docKliknij tutaj aby otworzyć
download 
Reklamacja Transkrypt
Kliknij tutaj aby otworzyć
Wymagania edukacyjne z historii kl. I Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. I okres Ocena dopuszczająca UMIEJĘTNOŚCI Uczeń: - opisuje środowisko geograficzne , w którym rozgrywały się wydarzenia z przeszłości, - dostrzega związek między przyrodą , osadnictwem, gospodarką, - szereguje wydarzenia w ciągach chronologicznych, - rozróżnia podstawowe typy źródeł historycznych, próbuje wyciągać proste wnioski. Ocena dostateczna Wymagania na ocenę dopuszczającą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena dobra Wymagania na ocenę dostateczną oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena bardzo dobra Wymagania na ocenę dobrą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena celująca Wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz: UMIJĘTNOŚCI Uczeń: - Sytuuje wydarzenia w czasie i przestrzeni, - wymienia podstawowe źródła, wyciąga proste wnioski, - wskazuje elementy tradycji w życiu współczesnym, Uczeń: -porównuje wydarzenia z przeszłości, dostrzega analogie historyczne, - dostrzega dynamikę zmian w przeszłości, - samodzielnie pracuje z mapą, -prawidłowo posługuje się terminologią historyczną, -wypowiedzi są samodzielne, -wypowiada się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym, - odtwarza fragmenty rzeczywistości historycznej na podstawie źródeł i literatury - wchodzi w role Uczeń: - interpretuje źródła historyczne, -integruje wiedze uzyskaną z różnych źródeł, - wnioskuje i rozumuje w kategoriach przyczynowo – skutkowych, - formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym , w debatach i dyskusjach, -dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego Uczeń - samodzielne formułuje pytania i rozwiązuje problemy, - samodzielnie interpretuje wydarzenia, dokonuje selekcji, porównań, - w myśleniu historycznym potrafi wykazać się wiedzą z pokrewnych przedmiotów, -wypowiedzi ustne i pisemne charakteryzują się wzorowym językiem, - bierze udział w konkursach i historycznych i osiąga sukcesy. Dział: CYWILIZACJE BLISKIEGO WSCHODU ( zagadnienia odpowiadają jednocześnie poszczególnym tematom lekcyjnym zgodnie z rozkładem lekcji) WIEDZA WIEDZA WIEDZA WIEDZA WIEDZA UCZEŃ: – rozumie pojęcia: wiek, era, epoka, historia, prehistoria, źródło historyczne – przypisuje daty wydarzeń do konkretnego wieku – wymienia epoki historyczne UCZEŃ: UCZEŃ: – przedstawia własne rozumienie konieczności nauki historii UCZEŃ: UCZEŃ: -Potrafi ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego – rozumie i wyjaśnią pojęcie neolit – umie wskazać na osi czasu neolit – umie opowiedzieć o sposobach zdobywania pożywienia, – rozumie pojęcia: rewolucja neolityczna, plemię, ceramika, epoka brązu – wie, dlaczego rozwinęły się – wskazuje wpływ klimatu na zmiany w życiu ludzi – potrafi dostrzec różnice pomiędzy epokami paleolitu, – rozumie, dlaczego nie wszyscy ludzie w epoce neolitu musieli zajmować się rolnictwem – potrafi wskazać rewolucyjny – wie, jakie są źródła historyczne – zna podział źródeł historycznych – wyjaśnią, dlaczego uczymy się historii – oblicza upływ czasu pomiędzy erami i epokami – klasyfikuje źródła historyczne, posługując się przykładami – uzasadnia przydatność źródeł w pracy historyka i archeologa - ocenia wpływ wynalazków na polepszenie warunków życia w okresie paleolitu sposobach zamieszkiwania i ubiorach ludzi w epoce neolitu – wskazuje na mapie miejsca, gdzie najwcześniej rozwinęło się rolnictwo – rozumie pojęcia: Mezopotamia, pismo klinowe, politeizm, kodeks Hammurabiego, sieć nawadniająca – opowiada, czym zajmowali się mieszkańcy Międzyrzecza – wie, jakie były osiągnięcia cywilizacyjne Mezopotamii rolnictwo i hodowla – wie, kiedy doszło do rewolucji neolitycznej – wie, jakie zwierzęta zostały najszybciej udomowione – zna położenie geograficzne Mezopotamii – wskazuje na mapie pierwsze państwa Bliskiego Wschodu – zna postać Hammurabiego – wie, w jaki sposób mieszkańcy Babilonii czcili swoich bogów - rozumie pojęcie: ziggurat neolitu i brązu – wskazuje czynniki decydujące o rozwoju rolnictwa na obszarze Żyznego Półksiężyca charakter zmian w epoce neolitu – wyjaśnia wpływ nowych narzędzi na jakość życia ludzi – omawia wpływ warunków naturalnych Mezopotamii na życie jej mieszkańców – wie, które osiągnięcia cywilizacyjne Mezopotamii są wykorzystywane także współcześnie - dostrzega przejawy świadomej ingerencji człowieka w środowisko naturalne – rozumie pojęcia: faraon, system nawadniający, sieć irygacyjna, piramida, politeizm, hieroglify, papirus – znajduje i wskazuje na mapie terytorium starożytnego Egiptu – omawia wpływ położenia geograficznego Egiptu na życie jego mieszkańców - wymienia najważniejsze osiągnięcia Egipcjan – rozumie pojęcia i terminy: monoteizm, Arka Przymierza, Ziemia Obiecana, czasy