prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian studium

Transkrypt

ZAKŁAD PROJEKTOWO-BUDOWLANY
PRACOWNIA PROJEKTOWO-STUDIALNA
EKO-PLAN
ul. Braci Wieniawskich 1/244
20-844 Lublin
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA
NA ŚRODOWISKO
USTALEŃ ZMIAN STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY UŁĘŻ
Kierownik Pracowni:
mgr inż. Marek Kozłowski
Autor opracowania:
mgr Joanna Czopek
Lublin 2012
Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Ułęż
1. WPROWADZENIE ........................................................................................................ 2
2.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I
POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI ......................................................................... 3
3. METODY STOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY.......................................... 4
4. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ
DOKUMENTU ................................................................................................................. 5
5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO............................................. 6
6. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH JEGO ZMIAN
PRZY BRAKU REALIZAJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ......................................... 6
7. STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO
ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ DOKUMENTU .................................................................... 14
8. OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ SKUTKÓW
REALIZACJI DOKUMENTU DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH ............... 14
9. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MIĘDZYNARODOWEGO
UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE ................................................ 16
10. OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ............. 17
11. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE LUB OGRANICZENIE
NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODWISKO MOGĄCYCH WYNIKAĆ Z REALIZACJI
USTALEŃ ZMIANY STUDIUM ........................................................................................ 35
12. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W
PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE................................................................................ 38
13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ............................................. 39
14. WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW ............................................................ 44
Lublin- 2012
-1-
1. WPROWADZENIE
Przedmiotem oceny prognostycznej są ustalenia zmian studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
terenów
zlokalizowanych różnych częściach gminy Ułęż leżącej na północny-wschód od
Lublina (powiat lubelski, województwo lubelskie).
Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi:
● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.
(Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami);
● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko z
dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008 Nr 199 poz. 1227 z późniejszymi zmianami);
Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych oddziaływań
na środowisko przyrodnicze, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub
dopuszczonych przez Studium kierunków zagospodarowania terenu. Opracowanie
wskazuje nie tylko potencjalne zagrożenia, których nie udało się wyeliminować w
procesie planowania, będącego wynikiem optymalnego pogodzenia celów społecznoekonomicznych z ekologicznymi, lecz również możliwości generowania przez Studium
pozytywnych przekształceń środowiska. Prognozę wraz ze Studium poddaje się
otwartej dyskusji w toku formalno-prawnym poprzez procedurę opiniowania,
uzgadniania oraz wyłożenia tych dokumentów do wglądu publicznego.
Kluczowymi dokumentami, w powiązaniu, z którymi została sporządzona
Prognoza były:
• Projekt zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Ułęż - Lublin 2011;
• Ekofizjografia podstawowa gminy Ułęż, Czopek J.-Lublin 2011;
• Program ochrony środowiska dla Gminy Ułęż na lata 2004-2015 – Ułęż 2004;
• Program ochrony środowiska dla powiatu ryckiego – Włodawa 2003;
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Ułęż – Ułęż 2004;
• Strategia Rozwoju Gminy Ułęż 2007-2015 – Ułęż 2007;
• Plan Odnowy miejscowości Ułęż na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010;
• Plan Odnowy miejscowości Sarny na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010;
• Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2009r - WIOŚ Lublin
2010r;
• Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z
perspektywą do roku 2015;
• Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008;
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002;
• Polityka ekologiczna państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 –
Warszawa 2008.
Wymienione dokumenty zostały przeanalizowane pod kątem stopnia
aktualności danych w nich zawartych oraz możliwości wykorzystania ich przy
sporządzaniu przedmiotowego opracowania i stwierdzono, że dane w nich zawarte
są aktualne na dzień przystąpienia do opracowania.
Zakres niniejszej Prognozy został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem
Ochrony Środowiska w Lublinie (pismo: RDOŚ-06-WSTV-7041/64-1/10/as) i
Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Rykach (pisma: ONS-NZ700/2/10) oraz dostosowany do skali dokumentu, stopnia szczegółowości i precyzji
jego zapisów. Ponadto studium prognostyczne analizuje i wykorzystuje planistyczne,
Lublin- 2012
-2-
inwentaryzacyjne i studialne źródła informacji odnoszące się do zagadnień
środowiska przyrodniczego obszaru opracowania, jak również publikacje dotyczące
metod przeprowadzania analiz skutków środowiskowych. Składa się ono z części
tekstowej oraz graficznej.
Ilekroć w niniejszym dokumencie jest mowa o ‘Studium’, rozumie się przez to
projekt zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Ułęż i analogicznie przez określenie ‘Prognoza’ rozumie się Prognozę
oddziaływania na środowisko ustaleń zmian studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Ułęż.
2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU – JEGO CELE I
POWIAZANIE Z INNYMI DOKUMENTAMI
Celem
Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego jest to określenie polityki przestrzennej gminy, ustaleń strategii
rozwoju województwa zawartych w planie zagospodarowania przestrzennego
województwa, w którym uwzględnia się zadania rządowe, służące realizacji
ponadlokalnych celów publicznych. Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem polityki przestrzennej gminy,
sporządzonym w oparciu o uwarunkowania i potrzeby lokalne, ale z uwzględnieniem
uwarunkowań i potrzeb
Zmiany Studium sporządzone zostały w powiązaniu przede wszystkim z:
• Programem Ochrony Środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z
perspektywą do roku 2015 - Lublin 2008;
• Planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego (ze zmianami) –
Lublin 2002.
Główne rodzaje przeznaczenia terenów objętych zmianą Studium to:
• RM - tereny zabudowy zagrodowej;
• MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej;
• U - tereny usług;
• U, UT – tereny usług oraz turystyki;
• P, U - tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów oraz usług;
• P, E - tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów z możliwością
lokalizacji biogazowi;
• PG - tereny eksploatacji powierzchniowej surowców;
• KS - tereny urządzeń obsługi komunikacji;
• UT - tereny usług turystyki;
• US, UT- tereny sportu i rekreacji oraz usług turystyki;
• ZC - tereny cmentarzy;
• R – tereny rolnicze;
• RL – tereny zalesień;
• KD – drogi dojazdowe gminne;
• Kw – drogi wewnętrzne;
• granica obszaru Natura 2000 – PLH 060051 Dolny Wieprz;
• zasięg strefy wielkiej wody o prawdopodobieństwie 1 % zgodnie ze „Studium
powodziowym dla rzeki Wieprz”;
• strefa ograniczonego zainwestowania od lotniska w Dęblinie;
• szlak muzealny;
Lublin- 2012
-3-
• strefa ochrony krajobrazu;
• stanowiska archeologiczne;
• lokalizacja urzadzeń energetyki wiatrowej;
• strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i
użytkowaniu terenu dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony
przed hałasem przekraczającym 45 dB i strefy ochronne związane z ograniczeniami w
zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dotyczące zakazu lokalizacji
funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 40 dB;
• tereny wskazane do opracowania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego ze względu na istniejące uwarunkowania;
• planowana droga krajowa ekspresowa S-17;
• linie elektroenergetyczne średniego napięcia ze stacjami transformatorowymi;
• zlikwidowany odwiert poszukiwawczy Przytoczno – IG 15.
Dodać tu należy, że tereny lokalizacji energetyki wiatrowej (2 turbiny)
zostały naniesione na obszarze byłego lotniska, na zasadzie akceptacji ustaleń
obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy
Ułęż (Uchwała Nr.8/50/2003 Rady Gminy Ułęż z dnia 24 czerwca 2003r), który
obszary farm wiatrowych RL,UI. Ponadto gmina Ułęż, jako jedna z 3 gmin
województwa lubelskiego jest typowana do budowy siłowni wiatrowych w
planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego z 2002
r.(uchwała nr XLV/597/02 Sejmiku Województwa Lubelskiego z 20 lipca 2002 r.) Rozdział IX. Inwestycje celu publicznego wynikające z przyjętych kierunków
zagospodarowania przestrzennego województwa: ’Budowy siłowni wiatrowych w
Ułężu, Podlodowie, Modliborzycach oraz elektrociepłowni na biomasę w Łaszczowie
(związana z tym będzie budowa linii napowietrznych, kablowych, stacji, łączących je
z istniejącą siecią rozdzielczą’.
Zapisy projektu Studium są poprawne w kwestii ochrony szeroko
rozumianego środowiska (m.in. gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza,
ochrony przed hałasem, ochrony wód podziemnych i powierzchniowych, stref
ochronnych ujęć wód) zarówno w kwestii ustaleń jak i granic obszarów funkcyjnych.
3. METODY STOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY
Przy sporządzeniu prognozy wykorzystano metody opisowe, analizy jakościowe
wykorzystujące dostępne wskaźniki stanu środowiska oraz identyfikacji i
wartościowania skutków przewidywanych zmian w środowisku, na podstawie
których wyciągnięto określone wnioski. Prace prognostyczne polegały na
przeprowadzeniu studiów dokumentów charakteryzujących strukturę przyrodniczą
terenu (stan istniejący i dotychczasowe przekształcenia środowiska) oraz analizy
istniejących i projektowanych inwestycji w obszarze Studium i jego sąsiedztwie,
mających na celu identyfikacje ewentualnych problemów i konfliktów oraz ocenę
proponowanych rozwiązań i tendencje dalszych procesów w kontekście obecnego
zagospodarowania obszaru. Zakres prac nad Prognozą został dostosowany do
charakteru Studium oraz skali i stopnia szczegółowości jego zapisów. Celem
ułatwienia oceny jak i prezentacji wyników oddziaływań poszczególnych funkcji
terenu na środowisko było wykorzystanie uproszczonej i dostosowanej do potrzeb
tegoż dokumentu analizy macierzowej. Ze względu na dość powszechną ogólność
zapisów Studium (nie zawierającego konkretnych rozwiązań np. technicznych i
technologicznych realizacji poszczególnych funkcji) brak tu jest informacji o
charakterze ilościowym, a Prognoza ma charakter jedynie jakościowy.
Lublin- 2012
-4-
4. PRZEWIDYWANE
DOKUMENTU
METODY
ANALIZY
SKUTKÓW
REALIZACJI
POSTANOWIEŃ
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie reguluje metod
analizy zapisów Studium. Instrumentem badania jakości środowiska jest monitoring,
zapisany w innych aktach prawnych. Jego zakres i częstotliwość pomiarów wynika z
charakteru inwestycji dopuszczonych w Studium.
Zgodnie z art. 25 ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001
r. oraz w celu uniknięcia powielania monitorowania w myśl zasady Dyrektywy
2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko wpływ ustaleń tego projektu na środowisko przyrodnicze w zakresie:
jakości poszczególnych elementów przyrodniczych i komponentów środowiska,
dotrzymywaniu standardów jego jakości, występowania obszarów przekroczeń,
występujących zmian jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian
kontrolowany będzie w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska.
Wyniki prowadzonego monitoringu prezentowane będą corocznie w Raportach o
stanie środowiska, wydawanych w formie ogólnodostępnej publikacji, ale źródłami
danych w tym zakresie mogą też być: Wojewódzka Baza Danych (prowadzona przez
Marszałka Województwa), źródła administracyjne wynikające z obowiązków
sprawozdawczych lub zapisów ustawowych (decyzje, zezwolenia, pozwolenia) czy
badania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego.
Za najistotniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska, należy uznać
monitorowanie obejmujące:
• prowadzone w cyklu rocznym (w okresie sezonu grzewczego) pomiary emisji niskiej
w sąsiedztwie większych skupisk terenów mieszkaniowo-usługowych (o ile będą one
związane z emisją zanieczyszczeń powietrza) i terenów eksploatacji;
• inwentaryzację najcenniejszych gatunków i siedlisk w obrębie istniejących i
projektowanych form ochrony przyrody (raz na 2 lata), a także w sąsiedztwie terenów
energetyki wiatrowej (głównie ptaków mogących migrować dolinami rzecznymi lub
żerować na zbiornikach wodnych w okolicy Podlodowa) polegająca na:
- monitoringu ptaków w okresie pierwszych 5 lat po uruchomieniu zespołu
elektrowni wiatrowych wskazane jest przeprowadzenie 3-letniego monitoringu
porealizacyjnego. Monitoring ten powinien polegać m.in. na powtórzeniu prowadzonej
podczas monitoringu przedrealizacyjnego procedury, co pozwoli na rzetelną ocenę
oddziaływania planowanej inwestycji na ptaki. Ponadto monitoring porealizacyjny
powinien zostać uzupełniony przez analizę rzeczywistej śmiertelności ptaków,
poprzez poszukiwanie martwych ptaków pod każdą turbiną w odstępach 2tygodniowych, a w okresach wędrówek ptaków, w odstępach tygodniowych. Zbieranie
martwych ptaków, bądź ich szczątków może prowadzić ta sama osoba co monitoring
śmiertelności nietoperzy. Wytyczne na temat monitoringu porealizacyjnego zawarte
są w publikacji PSEW (2008).
- monitoringu nietoperzy w obrębie urządzeń energetyki wiatrowej, którego zasady
muszą być zgodne z obowiązującymi w przyszłości standardami, które mogą się
zmienić do czasu ukończenia inwestycji. Na dzień dzisiejszy określa się, że
monitoring poinwestycyjny powinien trwać min. 3 lata i powinien obejmować:
- monitoring śmiertelności nietoperzy, przy każdej turbinie wiatrowej w maksymalnie
5-cio dniowych odstępach, polegających na poszukiwaniu martwych osobników.
- obserwacje aktywności nietoperzy przy turbinach prowadzone zgodnie z zaleceniami
EUROBATS oraz Tymczasowymi wytycznymi dotyczącymi oceny oddziaływania
elektrowni wiatrowych na nietoperze.
• kontrolę stanu jakościowego wód powierzchniowych i podziemnych (2 razy w roku);
Lublin- 2012
-5-
• pomiary hałasu w obrębie terenów produkcyjnych, usług oraz najintensywniej
użytkowanych dróg (minimum raz w każdej porze roku), a także w obrębie urządzeń
energetyki wiatrowej (W przypadku stwierdzenia przekroczeń konieczne będzie dalsze
ograniczenie poziomu mocy akustycznej poszczególnych turbin. Pomiar należy
przeprowadzić zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 4 listopada
2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz
pomiarów ilości pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291). Ze względu na specyfikę
pracy elektrowni, pomiary należy prowadzić przy większych prędkościach wiatru niż
podane dopuszczalne w powyższym rozporządzeniu, co uwarunkowane jest również
faktem wzrostu poziomu mocy akustycznej turbin wraz ze wzrostem prędkości
wiatru. Do oceny zagrożenia pomiary należy wykonywać przy prędkości wiatru 7 m/s
mierzonej na wysokości 10 m nad poziomem terenu, co odpowiada poziomom mocy
akustycznej źródeł przyjmowanych do obliczeń teoretycznych, zbliżonych do
maksymalnych. Równocześnie zaleca się wykonanie takich pomiarów w okresie
jesiennym (w tyk okresie najczęściej występują silniejsze wiatry, oraz brak jest liści
na drzewach, które zakłócają pomiary przy pomiarach przy większych prędkościach
wiatru). Pomiary należy prowadzić minimum w dwóch seriach pomiarowych,
obejmujących pomiary całodobowe wraz z rejestracją warunków pogodowych.).
Zaleca się, by monitorowanie skutków wdrażania zapisów Studium (w
zakresach badań nie objętych monitoringiem WIOŚ) prowadziła Rada Gminy Ułęż.
5. TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO
Realizacja
zapisów
omawianej
zmiany
Studium
nie
spowoduje
transgranicznego oddziaływania na środowisko z uwagi na:
- położenie terenów gminy w znacznej odległości od granic państwa (odległość
miejscowości gminnej od wschodniej granicy kraju wynosi około 100 km);
- niewielką łączną powierzchnię terenów objętych faktyczną zmianą Studium;
- brak lokalizacji inwestycji mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
na dużą skalę.
6. ANALIZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNYCH JEGO ZMIAN
PRZY BRAKU REALIZAJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Położenie i aktualne zagospodarowanie terenu
Według podziału fizjograficznego Polski J.Kondrackiego gmina Ułęż położona
jest w południowo - wschodniej części Niziny Mazowieckiej w subregionie Pradolina
Wieprza oraz na Wysoczyźnie Żelechowskiej, na pograniczu Mazowsza, Podlasia i
Małopolski. Gmina Ułęż położona jest w północno-wschodniej części województwa
lubelskiego, w powiecie ryckim, w pradolinie rzeki Wieprz, która wyznacza
południową granicę gminy na odcinku ok. 15 km. Graniczy ona z następującymi
gminami: od południa Baranów i Żyrzyn z powiatu puławskiego, od wschodu
Jeziorzany z powiatu lubartowskiego, od północy Adamów z powiatu łukowskiego oraz
gmina Nowodwór z powiatu ryckiego. Od północnego zachodu i zachodu przylegają
grunty gminy Ryki. Południową granicę gminy, na odcinku kilkunastu kilometrów
wyznacza rzeka Wieprz. Przez gminę przebiegają dwie drogi krajowe: Nr 17 Warszawa
- Lublin - Dorohusk (Kijów) - Hrebenne (Lwów) i Nr 48 Tomaszów Mazowiecki Dęblin - Kock..
Gmina zajmuje obszar 83,7 km2 (16,6% powierzchni powiatu ryckiego) i jest
zamieszkała przez 3755 mieszkańców (6,2% mieszkańców powiatu). W skład gminy
Lublin- 2012
-6-
wchodzi 12 miejscowości: Ułęż, Sobieszyn, Drążgów, Sarny, Korzeniów, Białki Dolne,
Białki Górne, Podlodów, Podlodówka, Lendo Ruskie, Zosin i Żabianka. Dzielą się one
na 13 sołectw. Podstawowym źródłem utrzymania mieszkańców jest rolnictwo uprawia się głównie zboża, ziemniaki, rośliny pastewne oraz rzepak, a w ostatnich
latach również truskawki, porzeczki, a także sady owocowe. Główne sektory
zatrudnienia to oświata, handel, usługi i administracja. Gmina ma bardzo dobrą sieć
dróg publicznych, wodociągową i pełną telefonizację.
Powierzchnia ogólna gminy wynosi 8356 ha, z tego użytki rolne stanowią 51,2
%, w tym na grunty orne przypada 34% powierzchni gminy, zaś użytki zielone 15,6
%. Lesistość gminy Ułęż wynosi 23,5 %, a ponad 25 % omawianego terenu zajmuje
zabudowa, wody, sieć komunikacyjna oraz nieużytki. W innych źródłach podaje się,
że użytki rolne w gminie zajmują 48,4 km2, co daje 57,8% (w tym grunty orne - 33,2
km , sady - 1,3 km2, łąki i pastwiska - 13,9 km2) a lasy i grunty leśne -19,7 km2
(23,5%). Pozostałe grunty (pod zabudowaniami, drogi, wody, nieużytki) to w sumie
15,6 km2 (18,7%).
Budowa geologiczna
Gmina Ułęż leży w obrębie jednostki tektonicznej zwanej rowem lubelskim.
Wypełniony jest on osadami kredowymi, na których zalegają utwory trzeciorzędowe i
czwartorzędowe. Warstwa skał trzeciorzędowych w postaci plioceńskich mułków
zalega na głębokości 90 - 100 m n.p.m. w obrębie doliny Wieprza, a na terenach
wysoczyznowych sięga do 140 m n.p.m. Czwartorzęd reprezentowany jest tu przez
skały plejstoceńskie piaszczysto gliniaste oraz holoceńskie aluwia, torfy oraz piaski
rzeczne. Największa, bo 30 metrowa miąższość utworów holoceńskich notowana jest
w dolinie Wieprza.
Rzeźba terenu
Pod względem ukształtowania terenu w gminie uwydatniają się następujące
subregiony:
- dość szeroka i płaska dolina Wieprza, w obrębie której wyróżnić można dwie terasy
holoceńskie oraz nadzalewową terasę plejstoceńską;
- bardziej urozmaiconą hipsometrycznie Wysoczyznę Żelechowską opadającą ku
dolinie stromą krawędzią. W obrębie lekko falistej moreny dennej Wysoczyzny
Żelechowskiej, którą urozmaicają płytkie i krótkie doliny leży większa część obszaru
gminy.
Dolina Wieprza stanowi ponadto oś morfologiczną gminy. Jej szerokość
dochodzi do 4 km. Wysoczyzna Żelechowska, obejmująca północną części gminy na
wysokości średnio około 160 - 165 m n.p.m., ma charakter polodowcowy. Schodzi
ona w kierunku południowym - ku dolinie Wieprza dosyć stromą krawędzią, której
wysokość sięga w okolicach Sobieszyna około 40 m dając najbardziej urozmaicony
orograficznie obszar w granicach gminy Ułęż. Najniżej położonym punktem w gminie
jest koryto Wieprza w Kośminie (zachodnia część obszaru) - 117 m n.p.m., a
najwyższe wzniesienie ma 177,4 m n.p.m. i zlokalizowane jest w pobliżu miejscowości
Kolonia Trzcianka.. Deniwelacje dochodzą więc tu do 60 m. Rzeka Wieprz w obrębie
doliny silnie meandruje. Starorzecza w pobliżu koryta rzeki wypełnia zwykle woda,
natomiast starsze, leżące w większej odległości od koryta są suche. Meandry,
starorzecza oraz terasy (zalewowe holoceńskie i nadzalewowe plejstocenskie) stanowią
najbardziej charakterystyczne cechy geomorfologii doliny Wieprza w granicach gminy.
