazy,
 wykonasz edycję opisów geobazy,
 utworzysz opisy mapy,
 zbadasz własności opisów mapy.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy PolskaAdno.mxd znajdujący się
w katalogu Student\DESK2\Ćwiczenie_05.
 Jeśli to konieczne zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap i wyświetl dane do zasięgu
zakładki przestrzennej Polska.
138
W obszarze wyświetlania mapy widoczna jest mapa Polski z miastami, parkami narodowymi,
jeziorami oraz rzekami. Etykiety zostały wyświetlone dla warstwy województw oraz miast.
Etap 2: Zamiana etykiet na opisy
W tym etapie wykonasz konwersję etykiet warstwy Miasta Główne do opisów w bazie danych.
Powszechną praktyką jest rozpoczęcie pracy od wyświetlenia etykiet (ponieważ etykiety są
wygodne w użyciu) i późniejsze przekształcenie ich do opisów.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Miasta Główne i wybierz Zamień etykiety na opisy (Convert Labels To Annotation).
Zaakceptuj wszystkie domyślne ustawienia, co oznacza, że opisy zostaną zapisane w klasie
obiektów geobazy. Zanotuj wartość skali odniesienia widoczną w górnym prawym roku okna
dialogowego (wartość może być inna niż na ilustracji). Z parametrami opisów zapoznasz się w
dalszej części tego ćwiczenia.
 Kliknij przycisk Zamień (Convert).
Proces konwersji został zakończony. Choć na pierwszy rzut oka mapa wygląda tak samo, etykiety
zostały zastąpione przez opisy geobazy. Nowa warstwa o nazwie Miasta_GłówneOpis została
dodana do Tabeli zawartości.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) wyłącz i włącz widoczność warstwy
Miasta_GłówneOpis.
139
Widoczność warstwy opisów jest kontrolowana w taki sam sposób jak widoczność pozostałych
warstw. Aplikacja ArcMap po utworzeniu opisów, automatycznie wyłączyła widoczność etykiet
warstwy Miasta Główne.
Etap 3: Zapoznanie się z klasą obiektów opisów
W tym etapie zapoznasz się z klasą obiektów opisów korzystając z okna Katalog (Catalog).
 W oknie Katalog (Catalog), z Folder główny - \DESK2\Ćwiczenie_05 rozwiń geobazę
Polska.gdb
W geobazie znajduje się nowa Klasa obiektów Miasta_GłówneOpis.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) wyłącz wszystkie warstwy. Wskazówka: Kliknij
prawym przyciskiem myszy na ramkę danych i wybierz Wyłącz Wszystkie Warstwy
(Collapse All Layers).
 Włącz widoczność warstwy Miasta_GłówneOpis.
Warstwa wyświetlana jest jak każda inna Klasa obiektów, poza tym, że „obiektami” w tej warstwie
są opisy.
 Otwórz tabelę atrybutów (Attribute Table) warstwy Miasta_GłówneOpis i zapoznaj się z jej
atrybutami.
Opis geobazy zawiera pole SHAPE i jest traktowany, jako poligonowa Klasa obiektów. Większość
pozostałych atrybutów przechowuje własności tekstu – podobne do tych, które dla etykiet
użytkownik definiuje z poziomu okna Menedżer Etykiet.
 Ukryj tabelę atrybutów i okno Katalog (Catalog).
 Włącz widoczność wszystkich warstw.
Uwaga: Tak jak wszystkie klasy obiektów, opisy w geobazie również można edytować. Dowiesz się o
tym w następnych lekcjach.
Etap 4: Skala odniesienia
Klasa obiektów opisów, w odróżnieniu od innych klas obiektów lub warstw, ma wbudowaną skalę
odniesienia. Zdefiniowany rozmiar czcionki i odległości pomiędzy znakami skalują się wraz
z powiększeniem lub pomniejszeniem mapy.
 W aplikacji ArcMap włącz zakładkę przestrzenną Górny Śląsk.
140
Opisy dla miast są bardzo duże. Etykiety województw są bardzo małe – etykiety i opisy nie
korespondują ze sobą. Opisy mają skalę odniesienia, ponieważ są zaprojektowane dla konkretnej
skali; rozmiar etykiet jest niezależny od skali, etykiety dla każdej skali wyglądają tak samo.
 Włącz zakładkę przestrzenną Polska.
Etap 5: Utworzenie opisów mapy
W tym etapie utworzysz opisy mapy dla Morza Bałtyckiego. Morze Bałtyckie nie jest obiektem
żadnej z warstw, nie ma zatem możliwości wyświetlenia dla niego etykiety.
 Dodaj do interfejsu aplikacji pasek narzędziowy Narysuj (Draw) (kliknij Dostosuj
(Customize) > Paski narzędziowe (Toolbars) > Narysuj (Draw)).
 Jeżeli chcesz, zadokuj pasek narzędziowy Narysuj (Draw).
 Na pasku narzędziowym Narysuj (Draw) kliknij przycisk Nowy Tekst (New Text)
.
Uwaga: Istnieje kilka narzędzi umożliwiających dodawanie opisów do mapy. Możesz wybrać rozwijalną
strzałkę w celu zapoznania się z nimi.
 Umieść wskaźnik myszy na obszarze Morza Bałtyckiego i kliknij, aby otworzyć okno
tekstowe.
 W oknie wpisz Morze Bałtyckie i naciśnij Enter.
141
Opis mapy został utworzony z domyślną symbolizacją (prawdopodobnie Arial, wielkość 10, kolor
czarny).
 Na pasku narzędziowym Narysuj (Draw) upewnij się, że aktywne narzędzie to Wybierz
elementy (Select Elements)
.
 Kliknij tekst Morze Bałtyckie, aby go wyselekcjonować.
Tekst został obramowany jasno niebieską przerywaną linią.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy wyselekcjonowany tekst i wybierz Własności…
(Properties…).
 Jeśli to konieczne, w oknie dialogowym Własności (Properties), kliknij zakładkę Tekst
(Text).
 W prawym dolnym rogu okna dialogowego kliknij przycisk Zmień symbol (Change Symbol),
aby otworzyć okno Selektor symboli (Symbol Selector) .
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) wyszukaj symbolu Sea. Wskazówka: W polu na
górze okna Selektor symboli (Symbol Selector) wpisz Sea i kliknij Wyszukaj (Search)
.
 Wybierz symbol Sea znajdujący się pod stylem ESRI i kliknij OK w oknie Selektora
symboli (Symbol Selector).
 Kliknij OK.
 Jeśli masz ochotę, zmień położenie opisu.
 Kliknij poza tekstem, aby odwołać jego selekcję.
142
Etap 6: Zarządzanie opisami mapy
Opisy mapy można umieszczać w grupach, które umożliwiają łatwe zarządzanie. Opisy mapy
mogą być włączane lub wyłączane, jako jednostka, mogą być włączane lub wyłączane wraz z
konkretnymi warstwami lub być wyświetlane tylko w określonych zakresach skalowych.
Domyślnie, wszystkie opisy mapy są przechowywane w klasie <Domyślne>. Użytkownik może
podjąć decyzję o umieszczeniu w osobnych grupach opisów np. dla zbiorników wodnych i pasm
górskich.
 Przytrzymaj klawisz Ctrl i w Tabeli zawartości (Table Of Contents) wyłącz widoczność
jednej z warstw.
Widoczność wszystkich warstw została wyłączona. Na mapie widoczny jest jedynie opis mapy.
Domyślnie opis mapy nie jest powiązany z żadną warstwą.
 Przytrzymaj klawisz Ctrl i w Tabeli zawartości (Table Of Contents) włącz widoczność
jednej z warstw.
Widoczność wszystkich warstw została włączona.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę ramki
danych Warstwy (Layers) i wybierz Własności… (Properties…).
 W oknie Ramka danych własności (Data Frame Properties) wybierz zakładkę Grupy opisów
(Annotation Groups).
W oknie widoczne są wszystkie grupy opisów – w tym przypadku istnieje tylko jedna
<Domyślne>.
 Wyłącz zaznaczenie kontrolki znajdującej się obok grupy opisów <Domyślne>(<Default>).
 Kliknij Zastosuj (Apply) i przesuń okno poza obszar wyświetlania danych.
Opis Morze Bałtyckie przestał być widoczny.
 Zaznacz pole znajdujące się obok grupy opisów <Domyślne> (<Default>) i kliknij Zastosuj
(Apply), aby przywrócić wyświetlanie opisu.
 W oknie Ramka danych własności (Data Frame Properties) kliknij OK.
 Zapisz dokument mapy jako MojaPolskaAdno w katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_05.
 Jeżeli chcesz wykonać zamianę etykiet na opisy mapy przejdź do następnego etapu, jeżeli
nie, zamknij aplikację ArcMap.
Etap 7: (Opcjonalny) Zamiana etykiet na opisy mapy
W tym etapie zamienisz etykiety województw na opisy mapy, aby móc edytować ich położenie.
 Przejdź do zakładki Polska.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy na warstwę
143
Województwa i wybierz Zamień etykiety na opisy (Convert Labels To Annotation).
 W oknie Zamień etykiety na opisy (Convert Labels To Annotation), w sekcji Przechowaj
opis (Store Annotation) zaznacz opcję Na mapie (In the map).
 Pozostaw pozostałe ustawienia domyślne.
 Kliknij Zamień (Convert).
 Otwórz własności ramki danych i wybierz zakładkę Grupy opisów (Annotation Groups).
W zakładce Grupy Opisów widoczne są teraz dwie grupy opisów dodanych do mapy: domyślna,
która jest pusta oraz grupa, która właśnie została utworzona, powiązana z warstwą Województwa
i posiadająca skalę odniesienia.
Skala odniesienia służy do powiązania wielkości tekstu ze skalą mapy. Jeżeli zmienisz skalę mapy,
tekst również zmieni swoją wielkość na ekranie. Opisy w geobazie mają skalę referencyjną, która
się nie może być zmieniona – może być używana do map, które mają już stałą, nie zmienną skalę
odniesienia. Opisy na mapie nie muszą mieć ustawionej skali odniesienia.
144
Uwaga: Możesz przypisać bądź usunąć skalę odniesienia dla grup opisów w oknie własności ramki danych.
 Zaznacz wybrane przez Ciebie opisy i przesuń je gdziekolwiek chcesz. Dokonaj
rozmieszczenia opisów według własnego uznania.
 Zapisz dokument mapy.
 Zamknij aplikację ArcMap.
Podsumowanie
Uzupełnij poniższą tabelę.
Zagadnienie
Zarządzanie
tekstem?
Etykiety
Opisy map
Własności warstwy;
Tabela atrybutów
Przez użytkownika,
w sesji edycyjnej
Jak
rozmieszczany
jest tekst?
Definiowanie
rozmieszczenia
Tekst może być
udostępniany?
Opisy geobazy
Pozycja ustalona
przez
użytkownika
Tak, jako plik
warstwy
145
Odpowiedzi do ćwiczenia 5
Test
Jeżeli chcemy szybko dodać nazwy miast do mapy…
Odpowiedź: Etykiety
Jeżeli chcemy opisać konkretny obiekt (np. wysokość szczytu) lub dodać ogólną informację
do mapy…
Odpowiedź: Opisy mapy
Jeżeli chcemy dodać ręcznie kilka fragmentów tekstu, aby opisać obszar na mapie…
Odpowiedź: Opisy mapy
Jeżeli chcemy skorzystać z informacji tekstowej w tabeli atrybutów, a potem ręcznie kontrolować
wygląd i rozmieszczenie tekstu…
Odpowiedź: Opisy geobazy
Jeżeli chcemy wykorzystać tekst w więcej niż jednej mapie…
Odpowiedź: Opisy geobazy
Podsumowanie
Uzupełnij poniższą tabelę.
146
6
Wykonanie kompozycji mapy
Wprowadzenie
Podczas tej lekcji dowiesz się jak utworzyć kompozycję mapy. Do tej pory wszystkie zadania
wykonywane były w widoku danych. W tej lekcji, w widoku kompozycji, utworzona zostanie
wirtualna strona z kompozycją mapy. Zostaną omówione kwestie, jakie należy rozważyć przed
utworzeniem widoku kompozycji. Zapoznasz się z podstawowymi elementami używanymi
w widoku kompozycji oraz dowiesz się jak używać niektórych narzędzi do tworzenia
i rozmieszczenia elementów mapy.
Zagadnienia
 Określenie zawartości mapy
 Cel, Sytuacja, Odbiorcy
 Elementy mapy
 Rozmieszczenie elementów mapy
 Widok kompozycji a widok danych
 Własności ramki danych
 Eksport mapy
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 podstawowych elementów widoku kompozycji.
 dodawania elementów mapy do widoku kompozycji,
 zmiany własności elementów mapy,
 dodawania obiektów graficznych do widoku kompozycji.
147
Odpowiedni dobór treści mapy
Cel
 Projekt powinien uwzględniać ostateczny cel mapy
Sytuacja
 Projekt powinien uwzględniać docelowe miejsce wykorzystania mapy
 Sposób przedstawienia mapy (papier, ekran komputera, inny)
 Rozmiar mapy
Odbiorcy
 Mapa bardziej kompleksowa i szczegółowa dla profesjonalnych odbiorców.
148
Cel, sytuacja, odbiorca
Spójrz na mapę poniżej. Potrafisz zdefiniować cel, sytuację i odbiorców mapy?
149
Widok danych a Widok kompozycji
Widok danych
 Wykorzystywany do dodawania, zarządzania, symbolizowania i przygotowywania danych
Widok kompozycji
 Wykorzystywany do tworzenia kompletnej mapy
 Rozmieszczenie ramek danych na wirtualnej stronie
 Dodawanie pozaramkowych elementów mapy (np. tytuł, legenda, podziałka)
 Dostosowanie skali i zasięgu mapy
150
Elementy mapy
151
Legenda i podziałka
 Legenda bazuje na warstwach mapy
 Podziałka bazuje na skali mapy
Legenda
 Odnosi się do Tabeli zawartości
 Zawiera potrzebne warstwy
 Aktualizuje się wraz ze zmianą Tabeli zawartości
 Dostępne predefiniowane style, które można dostosowywać
Podziałka
 Aktualizuje się wraz ze skalą mapy
 Dostępne predefiniowane style, które można dostosowywać
152
Pozostałe elementy mapy
 Tekst i grafika
 Strzałka północy
 Obrazki, obiekty
 Wykresy, raporty
153
Rozmieszczenie elementów mapy
 Linijki, prowadnice, siatka, marginesy
 Zmiana rozmiaru elementów
 Rozmieszczenie elementów:
 Grupowanie, wyrównanie, kolejność wyświetlania, inne
154
Własności ramki danych w widoku kompozycji
 Obwódka, tło, cieniowanie
 Siatka indeksowa lub kartograficzna
155
Eksport mapy
 Eksport do znanych formatów
 Dodanie mapy do innego dokumentu
156
Ćwiczenie 6: Wykonanie kompozycji mapy
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 40 minut
Większa część zadań realizowanych w aplikacji ArcMap wykonywana jest w widoku danych. Tutaj
właśnie dodawane są warstwy, przypisywana symbolizacja, etykietowanie warstw, wyświetlane są
ich własności czy wybierany jest układ współrzędnych. Wspomniane zadania są zazwyczaj
przygotowaniem do utworzenia końcowego produktu: np. map papierowych, internetowych czy
fragmentów map umieszczonych w raportach czy dokumentacji. Treść mapy stanowią, oprócz
danych, także dodatkowe informacje, tj. legenda, podziałka liniowa, tytuł, ewentualnie zdjęcia,
wykresy czy tabele. Takie elementy dodawane są w widoku kompozycji.
W tym ćwiczeniu:
 przełączysz okno mapy do widoku kompozycji,
 ustawisz własności wydruku dla tworzonej mapy,
 zmienisz wielkość ramki danych,
 zablokujesz skalę mapy,
 dodasz elementy mapy do kompozycji,
 zamienisz etykiety na opisy,
 wykonasz eksport mapy do pliku w formacie graficznym.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
 Otwórz aplikację ArcMap i dodaj dokument mapy PolskaWidokKompozycji.mxd z katalogu
…\Student\DESK2\Ćwiczenie_06.
Mapa pokazuje miasta wojewódzkie, pozostałe większe miasta Polski, wody powierzchniowe
oraz parki narodowe. Etykiety zostały wyświetlone dla miast i województw. Został także dodany
opis Morze Bałtyckie.
 Zapisz dokument mapy w katalogu …\Student\DESK2\Ćwiczenie_06 pod nazwą
MojaPolskaWidokKompozycji.
157
Etap 2: Przełączenie okna widoku danych do widoku kompozycji
W tym etapie dokonasz przełączenia aplikacji ArcMap z widoku danych do widoku kompozycji
oraz porównasz odpowiednie narzędzia dla obu widoków.
 Z menu Widok (View) wybierz Widok kompozycji (Layout View).
Gdy przełączysz okno mapy do widoku kompozycji, automatycznie zostanie dodany pasek
narzędziowy Kompozycja.
 Jeżeli chcesz, zadokuj pasek narzędziowy Kompozycja (Layout) .
W Widoku kompozycji widoczna jest ramka danych na tle ramki wydruku (zwanej także wirtualną
stroną). Zakres i skala mapy uległy zmianie. Domyślnie ustawiona jest orientacja pionowa strony,
prawdopodobnie pozioma orientacja będzie korzystniejsza.
Etap 3: Ustawienie własności strony
W tym etapie dokonasz zmiany orientacji mapy z pionowej na poziomą.
 W Menu główne (Main Menu) wybierz Plik (File) > Ustawienia strony i
drukowania…(Page and Print Setup…).
 W sekcji Strona mapy (Map Page Size), zmień rozmiar na A4 oraz orientację na poziomą.
158
 Kliknij OK.
Wirtualna strona posiada teraz orientację poziomą.
Etap 4: Ustawienie linijek i prowadnic
Teraz należy dostosować ramkę danych do wirtualnej strony oraz ustawić zakres danych. Najpierw
dokonasz ustawień właściwości strony kompozycji, aby rozmieścić wszystkie elementy mapy
zgodnie z zamysłem.
 Upewnij się, że w lewym dolnym rogu okna wyświetlania danych wybrany jest przycisk
Widok kompozycji (Layout View).
 Z menu Dostosuj (Customize) wybierz Opcje ArcMap…(ArcMap Options).
 W oknie ArcMap Opcje (ArcMap Options) kliknij zakładkę Widok kompozycji (Layout
View). Zmień jednostki na Centymetry (Centimeters).
 W sekcji Dociągaj elementy do: (Snap elements to:) zaznacz Prowadnice (Guides).
 Upewnij się, że okno dialogowe wygląda tak jak na grafice.
 Kliknij OK.
Teraz w widoku kompozycji linijki wyświetlane są w centymetrach (a nie tak jak to było wcześniej
- w calach).
159
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Widok (View) i sprawdź czy jest zaznaczona opcja
Linijki (Rulers) oraz Prowadnice (Guides).
 Umieść wskaźnik myszy gdziekolwiek na pionowej linijce po lewej stronie, następnie kliknij
prawym przyciskiem myszy i wybierz Ustaw prowadnicę (Set Guid).
Etap 5: Zmiana wielkości ramki danych
W tym etapie dostosujesz wielkość ramki danych do prowadnic ustawionych we wcześniejszym
etapie.
 Jeśli to konieczne, na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij przycisk Wybierz
elementy (Select Elements)
.
 Kliknij ramkę danych, aby ją zaznaczyć.
Obrys ramki danych jest zaznaczony niebieską przerywaną linią wraz z kwadratami w rogach
i na środkach boków linii.
 Dostosuj ramkę danych do wcześniej ustawionych prowadnic (kliknij lewy górny, a
następnie prawy dolny róg ramki danych i przeciągnij je do odpowiednich przecięć
prowadnic).
Ramka danych będzie dociągana, gdy znajdzie się w pobliżu prowadnic.
160
 Kliknij gdziekolwiek na zewnątrz wirtualnej strony, aby wyłączyć zaznaczenie ramki
danych.
Etap 6: Przybliżanie danych i zablokowanie skali
W tym etapie ustalisz zakres i skalę mapy oraz zabezpieczysz te elementy przed przypadkową
zmianą. Prawdopodobnie mapa zostanie wyświetlona już w odpowiednim miejscu i skali, jednak
przed wykonaniem następnych etapów należy zweryfikować te ustawienia.
 Włącz zakładkę przestrzenną Polska.
 Na pasku narzędziowym Standardowy (Standard) zmień wartość skali na liczbę wyrażoną w
milionach (np. 1:4 000 000).
 Upewnij się, czy cała Polska znajduje się wewnątrz zakresu mapy. Jeśli to konieczne,
dostosuj zasięg wyświetlania danych za pomocą narzędzia Przesuń (Pan).
 Kliknij gdziekolwiek na zewnątrz wirtualnej strony, aby wyłączyć zaznaczenie ramki
danych.
 Otwórz własności ramki danych i kliknij zakładkę Ramka Danych (Data Frame).
 W obszarze Zasięg (Extent) kliknij Stała skala (Fixed Scale).
Uwaga: Twoja skala może być inna (w zależności od wybranej wcześniej skali na pasku narzędziowym
161
Standardowy (Standard)).
 Kliknij OK.
Zauważ, że narzędzia do zmiany skali znajdujące się na pasku narzędziowym Narzędzia
są nieaktywne. Skala mapy jest teraz zablokowana i tym samym zabezpieczona przed jej
przypadkową zmianą.
Uwaga: Zakładki przestrzenne są nadal aktywne.
Narzędzia do nawigacji na pasku Kompozycja są aktywne. Dzieje się tak, gdyż wykorzystywane
są one do powiększania wirtualnej strony, a nie skali mapy.
 Na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout) kliknij przycisk Powiększ do 100% (Zoom To
100%)
.
Teraz mapa wyświetlana jest w rzeczywistym rozmiarze (jak na wydruku). Pomimo że nie
widzimy całej mapy, możemy ostatecznie dostosować rozmiar tekstów i obiektów – jest to
przydatne do prawidłowej redakcji mapy.
 Na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout) kliknij przycisk Pokaż całą stronę (Zoom
Whole Page)
.
Teraz widzisz całą mapę, ale w zmienionym rozmiarze. W polu Zmiana Skali na pasku
narzędziowym Kompozycja pokazywany jest współczynnik wielkości wyświetlania do wielkości
wydruku.
Etap 7: Redakcja opisów
Większość tekstów na Twojej mapie jest prawidłowo rozmieszczona, ale możesz znaleźć
dla niektórych z nich lepszą pozycję. W tym etapie, jeśli to konieczne, wyrównasz opisy na mapie.
 Spójrz na opis Morza Bałtyckiego.
Opis powinien zostać przesunięty w lewą stronę (mniej więcej na środku widocznego obszaru
morza).
 Spójrz na inne teksty znajdujące się mapie (nazwy miast, skróty nazw województw).
Czy widzisz takie, które można by było przesunąć w lepsze miejsce?
Uwaga: Nazwy miast to etykiety, nie opisy, więc nie można ich przesunąć.
162
 W polu Zmiana Skali na pasku Kompozycja (Layout) zmień wartość na 200% (pamiętaj,
że powiększana jest strona, skala mapy pozostaje bez zmian).
Widok kompozycji pokazuje teraz centralną Polskę. Jednak w celu wykonania następnej czynności,
przesuniesz teraz wirtualną stronę tak, aby było widoczne Morze Bałtyckie (w tym opis morza).
 Na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout) kliknij narzędzie Przesuń (Pan)
.
 Kliknij i przesuń mapę w dół do momentu, aż morze wraz z opisem będzie widoczne.
W widoku kompozycji nie możesz dokonywać zmian położenia opisu dopóki nie aktywujesz ramki
danych. Aktywacja ramki danych pozwala na dokonanie zmian oraz na dodanie nowych opisów
do mapy. Domyślnie ramka danych jest nieaktywna, co zabezpiecza przed nieświadomym
przesuwaniem opisów.
 Upewnij się, że na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) aktywne jest narzędzie Wybierz
elementy (Select Elements)
.
 Wybierz opis Morze Bałtyckie.
Aplikacja nie pozwala na zaznaczenie opisu Morze Bałtyckie.
 Na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout), kliknij przycisk Uaktywnij ramkę danych
(Focus Data Frame)
.
 Zaznacz tekst Morze Bałtyckie.
Zaznaczony opis posiada obrys cienkiej, przerywanej niebieskiej linii.
 Przeciągnij zaznaczony obiekt w lewo, mniej więcej na środek widocznego obszaru morza.
 Z paska narzędziowego Kompozycja (Layout) wybierz narzędzie Przesuń (Pan)
.
 Przesuń obraz w miejsce, gdzie zobaczysz dwuliterowe skróty województw, które chcesz
163
przesunąć.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools) kliknij narzędzie Wybierz elementy (Select
Elements). Zaznacz i przesuń opis w inne dogodniejsze miejsce.
 Dokonuj tej samej czynności, aż do momentu, gdy efekt będzie zadawalający.
 Na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout) kliknij przycisk Pokaż całą stronę (Zoom
Whole Page) .
Gdy ramka danych jest aktywna, otoczona jest wtedy grubą ukośną linią jak na ilustracji poniżej.
 Kliknij ponownie przycisk Uaktywnij ramkę danych (Focus Data Frame) , aby ją
dezaktywować.
 Przy pomocy narzędzia Wybierz elementy (Select Elements) kliknij gdziekolwiek na
zewnątrz wirtualnej strony, aby wyłączyć zaznaczenie wybranych opisów.
W następnych etapach dodasz kilka podstawowych elementów kompozycji mapy.
 Zapisz dokument mapy.
Etap 8: Wstawianie tytułu
 Z menu Wstaw (Insert) kliknij Tytuł (Title).
Na górze strony pojawi się podświetlone pole tekstowe.
 Kliknij dwukrotnie na tekst, aby wyświetlić okno Własności (Properties).
 W sekcji Tekst (Text) wpisz Stolice województw oraz główne miasta Polski (albo inny
tekst, który wydaje Ci się odpowiedni) i naciśnij Enter.
 W oknie dialogowym własności kliknij Zmień symbol…(Change Symbol).
 W oknie Selektor symboli (Symbol Selector) Zmień symbol, czcionkę, rozmiar i styl zgodnie
164
z uznaniem.
Wybór zależy od Ciebie, nie ma żadnych ograniczeń, jednakże tytuł mapy powinien wypełnić
większą część przestrzeni na górze strony. Poza tym unikaj nietypowych czcionek i kontrastowych
kolorów. Na następnej ilustracji użyto pogrubionej czcionki Arial o rozmiarze 30 w kolorze Light
Sienna (rząd 9, kolumna 4).
 W oknie Selektora symboli (Symbol Selector) kliknij OK i zamknij okno Własności
(Properties).
 Przeciągnij tytuł tak, aby znalazł się w punkcie centralnym nad ramką danych.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy tytuł i wybierz Wyrównaj (Align) > Wyrównaj do
marginesów (Align To Margins).
Nic się nie stało. Opcję Wyrównaj do Marginesów można w tym miejscu włączać bądź wyłączać.
 Kliknij ponownie tytuł prawym przyciskiem myszy, wskaż Wyrównaj (Align) > Wyrównaj
centralnie (Align Center).
 Wyłącz zaznaczenie tytułu.
 Zapisz plik mapy.
Etap 9: Wstawianie legendy
Dodawanie legendy jest procesem wieloetapowym wykonywanym w Kreatorze Legendy. Legenda
służy do objaśnienia symboli na mapie i może zawierać elementy z każdej warstwy.
 Z menu Wstaw (Insert) wybierz Legenda (Legend).
165
Zostanie otwarty Kreator Legendy. Po lewej stronie w sekcji Warstwy Mapy wyszczególniona jest
lista wszystkich warstw znajdujących się na mapie (na szaro zaznaczone są grupy warstw). Z
prawej strony w sekcji Pozycje Legendy należy wybrać warstwy, które będą zawarte w legendzie.
Domyślnie, wszystkie warstwy są zaznaczone.
 W sekcji Pozycje Legendy (Legend Items), trzymając klawisz Ctrl, zaznacz Rzeki, Jeziora,
Województwa, ŚwiatPaństwa i Wody jednocześnie.
 Kliknij przycisk
, aby usunąć zaznaczone elementy z legendy.
Odbiorca mapy powinien potrafić zinterpretować te obiekty bez żadnych dodatkowych wskazówek.
 Kliknij Dalej (Next), aby przejść do następnego okna kreatora legendy.
Niektóre mapy wymagają wyświetlenia tytułu legendy z zastosowaniem ustalonego stylu. Twoja
mapa będzie stosunkowo prosta i nie wymaga podania tytuły legendy, więc możesz pominąć ten
krok, bądź usunąć tytuł legendy.
 W obszarze Tytuł legendy (Legend Title) podświetl i usuń istniejący tytuł.
 Nie będziemy modyfikować innych ustawień, kliknij trzy razy Dalej (Next), aby przejść do
ostatniego etapu.
 Kliknij Zakończ (Finish) w celu dodania legendy do mapy.
Jak można zauważyć, utworzenie prostej legendy nie zajmuje wiele czasu. Dobrym rozwiązaniem
jest dodanie legendy do mapy, a następnie jej modyfikacja.
 Przeciągnij zaznaczoną legendę w prawy dolny róg mapy.
Uwaga: Nie jest błędem, jeśli legenda zachodzi na obszar Polski. W następnym etapie zmienisz jej
rozmiar.
166
Legenda oraz inne ważne elementy mapy umieszczane często są poza ramką danych. Jednakże
w tym przypadku mamy możliwość dodania legendy w ramce danych na szarym obszarze z prawej
strony.
 Zapisz dokument mapy.
Etap 10: Modyfikacja legendy
W tym etapie zmodyfikujesz własności legendy. Dokonasz także zmian w Tabeli zawartości oraz
zobaczysz, że legenda jest automatycznie aktualizowana.
 Kliknij legendę prawym przyciskiem myszy i wybierz Własności (Properties).
 Jeśli to konieczne, kliknij zakładkę Legenda (Legend).
Dokonasz zmiany symbolu (zielony prostokąt) dla Parków Narodowych na mniejszy.
 W sekcji Element legendy (Patch) zmień Szerokość (Width) na 15 pt i Wysokość (Height) na
10 pt.
 Kliknij OK.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), pod warstwą Miasta_Główne kliknij napis
Powyżej 150000, następnie kliknij ponownie by móc edytować tekst.
 Zmień tekst na Miasta powyżej 150000 i naciśnij Enter.
167
Zauważ, że legenda została automatycznie zaktualizowana.
Uwaga: Również zmiana symbolizacji w Tabeli zawartości ujawniana jest automatycznie w legendzie.
 Zmień etykietę 93407 – 150000 na Miasta powyżej 90000.
 Pod warstwą Miasto_wojew zmień etykietę „Stolica” na Stolica Państwa oraz
„Miasto_wojew” na Miasto wojewódzkie.
 Następnie zmień nazwę warstwy ParkiNar na Parki Narodowe.
 Jeśli to konieczne zaznacz legendę.
 Umieść wskaźnik myszy nad wierzchołkiem prostokąta (charakteryzującego zaznaczenie
legendy), kliknij i przeciągnij go w taki sposób, aby zmniejszyć rozmiar legendy do ok. 2/3
jej bieżącego rozmiaru.
 Kliknij legendę prawym przyciskiem myszy i otwórz własności.
 Kliknij zakładkę Ramka (Frame).
 W sekcji Obwódka (Border) z rozwijalnej listy wybierz 1.0 point.
 Zmień kolor na Larkspur Blue (wiersz 10, kolumna 9)
Kolor ten pasuje do opisu dla morza.
 Wpisz w polach Odstęp (Offset) X oraz Y wartość 5 w celu utworzenia odstępu pomiędzy
tekstem legendy, a obwódką.
 Kliknij OK.
 Jeśli chcesz, możesz przesunąć legendę w róg ramki danych.
 Kliknij gdziekolwiek poza wirtualną stroną, aby wyłączyć zaznaczenie legendy.
168
 Zapisz plik mapy.
Etap 11: Wstawianie podziałki liniowej
Teraz dodasz do mapy podziałkę liniową. Na niektórych mapach, na których nie jest ważna skala,
podziałka liniowa nie jest wymagana. Podziałka liniowa umożliwia wizualną ocenę wielkości
obiektów i odległości między nimi na mapie. Jeżeli mapa jest powiększana bądź pomniejszana,
podziałka liniowa pozostaje w poprawnej relacji z mapą.