patriarchów, wyrok salomonowy, szabat, rabin, judaizm, naród wybrany, teokracja, Tora – charakteryzuje cechy judaizmu – wymienia egipskie grupy społeczne, zna ich zadania – podaje przykłady osiągnięć naukowych Egiptu – rozpoznaje na ilustracjach zabytki starożytnego Egiptu i zna ich przeznaczenie – wie, kiedy powstał Egipt jako państwo, potrafi wskazać ten moment na osi czasu – wyjaśnią, co znaczy powiedzenie: „Egipt darem Nilu” – rozumie znaczenie sieci irygacyjnej dla rozwoju rolnictwa – wie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa babilońskiego miały pismo i sieć nawadniająca – wie, co oznacza zasada „oko za oko...” – samodzielnie ocenia stosowaną w kodeksie Hammurabiego zasadę odwetu – rozumie, dlaczego w Egipcie powstała organizacja państwowa – wymienia osiągnięcia Egipcjan na różnych polach i wskazuje dziedziny, w których do dziś wykorzystujemy wynalazki egipskie – zna różne koncepcje dotyczące budowy piramid – omawia wpływ warunków geograficznych Palestyny na życie jej mieszkańców – wskazuje Palestynę na mapie – wymienia postacie związane z historią narodu wybranego: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona – rozumie znaczenie Biblii jako źródła historycznego – wie, gdzie mieszkają współcześni wyznawcy judaizmu - wskazuje najważniejsze wydarzenia z dziejów narodu żydowskiego- określa czas – rozumie pojęcia: wiek, era, epoka, historia, prehistoria, źródło historyczne, judaizm, Mezopotamia, faraon, piramida, hieroglify, papirus, sieć irygacyjna, politeizm, monoteizm – oblicza upływ czasu pomiędzy erami i epokami – wskazuje na mapie: Mezopotamię, Egipt, Palestynę – zna postacie: Hammurabiego, Mojżesza, Dawida, Salomona – podaje genezę i znaczenie powiedzenia „oko za oko”, „salomonowy wyrok” – omawia zasady funkcjonowania państw w Mezopotamii, państwa egipskiego i Izraela – rozumie pojęcia: zodiak, kodeks Hammurabiego, Biblia - – wie, na jakie etapy można podzielić historię narodu wybranego – wskazuje różnice pomiędzy religiami Egiptu, Mezopotamii i Izraela – dostrzega korzenie chrześcijaństwa w judaizmie, wskazuje cechy wspólne obu religii – wymienia przykłady dzieł sztuki będące wytworami starożytnych Babilończyków, Egipcjan, Izraelitów – wyjaśnią przyczyny polityczne potęgi Egiptu – wyjaśnią przyczyny osiedlenia się Izraelitów w Palestynie i przedstawia dzieje ich państwa – wyjaśnią wpływ religii na funkcjonowanie państwa egipskiego i izraelskiego – wyjaśnią wpływ osiągnięć cywilizacyjnych ludów starożytnego Bliskiego Wschodu na współczesność - ocenia najważniejsze osiągnięcia cywilizacji starożytnego Wschodu - Potrafi docenić znaczenie cywilizacji egipskiej w rozwoju ludzkości - wymienia osiągnięcia wyżej wymienionych państw Dział: – wyjaśnią znaczenie pisma i sieci irygacyjnej dla funkcjonowania państwa STAROŻYTNA GRECJA – wskazuje na mapie starożytną Grecję – opowiada o zajęciach Greków – wie, kim był Homer – rozumie pojęcia i terminy: cywilizacja minojska, cywilizacja mykeńska, Achajowie, polis – podaje przykłady poleis – wskazuje Ateny na mapie – rozumie pojęcia: tyrania, demokracja, arystokracja, strateg, ostracyzm – charakteryzuje demokrację ateńską – wie, kim byli: Perykles, Drakon, Demostenes – opowiada o przemianach ustrojowych w Atenach – rozumie pojęcia: prawa drakońskie, agora, – wskazuje Spartę na mapie – rozumie pojęcia: falanga, hoplita, „wychowanie spartańskie” – zna zasady sprawowania władzy w Sparcie – krótko opisuje zasady wychowania dzieci w Sparcie – zna genezę i znaczenie powiedzeń: „mówić lakonicznie”, „z tarczą lub na tarczy”, ,hegemonia – wyjaśnia przyczyny zwycięstw Sparty w wojnach, – rozumie pojęcia: teatr, filozofia - wymienia osiągnięcia Greków – charakteryzuje grecki teatr, zna jego genezę – zna twórców i myślicieli greckich, takich jak: Sofokles, Fidiasz, Archimedes, Sokrates, Platon, Arystoteles – wie, jak wyglądał teatr grecki i przedstawienia teatralne – wymienia dziedziny wiedzy, w których Grecy przodowali – wymienia najważniejsze bitwy wojen persko-greckich – zna rezultaty tych bitew – zna postacie Miltiadesa i Leonidasa Zagadnienia wykraczające poza podstawe programową – wskazuje na mapie Persję, Maraton, Termopile – wyjaśnia genezę biegu maratońskiego – omawia wynik wojny peloponeskiej – wie, na jakie krainy dzieliła się Hellada – charakteryzuje osiągnięcia cywilizacji minojskiej i mykeńskiej – wskazuje na mapie Mykeny i Knossos – porównuje różne formy sprawowania władzy w Grecji – charakteryzuje i ocenia tyranię, oligarchię i demokrację – porównuje warunki naturalne Grecji i państw Bliskiego Wschodu oraz wskazuje następstwa i źródła różnic w ich rozwoju -.wyjaśnia pojęcie Wieki Ciemne – dostrzega korzenie współczesnej demokracji w starożytności – porównuje demokrację ateńską ze współczesną - wyjaśnia przyczyny i zasięg Wielkiej Kolonizacji oraz pojęcie okres