Gleby
W gminie Ułęż pokrywę glebową tworzą gleby:
Lublin- 2012
-7-
- brunatne wyługowane występujące płatowo niemalże na całym jej obszarze - mają
główne cechy charakterystyczne dla gleb brunatnych typowych (gleby brunatne
właściwe powstają z różnych utworów macierzystych bogatych w zasady.
Charakteryzują się wymyciem węglanów do głębokości na ogół nie większej niż 60-80
cm oraz brakiem przemieszczania lub słabym przemieszczaniem frakcji ilastej,
wolnego żelaza i glinu. Są to gleby eutroficzne i mezoficzne. Cechą gleb brunatnych
eutroficznych jest odczyn słabo kwaśny do obojętnego i wysycenie kompleksu
sorpcyjnego kationami zasadowymi powyżej 60% na głębokości od 25 do 75 cm, a
gleb brunatnych mezotroficznych odczyn kwaśny do słabo kwaśnego i wysycenie
zasadami od 30 do 60%. Gleby te powstają z materiałów macierzystych o uziarnieniu
piasków gliniastych i drobniejszym, zasobnych w węglan wapnia.). Różnią się
natomiast od nich brakiem CaC03 w profilu do głębokości 1 m, wysyceniem
kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze zasadowym w granicach od 30 do
60% w warstwie od 25 do 75 cm, a także słabym przemieszczaniem wolnego żelaza i
glinu, a niekiedy frakcji ilastej. Mają główne cechy charakterystyczne dla gleb
brunatnych typowych. Różnią się natomiast od nich brakiem CaC03 w profilu do
głębokości 1 m, wysyceniem kompleksu sorpcyjnego kationami o charakterze
zasadowym w granicach od 30 do 60% w warstwie od 25 do 75 cm, a także słabym
przemieszczaniem wolnego żelaza i glinu, a niekiedy frakcji ilastej;
- pseudobielicowe, dominujące w północnej części gminy, wytworzone z glin
morenowych, pyłowych, piasków gliniastych, głównie lekkich i średnich, wytworzone
z glin morenowych, pyłowych, piasków gliniastych, głównie lekkich i średnich;
- mady występujące w dolinie Wieprza, są to gleby powstałe w wyniku nagromadzenia
się materiału niesionego przez wody i akumulowanego w wyniku wytracania energii
wody. Zasadniczą cechą mad jest obecność w profilu naprzemianległych warstw o
różnym składzie granulometrycznym. Poszczególne warstwy mogą cechować się
skrajnie różnym składem granulometrycznym lub zbliżonym. W zależności od typu
utworów dominujących w profilach glebowych wyróżnia się mady lekkie, średnie i
ciężkie. Mady tworzą się wzdłuż dolin rzecznych w obrębie terasy zalewowej. Wylewy
wód rzecznych powodują ciągłe nagromadzanie się materiału na powierzchni gleby.
Jeśli z różnych przyczyn ten proces jest zahamowany (np. wskutek wybudowania
obwałowań rzek), mogą wyraźnie zacząć rozwijać się inne procesy glebotwórcze, np.
akumulacja próchnicy, brunatnienie. Kierunek tych procesów jest uzależniony od
szeregu czynników glebotwórczych, m.in. pokrywy roślinnej, charakteru skały
macierzystej i warunków hydrologicznych. Mady tworzą zazwyczaj siedliska lasów
łęgowych.
Przeważają gleby średniej jakości i słabe, bo IV-VI klasy bonitacyjne.
Powierzchniowo największym kompleksem gleb jest kompleks żytnio - ziemniaczany,
który dominuje w północnej części gminy. Gleby klasy I-III zajmują 22,3%
powierzchni użytków rolnych i podlegają szczególnej ochronie w myśl Ustawy o
ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Ogólny wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (według IUNG
w Puławach) dla gminy Ułęż mieści się w granicach 40-50 pkt. i jest niższy od
średniej dla województwa lubelskiego wynoszącej 77,8 pkt. W gminie dominuje
produkcja roślinna, a głównymi uprawami są zboża i ziemniaki. W ponad połowie
gospodarstw rolnych odbywa się też uprawa warzyw gruntowych. Wśród zwierząt
hodowlanych największe pogłowie miała trzoda chlewna oraz bydło.
W 2010 r WIOŚ nie prowadził badań gleb na terenie tej gminy.
Surowce mineralne
W obszarze gminy występują złoża surowców mineralnych takich jak: piaski,
żwiry i torfy, co stwarza możliwości ich wykorzystania, także na potrzeby gminy (choć
obecnie brak na terenie gminy kopalni surowców pracujących na cele przemysłowe).
Lublin- 2012
-8-
Istniejące niewielkie wyrobiska (np. eksploatacja piasku w Korzeniowie) świadczą o
przeznaczaniu wydobywanego surowca na lokalne, indywidualne cele budowlane. W
niecce jednego z wyrobisk w pobliżu Ułęża zlokalizowane było gminne składowisko
odpadów.
Wody powierzchniowe i podziemne
W obszarze gminy Ułęż wody podziemne występują w trzech seriach utworów
geologicznych:
- kredowych.
- trzeciorzędowych,
- czwartorzędowych.
Najbardziej zasobne w wodę są utwory kredy. Bardzo słabo przepuszczalne
utwory węglanowe są silnie spękane, co umożliwia krążenie wód w szczelinach. Wdy
te są silnie zmineralizowane, co związane jest z podatnością podłoża na wypłukujące
działanie krążącej w nim wody. Rozpuszczone składniki znajdujące się w wodzie, to
przede wszystkim węglan wapnia, związki żelaza i siarczany.
Eksploatacja wód podziemnych odbywa się z trzech pięter wodonośnych.
Najbardziej wydajne jest piętro kredowe, ale najintensywniej wykorzystywane są
zasoby wód z utworów trzeciorzędowych (studnie wiercone) oraz czwartorzędowych
(studnie gospodarskie). Ze względu na duże zróżnicowanie litologiczne na
Wysoczyźnie Żelechowskiej wody podziemne występują w wielu oddzielnych
zbiornikach, a głębokość do wód gruntowych wynosi nawet do 20 m. W dolinie
Wieprza zwierciadło wód podziemnych zalega blisko powierzchni ziemi (maksymalnie
2 m p.p.t., a miejscami ukazuje się na powierzchni). Wody czwartorzędowe są
najbardziej narażone na zanieczyszczenia, a ich jakość jest zazwyczaj niska. Ponadto
na obszarze wysoczyznowym spotykane są naglinowe wierzchówki oraz notowana jest
niezgodność przebiegu działów wód podziemnych i powierzchniowych.
Jakość wód podziemnych w badanych w najbliżej zlokalizowanych źródłach
(Raport WIOŚ za 2009 i 2010r.) na tle jednolitych części wód podziemnych oraz
głównych zbiorników wód podziemnych wykazywała zarówno I i II klasę czystości.
Gmina Ułęż leży w całości w dorzeczu dolnego Wieprza. Na terenie gminy
Wieprz przyjmuje dwa dopływy - Świnkę i Zalesiankę i stanowi oś hydrograficzną
gminy. Posterunek wodowskazowy zamykając zlewnię Wieprza zlokalizowany jest w
Kośminie (tuż za zachodnią granicą gminy). Średni przepływ Wieprza określany jest
tam na 37 m³/s. natomiast przepływ maksymalny wynosi 70 m³/s, a minimalny 22
m³/s. Przepływy ekstremalne notowane były ó czerwca 1964 roku (591 m3/s) oraz 22
grudnia 1962 roku (92 m3/s), a różnice stanów wody w Kośminie to sięgają one 4m.
Pojedyńcze zmiany Studium zlokalizowane sa poza wodami powierzchniowymi,
ale generalnie gmina leży w zlewni wieprza, który stanowi jej południową granicę.
Wieprz, chociaż znacznie mniejszy od Wisły i Bugu, dzięki centralnemu położeniu na
Lubelszczyźnie stanowi główna jej rzekę. Rzeka ma 303,2 km i zlewnie o powierzchni
10415,2 km2. Na całej długości płynie przez Lubelszczyznę. Część wyżynna dorzecza
Wieprza położona jest w obrębie Roztocza i Wyżyny Lubelskiej, natomiast część
nizinna
w
obrębie
Polesia
Podlaskiego
i
Wołyńskiego
oraz
Niziny
Południowopodlaskiej.
Za
wyjątkiem
odcinka
uregulowanego
koryta
(wyprostowanego) od Zwierzyńca do Szczebrzeszyna oraz w granicach południowego
Krasnegostawu, Wieprz pozostaje rzeką nieuregulowaną. Od Krasnobrodu aż do
ujścia w dnie doliny Wieprza istnieje zagrożenie powodziowe (wodami 100- letnimi).
Dolina ma zmienną szerokość od 1,5 km do - 2,0 km doliną, niewspółmiernie dużą w
stosunku do rzeki i jest zmeliorowana dla potrzeb rolnictwa. W obszarze większych
jednostek osadniczych, po obu stronach rzeki, miejscami w obrębie terasy zalewowej,
Lublin- 2012
-9-
znajduje się zabudowa, która ogranicza funkcje ekologiczne doliny. W planie
zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego w/w odcinki doliny,
zostały wskazane do rewaloryzacji biologicznej polegającej na sukcesywnej likwidacji
zabudowy na terenach zalewowych, odzysku powierzchni biologicznie czynnej,
rekultywacji terenów zdegradowanych, odtwarzaniu zadrzewień i zakrzewień
pasmowych itp. Dolina Wieprza odznacza się tu szczególnie dużą obfitością zjawisk
wodnych - obok silnie meandrującego Wieprza występują tu starorzecza, oczka
wodne, torfianki oraz stawy. Te ostatnie skupione są w dwóch kompleksach
Żabianka - Ułęż oraz Sobieszyn. Poza tym występują one również w Podlodowie w
dolinie Świnki oraz w Sarnach w dolinie Zalesiania. Na obszarze gminy Ułęż znajdują
się dwa niewielkie zbiorniki sztuczne o powierzchni 0,04 ha (objętość
zmagazynowanej wody to 0.70 tys. m3), 8 stawów hodowlanych o powierzchni zalewu
wynoszącej 252,85 ha (objętość zmagazynowanej wody to 1019,00 tys. m3) oraz trzy
urządzenia piętrzące gromadzące 43,3 tys. m3 wody, co daje łączną powierzchnie wód
otwartych na terenie gminy równą 549 ha i stanowi 6,7% jej powierzchni.
Wymieniane zjawiska wodne wpływają na dużą różnorodność i atrakcyjność
krajobrazu dolinnej części gminy, którą dodatkowo wyróżniają stosunkowo niewielkie
zmiany spowodowane dotychczasowymi pracami melioracyjnymi.
Pod względem fizykochemicznym oraz hydrobiologicznym badany odcinek
zaliczono do III klasy czystości. Generalnie w 2009 i 2010r.na rzece Wieprz określono
dobry san ekologiczny (2 ppk), ale na odcinku w którym lokuje się gmina potencjał
wód w rzece określa się jako umiarkowany, a wody za potencjalnie zagrożone.
Warunki klimatyczne i stan powietrza
Teren gminy wg podziału klimatycznego Zinkiewiczów należy do białskołukowskiej i lubartowsko-parczewskiej dziedziny klimatycznej. Warunki klimatyczne
kształtowane są przez masy powietrza polarno-morskiego oraz polarnokontynentalnego. Dominują tu wiatry z sektora zachodniego, a ich średnia prędkość
wynosi 3,5 m/s. Średnia temperatura powietrza dla omawianego obszaru wynosi
7,3°C, przy czym najcieplejszym miesiącem jest lipiec (średnia temperatura 17,8 °C),
a najchłodniejszym styczeń (średnia temperatura to - 4,3 °C). Okres wegetacyjny
trwa około 218 dni, a wielkość średnich rocznych sum opadów atmosferycznych nie
przekracza 600 mm (z maksimum opadów notowanych w miesiącach letnich i
minimum w zimowych). Obszarem szczególnie uprzywilejowanym pod względem
nasłonecznienia jest eksponowana ku południowi krawędź Wysoczyzny Żelechowskiej
i Pradoliny Wieprza.
Warunki klimatu lokalnego w obrębie doliny Wieprza są dość specyficzne. W tej
wklęsłej rozleglej formie terenu dochodzi do częstego zalegania chłodnych mas
powietrza, co zwiększa wilgotność. Notuje się tam częstsze w porównaniu do
obszarów wysoczyznowych powstawanie mgieł oraz występowanie inwersji
termicznej, dlatego też bardziej sprzyjające człowiekowi warunki mikroklimatu
występują w odznaczającej się dobrym nasłonecznieniem, i mniejszą wilgotnością
powietrza strefie krawędziowej.
Według Raportu WIOŚ gmina Ułęż zarówno w 2009r., jak i 2010r była
zaliczana do strefy o klasie ‘A’ powietrza zarówno ze względu na ochronę zdrowia, jak
i roślin, dla której głównym celem działań jest utrzymanie jakości powietrza na tym
samym lub lepszym poziomie (badano: C6H6, SO2, NO2, PM10, CO, Pb, As, Cd, Ni,
B[a]p).
Przyroda
Zgodnie z podziałem geobotanicznego Fijałkowskiego gmina Ułęż znajduje się
na terenie podokręgu Równiny Lubartowskiej oraz Wysoczyzny ŁukowskoSiedleckiej, które należą do okręgu Małego Mazowsza.
Lublin- 2012
- 10 -
Generalnie przyroda w gminie Ułęż jest bogata - ze względu na brak przemysłu
zachowało się tu wiele gatunków roślin i zwierząt, niekiedy rzadko spotykanych w
Polsce. W Sarnach, Żabiance, Ułężu, Sobieszynie oraz w dolinie Świnki na Brzozowej,
Wólce Sobieszyńskiej i Podlodowie znajdują się duże kompleksy stawów, które
stanowią prawie 7 % powierzchni gminy. Hoduje się w nich głównie karpie. W dolinie
Wieprza oraz na terenach leśnych w pobliżu szkoły w Sobieszynie-Brzozowej i
Podlodowa utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu o nazwie „Pradolina Wieprza”.
Można tu spotkać mozaikę gatunków niemal wszystkich drzew występujących w
Europie Środkowej, np. dąb, lipa, grab, brzoza, klon, świerk, modrzew. Flora lasów
liczy wiele gatunków mchów, porostów i grzybów. Rosną tu zawilce wielokwiatowe,
kopytniki i paprotki zwyczajne. W obrębie stawów występuje bogata roślinność
szuwarowa, grążel żółty i grzybienie białe. Wśród rzadkich gatunków ptaków spotkać
można perkoza dwuczubego i perkoza zausznika, a także przy - odrobinie szczęściaczaplę białą, zimorodka, a nawet orła bielika. Na szczególną uwagę zasługuje
obecność ściśle chronionego żółwia błotnego, który jest w Polsce jedynym gatunkiem
żółwia żyjącym na wolności. Często występuje tu zaskroniec zwyczajny oraz bocian
biały, którego gniazda na stałe wpisały się w tutejszy krajobraz. Ssaków reprezentują
nietoperze, jeże i bobry.
Największą wartość geobotaniczną ma dolina Wieprza, w obrębie której
stwierdzono występowanie rzadkich gatunków roślinnych: Armeria elongata, Allium
angulosum, Teucrium scordium, Petasities spurius. Salvinia natans, Lenina gibba,
Butomus umbellatus. Leersia oryzoides.
W roślinności naturalnej dominują zbiorowiska leśne i łąkowe. Szata roślinna
w gminie różnicuje się na dwie podstawowe jednostki: łęgowo-olsową (rzadkie w
Polsce zespoły Salici-Popułetum i Salicetum Triandro-Viminalis) w dolinie Wieprza oraz
borów mieszanych na Wysoczyźnie Żelechowskiej w północno-wschodniej części
gminy. Lasy zajmują powierzchnię 1922 ha, co sprawia, że lesistość gminy jest
porównywalna do średniej wojewódzkiej i wynosi 23,1%. Gatunkami dominującymi w
lasach są sosna, dąb i brzoza, a do gatunków występujących sporadycznie należą
modrzew, świerk, klon zwyczajny, jesion, grab, olsza czarna, topola, osika, lipa i
wiąz. Ogólnie zbiorowiska leśne są mniej wartościowe pod względem geobotanicznym
ze względu na ich znaczące przekształcenie jeśli chodzi o skład gatunkowy
(monokultura sosnowa).
Spore zróżnicowanie środowisk w dolinie Wieprza oraz fragmenty dobrze
zachowanych naturalnych lasów decydują o tym, że gmina należy do najbardziej
interesujących faunistycznie w województwie lubelskim. Pod tym względem
szczególnie wyróżniają się południowe i wschodnie rejony gminy, które są ważnymi
terenami lęgowymi dla ptaków. Do cenniejszych rejonów pod względem
faunistycznym należą:
- kompleksy stawów w Ułężu i Sobieszynie, stanowiące miejsca lęgu i bytowania
wielu rzadkich i chronionych gatunków ptaków wodno-błotnych, a w Sobieszynie
również żółwia błotnego (Emys orbicularis);
- starodrzewy w Lasach Sobieszyńskich i partie lasów sąsiadujących ze stawami strefy występowania kilkudziesięciu cennych gatunków ptaków, w tym dzięcioła
czarnego, bociana czarnego, samotnika, puchacza, kraska;
- dolina Wieprza, a w jej obszarze rzeka oraz starorzecza, zakrzewienia i zadrzewienia
łęgowe, stanowiącymi naturalne środowisko życia dla ptaków łąkowych i zaroślowych.
W obszarze doliny Wieprza występują typy siedlisk wymienione w Załączniku I
Dyrektywy Rady 92/43/EWG takie jak:
- 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion;
Lublin- 2012
- 11 -
- 3270 Zalewane muliste brzegi rzek;
- 6120 Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae);
- 6430 Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium);
- 6510 Niżowe i górskie świeże łąki uzytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris);
- 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i
mechowisk;
- 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion).
Występującymi tu ssakami wymienianymi w Załączniku II Dyrektywy Rady
92/43/EWG są 1337 Castor fiber i 1355 Lutra Lutra. Płazy i gady z tego załącznika
to: 1188 Bombina bombina i 1220 Emys orbicularis, zaś ryby: 1130 Aspius aspius
oraz 1145 Misgurnus fossilis.
Najcenniejszymi i najrzadszymi ptakami wodnymi należą zasiedlające
kompleksy stawów następujące perkozy: dwuczuby, rdzawoszyi, zausznik oraz
perkozek. Poza tym spotykane są tu chronione gatunki ptaków: bąk. łabędź niemy
(obserwowany na stawach w Ułężu i Sobieszynie), a także rzadka gęś gęgawa (stawy
w Ułężu). Spośród kaczek obserwowane były na omawianym terenie następujące
rzadkie gatunki: krakwa, cyranka i płaskonos. Ponadto do interesujących gatunków
ptaków występujących w obrębie gminy zalicza się: błotniak stawowy (stawy w Ułężu
i Sobieszynie), kokoszka wodna {stawy, torfianki i starorzecza), brzęczka
(trzcinowiska), bekas, rycyk i derkacz (wilgotne łąki). Podkreślić trzeba, że rejon
Pradoliny Wieprza to obszar jedynego z najwyższych na Lubelszczyźnie zagęszczenia
bociana białego (ok. 12 par na 100 km").
Lasy i grunty leśne zajmują 1993,3 ha (23,4% obszaru gminy) - większe
kompleksy leśne znajdują się w północno wschodniej części gminy. Leśnictwo nie jest
wiodącym działem gospodarki gminy. Pod względem struktury własnościowej
przeważają lasy publiczne (ok. 76%), natomiast właściciele prywatni zarządzają na
24% całkowitej powierzchni leśnej. W lasach państwowych gospodarka leśna oparta
jest o Plan Urządzenia Lasu Nadleśnictwa Puławy.
Elementy przyrodniczego systemu gminy (PSG)
Przyrodniczy System Gminy Ułęż tworzą:
• Leśne węzły ekologiczne – kompleks w zachodniej części gminy porośnięty przez
sosny i dęby (od N) i olchy na S, graniczący ze stawami, miedzy miejscowością Sarny,
a Korzeniów oraz las zlokalizowany w okolicy Brzozowej i na W od Sobieszyna, ze
zbiorowiskami Dębu i sosny na N od drogi krajowej oraz olchą na S od drogi, a także
ciągnący się pasem, sąsiadującym ze stawami rozczłonkowany kompleks wschodniod Dębowej Góry, Sobieszyna i Podlodowa doliną Świnki do Ledna Ruskiego, z
przewaga sosny z domieszką dębu i grabu.