Z menu Wstaw (Insert) kliknij Podziałka Liniowa (Scale Bar).
W oknie Selektor: Podziałka Liniowa kliknij Alternating Scale Bar 1.
Kliknij Własności (Properties).
Upewnij się, że w oknie dialogowym Podziałka Liniowa (Scale Bar) zaznaczona jest
zakładka Skala i Jednostki (Scale and Units).
 W sekcji Jednostki (Units) zmień jednostki podziału na kilometry.
 W sekcji Gdy zmiana skali… () zmień ustawienie na Dopasuj liczbę podziałów (Adjust
numer of divisions).
Uwaga: Podziałka skali zostanie automatycznie zaktualizowana w zależności od dokonanych zmian skali
mapy. Opcje zmiany skali pozwalają na zarządzanie własnościami podziałki. Możesz zmienić
grubość podziałki, liczbę przedziałów na podziałce czy też jednostkę, w jakiej będzie pokazywana
podziałka.
 Zmień wartość podziału na 200 km.
169





Kliknij zakładkę Format (Format).
W sekcji Słupkowy (Bar) zmień kolor na Larkspur Blue (wiersz 10, kolumna 9).
Kliknij OK.
Ponownie kliknij OK.
Przeciągnij podziałkę w dolną część mapy i umieść ją w dowolnym miejscu na szarym
obszarze.
Jednym ze sposobów na dokonanie zmiany rozmiaru podziałki, jest manualne przeciągnięcie
prostokąta, będącego jej reprezentacją. Możesz także zdefiniować wymiary poprzez podanie
wartości procentowej dla bieżącego rozmiaru.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy podziałkę i wybierz Własności (Properties).
 W oknie Własności zmiany podziałki (Alternating Scale Bar Properties) kliknij zakładkę
Rozmiar i pozycja (Size and Position).
 W obszarze Rozmiar (Size) zaznacz opcję Jako procent (As Percentage).
 Zmień wysokość ze 100% na 75%.
170
 Upewnij się, że okno dialogowe wygląda jak na poniższej ilustracji.
 Kliknij OK.
Wymiary podziałki liniowej zostały zmienione.
 Jeśli uznasz to za stosowne, wyrównaj pozycję podziałki, a następnie wyłącz jej
zaznaczenie.
Etap 12: Wstawianie tekstu
W tym etapie dodasz tekst do podziałki liniowej.
 Z menu Wstaw (Insert) wybierz Tekst (Text).
Na środek mapy zostało dodane małe pole tekstowe z zaznaczonym tekstem.
 Zmień tekst na 1 : 4 000 000 (albo inny w zależności od skali Twojej mapy) i naciśnij Enter.
Uwaga: Jeżeli tekst jest dla Ciebie zbyt mały: na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout), kliknij
przycisk Stałe Powiększenie
, albo kliknij poza obszarem tekstu tak, aby został on otoczony
przerywaną linią, a następnie kliknij podwójnie na tekst, aby otworzyć okno własności.





Z menu Dostosuj (Customize) wybierz Paski narzędziowe (Toolbars) >Narysuj (Draw).
Na pasku narzędziowym Narysuj (Draw) zmień rozmiar czcionki na 8.
Przeciągnij tekst nieznacznie nad podziałkę.
Trzymając klawisz Shift zaznacz także podziałkę.
Kliknij prawym przyciskiem myszy na podziałkę, wskaż Wyrównaj (Align), a następnie
Wyrównaj do marginesów (Align to Margins) (opcja Wyrównaj do marginesów zostanie
odznaczona).
Chcesz wyrównać dwa elementy do siebie, nie do marginesów strony
 Ponownie kliknij prawym przyciskiem myszy podziałkę, wskaż Wyrównaj (Align), a
następnie Wyrównaj do lewej (Align Left).
Dwa elementy zostaną do siebie wyrównane.
Uwaga: Pozycja wyrównywana jest do tego elementu, który został zaznaczony, jako ostatni.
171
 Wyłącz zaznaczenie wybranych elementów.
 Jeżeli to konieczne, na pasku narzędziowym Kompozycja (Layout) kliknij przycisk Pokaż
całą stronę (Zoom Whole Page).
Etap 13: Wstawianie dodatkowego tekstu
W tym etapie wstawisz informację na temat odwzorowania mapy. Dodasz ponadto swoje nazwisko
i datę.
 Z menu Wstaw (Insert) kliknij Tekst (Text).
 Wpisz Odwzorowanie WGS-84 Transverse Mercator i naciśnij Enter.
 Na pasku narzędziowym Narysuj (Draw) zmień rozmiar czcionki na 8.
Tekst jest zbyt długi, dlatego teraz podzielisz go na dwie linijki.
 Kliknij tekst prawym przyciskiem myszy, wybierz Własności (Properties).
 W oknie dialogowym Własności (Properties), w zakładce Tekst (Text), umieść wskaźnik
przed słowem „Transverse”.
 Usuń odstęp za pomocą klawisza Backspace.
 Naciśnij Enter.
 Kliknij przycisk znajdujący się poniżej pola tekstowego, aby wyjustować tekst do prawej
strony (wyjustowanie dokona się na mapie, nie w powyższym oknie).
172




Kliknij OK.
Przenieś tekst na prawą stronę mapy.
Kliknij tekst prawym przyciskiem myszy i wybierz Kopiuj (Copy).
Kliknij prawym przyciskiem myszy gdziekolwiek na mapie i wybierz Wklej (Paste).
Została wstawiona i zaznaczona kopia tekstu.





Przeciągnij skopiowany tekst nieznacznie w dół.
Otwórz jego Własności (Properties).
Usuń dotychczasowy tekst.
Wpisz Wykonał: (bądź Wykonała:) oraz swoje nazwisko.
Naciśnij Enter, aby zacząć nową linię.
Teraz dodasz dynamiczny tekst pokazujący aktualną datę.
 Z menu Wstaw (Insert) wybierz Tekst dynamiczny (Dynamic Text) > Bieżąca data (Current
Date).
 Jeśli chcesz, możesz dokonać wyjustowania tekstu (możesz zrobić to wizualnie bądź metodą
pokazaną we wcześniejszym etapie).
 Wyłącz zaznaczenie wybranych elementów.
Zasadniczo kompozycja mapy została zakończona.
 Wyłącz paski narzędziowe Narysuj (Draw) i Kompozycja (Layout).
W następnym etapie zapiszesz swoją mapę i wyeksportujesz ją do pliku.
173
Etap 14: Eksport i zapis mapy
W tym etapie dokonasz eksportu mapy do pliku.
 W Menu głównym wybierz Plik (File) > Eksportuj mapę (Export map).
 W oknie dialogowym Eksportuj mapę (Export Map) wybierz folder
\Student\DESK2\Ćwiczenie_06
 W polu Zapisz jako Typ (Save As) wybierz JPEG.
 Zaakceptuj pozostałe domyślne parametry i kliknij Zapisz (Save).
Później możesz wysłać ten plik do siebie drogą ewentualnie i ewentualnie w domu go
wydrukować.
 Zapisz dokument mapy.
Etap 15: Przegląd mapy w oknie Widok Danych
 Przełącz widok na Widok Danych (Data View).
Zauważ, że elementy, które wcześniej zostały dodane w Widoku Kompozycji z menu Wstaw nie są
widoczne w oknie Widoku Danych. Obiekty tekstowe (informacja o odwzorowaniu, dynamiczna
data itp.) zostały dodane w Widoku Kompozycji i tylko w tym widoku są widoczne.
174
 Czy narzędzia Powiększ (Zoom In), Pomniejsz (Zoom Out) i inne, są dostępne na pasku
narzędziowym Narzędzia (Tools)?
Pamiętaj, że we wcześniejszych etapach ustawiono stałą skalę dla mapy. Zawsze, kiedy ustawisz
stałą skalę lub stały zasięg mapy, narzędzia służące do zarządzania zasięgiem mapy będą
niedostępne. Aby móc używać tych narzędzi, musisz we własnościach ramki danych ustawić
Zasięg na Automatyczny.
 Zamknij aplikację ArcMap.
Podsumowanie
Wymień elementy pozaramkowe mapy , które możemy dodawać do mapy w widoku
kompozycji.
2.
Jaki typ danych zawierających informacje o danych innych niż geograficzne możemy
dodawać jako tekst do kompozycji mapy?
3.
Tekst dodany w widoku kompozycji z użyciem paska narzędziowego Narysuj będzie
widoczny w widoku danych.
a. Prawda
b. Fałsz
175
Odpowiedzi do ćwiczenia 6
Podsumowanie
Wymień elementy pozaramkowe mapy, które możemy dodawać do mapy w widoku
kompozycji.
Odpowiedź: Tytuł, legenda, podziałka, dodatkowa mapa, strzałka północy, tekst, inne
elementy?
2.
Jaki typ danych zawierających informacje o danych innych niż geograficzne możemy
dodawać, jako tekst do kompozycji mapy?
Odpowiedź: Informacje dotyczące autora mapy, nazwy firmy, wyjaśnienie pochodzenia
danych, opis układu współrzędnych, inne?
3.
Tekst dodany w widoku kompozycji z użyciem paska narzędziowego narysuj będzie
widoczny w widoku danych.
Odpowiedź: b. Fałsz.
176
7
Przegląd danych
geograficznych
Wprowadzenie
Podczas tej lekcji zapoznasz się z różnymi przykładami reprezentowania i przechowywania danych
geograficznych. Wykorzystasz aplikację ArcCatalog do przeglądu danych zapisanych w geobazie.
Zagadnienia
 Dane geograficzne
 Dwa typy: wektor, raster
 Dane wektorowe: punkt, linia, poligon
 Przykłady danych wektorowych
 Dane rastrowe
 Przykłady danych rastrowych
 Geobaza
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 danych geograficznych i sposobu ich przechowywania,
 zarządzania danymi geograficznymi w aplikacji ArcCatalog.
177
Model wektorowy
 Obiekty geograficzne są reprezentowane przez:




punkty
linie
poligony
opisy
178
Organizacja danych wektorowych
 Przechowywane, jako Klasa obiektów
 Ten sam typ geometrii
 Te same atrybuty
 Klasa obiektów to zbiór podobnych obiektów i atrybutów
 Wszystkie obiekty w jednej klasie obiektów posiadają ten sam typ geometryczny i te same
pola atrybutów
 Wartości atrybutów dla każdego obiektu mogą być inne
 Tabela atrybutów przechowuje unikalny identyfikator, który łączy obiekty z atrybutami
179
Model danych rastrowych

Używany do przedstawienia



Zdjęć
Numerycznych Modeli Terenu
Innym map tematycznych
180
Organizacja danych rastrowych
 Matryca komórek (pikseli)
 Wartości komórek
 dane mierzalne
 liczby
 wartości statystyczne
 kody
 Dane przechowywane, jako zastawy danych rastrowych
 Zestaw danych rastrowych to matryca składająca się z pikseli o tym samym rozmiarze
 Rozmiar każdego piksela (np. 10m x 10m) definiuje rozmiar obszaru w terenie pokryty
przez ten piksel (komórkę)
 Każdy piksel reprezentuje wartości mogące przechowywać dane mierzalne, liczby, wartości
statystyczne lub kody.
 Wartości komórek mogą być całkowite (np. 5,9,18…) albo rzeczywiste (z określoną liczbą
cyfr dziesiętnych, np. 18,758; 18,8)
 Współrzędne każdego piksela określa się na podstawie punktu początkowego, rozmiaru
komórki oraz liczby wierszy i kolumn.
181
Jak przechowujemy dane w geobazie?
 Geobaza
 Geobaza jest standardem przechowywania danych ESRI
182
Aplikacja ArcCatalog: Zarządzanie danymi
183
Ćwiczenie 7: Przegląd danych geograficznych
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 25 minut
W tym ćwiczeniu zapoznasz się z najważniejszymi i najczęściej wykorzystywanymi funkcjami
dostępnymi w aplikacji ArcCatalog. Zbadasz także relację pomiędzy danymi i mapami.
W tym ćwiczeniu:
 dokonasz zmiany ustawień wyświetlania w aplikacji ArcCatalog,
 przejrzysz geometrię klas obiektów oraz ich atrybuty,
 przejrzysz i zmodyfikujesz Własności klasy obiektów,
 zapoznasz się z metadanymi.
Etap 1: Zapoznanie się z aplikacją ArcCatalog
W tym etapie zapoznasz się ze sposobem wyświetlania danych w aplikacji ArcCatalog.
 Otwórz aplikację ArcCatalog klikając dwukrotnie ikonę znajdującą się na pulpicie (lub
kliknij Start > Programy > ArcGIS > ArcCatalog).
 Jeśli to konieczne, zmaksymalizuj okno aplikacji ArcCatalog.
Po lewej stronie okna ArcCatalog znajduje się drzewo katalogów. W drzewie katalogów
użytkownik ma dostęp do folderów z danymi, narzędzi ArcGIS oraz do serwisów GIS. Użytkownik
może ustalić, co będzie wyświetlane w drzewie katalogów.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Dostosuj (Customize) > Opcje ArcCatalog
(ArcCatalog Options).
 Kliknij zakładkę Ogólne (General) .
 W sekcji Jakie główne wejścia ma zawierać katalog? (What top level entries do you want the
Catalog to contain?) Wyłącz zaznaczenie wszystkich pozycji oprócz Połączenia folderów
(Folder Connections) i Toolboxes (Skrzynki narzędziowe).
 W dolnej części okna wyłącz zaznaczenie opcji Ukryj rozszerzenia plików (Hide file
extensions).
184
Aplikacja ArcCatalog domyślnie nie pokazuje rozszerzeń plików zawierających dane geograficzne,
jednak jak można było zauważyć w poprzednich lekcjach, jest to często bardzo przydatne podczas
pracy w ArcGIS.
Zanim odnajdziesz dane szkoleniowe, wykonasz podłączenie folderu. We wcześniejszych lekcjach
wykonywane już były Podłączenia folderów w aplikacji ArcMap. Można takie połączenia dodawać
także w aplikacji ArcCatalog. Podłączenie folderu umożliwia szybki dostęp do często używanych
katalogów.
 W drzewie katalogu kliknij prawym przyciskiem myszy folder Połączenia Folderów (Folder
Connections) i wybierz Podłącz folder (Connect Folder)
.
 W oknie Podłącz folder (Connect Folder) wskaż folder zawierający dane szkoleniowe
\Student\DESK2\Ćwiczenie_07.
185
 Kliknij OK.
Teraz z poziomu aplikacji ArcCatalog masz szybki dostęp do katalogu zawierającego dane
szkoleniowe.
W poprzednich lekcjach została opisana metoda pozwalająca na dostęp do danych z poziomu
aplikacji ArcMap (poprzez użycie okna Katalog). Do czego więc możesz używać aplikacji
ArcCatalog? Aplikacja ArcCatalog zalecana jest przy tworzeniu i zarządzaniu danymi, gdy nie
pracujesz w aplikacji ArcMap.
Etap 2: Użycie różnych widoków do wyświetlania danych
W obszarze wyświetlania (po prawej stronie okna aplikacji) można zauważyć różne pliki zawarte
w folderze szkoleniowym \Student\DESK2\Ćwiczenie_07.
Na pasku narzędzi Standardowy, znajdują się przyciski umożliwiające zmianę sposobu
wyświetlania plików, w momencie, gdy w oknie po prawej stronie wybrana jest zakładka
Zawartość.
 Upewnij się, że w obszarze wyświetlania (sekcja po prawej stronie), wybrana jest zakładka
Zawartość (Contents).
 Kliknij po kolei każdy z przycisków i zaobserwuj zmiany w sposobie wyświetlania plików.
 Kiedy zapoznasz się z efektem działania wszystkich przycisków pozostaw aktywny przycisk
Szczegóły (Details)
.
 W drzewie katalogów kliknij znak (+) znajdujący się obok folderu
\Student\DESK2\Ćwiczenie_07, aby rozwinąć jego zawartość.
Folder Ćwiczenie_07 zawiera dwie geobazy i inne pliki. Teraz możesz zauważyć, że Geobaza
plikowa ma rozszerzenie *.gdb.
 W drzewie katalogów rozwiń zawartość geobazy Polska.gdb.
Geobaza zawiera punktowe, liniowe i poligonowe klasy obiektów, tabelę nieprzestrzenną oraz
zestaw danych rastrowych.
186
Etap 3: Przegląd danych
W tym etapie dowiesz się jak pozyskać informację o obiektach i atrybutach z poziomu aplikacji
ArcCatalog.
 W drzewie katalogów, rozwiń zawartość geobazy Polska.gdb i kliknij klasę obiektów
Województwa.
Na zakładce Zawartość zobaczysz miniaturę przedstawiającą zarys geometrii oraz informację
o pliku.
 Wybierz zakładkę Podgląd (Preview).
Wybranie zakładki Podgląd aktywuje pasek narzędziowy Geometria i umożliwia zapoznanie się
z danymi.
 Na pasku narzędziowym Geometria (Geography) kliknij narzędzie Identyfikuj (Identify)
 Kliknij województwo mazowieckie.
.
Pojawiło się okno Wyniki Identyfikacji z atrybutami województwa mazowieckiego. Przykładowo
możemy z niego odczytać powierzchnię województwa, która wynosi w przybliżeniu 35556 km2.
 Jeżeli to konieczne, przesuń okno Wyniki identyfikacji (Identify Results) z obszaru
wyświetlania.
 Wskaż inne województwa i zapoznaj się z ich atrybutami. Po zakończeniu pracy zamknij
okno Wyniki Identyfikacji (Identify Results).
 Na pasku narzędziowym Geometria (Geography) kliknij narzędzie Powiększ (Zoom In)
 Powiększ obszar Zatoki Gdańskiej rysując prostokąt zasięgu na wymienionym obszarze.
 Powiększaj dalej, do momentu, kiedy będzie możliwe dostrzeżenie najmniejszych
szczegółów.
 Na pasku narzędziowym Geometria (Geography) kliknij narzędzie Pełny zasięg (Full
Extent) , aby powrócić do pierwotnego zasięgu.
 W dolnej części zakładki Podgląd (Preview) kliknij listę rozwijalną i zmień typ podglądu na
Tabela (Table).
Na zakładce Podgląd widoczna jest teraz tabela atrybutów klasy obiektów Województwa. Każdy
rekord w tabeli odpowiada obiektowi na mapie. Tabela zawiera te same informacje, które widoczne
były w oknie Wyniki identyfikacji.
 Przewiń zawartość tabeli i zapoznaj się z jej zawartością.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek atrybutu POLE i wybierz Sortuj rosnąco (Sort
Ascending).
Które województwo zajmuje największą powierzchnię?
187
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nazwę atrybutu POP i kliknij Statystyka (Statistics).
Jaka jest całkowita liczba ludności w Polsce?
 Zamknij okno Statystyki dla Województwa (Statistics of Województwa).
 W drzewie katalogów kliknij zestaw danych rastrowych o nazwie NMT.
 Przejrzyj geometrię oraz tabelę atrybutów numerycznego modelu terenu.
Pole o nazwie VALUE zawiera wartości wysokości, które zostały posortowane rosnąco. Pole
o nazwie COUNT przechowuje informację o liczbie obiektów posiadających daną wysokość.
 Kliknij przycisk Ostatni rekord (Move to end of table)
tabelą, aby poznać największą wartość wysokości.
znajdujący się na dole pod
Etap 4: Przegląd metadanych
W tym etapie zapoznasz się z metadanymi. Metadane zawierają informację o pochodzeniu danych,
aktualności, możliwości zastosowania itp.
 W drzewie katalogów kliknij punktową klasę obiektów Miasta_główne.
 Kliknij zakładkę Metadane (Description).
Wszystkie elementy w ArcGIS (klasy obiektów, zestawy rastrów itp.) mają zdefiniowany,
zestandaryzowany opisy zwany Opis elementu.
Opis elementu zawiera charakterystykę obiektu, m.in.: tytuł, miniaturę, podsumowanie, krótki opis
oraz kredyty. Jest to mały podzbiór metadanych, które możesz utworzyć i edytować w celu
utworzenia opisu dla danego elementu w ArcGIS.
188
4.
Jakie dane znajdują się w klasie obiektów Miasta_główne?
Jeżeli metadane tworzone były w standardowym stylu to został również utworzony dla nich opis.
Od Ciebie zależy czy opis ten ma być wyświetlany.
 Z menu Dostosuj (Customize) wybierz Opcje ArcCatalog (ArcCatalog Options) i przejdź do
zakładki Metadane (Description).
 W sekcji Styl metadanych (Metadata Style) wybierz z rozwijalnej listy ISO 19139 Metadata
Implementation Specification.
 Upewnij się, że zaznaczona jest opcja Automatyczna aktualizacja metadanych podczas
przeglądania (Automatically update metadata is viewed).
 Kliknij OK.
 Z menu Widok (View) wybierz Odśwież (Refresh).
 W oknie Metadane (Description) przewiń widok okna na sam dół.
Pojawiły się dwa nowe style. Style metadanych umożliwiają ustawienie preferencji użytkownika
dla potrzeb pracy z metadanymi. Style metadanych definiują sposób wyświetlania, edycji i
eksportu metadanych. Dodatkowe style metadanych pozwalają na tworzenie metadanych według
przyjętych norm i standardów (INSPIRE, ISO).
 Kliknij Metadane ArcGIS (ArcGIS Metadata) i wybierz Identyfikacja Zasobu (Resource
Identification).
189
Wyświetlony przez Ciebie zbiór metadanych jest dużo bardziej szczegółowy niż informacje
zawarte w Opisie elementu. W następnych lekcjach nauczysz się jak edytować Opis elementu.
Wskazówka: Zawsze, kiedy dodajesz bądź aktualizujesz dane, pamiętaj o dodaniu bądź
zaktualizowaniu metadanych.
Etap 5: Przegląd Własności klasy obiektów
W tym etapie zapoznasz się z własnościami klas obiektów. Część z nich jest przypisana na stałe,
część może być zmieniona w dowolnej chwili.


W drzewie katalogów kliknij klasę obiektów ParkiNar.
Przejrzyj tabelę atrybutów (w zakładce Podgląd (Preview) ).
Zwróć uwagę na pole TYP, dla każdego obiektu zawiera taką samą wartość równą 1. To pole nie
będzie potrzebne. Pod koniec tego etapu dowiesz się jak usunąć pole, które nie jest użyteczne.
 Kliknij zakładkę Zawartość (Contents).
 W drzewie katalogów kliknij prawym przyciskiem myszy klasę obiektów ParkiNar i
wybierz Własności (Properties).
Okno Własności klasy obiektów zawiera kilka zakładek. Zapoznasz się z nimi w tej części
ćwiczenia.
 Jeśli to konieczne, kliknij zakładkę Ogólne (General) .
 Podświetl istniejący Alias (Alias) klasy obiektów ParkiNar.
 Wpisz nową nazwę Parki Narodowe, tak jak to jest pokazane na poniższym rysunku.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
Jeśli Klasa obiektów ParkiNar zostanie dodana do aplikacji ArcMap, jako nazwa warstwy zostanie
wyświetlony podany alias - Parki Narodowe.
 Kliknij zakładkę Pola (Field).
Tu można zapoznać się z nazwami atrybutów oraz typem danych (typy danych zostaną omówione
w późniejszej lekcji).
190
 W kolumnie Nazwa pola (Field Name), kliknij jedną z nazw pól i spróbuj ją zmienić.
Spróbuj również zmienić Typ Danych (Data Type).
Nazwa pola oraz typ danych raz zdefiniowane nie mogą być później zmienione (należy od razu
poprawnie nazywać atrybuty oraz właściwie dobierać typ danych).
Z lewej strony każdej nazwy atrybutu znajduje się mały szary kwadrat.
 Kliknij przycisk obok pola TYP, aby je wyselekcjonować.
Uwaga: Upewnij się, że zostało zaznaczone pole TYP!
 Naciśnij przycisk Delete, aby usunąć pole z listy.
 W oknie Własności klasy obiektów (Feature Class Properties) kliknij OK.
 Przejrzyj zawartość tabeli atrybutów klasy obiektów ParkiNar.
Pole TYP i jego wartości zostały usunięte.
Etap 6: Przegląd pozostałych danych
W tym etapie, dokonasz przeglądu danych zapisanych poza geobazą; plików shape, plików
warstwy oraz dokumentów mapy. Pliki shape są klasami obiektów – tak jak klasy obiektów
geobazy przechowują obiekty geograficzne, jako punkty, linie oraz poligony. Pliki warstwy nie
przechowują danych geograficznych; przechowują informacje o tym, w jaki sposób wyświetlane są
dane. Dokument mapy to plik aplikacji ArcMap zawierający zestaw warstw.
 W drzewie katalogów, kliknij plik shape Przykł_nr_kier.shp
, który zawiera numery
kierunkowe obowiązujące w danym województwie (plik shape w aplikacji ArcCatalog jest
symbolizowany zielonym kolorem).
 Wybierz zakładkę Zawartość (Contents), aby zobaczyć miniaturę tej warstwy.
 Zapoznaj się z geometrią i tabelą atrybutów pliku.
191
 W drzewie katalogów, kliknij prawym przyciskiem myszy plik Przykł_nr_kier i wybierz
Własności (Properties).
Okno Własności pliku shape ma nieco mniej zakładek niż odpowiadające mu okno Własności klasy
obiektów geobazy. Pliki shape są popularnym i łatwym do zarządzania formatem danych, ale mają
mniej możliwości niż klasy obiektów geobazy.