archaiczny. – wie, kim byli heloci i periojkowie – porównuje ustrój spartański z ustrojami innych poleis – wie, jakie były przyczyny i skutki wychowania spartańskiego – wskazuje cechy armii i zasady walki, które wojskom Starty zapewniły zwycięstwa w wojnach – wymienia dzieła Fidiasza, Myrona, Sofoklesa – wyjaśnia genezę powstania teatru greckiego – umie wskazać kolumny w porządku doryckim, jońskim i korynckim – potrafi podać cechy charakterystyczne budowli greckich – wyjaśnia, dlaczego Sparcie udało się osiągnąć hegemonię w Grecji – rozumie związek między podziałem społecznym w Sparcie i sytuacją wewnętrzną tego państwa – porównuje Ateny i Spartę i uzasadnia, która z form sprawowania władzy jest mu bliższa – zna poglądy czołowych greckich filozofów – potrafi omówić wpływ sztuki greckiej na współczesne kanony piękna i architektury - potrafi ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury śródziemnomorskiej – omawia przyczyny i skutki wojen persko-greckich – wyjaśnia, dlaczego doszło do wojny peloponeskiej, i zna jej skutki – wyjaśnia, dlaczego Grekom udało się pokonać Persów - uzasadnia, dlaczego potomni wystawili pomnik pod Termopilami – omawia okoliczności zawarcie sojuszu Sparty z Persami - ocenia surowe zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie , wskazuje w nich wartości aprobowane przez siebie – wymienia najważniejszych greckich bogów: Zeusa, Posejdona, Hermesa, Apollona, Hefajstosa, Artemidę, Afrodytę, Atenę, Herę, Demeter – zna datę pierwszych igrzysk olimpijskich – 776 r. p.n.e. – wymienia dyscypliny olimpijskie – wie, jak wyglądały igrzyska olimpijskie – zna i rozumie pojęcia: olimpiada, heros, mit – wie, gdzie odbywały się igrzyska – wie, kim byli Herakles, Dedal, Ikar, Tezeusz – zna formy oddawania czci bogom greckim (teatr, igrzyska, ofiary) – rozumie pojęcia i powiedzenia: filipika, „rozciąć węzeł gordyjski”, kultura hellenistyczna – wie, w jaki sposób Aleksander zbudował swoje państwo – wskazuje na mapie Macedonię, Grecję, ziemie podbite przez Aleksandra – zna działania Filipa II, które doprowadziły do zbudowania potęgi jego kraju – zna datę bitwy pod Issos: 333 r. p.n.e. – opisuje państwo stworzone przez Aleksandra Macedońskiego – podaje przykłady sztuki hellenistycznej – podaje genezę i znaczenie powiedzeń: „mówić lakonicznie”, „z tarczą lub na tarczy”, „wychowanie spartańskie” – wyjaśnia przyczyny przewagi Sparty w wojnach – omawia zasady funkcjonowania demokracji ateńskiej, oligarchii spartańskiej, państwa Aleksandra Macedońskiego – rozumie pojęcia: teatr, mit, heros – wskazuje genezę i cechy teatru greckiego, igrzysk olimpijskich – podaje, kto był zwycięzcą wojen persko-greckich – wie, kim byli: Sofokles, Fidiasz, Archimedes, Sokrates, Platon, Arystoteles, Perykles, Homer – podaje przykłady sztuki greckiej, hellenistycznej – wskazuje sposoby czczenia bóstw – zna datę bitwy pod Issos – rozumie pojęcia: demokracja, oligarchia, igrzyska olimpijskie, politeizm , kultura hellenistyczna – wskazuje na mapie Grecję – zna postacie: Aleksandra Wielkiego, Fidiasza , Homera – wymienia greckich bogów - wymienia osiągnięcia Greków – omawia wpływ warunków geograficznych na życie mieszkańców Hellady - krótko opisuje ustrój w Atenach i w Sparcie Dział: – zna różne formy oddawania czci bogom, potrafi je scharakteryzować i wskazać te, które przetrwały do dziś jako kulturalne dziedzictwo starożytnej Grecji – umie porównać igrzyska współczesne i starożytne – umie opowiedzieć mity o Heraklesie, Tezeuszu, Dedalu i Ikarze – omawia znaczenie reform Filipa II dla budowy potęgi Macedonii – wyjaśnia założenia polityki wewnętrznej Aleksandra i rozumie ich związek z budową wielkiego imperium – rozumie wpływ greckiej mitologii na współczesną kulturę - wyszukuje w mitach wartości uniwersalne – uzasadnia, dlaczego imperium zbudowane przez Aleksandra musiało się rozpaść – uzasadnia przydomek nadany Aleksandrowi przez potomnych – wie, jak wyglądały dzieła sztuki epoki hellenistycznej, potrafi je opisać - potrafi ocenić Aleksandra Wielkiego. – wymienia dzieła Fidiasza, Sofoklesa, Myrona – wyjaśnia przyczyny: rozwoju Macedonii, zwycięstw Aleksandra Macedońskiego, wojen persko-greckich – charakteryzuje i ocenia takie formy ustrojowe, jak demokracja, oligarchia, monarchia – wyjaśnia wpływ religii na funkcjonowanie państw greckich – omawia skutki wychowania spartańskiego dla funkcjonowania państwa – uzasadnia przydomek Aleksandra Wielkiego – omawia przyczyny napięć w państwie spartańskim – wskazuje wpływ cywilizacji i sztuki starożytnej na współczesną cywilizację i sztukę – porównuje demokrację starożytną ze współczesną – porównuje warunki naturalne krajów starożytnych: wskazuje podobieństwa i różnice oraz ich wpływ na funkcjonowanie państw starożytnych -wskazuje ponadczasowe wartości filozofii greckiej. Samodzielnie analizuje teksty źródłowe