dr Stanisław Latek

Transkrypt

dr Stanisław Latek

System prawny w zakresie bjior w Polsce,
a budowa elektrowni jądrowej
Piotr Korzecki
Stanisław Latek
Konferencja
„Energetyka jądrowa i odnawialne źródła energii w świetle
zrównoważonego rozwoju”
18 września 2008, Centrum Prasowe Foksal, Warszawa
National Atomic Energy Agency
Krucza 36, 00-522 Warsaw
Państwowa Agencja Atomistyki
ul. Krucza 36, 00-522 Warszawa
Elektrownia jądrowa różni się od wszelkich innych instalacji
przemysłowych, gdyż jej eksploatacja:
•
•
ma wpływ na środowisko liczony w setkach tysięcy lat
ewentualna awaria EJ może mieć skutki globalne
PRZEPISY NARODOWE MUSZĄ BYĆ
ZHARMONIZOWANE W SKALI ŚWIATOWEJ
stąd wynika potrzeba stworzenia możliwie uniwersalnego
międzynarodowego systemu prawnego
Przepisy międzynarodowe, których Polska jest
stroną:
• Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej,
• Konwencje i inne umowy międzynarodowe, w tym umowy
bilateralne z państwami sąsiadującymi,
• Prawo pochodne UE – w tym najważniejsze dyrektywy
i rozporządzenia
RP jest stroną następujących umów
międzynarodowych:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Konwencji o wczesnym powiadamianiu o awarii jądrowej
Konwencji o pomocy w przypadku awarii jądrowej
Konwencji bezpieczeństwa jądrowego
Wspólnej konwencji bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym
paliwem jądrowym i bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami
promieniotwórczymi
Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych i obiektów jądrowych
Konwencji wiedeńskiej o odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe
Wspólnego protokołu dotyczącego stosowania Konwencji wiedeńskiej i
Konwencji paryskiej
Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej
Porozumienia o zabezpieczeniach materiałów jądrowych i Protokołu
dodatkowego do tego Porozumienia
Konwencji dotyczącej ochrony pracowników przed promieniowaniem
jonizującym
Podstawą prawa krajowego jest Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe
Dyrektywy Unii Europejskiej
• dyrektywa Rady 96/29/Euratom z dnia 13 maja 1996 r. ustanawiającej
podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników i
ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania
jonizującego (Dz.Urz. WE L 159 z 29.06.1996, str. 1; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 2, str. 291);
• dyrektywa Rady 89/618/Euratom z dnia 27 listopada 1989 r. w sprawie
informowania ogółu społeczeństwa o środkach ochrony zdrowia, które będą
stosowane oraz działaniach, jakie należy podjąć w przypadku pogotowia
radiologicznego (Dz.Urz. WE L 357 z 07.12.1989, str. 31; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 1, str. 366);
• dyrektywa Rady 90/641/Euratom z dnia 4 grudnia 1990 r. w sprawie
praktycznej ochrony pracowników zewnętrznych, narażonych na
promieniowanie jonizujące podczas pracy na terenie kontrolowanym (Dz.Urz.
WE L 349 z 13.12.1990, str. 21, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 405, z późn. zm.);
• dyrektywa Rady 92/3/Euratom z dnia 3 lutego 1992 r. w sprawie nadzoru i
kontroli przesyłania odpadów radioaktywnych między Państwami
Członkowskimi oraz do Wspólnoty i poza jej obszar (Dz. Urz. WE L 35 z
12.02.1992, str. 24; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str.
90).
Dyrektywy Unii Europejskiej (c.d.)
• dyrektywa Rady 97/43/Euratom z dnia 30 czerwca 1997 r. w sprawie