• Korytarz ekologiczny doliny rzeki Wieprz, o przebiegu równoleżnikowym, w
południowej części gminy (z Grądami, Zaolszyny, Podestocze, Zajączek, Błonie,
Dziadów Kąt, Czarny Dół, Łąki na Kanałach)
• Korytarze ekologiczne doliny rzeki Świnki (tereny wschodnie) i Zalesiani (tereny
zachodnie) o przebiegu N-S.
• Sięgacze ekologiczne - funkcjonalnie spełniają rolę zbliżoną do korytarzy
ekologicznych, lecz w mniejszym zakresie komunikacji. Są to przeważnie tereny
antropogenne, przebiegają przez tereny uprawiane rolniczo. Wyodrębnione są w
oparciu o suche doliny, wąwozy i obniżenia terenowe. Łączą ze sobą tereny o
większym potencjale ekologicznym. Często ich funkcje łącznikowe są przerwane w
wyniku wprowadzenia zabudowy. Konieczne jest wzmocnienie sięgaczy ekologicznych
Lublin- 2012
- 12 -
poprzez wprowadzenie zadrzewień śródpolnych i przydrożnych. Sięgacze ekologiczne
stanowią o spójności PSG.
• Obszary pozostałe. Tereny położone poza PSG w większości są to obszary
wierzchowinowe ponad dna dolin i zagłębień bezodpływowych. To teren użytkowany
rolniczo oraz decydujące o funkcji osadniczej w gminie. Jest to obszar o wyraźnie
obniżonych walorach ekologicznych, które gdzieniegdzie naturalnie wzrastają poprzez
obszary śródpolnych zagłębień łąk, niewielkich kompleksów leśnych, grup drzew lub
mikroretencji. Pomimo, iż tereny te znalazły się poza formą ochrony planistycznej jak
należy traktować PSG, nie oznacza to dowolności w zagospodarowaniu przestrzenny,
gdyż istnieją i funkcjonują ścisłe związki funkcjonalne terenów gminy. Obszary w
obrębie PSG oddziałują na tereny sąsiednie i odwrotnie Przez to najściślejsza
ochrona w obrębie PSG nie zachowa i nie poprawi ich walorów w przypadku
niekorzystnego oddziaływania zagospodarowania przestrzennego terenów sąsiednich.
Ponadto zagospodarowanie przestrzenne na terenach poza PSG musi odbywać się z
uwzględnieniem ogólnych zasad i unormowań prawnych wynikających z polskiego
prawa ekologicznego.
Zasoby kultury
W celu ochrony krajobrazu kulturowego na terenie gminy Ułęż wydzielono
obszary i obiekty zabytkowe, które podlegają ścisłej ochronie konserwatorskiej.
Zostały one wpisane do rejestru zabytków Województwa Lubelskiego. Najważniejsze z
nich to zespół kościelny z II połowy XIX (Nr rejestru: A / 780) składający się z:
kościoła parafialnego p.w. Podwyższenia Krzyża z II połowy XIX i drzewostan z II
połowy XIX ora plebani z I polowy XX w Sobieszynie. Ponadto jest też zespół pałacowo
- parkowy z XIX w. (Nr rejestru: A/797) składający się z pałacu, oficyn I i II, kuźni z I
połowy XX w. i bramy z fragmentem muru. W Ułęży jest to zespół pałacowo - parkowy
z XIX w. (Nr rejestru: A/794), w którego skład wchodzą paląc w z I połowy XIX w.,
mur z bramą z XIX w., kapliczka Matki Boskiej z XIX w., park założony w XIX w.
Sobieszyn Brzozowa na swej liście zawiera gmach Szkoły Rolniczej z II połowy XIX w.
(Nr rejestru: A/807), a w jej obrębie: dom Dyrektora Szkoły Rolniczej z II połowy XIX
w., internat Szkoły Rolniczej z II połowy XIX w., dworek Myśliwski przy Szkole
Rolniczej z II połowy XIX w., budynek gospodarczy przy Szkole Rolniczej z I połowy
XX w. i park z aleją dojazdową przy Szkole Rolniczej z II połowy XIX w.. Wymienione
wyżej obiekty są własnością Powiatu Ryckiego. W Podwodowie znajduje się zespół
dworsko - parkowy z I połowy XIX w. (Nr rejestru: A/898), w którego skład wchodzą:
dwór z I połowy XIX w., park z I połowy XIX w. i dawna stajnia z 1907 roku. Ponadto
w gminie jest jeszcze zespół dworsko -parkowy z XIX w. (Nr rejestru: A/900),
składający się z dworu oraz parku (własność prywatna) w sarnach, zespół kościelny z
XVI - XVIII w. (Nr rejestru: A/901) z kościołem parafialnym z XVIII w., dzwonnica z
XVIII w. i cmentarzem przykościelny z XVI - XVIII w. w Żabiance oraz park dworski z
XIX w. (Nr rejestru: A/903) w Smolicach.
Potencjalne
zmiany
stanu
środowiska
przy
braku
realizacji
projektowanego dokumentu
W sytuacji braku realizacji zapisów Studium przypuszczać należy, że na
terenie gminy następować będzie dalsza, powolna antropopresja objawiająca
się:
• wkraczaniem gatunków synantropijnych;
• przekształcaniem gleb rodzimych w kulturoziemy i urbanoziemy;
Lublin- 2012
- 13 -
• zanieczyszczeniem hydrosfery spowodowane niekontrolowanym spływem
powierzchniowym z zurbanizowanych (działalność rolnicza, tereny zabudowane)
fragmentów terenu;
• wprowadzenie zabudowy rozproszonej (zjawisko suburbanizacji) w drodze
‘decyzji o warunkach zabudowy’.
7.
STAN
ŚRODOWISKA NA OBSZARACH
ODDZIAŁYWANIA USTALEŃ DOKUMENTU
PRZEWIDYWANEGO
ZNACZĄCEGO
Nie przewiduje się wystąpienia znaczących oddziaływań (przekroczenia
określonych prawem standardów jakości środowiska) wynikających z realizacji
zapisów Studium, co zostało szerzej omówione w rozdz.10.
8. OCENA ISTNIEJĄCYCH PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ORAZ SKUTKÓW
REALIZACJI DOKUMENTU DLA ISTNIEJĄCYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH
Do najistotniejszych problemów ochrony środowiska w gminie należą:
zanieczyszczenia powietrza - na ich poziom mają wpływ zanieczyszczenia
pochodzące z kotłowni lokalnych i szeregu kominów niskiej zabudowy mieszkalnej
oraz z transportu. Zanieczyszczenia z przemysłu występują w niewielkim stopniu.
• zanieczyszczenia gleb, choć brak aktualnych badań dla terenu gminy
uniemożliwia dokładną diagnozę zagrożeń. Głównym źródłem zanieczyszczeń gleb
jest chemizacja rolnictwa oraz zanieczyszczenia pochodzące z transportu,
występujące w obszarach bezpośrednio przyległych do tras komunikacyjnych.
• rozproszone i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych. Poważnym
źródłem zanieczyszczeń wód są nieoczyszczone ścieki bytowo-gospodarcze.
•
Formami ochrony prawnej w gminie są:
Obszar Chronionego Krajobrazu (OCK) „Pradolina Wieprza" (powołany w 1990), który
dodatkowo w sieci ekologicznej ECONET - PL ma charakter korytarza ekologicznego o randze
krajowej. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na
wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na
możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną
funkcją korytarzy ekologicznych Łączna powierzchnia tego obszaru wynosi 33 159 ha i
jest największym chronionym obszarem województwa lubelskiego. Zgodnie z ustawą o
ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r ‘obszar chronionego krajobrazu obejmuje
tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych
ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z
turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych’. Obszar
Chronionego Krajobrazu w całym swym zasięgu obejmuje południową część rozległej
doliny Wieprza pomiędzy wsiami Węgielce i Krupy z fragmentami wysoczyzny morenowej
oraz obszar doliny Mininy wraz z zespołem stawów "Lipniak" z sąsiednim kompleksem
leśnym.
• ostoja sieci Natura 2000 - PLH060051 Dolny Wieprz, obejmującą rozległą, płaską
dolinę rzeczną w południowej części gminy, z bogatym mikroreliefem (piaszczyste
wzniesienie i muliste obniżenia). Koryto rzeki zachowało tu naturalny, silnie
meandrujący charakter. Towarzyszą mu liczne starorzecza i zastoiska. Do doliny głównej
uchodzi kilka małych dolin rzecznych (m.in. Mininy i Świnki). W dolinie Wieprza
położonych jest kilka kompleksów stawów. W dnie doliny dominują rozległe,
ekstensywnie użytkowane łąki o zmiennym uwilgotnieniu. Lokalnie występują płaty
łęgów i zakrzaczeń wierzbowych oraz płaty muraw napiaskowych. W południowo•
Lublin- 2012
- 14 -
zachodniej części ostoi znajduje się kompleks leśny (bory świeże, olsy) z zespołem wydm i
położonym między nimi, wybitnie cennym przyrodniczo, zbiornikiem wodnym - Jezioro
Piskory, do którego reintrodukowano marsylię czterolistną. Naturalna dolina Wieprza, z
licznymi meandrami i starorzeczami - najlepszy przykład seminaturalnego krajobrazu
dużej doliny rzecznej w tej części Polski. Dolina pełniąca funkcję korytarza ekologicznego
o randze krajowej. Jest ważną ostoją siedlisk podmokłych i okresowo zalewanych łąk z
załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Stwierdzono występowanie 7 rodzajów
siedlisk przyrodniczych z tego załącznika, zajmujących łącznie 37% obszaru. W ostoi
znajduje się jedyne istniejące w Polsce, stanowisko zastępcze marsylii czterolistnej
Marsilea quadrifolia. Roślina została tu wprowadzona w latach 1995-2000. Ponadto
występuje tu 7 gatunków zwierząt z załącznika II Dyrektywy. Jest to też ważną ostoją
ptaków wodno - błotnych. Rozległy, otwarty teren ma bardzo duże walory krajobrazowe.
Głównym zagrożeniem dla ostoi jest zanieczyszczenie wody i planowana regulacja koryta
rzeki Wieprz. Ustawowo w obszarze Natura 2000 zabrania się podejmowania działań
mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk
gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób wpłynąć negatywnie na gatunki,
dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 (jeżeli przemawiają za tym
konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze
społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy
miejscowo wojewoda, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego,
może zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć negatywny
wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których ochrony
został wyznaczony obszar Natura 2000, zapewniając wykonanie kompensacji
przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci
obszarów Natura 2000).
• pomniki przyrody - ochroną pomnikową w gminie objęto kilkadziesiąt okazałych
drzew.
• użytki ekologiczne zlokalizowane w Leśnictwie Sobieszyn:
- śródleśne torfowisko o powierzchni 6,55 ha w oddziałach 18g i 23a;
- śródleśne torfowisko o powierzchni 17,97 ha w oddziałach 47g i 53b;
- śródleśna łąka o powierzchni 1,98 ha w oddziałach 58j;
- śródleśne torfowisko o powierzchni 0,67 ha w oddziale 47d;
- śródleśne torfowisko o powierzchni 8,30 ha w oddziałach 51c, 51d, 57b;
- śródleśna łąka o powierzchni 1,01 ha w oddziale 58c.
Ponadto gmina Ułęż częściowo znajduje się w obszarze Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych (GZWP) Nr 406 (Niecka Lubelska - Lublin). Północna część GZWP, a
mianowicie dolina Wieprza, zaliczony został przez Kleczkowskiego (1990) do zbiorników o
wysokiej ochronie (OWO). Na mocy Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych z dnia 3
lutego 1995 roku, ochronie podlegają grunty rolne klas I-III oraz klas słabszych,
wytworzonych na glebach pochodzenia organicznego, a także grunty leśne.
W ramach dalszych działań związanych z ochroną najcenniejszych ekosystemów
przyrodniczych, planuje się utworzenie w obrębie gminy Ułęż następujących obiektów:
- rezerwat faunistyczny żółwia błotnego, obejmującego ochroną obszar występowania żółwia
błotnego przylegający od strony północnej do terenu Zespołu Szkół Rolniczych w Sobieszynie
Brzozowej;
- użytek ekologiczny - „Stawy w Ułężu" wraz z parkiem podworskim.
Jako lasy ochronne (lasy ochronne są to obszary leśne, których głównym zadaniem jest
zachowanie nadanym terenie i w jego otoczeniu nie zmienionych stosunków glebowych,
klimatycznych, wodnych, a także estetyczno - krajobrazowych) zaproponowano:
- pas meandrowy doliny Wieprza - objęcie lasów tej strefy ochroną, jako lasy wodochronne;
- strefę Sarny - Osmolice – Drażbów, w której lasom i zadrzewieniom łęgowym i olsowym
zaproponowano status lasów wodochronnych;
Lublin- 2012
- 15 -
- nadanie lasom i zadrzewieniom łęgowym i olsowym w okolicach Sobieszyna i Ułęża
statusu lasów wodochronnych;
- drzewostanom olsowym w dolinie Świnki Nowodworskiej jako las wodochronnych;
- drzewostanom olsowym w dolinie dopływu Świnki spod Lenda Ruskiego statusu lasów
wodochronnych;
- drzewostan utrwalając wąwozy na Wysoczyźnie Żelechowskiej statusu lasów
glebochronnych.
Ponadto proponuje się objęcie ochroną pomnikową szereg najcenniejszych drzew.
Obszar specjalnej ochrony PLH060051 Dolny Wieprz kwalifikował się również do objęcia
ochroną cennych ostoi siedliskowych (specjalny obszar ochrony - SOO) na podstawie
Dyrektywy Siedliskowej (Dyrektywa 92/43/EWG o ochronie siedlisk naturalnych oraz
dzikiej fauny i flory).
Ustalenia Studium (jako całości) uwzględniają powyższe formy i obiekty
ochrony. Nowe tereny zainwestowania, z racji na swój niewielki zasięg nie
przyczynią się do znacząco negatywnych zmian tj. powodujących zasadniczą
zmianę określonych parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla liczebności i
bioróżnorodności gatunków rzadkich i chronionych, istotnych barier dla migracji, czy
zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych (w tym głównie obszarów Natura 2000
i ich integralności). W granicacj obszaru chronionego krajobrazu Studium
wprowadza 12 niewielkich (punktowych) terenów zabudowy zagrodowej, 3 tereny
usług i 2 terenu usług turystyki, a także teren obiektów produkcyjnych, składów,
magazynów oraz usług (P,U) i tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów
z możliwością lokalizacji biogazowi (P,E). Jedyną zmianą w granicach ostoi Natura
2000 jest pojedynczy teren RM Pozostałe, potencjalnie najbardziej kolizyjne funkcje
jak.np. urządzenia energetyki wiatrowej, biogazownie czy tereny eksploatacji i
produkcji lokalizuje się poza prawnymi obszarami ochrony przyrody.
9. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA KRAJOWEGO I MIĘDZYNARODOWEGO
UWZGLEDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE
Studium stanowi dokument o znaczeniu lokalnym i z uwagi na zasięg oraz skalę
dokumentu jakim jest Studium gminy, trudno się tu bezpośrednio odnieść do celów
ochrony środowiska szczebla międzynarodowego, a nawet krajowego. Pośrednio przy
jego sporządzaniu uwzględniono cele ochrony środowiska ustanowione na
szczeblu ponadlokalnym dotyczące głównie:
• ochrony powierzchni ziemi, racjonalnego gospodarowania i zachowania wartości
przyrodniczych określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony
środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.),
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 (Dz. U. z 2004 Nr 92 poz.880 z
późn.zm.) i Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005,
Nr 228, poz.1947 z późn. zm.);
• utrzymanie norm odnośnie jakości gleb określonych w przepisach szczegółowych,
tj.: Ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z
2004 r. Nr 121, poz. 1266), Programem Ochrony Środowiska dla powiatu ryckiego;
• ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz prowadzenia odpowiedniej
gospodarki wodno-ściekowej określonej w przepisach szczegółowych, tj.: Program
Ochrony Środowiska województwa lubelskiego, ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca
2001 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca
2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U.
Nr.72 poz. 747 z późn.zm.) i Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych
2003;
Lublin- 2012
- 16 -
• ochrony powietrza określonych w przepisach szczegółowych, tj.: Program Ochrony
Środowiska województwa lubelskiego i Program Ochrony Środowiska dla powiatu
ryckiego;
• utrzymanie norm odnośnie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku,
określonych w przepisach szczegółowych, tj.: ustawa Prawo ochrony środowiska z
dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz
odpowiednie rozporządzenia do niej;
• prawidłowej gospodarki odpadami określonej w przepisach szczegółowych, tj.:
Ustawa 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, Nr 39, poz.251 z późn.zm), Plan
gospodarki odpadami dla Powiatu Lubelskiego, Program Ochrony Środowiska
województwa lubelskiego, Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego
2011;
• ochrony korytarzy ekologicznych - zachowania i kształtowania ich drożności
ekologiczno-przestrzennej zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego i Ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004r;
• utrzymania procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, różnorodności
biologicznej, ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich
siedliskami oraz utrzymania i przywracania do właściwego stanu siedlisk
przyrodniczych zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.
U. Nr 92. poz. 880 z późn. zm.), ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27
kwietnia 2001 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) oraz Regionalnym
Programem Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata 2007 – 2013, Polityką
ekologiczną państwa, Krajową strategią ochrony i umiarkowanego użytkowania
różnorodności biologicznej wraz z Programem;
• ochrony dzikiej fauny i flory oraz siedlisk naturalnych, zgodnie z Dyrektywą Rady
Europy w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków (2009/147/EW) i Dyrektywą Rady
Europy w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
(92/43/EWG), Konwencją Berneńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej
oraz siedlisk, Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt - Bonn
1979, Konwencji o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe,
zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971;
• lokalizacji obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko, obszarów o
szczególnych walorach przyrodniczych, optymalizacji potrzeb transportowych,
wykorzystywania odnawialnych źródeł energii i zachowania proporcji pomiędzy
terenami zainwestowanymi i biologicznie czynnymi zgodnie z Polityką ekologiczną
państwa na lata 2007 – 2010, Ustawą z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007, Nr 75, poz.493 oraz z 2008, Nr
138, poz.865), Dyrektywą 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez
niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko oraz Konwencją z
Espoo z 1991r. o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście,
transgranicznym.
Ponieważ na terenie objętym zmianami Studium oraz ich sąsiedztwie nie
występują cenne elementy krajobrazu o randze międzynarodowej, czy chociażby
krajowej w ocenie tej trudno odnieść się do Europejskiej Konwencji Krajobrazowej.
10. OCENA ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY
ŚRODOWISKA
Z terenami o dominującej funkcji mieszkaniowej i różnego rodzaju usług,
przemysłu, składów, magazynów oraz terenów eksploatacji, biogazowi i energetyki
wiatrowej, a także niezbędnej infrastruktury potencjalnie może związana być:
Lublin- 2012
- 17 -
-
emisja zanieczyszczeń do atmosfery (wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza);
emitowanie hałasu i pól elektromagnetycznych;
wytwarzanie odpadów komunalnych;
wprowadzenie ścieków i innych zanieczyszczeń do wód lub do gruntu;
przekształcenie naturalnego ukształtowania terenu;
zmiany w krajobrazie;
zmiany szaty roślinnej i składu gatunkowego fauny;
ryzyko wystąpienia poważnych awarii.
Ponieważ zmiany Studium są etapem prac planistycznych, na którym
wyznacza się jedynie kierunki do możliwego rozwoju, nie znane są jeszcze konkretne
inwestycje i parametry techniczne oraz technologiczne, nie możliwe jest stwierdzenie
i określenie czy ustalenia dokumentu zaliczane są do zawsze znaczących
oddziaływań (odn. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o
przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na środowisko - Dz. U. Nr 213
poz.1397 i Rozporządzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie
substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska - Dz. U. Nr 217,
poz.2141), co opisane zostało poniżej.
W celu ochrony najcenniejszych walorów przyrodniczo-kulturowych Studium
wprowadza sapis: Zagospodarowanie terenów winno następować w jak najwyższych
standardach architektonicznych, z poszanowaniem podstawowych zasad ładu
przestrzennego i zrównoważonego rozwoju, a w szczególności ochrony krajobrazu oraz
ochrony środowiska. Zmiany funkcji terenów określone w niniejszym studium nie
mogą powodować przekroczeń standardów jakości środowiska.”, a dla funkcji
budzących najwięcej zastrzeżeń środowiskowych (energetyki odnawialnej) wprowadza
następujące ustalenia:
1) Przewiduje się lokalizację biogazowni w Kolonii Sobieszyn w wyznaczonym terenie
(P,E) z uwzględnieniem uwarunkowań zawartych w „Wojewódzkim Programie
Rozwoju Alternatywnych Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego” na
następujących zasadach:
• budowa obiektów energetycznych i cieplnych (biogazownie) w zakresie nie
oddziałującym znacząco na środowisko po identyfikacji i ograniczeniu do minimum
ryzyka przyrodniczego oraz niekorzystnego oddziaływania na środowisko;
• na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
przeznaczenie terenów dla rozwoju biogazowni uwarunkowane jest analizą, oceną i
stwierdzeniem (w prognozie oddziaływania na środowisko) braku możliwości
wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko;
• szczegółowa analiza przyrodniczo – środowiskowa powinna obejmować warianty
preferowane i alternatywne;
• rozwiązania technologiczne nie powinny odbiegać od standardów stosowanych w
obiektach związanych z tego typu działalnością i opierać się na nowoczesnej
technologii.