i wyciąga wnioski – wymienia w odpowiedniej kolejności formy ustrojowe państwa rzymskiego – porównuje współczesną i starożytną republikę – wyjaśnia przyczyny upadku -wskazuje różnice miedzy demokracja a republiką STAROŻYTNY RZYM – wskazuje na mapie Rzym – wie, w którym wieku powstało państwo rzymskie – omawia zadania rzymskich urzędników – przedstawia tryb ich wybierania – rozumie pojęcia: republika, senat, konsul , plebejusze – podaje imię legendarnego założyciela Rzymu – wymienia najważniejszych rzymskich urzędników – wyjaśnia, kim byli Etruskowie – zna rok założenia Rzymu: 753 r. p.n.e. – wyjaśnia, kim byli plebejusze i patrycjusze – wyjaśnia, jak funkcjonowała republika – omawia okoliczności konfliktu patrycjuszy i plebejuszy królestwa i powstania Republiki – dostrzega wady i zalety ustroju Republiki Rzymskiej – rozumie pojęcia: legion, prowincja, namiestnik, imperium, romanizacja, wojna punicka – wie, kim był Hannibal – wie, kiedy Rzym podbił Italię oraz kiedy toczyły się wojny punickie – wskazuje na mapie obszar podbity przez Republikę Rzymską – wie, jakie znaczenie dla podbitych terenów miała romanizacja – zna datę największego powstania niewolników w państwie rzymskim: 73–71 p.n.e. – zna datę upadku Republiki: 30 r. p.n.e. – wie, co oznaczają pojęcia: cesarz, pryncypat, cesarstwo – wymienia pierwszego cezara (cesarza) – wyjaśnia różnice pomiędzy Republiką a Cesarstwem – opisuje, jak chroniono granice Imperium – wyjaśnia, dlaczego Rzymianie budowali drogi – omawia znaczenie dróg w prowadzeniu podbojów przez Rzym – wie, czym była urbanizacja – omawia przyczyny i skutki podbojów – wskazuje skutki wprowadzenia armii zawodowej – wyjaśnia, dlaczego Rzymianom udało się ostatecznie pokonać Kartagińczyków – wyjaśnia, dlaczego armia rzymska mogła z sukcesem prowadzić podboje – wyjaśnia genezę i znaczenie powiedzeń: „Koś ci zostały rzucone”, „I Ty, Brutusie, przeciw mnie?” – podaje autora O wojnie galijskiej – wyjaśnia, dlaczego armia rzymska mogła z sukcesem prowadzić podboje – zna pojęcia: latyfundium, niewolnik, gladiator, proletariat, cesarstwo – wie, kim był Spartakus – zna postacie Gajusza Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta – wyjaśnia rolę sprzymierzeńców w prowadzeniu podbojów przez Rzym – podaje datę bitwy pod Kannami – wie, kim był Scypio – wyjaśnia, dlaczego doszło do wojen punickich – wyjaśnia skutki wojen punickich – wyjaśnia, dlaczego dochodziło do powstań niewolników – wyjaśnia, dlaczego powstanie Spartakusa zakończyło się klęską – podaje przyczyny upadku Republiki – rozumie wpływ pokoju rzymskiego na sytuację w Cesarstwie – wyjaśnia znaczenie limesu dla funkcjonowania państwa – rozumie znaczenie sieci dróg dla utrzymania rzymskiego panowania – wyjaśnia znaczenie procesu urbanizacji – omawia skutki romanizacji – wskazuje wpływy cywilizacji rzymskiej we współczesnym świecie - wyjaśnia znaczenie zwrotu „ wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” – rozumie, dlaczego Rzymianie przejęli greckie wierzenia, literaturę i filozofię – wyjaśnia, dlaczego Rzymianie budowali wiele obiektów publicznych – rozpoznaje na fotografiach typowe rzeźby rzymskie – porównuje osiągnięcia Rzymian i Greków - wskazuje wpływ rzymskiej kultury we współczesnym prawodawstwie – rozumie okoliczności rozwoju chrześcijaństwa w świecie – wyjaśnia, dlaczego chrześcijaństwo zmieniło świat antyczny - wyjaśnia związek chrześcijaństwa z judaizmem – zna pojęcia: limes, Pax Romana, romanizacja, bazylika, amfiteatr, termy, akwedukt, urbanizacja, romanizacja – wskazuje na mapie obszar Cesarstwa – podaje przykłady rzymskiego budownictwa – rozumie pojęcia: kodeks, kodyfikacja – wymienia najwspanialsze budowle rzymskie: Koloseum, Panteon – zna pojęcia: apostoł, Nowy Testament, podróż misyjna – wymienia najważniejszych przedstawicieli rzymskiej literatury – wymienia dziedziny, w których kultura grecka wpłynęła na rzymską – omawia rzymską edukację – opisuje wygląd akweduktu, term, Koloseum – wie, w jakich okolicznościach doszło do podróży misyjnych - potrafi ocenić postać Juliusza Cezara – wskazuje na mapie ziemię, gdzie narodził się Jezus – zna nauczanie Jezusa Chrystusa i okoliczności powstania Nowego Testamentu – wie, kim był św. Paweł – opowiada o prześladowaniach chrześcijan – omawia reformy Dioklecjana – wskazuje, skąd przybywali barbarzyńcy – wie, co się stało w roku 476 – wie , dlaczego upadło Cesarstwo na Zachodzie – zna pojęcia: republika, legion, konsul, apostoł, Nowy Testament, romanizacja, akwedukt, termy, imperium, cesarstwo, cesarz, chrześcijaństwo – zna postacie: Jezusa Chrystusa, Cezara, Spartakusa, Hannibala – wie, co się stało w roku 476 – wskazuje na mapie Rzym – wymienia rzymskie osiągnięcia cywilizacyjne – wymienia główne przyczyny upadku Cesarstwa na Zachodzie apostołów – rozumie, dlaczego Rzymianie odnosili się do