ochrony zdrowia osób fizycznych przed niebezpieczeństwem
wynikającym z promieniowania jonizującego związanego z badaniami
medycznymi oraz uchylającej dyrektywę 84/466/Euratom (Dz.Urz. WE
L 180 z 09.07.1997, str. 22, z późn. zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 15, t. 3, str. 332, z późn. zm.);
• dyrektywa Rady 2003/122/Euratom z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie
kontroli wysoce radioaktywnych źródeł zamkniętych i odpadów
radioaktywnych (Dz.Urz. UE L 346 z 31.12.2003, str. 57; Dz.Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 694).;
• dyrektywa Rady 2006/117/EURATOM z dnia 20 listopada 2006 r. w
sprawie nadzoru oraz kontroli nad przemieszczaniem odpadów
promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego (Dz. Urz. UE L
337 z 5.12.2006 s. 21)
Najważniejsze Rozporządzenia UE
• Rozporządzenie Rady (EURATOM) NR 1493/93 z dnia 8 czerwca
1993 r. w sprawie przesyłania substancji radioaktywnych między
Państwami Członkowskimi
• Rozporządzenie Komisji (Euratom) Nr 302/2005 z dnia 8 lutego 2005 r.
w sprawie stosowania zabezpieczeń przyjętych przez Euratom
• Rozporządzenie 737/90/EWG z dnia 22 marca 1990 r. w sprawie
warunków regulujących przywóz produktów rolnych pochodzących z
państw trzecich w następstwie wypadku w elektrowni jądrowej w
Czarnobylu
• Rozporządzenie 3954/87/Euratom z dnia 22 grudnia 1987 r.
ustanawiające maksymalne dozwolone poziomy skażenia
radioaktywnego środków spożywczych oraz pasz po wypadku jądrowym
lub w każdym innym przypadku pogotowia radiologicznego
•National Atomic Energy Agency
USTAWA
z dnia 29 listopada 2000 r. –
Prawo atomowe
(Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 oraz z 2008 r.
Nr 93, poz. 583)
Postanowienia ogólne
Ustawa określa m.in.:
1) działalność w zakresie pokojowego wykorzystania energii atomowej;
2) obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wykonującej
tę działalność;
3) organy właściwe w sprawach bezpieczeństwa jądrowego
i ochrony radiologicznej;
4) kary pieniężne za naruszenie przepisów bjior;
5) zasady monitorowania skażeń promieniotwórczych;
6) działania podejmowane w przypadku zdarzeń radiacyjnych;
7) szczególne zasady ochrony osób przed zagrożeniami wynikającymi
ze stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych;
Instrumenty służące zapewnieniu ochrony radiologicznej
Zasady podstawowe:
• Reglamentacja działalności związanej z narażeniem
• Kontrola działalności związanej z narażeniem
• Odpowiedzialność kierownika jednostki organizacyjnej –
obowiązki
• Konieczność uzasadniania nowych działalności
• Ograniczenie maksymalnych dawek promieniowania
jonizującego otrzymywanych przez pracowników i ludność
(dawki graniczne)
• Optymalizacja narażenia
• Zastosowanie ustawy także do działalności wykonywanej w
warunkach zwiększonego, w wyniku działania człowieka,
narażenia na naturalne promieniowanie jonizujące
USTAWA ZAPEWNIA - ODDZIELENIE FUNKCJI
PROMOCYJNYCH OD NADZORCZYCH
Minister Gospodarki
Prezes PAA
• wykorzystanie energii
atomowej na potrzeby
społeczno –
gospodarcze kraju
• bezpieczeństwo
jądrowe i ochrona
radiologiczna
Dozór jądrowy
Dozór jądrowy, czyli system bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej (bjior), to całość
przedsięwzięć prawnych, organizacyjnych i technicznych,
zapewniających zadawalający stan bezpieczeństwa
jądrowego i radiacyjnego (z uwagi na eksploatację w kraju i
za jego granicami obiektów jądrowych oraz prowadzenie