2) Lokalizację urządzeń energetyki wiatrowej przewiduje się w obrębie terenów
przewidzianych do zorganizowanych działań inwestycyjnych, oznaczonych
symbolami UI w Podlodówce, z uwzględnieniem uwarunkowań rozwoju energetyki
wiatrowej zawartymi w „Wojewódzkim Programie Rozwoju Alternatywnych Źródeł
Energii dla Województwa Lubelskiego” z uwzględnieniem następujących zasad i
założeń:
• budowa obiektów energetyki wiatrowej w zakresie nie oddziałującym znacząco na
środowisko po identyfikacji i ograniczeniu do minimum ryzyka przyrodniczego oraz
niekorzystnego oddziaływania na środowisko akustyczne i krajobraz;
• na etapie opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
przeznaczenie terenów dla rozwoju energetyki wiatrowej uwarunkowane jest
analizą, oceną i stwierdzeniem (w prognozie oddziaływania na środowisko) braku
Lublin- 2012
- 18 -
możliwości wystąpienia znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko
przyrodnicze w tym obszary i gatunki chronione, ptaki, nietoperze oraz klimat
akustyczny i krajobraz;
• szczegółowa analiza przyrodniczo – środowiskowa powinna obejmować warianty
preferowane i alternatywne;
• monitoring przyrodniczy powinien być przeprowadzony równolegle z monitoringiem
wietrzności poprzedzającym realizację elektrowni wiatrowej i kontynuowany w
trakcie jej funkcjonowania;
• elektrownie wiatrowe należy umieszczać na konstrukcjach o ujednoliconej
kolorystyce harmonizującej z otaczającym krajobrazem oraz zmniejszającej ryzyko
kolizji z przelatującymi ptakami;
• zachować minimalne odległości budowli siłowni wiatrowych od zabudowy
istniejącej i planowanej; jako czynnik decydujący o ustaleniu odległości elektrowni
wiatrowych od zabudowy należy przyjąć hałas generowany przez poszczególne
turbiny, który nie może przekraczać wartości określonych w przepisach,
uwzględniając typ siłowni oraz specyfikację terenu;
• rozwiązania technologiczne nie powinny odbiegać od standardów stosowanych w
obiektach związanych z tego typu działalnością i opierać się na nowoczesnej
technologii;
• dopuszcza się budowę sieci dróg wewnętrznych pomiędzy obiektami siłowni w
sposób umożliwiający połączenie ich z drogami publicznymi po uzgodnieniu zjazdów
z właściwym zarządcą drogi;
• pozostały teren, z wyjątkiem powierzchni zajmowanych pod konstrukcje wiatrowe i
drogi wewnętrzne może być wykorzystywany rolniczo;
• połączenie poszczególnych siłowni
wiatrowych z istniejącym systemem
energetycznym należy realizować za pośrednictwem linii elektroenergetycznych
średniego i wysokiego napięcia oraz stacji WN/SN, w uzgodnieniu z właściwym
zarządcą sieci, minimalizując ich oddziaływanie na środowisko oraz krajobraz, ze
wskazaniem tworzenia systemów kablowych (podziemnych) - prowadzenie
napowietrznych linii wysokiego napięcia możliwe jedynie w wyjątkowych
przypadkach,
• przebieg dróg i sieci oraz lokalizację urządzeń związanych z eksploatacją elektrowni
wiatrowych należy ustalić w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
utrzymując w granicach stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie
oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów wyznaczonych na rysunku studium,
hałas przekraczający 45 dB i 40 dB generowany przez elektrownie wiatrowe.
Przeznaczenie terenów pod planowane funkcje może nieznacznie oddziaływać na
poszczególne elementy środowiska. Jednak pomimo bezpośredniego i stałego
charakteru niektórych oddziaływań przy zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań
technicznych przekroczenie standardów jakości środowiska określonych
prawem jest mało prawdopodobne. W poniższej tabeli przedstawiono wstępne,
potencjalne oddziaływanie na środowisko ustalonych w Studium funkcji terenów,
gdzie „+” oznacza występowanie oddziaływania (dodatkowo rozróżniono tu
kolorystycznie charakter oddziaływań: kolorem zielonym oznaczono oddziaływania
pozytywne, kolorem czerwonym negatywne, zaś żółtym oddziaływania takie, które
mogą przynieść zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki), a „-” jego brak.
Rodzaj
Lublin- 2012
Przeznaczenie terenu
Czas
Przestrzeń
- 19 -
WTÓRNE
SKUMULOWANE
KRÓTKOTERMINOWE
ŚREDNIOTERMINOWE
DŁUGOTERMINOWE
STAŁE
CHWILOWE
LOKALNE
PONADLOKALNE
Ekosystemy, różnorodność
biologiczna
System przyrodniczy
Formy ochrony przyrody
Wody
Powietrze
Powierzchnia ziemi, gleby,
kopaliny i zasoby naturalne
Topoklimat
Klimat akustyczny
Krajobraz
Zabytki i dobra materialne
POŚREDNIE
Ludzie
BEZPOŚREDNIE
+
+
-
-
+
-
+
+
+
+
-
+
+
-
-
+
-
+
+
-
+
-
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
-
-
-
-
+
+
-
+
-
+
+
+
+
+
-
+
-
+
+
-
-
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
+
+
-
Ludzie
Pozytywnym aspektem usankcjonowania zmian Studium będzie minimalny
lokalny wzrost aktywizacji gospodarczej (wprowadzenie różnego rodzaju usług,
obiektów produkcyjnych, obszarów działalności inwestycyjnej, terenów energii
odnawialnej - biogazowni itp.). Proponowane kierunki zagospodarowania terenów
nie wprowadzą dodatkowych, bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia ludzi czy funkcji
mogących stanowić źródło poważnych awarii (odn. Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji
niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do
zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej - Dz. U. Nr 58, poz. 535). Tereny obiektów produkcyjnych,
składów i magazynów przeznacza się pod: bazy i zaplecza techniczno-budowlane i
transportowe oraz składy, magazyny i hurtownie, urządzenia produkcji rolnej i
hodowlanej, w tym urządzenia obsługi rolnictwa i obiekty rzemiosła produkcyjnego i
usługowego.
Terenów pod urządzenia energetyki wiatrowej (emitujące hałas i dające efekt
stroboskopowy) nie lokalizuje się w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy i stałego
przebywania ludzi. Turbiny wiatrowe będą emitowały hałas zarówno pochodzenia
mechanicznego jak i aerodynamicznego. Podczas gdy hałas mechaniczny nie jest
znaczącym źródłem w przypadku nowoczesnych turbin, tak hałas aerodynamiczny
będzie powstawał zawsze i we wszystkich zakresach częstotliwości – od
infradźwięków przez dźwięki niskiej częstotliwości po normalny zakres słyszalny.
Mając to na uwadze, hałas powstający w wyniku pracy elektrowni wiatrowych oraz
wszelkie zagrożenia dla ludzi z nim związane można skutecznie złagodzić środkami
technicznymi i organizacyjnymi. Zgłaszanny ‘syndrom turbiny wiatrowej’ jest rzadki
i stanowi subiektywne odczucie na postrzeganie nowych obiektów w otoczeniu.
Rozdrażnienie dźwiękiem jest odbierane indywidualnie.
Obracające się łopaty wirnika turbiny wiatrowej rzucają również na
otaczające je tereny cień, powodując tzw. efekt migotania, z którym to mamy do
Lublin- 2012
- 20 -
czynienia głównie w krótkich okresach dnia, w godzinach porannych i
popołudniowych, gdy nisko położone na niebie słońce świeci zza turbiny, a cienie
rzucane przez łopaty wirnika są mocno wydłużone (jest on szczególnie zauważalny w
okresie zimowym, kiedy to kąt padania promieni słonecznych jest stosunkowo
mały). Obracające się łopaty turbiny wiatrowej mogą wytwarzać efekt
stroboskopowy. Zjawisko polega na pojawieniu się cienia wywołanego na skutek
obracających się śmigieł elektrowni wiatrowej, co w konsekwencji powoduje zrzut
pulsującego cienia na otaczający krajobraz i zabudowę mieszkaniową. Efekt
migotania cieni wywołany przez elektrownie wiatrowe mógłby osiągnąć częstotliwość
efektu stroboskopowego (oddziałującego bezpośrednio na ludzki mózg) przy rotacji
wynoszącej 50 obrotów na minutę. Migotanie o częstotliwości powyżej 2,5 Hz, zwane
efektem stroboskopowym, może być dla człowieka uciążliwe. Maksymalne
częstotliwości migotania wywołanego przez współczesne turbiny wiatrowe nie
przekraczają jednak 1 Hz, czyli znajdują się dużo poniżej progowej wartość 2,5 Hz i
nie powinny być odbieranie jako szkodliwe. Aby efekt migotania ceni wywoływany
przez elektrownie wiatrowe mógł osiągnąć częstotliwość efektu stroboskopowego,
rotor wiatraka musiałby wykonywać 50 obrotów wirnika na minutę, tymczasem
nowoczesne wolnoobrotowe turbiny obracają się z prędkością maksymalną 20
obrotów na minutę. Intensywność zjawiska migotania cieni, a tym samym jego
odbiór przez człowieka, uzależnione są od kilku czynników (nie do końca znanych
na tym etapie):
- wysokości wieży i średnicy wirnika;
- odległości obserwatora od farmy wiatrowej (im zabudowania mieszkalne są
bardziej oddalone od inwestycji, tym efekt migotania cieni jest mniejszy. Zakłada
się, że nie jest on w ogóle dostrzegalny przy odległości równej 10-krotnej długości
łopaty wirnika, a więc średnio przy 400 – 800 metrach);
- pory roku;
- zachmurzenia – im większe zachmurzenie tym mniejsza intensywność migotania
cieni;
- obecności drzew pomiędzy turbiną wiatrową a obserwatorem – znajdujące się
pomiędzy turbiną wiatrową a obserwatorem drzewa lub budowle znacznie redukują
efekt migotania cieni;
- orientacji okien w budynkach, które znajdują się w strefie migotania cieni;
- oświetlenia w pomieszczeniu – jeśli dane pomieszczenie doświetlenie jest przez
oświetlenie sztuczne bądź przez okno, które nie znajduje się w strefie oddziaływania
cieni, intensywność zjawiska migotania cieni w danym pomieszczeniu będzie
znacznie ograniczona.
Efekt migotania cienia występuje przede wszystkim w osi wschód-zachód, ponieważ
przy padaniu promieni słonecznych z tych kierunków cień pochodzący od turbin
wiatrowych będzie najdłuższy. W przypadku padania promieni słonecznych od
strony południowej, kiedy słońce znajduje się w zenicie, efekt migotania cieni ma
dużo krótszy zasięg (dużo krótszy od zasięgu oddziaływania akustycznego). Ustalony
przez Health and Safety Executive zakres częstotliwości migotania cienia dla
turbiny, który może wywoływać problemy zdrowotne, wynosi 4,5 – 40
zacienień/sekundę. Badania migotania cienia np. dla turbiny 1,8 MW wyniosły 1,1
zacienienia/sekundę, co jest znacznie poniżej granicy mogącej wywoływać
zdrowotny dyskomfort. Generalnie owoczesne wolnoobrotowe turbiny obracają się z
prędkością maksymalną 20 obrotów na minutę. Odległość zabudowy mieszkalnej od
inwestycji wpływa również na intensywność zjawiska. Zakłada się, że jest on w ogóle
nie widzialny przy odległości równej 10 – krotnej długości łopaty wirnika (średnio
przy 400 m – 800m).
Efekt błysku, zwany również „efektem disco”, występuje gdy obracające się
łopaty wirników periodycznie odbijają padający na nie strumień światła. Do
Lublin- 2012
- 21 -
zjawiska może dojść w słoneczne dni na skutek odbijania się promieni słonecznych
od połyskliwych powłok łopat. Powstające refleksy świetlne mogą być odbierane jako
zjawiska zaburzające pole widzenia żywych organizmów. Wpływają na to warunki
meteorologiczne panujące w ciągu dnia oraz uwarunkowania astronomiczne i
pozorna wędrówka słońca, która powoduje, że punkt immisji światła zmienia się w
ciągu dnia i w danym miejscu obserwowany jest krótkotrwale. Efekty optyczne
mogą wywoływać u ludzi uczucie zagrożenia, pogorszenia warunków życia oraz
reakcje zdenerwowania i irytacji. Zjawisko to może być odczuwalne rzadko i
krótkotrwale. Pomijając reakcje psychosomatyczne, nie zaobserwowano innych
szkodliwych oddziaływań względem środowiska generowanych przez konstrukcje
elektrowni wiatrowych, a efekt błysku może zostać praktycznie wyeliminowany
poprzez stosowanie matowych farb do malowania łopat wirnika.
W czasie zimy zdarzają się niekiedy sytuacje, gdy na łopatach wirnika
nagromadzi się śnieg lub lód, który po długim okresie pozostawania nienaruszonym
przez obroty w momencie poruszenia turbiny może opaść w dół, lub zostać
odrzuconym nieznacznie na bok. Zagrożone tym zjawiskiem jest niewielkie i
ograniczone do osób przebywających w pobliżu.
Realizacja ustaleń Studium nie powinna też naruszać zapisów
Rozporządzenia z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów
pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania
tych poziomów. Od poszczególnych linii elektrycznych mają być wprowadzone wolne
od zabudowy strefy technologiczne w planach miejscowych. Uciążliwości hałasowe
(np.komunikacyjne) powinny mieścić się w określonych prawem normach.
Chwilowe, ponadnormatywne emisje hałasu związane mogą być z faza realizacji
ustaleń Studium - głównie budowy obiektów na poszczególnych działkach. Hałas
emitowany tez będzie podczas pracy niezbędnych maszyn i urządzeń związanych z
wydobyciem kopalin, co z racji na bezpieczną odległość od terenów stałego
przebywania mieszkańców nie będzie źródłem uciążliwości. Studiuw w tej kwestii
wprowadza zapis: „Inwestycje w tych terenach mogą być lokalizowane pod
warunkiem, że planowane przedsięwzięcie nie będzie sprzeczne z ustaleniami
przyjętymi dla danej strefy lub formy ochrony prawnej lub planistycznej na danym
obszarze oraz nie będzie powodować uciążliwości na położonych w sąsiedztwie
terenach zabudowy mieszkaniowej.”
Potencjalnym źródłem zagrożenia na tym terenie może być transport drogowy
(stan techniczny pojazdów przewożących m.in. towary niebezpieczne, drogami o
różnej nawierzchni) i zły stan techniczny, czy awarie podczas pracy maszyn
budowlanych. Na etapie budowy i realizacji zapisów Studium incydentalnie może
dojść do typowych dla placu budowy wypadków, co określić można, jako
oddziaływanie pośrednie i chwilowe. Zabudowa zlokalizowana została poza terenami
zalewowymi (o prawdopodobieństwie 1 %), czy pasami oddziaływania linii
elektrycznych oraz wymaganymi prawem strefami uciążliwości hałasu od lotniska w
Dęblinie (w strefie uciążliwości nie lokalizuje się nowych terenów zabudowy
mieszkaniowej, a jedynie tereny UT – usług turystyki). Ponadto w celu
bezpieczeństwa Studium mówi, że: „W strefie ograniczonego zainwestowania
związanego z sąsiedztwem lotniska w Dęblinie ustala się wymóg każdorazowego
zgłoszenia do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego projektowanych obiektów o
wysokości równej lub większej od 50 m n.p.t.”
Istnieje możliwość zaistnienia konfliktów społecznych także ze strony
organizacji ekologicznych, próbujących nie dopuścić do realizacji inwestycji
związanych z alternatywnymi źródłami energii (głównie biogazowi, mimo że są one
jednym z najmniej kolizyjnych po elektrowniach słonecznych, alternatywnych źródeł
energii (uciążliwości zapachowe mogą towarzyszyć jedynie w fazie transportu
materiału, czy nieprzewidzianego, okresowego składowania). Surowce dostarczane
Lublin- 2012
- 22 -
są bezpośrednio do komór fermentacyjnych lub do silosów magazynowych.
Przefermentowana biomasa transportowana jest do silosów lub lagun (a następnie
wywożona na pola jako nawóz) wykładanych specjalną folią odporną na działanie
czynników biologicznych, chemicznych i promieni UV. W procesie beztlenowej
fermentacji biomasy powstaje głównie metan i dwutlenek węgla, które nie wykazują
działania toksycznego (mogą jednak wypierać tlen i powodować trudności z
oddychaniem) oraz niewielkie ilości siarkowodoru i amoniaku, czy tlenku węgla,
wykazujące działanie kancerogenne. Gaz składowiskowy może mieć nieprzyjemną
woń, wynikającą zarówno z zapachu zdeponowanych odpadów, jak i gazowych
produktów ich rozkładu. Wśród odorowych składników biogazu do najbardziej
uciążliwych należą: tiole (merkaptany), siarkowodór (H2S), amoniak (NH3), siarczek
dimetylowy (CH3 – S – CH3), siarczek dietylowy (CH2 – S – CH2) imetyloamina i
trimetyloamina (CH3 – NH2), (CH3 – 3N). Uciążliwość zapachowa odpadów jest
najbardziej dokuczliwa we wczesnych fazach ich rozkładu. Ocena intensywności
odoru oparta jest na subiektywnym wrażeniu organoleptycznym. Trudność oceny
dodatkowo potęgują różnice w publikowanych wartościach stężeń wykrywalności
węchowej odorantów, wynikające ze stosowania różnych metod pomiarowych lub
różnych definicji stężenia progowego. Wielkość progowa może być przyjmowana jako
kryterium oceny uciążliwości zapachowej dla
pojedynczych
substancji
odorotwórczych oraz dla mieszanin charakteryzujących się wyraźną dominacją
jakiej, konkretnej woni. Uciążliwość odorową składowiska minimalizuje się stosując
pochłaniające warstwy materiałów izolujących. Ostatnio stosowane są również
różnej skuteczności bariery antyodorowe w postaci preparatów rozpylanych w
powietrzu. W określonych warunkach biogaz z powietrzem mogą tworzyć
mieszaninę wybuchową Do samozapłonu i wybuchu biogazu może dojść zwłaszcza
na źle uszczelnionych i niedokładnie ubijanych składowiskach. Również
nierozważne obchodzenie się z otwartym ogniem, iskrzenia przełączanych urządzeń
elektrycznych lub uderzenie pioruna może spowodować pożar.
W obrębie Studium nie występują też ruchy osuwiskowe i zagrożenie
powodzią (poza wyznaczoną w nim strefą wody stuleniej – 1%). Potencjalnym
źródłem zagrożenia dla zdrowia ludzi może być zatem niepełna realizacja
wytycznych Studium, dotyczących zapewnienia odpowiedniej jakości środowiska na
opisywanym terenie. Stałym, pozytywnym oddziaływaniem ustaleń Studium będzie
poprawa jakości życia, dostępność do przestrzeni o nowym standardzie
zagospodarowania.
Generalnie zmiany Studium nie powinny powodować powstawania
nowych obszarów o ponadnormatywnej uciążliwości dla środowiska.
Zaproponowanie nowych form zieleni, wód, czy strefy zrównoważonego rozwoju
turystyki wpłyną pozytywnie na jakość istniejących przestrzeni życia lokalnej
społeczności i wraz z nowymi usługami zaspokoją jej potrzeby.
Wzmożenie transportu kołowego na drogach dojazdowych, przede wszystkim
na etapie realizacji planowanych inwestycji, nie powinno wpłynąć w sposób istotny
na warunki komunikacyjne rejonu. Uciążliwości dla ludzi na etapie realizacji
Studium (budowy) związane są z zanieczyszczeniami atmosfery wynikającymi z
emitowanych, przez środki transportu, spalin, pyleniem z dróg oraz emisją hałasu.
Oddziaływanie to będzie ograniczone do miejsca lokalizacji farmy, a w czasie do
etapu budowy wież wiatrowych, dróg dojazdowych oraz w mniejszym stopniu przy
wykonywaniu
fundamentów.
Biorąc
pod
uwagę
przejściowy
charakter
prowadzonych prac, czas ich trwania oraz odległość wież od głównych skupisk
zabudowy, można uznać, że etap nie wpłynie trwale na negatywne zmiany w
środowisku oraz nie będzie źródłem poważnych i nieodwracalnych oddziaływań dla
ludzi.
Lublin- 2012
- 23 -
Sytuacje awaryjne, jakie mogą wystąpić w trakcie budowy planowanych
inwestycji, związane będą z ewentualnymi awariami pojazdów dowożących materiały
na plac budowy lub ewentualnymi awariami wykorzystywanych maszyn.