chrześcijan nieufnie, a w końcu zaczęli ich prześladować – zna strukturę Kościoła we wczesnym chrześcijaństwie – wie, kto i kiedy zakończył prześladowania chrześcijan – omawia sytuację Cesarstwa Zachodniego przed upadkiem – opowiada o okolicznościach upadku Cesarstwa Zachodniego – zna postacie: Odoakra, Dioklecjana – wymienia rzymskich urzędników i omawia ich kompetencje – zna pojęcia: patrycjusze, plebejusze, barbarzyńca – zna postacie: Dioklecjana, św. Piotra, św. Pawła, Oktawiana Augusta – opisuje republikę i cesarstwo jako formy ustrojowe – podaje przyczyny prześladowań chrześcijan – wyjaśnia, dlaczego upadło Cesarstwo Rzymskie na Zachodzie – omawia znaczenie wojen i podbojów dla funkcjonowania państwa rzymskiego – wie, kiedy to było: powstanie Spartakusa, podział Cesarstwa na Wschodnio i Zachodniorzymskie rzymskim – wskazuje na mapie trasę podróży misyjnych św. Pawła – wie, jak doszło do zakończenia prześladowań chrześcijan – rozumie przyczyny i skutki prześladowań chrześcijan – wyjaśnia znaczenie reform Dioklecjana dla funkcjonowania państwa – podaje argumenty za przyjęciem 476 r. jako cezury pomiędzy starożytnością a średniowieczem – rozumie genezę i znaczenie słów: wandal, barbarzyńca – przedstawia etapy rozwoju chrześcijaństwa, potrafi je scharakteryzować – opisuje przyczyny i skutki powstań niewolników, upadku Republiki, kryzysu w Cesarstwie - wymienia zewnętrzne i wewnętrzne przyczyny upadku Cesarstwa – opisuje różnice pomiędzy Republiką a Cesarstwem – zna mechanizmy zmian na tronie cesarskim oraz ich przyczyny i skutki – rozumie, dlaczego Cesarstwo Rzymskie zostało podzielone – rozumie przyczyny upadku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie – potrafi ocenić wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na upadek Cesarstwa Zachodniego – wskazuje przyczyny upadku Cesarstwa na Zachodzie – wymienia zalety i wady republiki i cesarstwa jako form ustrojowych – wyjaśnia znaczenie wojska dla funkcjonowania państwa rzymskiego – wskazuje wpływ osiągnięć rzymskich na współczesne prawo i budownictwo – opisuje znaczenie romanizacji dla podbitych przez Rzym terenów -dostrzega ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia. II półrocze Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Wymagania na ocenę dopuszczającą oraz: Ocena dobra Wymagania na ocenę dostateczną oraz: Ocena bardzo dobra Wymagania na ocenę dobrą oraz: Ocena celująca Wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz: – wymienia inne (poza benedyktynami) zakony założone w średniowieczu – wie, jaka była rola Kościoła w zachowaniu dziedzictwa starożytności – wie, jakie znaczenie miała działalność zakonów – rozumie rolę Bizancjum dla przetrwania kultury starożytnej – zna przyczyny trwania Cesarstwa Wschodniego po upadku Zachodniego – rozumie, dlaczego doszło do podziału Kościoła – dostrzega różnice pomiędzy Kościołami wschodnim i zachodnim – rozumie, dlaczego Arabowie prowadzili podboje – wymienia zabytki typowe dla architektury arabskiej i podaje ich cechy – porównuje islam z innymi religiami – wie, dlaczego po upadku Cesarstwa Zachodniego zaczęły powstawać państwa plemienne – dostrzega zmianę roli Kościoła po upadku Cesarstwa Zachodniego – wskazuje różnice pomiędzy Kościołami prawosławnym i katolickim – wie, jak układały się relacje pomiędzy cesarzem a Kościołem wschodnim – rozumie skutki podziału Kościoła w dziejach chrześcijaństwa -wyjaśnia , dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuacje państwa rzymskiego – rozumie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa ma sposób sprawowania władzy na terenach podbitych -wyjaśnia trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Arabów. – podaje przyczyny objęcia tronu przez Karolingów – opisuje, jak Karol Wielki budował swoje imperium – rozumie, jakie znaczenie miało przywrócenie cesarstwa na Zachodzie – wyjaśnia, dlaczego nie udało się utrzymać jedności cesarstwa – wyjaśnia znaczenie renesansu karolińskiego dla rozwoju kultury – uzasadnia znaczenie traktatu w Verdun dla powstawania kolejnych państw w Europie – przytacza okoliczności powstania Państwa Kościelnego Dział: WCZESNE ŚREDNIOWIECZE – wie, że na gruzach Cesarstwa Zachodniego powstawały państwa plemienne – wyjaśnia rolę biskupów i papieża – rozumie pojęcia: chrystianizacja, klasztor, zakon, mnich – zna postać św. Benedykta – omawia działalność zakonu benedyktynów – porównuje działalność zakonów we wczesnym średniowieczu i współcześnie – wskazuje na mapie Bizancjum i Konstantynopol – zna pojęcia: ikona, Bizancjum, kodeks Justyniana, prawosławie, podział Kościoła, herezja – wie, co stało się w roku 1054 – opowiada o sytuacji gospodarczej i politycznej w Cesarstwie Wschodnim – wie, jak doszło do najazdów arabskich na Cesarstwo – wskazuje zabytki charakterystyczne dla Bizancjum – wymienia cechy Kościoła wschodniego – rozumie pojęcia: arabeska, islam, Koran, haracz – wie, kim był Mahomet, i opowiada o jego działalności – wie, kiedy powstał islam – zna podstawowe zasady i symbole islamu – wskazuje na mapie ziemie podbite przez Arabów – zna pojęcia: renesans karoliński, majordomus, Państwo Kościelne, minuskuła – zna postacie: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego – wskazuje na mapie państwo Franków i Państwo Kościelne – wie, co się stało w roku: 496, 800, – omawia warunki naturalne na Półwyspie Arabskim i życie beduinów – wyjaśnia, dlaczego Arabowie toczyli „świętą wojnę” – wie, w jaki sposób Arabowie władali podbitymi ziemiami – zna osiągnięcia cywilizacji arabskiej – wyjaśnia, jak działało państwo Karola Wielkiego – wymienia przejawy „renesansu karolińskiego” – rozumie znaczenie przyjęcia tytułu cesarza przez Karola – omawia postanowienia traktatu w Verdun 843 – rozumie pojęcia: wasal, senior, feudalizm, rozdrobnienie feudalne, inwestytura, lenno, feudum, Rzesza niemiecka – opisuje zależności lenne – wie, kim był Wilhelm Zdobywca – wie, co się stało w roku 1066 – charakteryzuje drabinę feudalną – opisuje ceremoniał lenny – opowiada o rozdrobnieniu feudalnym we Francji – podaje okoliczności i czas powstania państwa niemieckiego – wymienia działania podejmowane przez Ottona III – wskazuje na mapie trasy najazdów Normanów – opowiada o celach i przebiegu najazdów Normanów – rozumie pojęcia: głagolica, cyrylica, wiec, szlak bursztynowy, kultura materialna – wie, czym handlowano na szlaku bursztynowym – opowiada o osiedleniu się Słowian w Europie – wymienia pierwsze państwa słowiańskie – wymienia pierwsze państwa słowiańskie – opowiada o misyjnej działalności Cyryla i Metodego – na podstawie tekstu źródłowego opowiada o zwyczajach – wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie – wie, co się stało w roku: 966, 972 – wie, kim byli: Mieszko I, Dobrawa, Jordan – opowiada o przyjęciu chrztu przez Mieszka I – rozumie pojęcia: plemię, danina, biskupstwo misyjne, monarchia patrymonialna – wskazuje na mapie państwo Bolesława Chrobrego – wie, kim byli: Bolesław Chrobry, św. Wojciech, Otto III – pamięta, co oznaczają daty: 997, 1000, 1018, 1025 karolińskiego – omawia różnice między starożytnym Cesarstwem Rzymskim a cesarstwem Karola Wielkiego – wyjaśnia genezę rozdrobnienia feudalnego – omawia wpływ feudalizmu na władzę królewską – na przykładzie Francji przedstawia skutki rozbicia feudalnego – rozumie znaczenie podbicia Anglii przez Wilhelma Zdobywcę – wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i wasala – zna przyczyny najazdów wikingów – zna skutki najazdów wikingów – omawia znaczenie wykopalisk archeologicznych – wyjaśnia znaczenie szlaku bursztynowego dla rozwoju handlu w Europie – porównuje okoliczności powstawania państw w Europie Zachodniej i Wschodniej – uzasadnia rolę głagolicy w chrystianizacji Słowian – omawia znaczenie chrystianizacji w przemianie sposobu życia Słowian - przedstawia korzyści , jakie dało państwom słowiańskim przyjęcie chrześcijaństwa – wskazuje na mapie ziemie podbite przez Mieszka I – przedstawia osadnictwo i gospodarkę w czasach plemiennych – opowiada o funkcjonowaniu i organizacji państwa Mieszka I – wskazuje przyczyny i skutki chrztu Polski – wyjaśnia przyczyny skuteczności podbojów Mieszka I – wyjaśnia, dlaczego za Mieszka I zmieniały się stosunki polskoniemieckie – opowiada o funkcjonowaniu i organizacji państwa Mieszka I – wymienia różnice między plemionami zamieszkującymi ziemie polskie, rozumie ich konsekwencje dla budowy państwa – wymienia różnice między plemionami zamieszkującymi ziemie polskie, rozumie ich konsekwencje dla budowy państwa – uzasadnia znaczenie koronacji dla położenia państwa – wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla przyszłości Polski – przedstawia stanowisko Ottona III – ocenia panowanie Bolesława Chrobrego – podaje przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego – wyjaśnia przyczyny i skutki wojen toczonych za – dostrzega znaczenie utworzenia arcybiskupstwa w Gnieźnie – charakteryzuje politykę międzynarodową Bolesława - wyjaśnia zmienną postawę Niemiec wobec Polski za panowania Bolesława – opowiada o okolicznościach śmierci biskupa Wojciecha – wie, jakie wojny toczył Bolesław Chrobry, zna ich skutki wobec Polski - podaje skutki zjazdu gnieźnieńskiego – rozumie pojęcia: sukcesja, palatyn – wymienia kolejnych władców Polski z dynastii Piastów – pamięta daty: 1031, 1039, 1076, 1079 – wie, kto najeżdżał na polskie ziemie – opowiada o rządach Kazimierza Odnowiciela – zna postać Władysława Hermana – opowiada o konflikcie pomiędzy Bezprymem a Mieszkiem II i o jego rozwiązaniu – omawia sytuację Polski w czasie kryzysu po śmierci Mieszka II – opisuje przebieg konfliktu pomiędzy królem Bolesławem Śmiałym a biskupem Stanisławem – opowiada o rządach