innej działalności z wykorzystaniem źródeł promieniowania
jonizującego).
System ten funkcjonuje na podstawie ustawy
Prawo atomowe oraz aktów prawnych niższego rzędu,
jak również rozporządzeń UE oraz traktatów i konwencji
międzynarodowych, których Polska jest stroną.
Organy dozoru jądrowego
Organami dozoru jądrowego, o których mowa
w art. 63 ust. 2 pkt 1 Prawa atomowego, są:
1) Prezes Agencji jako naczelny organ dozoru jądrowego;
2) Główny Inspektor Dozoru Jądrowego jako organ wyższego
stopnia w stosunku do inspektorów dozoru jądrowego;
3) inspektorzy dozoru jądrowego.
Niezależność dozoru jądrowego – wymóg prawa
międzynarodowego
Wynika z:
1) Konwencji bezpieczeństwa jądrowego,
2) Wspólnej konwencji postępowania z odpadami
promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym
Aspekty niezależności dozoru jądrowego:
1)
2)
3)
4)
Polityczny – dozór jest wolny od nacisków politycznych
Legislacyjny – niezależność i funkcje dozoru wynikają z przepisów
Finansowy – dostateczne środki finansowe na działalność
Kompetencyjny – posiada merytoryczną wiedzę w zakresie
podlegającym jego nadzorowi
5) Informacyjny – jest umocowany prawnie do komunikowania decyzji,
wymagań, opinii
6) Międzynarodowy – umocowany do współpracy z innymi dozorami i
organizacjami międzynarodowymi
REGLAMENTACJA DZIAŁALNOŚCI Z OBIEKTEM
JĄDROWYM
(ZASTRZEŻENIE: omawiamy tu reglamentację jedynie z punktu widzenia
bjior)
Zezwolenia (Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki)
wymaga:
budowa
rozruch
próbna eksploatacja
stała eksploatacja
likwidacja
OBIEKT JĄDROWY - obiekt lub urządzenie przeznaczone
do wytwarzania, stosowania, przetwarzania, wzbogacania
izotopowego, przechowywania, składowania materiału
jądrowego w ilości umożliwiającej zrealizowanie
samopodtrzymującej się reakcji rozszczepienia jądrowego,
w szczególności elektrownie, elektrociepłownie i ciepłownie
z energetycznymi reaktorami jądrowymi oraz badawcze,
doświadczalne i inne reaktory jądrowe
- od rozpoczęcia budowy do zakończenia likwidacji;
Zezwolenia wydaje
Wniosek o
wydanie
zezwolenia
wraz z
wymaganymi
dokumentami
składa
Prezes PAA
• inwestor
• kierownik jednostki
eksploatującej
DOKUMENTY, JAKIE NALEŻY DOŁĄCZYĆ DO
WNIOSKU O WYDANIE ZEZWOLENIA:
Dokument podstawowy
Dokumenty dodatkowe
(niezależny od rodzaju
działalności jaka ma być
wykonywana):
(uzależnione od rodzaju
działalności) m. in.:
• uzasadnienie podjęcia
działalności
• raport bezpieczeństwa
• program bjior
• opis zasad ochrony fizycznej
• okres prowadzenia
• instrukcja eksploatacji
• proponowane ograniczniki
dawek
• plany postępowania na
wypadek zdarzeń radiacyjnych
DOKUMENTY DODATKOWE
I. Zezwolenie na budowę obiektu jądrowego:
1) raport bezpieczeństwa:
•
szczegółowa charakterystyka obiektu jądrowego
•
analiza bjior w warunkach normalnych oraz
zdarzeń radiacyjnych
2) program bjior wszystkich etapów budowy obiektu
3) opis zasad ochrony fizycznej obiektu jądrowego
4) opis zasad zapewnienia jakości w fazie rozruchu i
eksploatacji
II. Zezwolenie na rozruch lub próbną eksploatację obiektu:
1)
2)
3)
4)
raport bezpieczeństwa dla tych działalności
program rozruchu obiektu jądrowego
instrukcja eksploatacji obiektu jądrowego
opis proponowanych eksploatacyjnych warunków i
ograniczeń
5) oświadczenie inwestora o przeprowadzeniu wymaganych
odbiorów i badań technologicznych systemów mających
wpływ na bjior oraz o gotowości obiektu do rozruchu