Przeciwdziałanie wystąpieniu takim sytuacjom na etapie budowy polega przede
wszystkim na właściwym przygotowaniu i zorganizowaniu niezbędnych prac
związanych z ewentualnym użyciem substancji niebezpiecznych. W przypadku
wystąpienia sytuacji awaryjnych konieczne jest natychmiastowe podjęcie działań
ograniczających zasięg zanieczyszczenia oraz działań naprawczych.
Funkcjonowanie nowo planowanych terenów, nie będzie się wiązać z
ograniczeniem korzystania np. z dróg publicznych, z wody, środków łączności czy
elektryczności.
Oddziaływanie ustaleń zmian Studium będzie miało głównie charakter
pozytywny długoterminowy lub stały. Potencjalnym źródłem zagrożenia dla
zdrowia ludzi może być zatem niepełna realizacja wytycznych Studium, dotyczących
zapewnienia odpowiedniej jakości środowiska na opisywanym terenie. Stałym,
pozytywnym oddziaływaniem ustaleń Studium będzie poprawa jakości życia,
dostępność do przestrzeni o nowym standardzie zagospodarowania.
Ekosystemy, różnorodność biologiczna
Ponieważ wprowadzona punktowymi zmianami Studium zabudowa
kubaturowa mieszkaniowo-usługowa częściowo jest akceptacją stanu zastanego i
jego dogęszczenia, faktycznie nie zmieni ona istotnie stopnia rozdrobnienia
powierzchni biologicznie czynnej i nie zaburzy dotychczasowego funkcjonowania
oraz nie przekształci siedlisk na dużą skalę. Z lokalnym, bezpośrednim zubożeniem
lub zlikwidowaniem istniejącej roślinności spotkamy się w miejscu powstania
nowych obiektów kubaturowych głównie terenów oznaczonych jako U; P, U i P, E
oraz w miejscu eksploatacji odkrywkowej złóż kopalin (PG). Naturalne i
seminaturalne zbiorowiska roślinne zastępowane będą roślinnością ruderalną.
Oddziaływaniem pośrednim w odniesieniu do siedlisk flory i fauny na terenach
zielonych (biologicznie czynnych) bezpośrednio przyległych do powierzchni
nieprzepuszczalnych może być podsuszenie gruntów. Mimo utraty istniejących
siedlisk nie prognozuje się istotnych negatywnych strat dla bioróżnorodności, gdyż
przedmiotowe zmiany Studium dotyczą niewielkich, pojedynczych fragmentów
przestrzeni, na których opracowanie ekofizjograficzne nie wskazało występowania
cennych, chronionych gatunków. Pośrednim skutkiem powstania biogazowni, mogą
być zmiany w strukturach upraw i tradycyjnych rozłogach pół, a więc i zmiany
składu gatunkowego fauny. Generalnie rozległe monokultury kukurydzy lub
miskantu negatywnie wpłyną na zmianę składu gatunkowego fauny, w szczególności
awifauny, przyczyniając się do zmniejszenia bioróżnorodności na znacznych
przestrzeniach (w obrębie monokultur kukurydzy i w otoczeniu). Jednocześnie
zmniejszą się też powierzchnie terenów żerowiskowych dla licznych gatunków
zwierząt. Ptaki będą zmuszona poszukiwać pokarmu w odleglejszych terenach i tracić
więcej energii i czasu na zdobycie pokarmu, co w konsekwencji przyczynić się moze
do zmniejszenia sukcesu lęgowego. Zwarzywszy jednak, że jest to jedynie jeden
niewieli teren o tej funkcji nie należy spodzieac się aż tak talece idących zmian.
Projektowanie terenów pod urządzenia energetyki wiatrowej nie wiąże się ze
znaczącym ubytkiem powierzchni biologicznie czynnej – na etapie realizacji
inwestycja zajmuje jedynie niewielkie powierzchnie terenów rolniczych pod
fundamenty i posadowienia konstrukcji poszczególnych turbin oraz drogi dojazdowe
do pojedynczych urządzeń. Ze względu na większą przewiewność i dostępność, do
budowy elektrowni wiatrowych wybiera się miejsca bezdrzewne. Ocena zagrożenia,
jakie dla ptaków niesie możliwość zderzenia z elektrowniami wiatrowymi jest
niezwykle trudna i wpływ na nią mają nie tylko charakter występowania ptaków na
Lublin- 2012
- 24 -
danym terenie (lęgowiska, żerowiska, miejsca wypoczynku, trasy migracyjne
sezonowe lub stałe) i wielkości parku wiatrowego (liczba elektrowni wiatrowych,
odległości pomiędzy poszczególnymi turbinami, sposobu rozmieszczenia turbin w
przestrzeni), ale też:
- rodzaj zastosowanych elektrowni wiatrowych – wysokość wieży, rodzaj wieży
(tabularny, kratowany), średnica rotora, szybkość i częstość obrotów;
- pogoda, pora dnia, widoczność;
- gatunek ptaków;
- sposób oświetlenia farmy oraz jej otoczenia.
Dotychczasowe badania w obrębie funkcjonujących już elektrowni
wiatrowych pozwoliły zauważyć, że odpychający efekt elektrowni wiatrowych
zauważa się już w odległości od 250 m od turbiny, zagęszczenie lęgowe ptaków
wróblowatych spada w odległości 200 m od turbiny, a w strefie 40 m gnieździ się
przeszło 4-krotnie mniej ptaków niż na terenach oddalonych od siłowni o więcej niż
200 m. Odstraszające oddziaływanie siłowni na ptaki żerujące i odpoczywające na
terenach otwartych, głównie ptaki siewkowe, kaczki i gęsi, zauważalne jest nieco
wyraźniej w porównaniu do awifauny lęgowej, dystans ten wynosi zazwyczaj od
200 m do 500 m. Ptaki przelatujące przez tereny, na których zlokalizowane są farmy
wiatrowe, omijają turbiny, zmieniając kierunek lotu w płaszczyźnie poziomej lub
pionowej. Zachowanie to stanowi czynnik zmniejszający ryzyko kolizji i obniża
wskaźnik śmiertelności ptaków wykorzystujących przestrzeń na obszarze farmy
wiatrowej. Zaobserwowano również, że to nie efekt posadowienia turbin, ani także
ich ilość oraz gabaryty, wpływają na wielkość populacji ptaków występujących w ich
pobliżu, ale znajdujące się w sąsiedztwie roślinność i uprawy, które stanowią ich
środowisko życia. Monitoring wykazał, że farma wiatrowa jest rozpoznawana ptaki,
które nadkładają ok. 500 metrów w stosunku do swoich pierwotnych tras, by ją
ominąć (a biorąc pod uwagę fakt, iż trasa migracyjna pokonywana np. przez gęsi
wynosi ponad 1400 km, 500 metrów stanowi dodatkowy, lecz niezauważalny
wysiłek energetyczny dla ptaków, który nie ma znaczenia dla ich kondycji). Dopiero
konieczność omijania blisko 100 podobnych obiektów mogłaby wpłynąć na
zauważalny ubytek masy ptaków.
Generalnie negatywne oddziaływanie elektrowni wiatrowych na chiropterofaunę
może polegać na:
- niszczeniu kwater lub ich zakłócaniu;
- przecinaniu tras przelotów nietoperzy, w tym tras migracyjnych;
- stawianiu konstrukcji budowlanych na terenach łownych i uniemożliwieniu przez
to korzystania z podstawowych obszarów łownych lub stworzeniu zagrożenia
kolizjami (przy czym lokalizacje w terenie zadrzewionym/pokrytym roślinnością
krzewiastą prawdopodobnie stanowią większe ryzyko, niż lokalizacje w terenie
otwartym).
Przypuszcza się, że przyczyną kolizji może być fakt, że nietoperze nie są w
stanie ocenić swoim ultradźwiękowym systemem echolokacyjnym ani dużych
prędkości, ani rozmiaru wirników. Do nietoperzy mało kolizyjnych ze względu na
niski lot i żerowanie w pobliżu siedliska zalicza się tylko trzy gatunki: Nocka
Nettera, nocka Bechsteina i mopka. W odniesieniu do śmiertelności nietoperzy przy
turbinach wiatrowych w ogóle i przy turbinach wiatrowych postawionych w pobliżu
obszarów licznie zadrzewionych udokumentowano podwyższone ryzyko zderzeń w
bezpośredniej bliskości obszarów zadrzewionych (w odległości 0 – 50 m od podstawy
masztu). W przeprowadzanych badaniach udowodniono znaczącą zależność ryzyka
kolizji od prędkości wiatru. Najwyższe wskaźniki śmiertelności przez uderzenie
stwierdzono dla prędkości wiatru ok. 2 m/s na wysokości 10 m. Wraz ze
wzrastającą prędkością wiatru aktywność nietoperzy silnie maleje, a w
konsekwencji zmniejsza się ryzyko uderzenia w obszarze wirników. Ponad 95%
Lublin- 2012
- 25 -
wszystkich aktywności nietoperzy ma miejsce przy prędkości wiatru poniżej 6 m/s.
Przy prędkości 6,5 m/s w obszarze gondoli nie zarejestrowano prawie żadnych
odgłosów nietoperzy. Jeśli chodzi o techniczne parametry turbin wiatrowych
zwiększone ryzyko zderzeń stwierdzono przy pozostającej przestrzeni swobodnej
pomiędzy wirnikiem a górną krawędzią terenu na poziomie mniejszym od 30 m.
Najnowsze wyniki badań wskazują na to, że nie same kolizje z elementami
konstrukcji i wirników elektrowni wiatrowych są przyczyną śmierci nietoperzy, ale
efekt barotraumy (Baerwald i in. 2008). Nietoperze mają wrażliwe naczynia
krwionośne w płucach, które pękają w momencie wlatywania w strefy niskiego
ciśnienia tworzone w okolicy końcówek śmigieł pracującej elektrowni wiatrowej.
Zjawisko takie dotyczy wyłącznie osobników poruszającej się na wysokości pracy
śmigła. Badania chiropterofauny przeprowadzone na potrzeby niniejszego Raportu
pozwalają stwierdzić, że na terenie planowanego przedsięwzięcia występuje jedynie
jeden gatunek nietoperza narażony na to negatywne zjawisko – borowiec wielki,
którego maksymalna wysokość lotu (niekiedy powyżej 40 m) może pokrywać się z
najniższą strefą działania wirnika elektrowni wiatrowych. Ekologia tego gatunku
wskazuje na niechętne korzystanie z przestrzeni otwartych (Sachanowicz i
Ciechanowski 2008). Wg badań (Baerwald i in. 2008) jedynie 8% nietoperzy ginie w
związku z bezpośrednią kolizją z turbinami. Trzeba tu zwrócić uwage na trudności
w ocenie wpływu urządzeń energetyki wiatrowej na ptaki i nietoperze wynikające z
braku danych monitoringowych tych zwierząt i możliwości ich występowania i
wykorzystywania omawianego terenu do bytowania, żerowania, gniazdowania czy
migracji. Pozytywnym ustaleniem Studium w stosunku do funkcji energetyki
odnawialnej jest nakaz uwzględnieniem uwarunkowań i zasad (przytoczonych we
wstepie rozdziału) zawartych w „Wojewódzkim Programie Rozwoju Alternatywnych
Źródeł Energii dla Województwa Lubelskiego”.
Pozytywnym aspektem jest wprowadzenie terenów zalesień i nakazu realizacji
zieleni izolacyjnej, co z kolei umożliwi egzystencje wielu gatunków flory i fauny oraz
utrzymanie minimalnej powierzchni biologicznie czynnej (dla terenów zabudowy
wynosi ona 50%). Z racji na ogólnośc zapisów dokumentu, brak jest w nim
przesłanek w zapisach zmiany Studium, by prognozować wprowadzanie zawsze
znacząco negatywnych przedsięwzięć czy generowania substancji stwarzających
szczególne zagrożenie dla środowiska (w myśl: Rozporządzenie Rady Ministrów z
dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach mogących znacząco oddziaływać na
środowisko i Rozporządzenia MŚ z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji
stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska). Studium wprowadza zapis, że:
’Zagospodarowanie terenów winno następować w jak najwyższych standardach
architektonicznych, z poszanowaniem podstawowych zasad ładu przestrzennego
i zrównoważonego rozwoju, a w szczególności ochrony krajobrazu oraz ochrony
środowiska. Zmiany funkcji terenów określone w niniejszym studium nie mogą
powodować przekroczeń standardów jakości środowiska.’ W zagospodarowaniu
terenów UT należy zwracać szczególną uwagę na zachowanie walorów
przyrodniczych i środowiskowych terenu oraz uwzględnienie wysokiego udziału
zieleni i powierzchni terenów biologicznie czynnych (powyżej 60%).
Wprowadzone zmiany Studium mogą mieć głównie pozytywny, bezpośredni,
okresowy lub stały charakter, jak i w przypadku skrajnym stały, nieco gorszy wpływ
na różnorodność i istniejące siedliska.
System przyrodniczy gminy
Obszary objęte zmianami Studium leżą generalnie poza elementami systemu
przyrodniczego gminy Ułęż (wyjątek stanowi jedno nowe siedlisko w miejscowości
Zaturzęcin), a ustalenia dokumentu planistycznego nie wpłyną znacząco na jego
Lublin- 2012
- 26 -
stan i funkcjonowanie. Tereny UC, UP i UT lokalizowane są już poza granica
korytarza ekologicznego doliny Wieprza. Również urządzenia energetyki wiatrowej
lokowane są poza elementami PSG (korytarzami ekologicznymi i kompleksem
stawów oraz kompleksów leśnych).
Prognozowane oddziaływania będą miały zatem głównie chwilowy
(sporadyczny i incydentalny) oraz bezpośredni charakter i ograniczą się do skali
lokalnej.
Formy ochrony przyrody (w tym obszary Natura 2000)
Studium akceptuje istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, co
jest ustaleniem pozytywnym. Pojedyncze tereny nowej zabudowy nie powinny mieć
znacząco negatywnego wpływu na przedmiot ochrony prawnej (tu, głównie
krajobraz).
W granicach obszaru Natura 2000 Studium wprowadza następujące zasady:
- ‘zakaz podejmowania działań mogących pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych
oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także wpłynąć negatywnie na gatunki, dla
których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000;
- realizacja planowanych przedsięwzięć, które nie są bezpośrednio związane z
ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, jeżeli mogą one
znacząco oddziaływać na ten obszar, jest dopuszczalna po uzyskaniu decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia;
- na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność związana z
utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu
oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski
połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk
roślin lub zwierząt ani nie wpływają w sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i
zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.’
Nowe tereny zainwestowania, z racji na swój niewielki zasięg nie przyczynią się
do znacząco negatywnych zmian tj. powodujących zasadniczą zmianę określonych
parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla liczebności i bioróżnorodności
gatunków rzadkich i chronionych, istotnych barier dla migracji, czy zagrożenia dla
obszarów przyrodniczo cennych (w tym głównie obszarów Natura 2000 i ich
integralności – na terenie gminy nie ma ostoi ptaków, dla których najbardziej
kolidujące mogłyby być urzadzenia energetyki wiatrowej). W granicacj obszaru
chronionego krajobrazu Studium wprowadza 12 niewielkich (punktowych) terenów
zabudowy zagrodowej, 3 tereny usług i 2 terenu usług turystyki. Jedyną zmianą w
granicach ostoi Natura 2000 jest pojedynczy teren RM. Pozostałe, potencjalnie
najbardziej kolizyjne funkcje jak.np. urządzenia energetyki wiatrowej, biogazownie
czy tereny eksploatacji i produkcji lokalizuje się poza prawnymi obszarami ochrony
przyrody.
Wody
Ograniczenie infiltracji wód opadowych na fragmentach uszczelnionych
(składy, tereny usługowe, magazyny, stacje paliw, tereny przemysłu) nie będzie
znaczące dla użytkowania lokalnych zasobów wód podziemnych. Wśród
oddziaływań występują też zależności pomiędzy nimi - negatywne
oddziaływanie na gleby (ich zanieczyszczenie) prawdopodobnie przejawi się
również chwilowo w stanie wód podziemnych (gruntowych), co jest
oddziaływaniem skumulowanym. Poza tym Studium zaznacza, ze Pradolina
Wieprza jest położona w Obszarze Wysokiej Ochrony (OWO) wód podziemnych,
odznaczającym się przewagą zagrożeń średnich i silnych (przesączalność 5-25 lat).
Pozostała, północna część gminy, należy do Obszaru Zwykłej Ochrony (OZO) wód
Lublin- 2012
- 27 -
podziemnych. OWO i OZO to formy planistycznej ochrony hydrosfery przed
zanieczyszczeniem, ukierunkowujące zagospodarowanie terenu w charakterze i
intensywności bezpiecznych dla czystości wód podziemnych. W strefie przyrzecznej,
dolinnej
nie
lokalizuje
się
intensywnie
zagospodarowanych
terenów
zurbanizowanych. Studium ustala zaopatrzenie w wodę z wodociągu oraz docelowe
pełne uzbrojenie terenu w sieci kanalizacyjne Nieprzewidziane chwilowe
zanieczyszczenie wód podziemnych może nastąpić jedynie w pojedynczych,
incydentalnych wypadkach podczas realizacji ustaleń Studium, ale mimo to nie
powinno to wpłynąć na pogorszenie dotychczasowego stanu jednolitych części wód
podziemnych (odn. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w
sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych - Dz.U. Nr 143, poz.896
i Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20.08.2008 r. w sprawie sposobu
klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych - Dz.U. Nr 162. poz.1008).
Przy braku odgazowania składowiska terenu biogazowni może pojawić się
niekontrolowana migracja gazu na terenach je otaczających (bezpośrednio na wody
powierzchniowe i pośrednio na podziemne). Zakłada się jednak zastosowanie
nowoczesnych najwyższych technologii i wyposażenie obiektu w bierne lub aktywne
systemy odgazowania, a Studium podkreśla dodatkowo, że istniejące i projektowane
zagospodarowanie terenu nie może powodować przekroczeń standardów jakości
środowiska. Tereny biogazowi zlokalizowane są poza zasięgiem wielkiej wody o
prawdopodobieństwie 1 %, co eliminuje też potencjale zagrożenie zanieczyszczenia
wód w momencie powodzi. Studium ustala, że ‘składowisko odpadów w Kolonii
Sobieszyn, jako obiekt potencjalnie zagrażający czystości środowiska naturalnego w
najbliższym otoczeniu powinno podlegać systemowi lokalnego monitoringu.
Monitoringiem powinny być objęte przede wszystkim wody gruntowe i
powierzchniowe w okolicy składowiska. Badania muszą być przeprowadzane przez
okres 30 lat po jego zamknięciu. Zasady monitoringu regulują przepisy odrębne.
Teren zamkniętego składowiska może być wykorzystany na lokalizację biogazowi.
Oddziaływania te charakteryzowane są jako zarówno bezpośrednie jak i
pośrednie, o różnym rozmieszczeniu czasowym, ale zawsze lokalnej skali.
Powietrze atmosferyczne
W związku z prowadzeniem nowej, punktowej zabudowy mieszkaniowej
(zagrodowej, jednorodzinnej i wielorodzinnej), terenów eksploatacyjnych, magazynów
i składów usługowo-produkcyjno-inwestycyjnej (jako też pojedyncze tereny)
przewidywane jest zwiększenie rozmiarów emisji zanieczyszczeń atmosfery (gazów
ciepłowniczych, spalin, pyłów) wiążące się z funkcjonowaniem nowych obiektów
budowlanych oraz natężeniem ruchu samochodowego. Powstanie pewna ilość
(uzależniona od ilości i rodzaju powstających obiektów budowlanych) nowych źródeł
emisji zanieczyszczeń powietrza, a zatem stan jego czystości może w bardzo
niewielkim, praktycznie niezauważalnym stopniu pogorszyć się w stosunku do stanu
istniejącego. Nie przewiduje się jednak aż tak znaczącego wzrostu ruchu
samochodowego, a nasadzenia zieleni izolacyjnej powinny niwelować
ewentualne, wymienione wyżej szkodliwe oddziaływania – nie powinno więc
dojść do znaczących przekroczeń poziomów substancji określonych w:
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrza, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6
czerwca 2002 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w
powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz
marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w
powietrzu. Energia elektryczna pozyskiwana z wiatru powszechnie uznawana jest za
energię ekologicznie czystą, gdyż jej wytwarzanie nie pociąga za sobą konieczności
spalania paliw kopalnych, a tym samym emisji szkodliwych substancji do atmosfery.
Lublin- 2012
- 28 -
Chwilowe lub krótkoterminowe negatywne oddziaływania (np. wzrost
zapylenia) mogą wystąpić w fazie realizacji dopuszczonych z Studium form
zagospodarowania terenu. Źródłami emisji będą pojazdy samochodowe i maszyny
drogowe uczestniczące w pracach budowlanych. Emisja wystąpi krótkotrwale, będzie
nieznaczna i rozproszona. Ze względu na niewielką skalę prac budowlanych nie
będzie stanowić istotnego oddziaływania na środowisko.