Kliknij Anuluj (Cancel), aby zamknąć okno dialogowe.
Kliknij zakładkę Zawartość (Contents).
W drzewie katalogów, kliknij plik warstwy Wysokość
.
Przejrzyj geometrie oraz tabelę pliku warstwy. Jeśli chcesz, wyświetl ponownie zestaw
danych rastrowych NMT i porównaj ze plikiem warstwy Wysokość.
Plik warstwy nie przechowuje geometrii ani atrybutów; przechowuje jedynie informację o sposobie
wyświetlania jednoznacznie określonych danych (klasy obiektów lub danych rastrowych). Pliki
warstwy, w odróżnieniu od klas obiektów, są tak samo wyświetlane w podglądzie jak i na mapie.
 W drzewie katalogów, kliknij prawym przyciskiem myszy Wysokość.lyr i wybierz
Własności (Properties).
Własności pliku warstwy są takie same jak własności warstwy widoczne z poziomu aplikacji
ArcMap. Jedyną różnicą jest to, iż plik warstwy nie jest przechowywany w dokumencie mapy.
Może zostać dodany do każdego dokumentu mapy, aby użytkownik nie musiał ponownie
opracowywać symbolizacji dla warstwy.
 Kliknij Anuluj (Cancel) w oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties).
 W drzewie katalogów kliknij Mapa_Polski.mxd (kliknij tylko raz, jeśli klikniesz dwukrotnie
zostanie otwarta aplikacja ArcMap i wyświetli się dokument mapy Mapa_Polski.mxd).
W aplikacji ArcCatalog dostępny jest tylko podgląd geometrii dokumentu mapy. Dokument mapy
to dokument, na który składa się wiele warstw tworzących kompletną mapę.
 W drzewie katalogów, kliknij prawym przyciskiem myszy Mapa_Polski.mxd i wybierz
Określ Źródło(a) Danych (Set Data Source(s)).
 Jeśli to konieczne, zmień rozmiar okna Ustaw źródła danych (Set Data Sources), tak, aby
widoczne były wszystkie warstwy.
Ten dokument zawiera jedną ramkę danych o nazwie Warstwy, ramka zawiera siedem warstw
(Miasta, Cieki itp.). Warstwy odnoszą się do źródeł danych zgromadzonych lokalnie na dysku.
192
Okno Określ Źródło Danych może zostać użyte do ponownego zdefiniowania, z których źródeł
danych korzystają poszczególne warstwy. W tym przypadku, przeglądasz to okno, aby zobaczyć
do których źródeł danych odnosi się dokument mapy.
 W oknie Ustaw źródła danych (Set Data Sources) rozciągnij kolumnę Bieżące źródło
danych (Current data source) tak, aby była widoczna cała ścieżka dostępu do danych (aby
rozciągnąć kolumnę, przeciągnij pionową linię rozdzielającą nagłówki dwóch kolumn).
5.
Do ilu geobaz odnoszą się warstwy z dokumentu Mapa_Polski.mxd ?
Dokument mapy może wykorzystywać dane pochodzące nie tylko z jednej geobazy, ale również
pochodzące z wielu różnych geobaz, różnych katalogów a nawet z różnych komputerów. Jednakże
często praktyczniej i wygodniej jest przetrzymywać dane dotyczące danego projektu w jednej
geobazie. W następnym etapie przekopiujesz klasy obiektów z geobazy Świat do geobazy Polska.
 W oknie Ustaw źródła danych (Set Data Sources) kliknij Anuluj (Cancel).
Etap 7: Zarządzanie danymi
W tym etapie zmienisz nazwę klasy obiektów i skopiujesz ją.
 W drzewie katalogów wskaż w folderze C\Student\DESK2\Ćwiczenie_07 kliknij geobazę
Świat.gdb, aby ją podświetlić.
 Kliknij zakładkę Zawartość (Contents).
 Kliknij klasę obiektów Jeziora, aby ją podświetlić. Kliknij jeszcze raz, aby edytować nazwę
klasy obiektów.
193
 Wpisz JezioraŚwiata i wciśnij Enter.
Kiedy warstwa zostanie przekopiowana do geobazy Polska, nowa Nazwa pozwoli odróżnić
warstwę zawierającą polskie jeziora od warstwy zawierającej jeziora świata.
Uwaga: Nazwa klasy obiektów nie może zawierać spacji.
 W ten sam sposób zmień nazwę klasy obiektów Rzeki na RzekiŚwiata.
 Na zakładce Zawartość (Contents) podświetl klasę obiektów JezioraŚwiata. Przytrzymując
klawisz Shift kliknij klasę obiektów Świat30.
W geobazie Świat.gdb powinny zostać podświetlone wszystkie klasy obiektów.
 Podświetlone klasy obiektów przeciągnij i upuść do geobazy Polska.
 Kliknij OK w oknie Transferu Danych (Data Transfer).
Klasy obiektów zostały skopiowane do geobazy Polska i powinny się w niej pojawić w kolejności
alfabetycznej (jeśli nie są widoczne, kliknij prawym przyciskiem myszy na geobazie Polska
i wybierz Odśwież lub wciśnij klawisz F5).
194
Uwaga: Metoda „przeciągnij i upuść” jest wygodną metodą kopiowania klas obiektów z jednej geobazy do drugiej,
można także użyć opcji Kopiuj oraz Wklej.
 W drzewie katalogów, kliknij plik shape Przykł_nr_kier.shp. Kliknij i przeciągnij plik
do geobazy Polska.
Pojawił się znak zakazu, wskazujący, iż nie jest możliwe bezpośrednie skopiowanie pliku shape
do geobazy.
 Zwolnij przycisk myszy.
Plik shape pozostał w swoim pierwotnym położeniu. Pomimo że nie możesz przeciągnąć i upuścić
pliku shape bezpośrednio do geobazy, plik shape może zostać przekonwertowany do formatu
geobazy (to zagadnienie jest szczegółowo omówione w szkoleniu ArcGIS Desktop III: Zadania
i Analizy Przestrzenne). Ponadto, w niektórych przypadkach konwersja wszystkich danych nie jest
konieczna. Dokument mapy może korzystać z danych zapisanych nie tylko w formacie geobazy,
ale także z pozostałych formatów jak np. plik shape i inne.
195
Podsumowanie
W jakich sytuacjach i dlaczego wykorzystywanie aplikacji ArcCatalog jest korzystniejsze niż
użycie aplikacji ArcMap?
2.
Jakie typy danych możemy przechowywać w geobazie?
Odpowiedzi do ćwiczenia 7
Ćwiczenie 7: Przegląd danych geograficznych
Które województwo zajmuje największą powierzchnię?
Odpowiedź: Województwo mazowieckie.
3.
Jaka jest całkowita liczba ludności w Polsce?
Odpowiedź: Około 38,6 mln.
4.
Jakie dane znajdują się w klasie obiektów Miasta_główne?
Odpowiedź: Najważniejsze miasta polski.
5.
Do ilu geobaz odnoszą się warstwy z dokumentu Mapa_Polski.mxd ?
Odpowiedź: Do dwóch geobaz. Jedna o nazwie Polska.gdb, druga o nazwie Świat.gdb.
Podsumowanie
W jakich sytuacjach i dlaczego wykorzystywanie aplikacji ArcCatalog jest bardziej
wskazane niż użycie aplikacji ArcMap?
Odpowiedź: Praca w aplikacji ArcCatalog jest wskazana, gdy utworzysz i zarządzasz danymi
w chwili, gdy nie tworzysz żadnej mapy. Aplikacja ArcCatalog wykorzystywana jest przede
wszystkim do operacji na geobazie i klasach obiektów poza dokumentem mapy.
6.
Jakie typy danych możemy przechowywać w geobazie?
Odpowiedź: Klasy obiektów, zestawy danych rastrowych, inne?
196
8
Publikacja mapy
(prezentacja)
Wprowadzenie
ArcGIS for Server to oprogramowanie, które pozwala na przechowywanie i dzielenie się danymi
geograficznymi, wizualizacjami, a także ścieżkami pracy z innymi użytkownikami sieci.
Oprogramowanie ArcGIS for Server można wdrażać lokalnie, w chmurze lub za pomocą
subskrypcji ArcGIS Online. Aby udostępnić swoje dane szerokiemu gronu odbiorców, można
posłużyć się internetowymi aplikacjami mapowymi. Aplikacje te mogą być tworzone
i udostępniane każdemu, kto ma dostęp do przeglądarki i internetu.
Zagadnienia
• metody dzielenia się informacją geograficzną
• sposoby wdrażania ArcGIS for Server
• metody wdrażania aplikacji internetowych
Cel ćwiczenia
Podczas tej lekcji dowiesz się:
•
•
•
•
czym różnią się tradycyjne i oparte na serwerze metody udostępniania informacji
jakie są sposoby wdrażania oprogramowania ArcGIS for Server
jak zastosować ścieżkę pracy „tworzenie – udostępnianie – użytkowanie”
w jaki sposób dodać usługi oprogramowania ArcGIS for Server do przeglądarki ArcGIS Online
197
Ćwiczenie 8: Udostępnianie map przy użyciu
oprogramowania ArcGIS Server i ArcGIS.com
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 25 minut
Miasto Naperville (USA, stan Illinois) organizuje nadchodzące wybory. Musisz szybko wdrożyć
dostępną publicznie, internetową aplikację mapową pokazującą lokalizację punktów wyborczych w
mieście. Zaprojektujesz i utworzysz usługę mapową ArcGIS Server i zbudujesz aplikację mapową
w ArcGIS online.
Podczas tej lekcji dowiesz się, jak:




połączyć się z lokalnie zainstalowanym oprogramowaniem ArcGIS Server
utworzyć mapę
udostępnić mapę w postaci usługi
utworzyć aplikację mapową w ArcGIS Online
198
Etap 1: Połączenie z lokalnie zainstalowanym oprogramowaniem
ArcGIS Server
Zanim utworzone zostanie połączenie z Twoim serwerem, niezbędne będzie sprawdzenie nazwy
Twojego komputera (host name). Host name jest częścią adresu URL, który należy wskazać, aby
utworzyć połączenie HTTP z Twoim serwerem.
 Otwórz okno interpretera poleceń (Command Prompt) i wpisz hostname. Zapisz uzyskany
wynik poniżej:
_________________________
Wskazówka: Kliknij na swojej klawiaturze przycisk Windows, wpisz cmd i naciśnij
ENTER, aby otworzyć okno interpretera poleceń.
 Zamknij okno interpretera poleceń.
 Uruchom aplikację ArcMap i utwórz nowy, pusty dokument.
 W dolnej części okna Katalog (Catalog) zlokalizuj i rozwiń folder Serwery GIS (GIS
Servers).
 Kliknij podowójnie Dodaj serwer ArcGIS (Add ArcGIS Server).
 W oknie dialogowym zaznacz Publikować usługi GIS (Publish GIS Services) i kliknij Dalej
(Next).
 Wprowadź adres URL serwera dla Twojego komputera.
Poniżej parametru Adres URL serwera (Server URL) przedstawiony jest przykład adresu URL.
Jeśli przykładowo nazwa Twojego komputera to server, adres URL powinien przyjąć formę
http://server:6080/arcgis.
6080 jest domyślną wartością portu dla połączeń z oprogramowaniem ArcGIS Server.
 Wpisz student w obu pozostałych parametrach: Nazwa użytkownika (User Name) i Hasło
(Password), a następnie kliknij Zakończ (Finish).
Nazwa użytkownika (User Name) i Hasło (Password) są konfigurowane przy pomocy aplikacji
Server Manager.
199
Twoje połączenie zostało dodane w oknie Katalog (Catalog) z domyślną nazwą i umieszczonym
w nawiasie poziomem uprawnień.
 Rozwiń nowe połączenie.
Teraz można przystąpić do publikowania usług w Twoim lokalnym serwerze.
200
Etap 2: Tworzenie mapy
Podczas tego etapu, utworzony zostanie dokument mapy, który zostanie wykorzystany do
opublikowania Twojej usługi mapowej. Usługa ta stanie się usługą operacyjną w internetowej aplikacji
mapowej.
 W oknie Katalog (Catalog) rozwiń folder...\Student\DESK2\Publikacja.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy geobazę plikową Naperville.gdb, a następnie kliknij
Uczyń domyślną geobazą ( Make Default Geodatabase).
 W geobazie Naperville.gdb rozwiń zestaw danych ElectionAdministration i przeciągnij klasę
obiektów PollingPlace do swojej mapy.
 Ustaw symbolizację warstwy:
1. W tabeli zawartości kliknij aktualny symbol dla warstwy, aby otworzyć okno Selektor
symboli (Symbol Selector).
2. W polu wyszukiwarki wpisz słowo w języku angielskim powiązane tematycznie z danymi,
aby znaleźć odpowiedni symbol. Możesz na przykład wpisać słowo government i nacisnąć
ENTER.
3. Wybierz symbol i zmniejsz jego rozmiar np. do 10 punktów.
4. Kliknij OK.
Teraz dla Twojej mapy zostaną wprowadzone metadane, które będą automatycznie przekopiowane do
usługi mapowej.
Metadane sprawiają, że Twoja usługa mapowa będzie łatwiejsza do wyszukiwania. Metadane
dostarczają Twoim klientom ważnych, szczegółowych informacji o usłudze.
 Z menu Plik (File), kliknij Właściwości dokumentu mapy (Map Document Properties).
 W polu Podsumowanie (Summary) wpisz Lokalizacja punktów wyborczych w okręgu
wyborczym Naperville.
 W polu Opis (Description) wpisz Usługa mapowa wskazująca punkty wyborcze.
 W polu Udostępniający zasoby (Credits) wpisz Komisja Wyborcza Naperville.
 W polu Znaczniki (Tags) wpisz naperville, wybory, głosowanie.
 Kliknij OK, aby zapisać i zamknąć okno dialogowe.
Twoja usługa mapowa będzie nałożona na mapę bazową ArcGIS Online. Mapa bazowa online korzysta
z układu współrzędnych WGS 1984 Web Mercator (auxiliary sphere). W celu uzyskania pewności, że
Twoja mapa będzie wyświetlona poprawnie, układ współrzędnych ramki danych zostanie ustawiony
na Web Mercator.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy ramkę danych, wybierz Właściwości (Properties), a
następnie kliknij zakładkę Układ współrzędnych (Coordinate System).
 W zakładce Układ współrzędnych (Coordinate System) w oknie wyszukiwania, wpisz web i
naciśnij ENTER.
201
 Rozwiń katalog Układ współrzędnych odwzorowanych (Projected Coordinate Systems) ->
World i wybierz WGS 1984 Web Mercator (auxiliary sphere).
 Dodaj układ współrzędnych do Ulubionych (Favorites) poprzez kliknięcie przycisku Dodaj
do ulubionych (Add To Favorites)
.
 Kliknij Transformacje (Transformations).
 Poniżej pola Konwertuj z (Convert from), wybierz GCS_North_American_1983_HARN.
 Poniżej pola Używając (Using) wybierz z rozwijalnej listy metodę transformacji
NAD_1983_HARN_To_WGS_1984_2.
Pierwsza wskazana przez aplikację ArcMap metoda transformacji jest też najbardziej właściwą. Została
ona wybrana na podstawie zasięgu Twoich danych.
 Kliknij dwa razy OK, aby wyłączyć oba okna dialogowe i wrócić do aplikacji ArcMap.
 Kliknij przycisk Pełny zasięg (Full Extent)
.
 Zapisz swoją mapę jako ...\Student\DESK2\Publikacja\PunktyWyborcze.mxd.
Etap 3: Udostępnianie mapy w formie usługi mapowej
202
Teraz można udostępnić utworzoną mapę poprzez usługę mapową ArcGIS Server.
 Z menu Plik (File) wybierz Udostępnij jako (Share As) > Usługa (Service).
 Pozostaw domyślą opcję Publikuj usługę (Publish a service) i kliknij Dalej (Next).
 W polu Wybierz połączenie (Choose a connection) wskaż połączenie, które zostało
utworzone w poprzednim etapie.
Pole nazwy Twojej usługi zostało automatycznie wypełnione nazwą dokumentu mapy:
PunktyWyborcze.
 Kliknij Dalej (Next).
Twoja usługa może być opublikowana w katalogu głównym [root] (źródło) na serwerze. Można
również utworzyć dodatkowe katalogi w celu uporządkowania usług.
 Kliknij Utwórz nowy folder (Create new folder) i wprowadź nazwę katalogu: Mapy. Kliknij
Kontynuuj (Continue).
Okno Edytor usługi (Service Editor) umożliwia wprowadzenie ustawień dla Twojej usługi.
 Kliknij po lewej stronie pole Opis elementu (Item Description).
Metadane z Twojego dokumentu mapy zostały skopiowane do usługi.
 Na górze okna Edytor usługi (Service Editor) kliknij Analizuj (Analyze).
Oprogramowanie ArcGIS analizuje Twoją mapę i dane sprawdzając, czy spełniają one określone
wytyczne dotyczące publikowania usług. Okno Przygotowanie (Prepare) informuje, że Twoja warstwa
jest wyświetlana we wszystkich zakresach skali.
 Na górze okna Edytor usługi (Service Editor) kliknij Publikuj (Publish).
 Kliknij OK, gdy wyświetlony zostanie komunikat informujący, że dane zostaną skopiowane
na serwer.
 Poczekaj, aż okno dialogowe Wyniki publikowania usługi (Service Publish Result) wyświetli
komunikat, że Twoja usługa została pomyślnie opublikowana, a następnie kliknij OK.
 Teraz dokonasz przeglądu swojej usługi mapowej w aplikacji ArcMap.
 W aplikacji ArcMap kliknij przycisk Nowy (New)
, aby utworzyć nowy, pusty
dokument mapy. Jeśli aplikacja zapyta, czy zapisać zmiany, kliknij Tak (Yes).
 W oknie Katalog (Catalog) rozwiń swoje połączenie z serwerem oraz katalog Mapy, aby
zobaczyć nowo utworzoną usługę.
 Przeciągnij usługę do aplikacji ArcMap.
Twoja usługa wysyła teraz za pośrednictwem HTTP obiekty mapy do aplikacji ArcMap.
 Kliknij podwójnie warstwę, aby otworzyć jej właściwości, a następnie kliknij zakładkę
Źródła (Source).
203
Można teraz zobaczyć, że obiekty tworzące mapę pochodzą z Twojej serwerowej usługi GIS.
 Zamknij okno Właściwości warstwy tematycznej (Layer Properties).
Opublikowana usługa może być teraz użytkowana jednocześnie przez wielu różnych klientów.
Teraz instruktor pokaże jak przy pomocy przeglądarki ArcGIS Online, na podstawie opublikowanej
usługi, utworzyć internetową aplikację mapową. Jej odbiorcy będą mogli uzyskać dostęp do usługi
mapowej z poziomu przeglądarki internetowej.
Podsumowanie
Jakie korzyści oferuje oprogramowanie ArcGIS Server ponad tradycyjnymi metodami
dzielenia się informacją geograficzną?
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
204
9
Zarządzanie tabelami
Wprowadzenie
Informacje przechowywane w tabelach to podstawowe elementy wykorzystywane podczas analiz
GIS. Można wykorzystać dane tabelaryczne do symbolizacji, etykietowania, identyfikowania oraz
wyszukiwania obiektów. Można także wykorzystać je do zapytań, analiz, edycji, a także
do tworzenia danych. Podczas tej lekcji przyjrzymy się bliżej tabelom ich własnościom oraz
zapoznamy się z możliwością tworzenia złączeń i relacji tabel.
Zagadnienia
 Struktura tabeli
 Tabele atrybutów warstwy (tabele przestrzenne)
 Tabele nieprzestrzenne
 Porównanie pól w tabelach przestrzennych i nieprzestrzennych
 Złączenie tabel
 Relacje tabel
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 różnic pomiędzy tabelami przestrzennymi i nieprzestrzennymi,
 sortowania tabel atrybutów według kilku pól,
 zarządzania wizualnymi własnościami tabeli atrybutów,
 dołączania tabel nieprzestrzennych do tabel atrybutów warstwy,
 tworzenia relacji tabel nieprzestrzennych i tabel atrybutów warstw.
Wykorzystywanie informacji zawartych w tabelach
Wyszukanie rekordów w tabeli
 Użycie narzędzia Znajdź do wyszukania poszczególnych wartości w tabeli
205
Przejrzenie statystyk tabeli
 Utworzenie statystyk opisujących wartości numeryczne w kolumnach (polach)
Ze statystyk można odczytać ile obiektów znajduje się w tabeli (liczba), sumę, minimum,
maksimum, średnią i odchylenie standardowe dla wszystkich wartości.
Wybranie rekordów w tabeli
Istnieją różne sposoby na wybranie rekordów w tabeli.
 Interaktywne wybranie rekordów poprzez ich ręczne wskazanie
 Wybranie wszystkich rekordów w tabeli za jednym razem
 Wybranie rekordów, które spełniają pewne kryteria atrybutowe (Wybierz według
atrybutów). Na przykład, wybranie miast, których populacja jest większa niż 500 tysięcy.
Sortowanie rekordów w tabeli
Sortowanie rekordów (wierszy) w tabeli pozwala na proste dostarczenie informacji o obiektach.
Na przykład, można szybko wskazać, które powiat ma największą powierzchnię, itp.
 Sortowanie wartości rosnąco wyświetli obiekty w kolejności od A do Z lub od 1 do 10
 Sortowanie wartości malejąco wyświetli obiekty w kolejności od Z do A lub od 10 do 1
Czasami przydatne okazuje się sortowanie tabeli według więcej niż jednego pola. Na przykład,
sortowanie powiatów według nazwy, a następnie liczby ludności.
Najprostszy sposób na wykonanie takiego sortowania to kliknięcie prawym przyciskiem myszy
nazwę pola i wybranie opcji Zaawansowane Sortowanie. W oknie dialogowym należy wskazać
odpowiednie pola (maksymalnie cztery) i wybrać typ sortowania.
206
Własności pól, aliasów i opcje wyświetlania tabeli
Własności pól
Można dokonać następujących ustawień:
Widoczność: zdefiniowanie, które pola mają być wyświetlane (widoczność pól)
Alias: zdefiniowanie aliasów dla nazw pól, które wyświetlane są w nagłówkach kolumn tabeli
i ułatwiają zrozumienie zawartości kolumn (jest to przydatne, gdyż nie można zmieniać nazw
utworzonych już kolumn)
Format liczbowy: definiuje format danych numerycznych, jak np. wyświetlanie liczb z zadaną
dokładnością
Główne pole wyświetlania: wskazuje pole, które następnie wyświetlane jest główny atrybut w
oknie Identyfikuj, oknie Atrybutów i w innych funkcjonalnościach ArcMap
Wygląd tabeli
Tabeli atrybutów w aplikacji ArcMap możemy nadać inny wygląd. Na przykład, jeżeli wybrana
czcionka jest nieodpowiednia, można ją zmienić i ustawić na bardziej odpowiednią. Można
również dokonać zmian dla wszystkich tabel lub tylko dla wybranej - każda tabela zachowuje
indywidualne własności.
 Możliwa zmiana rozmiaru kolumn, aby lepiej wyświetlać wartości atrybutów
 Możliwa zmiana kolejności wyświetlania kolumn
 Możliwość zamrożenia kolumny. Pozwala to na zablokowanie położenia kolumny z lewej
strony tabeli atrybutów oraz odseparowanie jej czarną grubą linią. W momencie przewijania
tabeli w poziomie, wszystkie kolumny będą się przesuwały normalnie, a zamrożona kolumna
będzie w jednym, stały miejscu.
Dodatkowo można dokonać następujących zmian.
 Zmiana koloru wskazującego wybrane obiekty
 Zmiana czcionki, rozmiaru i koloru czcionki
 Ustawienie nagłówków i wysokości komórek
Ćwiczenie 9A: Ustawienie własności tabeli
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 25 minut
W tym ćwiczeniu, dowiesz się jak pozyskiwać informacje z tabel przy pomocy sortowania
i wybierania rekordów. Nauczysz się jak zmieniać wygląd nagłówków kolumn poprzez własności
wyświetlania i przypisanie aliasu. Zmodyfikujesz wygląd komórek, zmieniając kolor tła, kolor i
styl czcionki, a następnie utworzysz wykres z tabeli atrybutów.
W tym ćwiczeniu:
 wykonasz sortowanie pól i zapoznasz się ze statystykami atrybutów,
 wykonasz sortowanie tabeli atrybutów według kilku pól,
 przypiszesz alias do nazwy pola i ustawisz jego widoczność,
 opcjonalnie, utworzysz wykres z tabeli atrybutów.
207
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy Polska1.mxd znajdujący się w
katalogu \Student|DESK2\Ćwiczenie_09.
 Jeśli to konieczne, zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap i powiększ widok do zakładki
Polska.
Na monitorze została wyświetlona mapa Polski z oknami Widoku przedstawiającymi
województwo śląskie oraz pomorskie.
 Jeśli to konieczne, przesuń okna Widok (Viewer) w odpowiednie miejsce i zmniejsz ich
rozmiar.
Okno Widok pozwala Ci na powiększanie i przesuwanie różnych fragmentów mapy. Może być
pomocne na przykład przy porównywaniu dwóch różnych obszarów mapy.
Etap 2: Otwarcie tabeli atrybutów warstwy Powiaty
 Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table) warstwy Powiaty.
Nazwa tabeli wyświetlona jest w zakładce poniżej tabeli.
 Zadokuj okno tabeli w dolnej części aplikacji i przesuń okno Widok (Viewer) tak, aby nie
208
zasłaniało tabeli.
 Przewiń wszystkie rekordy w tabeli i wróć z powrotem do pierwszego rekordu.
Tabela atrybutów zawiera 379 wierszy (rekordów). Każdy z rekordów posiada automatycznie
generowany, unikalny numer OBJECTID.
 Przewiń wszystkie kolumny, zapoznaj się z nazwami atrybutów i wróć do pierwszej
kolumny.
Tabela zawiera m in. dane dotyczące liczby ludności w Polsce w 1999 roku.
Etap 3: Sortowanie pola i wybór rekordów
 Kliknij prawym przyciskiem myszy szary nagłówek kolumny NAZ i wybierz Sortuj rosnąco
(Sort Ascending).
Nazwy powiatów zostały uszeregowane alfabetycznie. Powiat aleksandrowski znajduje się
na pierwszej pozycji.
 Kliknij lewym przyciskiem myszy szary kwadrat, znajdujący się po lewej stronie rekordu
zawierającego nazwę powiatu aleksandrowskiego.
209
Wskazany rekord został podświetlony, jak również odpowiadający mu obiekt na mapie.
 Naciśnij klawisz CTRL i jednocześnie wybierz rekord z nazwą powiat białogardzki.
Rekord został podświetlony. Wiersz reprezentujący powiat aleksandrowski pozostał podświetlony.
Kontury obu obiektów zostały podświetlone na mapie.
W dolnej części ramki tabeli został wybrany przycisk Pokaż wszystkie rekordy. Oznacza to,
że wyświetlane są wszystkie rekordy w tabeli.
 Kliknij Pokaż wybrane rekordy
.
Wyświetlone zostały tylko wybrane rekordy.
Który z powiatów ma większe zaludnienie? Wskazówka: Użyj pola POP1999.
2.
Który z wybranych powiatów miał większą gęstość zaludnienia? Wskazówka: Użyj pola
POP1999_KM2.
 Kliknij przycisk Pokaż wszystkie rekordy (Show all records)
 Na górze tabeli kliknij Wyczyść selekcję (Clear Selection)
.
.
Selekcja została anulowana zarówno w tabeli atrybutów jak i w oknie widoku danych.
Etap 4: Formatowanie pola
Zwróć uwagę na zapis wartości w polu POP1999 (50610, 56946 itp.). Wartości numeryczne łatwiej
się odczytuje, gdy występują przerwy oddzielające części tysięczne liczby.
210
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola POP1999 i wybierz Własności
(Properties).
 Kliknij przycisk Numeryczny (Numeric), znajdujący się w środkowej części okna po prawej
stronie.
 W oknie Format liczbowy (Number Format) zaznacz opcję Pokaż separatory tysięcy (Show
thousands separators).
Zauważ, że jest kilka możliwości formatowania liczb: ustawienie kategorii (do wyboru z listy),
zaokrąglenia wyświetlanych znaków i wyrównania znaków.
 W oknie Format liczbowy (Number Format) kliknij OK.
 W oknie Własności pola (Field Properties) kliknij OK.
Wartości w polu POP1999 zostały sformatowane - występują przerwy oddzielające części
tysięczne.
Etap 5: Pozyskanie statystyk z pól
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola POP1999 i wybierz Statystyka
(Statistics).
3.
Jaka była całkowita liczba ludności w Polsce w 1999 roku?
 Zamknij okno Statystyki dla Powiaty.
211
Etap 6: Sortowanie tabeli w oparciu o kilka pól
W tym etapie wykonasz sortowanie wartości w polach.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola Skrót (zawiera skrót nazwy
województwa) i wybierz Zaawansowane sortowanie (Advanced Sorting).
Okno Zaawansowane Sortowanie tabeli pozwala na sortowanie obiektów w oparciu o kilka pól
w tabeli.
 Z pierwszej rozwijanej listy Sortuj (Sort by) wybierz pole Skrót, zaznacz opcję Rosnąco
(Ascending).
 Z drugiej rozwijanej listy Następnie (Then sort by) wybierz pole POP1999, zaznacz opcję
Rosnąco (Ascending).
 Kliknij OK.
W tabeli atrybutów, powiaty zostały uporządkowane według województw. W każdym
województwie, powiaty są uszeregowane rosnąco według liczby ludności.
 Przewiń w dół zawartość tabeli, aż zobaczysz powiaty należące do województwa
mazowieckiego (oznaczonego skrótem MZ).
 Wybierz rekord Powiat białobrzeski, który jest najsłabiej zaludnionym powiatem
w województwie mazowieckim.
 Naciśnij klawisz SHIFT i jednocześnie wybierz rekord Powiat m. st. Warszawa, który jest
najbardziej zaludnionym powiatem w województwie mazowieckim.
Wszystkie powiaty województwa mazowieckiego zostały podświetlone.
 Kliknij prawym przyciskiem nagłówek pola POP1999 i wybierz Statystyka (Statistics).
4.
Jaka jest całkowita liczba ludności zamieszkująca województwo mazowieckie w 1999
roku?
 Zamknij okno Statystyki selekcji dla Powiaty (Selection Statistics of Powiaty).
212
 Kliknij przycisk Wyczyść wybrane obiekty (Clear Selected Features)
pasku narzędziowym Narzędzia (Tools).
, znajdujący się na
Jest to inny sposób na wyczyszczenie wybranych obiektów.
Etap 7: Ustawienie widoczności i własności aliasu
 Pozostaw tabelę atrybutów otwartą i otwórz okno własności warstwy Powiaty.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) wybierz zakładkę Pola (Fields).
Okno Własności warstwy tematycznej umożliwia dostęp do tych samych własności pól, które
ustawia się za pomocą kliknięcia prawym przyciskiem myszy nagłówka pola i wyborze Własności.
Różnica polega na tym, że okno Własności warstwy tematycznej umożliwia dokonywanie ustawień
dla wszystkich pól tabeli.
 W lewym górnym rogu kliknij przycisk Wyłącz wszystkie pola (Turn all fields off)
 Kliknij Zastosuj (Apply).
.
Kontrolki widoczności pól, usytuowane po lewej stronie od nazwy pola nie są zaznaczone,
co oznacza, że żadne pole nie jest wyświetlane w tabeli atrybutów warstwy Powiaty.
 Zaznacz kontrolki widoczności dla następujących pól: OBJECTID, Shape, TERYT, NAZ,
POLE, POP1999, Skrót, POP1999_KM2.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
Zaznaczone pola są widoczne w tabeli atrybutów (można zobaczyć niektóre z nich, ale nie można
przewinąć całej tabeli atrybutów dopóki okno Własności warstwy tematycznej jest otwarte).
Po utworzeniu nowego pola większość jego własności (na przykład: nazwa, typ danych, liczba
znaków) nie może być zmieniona, wyjątek stanowi widoczność oraz alias. Alias jest nazwą
213
wyświetlaną w tabeli atrybutów zamiast prawdziwej nazwy pola. Aliasy mogą być dłuższe niż
nazwy pól i mogą zawierać specjalne znaki, niedozwolone dla nazw pól (na przykład spacja).
Domyślnie alias jest identyczny z nazwą pola.
 W kolumnie Wybierz, które pola mają być widoczne (Choose which fields willl be visible),
kliknij NAZ, aby móc ją edytować.
Pole NAZ zostało podświetlone, natomiast po prawej istnieje możliwość edytowania własności
tego pola.
 W części Wygląd (Appearance) zmień nazwę aliasu na Nazwa.
 Kliknij OK.
Nazwa pola została zmieniona na alias w tabeli atrybutów.
Aliasy można w dowolnym momencie włączać i wyłączać.
214
 Kliknij przycisk Opcje tabeli (Table Options)
znajdujący się w górnej części tabeli
atrybutów i wyłącz zaznaczenie opcji Pokaż aliasy pól (Show Field Aliases).
W tej chwili w tabeli atrybutów są wyświetlone prawdziwe nazwy pól.
 Kliknij Opcje tabeli (Table Options) i zaznacz Pokaż aliasy pól (Show Field Aliases), aby
ponownie wyświetlić aliasy pól.
Etap 8: Dostosowanie szerokości pól
W tym etapie dokonasz dodatkowych ustawień w tabeli atrybutów. Pozwolą one na łatwiejszą
interpretację danych zawartych w tabeli. Na przykład kolumna Pole wydaje się być zbyt wąska, zaś
kolumna POP1999_KM2 mogłaby być trochę węższa.
 Kliknij Opcje tabeli (Table Options) i wybierz Przywróć domyślne szerokości kolumn
(Restore Default Column Widths).
Szerokości pól są dostosowane do długości nazw, co pozwala na odczytanie pełnych nazw
nagłówków kolumn.
Możesz ręcznie poszerzać i zwężać kolumny. Może to być użyteczne w momencie, gdy wartości
w polach są albo zbyt długie, bądź za krótkie.
 Umieść wskaźnik myszy pomiędzy nagłówkami kolumn POLE i NAZ.
 Gdy wskaźnik myszy zmieni się na dwukierunkową strzałkę, kliknij i przytrzymaj lewy
przycisk myszy i wolno przesuń ją w prawą stronę.
Gdy przesuwasz mysz, pole o nazwie POLE staje się szersze. Pionowa czerwona linia definiuje
215
położenie granicy oryginalnej kolumny, czarna pionowa linia wyznacza nową pozycję granicy
kolumny.
 Gdy powiększysz kolumnę do żądanej szerokość zwolnij lewy przycisk myszy.
 Jeśli chcesz nauczyć się jak definiować domyślny wygląd tabeli atrybutów, przejdź do etapu
9.
 Jeśli chcesz utworzyć wykres na podstawie danych o ludności, przejdź do etapu 10.
 W przeciwnym przypadku zamknij tabelę atrybutów, zapisz swój dokument mapy jako
MojaPolska1 w folderze \Student\DESK2\Ćwiczenie_09, zamknij aplikację ArcMap.
Etap 9: (Opcjonalny) Zmiana wyglądu tabeli atrybutu
 Kliknij Opcje tabeli (Table Options) i wybierz Wygląd (Appearance).
Uwaga: Nie istnieje polecenie, które pozwala przywrócić domyślny wygląd tabeli atrybutów. Jeżeli chcesz zapisz
swoje ustawienia zanim dokonasz zmian.
Domyślne ustawienia tabeli atrybutów:
Kolor dla wybranych rekordów
R=176 G=255 B=255
Kolor dla podświetlonych rekordów
R=255 G=255 B=0 (Solar Yellow)
Czcionka
Arial
Rozmiar i kolor czcionki
8 Czarny R=0 G=0 B=0
Wysokość nagłówka
100%
Wysokość komórki
100%
Zostało otwarte okno Wygląd Tabeli (Table Appearance).
 W polu Czcionka (Table Font) zmień na inną dowolnie wybraną czcionkę.
 W polu Rozmiar i kolor czcionki tabeli (Table Font Size and Color) zmień rozmiar z 8 na 10.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
216
Zmiany zostały wprowadzone do wyglądu tabeli atrybutów.
 W oknie Wygląd tabeli (Table Appearance), kliknij przycisk z jasno niebieskim kolorem w
tle, używanym do podświetlenia wybranych rekordów.
 Z palety kolorów wybierz dowolny nowy kolor. Wskazówka: Używaj jasnych kolorów, jak
na przykład Rhodolite Rose (pierwszy wiersz, ostatnia kolumna).
 Kliknij OK.
 Kliknij na dowolny rekord, aby sprawdzić czy wiersz zostanie podświetlony wybranym
kolorem.
 Wyczyść selekcję.
Zmiana ustawień wyglądu tabel ma zastosowanie tylko w jednej warstwie w jednym dokumencie
mapy. Jeśli istnieje potrzeba wprowadzenia zmian domyślnie dla wszystkich warstw i
dokumentów, można to zrobić poprzez Dostosuj (Customize) > Opcje aplikacji ArcMap (ArcMap
Options) > Tabele. Wprowadzone zmiany zostaną zastosowane do tabel i warstw we wszystkich
dokumentach map.
 Jeśli chcesz utworzyć wykres w oparciu o dane dotyczące ludności przejdź do następnego
etapu. W przeciwnym wypadku, zamknij tabelę atrybutów, zapisz dokument mapy, jako
MojaPolska1 w folderze \Student\DESK2\Ćwiczenie_09 i zamknij aplikację ArcMap.
217
Etap 10: (Opcjonalny) Utworzenie wykresu
Wykresy wykorzystywane są z reguły do przedstawienia bądź wizualnego porównania danych
znajdujących się w tabeli atrybutów. W aplikacji ArcMap można utworzyć kilka typów wykresów
dla danych znajdujących się w tabeli i dodać je do kompozycji mapy lub wyeksportować je jako
obraz do dowolnego powszechnie używanego formatu.
 Przewiń tabelę atrybutów, aż zobaczysz powiaty należące do województwa pomorskiego
 Przyciśnij i przytrzymaj klawisz CTRL i wybierz rekordy odpowiadające powiatom
grodzkim: m. Słupsk, m. Sopot, m. Gdańsk, m. Gdynia.
Zostały wybrane cztery miasta na prawach powiatu należące do województwa pomorskiego.
 Kliknij Opcje tabeli (Table Options) i wybierz Utwórz wykres (Create Graph).
 W oknie Kreator tworzenia wykresów (Create Graph Wizard) upewnij się, czy został
wybrany wykres Słupek Pionowy (Vertical Bar), a w polu Warstwa/Tabela są wskazane
Powiaty.
 Ustaw Pole wartości (Value Field) na POP1999.
 Jako Pole etykiety X (X label field) wybierz NAZWA.
 Sprawdź czy ustawienia w kreatorze wyglądają jak na ilustracji:
 Kliknij Dalej (Next).
 Wybierz opcję Na wykresie pokaż tylko wybrane obiekty/rekordy (Show only selected
218