6) plany postępowania na wypadek zdarzeń radiacyjnych
7) oświadczenie inwestora, ze dysponuje pracownikami o
wymaganych kwalifikacjach + kopie uprawnień
8) opis zasad organizacji prac remontowych
9) oświadczenie inwestora obiektu o posiadaniu dokumentacji
powykonawczej dla urządzeń, systemów i konstrukcji
budowlanych
10) opis zasad postępowania z odpadami promieniotwórczymi
11) opis zasad gospodarki paliwem świeżym i wypalonym
II. Zezwolenie na rozruch lub próbną eksploatację obiektu (2):
12) opis zasad i procedur kontroli narażenia pracowników na
promieniowanie jonizujące oraz kontroli środowiska pracy
i otoczenia obiektu
13) opis zasad i procedur uwolnień substancji promieniotwórczych do
środowiska
14) wyniki pomiarów radiologicznych w środowisku
15) program bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
rozruchu obiektu
16) opis ochrony fizycznej obiektu jądrowego
III. Zezwolenie na stałą eksploatację obiektu
jądrowego:
1) dokumenty wymagane na etapie rozruchu obiektu
jądrowego uaktualnione w oparciu o wyniki rozruchu
tego obiektu
2) sprawozdanie inwestora obiektu z rozruchu obiektu wraz
z protokołem wykonanych badań
3) program eksploatacji obiektu w tym konserwacji,
okresowych badań, prób i kontroli eksploatacyjnych
4) program kontroli narażenia pracowników na promieniowanie
jonizujące oraz kontroli środowiska pracy i środowiska w
otoczeniu obiektu
5) program bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
eksploatacji
IV. Zezwolenie na likwidację obiektu jądrowego:
1) uzasadnienie likwidacji
2) zakres likwidacji
3) program inwentaryzacji aktywności izotopów promieniotwórczych w
obiekcie jądrowym
4) program likwidacji, w tym harmonogram prac, techniki, narzędzia i
procedury likwidacji oraz postępowanie z usuwanymi z obiektu odpadami
promieniotwórczymi
5) analiza narażenia pracowników na promieniowanie jonizujące
6) ocena oddziaływania obiektu na środowisko podczas procesu likwidacji
oraz po jego zakończeniu
7) program pomiarów promieniowania jonizującego i skażeń
promieniotwórczych w obiekcie i w jego otoczeniu po zakończeniu
procesu likwidacji
8) plany postępowania na wypadek awarii podczas likwidacji obiektu
jądrowego
9) program bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej likwidacji
Podjęcie decyzji w
przedmiocie
wydania zezwolenia
Poprzedzone analizą,
czy zostały spełnione
wymagane prawem
warunki wykonywania
działalności
+ dodatkowo (vide art.35 ust.3 Prawa atomowego):
rozwiązania techniczne i organizacyjne, które w
świetle osiągnięć nauki i techniki są niezbędne do
tego, aby narażenie osób i skażenie środowiska
było możliwie jak najmniejsze
Procedura udzielania zezwoleń związanych z obiektami jądrowymi
wniosek o zezwolenie
zezwolenie
WNIOSKODAWCA
UŻYTKOWNIK *)
PREZES
PAŃSTWOWEJ AGENCJI
ATOMISTYKI
i
Główny Inspektor
Dozoru Jądrowego
polecenie
projekt
przygotowania zezwolenia
zezwolenia
dodatkowe
dane
wymagane
przez PAA
kopia
zezwolenia
Departament Bezpieczeństwa Jądrowego
i Radiacyjnego
kontrole
i zalecenia
konsultacje
na życzenie
wnioskodawcy
(Wydział Analiz i Nadzoru Obiektów
Jądrowych)
• analiza dokumentacji dołączonej do wniosku
EKSPERCI ZEWNĘTRZNI
(w razie potrzeby)
• kontrole
• analiza wyników kontroli
• przygotowanie projektu zezwolenia
• rejestracja zezwoleń
Kontrola działalności związanej z narażeniem
przez organy dozoru
Zasada – kto wydaje zezwolenie ten kontroluje,
ale