W przypadku, gdy projektowana inwestycja planowana jest w terenach
otwartych występują dobre warunki przemieszczania się mas powietrza i nie ma
zagrożenia stagnacją oraz okresowego kumulowania zanieczyszczeń na obszarach
drogi. Wskazane jest również stosowanie ekranów akustycznych na odcinkach dróg
najbardziej ruchliwych i uczęszczanych, co wpływa korzystnie na stan powietrza
atmosferycznego wokół drogi (wskazane w miejscach zbliżenia drogi do zabudowań) –
zanieczyszczenia nie rozprzestrzeniają się na boki. Jednakże w sytuacji
niekorzystnych warunków przewietrzania ekrany mogą przyczyniać się do stagnacji
mas powietrza, a co za tym idzie do kumulacji zanieczyszczeń, dlatego ich
zastosowanie wymaga szczegółowych, bieżących badań i pomiarów w konkretnych,
najbardziej zagrożonych miejscach pojawiania się nowego zagospodarowania.
Mimo rozwoju róznych funkcji nie przewiduje się aż tak znaczącego
wzrostu ruchu samochodowego, a nasadzenia zieleni powinny niwelować
ewentualne, wymienione wyżej szkodliwe oddziaływania. Będą to zatem
oddziaływania bezpośrednie i długoterminowe lub stałe, ale należące do mało
szkodliwych.
Powierzchnia ziemi, gleby, kopaliny i zasoby naturalne
Najistotniejszym, negatywnym oddziaływaniem na gleby będzie ich
bezpośrednie i stałe zajmowanie pod trwałe zainwestowanie budynkami
mieszkalno-usługowo-produkcyjnymi. Najwięcej terenów zabudowy zagrodowej
RM oraz jednorodzinnej MN wprowzda się głównie wzdłuż dróg w Ułęży Górnej,
Kol. Białka Górna i Korzeniowie, a terenów usług w Zosinie. Zakładając
zastosowanie wszystkich zasad ochrony środowiska wyznaczonych w Studium
nie
przewiduje się jednak
znaczących
przekroczeń określonych w
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów
jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Na obszarze objętym Studium nie
przewiduje się generowania niebezpiecznych substancji i odpadów (poroz.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w
których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne, Rozporządzenie w Ministra
Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r.w sprawie substancji stwarzających szczególne
zagrożenie dla środowiska).
Do
oddziaływań
bezpośrednich
(stałych,
ale
jedynie
lokalnych)
przekształcenia powierzchniowej warstwy ziemi opisywanego obszaru związane będą
głównie z działalności terenów eksploatacji (kopalnia piachu), a także z wykopami
pod fundamenty nowych budynków i dróg wewnętrznych czy dojazdowych. Prace te
nie będą naruszać głębokich warstw podłoża, a zmienione wydobyciem kruszywa
istniejące ukształtowanie terenu powinno zostać zniwelowane w procesie
rekultywacji. Zgodna z Studium gospodarka odpadami stałymi i ciekłymi nie
wpłynie na zmianę geochemizmu powierzchni litosfery zachowując jej
dotychczasową kondycję (‘Zbiórka i wywóz odpadów z terenu gminy powinien
odbywać się zgodnie z Regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie
gminy Ułęż’). Na jakość pedosfery wpłynąć może minimalnie intensywniejszy ruch
komunikacyjny w fazie realizacji ustaleń Studium. Studium porządkuje gospodarkę
wodno-ściekową i reguluje gospodarkę odpadową, co powinno wystarczająco
ochronić podłoże przed znacząco negatywnymi zmianami jakościowymi. Ponadto
studium wprowadza zapis: ‘Składowisko odpadów w Kolonii Sobieszyn jako obiekt
potencjalnie zagrażający czystości środowiska naturalnego w najbliższym otoczeniu
Lublin- 2012
- 29 -
powinno podlegać systemowi lokalnego monitoringu. Monitoringiem powinny być
objęte przede wszystkim wody gruntowe i powierzchniowe w okolicy składowiska.
Badania muszą być przeprowadzane przez okres 30 lat po jego zamknięciu. Zasady
monitoringu regulują przepisy odrębne. Teren zamkniętego składowiska może być
wykorzystany na lokalizację biogazowi.’
Negatywne oddziaływanie biogazowni na środowisko gruntowo-wodne może
pojawić się w sytuacjach awaryjnych końcowego procesu przetwarzania biomasy.
Przefermentowana biomasa transportowana jest do silosów lub lagun wykładanych
specjalną folią odporną na działanie czynników biologicznych, chemicznych i
promieni UV. Laguna jest zwykle umieszczona w wykopie ziemnym, a jej wymiary są
uzależnione od poziomu wód gruntowych i możliwości wynikających z
ukształtowania terenu. Ponieważ komory fermentacyjne i silosy oraz laguny
stanowią przystosowane do tego celu i warunków lokalnych (poziomu wód
gruntowych), szczelne układy nie należy spodziewać się zanieczyszczenia wód
gruntowych i gruntu. Przy braku odgazowania składowiska może pojawić się
niekontrolowana migracja gazu skutkująca nadmiernym zakwaszeniem gleby. Może
to prowadzić do zwiększenia zasięgu zanieczyszczenia powietrza i zagrożenia
wybuchem, jak również do szkód w procesie wegetacji roślin, spowodowanych
nadmiernym zakwaszeniem gleby (głównie powodowanym obecnością dwutlenku
węgla i siarkowodoru) oraz wypieraniem z niej tlenu. Migracja gazu w gruncie jest
uzależniona przede wszystkim od jego porowatości oraz wilgotności i spoistości.
Wielkość migracji biogazu zależy również od stopnia zagęszczenia składowiska i jego
uszczelnienia. Zakłada się jednak zastosowanie nowoczesnych najwyższych
technologii i wyposażenie obiektu w bierne lub aktywne systemy odgazowania, a
Studium podkreśla dodatkowo, że istniejące i projektowane zagospodarowanie
terenu nie może powodować przekroczeń standardów jakości środowiska.
Oddziaływanie na kopaliny przejawiac się będzie w bezpowrotnym
wykorzystaniu szlóż surowców mineralnych.
Topoklimat i klimat akustyczny
Zaliczane do skumulowanych zmiany w klimacie lokalnym będą
minimalne i nieodczuwalne dla człowieka oraz świata biotycznego i ograniczą
się do nieznacznych zmian warunków termiczno - wilgotnościowych i
anemologicznych. Głównym źródłem hałasu stałego będzie ruch komunikacyjny i
praca urządzeń wydobywczych, funkcjonowanie lotniska w Dęblinie, czy bliżej
nieokreślona na tym etapie eksploatacja terenów produkcyjno-usługowych (dotyczy
to szczególnie potencjalnej lokalizacji usług, których działalność wymaga częstych
dostaw towarów oraz powoduje wzmożony ruch klientów, czy też usług z grupy
hałaśliwych jak np. warsztaty mechaniczne). Zwiększona, chwilowa czy
krótkotrwała emisja hałasu nastąpi też na etapie budowy nowych obiektów
kubaturowych. Zakładając przeciętne natężenie ruchu samochodowego oraz
zachowanie przez mieszkańców zasad współżycia społecznego w obrębie terenów
podlegających ochronie akustycznej stwierdzić można, że pogorszenie klimatu
akustycznego omawianego terenu nie będzie znaczące i nie powinno osiągać
ponadnormatywnych wartości. Normalne warunki użytkowania tych terenów (poza
okresem realizacji ustaleń Studium) nie wskazują na potrzebę zastosowania
ekranów akustycznych, a dopuszczalne poziomy hałasu określone są w
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 120, poz. 826) zgodnie z
wymogami Studium nie zostaną przekroczone. Jak to było wspomniane urządzeń
powierzchniowej eksploatacji kopalin będzie generować hałas, ale z racji na brak
sąsiedztwa zabudowy (stałego przebywania ludzi) i obszarów ochrony (szczególnie
chroniących miejsca bytowania-żerowania, gniazdowania czy migracji ptaków)
Lublin- 2012
- 30 -
oddziaływanie to nie będzie uciążliwe. Minimalizacji komunikacyjnych uciążliwości
akustycznych służyć również mogą proponowane nasadzenia w obrębie ciągów
komunikacyjnych zieleni i pozostawienie istniejącego drzewostanu. Pracująca
elektrownia wiatrowa wytwarza hałas i wibracje otoczenia. Hałas pochodzi głównie
od obracających się łopat wirnika (opory aerodynamiczne) w mniejszej części
generatora i przekładni. Praca turbin elektrowni wiatrowych może powodować
pogorszenie klimatu akustycznego najbliższych terenów na skutek tarcia
mechanicznego w elementach turbin i ich ruchu, co stanowi konsekwencję
przepływu wiatru. Problemem jest monotonność dźwięku i jego długotrwałe
oddziaływanie na człowieka. Hałas jest szczególnie dokuczliwy przy małych i
średnich prędkościach wiatru. Turbina wiatrowa jest źródłem dwóch rodzajów
hałasu:
- hałasu mechanicznego, emitowanego przez przekładnię i generator
- szumu aerodynamicznego, emitowanego przez obracające się łopaty wirnika,
którego natężenie jest uzależnione od prędkości skrajnych części łopat.
Dzięki zaawansowanym technologiom izolacji gondoli, hałas mechaniczny został w
stosowanych obecnie modelach turbin ograniczony do poziomu poniżej szumu
aerodynamicznego i może on być słyszalny tylko w starszych modelach turbin.
Oceniany obiekt prawdopodobnie będzie pracował całodobowo. Emisje hałasu z
terenu obiektu będą miały charakter długotrwały z podziałem na okresy pory
dziennej i nocnej, a oddziaływanie hałasu na organizm ludzki jest działaniem
kumulującym się. W związku z tym, że źródłem szumu aerodynamicznego jest
przepływające przez łopaty wirnika powietrze, hałas ten jest nieunikniony i
dominuje w bezpośrednim sąsiedztwie farmy wiatrowej. W czasie budowy głównymi
źródłami hałasu będą maszyny budowlane, transport samochodowy i sprzęt ciężki
jak również prace montażowe. Zasięg oddziaływania hałasu związanego z budową
zależeć będzie od typu zastosowanych maszyn, liczby równocześnie pracujących
maszyn i czasu ich pracy. Poziom mocy akustycznej większości maszyn
budowlanych mieści się w granicach LWA = 105 - 115 dB. Hałas związany z pracami
budowlanymi posiadać będzie zasięg lokalny. Budowa będzie miała charakter
przejściowy i zanikowy. Większa uciążliwość może dotyczyć transportu maszyn i
materiałów, który częściowo będzie musiał wykorzystać drogo lokalne będzie
powodował pewną uciążliwość. Będzie ona jednak ograniczona do krótkiego okresu
czasu. praca elektrowni wiatrowych nie powinna spowodować wystąpienia na
terenach najbliższej zabudowy hałasu przekraczającego dopuszczalne normy,
zarówno w porze dziennej jak i nocnej. W zakresie emisji hałasu do środowiska
sytuacje awaryjne nie występują. Na terenach chronionych w otoczeniu inwestycji
nie dojdzie do kumulowania oddziaływań w zakresie hałasu ze względu na brak
innych istotnych źródeł hałasu w tym rejonie W przypadku jednoczesnego
oddziaływania dwóch inwestycji o tym samym poziomie hałasu, sumaryczny poziom
hałasu wzrasta o 3 dB. Ponadto należy dodać, że człowiek subiektywnie odczuwa
dwukrotny wzrost poziomu hałasu przy wzroście poziomu dźwięku o około 10 dB.
Hałas infradźwiękowy, czyli hałas źródła niskoczęstotliwościowego (o dużej
długości fali) rozchodzi się na duże odległości (jest słabo tłumiony w środowisku).
Powszechnie uważa się, że elektrownie wiatrowe z racji charakteru pracy i wymogów
odnośnie odpowiedniej siły wiatru są źródłem hałasu infradźwiękowego, który
osiąga duże poziomy i stanowi zagrożenie dla otoczenia. Dotychczas prowadzone
pomiary hałasu infradźwiękowego w otoczeniu polskich i niemieckich farm
wiatrowych nie potwierdzają tej tezy (odniesiene – charakterystyka oddziaływania
na ludzi). Studium wprowadza wolne od zainwestowania (terenów, dla których
wymagana jest ochrona akustyczna 40 dB i 45 dB) strefy uciążliwości wokół
planowanych turbin i uciążliwości hałasowe dotyczych będą jedynie przebywania w
bezpośrednim sąsiedztwie tych urządzeń.
Lublin- 2012
- 31 -
Proponowane w Studium tereny (zabudowy mieszkaniowej, usług, produkcji,
biogazowi) nie przyczynią się do znaczących zmian topoklimatu.
Wzrost temperatury powietrza na skutek emisji ciepła antropogenicznego,
pochodzącego ze spalania paliw i przyrostu powierzchni sztucznych powodujących
podwyższenie temperatury radiacyjnej podłoża będzie niezauważalne.
Krajobraz
Zmiany w krajobrazie opisywanego obszaru sprowadzą się do przekształcenia
pojedynczych działek o dotychczas otwartym charakterze (wykorzystywanych
rolniczo) na przestrzenie zabudowane (obiekty magazynowe, silosy, hale
produkcyjne). Oddziaływania widokowe będą skutkiem głównie umieszczenia
nowych obiektów kubaturowych. Zachowanie walorów krajobrazowych zależeć
będzie przede wszystkim od dalszego zagospodarowania poszczególnych działek, co
ograniczone będzie do skali lokalnej (mikroskali) i będzie miało charakter
oddziaływań pośrednich, długotrwałych lub nawet stałych.
Studium akceptuje OChK ‘Pradolina Wieprza’, poprawiające walory wizualne
tereny zalesień oraz pozostawia wolne od zabudowy najcenniejsze fragmenty gminy
(doliny rzeczne, lasy). Negatywny wpływ na krajobraz może mieć zabudowa
technologiczna
kopalni,
zabudowa
kubaturowa
poszczególnych
terenów
produkcyjnych, usługowych, biogazowi, czy magazynów oraz linii SN, które lokalnie,
będą destrukcyjnymi dominantami, widocznymi ze znacznej odległości. Poza tym w
celu bezpośredniej i pośredniej ochrony krajobrazu Studium wprowadza zapis:
„zagospodarowanie terenów winno następować w jak najwyższych standardach
architektonicznych, z poszanowaniem podstawowych zasad ładu przestrzennego
i zrównoważonego rozwoju, a w szczególności ochrony krajobrazu oraz ochrony
środowiska. Głównym kierunkiem działania w planach miejscowych związanym z
istniejącą zabudową powinny być działania renowacyjne w stosunku do starej
zabudowy. Działania te mają na celu modernizację i renowację istniejącej zabudowy,
rozumiane jako:
- przeprowadzenie niezbędnych rozbiórek i wyburzeń obiektów w złym stanie
technicznym,
- odbudowę, rozbudowę, nadbudowę i przebudowę budynków nadających się do
renowacji,
- zmniejszanie energochłonności budynków związane z poprawą ich stanu
technicznego,
- podniesienie standardów wyposażenia w instalacje i urządzenia oraz poprawę ich
stanu technicznego,
- poprawę jakości otoczenia budynków i zagospodarowania nieruchomości.
Dla nowych budynków mieszkalnych, a także w przypadku rozbudowy lub
modernizacji istniejących budynków mieszkalnych zakłada się następujące
gabaryty:
- budynki o wysokości do 2 kondygnacji i wysokości kalenicy do 10 m;
- wysokość posadowienia parteru do 1 metra powyżej poziomu terenu;
- dachy o kątach nachylenia połaci do 45º;
- w terenach zabudowy zagrodowej dopuszcza się zabudowanie obiektami
kubaturowymi do 40% powierzchni działki,
- w przypadku terenów przeznaczanych wyłącznie pod zabudowę jednorodzinną
dopuszczalne jest zabudowanie do 50% powierzchni działki,
- dla pozostałych funkcji terenów budowlanych z wyłączeniem terenów objętych
ochroną konserwatorską, dopuszcza się zabudowanie do 45% powierzchni działki.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego można dopuścić
odstępstwa od wyżej wymienionych zasad, dotyczących gabarytów działek oraz
parametrów zabudowy, jeśli wynika to z istniejącego zagospodarowania i zabudowy
Lublin- 2012
- 32 -
na terenach sąsiednich. We wszystkich terenach przeznaczanych pod zabudowę
mieszkaniową, bądź związaną z usługami i wytwórczością należy kształtować
tereny zieleni wpływającej pozytywnie na krajobraz (...). W terenach przeznaczanych
pod usługi publiczne należy uwzględniać zagospodarowanie terenów o funkcjach
przestrzeni publicznej. Lokalizacje urządzeń i sieci infrastruktury technicznej
dopuszcza się w miejscach wyznaczonych na rysunku studium oraz nie
wyznaczonych rysunkiem studium na wszystkich terenach pod warunkiem nie
naruszania podstawowej funkcji terenu oraz warunków krajobrazu naturalnego jak i
ustaleń obszarów ochrony prawnej i planistycznej
Negatywny wpływ na krajobraz (skumulowany dodatkowo z obiektami i
niezbędnym wyposażeniem terenów produkcyjnych, magazynów oraz terenów
energetyki alternatywnej) mogą mieć tereny eksploatacji surowców (do czasu ich
rekultywacji). Urządzenia energetyki wiatrowej i ewentualna, związana z nimi
budowa linii energetycznych w zależności od gabarytów i konstrukcji mogą stanowić
trwały i znaczący akcent architektoniczny w dotychczas otwartym krajobrazie
rolniczym niejednokrotnie widoczny ze znacznej odległości, co niewątpliwie jest
bezpośrednią, generalnie uważaną za negatywną ingerencją w krajobraz o
charakterze długotrwałym lub stałym charakterze. Wojewódzki Program Rozwoju
Alternatywnych Źródeł Energii w Województwie Lubelskim w tym aspekcie podaje,
że w krajobrazie falistym oddziaływania widokowe turbin mogą być widoczne z 3 km
- odległość ta jest dwukrotnie większa w krajobrazie bardziej monotonnym. Ważna
jest też kolorystyka samych masztów. Farma wiatrowa, jako zespół kilkunastu
elektrowni wiatrowych wraz z tzw. infrastrukturą towarzyszącą (drogami
dojazdowymi, masztem do pomiaru prędkości wiatru, itp.), rozmieszczonych na
terenie o znaczącej powierzchni, może więc stać się elementem dominującym w
krajobrazie danego regionu i przyczynić się do jego fragmentacji. Ze względu na
dominujący wygląd, wynikający z rozmiaru i kształtu, maszty elektrowni wiatrowych
wraz z poruszającymi się łopatami wirników zwracają uwagę ludzi. Zespół
elektrowni wiatrowych oraz towarzysząca mu infrastruktura, zlokalizowane na
terenie obejmującym kilka wsi, będzie elementem dominującym na danym obszarze.
Dyskusyjne jest to, czy wpływ elektrowni wiatrowych na krajobraz jest negatywny,
czy pozytywny, bowiem zależy on od indywidualnych gustów poszczególnych osób i
ich wrażliwości estetycznej. Subiektywizm ten jednak nie neguje olbrzymiego
wpływu na jakość odbieranego krajobrazu oraz jego percepcję emocjonalną. Ze
względu na współzależność między charakterem otoczenia a samopoczuciem i
emocjami odczuwanymi przez człowieka, inwestycje powodujące duże zmiany w
krajobrazie, wymagają szczegółowego przeanalizowania przewidywanych zmian, jak
i zasięgnięcia opinii samych mieszkańców badanych terenów. Negatywny wpływ
farmy wiatrowej na otaczający ją krajobraz maleje wraz ze wzrostem odległości od
inwestycji. Na tej podstawie w literaturze wyróżniono następujące strefy tzw.
„wizualnego oddziaływania” elektrowni wiatrowych:
• Strefa I (w odległości do 2 km od farmy wiatrowej) – farma wiatrowa jest
elementem dominującym w krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika jest wyraźnie
widoczny i dostrzegany przez człowieka. Wpływ na krajobraz w tej strefie jest
największy. Powyżej 1 km tylko w przypadku braku barier topograficznych.
• Strefa II (w odległości od 1 do 4,5 km od farmy wiatrowej w warunkach dobrej
widoczności) – elektrownie wiatrowe wyróżniają się w krajobrazie i łatwo je dostrzec,
ale nie są elementem dominującym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i
przyciąga wzrok człowieka. Nie jest już elementem dominującym z racji odległości,
lub częściowego zasłaniania przez bliższe elementy krajobrazu (w strefie 1-2 km)
• Strefa III (w odległości od 2 do 8 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe są
widoczne, ale nie są „narzucającym się” elementem w krajobrazie. W warunkach
Lublin- 2012
- 33 -
dobrej widoczności można dostrzec obracający się wirnik, ale na tle swojego
otoczenia same turbiny wydają się być stosunkowo niewielkich rozmiarów.
• Strefa IV (w odległości powyżej 7 km od farmy wiatrowej) – elektrownie wiatrowe
wydają się być niewielkich rozmiarów i nie wyróżniają się znacząco w otaczającym je
krajobrazie. Obrotowy ruch wirnika z takiej odległości jest właściwie
niedostrzegalny.