features/records on the graph).
W części Ogólne własności wykresu (General graph properties) zmień Tytuł (Title) na
Ludność w powiatach grodzkich w 1999 roku.
Wyłącz zaznaczenie opcji Legenda wykresu (Graph legend).
W części Własności osi (Axis properties) kliknij zakładkę Dolny (Bottom).
Skasuj tytuł Nazwa.
Sprawdź czy wygląd kreatora odpowiada następującej grafice.
 Kliknij Zakończ (Finish).
Wykres został dodany do widoku mapy, jako nowe okno, które można przesuwać i zmieniać jego
rozmiary. Wykres jest połączony z danymi. Jeśli z tabeli atrybutów zostaną wybrane inne rekordy,
wykres zostanie automatycznie zaktualizowany.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek okna wykresu i wybierz Zapisz (Save).
 W oknie Zapisywanie jako.. (Save as…) przejdź do katalogu \Student\DESK2\Ćwiczenie_09.
Zaakceptuj domyślną nazwę pliku i kliknij Zapisz (Save).
Wykres może zostać teraz dodany do innych dokumentów mapy.
 Kliknij ponownie prawym przyciskiem myszy nagłówek okna wykresu i wybierz Export…
(Eksportuj…).
 W oknie dialogowym sprawdź czy zakładka Picture (Obraz) została wybrana. Kliknij
219
Format As Bitmap (jako Bitmapa).
 Kliknij Save (Zapisz).
 W oknie Zapisywanie jako… (Save as…) przejdź do katalogu
\Student\DESK2\Ćwiczenie_09. Wpisz nazwę pliku Ludność1999 i kliknij Zapisz (Save).
Wykres jest teraz statyczny i może zostać dodany do innego programu (na przykład Microsoft
Word).
 Zamknij okno Export dialog (Eksportuj).
 Z menu Widok (View) wybierz Wykresy (Graphs), a następnie Zarządzaj (Manage).
W oknie Menedżer Wykresów można utworzyć nowy wykres, wczytać lub skasować zapisane
wykresy i zarządzać ich ustawieniami.
220
 Sprawdź czy przycisk Usuń (Remove)
wykresu.
 Kliknij przycisk Usuń (Remove).
jest aktywny. Jeśli nie jest, kliknij na nazwę
Jeśli wykres został zapisany, będzie można go wczytać ponownie.
 Zamknij okno Menedżer wykresów (Graph Manager).
 Jeśli pozostało Ci jeszcze trochę czasu, możesz wrócić do opcjonalnego etapu o ile nie został
już wcześniej zrealizowany. W przeciwnym przypadku, zamknij tabelę atrybutów, zapisz
dokument mapy jako MojaPolska1 w folderze \Student\DESK2\Ćwiczenie_09 i zamknij
aplikację ArcMap.
221
Tabele atrybutów warstwy (tabele przestrzenne)
 Wiersz korespondują z obiektami na mapie
 Pola ObjectID i Shape
222
Tabele nieprzestrzenne
 Nie ma zależności wiersz – obiekt na mapie
 Brak pola Shape
 Mogą zawierać pole OID
Aby zapoznać się z typami danych nieprzestrzennych obsługiwanych przez ArcGIS wyszukaj
w pomocy Tabular data sources.
223
Porównanie pól w tabelach przestrzennych i nieprzestrzennych
W tabeli poniżej uzupełnij pola wartościami prawda/fałsz.
Tabele przestrzenne
Tabele nieprzestrzenne
Powiązane z obiektami
Zawierają pole Shape
Zawierają pole OBJECTID
Mogą zawierać pola liczbowe
Mogą zawierać pola tekstowe
Mogą zawierać pola z datą
224
Co zrobić, jeśli…
 Chcemy wykonać symbolizację województwa danymi
pochodzącymi z tabeli nieprzestrzennej
225
Złączanie tabel
 Dołączenie pól z jednej do drugiej tabeli
 Możliwe relacje jeden-do-jednego oraz wiele-do-jednego
Więcej o złączaniu tabel
 ArcGIS pozwala na powiązanie rekordów w tabeli z rekordami w innej tabeli poprzez
zastosowanie odpowiednich pól zwanych kluczami.
 Kiedy złączasz dwie tabele, dodajesz atrybuty z jednej tabeli do drugiej.
 Kiedy wykonujesz złączenie tabel w aplikacji ArcMap realizujesz relację jeden – jednego
lub wiele – do – jednego, zachodzącą pomiędzy tabelą atrybutów warstwy i tabelą
zawierającą dane, które chcesz dołączyć.
226
Relacje tabel
 Wybranie rekordów w jednej tabeli powoduje wyszukanie
odpowiadających rekordów w drugiej tabeli
 Możliwe relacje jeden-do-wielu oraz wiele-do-wielu
 Tabele pozostają oddzielne
Więcej o relacjach tabel
 Utworzenie relacji między tabelami definiuje relację pomiędzy dwiema tabelami – bazującą
na zdefiniowanych polach. Atrybuty z tabeli nieprzestrzennej nie są dołączane do tabeli
warstwy, zamiast tego, dostęp do połączonej tabeli nieprzestrzennej realizowany jest przez
wybranie obiektów w tabeli warstw.
 Na przykład, jeżeli wybierzesz konkretny budynek w tabeli warstwy, możesz
znaleźć w powiązanej tabeli lokatorów zamieszkujących ten budynek. Jest to relacja
jeden – do – wielu.
 Podobnie, jeżeli wybierzesz lokatora, możesz znaleźć budynek, w którym dany
lokator mieszka (lub wiele budynków, w których może czasowo mieszkać). Jest to
relacja wiele – do – wielu.
227
Jakiego rodzaju związek jest nam potrzebny?
Określenie odsetku ludności według płci
Określenie adresów dla właścicieli działek
Ćwiczenie 9B: Złączenia i powiązania tabel
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 30 minut
Dzięki połączeniu danych zgromadzonych w tabelach nieprzestrzennych z danymi przestrzennymi,
można znacznie powiększyć ilości informacji i wykorzystać ją do wizualizacji oraz w analizach.
Tabele zapisane w formacie dBASE (.dbf), Excel (.xls) lub jako tekst (.csv), (.txt) są bogatym
źródłem danych. Tabele te mogą pochodzić od innych użytkowników lub mogą zostać pobrane
z innego źródła ( internet). Wymienione typy tabel często wymagają modyfikacji, zanim pomyślnie
uda się je złączyć lub powiązać z tabelą atrybutów warstwy.
W tym ćwiczeniu:
 dodasz do aplikacji ArcMap dane o ludności zapisane w formie arkusza
kalkulacyjnego,
 złączysz tabelę danych nieprzestrzennych z tabelą atrybutów warstwy,
 wykonasz symbolizację warstwy z wykorzystaniem atrybutu z dołączonej tabeli,
 dodasz do aplikacji ArcMap plik tekstowy,
 utworzysz relację między tabelą nie przestrzenną, a tabelą atrybutów warstwy,
 przejrzysz rekordy tabeli powiązanej relacją.
228
Etap 1: Uruchomienie aplikacji ArcMap i przejrzenie danych
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz plik Polska2.mxd znajdujący się w folderze
…\Student\DESK2|Ćwieczenie_09.
 W oknie Katalog (Catalog), z katalog Folder główny rozwiń folder Tabele.
Folder zawiera dwie tabele nieprzestrzenne.
Tabela zagrożenia zawiera dane dotyczące sytuacji niebezpiecznych, które zdarzyły się na
terytorium Polski w 2004 roku. Tabela została zapisana w formacie dbf. Tabela populacja zawiera
dane statystyczne dotyczące szacowanej liczby ludności w latach 2000-2003. Tabela jest arkuszem
kalkulacyjnym w formacie xls. Przedstawione dane są fikcyjne i nie mają żadnego pokrycia
z rzeczywistością.
 Zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap, jeżeli to konieczne, a następnie przybliż się do
zakładki Polska. Rozmieść okna Widok (Viewer) tak jak na grafice, aby nie zasłaniały
zbytnio widoku mapy.
 Otwórz tabelę atrybutów (Open Attribute Table) warstwy Województwa.
229
Etap 2: Dodanie tabeli nieprzestrzennej
 Z okna Katalog (Catalog) rozwiń tabelę populacja.xls znajdującą się w folderze Tabele.
Pliki w formacie xls mogą zawierać więcej niż jeden arkusz i zakres danych. W naszym przypadku
jest to jednak tylko jedna pozycja: arkusz populacja$.
 Przeciągnij arkusz populacja$ i upuść w oknie Tabela zawartości (Table Of Contents).
Kiedy dane nieprzestrzenne dodawane są do aplikacji ArcMap, Tabela zawartości automatycznie
przełącza się do widoku Lista według źródła.
Kiedy przełączyć tabelę zawartości do widoku Lista według kolejności rysowania tabela nie będzie
widoczna.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy tabelę
230
populacja$ i wybierz Otwórz (Open).
Tabela populacja$ została dodana, jako druga zakładka w oknie Tabela.
Zauważ, że tabela posiada pole OBJECTID, natomiast nie posiada pola Shape. Pole to posiadają
jedynie tabele przestrzenne.

W tabeli populacja$, wskaż rekord zawierający dane dla województwa pomorskiego.
Rekord został podświetlony, ale odpowiadający mu obiekt na mapie nie został wybrany. Nie ma
ustalonego powiązania między atrybutami tej tabeli i obiektami na mapie.
 W tabeli populacja$ , kliknij Opcje tabeli (Table Options) i Wyczyść selekcję (Clear
Selection).
Etap 3: Porównanie dwóch tabel
W celu powiązania nowych danych z obiektami na mapie, należy złączyć lub utworzyć relację
między tabelą populacja$, a tabelą atrybutów warstwy Województwa. Złączenie można wykonać,
gdy jednemu rekordowi z tabeli przestrzennej odpowiada dokładnie jeden rekord z tabeli
nieprzestrzennej.
Aby zobaczyć obie tabele równocześnie, rozmieścisz je pionowo obok siebie
 Kliknij Opcje tabeli (Table Options) , a następnie przejdź do Zaaranżuj tabele (Arrange
Tables) > Nowa pionowa grupa zakładek (New Vertical Tab Group).
Jakie jest wspólne pole dla obu tabel, które można wykorzystać w celu powiązania obu
zestawów danych ?
231
Uwaga: Wspólne pole nie musi posiadać takiej samej nazwy.
Etap 4: Złączenie tabel
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa, wybierz Złączenia i Relacje (Joins and Relates), a następnie Złącz...(Join…).
 W oknie Złącz dane (Join Data), upewnij się czy w pierwszym (nienumerowanym) polu jest
zaznaczona opcja Dołącz atrybuty z tabeli (Join attributes from a table).
 W pierwszym polu, z listy rozwijanej wybierz Skrót.
Jest to wspólne pole z tabeli atrybutów warstwy Województwa.
 W drugim polu, upewnij się czy dołączaną tabelą jest populacja$.
 W trzecim polu, z listy rozwijanej upewnij się, że wybrany jest atrybut Skrót.
Jest to wspólne pole z tabeli nieprzestrzennej.
 Sprawdź czy okno dialogowe wygląda podobnie do grafiki.
232
 Kliknij OK.
 Zamknij tabelę populacja$.
Etap 5: Analiza złączonej tabeli
 Przewiń kolumny tabeli atrybutów warstwy Województwa.
Za kolumną Skrót zostały dołączone wszystkie pola z tabeli populacja$. Niektóre z dodanych pól
nie są potrzebne.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy pierwszy z nagłówków o nazwie NAZ i wybierz
Zamroź/Odmroź kolumnę (Freeze/Unfreeze Column).
Podczas przewijania kolumn tabeli nazwa województwa pozostaje nieruchoma w widoku okna.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy jeden z dwóch nagłówków Skrót i wybierz Wyłącz pole
(Turn Field Off).
 Kliknij prawym przyciskiem myszy drugi z nagłówków NAZ i wybierz Wyłącz pole (Turn
Field Off).
W celu uniknięcia niepotrzebnej redundancji (powtarzania) danych, atrybuty nie zostały
wyświetlone.
 Jeśli to konieczne zadokuj, a następnie ukryj tabelę atrybutów warstwy Województwa.
Etap 6: Symbolizacja danych w oparciu o atrybuty pochodzące
z dołączonej tabeli
W tym etapie utworzysz mapę gęstości zaludnienia na podstawie danych pochodzących z 2003
roku.




Otwórz własności warstwy Województwa i kliknij zakładkę Symbolizacja (Symbology).
W sekcji Pokaż (Show) kliknij Wielkości i zaakceptuj opcję Skala barw (Graduated colors).
Z rozwijalnej listy pola Wartość wybierz POP2003, a w polu Normalizacja wybierz POLE.
Jako Skalę barw (Color Ramp) ustaw Yellow to Dark Red.
233
 Kliknij Klasyfikuj (Classify).
 W oknie Klasyfikacja (Classification), zmień metodę klasyfikacji na Interwał Geometryczny
(Geometrical Interval) i kliknij OK.
 W oknie Własności warstwy tematycznej (Layer Properties) kliknij OK.
Interwał Geometryczny wykorzystywany jest przy klasyfikowaniu danych przedstawiających
naturalne wartości (np. populacja, gęstość zaludnienia). Przedziały są wyznaczane na podstawie
rozkładu wartości przy jednoczesnym uwzględnieniu warunku, aby liczność klas była zbliżona.
Województwom została przypisana symbolizacja, bazując na danych pochodzących z tabeli
nieprzestrzennej populacja$.
Etap 7: Usunięcie złączeń
Złączenie tabel istnieje tylko w dokumencie mapy, w którym zostało utworzone i pozostanie
do momentu jego usunięcia (lub zamknięcia aplikacji ArcMap bez zapisywania zmian).
Uwaga: Jeśli istnieje konieczność trwałego połączenia danych nieprzestrzennych z tabelą atrybutów
warstwy, można to wykonać eksportując warstwę do nowej klasy obiektów. Aby to zrobić,
w Tabeli zawartości kliknij prawym przyciskiem myszy odpowiednią warstwę, wybierz Dane,
a następnie Eksportuj Dane.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa, wybierz Złączenia i Relacje (Joins and Relates), a następnie Usuń
234
Złączenie(a) (Remove Join(s)). Wybierz populacja$.
Po usunięciu złączenia została utracona symbolizacja, która bazowała na danych z dołączonej
tabeli. Symbolizacja powróciła do stanu domyślnego.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Województwa, aby upewnić się, czy złączenie zostało
usunięte.
 Jeżeli to konieczne w Tabeli zawartości (Table Of Contents) wybierz widok Lista według
źródła (List By Source).
 Usuń tabelę populacja$ z Tabeli zawartości (Table Of Contents).
Etap 8: Dodanie kolejnej nieprzestrzennej tabeli do dokumentu mapy
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy tabelę zagrozenia.dbf i
otwórz Opis elementu (Item Description).
 Kliknij zakładkę Podgląd (Preview).
 Jeżeli chcesz, możesz zmienić rozmiar okna i dostosować rozmiar nagłówków w tabeli.
Dane w tabeli zawierają informacje o zagrożeniach, jakie wystąpiły w Polsce w czerwcu 2004
roku.
 Zapoznaj się z zawartością tabeli.
 Zamknij okno Opis elementu (Item Description).
235
 Dodaj do Tabeli zawartości (Table Of Contents), tabelę nieprzestrzenną zagrozenia.dbf.
 Otwórz tabelę zagrozenia.dbf.
Tabela została otworzona w nowej zakładce okna Tabela, obok zakładki dla tabeli Województwa.
Zauważ, że tabela zagrozenia.dbf nie posiada pola SHAPE. Znaczy to tyle, że nie odnosi się ona
do żadnych obiektów na mapie.
Etap 9: Porównanie tabel
5.
Czy istnieje wspólne pole dla obu tabel, które pozwoli na ich powiązanie? Jeśli tak, jak
nazywa się to pole?
 W tabeli zagrozenia.dbf posortuj pole NAZ rosnąco.
W tabeli zagrozenia do danego województwa jest przypisany jeden lub więcej rekordów. Jeśli
tabela zostanie złączona z tabelą atrybutów warstwy Województwa, tylko jeden z rekordów będzie
dołączony – pozostałe zostaną pominięte, co oczywiście nie jest pożądane.
Pomiędzy tabelą Województwa, a tabelą zagrozenia zachodzi zatem relacja jeden-do-wielu
(jednemu rekordowi z tabeli Województwa odpowiada wiele rekordów z tabeli zagrozenia). W tym
przypadku tabele powinny być połączone relacją, a nie złączeniem.
Etap 10: Analiza tabeli
W przeciwieństwie do połączenia poprzez złączenie, relacja wymaga, aby obie tabele posiadały
pole ObjectID.
Uwaga: W przypadku gdy wejściowe dane są zapisane w formacie tekstowym .txt, .csv lub innym,
należy skorzystać z opcji eksportu danych w aplikacji ArcMap. Aby to wykonać, należy przejść
przez następujące etapy. Dodać do dokumentu mapy tabelę z danymi, otworzyć tabelę, kliknąć
Opcje i wybrać Eksportuj, w polu Zapisywanie jako należy wybrać tabela dBASE.
 Rozmieść tabele pionowo obok siebie, zmień rozmiar nagłówków w tabeli zagrozenia.
236
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek OID i wybierz Własności (Properties).
Pomimo, że pole nazywa się OID (nie ObjectID), można zauważyć, że posiada typ danych ID
Obiektu. Nazwa pola ObjectID może być różna w zależności od formatu pliku (na przykład format
dBASE i Geobaza), ale funkcjonalność pozostaje taka sama.
 W oknie Własności pola (Field Properties) kliknij Anuluj (Cancel).
Etap 11: Relacja tabel
W aplikacji ArcMap istnieją dwie możliwości dodania złączenia bądź relacji. Wcześniej został
przedstawiony sposób dodawania złączeń i relacji poprzez kliknięcie prawym przyciskiem myszy
warstwę i wybranie odpowiedniej opcji w menu kontekstowego Złączenia i Relacje. W tym etapie
zapoznasz się z innym sposobem dołączanie nieprzestrzennych tabel do warstw.
 Upewnij się, że aktywna jest Tabela województwa. Wskazówka: Kliknij zakładkę
Województwa.
 Wybierz Opcje tabeli (Table Options) i przejdź do Złączenia i Relacje (Joins and Relates) >
Utwórz Relację (Relate).
 W oknie Relacja (Relate), w pierwszym polu z rozwijalnej listy wybierz Skrót. Wskazówka:
Jeśli z rozwijalnej listy nie ma pola Skrót, przejdź do Własności warstwy tematycznej
warstwy Województwa i włącz widoczność pola Skrót.
Jest to wspólne pole z tabeli atrybutów warstwy Województwa.
 W drugim polu, z rozwijanej listy wybierz zagrozenia.
 W trzecim polu, z rozwijanej listy wybierz Skrót.
Jest to wspólne pole z nieprzestrzennej tabeli.
237
 Zaakceptuj domyślną nazwę dla relacji i kliknij OK.
Została utworzona relacja.
Etap 12: Eksploracja i usunięcie relacji
 W tabeli Województwa poSortuj rosnąco atrybuty według pola NAZ.
 Wybierz rekord z województwem podkarpackim.
 Kliknij przycisk Opcje tabeli (Table Options), wybierz Powiązane Tabele (Related Tables),
a następnie Relacja1: zagrozenia.
Została otwarta tabela zagrozenia i zostały zaznaczone zdarzenia, które wystąpiły na terenie
województwa podkarpackiego.
 Jeśli to konieczne, w tabeli zagrozenia kliknij przycisk Wybrane (Show selected records),
aby wyświetlić wybrane rekordy.
238
 W tabeli atrybutów warstwy Województwa wskaż wybrane przez siebie województwo.
Rekordy w tabeli zagrozenia nie zostały automatycznie zaktualizowane. Konieczne jest ponowne
otwarcie relacji.
 Będąc pewnym, że aktywna jest tabela atrybutów warstwy Województwa, kliknij Opcje
tabeli (Table Options), wybierz Powiązane tabele (Related Tables), a następnie Relacja1:
zagrozenia.
Dlaczego nie można wykonać symbolizacji obiektów w warstwie w oparciu o relację?
W przeciwieństwie do operacji Złącz, utworzenie relacji miedzy tabelami służy tylko do
powiązania dwóch tabel ze sobą. Powiązane dane nie są dodawane do tabeli atrybutów warstwy.
Dlatego też, nie można dokonać symbolizacji w oparciu o dane nieprzestrzenne. Natomiast
operacja Utworzenia Relacji pozwala Ci na uzyskanie dostępu do powiązanych danych podczas
pracy z atrybutami warstwy.
 Zamknij okno Tabela (Table).
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Województwa, przejdź do Złączenia i Relacje (Joins And Relates) > Usuń Relację(e)
(Remove Relates) > Relacja1.
 Zamknij aplikację ArcMap bez zapisywania zmian.
239
Podsumowanie
Pola Shape oraz ObjectID definiują tabelę atrybutów warstwy. Dlaczego są one tak ważne?
2.
Porównaj operację złączenia i relacji.
3.
Mamy dwie tabele. Jedna zawiera nazwiska i adresy właścicieli działek, którzy posiadają
co najmniej jedną działkę. Druga tabela zawiera informacje o działkach. Jaki typ relacji
istnieje pomiędzy tymi tabelami?
4.
Przypuśćmy, że mamy warstwę miast z informacją o populacji w tabeli atrybutów. Chcemy
znaleźć położenie pięciu miast z największą liczbą ludności. W jaki sposób pozyskać taką
informację?
240
Odpowiedzi do ćwiczenia 9
Ćwiczenie 9A: Ustawienia własności tabeli
Który z powiatów ma większe zaludnienie? Wskazówka: Użyj pola POP1999.
Odpowiedź: Powiat aleksandrowski
Który z wybranych powiatów miał większą gęstość zaludnienia? Wskazówka: Użyj pola
POP1999_KM2.
Odpowiedź: powiat aleksandrowski
Jaka była całkowita liczba ludności w Polsce w 1999 roku?
Odpowiedź: 38609467
Jaka jest liczba ludności zamieszkująca województwo mazowieckie w 1999 roku?
Odpowiedź: 5079006
Porównanie pól w tabelach przestrzennych i nieprzestrzennych
241
Ćwiczenie 9B: Złączenia i powiązania tabeli
Jakie jest wspólne pole dla obu tabel, które można wykorzystać w celu powiązania obu
zestawów danych?
Odpowiedź: Pole Skrót.
Czy istnieje wspólne pole dla obu tabel, które pozwoli na ich powiązanie? Jeśli tak, jak
nazywa się to pole?
Odpowiedź: Pole Skrót.
Podsumowanie
Pola Shape oraz ObjectID definiują tabelę atrybutów warstwy. Dlaczego są one tak ważne ?
Odpowiedź: ArcGIS tworzy i przechowuje oba te pola. Użytkownicy nie powinni zmieniać
wartości tych atrybutów poza środowiskiem ArcGIS. Pole Shape przechowuje informację
o geometrii obiektów. Pole ObjectID przechowuje unikalne wartości, które identyfikują
obiekty.
2.
Porównaj operację złączenia i relacji.
Odpowiedź: Operacja Złącz dołącza atrybuty z jednej tabeli (najczęściej nieprzestrzennej)
do drugiej tabeli (przestrzennej). Operacja Relacji powoduje zachowanie dwukierunkowego
wyszukiwania obiektów w powiązanych tabelach.
3.
Mamy dwie tabele. Jedna zawiera nazwiska i adresy właścicieli działek, którzy posiadają
co najmniej jedną działkę. Druga tabela zawiera informacje o działkach. Jaki typ relacji
istnieje pomiędzy tymi tabelami?
Odpowiedź: Relacja jeden – do – wielu ( jeden właściciel, kilka działek)
4.
Przypuśćmy, że mamy warstwę miast z informacją o populacji w tabeli atrybutów. Chcemy
znaleźć położenie pięciu miast z największą liczbą ludności. W jaki sposób pozyskać
tą informację?
Odpowiedź: Można posortować tabelę malejąco i wybrać pięć pierwszych rekordów.
242
10
Edycja obiektów i atrybutów
Wprowadzenie
Edycja danych GIS jest jednym z kluczowych elementów zarządzania danymi. Często potrzebujesz
zmodyfikować istniejące dane, po to, by odzwierciedlić zmiany, jakie zaszły w rzeczywistym
świecie. Dodatkowo też niezbędne okazuje się dodawanie nowych obiektów. Podczas tej lekcji
dokonasz kilku zmian wykorzystując opracowany schemat działań edycyjnych.
Zagadnienia
 Co to jest edycja?
 Typy danych podlegających edycji
 Sposoby tworzenia i edycji danych
 Przygotowanie mapy do edycji
 Szablony obiektów
 Dociąganie
 Schemat działania edycyjnego
 Edycja i obliczanie wartości atrybutów
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 tworzenia i edycji obiektów,
 wektoryzacji nowych obiektów punktowych, liniowych i poligonowych,
 aktualizowania atrybutów obiektów.
Co to jest edycja?
Notatki
243
Typy danych podlegające edycji?
 Obiekty (przechowywane w plikach Shape lub w geobazie)
 Dane tabelaryczne
 Punkty, linie, poligony, tekst (opis)
244
Sposoby tworzenia i edycji danych
 Wektoryzacja
 “Ekranowa” lub “tabletowa”
 Wektoryzacja granic
 Automatyczna wektoryzacja
245
Przygotowanie mapy do edycji
246
Szablony obiektów
 Definiują wszystkie niezbędne informacje potrzebny do
tworzenia obiektów
 Tworzone automatycznie bądź ręcznie przez użytkownika
Informacje wymagane do utworzenia obiektu:
 Warstwa, do której będzie dodany obiekt
 Atrybuty powiązane z nowymi obiektami
 Narzędzie, które będzie wykorzystane do tworzenia obiektów
Szablony mogą mieć nazwę, opis oraz inne informacje, które pozwalają na lepszą organizację
szablonów.
Możliwość wykorzystania do tworzenia obiektów narzędzi oraz narzędzi konstrukcyjnych zależna
jest od typu szablonu, który został wybrany. Na przykład, po wybraniu szablonu punktowego,
dostępne są tylko narzędzia do tworzenia obiektów punktowych.
Jeżeli szablony nie były utworzone przed rozpoczęciem edycji, są one automatycznie generowane
dla wszystkich warstw w aktualnym trybie edycji.
Szablony zapisywane są w dokumencie mapy (.mxd) i pliku warstwy (.lyr).
247
Dociąganie
 Tworzenie obiektów połączonych z innymi obiektami