Władysława Hermana – omawia pozycję księcia w państwie, rozumie zakres jego władzy – wyjaśnia znaczenie systemu podatkowego dla działalności władzy – rozumie pojęcia: monarchia patrymonialna, danina, regalia, prawo książęce, rycerstwo, duchowieństwo, gród, podgrodzie – wymienia daniny, jakie na rzecz państwa musieli uiszczać mieszkańcy – rozumie pojęcia: konkordat, „pójść do Canossy”, reforma gregoriańska, celibat, konkordat, konklawe – pamięta, kim byli Grzegorz VII i Henryk IV – wyjaśnia istotę konfliktu pomiędzy cesarzem i papieżem – zna pojęcia: zakon, opat, regalia, szlak bursztynowy, wasal, senior, lenno, renesans karoliński, Koran, islam, konkordat, reforma gregoriańska – wie, kim byli: Mahomet, Karol Wielki – wymienia władców z dynastii Piastów, krótko opisuje ich rządy – wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie – pamięta datę konkordatu wormackiego: 1122 r. – opowiada o przebiegu konfliktu między cesarzem i papieżem – wyjaśnia, na czym polegał kompromis zawarty pomiędzy cesarzem a papieżem panowania Bolesława Chrobrego – uzasadnia przydomek nadany Bolesławowi przez potomnych – uzasadnia znaczenie koronacji Bolesława dla pozycji Polski w Europie – przedstawia skutki kryzysu po śmierci Mieszka II – uzasadnia, dlaczego potomni nadali Kazimierzowi przydomek „Odnowiciel” – wyjaśnia okoliczności najazdu Czechów na Polskę – ocenia rządy Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, Władysława Hermana – wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozłożenia sieci grodów w państwie piastowskim – uzasadnia znaczenie systemu grodowego dla zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa – uzasadnia znaczenie danin dla funkcjonowania państwa – omawia przyczyny konfliktu pomiędzy papieżem i cesarzem – uzasadnia, dlaczego ani papież, ani cesarz nie chcieli się wyrzec wpływu na obsadę stanowisk kościelnych – zna pojęcie: feudalizm – opisuje sposób funkcjonowania monarchii patrymonialnej – wymienia postanowienia zjazdu gnieźnieńskiego, przyczyny chrztu Polski – charakteryzuje państwo Karola Wielkiego – opisuje założenia islamu – opisuje przebieg kryzysu w czasie panowania pierwszych Piastów – opisuje feudalizm i jego funkcjonowanie – przedstawia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu dla Polski – przedstawia sytuację gospodarczą Polski za panowania pierwszych Piastów – opowiada o zmianach, jakie zaszły w społeczeństwie za rządów Piastów – wyjaśnia przyczyny kryzysu monarchii w czasach wczesnopiastowskich – przedstawia okoliczności konfliktu króla Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem – porównuje rządy twórców państwa polskiego z rządami ich następców - ocenia postać Bolesława Śmiałego. – podaje, za czyjego panowania nastąpiły zmiany w społeczeństwie, i uzasadnia, dlaczego się tak stało – dostrzega mechanizmy funkcjonowania władzy w kraju i je opisuje - wskazuje działania pierwszych Piastów, które umacniały jedność państwa – uzasadnia znaczenie reform kluniackich dla poprawy sytuacji w Koś ciele - wskazuje skutki sporu pomiędzy papieżem a cesarzem – dostrzega zmienny charakter stosunków polsko-niemieckich, potrafi wyjaśnić przyczyny tej zmienności – przedstawia znaczenie zakonów dla kultury Europy – dostrzega i opisuje zmiany, jakie nastąpiły w społeczeństwie w okresie feudalizmu – przedstawia politykę władców Polski i potrafi ją uzasadnić – przedstawia konsekwencje reformy gregoriańskiej - ocenia pierwszych władców z dynastii Piastów – zna daty: chrztu Polski, zjazdu gnieźnieńskiego, koronacji Bolesława Chrobrego, śmierci biskupa Wojciecha, najazdu czeskiego na ziemie polskie, koronacji Bolesława Śmiałego – opowiada o działalności zakonów - opowiada o wojnach polskoniemieckich za panowania pierwszych Piastów – wyjaśnia przydomki nadane pierwszym władcom piastowskim przez potomnych Dział: ROZKWIT I SCHYŁEK WIEKÓW ŚREDNICH – wie, co oznaczają pojęcia: Seldżucy, synod, krucjata, Ziemia Święta, zakony rycerskie, Królestwo Jerozolimskie – wymienia zakony powstałe w Ziemi Świętej – zna zadania rycerzy zakonnych ( zagadnienia spoza podstawy programowej) – wie, co się stało w roku: 1095, 1096, 1291 – opisuje przebieg krucjat – omawia położenie pielgrzymów pod panowaniem Seldżuków – wskazuje na mapie ziemie zajęte przez krzyżowców oraz trasę ich przemarszu – wie, dlaczego ludzie brali udział w krucjatach – wyjaśnia przyczyny ruchu krucjatowego – omawia znaczenie krucjat dla położenia Kościoła – omawia rolę wypraw krzyżowych dla położenia rycerstwa – porównuje działalność zakonów rycerskich z innymi zakonami – wskazuje skutki wypraw krzyżowych Wyjaśnia , co wydarzyło się w 1099 roku. – zna pojęcia: rycerz, giermek, zbroja, pasowanie na rycerza, turniej – wymienia uzbrojenie rycerza i jego cechy – zna obowiązki rycerza – opowiada o powinnoś ciach giermka – opisuje drogę do pasowania na