W przeprowadzonej w Szkocji ankiecie wśród turystów na temat wrażeń przy
przebywaniu w pobliżu farm wiatrowych 68% stwierdziło, że właściwie
zlokalizowana farma wiatrowa w żaden sposób nie wpływa negatywnie na odbiór
krajobrazu, a dla 12% - jest ona zupełnie obojętna.
Urzadzenia energetyki
wiatrowej z racji na niewielka liczbę (2 sztuki) nie powinny znacząco negatywnie
oddziaływać na krajobraz – oddziaływanie takie mogłoby nastapić w przypadku ich
przestrzennej konttynuacji w gminach sąsiednich, co możnaby zaliczyc dodatkowo
do oddziaływań skumulowanych na krajobraz.
Pozytywnym ustaleniem Studium wpływającym bezpośrednio na krajobraz,
jest ustalenie strefy ochrony krajobrazu. ‘Zachowania wymagają też dawne osie i
otwarcia widokowe zespołów pałacowo - parkowych na naturalny krajobraz z
widokiem na stawy i rozległe doliny rzeczne. Tu zatem następuje związek
bezpośredni z ochroną naturalnego krajobrazu. Studium ustala strefy ochrony
krajobrazu wyznaczone w obrębie zbiorników wodnych przy obiektach zabytkowych:
– zespole dworsko-parkowym w Sarnach,
– zespole pałacowo-parkowym w Ułężu Górnym,
– zespole pałacowo-parkowym w Sobieszynie,
– zespole dworsko-parkowym w Podlodowie’.
Ustalenia Studium będą miały zarówno negatywny, jak i pozytywny
długookresowy charakter.
Zabytki i dobra materialne
Studium wprowadza stanowiska archeologiczne podlegające ochronie
konserwatorskiej i szlak muzealny.
Studium w kwestii ochrony dóbr kultury ustala, że ‘strefa pośredniej ochrony
konserwatorskiej obejmuje zabytki nieruchome ujęte w wojewódzkiej ewidencji – nie
wpisane do rejestru zabytków, ujęte w gminnej ewidencji zabytków a także
planowane do wpisania do gminnej ewidencji zabytków. Obowiązuje bezwzględny
priorytet wymagań konserwatorskich we wszystkich działaniach planistycznych,
projektowych i realizacyjnych. Zasady kształtowania przestrzennego i prowadzenia
wszelkich inwestycji winny być podporządkowane wnioskom i decyzjom
konserwatorskim. Dotyczy to również zmiany sposobu zagospodarowania terenu,
zmiany sposobu użytkowania obiektów oraz wtórnych podziałów historycznych
założeń.(…)Zachowania wymagają dawne osie i otwarcia widokowe zespołów
pałacowo - parkowych na naturalny krajobraz z widokiem na stawy i rozległe doliny
rzeczne. Tu zatem następuje związek bezpośredni z ochroną naturalnego krajobrazu.
Studium ustala strefy ochrony krajobrazu wyznaczone w obrębie zbiorników
wodnych przy obiektach zabytkowych: zespole dworsko-parkowym w Sarnach,
zespole pałacowo-parkowym w Ułężu Górnym, zespole pałacowo-parkowym w
Sobieszynie, zespole dworsko-parkowym w Podlodowie.
Bezpośrednie sąsiedztwo terenów produkcyjnych czy magazynowych lub
terenów przeznaczonych pod alternatywne źródła energii mogą przyczynić się
zarówno do spadku, jak i zwrostu wartości nieruchomości.
Definiując dobro materialne jako wszystkie środki, które mogą być
wykorzystane, bezpośrednio lub pośrednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich
stwierdzić należy jednoznacznie, że zapisy projektu Studium służą ogólnemu
rozwojowi fragmentów gminy (powstanie terenów mieszkaniowych, dróg i
Lublin- 2012
- 34 -
potrzebnych usług), a więc wzbogaceniu dóbr materialnych przy wykorzystaniu już
istniejących (W odniesieniu np. do terenu lotniska w Ułężu – przewiduje się
utrzymanie funkcji dotychczasowej z możliwością uzupełnienia programu o obiekty
sportowe wraz z konieczną infrastrukturą, w szczególności do uprawiania sportów
motorowych - US oraz UT. W odniesieniu do terenów UT, jako alternatywę ustala się
możliwość zagospodarowania w całości obszarów pod lokalizację ośrodka opieki
społecznej, domu spokojnej starości itp. Studium wprowadza też szlak muzealny.)
Będą to więc w przewadze pozytywne oddziaływania bezpośrednie, długotrwałe
i stałe.
11. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE LUB OGRANICZENIE
NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODWISKO MOGĄCYCH WYNIKAĆ Z REALIZACJI
USTALEŃ ZMIANY STUDIUM
Generalnie celem minimalizowania uciążliwości proponowanych w
Studium kierunków i funkcji należy stosować przy ich realizacji
najnowsze dostępne technologie i wysokiej jakości urządzenia i materiały.
Ogólnie ograniczanie lub redukowanie zagrożeń może odbywać się na etapie
realizowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego poprzez
zmniejszania intensywności kubaturowego zainwestowania przestrzeni,
zlokalizowanej najbliżej koryta rzecznego, uporządkowanie gospodarki wodno ściekowej, odpadowej i zaopatrzenia w ciepło. Ogólnie wymagana jest zgodność z
zasadami rozwoju zrównoważonego i przepisami odrębnymi, a zmiany funkcji terenu
wprowadzane planem sporządzonym na podstawie zmian Studium nie mogą
powodować przekroczeń standardów jakości środowiska. W projekcie Studium
(które jeśli nie zmienia, to w dużej mierze akceptuje dotychczasowe jego
ustalenia i zatwierdza stan istniejący rzeczywistego zagospodarowania
terenu) wykorzystano wiele podstawowych możliwości eliminujących bądź
ograniczające negatywne oddziaływanie na środowisko wprowadzając
szereg zasad zagospodarowania terenu.
Ewentualne negatywne oddziaływanie (którego wykrycie na etapie Prognozy
nie było możliwe) nowo wprowadzonych czy też zintensyfikowanych funkcji
(wszelkiej zabudowy i działalności gospodarczej) na florę i faunę, różnorodność
biologiczną i poszczególne elementy systemu przyrodniczego gminy powinno się
łagodzić poprzez wprowadzenie następujących działań (m.in. kompensujących i
naprawczych):
− ograniczanie prowadzenia prac realizacyjnych do pory dziennej (w szczególności w
przypadkach możliwej kolizji z obszarami ochrony ptaków);
− zachowanie szczególnej ostrożności w czasie prowadzenia wszelkich prac w
sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych zasilających w wodę chronione obszary;
− odtwarzanie zniszczonych siedlisk w miejscach zastępczych np. przesadzenie
szczególnie cennych roślin, przeniesienie fragmentów (np. z dziuplami) ściętych
drzew, stanowiących np. siedlisko występowania cennych gatunków bezkręgowców
lub porostów w miejsca, gdzie będą mogły znaleźć siedliska zastępcze;
− tworzenie stref ekotonowych na styku droga – las, pas zabudowy-las, las-pole
(strefa przejściowa);
− rekultywacja terenów narażonych na zmianę i degradację;
- monitoringi porealizacyjnych, mające na celu weryfikację oceny oddziaływania
parku wiatrowego przeprowadzonej na etapie monitoringu przedrealizacyjnego (w
przypadku gdyby straty w populacji były wyższe niż prognozowane zaleca się
czasowe wyłączenia turbin wiatrowych, a w skrajnych przypadkach ich usunięcie).
Lublin- 2012
- 35 -
- nie wykonywanie wież z konstrukcji kratownicowych, stosując zamiast tego wieże
pokryte blachą stalową. Tego typu wieże, w daleko mniejszym stopniu przywabiają
ptaki drapieżne, zmniejszając ich ryzyko kolizji.
- standardowo nie zalesianie terenów, na których staną turbiny i nie wprowadzania
ciągów zieleni w ich pobliże, a w miarę potrzeby także wskazanie np. okresów roku,
pór doby i prędkości wiatru, przy których wiatraki należy wyłączać;
- zaniechanie montowania sztucznego oświetlenia terenu inwestycji energetyki
wiatrowej (nie powinno się budować oświetlania i latarni) gdyż światło przyciąga i
koncentruje owady, zapewniając łatwe miejsce żerowania dla nietoperzy, wykluczy
to możliwość powstania miejsc koncentracji owadów jako pokarmu ptaków i
nietoperzy. Biorąc pod uwagę dezorientujący wpływ światła czerwonego na
przelatujące w nocy ptaki należałoby zrezygnować z nocnego oświetlania wież turbin
światłem czerwonym, które zwiększa prawdopodobieństwo ich kolizji. Jednakże
obowiązujące regulacje prawne (Rozp. Min. Infrastruktury z dn.25.06.2003, Dz.U.
130, poz. 1193) narzucają stosowanie właśnie światła czerwonego, błyskającego z
częstotliwością 20-60/min. Dostępne dane sugerują, że ryzyko ptasich kolizji
zmniejsza się wraz ze wzrostem długości przerwy pomiędzy błyskami. W tej sytuacji
zalecane jest stosowanie oświetlenia błyskającego ok. 20 razy na minutę.
- turbiny należy wyposażyć w zabezpieczenia na wypadek silnych wiatrów (w celu
zminimalizowania możliwości wystąpienia sytuacji awaryjnych);
- pomalowanie wierzchołków łopat na jaskrawe kolory: czerwony, żółty, być może
czarny – powinno zwiększać prawdopodobieństwo dostrzeżenia pracującej turbiny
przez przelatujące ptaki w warunkach dziennych (prawdopodobnie stanowiłoby to
również czynnik odstraszający – przynajmniej w pewnym stopniu – ptaki drapieżne).
- zaniechanie tworzenia elementów liniowych krajobrazu na terenie inwestycji i w jej
sąsiedztwie, wzdłuż których mogą poruszać się nietoperze - nie powinno się
nasadzać drzew, budować płotów, napowietrznych linii przesyłowych itp. całoroczne
monitorowanie powierzchni elektrowni wiatrowej detektorami ultradźwięków w celu
wcześniejszego określenia zwiększającej się aktywności nietoperzy.
W celu uniknięcia negatywnych, uciążliwych hałasów np. drogowych
preferuje się nasadzenia gatunków o największych zdolnościach tłumienia
hałasu jak klon jawor, czy lipa drobnolistna (możliwie z pominięciem
mocowania ekranów akustycznych). W fazie realizacji ze względu na dużą
dynamikę zmian w natężeniu hałasu nie stosuje się tymczasowych urządzeń
ochronnych. W celu ograniczenia uciążliwości akustycznych należy zastosować
turbiny posiadające możliwość pracy w różnych trybach, jeśli chodzi o poziom
emitowanego hałasu, by w przypadku wystąpienia przekroczeń istniała możliwość
ograniczenia emitowanego hałasu z urządzeń. Dostosowanie mocy akustycznej
poszczególnych turbin pozwalające na uzyskanie maksymalnej wydajności
elektrowni przy jednoczesnym dotrzymaniu standardów w zakresie emisji hałasu
(brak przekroczeń wartości dopuszczalnych).
W celu zminimalizowania negatywnego oddziaływania na gleby (a w
konsekwencji też na wody podziemne) inwestycji drogowych, na etapie ich budowy i
eksploatacji stosować można działania prośrodowiskowe jak m.in.:
− projektować i budować rozproszone odwodnienia drogi do otaczającego terenu (np.
poprzez
ograniczanie
stosowania
krawężników
zwiększających
okresową
koncentrację zanieczyszczeń);
− chronić teren przed zanieczyszczeniami substancjami ropopochodnymi i smarami
używanymi w urządzeniach mechanicznych i pojazdach, poprzez zastosowanie mas
bitumicznych i innych (właściwych) materiałów budowlanych;
− unikać nadmiernego niszczenia warstwy gleby, nie dopuszczać do naruszania
stateczności skarp, czy niszczenia urządzeń melioracyjnych;
Lublin- 2012
- 36 -
− stosować urządzenia proekologiczne i dbać o utrzymanie ich sprawności i
właściwego funkcjonowania;
− używać środków chemicznych w sposób zapewniający właściwe działanie, a
jednocześnie nie powodujący nadmiernego zanieczyszczenia środowiska;
- właściwy sposób składowania materiałów do budowy poszczególnych obiektów;
- odpowiedni sposób gromadzenia odpadów, ponadto postępowanie z odpadami,
szczególnie zaliczanymi do odpadów niebezpiecznych powinno być zgodne z
obowiązującymi przepisami, w szczególności gromadzenie poszczególnych rodzajów
odpadów w przystosowanych do tego kontenerach, przekazywanie odpadów do
transportu, odzysku lub unieszkodliwiania jedynie wyspecjalizowanym firmom,
posiadającym odpowiednie pozwolenia;
- rozwiązania gospodarki wodno-ściekowej (np. odprowadzanie ścieków bytowych
do szczelnych zbiorników) z terenu zaplecza budowy.
Niepożądaną ingerencję w strukturę krajobrazu, powodującą częstokroć
zasadnicze zmiany jego kształtu i walorów można złagodzić na etapie planu
miejscowego poprzez m.in.:
- wprowadzanie ogrodzeń drewnianych zamiast betonowych;
- dostosowanie odpowiedniej kolorystyki i parametrów budynków;
- maskowanie zielenią elementów dysharmonijnych;
- odtworzenie czystego przedpola ekspozycyjnego, estetycznego tła przy pomocy
działań porządkujących;
- usuwanie elementów dysharmonijnych, zasłaniających;
- wprowadzanie w obrębie jednego zespołu elektrowni turbin i masztów o tej samej
wielkości, co pozytywnie wpływa na kompozycję;
- jasne kolory łopat wirnika (na tle nieba) lub kolor elektrowni wiatrowych
dopasowany do otoczenia, gdy widoczny jest na przykład na tle gór;
- konstrukcje elektrowni wiatrowych, składające się z trzech łopat;
- elektrownie składające się z mniejszej liczby turbin, ale o większej mocy (wywiera
mniejszy wpływ niż elektrownie złożone z większej liczby małych turbin).
W celu ograniczania emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do powietrza na
etapie realizacji należy:
- drogi dojazdowe do budowy utrzymywać w stanie ograniczającym pylenie;
- zorganizować pracę w sposób ograniczający tzw. puste przebiegi samochodów
ciężarowych;
- stosować do podbudowy dróg dojazdowych gotowe mieszanki wytwarzane w
wytwórniach, aby ograniczyć do minimum operacje mieszania kruszywa ze spoiwem
na miejscu budowy;
- prace budowlane, jak i transport materiałów wykonywać w porze dziennej.
W przypadku konieczności ograniczenia, nie przewidzianego obecnie
negatywnego oddziaływania inwestycji budowlanych na wody podziemne konieczne
jest:
− identyfikacja lokalnych ujęć wody położonych w pobliżu realizowanych inwestycji i
ustalenie dla nich stref ochronnych (ze szczególnym uwzględnieniem zakazu
lokalizowania w tych strefach zaplecza budowy, czy miejsc obsługi sprzętu
budowlanego i pojazdów);
− wyposażenie zaplecza budowy w system odbioru i odprowadzania ścieków
bytowych;
− stosowanie sprawnych technicznie maszyn i środków transportu podczas etapu
budowy;
− zabezpieczenie (uszczelnienie) terenów zapleczy budowy,
− wyposażanie systemów odprowadzania wód opadowych w osadniki, piaskowniki i
separatory substancji ropopochodnych,
Lublin- 2012
- 37 -
− wyposażanie rowów szczelnych w zastawki jako zabezpieczenie przed
przedostaniem się zanieczyszczeń do wód podziemnych w przypadkach poważnych
awarii,
- racjonalne stosowanie środków do zwalczania śliskości w okresie zimowym i
środków ochrony roślin w okresie wegetacji upraw;
- ustalenie obowiązku monitorowania wód gruntowych w obrębie terenu biogazowi
pizometrami głównie od strony doliny rzecznej (w przypadku rozszerzenia się strefy
saturacji na strefę ewentualnych/możliwych uciążliwości obiektu i braku obecne
istniejącej warstwy suchej ‘działalność’ tą należy wstrzymać.
Aby zapobiec migracji gazu z biogazowni lub zmniejszyć jego negatywne
skutki należy stosować: bariery antymigracyjne w postaci wykładzin z materiałów o
małej przepuszczalności (PEHD, bentomaty), środki uszczelniające (cementy,
krzemiany sodowe, żywice akrylowe oraz zaczyny iłowo – polimerowe), różnego
rodzaju przegrody pionowe oraz kontrolowane odgazowanie złoża (metoda
najefektywniejsza). Ze względu na zasięg migracji gazu składowiskowego oraz
zależnie od prawdopodobieństwa wystąpienia atmosfery wybuchowej, w obiekcie
takim powinno ustalić się strefę stałego i strefę okresowego zagrożenia wybuchem zgodnie z regułami przedstawionymi w dokumencie: ”Reguły ochrony przed
wybuchem BGR 104” Zasięg tych stref powinien być stale monitorowany
(monitoring taki umożliwi również ocenę efektywności działań podejmowanych w
celu zmniejszenia migracji gazu poza teren składowiska oraz może kontrolować
pracę systemu jego aktywnego odgazowania).Uciążliwość odorową biogazowni
(miejsce składowania) powinno minimalizować się stosując pochłaniające warstwy
materiałów izolujących, czy różnej skuteczności bariery antyodorowe w postaci
rozpylanych w powietrzu preparatów.
12.
ROZWIĄZANIA
ALTERNATYWNE
PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE
DO
ROZWIĄZAŃ
ZAWARTYCH
W
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
mówią, że zakres Prognozy oddziaływania na środowisko powinien przedstawiać
rozwiązania alternatywne do rozwiązań przyjętych w projekcie Studium (w
szczególności w odniesieniu do obszarów Natura 2000). W przypadku przedmiotowej
zmiany Studium lokalizacja projektowanych funkcji wynika z konkretnych sugestii
samorządu lokalnego, inwestorów i właścicieli poszczególnych działek, dlatego też
przedstawienie innych rozwiązań lokalizacyjnych pojedynczych działek jest
utrudnione. Część z terenów zabudowanych (głównie mieszkaniowych) została
wprowadzona z obowiązujących planów zagospodarowania przestrzennego na
zasadzie akceptacji stanu istniejącego, co nie jest faktycznie nowym elementem
oddziaływującym na środowisko. Pozostałe tereny objęte zmianami obejmują
konkretne obszary, na których było zapotrzebowanie na zmianę funkcji, dlatego
zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy Ułęż zostały dostosowane do zaistniałych potrzeb społeczeństwa i ściśle
określonych lokalizacji. Determinantami rozmieszczenia poszczególnych funkcji były
również już istniejące obszary zainwestowania urbanistycznego i uwarunkowań
ekofizjograficznych (tereny zalewowe, o odpowiedniej wystawie i warunkach
wietrznych). Wpływ na to mają również ograniczenia wynikające m.in. z
uwarunkowań przyrodniczych - istniejące i projektowane (obszarowe i punktowe)
formy ochrony prawnej, czy elementy systemu przyrodniczego.
Lublin- 2012
- 38 -
Propozycjami uzupełniającymi lub alternatywnymi do istniejących ustaleń
Studium poprawiające stan bezpieczeństwa ekologicznego może być nakazanie w
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, sporządzanych na
podstawie Studium: obowiązku monitorowania wód gruntowych pizometrami (w
przypadku rozszerzenia się strefy saturacji na strefę ewentualnych uciążliwości
dopuszczonych usług i produkcji, możliwości selektywnej zbiórki odpadów,
podczyszczania wód opadowych nie tylko z terenów komunikacyjnych, ale również i
usługowyh (gdzie może dochodzić do częstego np. mycia pojazdów chemikaliami i
spłukiwania niebezpiecznych substancji) przed odprowadzeniem jej do systemu
kanalizacji deszczowej i dopuszczenie usuwania drzew i krzewów wyłącznie poza
sezonem lęgowym gniazdujących na nich ptaków (wrzesień-marzec), nakaz
rekultywacji terenów eksploatacyjnych po zakończeniu wydobycia.
13. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Gmina Ułęż położona jest w obrębie jednostki strukturalnej zwanej rowem
lubelskim. Wypełniają
go utwory kredowe, trzeciorzędowe i czwartorzędowe.
W granicach Gminy można wyróżnić dwa typy rzeźby terenu:
- rzeźbę obszarów dennych i przydennych w dolinie Wieprza,
- rzeźbę wierzchowinową Wysoczyzny Żelechowskiej.
Oba subregiony rozdziela krawędź pradoliny, o wysokości dochodzącej na
niektórych odcinkach do 30 m. Dno doliny Wieprza urozmaicają starorzecza.