organy dozoru jądrowego mają szersze
kompetencje, mogą kontrolować także
jednostki nie wykonujące działalności
z narażeniem, co do których istnieje
podejrzenie, że na ich terenie znajdują
się materiały jądrowe lub źródła
promieniowania jonizującego
Uprawnienia organów dozoru jądrowego w związku z
prowadzoną kontrolą:
1)
2)
3)
4)
5)
wstęp o każdej porze do środków transportu i na teren jednostek
organizacyjnych
wgląd do dokumentów dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej w kontrolowanej jednostce organizacyjnej
sprawdzanie, czy działalność określona w art. 4 ust. 1 jest
wykonywana zgodnie z przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa
jądrowego i ochrony radiologicznej oraz z wymaganiami i
warunkami określonymi w zezwoleniach
przeprowadzanie, w zależności od potrzeb, niezależnych pomiarów
technicznych i dozymetrycznych
żądanie pisemnych lub ustnych informacji, jeżeli jest to niezbędne do
wyjaśnienia sprawy.
Konsekwencje ujawnionych nieprawidłowości:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
decyzja nakazująca usunięcie nieprawidłowości w
określonym terminie
polecenia doraźne – nakazy lub zakazy określonych
działań
wystąpienie pokontrolne w sprawie usunięcia
nieprawidłowości do kierownika jednostki lub jednostki
nadrzędnej
ukaranie administracyjną karą pieniężną
złożenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia albo
przestępstwa
cofnięcie zezwolenia na działalność
Ustawa Prawo atomowe oraz akty wykonawcze do niej nie
regulują (poza klauzulą generalną spełnienia wymagań bjior):
• wymagań dotyczących lokalizacji elektrowni jądrowej,
• wymagań dotyczących budowy i eksploatacji elektrowni
jądrowej
• nadawania uprawnień do zajmowania stanowisk istotnych z
punktu widzenia bjior w elektrowni jądrowej
Wymaganie te są uregulowane w dokumentach MAEA,
które nie mają mocy obowiązującej w polskim systemie
prawnym.
WNIOSKI
• Polska jest stroną wszystkich najważniejszych umów
międzynarodowych w zakresie bjior
• Polska w pełni wdrożyła prawo UE z zakresu bjior
• Prawo atomowe zapewnia wysoki poziom ochrony
radiologicznej pracowników, pacjentów i społeczeństwa
• Prawo atomowe zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa
jądrowego w odniesieniu do działalności wykonywanych
obecnie w Polsce
• Prawo atomowe stanowi podstawę działania efektywnego
i niezależnego dozoru jądrowego – zdolnego do
nadzorowania istniejących (obecnie w Polsce) działalności
• Należy uzupełnić Prawo atomowe o wymogi
bezpieczeństwa dla elektrowni jądrowych
Post scriptum 09.09.2008:
Tomasz Misiak –
Przewodniczący Senackiej Komisji Gospodarki Narodowej
SPECJALNA USTAWA ENERGETYCZNA –
SZANSA DLA ROZWOJU INFRASTRUKTURY
WYTWÓRCZEJ I PRZESYŁOWEJ
Przygotowanie planu zmian legislacyjnych oraz
projektu ustawy umożliwiającej powstanie w Polsce
elektrowni jądrowej
Zielone światło dla inwestorów zainteresowanych
budową elektrowni jądrowej w Polsce.

dr Stanisław Latek

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zapraszamy do udziału w mikołajkowej wycieczce do Poczdamu

Greengrow-Pracodawca-organizator pracy

„Baza Krucza” – miejsce spotkań i warsztatów dla dzieci i dorosłych

Oferta Produktowa

Jod - 131 nad Europą

Państwowa Agencja Atomistyki Wykonanie usługi polegającej na

Państwowa Agencja Atomistyki Dostawa oprogramowania, które

Generuj PDF - Państwowa Agencja Atomistyki

Generuj PDF - Państwowa Agencja Atomistyki