Wskaźnik myszy dociągany do punktów, punktów końcowych,
wierzchołków i segmentów obiektów
 Tolerancja dociągania to dystans, w zasięgu, którego wskaźnik myszy podczas edycji
obiektu jest przyciągany do innych obiektów (wierzchołki, segmenty)
 Tolerancja dociągania wyrażona jest w pikselach
 Wszystkie ustawienia dociągania znajdują się na pasku narzędziowego Dociąganie
 Dodatkowe opcje dostępne są w menu rozwijalnym Dociąganie
248
Schemat działania edycyjnego
249
Edycja atrybutów
 Podanie nowych wartości
 Edycja istniejących wartości
 Nowe atrybuty można wprowadzić po utworzeniu nowego obiektu
 Można edytować istniejące wartości atrybutów
 Kiedy tworzysz nowy obiekt, otrzymuje on takie atrybuty domyślne, jakie zdefiniowane
były w szablonie obiektu.
 Okno Atrybuty pokazuje warstwę (na górze) oraz wartości atrybutów wybranego
(wybranych) obiektu (obiektów)
 Dodatkowo, można zmieniać wartości atrybutów w tabeli atrybutów
 Okno Tabela pozwala na wykorzystanie kalkulatora pól
250
Obliczanie wartości atrybutów pól
 Kalkulator pól
 Obliczanie geometrii
Podstawowe informacje dotyczące edycji w ArcGIS
 Edycję można wykonywać w jednej chwili tylko w jednej ramce danych.
 Edycję można wykonywać w jednej chwili tylko w jednej przestrzeni pracy (w geobazie
lub w folderze)
 Chociaż można wykonywać edycję danych będących w różnych układach współrzędnych,
preferowane jest jednoczesne edytowanie danych mających ten sam układ współrzędnych
 Możliwe jest cofanie wprowadzonych zmian, do ostatnio zapisanej sesji edycyjnej
 Pomimo, że obliczanie wartości pól przy użyciu kalkulatora pól jest możliwe poza sesją
edycyjną, preferowane jest wykonywanie tej czynności w trakcie edycji, co pozwoli
na ewentualne cofnięcie wprowadzonych zmian
 Możliwe jest ponowienie cofniętego działania w sesji edycyjnej.
 Zapisanie zmian zmienia dane źródłowe.
 Zapisanie dokumentu mapy to nie to samo, co zapisanie zmian.
Można zakończyć sesję edycyjną bez zapisania zmian.
251
Ćwiczenie 10: Edycja obiektów i atrybutów w aplikacji
ArcMap
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 50 minut
Edycja danych przestrzennych jest kluczowym elementem tworzenia i wizualizacji map oraz ich
analizowania. Czasami istnieje potrzeba modyfikacji istniejących danych, aby odzwierciedlić
zmiany zachodzące w rzeczywistym świecie. Innym razem może zaistnieć potrzeba pomiaru
nowych obiektów w terenie i dodanie ich do istniejącego projektu.
W tym ćwiczeniu:
 wykorzystasz narzędzia edycji aplikacji ArcMap,
 utworzysz nowe obiekty punktowe, liniowe, poligonowe,
 zaktualizujesz atrybuty,
 opcjonalnie, obliczysz wartości atrybutów.
Etap
1: Otwarcie
podkładowej
dokumentu
mapy
i
przygotowanie
warstwy
 Otwórz aplikację ArcMap i wybierz dokument Edycja.mxd z katalogu
\Student\DESK2\Ćwiczenie_10.
Dokument mapy zawiera zdjęcie fragmentu Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz kilka warstw
wektorowych. W warstwach utworzysz nowe obiekty i zmodyfikujesz obiekty już istniejące.
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy na geobazę Edycja.gdb i
wybierz Uczyń geobazę jako domyślną (Make Default Geodatabase).
Domyślna geobaza to miejsce, w którym przechowywane są dane przestrzenne wykorzystywane
w aktualnym dokumencie mapy. Dodawane i zapisywane w procesie edycji obiekty,
są przechowywane zawsze z geobazie domyślnej.
W tym ćwiczeniu jako mapę bazową wykorzystasz dane rastrowe. Raster będzie Ci służył, jako
podkład w trakcie tworzenia nowych obiektów.
W momencie przygotowywania tego ćwiczenia utworzono piramidy dla rastra, który będzie
wykorzystywany, jako źródło danych w tym ćwiczeniu. Piramidy są reprezentacją rastra
zwiększającą wydajność rastra, co pozwala na szybsze odświeżanie widoku.
252
Uwaga: Piramidy są reprezentacją rastra zwiększającą wydajność rastra, co pozwala na szybsze
odświeżanie widoku. Piramidy przyspieszają wyświetlanie zestawu rastrowego poprzez
wyświetlenie tylko danych, które są wymagane w konkretnym obszarze rastra. Proces tworzenia
piramid wykonywany jest tylko jeden raz dla danego zestawu rastrowego.
 Zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap i powiększ zasięg wyświetlania danych do zakładki
TPN.
Etap 2: Utworzenie nowego obiektu punktowego i aktualizacja
atrybutów
W tym etapie zlokalizujesz na zdjęciu pewne charakterystyczne miejsca i utworzysz nowe obiekty
punktowe w warstwie Miejsca.

Otwórz tabelę atrybutów warstwy Miejsca.
253
Pomimo że warstwa Miejsca została utworzona i zostały do niej dodane atrybuty, to nie zawiera
żadnych obiektów.
 Jeżeli to konieczne, zadokuj tabelę atrybutów i ustaw jej widoczność na Auto ukrywanie
(Auto Hide).
Rozpoczęcie edycji
 Na pasku narzędziowym Standardowy (Standard) kliknij przycisk Pasek narzędziowy
edytora (Editor Toolbar)
, aby wyświetlić pasek narzędziowy Edytor (Editor).
Uwaga: Jeśli pasek narzędziowy Edytor (Editor) jest już wyświetlony, kliknięcie spowoduje jego
zamknięcie.
Większość funkcjonalności paska narzędziowego Edytor jest niedostępna przed rozpoczęciem sesji
edycyjnej.
 Na pasku narzędziowym Edytor (Editor), kliknij menu Edytor (Editor) i wybierz Zacznij
Edycję.
 W oknie Zacznij edycję (Start Editing) jako Źródło (Source) wskaż geobazę
…\Student\DESK2\Ćwiczenie_10\Edycja.gdb i kliknij OK.
Po prawej stronie w oknie wyświetlania danych pojawiło się okno Utwórz obiekty i zostały w nim
wyświetlone szablony dla warstw w dokumencie mapy. Możesz dowolnie wybierać szablony, przy
pomocy, których będziesz dokonywać edycji.
 Jeżeli to konieczne ustaw okna Katalog (Catalog) i Utwórz obiekty (Create Features) na
Auto ukrywanie (Auto Hide).
Filtrowanie szablonów
 W oknie Utwórz obiekty (Create Features) kliknij przycisk Uporządkuj szablony poprzez
254
grupowanie i filtrowanie (Arrange templates by grouping and filtering)
przejdź do Filtruj według (Filter by) > Punktu (Point).
, a następnie
Została wyświetlona tylko jedna warstwa – Miejsca.
Uwaga: Szablony obiektów są bardzo użyteczne, kiedy w Tabeli zawartości znajduje się duża liczba
warstw. Szablony obiektów definiują wszystkie informacje wymagane, aby utworzyć obiekt:
warstwę, gdzie obiekt będzie zapisany, atrybuty, jakie będą dodawane do obiektu i domyślne
narzędzia służące do tworzenia tego obiektu. Szablony mają także nazwy, opisy oraz tagi.
 Kliknij ponownie przycisk Uporządkuj szablony poprzez grupowanie i filtrowanie (Arrange
templates by grouping and filtering) i wybierz Pokaż wszystkie zzablony (Show All
Templates).
 W menu Zakładki (Bookmarks) wybierz zakładkę przestrzenną Schronisko.
Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (1671 m. n.p.m.) położone jest nad brzegiem
Przedniego Stawu. Jest to pierwsze miejsce, które zostanie zwektoryzowane.
Zanim zaczniesz wektoryzować nowy obiekt, musisz wskazać warstwę, w której utworzysz ten
obiekt.
 W oknie Utwórz obiekty (Create Features) zaznacz warstwę Miejsca.
255
W ten sposób została wskazana warstwa, do której będą dodawane nowe obiekty. Lista dostępnych
warstw zawiera wszystkie warstwy, które można edytować w aktualnej ramce danych.
Dlaczego zdjęcie przedstawiające TPN nie znajduje się w oknie Utwórz obiekty (Create
Features)?
Wybór narzędzia konstrukcyjnego
 W części Narzędzia konstrukcyjne (Construction Tools) kliknij narzędzie Punkt (Point).
Dodanie nowego obiektu
 Kliknij na mapie w miejsce, gdzie znajduje się schronisko.
256
Nowy obiekt punktowy został dodany i wyselekcjonowany. Nowe obiekty są zawsze
automatycznie wyselekcjonowane, aby ułatwić szybki dostęp do ich atrybutów.
Edytowanie atrybutów dla nowego obiektu
 Kliknij przycisk Atrybuty (Attributes)
(Editor).
znajdujący się na pasku narzędziowym Edytor
W oknie Atrybuty zostały wyświetlone atrybuty przypisane wyselekcjonowanemu obiektowi.
W oknie Atrybuty wyświetlona jest nazwa warstwy razem z wartością atrybutu ustawionego, jako
główne pole wyświetlania (w tym przypadku OBJECTID). W oknie poniżej wyświetlone
są wszystkie atrybuty dla danej warstwy.





Kliknij <pusta wartość> (<Null>) obok pola Kategoria, aby móc je edytować.
Wpisz Schronisko i naciśnij Enter.
Kliknij <pusta wartość> (<Null>) obok pola Nazwa, aby móc je edytować.
Wpisz Dolina Pięciu Stawów Polskich i naciśnij Enter.
Otwórz bądź przywróć tabelę atrybutów dla warstwy Miejsca.
 Wartości wpisane w oknie Atrybuty (Attributes) zostały wyświetlone w tabeli atrybutów
warstwy.
257
Uwaga: Zauważ, że niektóre nagłówki kolumn są szare a pozostałe białe. Kolor oznacza możliwość
edycji wartości pola: białe pola są zdefiniowane przez użytkownika i zmiany mogą być
wprowadzane, szare pola są polami systemowymi i nie mogą być edytowane.
 Zamknij tabelę atrybutów.
 Z menu Edytor (Editor) wybierz Zapisz zmiany (Save Edits).
Zapisywanie zmian jest kluczowym etapem w aktualizacji obiektów i atrybutów. Wszystkie
wprowadzone zmiany są tymczasowe zanim nie zostaną zapisane. Zapisanie zmian, spowoduje
trwały zapis wprowadzonych danych w plikach źródłowych warstw, a nie tylko w warstwie
dokumentu mapy aplikacji ArcMap.
Etap 3: Utworzenie punktu na podstawie współrzędnych i aktualizacja
atrybutu
Teraz utworzysz następny obiekt określający położenie szczytu góry Kozi Wierch. Tym razem
utworzysz obiekt punktowy inną metodą - podając znane współrzędne.
 W menu Zakładki (Bookmarks) wybierz zakładkę przestrzenną Kozi Wierch.
Układem współrzędnych dokumentu mapy jest Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych
PUWG92. Współrzędne szczytu wynoszą X = 150 601 m, Y = 574 890 m.
Uwaga: W polskich układach współrzędnych geodezyjnych kierunek północy pokrywa się z osią X,
odwrotnie do układu kartezjańskiego (matematycznego) (gdzie kierunek północy pokrywa się
z osią Y) realizowanego przez aplikację ArcMap. Istnieje, więc konieczność zamiany wartości X
na Y i Y na X.
 Otwórz okno Utwórz obiekty (Create Features) i upewnij się, że zaznaczone jest narzędzie
Punkt (Point) w części Narzędzia Konstrukcyjne (Construction Tools).
 Kliknij prawym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu obszaru wyświetlania danych
i wybierz Współrzędne X,Y… (Absolute X,Y).
Okno Współrzędne X,Y zostało otwarte.
 Rozwiń strzałkę po prawej stronie okna X i upewnij się, że jednostka jest ustawiona na
metry.
 W górnej części okna podaj współrzędną X – wpisz 574890.
 W dolnej części okna podaj współrzędną Y – wpisz 150601.
258
 Naciśnij Enter.
Nowy punkt został zlokalizowany w miejscu o podanych współrzędnych.





Otwórz okno Atrybuty (Attributes), aby obejrzeć atrybuty nowego obiektu.
Zmień wartość pola Kategoria na Szczyt i naciśnij Enter.
Zmień wartość pola Nazwa na Kozi Wierch i naciśnij Enter.
Zamknij okno Atrybuty (Attributes).
Kliknij menu Edytor (Editor) i wybierz Zapisz Zmiany (Save Edits).
Etap 4: Aktualizacja atrybutu dla wielu obiektów
Zaktualizowany został atrybut Kategoria i Nazwa osobno dla każdego z dwóch nowo dodanych
obiektów. Dla unikalnych wartości, jak na przykład ich nazwy, jest to słuszne podejście. Co jednak
zrobić w przypadku, gdy trzeba nadać jedną kategorię dla obu (lub większej ilości) punktów?
Istnieje metoda umożliwiająca jednoczesne przypisanie danej wartości atrybutu większej ilości
obiektów w warstwie.
 Powiększ widok do zakładki TPN.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Miejsca, wybierz Selekcja (Selection), a następnie Wybierz Wszystkie (Select All).
Dwa obiekty z warstwy Miejsca zostały wybrane.
 Jeśli to konieczne, otwórz okno Atrybuty (Attributes)
.
Nazwy kategorii wybranych obiektów pojawiły się pod nazwą warstwy.
259




Kliknij każdy obiekt, aby w dolnej części zobaczyć jego atrybuty.
W oknie Atrybuty (Attributes) kliknij Miejsca.
Wpisz w polu Kategoria tekst Punkty turystyczne.
Kliknij ponownie każdy z obiektów oddzielnie.
Wpisana nazwa kategorii została zaktualizowana we wszystkich wybranych obiektach. Jednakże,
szczegółowe nazwy kategorii są bardziej intuicyjne niż Punkty turystyczne.
 Na pasku narzędziowym Standardowy (Standard) kliknij przycisk Cofnij (Undo)
.
Nazwy kategorii powróciły do oryginalnych wartości Schronisko i Szczyt. Możliwość cofania
zmian pomaga w uniknięciu pomyłek podczas edycji atrybutów. Gdy zostaną popełnione błędy,
zawsze można cofnąć niepoprawne zmiany, aż do momentu poprzedniego zapisu.
 Wyczyść wybrane obiekty.
 Zapisz zmiany.
Etap 5: Wektoryzacja obiektu liniowego i aktualizacja atrybutu
Zwróć uwagę na zieloną linię znajdującą się w południowo-zachodniej części TPN. Jest to obiekt
liniowy należący do warstwy Szlaki i reprezentuje niebieski szlak letni łączący Zakopane z
Morskim Okiem. Niestety na mapie szlak urywa się w okolicy północnej części Wielkiego Stawu.
Konieczna jest jego dalsza wektoryzacja do schroniska położonego przy Przednim Stawie.
5.
Co trzeba zmienić w oknie Utwórz obiekty (Create Features), aby obiekt został zapisany w
warstwie Szlaki?
 Dokonaj niezbędnej zmiany w oknie Utwórz obiekty (Create Features).
260
6.
Które Narzędzie Konstrukcyjne zostało podświetlone (wybrane)?
 Kliknij podświetlone narzędzie w części Narzędzia Konstrukcyjne (Construction Tools).
Wskazówka: Pamiętaj, aby ustawić okna Utwórz obiekty (Create Features), Atrybuty
(Attributes) i Tabela (Table) na Auto ukrywanie (Auto Hide).
Obiekty punktowe, nie są zazwyczaj połączone z innymi obiektami, więc podczas dodawania
nowych nie ma konieczności ustawiania środowiska dociągania. W przypadku szlaków trzeba
zapewnić ciągłość obiektów. Nowa część musi być połączona ze częścią szlaku, która już istnieje.
 Z menu Edytor (Editor) wybierz Dociąganie (Snapping) > Pasek narzędziowy dociąganie
(Snapping Toolbar).
Okno Dociąganie zostało otwarte. W tym etapie, Twoim zadaniem będzie dokończenie
wektoryzacji obiektu, zaczynając od punktu końcowego istniejącej części szlaku.
 W oknie Dociąganie (Snapping) upewnij się, że zaznaczona jest opcja Użyj dociągania (Use
Snapping).
Dociąganie jest aktywne, nawet, gdy pasek narzędziowy Dociąganie jest wyłączony. Dodatkowo
wszystkie narzędzia dociągania także są domyślnie aktywne.
 Zapoznaj się z nazwami narzędzi dociągania umieszczając wskaźnik myszy nad każdym
z czterech przycisków. Użyjesz narzędzia Dociąganie do końca (End Snapping).
Aby ułatwić Ci odczytywanie nazw elementów, do których będziesz dociągał obiekt, włączysz tło
dla wyświetlanego tekstu podczas dociągania.
 W oknie Dociąganie (Snapping) wybierz Dociąganie (Snapping) > Opcje (Options) i
zaznacz kontrolkę przy polu Tło (Background). Kliknij OK.
 Zadokuj pasek narzędzi Dociąganie (Snapping).
Użyjesz narzędzia Lupa, aby lepiej widzieć obszar wektoryzacji.
261
 Z menu Okno (Windows), wybierz Lupa (Magnifier).
 Jeśli to konieczne, w oknie Lupa (Magnifier) ustaw poziom powiększenia na 1000%.
 Ustaw okno Lupa (Magnifier) w pobliżu końca szlaku.
 Upewnij się, że w oknie Utwórz obiekty (Create Features) zaznaczony jest szablon Szlaki i
narzędzie Linia (Line).
Kiedy ustawisz wskaźnik myszy blisko końca szklaku, zostanie on dociągnięty do obiektu.
 Spójrz na pasek stanu w lewym dolnym rogu aplikacji ArcMap.
 Po dociągnięciu wskaźnika do końca obiektu kliknij lewym przyciskiem myszy, aby
utworzyć pierwszy wierzchołek szkicu.
262
Na pasku stanu wyświetlona została informacja wskazująca, że obiekt został dociągnięty do końca
szlaku.
 Po dociągnięciu wskaźnika do końca obiektu kliknij lewym przyciskiem myszy, aby
utworzyć pierwszy wierzchołek szkicu.
 Przesuń wskaźnik myszy z dala od wierzchołka (nie ma znaczenia gdzie).
Pierwszy wierzchołek szkicu został zaznaczony czerwonym kwadratem. Po przesunięciu myszy
pojawiła się zielona linia łącząca punkt wyjściowy ze wskaźnikiem.
 Śledząc ścieżkę na zdjęciu dodawaj kolejne wierzchołki. Szkic nie musi być perfekcyjny,
w miarę dokładnie dodawaj kolejne punkty.
 Gdy zbliżysz się do końca zasięgu okna Lupy (Magnifier) przesuń ją, aby zobaczyć dalszą
część szlaku.
 Kontynuuj wektoryzację do momentu, gdy znów dotrzesz do brzegu okna Lupa (Magnifier).
 Po ponownym dotarciu do brzegu okna, kliknij przycisk z czarną strzałką
znajdujący się
na górnym pasku po prawej stronie.
 Wybierz Aktualizuj podczas przeciągania (Update While Dragging).
 Przesuń okno Lupa (Magnifier), aby zobaczyć dalszą część szlaku.
Podczas przesuwania okna Lupa, zawartość mapy była automatycznie aktualizowana, co ułatwiło
kierowanie oknem.
Uwaga: Można powiększyć okno Lupa przeciągając jeden z rogów okna.
 Kontynuuj wektoryzację do momentu dotarcia w okolice Schroniska w Dolinie Pięciu
Stawów Polskich. W przybliżeniu podobnie jak na grafice poniżej:
 Kliknij dwa razy lewym przyciskiem myszy lub naciśnij F2, aby zakończyć Szkic.
263
c
Nowy obiekt warstwy szlaki został zwektoryzowany.