Gmina w całości położona jest w dorzeczu dolnego Wieprza. Na terenie gminy
przyjmuje on dwa dopływy - Świnkę i Zalesiankę. Dolina Wieprza odznacza się
szczególnie dużą obfitością zjawisk wodnych - obok silnie meandrującego Wieprza
występują tu strarorzecza, oczka wodne, torfianki oraz stawy. Te ostatnie skupione
są w dwóch kompleksach Żabianka - Ułęż oraz Sobieszyn. Ponadto występują one
również w Podlodowie w dolinie Świnki oraz w Sarnach w dolinie Zalesianki. Łączna
powierzchnia wód powierzchniowych na terenie gminy wynosi 549 ha, co stanowi
6,% powierzchni gminy.
Pokrywę glebową tworzą gleby brunatne wyługowane (spotykane w całej
gminie), pseudobielicowe (dominujące w północnej części gminy), mady (w dolinie
Wieprza). Dominują gleby średniej jakości i słabe (ki. bonit. IV-VI). Gleby klasy I-III
zajmują tylko 22,3% powierzchni użytków rolnych.
Z roślinności naturalnej dominują zbiorowiska leśne i łąkowe. Szata roślinna
w gminie różnicuje się na dwie podstawowe jednostki: łęgowo-olsową w dolinie
Wieprza oraz borów mieszanych na Wysoczyźnie Żelechowskiej w północnowschodniej części gminy. Gatunkiem dominującym w lasach jest sosna, a następnie
dąb i brzoza. Do gatunków występujących sporadycznie należą modrzew, świerk,
klon zwyczajny, jesion, grab, olsza czarna, topola, osika, lipa i wiąz. Lasy zajmują
1.966 ha (23,5% ogólnej powierzchni gminy).
Duże zróżnicowanie środowisk oraz fragmenty dobrze zachowanych
naturalnych lasów decydują o tym, że gmina należy do najbardziej interesujących
pod względem faunistycznym w województwie lubelskim. Pod tym względem
szczególnie wyróżniają się południowe i wschodnie rejony gminy, które są ważnymi
terenami lęgowymi dla ptaków. Do cenniejszych rejonów pod względem
faunistycznym należą:
- kompleksy stawów w Ułężu i Sobieszynie, stanowiące miej sca lęgu i bytowania
wielu rzadkich i chronionych gatunków ptaków wodno-błotnych, a w Sobieszynie
również żółwia błotnego;
- starodrzewy w Lasach Sobieszyńskich i partie lasów sąsiadujących ze stawami Lublin- 2012
- 39 -
strefy występowania kilkudziesięciu cennych gatunków ptaków, w tym dzięcioła
czarnego, bociana czarnego, samotnika, puchacza;
- dolina Wieprza, a w jej obszarze sama rzeka z towarzyszącymi jej starorzeczami,
zakrzewieniami i zadrzewieniami łęgowymi, stanowiącymi naturalne środowisko
życia dla ptaków łąkowych i zarostowych.
Walory przyrodniczo-krajobrazowe Gminy należy ocenić wysoko. Na taką
ocenę składają się:
- duża ekspozycyjność strefy krawędziowej pradoliny Wieprza z wieloma
punktami widokowymi,
- zróżnicowanie szaty roślinnej (od wodnej i szuwarowej poprzez dolinną z łąkami,
olsami i łęgami, po murawową ciepłolubną oraz borową i gradową),
- liczne osobliwości fauny i flory,
- obfitość zjawisk wodnych, zarówno pochodzenia naturalnego jak i stworzonych
przez człowieka,
- liczne zespoły parkowo - dworskie, kościelne i szkolny,
- liczne zabytki kultury materialnej z reguły harmonij nie wkomponowane w kraj
obraz.
Przedmiotem oceny prognostycznej są ustalenia zmian studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
terenów
zlokalizowanych różnych częściach gminy Ułęż leżącej na północny-wschód od
Lublina (powiat lubelski, województwo lubelskie).
Podstawę prawną Prognozy oddziaływania na środowisko stanowi:
● Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.
(Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami);
● Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
dnia 3 października 2008 (Dz.U. 2008 Nr 199 poz. 1227 z późniejszymi zmianami);
Celem Prognozy jest określenie charakteru prawdopodobnych oddziaływań
na środowisko przyrodnicze, które mogą być spowodowane realizacją zalecanych lub
dopuszczonych przez Studium kierunków zagospodarowania terenu. Opracowanie
wskazuje nie tylko potencjalne zagrożenia, których nie udało się wyeliminować w
procesie planowania, będącego wynikiem optymalnego pogodzenia celów społecznoekonomicznych z ekologicznymi, lecz również możliwości generowania przez Studium
pozytywnych przekształceń środowiska. Prognozę wraz ze Studium poddaje się
otwartej dyskusji w toku formalno-prawnym poprzez procedurę opiniowania,
uzgadniania oraz wyłożenia tych dokumentów do wglądu publicznego. Zakres
niniejszej Prognozy został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony
Środowiska w Lublinie (pismo: RDOŚ-06-WSTV-7041/64-1/10/as) i Państwowym
Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Rykach (pisma: ONS-NZ-700/2/10) oraz
dostosowany do skali dokumentu, stopnia szczegółowości i precyzji jego zapisów.
Ponadto
studium
prognostyczne
analizuje
i
wykorzystuje
planistyczne,
inwentaryzacyjne i studialne źródła informacji odnoszące się do zagadnień
środowiska przyrodniczego obszaru opracowania, jak również publikacje dotyczące
metod przeprowadzania analiz skutków środowiskowych. Składa się ono z części
tekstowej oraz graficznej.
Kluczowymi dokumentami, w powiązaniu, z którymi została sporządzona
Prognoza były:
• Projekt zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Ułęż - Lublin 2011;
• Ekofizjografia podstawowa gminy Ułęż, Czopek J.-Lublin 2011;
• Program ochrony środowiska dla Gminy Ułęż na lata 2004-2015 – Ułęż 2004;
• Program ochrony środowiska dla powiatu ryckiego – Włodawa 2003;
Lublin- 2012
- 40 -
• Plan Odnowy miejscowości Ułęż na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010;
• Plan Odnowy miejscowości Sarny na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010;
2010r;
perspektywą do roku 2015;
• Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008;
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002;
Warszawa 2008.
Wymienione dokumenty zostały przeanalizowane pod kątem stopnia
aktualności danych w nich zawartych oraz możliwości wykorzystania ich przy
sporządzaniu przedmiotowego opracowania i stwierdzono, że dane w nich zawarte
są aktualne na dzień przystąpienia do opracowania.
Celem
Studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego jest to określenie polityki przestrzennej gminy, ustaleń strategii
rozwoju województwa zawartych w planie zagospodarowania przestrzennego
województwa" w którym uwzględnia się zadania rządowe, służące realizacji
ponadlokalnych celów publicznych. Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem polityki przestrzennej gminy,
sporządzonym w oparciu o uwarunkowania i potrzeby lokalne, ale z uwzględnieniem
uwarunkowań i potrzeb
Zmiany Studium sporządzone zostały w powiązaniu przede wszystkim z:
• Programem Ochrony Środowiska województwa lubelskiego na lata 2008 – 2011 z
perspektywą do roku 2015 - Lublin 2008;
• Planem zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego (ze zmianami) –
Lublin 2002.
Główne rodzaje przeznaczenia terenów objętych zmianą Studium to:
• RM - tereny zabudowy zagrodowej;
• MN - tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej;
• U - tereny usług;
• U, UT – tereny usług oraz turystyki;
• P, U - tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów oraz usług;
• P, E - tereny obiektów produkcyjnych, składów, magazynów z możliwością
lokalizacji biogazowi;
• PG - tereny eksploatacji powierzchniowej surowców;
• KS - tereny urządzeń obsługi komunikacji;
• UT - tereny usług turystyki;
• US, UT- tereny sportu i rekreacji oraz usług turystyki;
• ZC - tereny cmentarzy;
• R – tereny rolnicze;
• RL – tereny zalesień;
• KD – drogi dojazdowe gminne;
• Kw – drogi wewnętrzne;
• granica obszaru Natura 2000 – PLH 060051 Dolny Wieprz;
Lublin- 2012
- 41 -
• zasięg strefy wielkiej wody o prawdopodobieństwie 1 % zgodnie ze „Studium
powodziowym dla rzeki Wieprz”;
• strefa ograniczonego zainwestowania od lotniska w Dęblinie;
• szlak muzealny;
• strefa ochrony krajobrazu;
• stanowiska archeologiczne;
• lokalizacja urzadzeń energetyki wiatrowej;
• strefy ochronne związane z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i
użytkowaniu terenu dotyczące zakazu lokalizacji funkcji wymagających ochrony
przed hałasem przekraczającym 45 dB i strefy ochronne związane z ograniczeniami w
zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dotyczące zakazu lokalizacji
funkcji wymagających ochrony przed hałasem przekraczającym 40 dB;
• tereny wskazane do opracowania miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego ze względu na istniejące uwarunkowania;
• planowana droga krajowa ekspresowa S-17;
• linie elektroenergetyczne średniego napięcia ze stacjami transformatorowymi;
• zlikwidowany odwiert poszukiwawczy Przytoczno – IG 15.
Tereny lokalizacji energetyki wiatrowej zostały naniesione na obszarze byłego
lotniska, na zasadzie akceptacji ustaleń obowiązującego miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego gminy Ułęż (Uchwała Nr.8/50/2003 Rady Gminy
Ułęż z dnia 24 czerwca 2003r), który obszary farm wiatrowych RL,UI. Gmina Ułęż,
jako jedna z 3 gmin województwa lubelskiego jest typowana do budowy siłowni
wiatrowych w planie zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego z
2002 r.(uchwała nr XLV/597/02 Sejmiku Województwa Lubelskiego z 20 lipca 2002
r.) - Rozdział IX. Inwestycje celu publicznego wynikające z przyjętych kierunków
zagospodarowania przestrzennego województwa: ’Budowy siłowni wiatrowych w
Ułężu, Podlodowie, Modliborzycach oraz elektrociepłowni na biomasę w Łaszczowie
(związana z tym będzie budowa linii napowietrznych, kablowych, stacji, łączących je
z istniejącą siecią rozdzielczą’.
Zapisy projektu Studium są poprawne w kwestii ochrony szeroko
rozumianego środowiska (m.in. gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza,
ochrony przed hałasem, ochrony wód podziemnych i powierzchniowych, stref
ochronnych ujęć wód) zarówno w kwestii ustaleń jak i granic obszarów funkcyjnych.
W Studium pośrednio uwzględnione zostały cele i zasady ochrony środowiska
szczebla krajowego i międzynarodowego (w tym wspólnotowego) i nie wykazała
drastycznych sprzeczności wynikających z unormowań prawnych wymagających
radykalnych zmian projektu dokumentu.
Analiza istniejącego stanu środowiska w kontekście proponowanych
kierunków zagospodarowania dała podstawy do wyodrębnienia zarówno
pozytywnych pod względem ekologicznym jak i niepokojących kierunków
zagospodarowania, mogących w efekcie przynieść długoterminowe i stałe
pogorszenie stanu środowiska.
Przewiduje się, że środowisko przyrodnicze przedstawianego obszaru nie
ulegnie znacznym niekorzystnym przekształceniom. W celu przeciwdziałania
potencjalnym negatywnym skutkom oddziaływań, wynikających z ustaleń
zapisów Studium, na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego,
określone w nim zostały zasady ochrony środowiska.
Poniżej przestawiono skutki dla środowiska, jakie mogą wystąpić w wyniku
Proponowanych zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Ułęż. Przeanalizowane zostało, w jaki sposób realizacja
projektowanych funkcji wpłynie na:
Lublin- 2012
- 42 -
• przedmiot ochrony, cele ochrony i integralność obszarów Natura 2000
ustanowionych i potencjalnych położonych w najbliższym rejonie projektu zmian
Studium;
• bioróżnorodność, ludzi, zwierzęta, rośliny, chronione siedliska przyrodnicze,
gatunki chronione, rzeczne korytarze ekologiczne rzeki, wody, powietrze,
powierzchnię ziemi, topoklimat i klimat akustyczny, zasoby naturalne oraz zabytki.
urzadzenia energetyki wiatrowej
-/+
+
o/+
+
+
o/-
+
o/-
+/-
R
ZC
linie elektro-energetyczna
+/o/- o/-
strefa ograniczonego
zainwestowania od lotniska
+/-
P, U
P, E
PG
RL, PLH 060051
strefa ochrony krajobrazu
U
UT
U,UT
US,UT
strefa
wielkiej wody 1%
Ludzie
MN
RM
szlak muzealny, stanowiska
archeologiczne
W poniższej tabeli wyróżniono następujące rodzaje oddziaływań na
środowisko:
‘ ++ ‘ znaczące korzystne oddziaływanie - oddziaływanie powodujące korzystne
zmiany w środowisku, najczęściej wtórne, pojawiające się w dłuższym horyzoncie
czasowym, prowadzące do poprawy wybranych elementów środowiska przyrodniczokulturowego w wymiarze ponadlokalnym;
‘ + ‘ słabe korzystne oddziaływanie – zauważalne pozytywne oddziaływanie, nie
powodujące ilościowo istotnych zmian w środowisku;
‘ O ‘ oddziaływanie neutralne - całkowity brak wpływu lub wpływ nieznaczący oddziaływanie nie powodujące odczuwalnych (mierzalnych) skutków w środowisku;
‘ – ‘ słabe niekorzystne oddziaływanie – oddziaływanie zauważalne, powodujące
odczuwalne skutki środowiskowe, lecz nie powodujące przekroczeń standardów,
istotnych zmian ilościowych i jakościowych, możliwe do ograniczenia;
‘ -- ‘ znaczące niekorzystne oddziaływanie – ma istotny wpływ negatywny –
oddziaływanie powodujące zasadniczą zmianę określonych parametrów jakości
środowiska, zagrożenia dla obszarów przyrodniczo cennych.
KS
KD-K-S
KD
Kw
Istniejące i
projektowane formy
ochrony przyrody
o
o
o
o
+
o/-
o
o
o
o
o/-
o
System przyrodniczy
o
o
o
o
+
o
o
o
o
o/+
o
o/-
o/-
o/-
o/-
-/o
+
o
o
o
o/-
+
o
o/-
o/o/-
o/o/-
o/-
-/o
-/o
+
+
o
o
o
o
o
o
o
o
o/o
o
o
o/-
-
-
-
-/o
+
o
o
o
o/-
o/-
o
-
o/-
o/-
-
-/o
+
o
-
o
-
o
o/-
-
Bioróżnorodność –
flora, fauna
Wody
Powietrze
Powierzchnia
ziemi,gleby
Klimat (w tym
akustyczny, pole
elektromagnetyczne)
Krajobraz
Dobra materialne,
zabytki
+/o/-
o/-
-
+/o
+
o
o
o
o/-
o/+
-
o/-
o/+
o/+
o/+
+
+
+/-
+
+
o/+
+
+/-
o/+
W wyniku przeprowadzonych analiz i ocen stwierdza się, iż wyznaczone w
Studium funkcje będą miały w przewadze wpływ neutralny (brak wpływu, wpływ
nieznaczący) pozytywny lub negatywny (rozumiany, jako oddziaływanie zauważalne,
Lublin- 2012
- 43 -
lecz nie powodujące naruszenia standardów środowiskowych). Generalnie nie
przewiduje się oddziaływań znacząco negatywnych tj. powodujących zasadniczą
zmianę określonych parametrów jakości środowiska, zagrożenia dla liczebności i
bioróżnorodności gatunków, istotnych barier dla migracji, zagrożenia dla obszarów
przyrodniczo cennych, w tym obszarów Natura 2000. Nie stwierdza się też
transgranicznych oddziaływań ustaleń zmian Studium. W celu przeciwdziałania
potencjalnym negatywnym skutkom oddziaływań, wynikających z ustaleń
zmian Studium, na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego Studium
wprowadza szereg proekologicznych zapisów, które Prognoza dopełnia
rozwiązaniami minimalizującymi.
Powyższe stwierdzenia są uwarunkowane wypełnieniem wszystkich nakazów i
zakazów Studium. Efektywne i pełne wdrożenie ustaleń Studium uwarunkowań i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego
gminy
Ułęż
stanowić
wystarczające zabezpieczenie przed potencjalnymi negatywnymi, przyszłymi
zmianami w środowisku przyrodniczym, a celem uzyskania pewności, że
projektowane funkcje nie oddziałują negatywnie na środowisko jest ustalenie
obowiązku monitoringu.Za najistotniejsze z punktu widzenia ochrony środowiska,
należy uznać monitorowanie obejmujące:
• inwentaryzację najcenniejszych gatunków i siedlisk w obrębie prawnych form
ochrony przyrody oraz bytujących i migrujących elementami przyrodniczego systemu
gminy w tym monitoring ptaków i nietoperzy w obrębie turbin wiatrowych(raz na 2
lata);
• kontrolę stanu jakościowego wód powierzchniowych i podziemnych (2 razy w roku);
• pomiary hałasu w obrębie i sąsiedztwie terenów usług i produkcji, turbin
wiatrowych oraz najintensywniej użytkowanych dróg (minimum raz w każdej porze
roku);
• prowadzone w cyklu rocznym (w okresie sezonu grzewczego) pomiary emisji niskiej
w
sąsiedztwie
większych
skupisk
terenów
mieszkaniowo-usługowych,
eksploatacyjnych (o ile będą one związane z emisją zanieczyszczeń powietrza).
14. WYKAZ WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW
Opracowania:
• Ekofizjografia podstawowa gminy Ułęż, Czopek J.-Lublin 2011.
• Program ochrony środowiska dla Gminy Ułęż na lata 2004-2015 – Ułęż 2004.
• Program ochrony środowiska dla powiatu ryckiego – Włodawa 2003.
• Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Ułęż – Ułęż 2004.
• Strategia Rozwoju Gminy Ułęż 2007-2015 – Ułęż 2007.
• Plan Odnowy miejscowości Ułęż na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010.
• Plan Odnowy miejscowości Sarny na lata 2010 – 2017 – Ułęż 2010.
2010r.
perspektywą do roku 2015.
• Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 – Lublin 2008.
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Lublin 2002.
Warszawa 2008.
Akty prawne:
Lublin- 2012
- 44 -
• Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
dnia 3 października 2008 (Dz. U. 2008, Nr 199, poz. 1227).
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.
(Dz. U. 2003, Nr 80, poz. 717 z późniejszymi zmianami).
• Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 2008, Nr 25,
poz. 150 z późniejszymi zmianami).
● Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627
z późniejszymi zmianami);
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2004, Nr 92. poz.
880 z późniejszymi zmianami.
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. 2004,
Nr 121, poz. 1266).
• Ustawa Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2005, Nr 239, poz 2019
z późniejszymi zmianami).
• Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. 2005, Nr 45, poz.345 z
późniejszymi zmianami).
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2005, Nr 228,
poz.1947 z późniejszymi zmianami).
• Ustawa z 27 kwietnia 2001 o odpadach (Dz. U. 2007, Nr 39, poz.251 i Nr 88 poz.
587 oraz z 2008 r., Nr.138, poz.865).
• Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr.72 poz 747 z późn.zm.).
• Ustawa z dnia 12 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz. U. 2007, Nr. 75, poz.493 oraz z 2008, Nr 138, poz.865).
• Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie (Dz.U. Nr 75, poz.493).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2007, Nr 120, poz. 826).
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r o przedsięwzięciach
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. Nr 213 poz.1397);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów
i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje
o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003, Nr 192, poz. 1883).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23.07.2008 w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143, poz.896)
• Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz. 1206).
• Rozporządzenie w Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003 r.w sprawie
substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz.U. Nr 217,
poz.2141).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków,
w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz.U. Nr 128, poz. 1347).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008, Nr 47, poz. 281).
Lublin- 2012
- 45 -
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 87, poz.796).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie
standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz.U. Nr 165, poz. 1359).
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów
działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz.U. Nr 103,
poz.664 ).
• Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004
r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i
zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu.
• Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów
na środowisko.
• Dyrektywa 85/337/EWG w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre
przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko.
• Dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikich
zwierząt i roślin.
• Dyrektywa rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków.
• Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności
biologicznej wraz z Programem działań – 2003 – która jest przełożeniem Konwencji o
różnorodności biologicznej z 1992r (Rio de Janeiro).
• Konwencji Berneńskiej o ochronie dzikiej fauny i flory europejskiej oraz siedlisk.
• Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992r.
• Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt - Bonn 1979 r.
• Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe,
zwłaszcza, jako środowisko życiowe ptactwa wodnego – Ramsar 1971.
• Europejska Konwencja Krajobrazowa-Florencja 2000.
• Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście, transgranicznym
z 1991r. (Konwencja z Espoo).
Opracowanie: mgr Joanna Czopek
Lublin- 2012
- 46 -

prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmian studium

Transkrypt

Podobne dokumenty

GP.K4-Karta informacyjna-opracowanie i zmiany mpzp

Obwieszczenie Prezydenta Miasta Bydgoszczy o przystąpieniu do

DO BURMISTRZA KRAS EGOSTAWU W IOSEK

Wniosek A7-o zmianę sporządzenie w mpzp

Nowa strona Studium

UCHWAŁA …………… Rady Miasta i Gminy Wysoka z dnia

03. Uzasadnienie do Uchwały

Rysunek PLANU Centrum Bis