Zamknij okno Lupa (Magnifier).
Otwórz okno Atrybuty (Attributes), w polu Nazwa wpisz Szlak letni.
Zapisz zmiany w sesji edycyjnej.
Wyczyść selekcję.
Etap 6: Dociąganie do wierzchołków obiektu
W poprzednim etapie wykorzystano jedno z narzędzi dociągania – Dociągnij do Końca. Teraz
zapoznasz się z działaniem narzędzia Dociąganie do Wierzchołka.
 W oknie Utwórz obiekty (Create Features) upewnij się, że zaznaczony jest szablon Szlaki.
 W części Narzędzia konstrukcyjne (Construction Tools) wybierz Linia (Line).
 Umieść wskaźnik myszy blisko końca odcinka szlaku, który został wektoryzowany.
Wskaźnik myszy został dociągnięty do punktu końcowego.
 Umieść wskaźnik myszy blisko innych części odcinka szlaku.
Wskaźnik myszy został dociągnięty do innych części obiektu niż do punktu końcowego.
264
7.
Dlaczego wskaźnik myszy jest dociągany do każdego wierzchołka?
Uwaga:
Kiedy edytujesz geometrię obiektów używaj opcji dociągania. Pozwala ona na edytowanie
obiektów, mających związek z innymi obiektami na mapie. Stosowanie dociągania umożliwia
dokładniejsze wprowadzanie zmian i pozwala na unikanie wielu błędów.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu okna wyświetlania i z menu
kontekstowego wybierz Usuń Szkic (Delete Sketch).
 Zamknij pasek narzędzi Dociąganie (Snapping).(Wskazówka: Z paska narzędziowego
Edytor (Editor) wybierz Dociąganie (Snapping) i wyłącz zaznaczenie przy opcji Pasek
Narzędzi Dociąganie (Snapping Toolbar) lub z menu Dostosuj (Customize) wybierz Paski
Narzędziowe (Toolbars) i wyłącz zaznaczenie kontrolki przy pasku narzędziowym
Dociąganie (Snapping).
Etap 7: Modyfikacja wierzchołków obiektu
W tym etapie naprawisz nie do końca poprawnie zwektoryzowany odcinek szlaku modyfikując
położenie jego wierzchołków.
 W Menu główne (Main Menu) kliknij Zakładki (Bookmarks) i wybierz zakładkę Szlak
turystyczny.
To nie jest obiekt, który został zwektoryzowany w etapie 4. Ta część była zapisana w wejściowym
dokumencie mapy. Po uważnym zapoznaniu się ze zdjęciem można zauważyć, że obiekt nie
pokrywa się z rzeczywistym przebiegiem szlaku. W tym etapie poprawisz błędy w wektoryzacji
przesuwając wierzchołki obiektu liniowego.
 W oknie Utwórz obiekty (Create Features) upewnij się, że zaznaczony jest szablon Szlaki i
narzędzie Linia (Line).
 Na pasku narzędziowym Edytor (Editor) kliknij Narzędzie edycji (Edit Tool)
.
 Dwukrotnie kliknij obiekt należący do warstwy Szlaki.
Wierzchołki zostały zaznaczone zielonymi kwadratami. Dodatkowo pojawił się pasek narzędziowy
265
Edytuj Wierzchołki z domyślnie zaznaczonym narzędziem Modyfikuj Wierzchołki Szkicu. Ten
pasek narzędziowy zapewnia szybki dostęp do narzędzi umożliwiających wybieranie, dodawanie
i usuwanie wierzchołków.
 Umieść wskaźnik myszy na wierzchołku, który nie leży na szlaku turystycznym.
Wskaźnik myszy zmienił się w czterostronną strzałkę.
 Kliknij wierzchołek, przeciągnij go w poprawne miejsce na szlaku i zwolnij przycisk myszy.
 Naciśnij przycisk Zakończ szkic (Finish Sketch)
na pasku Edytuj wierzchołki (Edit
Vertices), aby zakończyć szkic.
Kształt obiektu reprezentującego szlak został zmieniony.
 Ponownie kliknij dwukrotnie szlak, aby móc edytować wierzchołki.
 Na pasku narzędziowym Edycja wierzchołków (Edit Vertices), wybierz przycisk Dodaj
wierzchołek (Add Vertex)
i wybierz taki fragment szlaku, w którym należałoby wstawić
dodatkowy punkt załamania – wierzchołek.
Nowy wierzchołek został dodany w miejscu, kliknięcia przyciskiem myszy.
 Kliknij dodany przez Ciebie wierzchołek i nie zwalniając przycisku myszy przesuń go
w odpowiednie miejsce na szlaku.
 Jeśli to konieczne, ponownie kliknij dwukrotnie na szlak, aby móc edytować wierzchołki.
 Kontynuuj przesuwanie wierzchołków w ustawiony zasięgu, dopóki nie dokonasz ustalenia
prawidłowego przebiegu szlaku.
 Kiedy zakończysz edycję wierzchołków, kliknij przycisk Zakończ szkic (Finish Sketch).
 Zapisz zmiany (Save Edits) i Wyczyść wybrane obiekty (Clear Selected Features).
Etap 8: Wektoryzacja nowego obiektu i aktualizacja atrybutów
W tym etapie wykonasz wektoryzację obiektu poligonowego.
 Przybliż się do zakładki TPN.
Na zdjęciu jest widocznych kilka jezior. Na podstawie samego obrazu rastrowego bardzo trudno
jest pozyskać informację o polu powierzchni każdego jeziora. Gdy utworzysz obiekty wektorowe
reprezentujące jeziora, w tabeli atrybutów warstwy będzie przechowywana informacja o polu
powierzchni obiektu.
266
Obiekt reprezentujący Zadni Staw Polski został już utworzony. Jego rzeczywiste pole powierzchni
wynosi około 6,46 ha, podczas gdy obiekt na mapie zajmuje 6,61 ha. Teraz zwektoryzujesz jezioro
Przedni Staw.
 Kliknij menu Zakładki (Bookmarks) i wybierz zakładkę Przedni Staw.
 W oknie Utwórz obiekty (Create Features) zaznacz szablon Staw i upewnij się, że wybrane
narzędzie konstrukcyjne to Poligon (Polygon).
 Powiększ północną część stawu.
 Umieść pierwszy wierzchołek obiektu we wskazanym na grafice miejscu.
 Zacznij wektoryzację zgodnie z ruchem wskazówek zegara, dodawaj wierzchołki do
momentu dotarcia do granic wyświetlanego obszaru mapy. Szkic tym razem powinien być
prowadzony starannie.
 Po dotarciu do granic wyświetlanej mapy, naciśnij i przytrzymaj klawisz C.
267
Wskaźnik myszy zmienił się w narzędzie Przesuń
. Klawisz C jest skrótem klawiszowym
narzędzia Przesuń. Używając tego skrótu można zmieniać narzędzia podczas prowadzenia szkicu.
Wskazówka: Inne przydatne skróty klawiszowe: Z – Powiększ, X – Pomniejsz.
 Naciskając klawisz C, przesuń zasięg wyświetlania na południową część. Puść klawisz C.
Wskaźnik myszy zmienił się ponownie w Narzędzie Szkicu.
 Kontynuuj dodawanie wierzchołków wokół granicy stawu. Możesz korzystać ze skrótów
klawiszowych jak i z okna Lupy (Magnifier).
 Kiedy zwektoryzujesz całe jezioro zakończ szkic. (Wskazówka: na pasku narzędzi
Konstrukcja obiektu (Feature Construction) kliknij przycisk Zakończ Szkic (Finish Sketch)
).
 Kliknij ponownie zakładkę Przedni Staw.
 Otwórz okno Atrybuty (Attributes) i w polu Nazwa wpisz Przedni Staw.
 Zwróć uwagę na pozostałe atrybuty.
W tabeli atrybutów znajduje się kolumna o nazwie Akry, którą uzupełnisz w następnym
opcjonalnym etapie. Występują również atrybuty o nazwie Shape_Length (obwód) i Shape_Area
(pole powierzchni). Te dwie pozycje są automatycznie dodawane do atrybutów, gdy zostaną
utworzone obiekty poligonowe. Wartości są podane w jednostkach zapisu danych (w tym
przypadku w metrach). Możesz sprawdzić, jakie jest pole powierzchni zwektoryzowanego obiektu i
porównać ją z wartością rzeczywistą, która wynosi około 7,7 ha.
 Zapisz wprowadzone zmiany.
 Z menu Edytor (Editor) wybierz Zakończ edycję (Stop Editing), aby zatrzymać proces
edycji.
 Jeśli chcesz się dowiedzieć jak obliczać wartości atrybutów, przejdź do następnego etapu.
Etap 9: (Opcjonalny) Obliczenie wartości atrybutów
Do tej pory wartości atrybutów wprowadzane były manualnie z poziomu okna Atrybuty. Istnieją
pewne typy wartości, które mogą być automatycznie obliczane przez aplikację ArcMap. W tym
etapie będziesz edytować atrybuty za pomocą polecenia o nazwie Oblicz Geometrię.
 Otwórz tabelę atrybutów dla warstwy Miejsca. (Pamiętaj, że okno atrybutów otwierasz
z paska narzędziowego Edytor (Editor), natomiast tabelę atrybutów otwierasz dla warstwy,
klikając na nią prawym przyciskiem myszy w Tabeli zawartości (Table Of Contents) ) .
Warstwa Miejsca zawiera dwa atrybuty WspX i WspY, które nie posiadają żadnych wartości.
Wyliczysz współrzędne X,Y dla obu obiektów należących do warstwy.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek WspX i wybierz Oblicz Geometrię (Calculate
Geometry).
268
Obliczanie geometrii może odbywać się podczas jak i poza sesją edycyjną. Obliczenia trwają
szybciej poza sesją edycyjną, jednak nie można cofnąć nieprawidłowych obliczeń (można
natomiast ponowić obliczenia). Liczenie odbywa się wolniej w sesji edycyjnej, ale można wówczas
anulować błędne obliczenia.
 Kliknij OK, gdy pojawi się ostrzeżenie o obliczaniu pól poza sesją edycyjną.
 W oknie Oblicz geometrię (Calculate Geometry) upewnij się, że pole Własność (Property)
ustawione jest na Współrzędna X punktu (X Coordinate of Point).
 W części Układ współrzędnych (Coordinate System) upewnij się, że zaznaczona jest opcja
Użyj układu współrzędnych źródła danych (Use coordinate system of the data source).
W tym przypadku ustawienie tej opcji nie ma żadnego znaczenia, ponieważ układy współrzędnych
dla źródła danych i ramki danych są identyczne.
 Potwierdź, że jednostkami są Metry [m](Meters) [m]).
 Kliknij OK.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek WspY i wybierz Oblicz geometrię (Calculate
Geometry).
 Kliknij OK, gdy pojawi się ostrzeżenie o obliczaniu pól poza sesją edycyjną.
 W oknie Oblicz geometrię (Calculate Geometry) wybierz Współrzędna Y Punktu (Y
Coordinate of Point).
 W części Układ współrzędnych (Coordinate System) upewnij się, że zaznaczona jest opcja
Użyj układu współrzędnych źródła danych (Use coordinate system of the data source).
 Potwierdź, że jednostkami są Metry [m] (Meters) [m]).
269
Teraz obliczysz pole powierzchni stawów wyrażone w akrach.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Stawy.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek Akry i wybierz Oblicz geometrię (Calculate
geometry).
 Kliknij OK, gdy pojawi się podpowiedź o obliczaniu pól poza sesją edycyjną.
 Jeśli to konieczne, z pola Własność (Property) wybierz Powierzchnia (Area).
 W polu Jednostki wybierz Akry US [ac] (Acres US [ac]).
 Kliknij OK.
Dla każdego stawu zostało obliczone pole powierzchni wyrażone w akrach. Zdolność obliczania
geometrii jest przydatnym poleceniem, może się okazać, że zaistnieje potrzeba zapisu pola
powierzchni w innych jednostkach niż jednostki używane przez układ współrzędnych.
 Zamknij tabelę atrybutów.
 Zapisz zmiany i zamknij aplikację ArcMap.
Podsumowanie
W procesie edycji, pierwszym zadaniem jest wskazanie szablonu obiektu..
a. Prawda
b. Fałsz
Które atrybuty są automatycznie obliczane w trakcie wektoryzacji obiektu poligonowego?
8.
Kiedy ________ jest włączone, wskaźnik myszy przysuwa się automatycznie do segmentu
lub do wierzchołka, w momencie, gdy znajduje się w ustalonej odległości od obiektu.
270
Odpowiedzi do ćwiczenia 10
Ćwiczenie 10: Edycja obiektów i atrybutów w aplikacji ArcMap
Dlaczego zdjęcie przedstawiające TPN nie znajduje się w oknie Utwórz obiekty (Create
Features)?
Odpowiedź: Dane rastrowe nie mogą być edytowane w aplikacji ArcMap.
Co trzeba zmienić w oknie Utwórz obiekty (Create Features), aby obiekt został zapisany w
warstwie Szlaki?
Odpowiedź: Należy wskazać odpowiedni szablon obiektu – Szlaki.
3.
Które Narzędzie Konstrukcyjne zostało podświetlone (wybrane)?
Odpowiedź: Linia.
Podsumowanie
W procesie edycji, pierwszym zadaniem jest wskazanie szablonu obiektu..
b. Fałsz
Które atrybuty są automatycznie obliczane w trakcie wektoryzacji obiektu poligonowego?
Odpowiedź: Shape_length oraz Shape_area
3.
Kiedy dociąganie jest włączone, wskaźnik myszy przysuwa się automatycznie do segmentu
lub do wierzchołka, w momencie gdy znajduje się w ustalonej odległości od obiektu.
271
11
Tworzenie geobaz i klas
obiektów
Wprowadzenie
Podczas tej lekcji utworzysz nową geobazę i klasę obiektów. Podczas tworzenia klasy obiektów,
zdefiniujesz jej własności i atrybuty definiując w ten sposób schemat danej klasy obiektów.
Po utworzeniu klasy obiektów, wykorzystasz narzędzia konstrukcyjne do utworzenia obiektów,
a następnie dodasz wartości atrybutów i przyjrzysz się bliżej metadanym klasy obiektów.
Zagadnienia
 W jaki sposób organizować dane?
 W jaki sposób dokumentować dane?
 Organizacja danych w geobazie
 Organizacja danych w klasie obiektów
 Schemat tworzenia nowych danych
 Zdefiniowanie Własności klasy obiektów (schemat)
 Definiowanie atrybutów klasy obiektów
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 własności geobazy,
 tworzenia schematów dla nowej klasy obiektów,
 tworzenia geobazy i pustej klasy obiektów,
 dodawania obiektów do nowej klasy obiektów,
 dokumentowania nowej klasy obiektów.
272
Organizacja danych w geobazie
 Przykłady:





Obiekty geograficzne
Skala
Źródła danych
Temat
Projekt
273
Organizacja danych w klasie obiektów
Obiekty przechowywane w sześciu klasach obiektów
Obiekty przechowywane w jednej klasie obiektów
274
Schemat tworzenia nowych danych
275
Zdefiniowanie Własności klasy obiektów (schemat)
Definiowanie Własności klasy obiektów
Podczas tworzenia nowej klasy obiektów, należy określić kilka Własności klasy obiektów, które
definiują jej strukturę.
 W większości przypadków, najlepszym sposobem jest zaakceptowanie domyślnych
wartości dla wszystkich własności i postępowanie zgodnie z kreatorem tworzenia klasy
obiektów
 Aby zrozumieć, kiedy i dlaczego potrzebne jest zastosowanie ustawień innych niż
domyślne, wyszukaj w pomocy ArcGIS dokumentu Defining feature class properties
276
Definiowanie atrybutów klas obiektów
Typy pól danych w geobazie
W geobazie można przechowywać cztery typy danych numerycznych:
 Całkowite Długie
 Całkowite Krótkie
 Zmiennoprzecinkowa
 Podwójna
Podczas wyboru typu danych, zastanów się:
 Czy potrzebujesz przechowywać liczby całkowite czy rzeczywiste?
 Jeżeli potrzebujesz liczb całkowitych, jak 12 czy 13912312, wybierz Całkowite
Krótkie lub Długie
 Jeżeli potrzebujesz liczb rzeczywistych, jak 12,12 lub 231,12415 wybierz
Zmiennoprzecinkowe lub Podwójne
 Kiedy wybierasz pomiędzy Całkowitymi Długimi a Całkowitymi Krótkimi lub miedzy
Zmiennoprzecinkowymi a Podwójnymi, które są Ci wystarczające i zajmują możliwie mało
pamięci komputera.
Więcej informacji na temat typów danych możesz znaleźć wyszukując w pomocy ArcGIS
dokument geodatabase field data types
277
Po co tworzyć dokumentację dla danych (tworzyć metadane)?
Aby dowiedzieć się więcej na temat dokumentowania danych, wyszukaj w pomocy ArcGIS
dokument A quick tour of metadata.
278
Ćwiczenie 11: Tworzenie i dokumentacja danych
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 45 minut
W tym ćwiczeniu zostaną wykorzystane dane opracowane dla miasta Suwałki.
Ćwiczenie składa się z pięciu głównych części. Kilka z nich składa się tylko z jednego etapu,
a pozostałe z kilku.
1. Utworzenie geobazy przechowującej dane. Dane są aktualnie przechowywane w formacie
plików shape.
2. Dodanie/Usunięcie pól w tabeli atrybutów dla jednej z klas obiektów, obliczenie wartości
atrybutów za pomocą Kalkulatora Pól.
3. Utworzenie nowej klasy obiektów w geobazie.
4. Dodanie obiektu do nowej klasy obiektów i użycie nowych narzędzi edycji.
5. Utworzenie i edycja metadanych.
W tym ćwiczeniu:
 utworzysz nową geobazę,
 usuniesz atrybut z tabeli,
 dodasz atrybut do tabeli,
 obliczysz wartości atrybutu,
 utworzysz nową klasę obiektów,
 utworzysz nowy obiekt w klasie obiektów.
279
Etap 1: Utworzenie geobazy
Podczas wcześniejszych ćwiczenie realizowano pracę z geobazami, które zostały wcześniej
utworzone specjalnie na potrzeby szkolenia. W tym etapie samodzielnie utworzysz nową geobazę
i zaimportujesz do niej klasy obiektów z innej bazy.
 Uruchom aplikację ArcMap otwierając czysty dokument mapy i zapisz go jako Suwałki.mxd
w folderze …\Student\DESK2\Ćwiczenie_11.
 Jeżeli to konieczne, zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap.
W oknie Katalog (Catalog), w Folder główny znajduje się utworzony przez Ciebie plik mxd.
Dodasz teraz w tym miejscu geobazę Suwałki.gdb.
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy Folder główny DESK2\Ćwiczenie_11 przejdź do Nowa (New) i wybierz Geobaza plikowa (File
Geodatabase).
Została utworzona geobaza o domyślnej nazwie Nowa Geobaza plikowa. Nazwę tą można
zaznaczyć i edytować.
 Zmień nazwę geobazy na Suwałki i naciśnij Enter.
Utworzona została nowa, pusta geobaza. Teraz zaimportujesz do niej pliki shape.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy geobazę Suwałki.gdb i wybierz Importuj (Import) >
Klasa obiektów (wiele) (Feature Class (multiple)).
 W oknie dialogowym Klasa obiektów do geobazy (wiele) (Feature Class to Geodatabase
(multiple) ) jako Obiekty wejściowe wskaż drogi.shp oraz uzytkowanie_terenu.shp. (Naciśnij
przycisk Przeglądaj (Browse) obok okna Obiekty wejściowe (Input Features), następnie
dodaj klasę obiektów drogi.shp z folderu …\Student\DESK2\Ćwiczenie_11. Podobnie postąp
z klasą uzytkowanie_terenu.shp)
 Upewnij się, że okno dialogowe wygląda podobnie do ilustracji.
280
 Kliknij OK.
 Po zakończeniu procesu, kliknij Zamknij (Close) w oknie Klasa obiektów do geobazy (wiele)
(Feature Class to Geodatabase (multiple) ).
 W oknie Katalog (Catalog) rozwiń geobazę Suwałki.gdb i przejrzyj jej zawartość.
Pliki shape zostały zaimportowane do geobazy.
 Uczyń geobazę Suwałki.gdb jako domyślną geobazę.
Pierwsza część ćwiczenia została ukończona.
Etap 2: Analiza danych
W tym etapie zajmiesz się analizą danych.
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy klasę obiektów drogi
znajdującą się w geobazie Suwałki.gdb i wybierz Opis elementu (Item Description).
Wyświetlone zostały linie reprezentujące przebieg dróg.
 W oknie Opis elementu (Item Description) przejdź do zakładki Podgląd (Preview) i wskaż,
jako typ podglądu Tabela (Table).
 Przejrzyj zawartość tabeli i zapoznaj się z atrybutami klasy obiektów drogi.
 Zamknij okno Opis elementu – drogi (Item Description - drogi).
 Podobnie zapoznaj się z geometrią i atrybutami klasy obiektów uzytkowanie_terenu.
281
W następnym etapie, zmienisz strukturę tabeli bazując na następujących przesłankach.
- Atrybuty o nazwach, INFORM_DOD oraz RODZAJ nie zawierają żadnych wartości. Nie ma
potrzeby przechowywać ich w tabeli. Pola te zostaną usunięte.
- Wartości w polu X_KOD_TBD są mało czytelne. Na podstawie wytycznych Bazy Danych
Topograficznych (TBD - polski urzędowy systemem udostępniania wysokiej jakości danych
przestrzennych) rozszyfrujesz kody, dodasz nowe pole i wprowadzisz nazwy zagospodarowania
terenu.
 W oknie Katalog (Catalog) zaznacz klasę obiektów drogi, a następnie przenieś ją i upuść w
oknie wyświetlania danych. Podobnie postąp z klasą obiektów uzytkowanie_terenu.
Kolejny etap analizy danych to zbadanie układu współrzędnych.
 Otwórz własności warstwy drogi.
 Przejdź do zakładki Źródła (Source), przewiń i zapoznaj się z zawartością sekcji Źródło
Danych (Data Source).
Układem współrzędnych odwzorowanych jest Państwowy Układ Współrzędnych Geodezyjnych
1992. Układem współrzędnych geograficznych jest GCS_ETRS_1989. Obie klasy obiektów
geobazy są zapisane w tym samym układzie współrzędnych.
282
Czy geobaza wymaga, żeby wszystkie klasy obiektów posiadały ten sam układ
współrzędnych?
 Zamknij okno Własności warstwy tematycznej.
Etap 3: Dodanie i usunięcie pola
W tym etapie użyjesz okna Katalog, aby dodać i usunąć pole z klasy obiektów uzytkowanie_terenu
(pola mogą być dodane lub usunięte również w aplikacji ArcMap, poza oknem Katalog).
 W oknie Katalog (Catalog), kliknij prawym przyciskiem myszy na klasę obiektów
uzytkowanie_terenu i wybierz Własności (Properties).
 Jeżeli to konieczne, w oknie Własności klasy obiektów (Feature Class Properties) przejdź do
zakładki Pola (Fields).
Zostały wyświetlone nazwy i typ danych każdego z pola tabeli, jak również inne własności, które
można ustawić (na przykład alias).
 Aby podświetlić pole INFORM_DOD kliknij szary prostokąt, znajdujący się po lewej stronie
od kolumny Nazwa pola (Field Name).
283
 Sprawdź czy został podświetlony właściwy wiersz.
 Naciśnij klawisz Delete.
Pole zostało usunięte z listy.
 Podświetl pole RODZAJ.
 Usuń pole naciskając klawisz Delete.
Teraz dodasz do tabeli nowe pole.




Kliknij pierwsze puste pole w kolumnie Nazwa pola (Field Name) (pod Shape_Area).
Wpisz nazwę OPIS.
Naciśnij klawisz Tab.
Zaakceptuj domyślny Typ danych (Data Type) jako Tekst (Text) (typ danych można wybrać
z rozwijanej listy).
 W części Własności pola (Field Properties) zmień Długość (Lenght) z 50 na 25 znaków.
Uwaga: Po utworzeniu pola nie można zmienić wartości własności Długość. Ważne jest, aby długość
pola ostatecznie ustalić w momencie tworzenia nowego pola.
284
 Kliknij OK.
Etap 4: Dodanie wartości do nowego pola
W tym etapie do pola OPIS zostaną dodane wartości. Ręczne dodawanie wartości wiersz po
wierszu byłoby bardzo pracochłonne. Używając Kalkulatora Pól można wyselekcjonować
konkretne rekordy i w jednym etapie przypisać im wybraną wartość. Dodanie i zmiana wartości
atrybutu jest operacją możliwą do wykonania jedynie w aplikacji ArcMap.
 Otwórz tabelę atrybutów uzytkowanie_terenu.
 Przewiń tabelę do ostatniego atrybutu.
Ostatnim atrybutem jest OPIS. Wartości w całej kolumnie są identyczne i wynoszą <Pusta
Wartość>.
W polu o nazwie X_KOD_TBD występują trzy wartości: KUMN01 reprezentująca osiedla
mieszkaniowe, KUPG01 reprezentująca zakłady produkcyjne oraz KUSK01 reprezentująca obiekty
sportowe. Poszczególne podgrupy obiektów zostaną teraz wyselekcjonowane za pomocą selekcji
285
według atrybutów. Następnie za pomocą Kalkulatora Pól zostanie im przypisana nowa wartość
opisowa.
 Kliknij przycisk Opcje tabeli (Table Options) , a następnie Wybierz według atrybutów
(Select By Attributes).
Prawdopodobnie atrybuty zostały wyświetlone według aliasów, ale mogą być również wyświetlone
według nazw.
Uwaga: Jeśli dla pól chcesz wyświetlić nazwy kliknij przycisk z małą czarną strzałką, znajdujący się po
prawej stronie listy atrybutów i w menu kontekstowym kliknij Pokaż Nazwy Pól (Show Field
Names).
 Dwukrotnie kliknij pole X_KOD_TBD, aby dodać je do pola znajdującego się w dolnej
części okna.
 Kliknij operator równości
.
 Kliknij Pobierz wartości unikalne (Get Unique Values).
Zostały wyświetlone trzy unikalne wartość pola X_KOD_TBD.
 Dwukrotnie kliknij pierwszą wartość ‘KUMN01’.
286
W części Wyrażenie zostało utworzone wyrażenie, które wyselekcjonuje wszystkie rekordy
z wartościami pola ‘KUMN01’.
Kliknij przycisk Weryfikuj (Verify).
Okno wyświetliło informację, że wyrażenie nie posiada błędów składniowych, które mogłyby
uniemożliwić wykonanie zadania.




W oknie Weryfikacja kryterium (Verifying expression) kliknij OK.
W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes) kliknij Zastosuj (Apply).
Zamknij okno Wybierz według atrybutów (Select By Attributes).
Zwróć uwagę na informację na pasku stanu w lewym dolnym rogu.
287
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola OPIS i wybierz Kalkulator pól (Field
Calculator).
 W dolnej części okna Kalkulator pól (Field Calculator) poniżej Opis = wpisz ”osiedla
mieszkaniowe” (wartości tekstowe muszą się zaczynać i kończyć podwójnym
cudzysłowem). Pamiętaj, że wprowadzasz atrybuty tylko dla wyselekcjonowanych
wcześniej rekordów.
 Kliknij OK.
Wszystkim wybranym rekordom została przypisana wartość osiedla mieszkaniowe.
 W tabeli atrybutów ponownie wybierz Opcje tabeli (Table Options) i kliknij Wybierz
według atrybutów (Select By Attributes).
 W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes) zbuduj wyrażenie selekcjonujące
obiekty w polu X_KOD_TBD o kodzie KUPG01.
 W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes) kliknij Zastosuj (Apply).
288
 Zamknij okno Wybierz według atrybutów (Select By Attributes).
W tabeli atrybutów zostało wybranych 41 rekordów.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola OPIS i wybierz Kalkulator pól (Field
Calculator).
 Jeśli pojawi się okno z ostrzeżeniem kliknij OK.
 W dolnej części okna Kalkulator pól (Field Calculator) wpisz ”zakłady produkcji”
 Kliknij OK.
 Wykorzystując wiedzę zdobytą w powyższych przykładach wyselekcjonuj obiekty o kodzie
KUSK01 i nadaj im opis ośrodek sportowy.
Przewiń tabelę atrybutów. Każdy z rekordów posiada teraz wpisaną wartość w polu OPIS.
 W oknie Tabela (Table) kliknij Wyczyść selekcję (Clear Selection).
 Jeżeli to konieczne ukryj okno Tabela (Table).
Etap 5: Utworzenie nowej klasy obiektów
Przejdziesz teraz do trzeciej części ćwiczenia, w której, utworzysz w geobazie Suwałki nową klasę
obiektów. Nowa Klasa obiektów będzie przechowywała obiekty o charakterze sportowym, jak na
przykład boisko, bieżnie czy korty tenisowe. Tę część zadania ukończysz w jednym etapie.
 Z menu Geoprzetwarzanie (Geoprocessing) wybierz Opcje geoprzetwarzania
(Geoprocessing Options).
 Upewnij się, że w sekcji Przetwarzanie w tle (Background Processing) opcja Uaktywnij
(Enable) ma wyłączone zaznaczenie i kliknij OK.
Kiedy opcja Uaktywnij ma wyłączone zaznaczenie, okno pokazujące przebieg wykonywanych
przez Ciebie procesów jest wyświetlane na pierwszym planie w aplikacji ArcMap, co uniemożliwia
Ci wykonywanie żadnych zadań, do momentu zakończenia trwającego procesu. Natomiast
w momencie, gdy opcja Uaktywnij jest zaznaczona, wykonywany przez Ciebie proces realizowany
jest w tle i możesz w tym czasie dalej pracować w aplikacji.
 W oknie Katalog (Catalog) kliknij prawym przyciskiem myszy geobazę Suwałki.gdb i
wybierz Nowa (New) > Klasa obiektów (Feature Class).
Został otwarty kreator tworzenia nowej klasy obiektów. W celu utworzenia klasy obiektów
przejdziesz przez wszystkie etapy kreatora.
 W oknie Nowa klasa obiektów (New Feature Class) w polu Nazwa (Name) wpisz
Obiekty_sportowe.
 Sprawdź czy w sekcji Typ (Type) wybrana opcja to Poligon obiekty(ów) (Polygon Features)
(jest wybierana domyślnie).
289
 Kliknij Dalej (Next).
W następnym oknie nowej klasie obiektów zostanie przypisany układ współrzędnych. Użyty
zostanie ten sam układ, który posiadają pozostałe klasy obiektów (PUWG_1992). Układ
współrzędnych można wybrać z katalogu lub zaimportować go z innej klasy obiektów.
 Kliknij Importuj… (Import).
 W oknie Wyszukaj układ współrzędnych (Browse for Coordinate System) przejdź do
katalogu ..\Student\DESK2\Ćwiczenie_11, dwukrotnie kliknij geobazę Suwałki.gdb i wskaż
jedną z klas obiektów np. drogi.
290
 Kliknij Dodaj (Add).
Nazwa układu współrzędnych została wyświetlona w polu Nazwa.
 Kliknij Dalej (Next).
Sekcja Tolerancja XY pozwala na zmianę tolerancji współrzędnych (rzadko wykorzystywana).
 Kliknij Dalej (Next).
291
Klucz Konfiguracji jest odpowiedzialny za zarządzanie technicznymi parametrami
przechowywania i wyszukiwania danych. Klucz konfiguracji jest potrzebny administratorom baz
danych w środowiskach wielodostępowych. W tym przypadku nie ma potrzeby jego zastosowania.
 Kliknij Dalej (Next).
Kolejne okno powinno wyglądać znajomo. Pozwala ono na dodawanie pól do tabeli atrybutów.
Każda nowa Klasa obiektów domyślnie posiada pole OBJECTID i SHAPE.
Etap 6: Zdefiniowanie atrybutu dla nowej klasy obiektów
 Kliknij pierwsze puste pole w kolumnie Nazwa pola (Field Name) (pod SHAPE) i wpisz
NAZWA.
 Naciśnij klawisz Tab i zaakceptuj domyślny typ danych Tekst (Text).
 W części Własności pola (Field Properties) zmień długość z 50 na 35 znaków.
292
 Kliknij Zakończ (Finish).
Nowa Klasa obiektów została dodana do geobazy.
Warstwa została także dodana do Tabeli zawartości.
 Jeżeli to konieczne Otwórz tabelę atrybutów dla warstwy Obiekty_sportowe.
W tej chwili jest ona pusta. Utworzona została nowa Klasa obiektów, jednak jeszcze nie zostały
otworzone dla niej żadne obiekty.
Etap 7: Wyszukanie ośrodka sportowego
Ośrodek Sportu i Rekreacji to nazwa lokalnego ośrodka sportowego. Teraz w warstwie
użytkowania terenu wyszukasz obszar do niego należący.
 Upewnij się, że okna Katalog (Catalog), Wyszukaj (Search) i Tabela (Table) są ukryte.
 Na pasku narzędziowym Narzędzia (Tools), kliknij narzędzie Znajdź (Find)
.
 W oknie Znajdź (Find) sprawdź czy została wybrana zakładka Obiekty (Features). W polu
Znajdź (Find) wpisz ośrodek sportowy.
Uwaga: Można ograniczyć wyszukiwanie do określonych warstw i pól wybierając odpowiednią opcję W polu:.
 Kliknij Znajdź (Find).
293
Na dole okna została wyświetlona lista wyników. Znaleziono tylko jeden obiekt.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy ośrodek sportowy i wybierz Powiększ do (Zoom To).
 Zamknij okno Znajdź (Find).
Etap 8: Utworzenie nowego obiektu
W tym etapie wykorzystasz kilka narzędzi edycji w celu utworzenia obiektu płyty głównej
stadionu. Ukończony obiekt będzie wyglądał podobnie do grafiki.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) kliknij prawym przyciskiem myszy warstwę
Obiekty_sportowe, wybierz Selekcja (Selection) a następnie Uczyń wybieralną tylko tę
warstwę (Make This The Only Selectable Layer).
Edycja zostanie przeprowadzona tylko w warstwie Obiekty_sportowe. Nie ma potrzeby edycji
obiektów z innych warstw, dlatego niepożądane jest przypadkowe wybranie i zmodyfikowanie
obiektów z innych warstw.
 Jeśli to konieczne, wyświetl pasek narzędziowy Edytor (Editor). Wskazówka: Kliknij
przycisk paska narzędziowego Edytor (Editor)
.
 Z menu Edytor (Editor) wybierz Zacznij Edycję (Start Editing).
Zostanie
otwarte
okno
Utwórz
obiekty
(Create
Features)
z
dostępnymi
szablonami
294
umożliwiającymi edycję obiektów w warstwie.
 Kliknij Obiekty_sportowe, aby móc edytować tą warstwę
 Upewnij się, że wybrane jest narzędzie konstrukcyjne Poligon (Polygon).
Narzędzie Prostokąt także może być wykorzystane, jako narzędzie konstrukcyjne. Czy jednak
byłoby ono odpowiednie do skonstruowania obiektu sportowego. Wybrane narzędzie
konstrukcyjne wskazuje, które narzędzia edycyjne są aktualnie dostępne. Wybranie narzędzia
konstrukcyjnego Prostokąt nie pozwala na wykorzystanie wszystkich narzędzi edycyjnych,
potrzebnych do skonstruowania obiektu sportowego.
Jeżeli znane byłyby współrzędnych narożników, mógłbyś skorzystać z narzędzia Współrzędne
X,Y. W tym ćwiczeniu danę są jednak wymiary boiska oraz jego odległości od granic stadionu.
Na przykład, narożnik boiska jest wyznaczony przecięciem dwóch linii, podobnie jak na grafice.
 Zamknij okno Utwórz obiekty (Create Features).
 Na pasku narzędziowym Edytor (Editor), kliknij strzałkę znajdującą się obok przycisku
Trasuj (Trace)
i wybierz narzędzie Przecięcie (Intersection)
 Przesuń wskaźnik myszy dookoła konturu stadionu.
.
Podczas przesuwania wskaźnika myszy pojawia się czarna linia równoległa do najbliższego
segmentu liniowego. Narzędzie posłuży do utworzenia punktu przecięcia.
 Przesuń wskaźnik myszy ponad segment budowli tak, aby pojawiła się czarna linia.
Podobnie jak na grafice.
295
 Kliknij we wskazane miejsce, aby ustalić położenie pierwszej linii.
 Przesuń wskaźnik myszy na następny segment obiektu, tak aby pojawiła się druga czarna
linia.
 Kliknij we wskazane miejsce, aby ustalić położenie drugiej linii.
W miejscu przecięcia pojawił się czerwony wierzchołek. Jest to wierzchołek płyty głównej boiska,
od którego zostanie rozpoczęty szkic.
296
Dodatkowo pojawił się półprzezroczysty pasek narzędziowy Konstrukcja Obiektu. Pasek ten
zapewnia szybki dostęp do podstawowych, często używanych narzędzi edycyjnych. Podczas
wektoryzacji pojawia się on w pobliżu wskaźnika myszy, od momentu wprowadzenia pierwszego
punktu.
 Na pasku narzędziowym Konstrukcja obiektu (Feature Construction) wybierz narzędzie
Prosty segment (Straight Segment)
.
Pojawiła się zielona linia reprezentująca pierwszy segment szkicu. Można ją dowolnie przesuwać,
ponieważ ani kierunek ani odległość nie zostały jeszcze zdefiniowane.
Płyta główna musi mieć ustaloną pozycję względem stadionu. Jeśli jest znany kąt (inaczej azymut)
między kierunkiem północy i kierunkiem zdefiniowanym przez krawędź płyty, wówczas można go
zrealizować za pomocą jednego polecenia. W tym przypadku nie ma dostępnych takich danych.
Natomiast wiadome jest, że dłuższy bok płyty głównej jest równoległy do jednego z segmentów
stadionu, przedstawionego na grafice.
 Przesuń wskaźnik myszy na segment linii wskazany powyżej.
297
 Kliknij prawym przyciskiem myszy, z menu wybierz Równolegle (Parallel).
Linia szkicu jest równoległa do wskazanego segmentu linii.
 Ponownie kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Długość (Length).
 W oknie Długość (Length) wpisz 180.
 Naciśnij Enter.
Długość płyty głównej została ustawiona na 180 metrów.
 Przesuń wskaźnik myszy w lewą stronę od utworzonej linii. Zauważ, że pomimo utworzenia
prostej linii, dalej tworzysz obiekt poligonowy.
298
Pierwszy bok stadionu został utworzony. Kolor początkowego narożnika zmienił się na zielono.
Ostatnio dodany wierzchołek jest czerwony, a wskaźnik myszy jest gotowy do określenia
następnego segmentu figury. Ponieważ jest tworzony poligon (obiekt powierzchniowy), szkic
będzie obiektem zamkniętym.
Uwaga: Jeśli tworzony szkic nie wygląda podobnie do zamieszczonych grafik, użyj narzędzia Cofnij
znajdującego się w menu Edycja i spróbuj wykonać polecenie ponownie.
Długość krótszego boku boiska powinna wynosić 90 metrów. Ponadto bok musi zostać
wprowadzony pod kątem 90 stopni.
 Na pasku narzędziowy Konstrukcja obiektu (Feature Construction), kliknij rozwijalną
strzałkę przy narzędziu Trasuj (Trace) i wybierz narzędzie Prawy kąt (Right Angle)
.
Tworzony segment jest skierowany pod kątem 90 stopni w stosunku do ostatniego segmentu.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy w oknie mapy i wybierz Kierunek/Długość
(Direction/Length).
 Zaakceptuj domyślą wartość kierunku (po lewej stronie), w prawym oknie (długość) wpisz
90 i naciśnij Enter.
299
Drugi bok prostokąta został dodany. Wskaźnik myszy jest gotowy do dodania kolejnego
wierzchołka.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz Skwadratuj i zakończ (Square and Finish).
Po utworzeniu dwóch krawędzi prostokąta aplikacja ArcMap potrafi samodzielnie zakończyć
obiekt. Ukończony szkic ma podświetlony na niebiesko kontur, co oznacza, że jest
wyselekcjonowany.
Etap 9: Uzupełnienie atrybutów nowego obiektu
 Na pasku narzędziowym Edytor (Editor), kliknij przycisk Atrybuty (Attributes)
.
 W oknie Atrybuty (Attributes) zmień wartość pola NAZWA na Płyta Główna Stadionu.
300




Zamknij okno Atrybuty (Attributes).
Jeżeli chcesz, możesz zmienić symbolizację dla warstwy Obiekty_sportowe.
Zapisz zmiany i zakończ edycję.
Zamknij pasek narzędziowy Edytor (Editor).
 Zapisz dokument mapy i zamknij aplikację ArcMap.
301
Podsumowanie
Co to jest geobaza?
2.
Co to jest Klasa obiektów?
a. Zbiór tematycznie powiązanych obiektów zawierający każdy typ obiektów: punkty,
linie i poligony
b. Zbiór tematycznie powiązanych obiektów posiadających ten sam typ geometrii i te
same atrybuty, ale inne wartości atrybutów
c. Zbiór niepowiązanych ze sobą obiektów posiadający ten sam typ geometrii i te same
atrybuty
d. Zbiór tematycznie powiązanych obiektów posiadający inne atrybuty dla każdego typy
geometrii: punktów, linii i poligonów.
3.
Zanim dodasz obiekt do klasy obiektów musisz najpierw dodać klasę obiektów do geobazy.
a. Prawda
b. Fałsz
302
Odpowiedzi do ćwiczenia 11
Ćwiczenie 11: Tworzenie i dokumentacja danych
Czy geobaza wymaga, żeby wszystkie klasy obiektów posiadały ten sam układ
współrzędnych?
Odpowiedź: Nie, w ćwiczeniu 8 geobaza zawierała klasy obiektów w różnych układach
współrzędnych.
2.
Co by zostało wyświetlone w zakładce Podgląd, gdybyś utworzył dodatkowe obiekty
w klasie obiektów Obiekty_sportowe?
Odpowiedź: Wszystkie obiekty, które zostały utworzone w tej klasie obiektów.
Podsumowanie
Co to jest geobaza?
Odpowiedź: Geobaza jest zbiorem danych geograficznych przechowującym różne typy
danych wykorzystywanych w ArcGIS i zarządzanych z poziomu folderu bądź relacyjnej bazy
danych. Geobaza definiuje zasady i własności dla każdego zbioru w geobazie.
2.
Co to jest Klasa obiektów?
b. Zbiór tematycznie powiązanych obiektów posiadających ten sam typ geometrii i
te same atrybuty, ale inne wartości atrybutów
3.
Zanim dodasz obiekt do klasy obiektów musisz najpierw dodać klasę obiektów do geobazy.
a. Prawda
303
12
Analizy przestrzenne
Wprowadzenie
Wcześniejsze lekcje pokazywały, do jakich celów można wykorzystać oprogramowanie ArcGIS.
Podczas tej lekcji poznasz możliwości programu ArcGIS w zakresie analiz przestrzennych,
rozwiązywania problemów geograficznych oraz odpowiedzi na pytania geograficzne.
Cel ćwiczenia
Po ukończeniu tej lekcji zdobędziesz wiedzę na temat:
 stosowania schematów działań w analizach GIS,
 wykorzystania zapytań SQL oraz narzędzi analiz do rozwiązywania problemów
przestrzennych.
304
Rozwiązanie problemów geograficznych
Analiza
Analiza to systematyczny proces wykorzystywany do rozwiązywania problemów. Grafika ilustruje
proces analityczny, według którego powinno się rozwiązywać problemy geograficzne (GIS).
W systemach informacji geograficznej pracujesz z informacjami powiązanymi z obiektami
w przestrzeni. Dlatego typ analizy, który będziemy stosować nazywany jest analizy przestrzenne –
proces analizy danych przestrzennych, atrybutów oraz relacji między obiektami.
Analizy przestrzenne wykonywane są przy użyciu różnych operacji analitycznych.
305
Typowe operacje analiz
W tym ćwiczeniu wykonasz następujące operacje analityczne:
 Wybranie obiektów w oparciu o selekcję według atrybutów
 Wybranie obiektów w oparciu i selekcję według położenia
 Wydzielenie danych z warstwy
 Utworzenie buforów dla obiektów
 Nałożenie warstw (sumowanie, przecięcie)
Geoprzetwarzanie
Niektóre z operacji analitycznych prowadzą do utworzenia nowych danych. Takie procesy można
określić mianem geoprzetwarzania.
 Geoprzetwarzanie odnosi się do operacji na danych GIS, w wyniku, których z istniejących
danych powstają nowe dane
 Narzędzia geoprzetwarzania dzielą się zazwyczaj na trzy kategorie:
 Ekstrakcja danych
 Nakładanie
 Bliskość
306
Praca z zapytaniami atrybutowymi
307
Praca z zapytaniami przestrzennymi
 Narzędzie Wybierz według położenia wybiera obiekty bazując na ich położeniu względem
innych obiektów w innych warstwach.
 Warstwa docelowa to warstwa, w której wybierane są obiekty
 Warstwa źródłowa to warstwa, której obiekty wykorzystywane są do wybrania
obiektów w warstwie docelowej
Aby dowiedzieć się więcej o tej metodzie selekcji w ArcGIS wyszukaj w pomocy ArcGIS temat
Using Select By Location.
308
Ekstrakcja obiektów za pomocą narzędzia Wytnij
 Użycie narzędzia Wytnij powoduje przycięcie obiektów z jednej klasy obiektów przy użyciu
jednego lub więcej obiektów z innej klasy obiektów
 Narzędzie to może być wykorzystane do tworzenia podzbiorów obiektów w dużej klasie
obiektów
Aby dowiedzieć się więcej na temat narzędzia Wytnij wyszukaj w pomocy ArcGIS temat Clip
(Analysis)
309
Buforowanie obiektów
 Narzędzie Bufor wykorzystywane jest do tworzenia buforów o określonej odległości wokół
obiektów wejściowych.
Aby dowiedzieć się więcej na temat narzędzia Bufor wyszukaj w pomocy ArcGIS temat Buffer
(Analysis)
310
Analizy nakładania
Aby uzyskać informację na temat narzędzia nakładania oraz różnić między poszczególnymi
narzędziami, wyszukaj w pomocy ArcGIS temat Overlay Analysis
311
Przetnij
 Narzędzie Przetnij oblicza geometrię przecięcia obiektów dwóch lub więcej warstw lub klas
obiektów. Obiekty, lub części obiektów, które tworzyły warstwy wejściowe są zapisywane
do nowej wyjściowej klasy obiektów.
 Wyjściowa Klasa obiektów może mieć różne typy geometrii (punkt, linia lub poligon)
 Jeżeli warstwą wejściową były obiekty poligonowe, to warstwa wyjściowa będzie
typu poligonowego
 Jeżeli warstwą wejściową były obiekty poligonowe i liniowe, to warstwa wyjściowa
będzie typu liniowego
 Jeżeli warstwą wejściową były obiekty poligonowe i punktowe, to warstwa
wyjściowa będzie typu punktowego
Aby uzyskać więcej informacji na temat działania narzędzia Przetnij, wyszukaj w pomocy ArcGIS
temat How Intersect Works
312
Sumuj
 Narzędzie Sumuj oblicza wspólną geometrię dwóch lub więcej warstw wejściowych
lub klas obiektów
 Wszystkie warstwy lub klasy obiektów wejściowe muszą być warstwami poligonowymi
 Wyjściowa Klasa obiektów zawiera poligony reprezentujące wejściowe klasy obiektów oraz
wszystkie atrybuty wejściowych klas obiektów
Aby uzyskać więcej informacji na temat działania narzędzia Sumuj, wyszukaj w pomocy ArcGIS
temat How Union Works
313
Ćwiczenie 12A: Analizy przestrzenne
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 25 minut
Zapytania i analizy danych to potężne metody rozwiązywania trudnych zagadnień w Systemach
Informacji Geograficznej (GIS). W tym ćwiczeniu do rozwiązania rzeczywistych problemów
przestrzennych zostaną wykorzystane zapytania i narzędzia analiz dostępne w aplikacji ArcMap
i oknie ArcToolbox.
W tym ćwiczeniu wcielisz się rolę w analityka GIS pracującego dla parku narodowego. Rejonem
zainteresowania są obszary, będące pod ścisłą ochroną. Zadaniem jest znalezienie terenów
znajdujących się w odległości 1500 m od rzeki, na których istnieją siedliska wielu różnych
gatunków zwierząt. Urzędnicy chcą uszeregować chronione areały na podstawie bioróżnorodności
- im większa liczba gatunków na danym obszarze tym wyższy poziom ochrony.
W tym ćwiczeniu:
 zlokalizujesz obiekty w aplikacji ArcMap używając zapytań przestrzennych oraz zapytań
wykorzystujących atrybuty,
 wyeksportujesz dane do nowej klasy obiektów używając narzędzi geoprzetwarzania,
 wykorzystasz narzędzia tworzenia buforów i nakładania warstw,
 użyjesz wyników geoprzetwarzania do dalszej analizy w aplikacji ArcMap.
Etap 1: Otwarcie dokumentu mapy
 Uruchom aplikację ArcMap i otwórz dokument mapy Analizy.mxd znajdujący się w katalogu
\Student\DESK2\Ćwiczenie_12.
 Jeżeli to konieczne zmaksymalizuj okno aplikacji ArcMap.
 Powiększ obraz do pełnego zasięgu.
314
Dokument mapy zawiera dwie ramki danych. Aktywna ramka danych to Analizy Siedlisk –
posiada ona następujące warstwy Rzeki, Siedliska Bobrów i Siedliska Ptactwa Wodnego.
 W oknie Katalog (Catalog), uczyń geobazę Analizy Przestrzenne.gdb jako domyślną.
 Przejdź do Geoprzetwarzanie (Geoprocessing) > Opcje geoprzetwarzania (Geoprocessing
Options) i upewnij się czy opcja Przetwarzanie w tle (Bacground Processing) ma wyłączone
zaznaczenie.
Etap 2: Eksploracja warstw siedlisk
Twoim zadaniem jest zlokalizowanie obszarów, na których występuje wiele siedlisk. Analizę
rozpoczniesz od dodania do tabel kilku pól i obliczenia ich wartości. Dla każdej warstwy
zawierającej dane o siedliskach zostanie dodany atrybut zawierający wartość T (od Tak). Umożliwi
to łatwą lokalizację każdego siedliska, po połączeniu ze sobą warstw w następnych etapach.




Otwórz tabelę atrybutów warstwy Siedliska Ptactwa Wodnego i dodaj do niej nowe pole.
W oknie Dodaj pole (Add Field) w polu Nazwa (Name) wpisz SiedliskaPtaki.
Jako Typ (Type) wybierz Tekst (Text).
Zmień długość z 50 na 5.
Wartości atrybutu będą składały się z kilku liter, więc nie ma potrzeby tworzenia pola o długości
50 znaków. Pozwoli to na zaoszczędzenie rozmiaru pliku tabeli.
 Kliknij OK.
Wartości atrybutu zostaną obliczone za pomocą Kalkulatora Pól.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek SiedliskaPtaki i wybierz Kalkulator pól (Field
Calculator).
 Kliknij OK w oknie ostrzeżenia o obliczaniu wartości poza sesją edycyjną.
 W dolnej części okna Kalkulator pól (Field Calculator) wpisz T wraz z cudzysłowem.
 Kliknij OK.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy SiedliskaPtactwaWodnego. Sprawdź czy atrybut został
utworzony, a jego wartości dodane.
 Jeżeli to konieczne ustaw tabelę na auto ukrywanie.
Zostało dodane pole definiujące siedliska ptactwa wodnego. Podobne pole zostanie teraz dodane
inną metodą do warstwy Siedliska Bobrów.
315
 Otwórz okno ArcToolbox .
 Rozwiń skrzynkę narzędziową Zarządzanie danymi (Data Management Tools) i zestaw
narzędziowy Pola (Fields).






Dwukrotnie kliknij Dodaj pole (Add Field).
W polu Tabela wejściowa (Input Table) z listy rozwijalnej wybierz Siedliska Bobrów.
W polu Pole wartości (Field Name) wpisz SiedliskaBobrów.
W polu Typ (Field Type) wybierz Text.
W polu Długość (Field Length) wpisz 5.
Upewnij się, że zaznaczona jest opcja Pole z pustymi wartościami (Field IsNullable), zaś
opcja Pole Wymagane (Field IsRequired) ma wyłączone zaznaczenie.
 Kliknij OK.
 Kiedy proces zostanie zakończony, zamknij okno Dodaj pole (Add Field).
W następnym etapie wypełnisz wartościami pole SiedliskaBobrów.
 W oknie ArcToolbox, w zestawie narzędzi Pola (Field) dwukrotnie kliknij Oblicz pole
(Calculate Field).
316







W polu Tabela wejściowa (Input Table) z listy rozwijalnej wybierz Siedliska Bobrów.
W polu Nazwa pola (Field Name) wybierz SiedliskaBobrów.
W polu Wyrażenie (Expression) wpisz ”T”.
Pozostaw domyślnie pola opcjonalne.
Kliknij OK.
Zamknij okno Oblicz pole (Calculate Field).
Otwórz tabelę atrybutów warstwy Siedliska Bobrów i zobacz wprowadzone zmiany.
Zostały wprowadzone wartości atrybutu SiedliskaBobrów, które umożliwią ich identyfikację
w następnych etapach ćwiczenia.
W następnym etapie obie warstwy zostaną połączone, dodane pola pozwolą na identyfikację
obszarów gdzie swoje siedliska posiadają ptaki wodne, bobry lub oba gatunki jednocześnie.
Etap 3: Przycięcie rzek do zasięgu siedlisk
Warstwa Siedliska Bobrów pokrywa tylko południową część obszaru w przeciwieństwie
do warstwy Rzeki obejmującej swoim zasięgiem znacznie większy obszar. Postawione zadanie
dotyczy tylko południowej części obszaru, nie ma więc potrzeby przechowywania danych
o rzekach znajdujących się w części północnej. Warstwa Rzeki zostanie zmniejszona do zasięgu
warstwy Siedliska Bobrów, aby pracować tylko z rzekami położonymi na obszarze
zainteresowania.




W menu Geoprzetwarzanie (Geoprocessing) wybierz narzędzie Wytnij (Clip).
Z rozwijalnej listy pola Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz Rzeki.
W polu Obiekty wycinające (Clip Features) wybierz Siedliska Bobrów.
Zapisz warstwę wynikową w geobazie AnalizyPrzestrzenne.gdb pod nazwą
Rzeki_WytnijBobry.
 Kliknij OK .
 Wyłącz widoczność wszystkich warstw w ramce danych poza nową warstwą.
W kolejnych etapach będziesz wykorzystywać rzeki znajdujące się tylko na obszarach siedlisk.
 Zmień symbol wyświetlania warstwy Rzeki_WytnijBobry na ESRI River, Szerokość 2.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Rzeki_WytnijBobry.
W tabeli atrybutów znalazły się tylko atrybuty z oryginalnej warstwy Rzeki. Narzędzie Wytnij nie
zachowało atrybutów z obu wejściowych warstw jak na przykład robi to narzędzie Sumuj lub
Przetnij. Narzędzie Wytnij jest dobrym sposobem na oddzielenie danych potrzebnych
do późniejszych analiz.
 Zamknij tabelę atrybutów.
Etap 4: Utworzenie buforów
317
W celu identyfikacji siedlisk położonych w obszarze 1500 m od rzek, zostanie utworzony dla tej
klasy obiektów bufor o zadanej szerokości. Stosując zapytanie przestrzenne dowiesz się, które
siedliska przecinają bufory rzek.
Wynik zapytania nie będzie ograniczał się tylko do obszaru zainteresowania i nie otrzymasz
jeszcze ostatecznej informacji na temat jak duże jest siedlisko położone w zadanej odległości
od rzeki. Tworzenie buforów obiektów jest tylko wstępnym etapem analiz - często wykonuje się
po nim operację nakładania.
 Wybierz narzędzie Bufor (Buffer). Wskazówka: Znajduje się ono w tym samym menu, co
narzędzie Wytnij (Clip) (menu najczęściej wykorzystywanych narzędzi).
 Dwukrotnie kliknij narzędzie Bufor (Buffer).
 W polu Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz Rzeki_WytnijBobry.
 Wynikową klasę obiektów (Output Feature Class) zapisz w AnalizyPrzestrzenne.gdb jako
Rzeki_Bufor.
 W polu Jednostka Liniowa (Linear unit) wpisz 1500 i jeśli to konieczne zmień jednostki na
Metry (Meters).
Zwróć uwagę na pole Typ Agregowania znajdujące się w dolnej części okna Buforowanie. Można
wybrać opcję agregacji wspólnych granic buforów. Spowoduje to utworzenie jednego obiektu
wynikowego, który nie przechowuje atrybutów obiektów wejściowych. W tym przypadku, nie jest
konieczne zachowanie atrybutów klasy obiektów Rzeki, więc granice zostaną zagregowane.
 W polu Typ agregowania (Dissolve Type) wybierz ALL.
 Kliknij OK .
 Powiększ zasięg wyświetlania do nowej warstwy.
318
 Wyłącz i włącz widoczność warstwy Rzeki_WytnijBobry, aby zobaczyć leżące pod tą
warstwą poligony buforów.
W następnym etapie nałożysz na siebie warstwy z siedliskami w celu uzyskania odpowiedzi na
pytanie: gdzie na opracowywanym obszarze leżą jakiekolwiek siedliska?
Etap 5: Utworzenie sumy warstw siedlisk
W tym etapie zostanie utworzona suma dwóch warstw z danymi o siedliskach, która następnie
posłuży dalszym analizom z wykorzystaniem warstwy z buforami. Poniższa grafika jest ilustracją
schematu działania narzędzia Sumuj.
Warstwa wynikowa będzie przechowywać wszystkie obiekty z warstw wejściowych, poligony
zostaną podzielone w przypadku przecinania się ich granic. Często w wyniku działania Sumuj
powstaje więcej obiektów niż znajduje się w warstwach wejściowych.
 Wybierz narzędzie Sumuj (Union). Wskazówka: jest to często używane narzędzie.
 W polu Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz Siedliska Ptactwa Wodnego, a
następnie Siedliska Bobrów.
 Zapisz Wynikową klasę obiektów w AnalizyPrzestrzenne.gdb jako PtactwoBobry_Suma.
 Kliknij OK.
319
Jeśli ptactwo wodne i bobry posiadają wspólne siedliska wówczas obiektowi zostaną przypisane
atrybuty z obu warstw. Dodane i wyliczone atrybuty z wartościami T pozwolą na identyfikację
wspólnych siedlisk. Dysponując dodatkowymi warstwami siedlisk innych gatunków można
przeprowadzić ich zsumowanie z warstwą PtactwoBobry_Suma.
 Pozostaw tylko włączoną widoczność warstwy PtactwoBobry_Suma.
Warstwa ta powstała w wyniku sumowania warstw z siedliskami. Teraz porównasz tabelę
atrybutów nowopowstałej warstwy z tabelą Siedliska Bobrów.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy PtactwoBobry_Suma oraz Siedliska Bobrów.
 Rozmieść tabele pionowo obok siebie.
W warstwie zostały zawarte pola z warstw wejściowych: Siedliska Bobrów oraz Siedliska Ptactwa
Wodnego. W wynikowej klasie obiektów istnieją obszary, na których nie ma ani bobrów ani
ptactwa wodnego. Dla tych obszarów wartości pól będą wynosić zero lub pozostaną puste.
 Zlokalizuj atrybut SiedliskaBobrów.
 Jeśli to konieczne, przewiń rekordy, aż zobaczysz puste pola.
Puste pola oznaczają obszary, na których nie ma siedlisk bobrów, wartość T oznacza miejsca,
gdzie występują bobry. Analogicznie sytuacja dotyczy pola SiedliskaPtaki.
 Zamknij tabelę atrybutów.
320
Etap 6: Przecięcie warstw siedlisk i buforów rzek
Wszystkie dane o siedliskach zostały zgromadzone w jednej warstwie, która będzie przecięta
z warstwą buforów rzek. Warstwa wynikowa będzie zawierała siedliska znajdujące się
w odległości mniejszej niż 1500 metrów od rzek.
Dlaczego zostanie użyte narzędzie Przetnij (Intersect), a nie Sumuj (Union).
Przecięcie warstw zmniejszy zakres przestrzenny wynikowej klasy obiektów i przeanalizuje tylko
siedliska znajdujące się w odległości do 1500 metrów od rzek. Można użyć również narzędzia
Sumuj, jednak zakres przestrzenny i rozmiar pliku będzie większy a dane bardziej złożone
do interpretacji. Poniższa grafika przedstawia schemat działania narzędzia Przetnij.
W tym przypadku warstwą wejściową (numer 1) jest PtactwoBobry_Suma, a obiektem
przecinającym (warstwa 2) Rzeki_Bufor. Zakres przestrzenny będzie obejmował część wspólną
obu warstw.
 Wybierz narzędzie Przetnij (Intersect).
 W polu Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz PtactwoBobry_Suma a następnie
warstwę Rzeki_Bufor.
 Zapisz Wynikową klasę obiektów w AnalizyPrzestrzenne.gdb jako SiedliskaBufor.
 Kliknij OK .
 Pozostaw tylko włączoną widoczność warstwy SiedliskaBufor.
 Powiększ zasięg wyświetlania do warstwy SiedliskaBufor.
321
Wynikowe poligony przedstawiają miejsca gdzie siedliska przecinają się z buforem rzeki
o szerokości 1500 metrów. W następnym etapie zostanie utworzone zapytanie mające na celu
znalezienie siedlisk znajdujących się wewnątrz buforu i zdefiniowania ilości gatunków
zamieszkujących dany teren.
Etap 7: Wyszukanie siedlisk w odległości 1500 metrów od rzeki
W tym etapie do lokalizacji siedlisk zostanie wykorzystane zapytanie według atrybutu. Celem jest
znalezienie obszarów, na których występuje, co najmniej jedno siedlisko zwierząt, co umożliwi
przypisanie odpowiedniego poziomu ochrony.
 Z menu Selekcja (Selection) kliknij Wybierz według atrybutów (Select By Attributes).
 W polu Warstwa (Layer) wybierz SiedliskaBufor.
 W części zawierającej listę atrybutów, dwukrotnie kliknij na pole SiedliskaBobrów, aby
zostało ono wyświetlone w dolnej części okna.
 Kliknij przycisk z operatorem równości.
 Kliknij przycisk Pobierz wartości unikalne (Get Unique Values).
 Na liście wartości dwukrotnie kliknij T.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy SiedliskaBufor.
Zostało wybranych 230 obiektów, spośród 232, co oznacza dużą gęstość występowania danego
gatunku.
 Wyczyść wyrażenie w oknie Wybierz według atrybutów (Select by Attributes ).
 Utwórz wyrażenie "SiedliskaPtaki" = 'T', w celu znalezienia siedlisk ptaków.
322
 Kliknij Zastosuj (Apply).
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) przejdź do widoku Lista według selekcji (List By
Selection )
.
Zostało wyselekcjonowanych 69 obiektów ze wszystkich 232. Następnie wyszukasz obszary,
na których występują zarówno bobry jak i ptactwo wodne.
 W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes) utwórz wyrażenie wybierające
obiekty, które są siedliskami bobrów i ptactwa wodnego.
 Kliknij OK.
Zostało wybranych 67 poligonów. Dodatkowo, dla każdego z zapytań można utworzyć nowe
warstwy z wybranych obiektów, a także zmienić symbolizację, aby lepiej zwizualizować wyniki
na mapie.
 Wyczyść wybrane obiekty.
 Zapisz dokument mapy.
323
Ćwiczenie 12B: Analiza danych o glebach
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 25 minut
W tym ćwiczeniu ponownie wcielisz się w rolę analityka GIS odpowiedzialnego za analizę gleb
na terenie dwóch stref o numerach 26 i 36. Analiza została zlecona przez dewelopera,
poszukującego terenów nadających się pod budownictwo mieszkaniowe. Twoim zadaniem jest
wyszukanie, jakie typy gleb są zlokalizowane w każdej ze stref i obliczenie pola powierzchni
każdego z typów gleb. W ćwiczeniu zostaną użyte zapytania i narzędzia analiz.
W tym ćwiczeniu:
 zlokalizujesz obiekty używając zapytań,
 przeprowadzisz sumowanie danych z tabeli atrybutów,
 użyjesz narzędzi nakładania do przeprowadzenia analiz.
Etap 1: Aktywowanie ramki danych
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) przejdź do widoku Lista według kolejności
rysowania (List By Drawing Order).
 Kliknij prawym przyciskiem myszy ramkę danych Analizy Gleb i wybierz Uaktywnij
(Activate).
 Przejdź do widoku w Pełnym Zasięgu (Full Extent).
324
Ramka danych zawiera warstwę z danymi o glebach wyświetlaną kolorem ciemno-zielonym oraz
warstwę zawierającą strefy. Warstwa stref ma ustawioną przezroczystość, co umożliwia
widoczność warstwy glebowej.
 Jeżeli to konieczne, uczyń geobazę Analizy Przestrzenne.gdb jako domyślną.
Etap 2: Selekcja obiektów według atrybutów
W pierwszym etapie analizowane strefy zostaną wyselekcjonowane i wyeksportowane do nowej
warstwy. W celu lokalizacji poszukiwanych stref można użyć narzędzia Znajdź lub Wybierz
według atrybutów.
Które z narzędzi w tym przypadku będzie bardziej skuteczne i dlaczego?
Załóżmy, że strefy są potrzebne tylko dla chwilowych analiz. Dlatego, zostanie utworzona warstwa
z wybranych obiektów, a nie nowe źródło danych. W celu odseparowania wybranych stref, zostaną
one wyselekcjonowane według ich numeru.
Z menu Selekcja (Selection) kliknij Wybierz według atrybutów (Select By Attributes).

W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes), z rozwijalnej listy pola Warstwa
(Layer) wybierz Strefy .

Rozpocznij budowę zapytania od dodania ”Strefa_Nr” =

Kliknij Pobierz wartości unikalne (Get Unique Values).

W liście wartości unikalnych, dwukrotnie kliknij numer 26, aby dodać go do wyrażenia.

Została ukończona pierwsza część zapytania. Następnie zostanie dodana druga część wybierająca
strefę o numerze 36.
2.
Który z operatorów OR czy AND zostanie użyty w zapytaniu?
3.
Czy konstrukcja zapytania powinna wyglądać jak ”Strefa_Nr” = 26 OR 36 czy
”Strefa_Nr = 26 OR ” Strefa_Nr” = 36?
325
 Zakończ konstruowanie wyrażenia.
 Kliknij Weryfikuj (Verify), aby sprawdzić poprawność syntaktyczną wyrażenia. Jeśli to
konieczne napraw błędy w składni.
Wyrażenie można zapisać, aby użyć go ponownie w przyszłości. Pozwoli to na zaoszczędzenie
czasu potrzebnego do ponownej budowy zapytania.
 Kliknij Zapisz…(Save…).
 Zapisz wyrażenie jako strefy.exp w katalogu …\Student\DESK2\Ćwiczenie_12.
 W oknie Wybierz według atrybutów (Select By Attributes) kliknij OK.
Strefy zostały wyselekcjonowane na mapie.
 Powiększ zasięg wyświetlanej mapy do wybranych obiektów i wyłącz widoczność warstwy
Gleby, aby wyraźniej wyświetlić wybrane obiekty.
 Utwórz nową warstwę z wybranych obiektów. Wskazówka: Kliknij prawym przyciskiem
myszy warstwę Strefy, wybierz Selekcja (Selection) a następnie Utwórz warstwę z
wybranych obiektów (Create Layer From Selected Features).
Utworzona warstwa istnieje tylko w aktualnym dokumencie mapy. Co zrobić, żeby wykorzystać
tę sama warstwę w innym dokumencie mapy? Nie ma możliwości dodania warstwy selekcji
do innego dokumentu mapy. Gdyby zaistniała taka potrzeba są możliwe dwie opcje: eksport
wybranych stref do nowej klasy obiektów lub pominięcie selekcji w aplikacji ArcMap i użycie
narzędzia geoprzetwarzania Wybierz.
 Wyczyść wybrane obiekty.
326
 Usuń warstwę Strefy selekcja.
Etap 3: Utworzenie pliku shape z wybranych obiektów
W tym etapie dwie wcześniej analizowane przez Ciebie strefy zostaną wyeksportowane do nowej
klasy obiektów.
 Otwórz okno ArcToolbox.
 Rozwiń zawartość skrzynki narzędziowej Analizy (Analisis Tools) a następnie zestaw
narzędzi Ekstrakcja (Extract).
 Dwukrotnie kliknij narzędzie Wybierz (Select).
 W oknie Wybierz (Select) jako Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz Strefy.
Wszystkie narzędzia geoprzetwarzania zapisują obiekty wynikowe, jako klasy obiektów geobazy
lub jako pliki shape. Odbiorca wyników danych używa plików .shp, więc obiekty wynikowe
zostaną zapisane w formacie shapefile.
 W polu Wynikowa klasa obiektów (Output Feature Class) kliknij przycisk Przeglądaj
(Browse).
Jeśli ścieżka zapisu będzie kończyła się na folderze, wówczas zostanie utworzony plik Shape. Jeśli
zostanie wybrana ścieżka do geobazy, wtedy wynik zostanie zapisany, jako Klasa obiektów
geobazy.
 Wybierz ścieżkę …\Student\DESK2\Ćwiczenie_12.
 Zapisz wynik pod nazwą strefy26_36 i kliknij Zapisz (Save).
 Kliknij przycisk SQL
, aby zbudować wyrażenie wybierające.
Okno Kreator zapytań zostało otwarte. Można skonstruować nowe zapytanie lub wczytać zapytanie
już istniejące.
 Na dole okna kliknij Wczytaj… (Load…).
 Jeśli to konieczne zmień ścieżkę dostępu do folderu …\Student\DESK2\ Ćwiczenie_12 ,
wybierz strefy.exp i kliknij Otwórz (Open).
Zapisane wyrażenie zostało wczytane. Wyrażenie może zostać użyte w narzędziu Wybierz, mimo,
że zostało utworzone w oknie Wybierz według atrybutów.
 Kliknij OK.
 W oknie Wybierz (Select) kliknij OK.
Do widoku mapy została dodana warstwa strefy26_36. W warstwie znajdują się te same obiekty,
które występowały w warstwie Strefy Selekcja. W przeciwieństwie do Strefy Selekcja nowa
warstwa może zostać dodana do innych dokumentów mapy, ponieważ została zapisana, jako plik
shape na dysku twardym.
327
W następnym etapie nowy plik shape zostanie użyty w zapytaniu przestrzennym, aby uzyskać
odpowiedź na pytanie, jakie typy gleb występują w określonych strefach.
Etap 4: Przestrzenny wybór obiektów
Zapytania przestrzenne pozwalają na wybór obiektów w oparciu o relacje przestrzenne, jakie
zachodzą pomiędzy obiektami na mapie. Na przykład, można wybrać: miasta leżące wewnątrz
powiatu, działki ewidencyjne znajdujące się w strefie zalewowej, lub klientów mieszkających
w odległości jednego kilometra od placówki banku. Tak jak zapytanie według atrybutów,
rezultatem zapytania przestrzennego jest wyselekcjonowany zbiór obiektów w dokumencie mapy,
a nie nowa Klasa obiektów.
 Włącz widoczność warstw Gleby i Strefy.
Zostały wyświetlone granice dwóch stref zasłaniające warstwę Gleb. W następnym etapie zostaną
wybrane gleby leżące wewnątrz analizowanych stref.
 W menu Selekcja (Selection) kliknij Wybierz według położenia (Select By Location).
Zadaniem jest wybór obiektów z warstwy Gleby, które przecinają obiekty z warstwy strefy26_36.
 W rozwijalnej listy pola Metoda selekcji (Selection method) kliknij Wybierz obiekty z (select
features from).
 Na liście warstw zaznacz kontrolkę znajdującą się po lewej stronie warstwy Gleby.
 Jeśli to konieczne, w rozwijalnym polu Warstwa Źródłowa (Target layer(s)) wybierz
strefy26_36.
328
 Z rozwijalnej listy pola Metoda selekcji przestrzennej (Spatial selection method) rozwiń
wszystkie dostępne opcje i zapoznaj się z nimi.
Jest to lista dostępnych związków przestrzennych. Istnieje kilka typów związków pozwalających
na wybór gleb z obszaru analiz. Metodą prób i błędów przeanalizujesz, który z nich jest
odpowiedni do rozwiązania zadania.
 Jeśli to konieczne, wybierz z listy Obiekty warstw(y) docelowej przecinają się z obiektem
warstwy źródłowej (Target layer(s)features intersect the Source layer feature).
Wybrane zapytanie oznacza: „Chcę wybrać wszystkie obiekty z warstwy Gleby, które przecinają
obiekty z warstwy strefy26_36”.
 Kliknij Zastosuj (Apply).
 Powiększ zasięg wyświetlanych danych do pełnego zasięgu
.
 Jeśli to konieczne, przesuń okno Wybierz według położenia (Select By Location), aby
zobaczyć wyświetlaną mapę.
329
Zastosowanie związku Przecinanie spowodowało zaznaczenie wielu obiektów z warstwy Gleby.
4.
Dlaczego niektóre typy gleb występują poza zasięg obszaru analiz?
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Gleby.
 Kliknij przycisk Wybrane (Show selected records).
Zostało wybranych 38 obiektów z warstwy Gleby. Używając wyników zapytania można
dowiedzieć się, jakie typy gleb znajdują się na terenie dwóch gmin, ale czy istnieje możliwość
dokładnego obliczenia pola powierzchni każdego z poligonów? Niedługo odpowiesz na to pytanie.
Teraz zapoznasz się z pozostałymi zapytaniami przestrzennymi.
 Wyczyść wybrane obiekty, pokaż wszystkie rekordy w tabeli atrybutów i ukryj tabelę.
 W oknie Wybierz według położenia (Select By Location) zmień związek na Obiekty
warstw(y) docelowej są całkowicie wewnątrz obiektu warstwy źródłowej (Target layer(s)
features are completely within the Source layer feature).
 Kliknij Zastosuj (Apply).
 Powiększ zasięg wyświetlania do obszaru analizy.
330
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Gleby.
Zaznaczony związek spowodował wybranie siedmiu poligonów z warstwy Gleby. Jeśli poligon
wykraczał poza zasięg stref wówczas nie został on wybrany.
5.
Który z użytych związków wybiera wszystkie obiekty z warstwy Gleby leżące na obszarze
stref?
Ponieważ związek Przecinania umożliwia bardziej dokładną reprezentację poligonów gleb
w obszarze analiz, zostanie on użyty w następnym poleceniu.
 W oknie Wybierz według położenia (Select By Location) zmień związek ponownie na
Obiekty warstw(y) docelowej przecinają się z obiektem warstwy źródłowej (Target
layer(s)features intersect the Source layer feature).
 Kliknij OK.
W następnym etapie dokonasz podsumowania tabeli atrybutów, co pozwoli na poznanie, jakie typy
gleb leżą na obszarze analizowanych stref.
Etap 5: Podsumowanie tabeli atrybutów
Podsumowanie tabeli umożliwia zliczenie obiektów posiadających tę samą wartość danego
atrybutu (na przykład: jak wiele jest obiektów, które w atrybucie TypGleby mają wpisaną wartość
bielicowe). Podsumowanie może obliczać statystyki atrybutów (na przykład: jakie jest średnie pole
powierzchni obiektów, z wpisanymi wartościami bielicowe w atrybucie TypGleby).
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Gleby.
331
Jeśli w tabeli są wybrane obiekty, wówczas podsumowanie będzie obliczone tylko dla
wyselekcjonowanych rekordów.
 Przewiń w prawą stronę tabelę atrybutów i znajdź pole Gleby.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola i wybierz Podsumuj (Summarize).
 W oknie Podsumuj (Summarize) w sekcji numer 2, znajdź pole AREA_SQM i je rozwiń.
Uwaga: Pole to przechowuje pole powierzchni wyrażone w metrach kwadratowych.
Konieczne jest wskazanie rodzajów statystyk, które mają zostać obliczone.
 Zaznacz opcję Suma (Sum).
 Znajdź pole AREA_AC i zaznacz opcję Suma (Sum).
Uwaga: Pole to przechowuje pole powierzchni wyrażone w akrach.
Aplikacja ArcMap obliczy dla każdego typu gleb całkowite pole powierzchni w metrach
kwadratowych oraz akrach i zapisze rezultaty w tabeli wynikowej.
 Kliknij przycisk Przeglądaj (Browse), zlokalizowany po prawej stronie pola Podaj tabelę
wynikową (Specify output table).
 W polu Typ (save as type) wybierz Tabele geobazy plikowej i osobistej (File and Personal
Geodatabase tables).
 Zapisz wynikową tabelę w …\Student\DESK2\Ćwiczenie_12\AnalizyPrzestrzenne.gdb jako
Gleby_Statystyki i kliknij Zapisz (Save).
 Na dole okna, upewnij się czy została zaznaczona opcja Podsumuj tylko wybrane rekordy
(Summarize on the selected records only).
332
 W oknie Podsumowanie (Summarize) kliknij OK.
 Aby dodać tabelę do dokumentu mapy , ponownie kliknij OK.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents), otwórz tabelę Gleby_Statystyki.
Wynik pokazuje, jakie typy gleb znajdują się w obu strefach. Pole Count _Gleby przechowuje
liczbę poligonów każdego z typów gleb. W następnym etapie, znajdziesz pole powierzchni
każdego z istniejących typów gleb na terenie analizowanych stref.
 Jeśli to konieczne, przewiń tabelę do pól Sum_AREA_SQM i Sum_AREA_AC.
Wartości reprezentują pola powierzchni typów gleb, które przecinają strefy. Zasięg wybranych gleb
wykracza poza zasięg dwóch stref, więc obliczone pola powierzchni nie ograniczają się do granic
stref. W następnym etapie poligony gleb zostaną przycięte do granic stref i ponownie zostaną
obliczone statystyki.
333
 Ukryj tabelę atrybutów.
 Wyczyść wybrane obiekty.
Etap 6: Wyszukanie typów gleb w zasięgu stref
Narzędzia nakładania łączą obiekty oraz ich atrybuty. W tym etapie zostaną nałożone na siebie
warstwa z danymi o glebach oraz warstwa strefowa. Wynikowa Klasa obiektów posłuży
do obliczenia pola powierzchni gleb na terenie analizowanych stref.
 W oknie ArcToolbox, rozwiń skrzynkę narzędziową Analizy (Analysis Tools) i rozwiń
zestaw narzędzi Nakładanie (Overlay).
Z całej listy narzędzi tylko dwa z nich mogą pomóc w rozwiązaniu Twojego zadania: Przetnij
i Sumuj.
6.
Jeśli zostanie użyte narzędzie Sumuj dla warstw Gleby oraz strefy26_36, jaki zasięg
przestrzenny będzie posiadał plik wynikowy?
7.
Jeśli użyjesz narzędzia Przetnij, jaki zasięg przestrzenny otrzyma plik wynikowy?
8.
Które z narzędzi Sumuj czy Przetnij, będzie bardziej pomocne w rozwiązaniu zadania?
Dlaczego?
 Otwórz odpowiednie narzędzie.
Okno dialogowe zostało otwarte. Po pierwsze trzeba zdefiniować Obiekty wejściowe – są
to warstwy, które mają zostać ze sobą przecięte.
 W polu Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz warstwę strefy26_36.
 Ponownie w polu Obiekty wejściowe (Input Features) wybierz warstwę Gleby.
334
 Zapisz Wynikową klasę obiektów w
…\Student\DESK2\Ćwiczenie_12\AnalizyPrzestrzenne.gdb jako Gleby_w_strefach
 Kliknij OK i po ukończeniu procesu zamknij okno dialogowe.
 W Tabeli zawartości (Table Of Contents) pozostaw widoczną jedynie warstwę
Gleby_w_strefach.
 Powiększ zasięg wyświetlania do nowej warstwy.
Poligony Gleb zostały podzielone na granicach Stref. Teraz może zostać obliczone pole
powierzchni.
 Otwórz tabelę atrybutów warstwy Gleby_w_strefach.
Pole Shape_Area zostało automatycznie zaktualizowane, ponieważ jest to atrybut zarządzany przez
aplikację ArcMap.
 Jeśli to konieczne, przewiń tabelę do pól AREA_SQM i AREA_AC.
Te pola zostały dodane przez użytkownika, więc trzeba je zaktualizować manualnie. Najpierw
zostanie obliczone pole powierzchni gleb wyrażone w metrach kwadratowych.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola AREA_SQM i wybierz Oblicz geometrię
(Calculate Geometry).
335
 Jeśli to konieczne, kliknij przycisk Tak (Yes) w oknie ostrzeżenia o obliczaniu wartości
atrybutów poza sesją edycyjną.
 W oknie Oblicz geometrię (Calculate Geometry) sprawdź czy jednostkami są Metry
Kwadratowe [sq m] (Square Feet US [sq ft] ).
 Jeśli to konieczne, przeciągnij okno Oblicz geometrię (Calculate Geometry), aby zobaczyć
pole AREA_SQM w tabeli atrybutów.
 Kliknij OK.
Pole AREA_SQM zostało zaktualizowane. Teraz zostanie obliczone pole powierzchni wyrażone
w akrach.
 Kliknij prawym przyciskiem myszy nagłówek pola AREA_AC i wybierz Oblicz geometrię
(Calculate Geometry).
 Jeśli to konieczne, kliknij przycisk Tak (Yes) w oknie ostrzeżenia.
 Zmień jednostki na Akry US [ac] (Acres US [ac]).
 Kliknij OK.
Wartości atrybutu zostały zaktualizowane.
Tabela atrybutów zawiera również atrybuty z warstwy Strefa.
 Przewiń tabelę atrybutów w lewą stronę i znajdź pole Strefa Nr.
 Przewiń tabelę atrybutów dopóki wartości atrybutu nie zmienią się z 26 na 36.
Atrybut Strefa Nr został pobrany z warstwy Strefy. Używając narzędzi nakładania (jak na przykład
Przetnij), wszystkie atrybuty z warstw wejściowych są zachowane w warstwie wyjściowej. Teraz
można zbudować zapytanie, aby znaleźć obiekty o określonym typie gleb i dowiedzieć się, w której
ze stref się one znajdują. Aby wyszukać gleby znajdujące się na terenie stref i zapisać je w nowej
warstwie, która będzie zawierała jedynie atrybuty z warstwy gleby (atrybuty z warstwy strefy
zostaną pominięte) można użyć narzędzia Wytnij.
Teraz zostanie wykonane podsumowanie tabeli atrybutów i porównanie jej wyników z poprzednio
otrzymanymi wartościami.
 Podsumuj pole Gleby tak jak zostało to wykonane poprzednio.
336
- zaznacz opcję Suma (Sum) dla pól AREA_SQM i AREA_AC.
- zapisz plik wynikowy w \Student\DESK2\Ćwiczenie_12\AnalizyPrzestrzenne.gdb jako
Przetnij_Statystyki.




Kliknij OK w oknie Podsumowanie (Summarize).
Kliknij Tak (Yes) w oknie ostrzeżenia o dodaniu tabeli do widoku mapy.
Otwórz tabele: Przetnij_Statystyki oraz Gleby_Statystyki i ustaw je obok siebie.
Porównaj otrzymane wartości pól powierzchni.
Wartości uzyskane w wyniku użycia narzędzia Przetnij są znacznie mniejsze od tych otrzymanych
za pomocą zapytania przestrzennego, ponieważ poligony zostały obcięte do granic stref.
Można teraz utworzyć mapę, wykres lub raport ilustrujący rozkład występowania różnych typów
gleb na terenie analizowanych stref jak i obszar, na którym występuje określony typ gleb.
Zapamiętaj, że zaletą używania narzędzi nakładania jest zachowanie wszystkich atrybutów
z warstw wejściowych w wynikowej klasie obiektów.
 Kliknij narzędzie Identyfikuj (Identify), a następnie kliknij na dowolny kontur gleb.
W polu Identyfikuj zostały wyświetlone powiązane z obiektem atrybuty z warstwy Gleby i Strefy.
 Zamknij okno Identyfikuj (Identify).
 Zapisz dokument mapy i zamknij aplikację ArcMap.
 Jeżeli chcesz zmienić symbolizację mapy i utworzyć kompozycję mapy przejdź
do następnego ćwiczenia, w innym przypadku zamknij aplikację ArcMap.
337
Ćwiczenie 12C: (Opcjonalne) Symbolizacja warstw i
utworzenie kompozycji mapy
Szacowany czas wykonywania ćwiczenia: 10 minut
W poprzednich ćwiczeniach przedstawione zostały sposoby symbolizowania warstw
przedstawionych na mapie, jak również dokonano utworzenia przykładowej kompozycji mapy.
W tym ćwiczeniu wykorzystasz zdobyte już umiejętności i zmodyfikujesz własną mapę.
W tym ćwiczeniu:
 dokonasz zmiany symbolizacji warstw na mapie,
 utworzysz i wyeksportujesz mapę.
Etap 1: Utworzenie i wyeksportowanie kompozycji mapy
Poniżej znajdują się wskazówki, które mogą Ci pomóc wykonać ćwiczenie.
 Jeżeli chcesz utworzyć własną mapę glebową:
 utwórz warstwę selekcji dla stref, które będą podlegały Twojej analizie,
 dokonaj (według własnego uznania) zmiany symbolizacji, aby wyróżnić wybrane
strefy,
 wykorzystaj wszystkie strefy, jako podkład dla Twojej mapy.
 Jeżeli chcesz wykorzystać mapę utworzoną we wcześniejszym ćwiczeniu:
 dokonaj (według własnego uznania) zmiany symbolizacji, aby wyróżnić wybrane
strefy,
 wykorzystaj wszystkie strefy, jako podkład dla Twojej mapy.
 Utwórz Widok kompozycji. (Pamiętaj, aby pracować z paskiem narzędziowym Kompozycja
(Layout) w trakcie edycji widoku kompozycji)
 Wyeksportuj mapę do pliku PDF.
 Zapisz wprowadzone zmiany.
 Zamknij aplikację ArcMap.
338
Podsumowanie
Dlaczego działania analityczne prowadzone są według powtarzalnego schematu, a nie
według schematu ciągłego?
2.
Posiadamy dwie warstwy: działki i lasy. Chcemy obliczyć powierzchnię działek pokrytą
przez lasy. Z którego narzędzia nakładania powinniśmy skorzystać? Co będzie zawierała
wynikowa Klasa obiektów?
3.
Która z operacji nakładania wymaga, aby Obiekty wejściowe były poligonami?
339
Odpowiedzi do ćwiczenia 12
Ćwiczenie 12A: Analizy przestrzenne
Dlaczego zostanie użyte narzędzie Przetnij a nie Sumuj?
Odpowiedź: Obszarem opracowania jest tylko powierzchnia wewnątrz buforu. Narzędzie
Przetnij ograniczy zasięg pliku wynikowego do szukanego terenu, podczas gdy narzędzie
Sumuj utworzy plik z dużo większym zasięgiem przestrzennym.
Ćwiczenie 12B: Analiza danych o glebach
Które z narzędzi w tym przypadku będzie bardziej skuteczne i dlaczego?
Odpowiedź: Wybierz według atrybutów będzie bardziej skuteczne, ponieważ pozwoli na
wybór obiektów i utworzenie warstwy z selekcji lub wyeksportowanie ich do nowej
warstwy. Narzędzie Znajdź będzie mniej skuteczne, ponieważ nie wybierze ono szukanych
obiektów: konieczne by było znalezienie i wyselekcjonowanie każdego obiektu oddzielnie
przed utworzeniem warstwy z selekcji lub eksportowaniem.
Który z operatorów OR czy AND zostanie użyty w zapytaniu?
Odpowiedź: OR.
Czy konstrukcja zapytania powinna wyglądać jak ”Strefa_Nr” = 26 OR 36 czy ”Strefa_Nr” =
26 OR ” Strefa_Nr” = 36?
Odpowiedź: ”Strefa_Nr” = 26 OR ” Strefa_Nr” = 36”.
Dlaczego niektóre typy gleb występują poza zasięg obszaru analiz?
Odpowiedź: Posługując się związkiem Przetnij, wszystkie obiekty, które częściowo leżą
w obszarze analiz są wybrane. Poligony te są bardzo duże i zostaną wyselekcjonowane
nawet jeśli tylko mała część będzie leżeć w zasięgu strefy.
Który z użytych związków wybiera wszystkie obiekty z warstwy Gleby leżące na obszarze
stref?
Odpowiedź: Przetnij.
Jeśli zostanie użyte narzędzie Sumuj dla warstw Gleby oraz strefy26_36, jaki zasięg
340
przestrzenny będzie posiadał plik wynikowy?
Odpowiedź: Zasięg przestrzenny pliku wynikowego będzie identyczny z zasięgiem warstwy
Gleby. Wszystkie obiekty z obu warstw będą zachowane w wynikowej klasie obiektów.
Jeśli użyjesz narzędzia Przetnij, jaki zasięg przestrzenny otrzyma plik wynikowy?
Odpowiedź: Zasięg przestrzenny pliku wynikowego będzie identyczny z zasięgiem warstwy
strefy26_36. Obiekty z obu warstw zlokalizowane w części lub całości wewnątrz wspólnego
obszaru będą zachowane w wynikowej klasie obiektów.
Które z narzędzi Sumuj czy Przetnij, będzie bardziej pomocne w rozwiązaniu zadania?
Dlaczego?
Odpowiedź: Przetnij, ponieważ analizy ograniczają się do zasięgu dwóch stref.
Podsumowanie
Dlaczego działania analityczne prowadzone są według powtarzalnego schematu, a nie
według schematu ciągłego?
Odpowiedź: Ponieważ wyniki z pierwszego zapytania mogą prowadzić do powstania
następnych pytań lub odkryć nowe problemy geograficzne.
2.
Posiadamy dwie warstwy: działki i lasy. Chcemy obliczyć powierzchnię działek pokrytą
przez lasy. Z którego narzędzia nakładania powinniśmy skorzystać? Co będzie zawierała
wynikowa Klasa obiektów?
Odpowiedź: Przetnij. Wynikowa klasa będzie zawierała tylko nakładające się na siebie
obszary oraz atrybuty dla obu warstw.
3.
Która z operacji nakładania wymaga, aby Obiekty wejściowe były poligonami?
Odpowiedź: Sumuj.
341