rycerza – wie, dlaczego rycerz był w swej epoce „żywym pociskiem” – opisuje ceremonię pasowania na rycerza – opisuje kulturę rycerską – wie, jaki utwór literacki opiewa cechy idealnego rycerza – wie, dlaczego rycerz należał do elity społecznej – umie opisać uzbrojenie rycerza – umie opisać przemiany w uzbrojeniu rycerza – wie, kim był Czyngis-chan – wskazuje na mapie tereny podbite przez Czyngis-chana – wie, kiedy nastąpiła inwazja mongolska na Polskę i Węgry – zna datę i rezultat bitwy pod Legnicą (Zagadnienia spoza podstawy programowej) – opisuje podboje Mongołów – opisuje działalność Złotej Ordy – wyjaśnia, dlaczego Mongołowie podbili tak duże tereny – podaje przyczyny klęski Polaków pod Legnicą – porównuje taktykę walki Mongołów i rycerstwa europejskiego - wyjaśnia co łączy ze sobą Mongołów i Tatarów. – zna pojęcia: pańszczyzna, renta feudalna, stan, poddaństwo, trójpolówka, cech, gospodarka towarowo-pieniężna, „czarna śmierć”, mroczne wieki – wymienia stany tworzące średniowieczne społeczeństwo – opisuje zastój gospodarczy we wczesnym średniowieczu – charakteryzuje włości seniora – wyjaśni,a jak i dlaczego rozwinęły się miasta – omawia przebieg i konsekwencje „czarnej śmierci” – wskazuje zmiany w rolnictwie w okresie średniowiecza – wyjaśnia wpływ zmian w rolnictwie na życie codzienne ludzi w średniowieczu – porównuje społeczeństwo średniowieczne ze społeczeństwem starożytnego Rzymu i Grecji – dostrzega powiązania pomiędzy narzędziami upowszechnionymi w średniowieczu a sytuacją gospodarczą – omawia powiązania pomiędzy narzędziami upowszechnionymi w średniowieczu a sytuacją gospodarczą – opisuje średniowieczne stany – wymienia wynalazki, które doprowadziły do postępu w rolnictwie – zna pojęcia: scholastyka, gotyk, styl romański, witraż, teologia, żywoty świętych, uniwersytet, dominikanie, franciszkanie, uniwersalizm, koncyliaryzm, niewola awiniońska papieża – charakteryzuje kulturę rycerską, kościelną, ludową – opowiada, czym zajmowano się na uniwersytecie – rozumie pojęcia: parlament, monarchia stanowa, Stany Generalne, stan, przywilej, Wielka Karta Swobód, Izba Gmin, Izba Lordów – wymienia stany społeczne, krótko je opisuje – pamięta znaczenie pojęć: Krzyżacy, seniorat, testament Bolesława Krzywoustego, kolonizacja, zasadźca – wie, co się stało w roku: 1109, 1138, 1226 – podaje zasady testamentu Bolesława Krzywoustego – wyjaśnia, w jaki sposób została złamana zasada senioratu – wie, kto, kiedy i dlaczego sprowadził na ziemie polskie Krzyżaków – wie, kim byli: Jakub Świnka, Przemysł II, Wacław II, Władysław Łokietek – omawia efekt wojen z Krzyżakami za panowania Łokietka – wie, co wydarzyło się w roku: 1295, 1308, 1320, 1331 – zna postać św. Tomasza z Akwinu – rozróżnia budowle w stylu romańskim i gotyckim – wymienia osiągnięcia cywilizacyjne średniowiecza – wyjaśnia rolę zakonów – charakteryzuje i wskazuje budowle romańskie i gotyckie – omawia znaczenie uniwersytetów – wyjaśnia przyczyny uniwersalizmu kultury w Europie – wskazuje przejawy kryzysu w Kościele w XV w. – dostrzega rolę Kościoła i chrześcijaństwa w życiu ludzi okresu średniowiecza – omawia przykłady jedności kultury europejskiej – podaje, czym różniły się między sobą stany w monarchii stanowej – przytacza hasło, pod jakim powstawała polska monarchia stanowa – uzasadnia, że korzeni współczesnego angielskiego parlamentu należy szukać w średniowieczu – opowiada o przebiegu wojny Bolesława Krzywoustego z cesarzem Henrykiem V – wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski przez Bolesława Krzywoustego – wskazuje na mapie dzielnice powstałe na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego – wymienia ziemie, które Polska utraciła w okresie rozbicia dzielnicowego, wskazuje je na mapie – podaje okoliczności utraty Pomorza Gdańskiego przez Polskę – wymienia zwolenników zjednoczenia Polski – wskazuje na mapie ziemie, którymi władał Władysław Łokietek – opowiada, jakie działania podjął – wyjaśnia, czym charakteryzowała się działalność parlamentu angielskiego – omawia mechanizmy powstania monarchii stanowej – podaje, czym była i jakie znaczenie miała w Anglii Wielka Karta Swobód – wyjaśnia, że korzenie współczesnych form ustrojowych należy szukać nie tylko w starożytności, ale też w średniowieczu, potrafi wskazać przykłady – podaje przyczyny konfliktu pomiędzy Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem – wyjaśnia przyczyny wprowadzenia zasady senioratu w Polsce – omawia okoliczności złamania zasady senioratu – wskazuje przyczyny sprowadzenia Krzyżaków na ziemie polskie – wyjaśnia, dlaczego cesarz udzielił Zbigniewowi pomocy – wymienia konsekwencje rozbicia dzielnicowego – wskazuje przyczyny utraty przez Polskę kolejnych ziem – podaje przyczyny i skutki kolonizacji prowadzonej przez książąt dzielnicowych - wymienia zmiany terytorialne, które miały miejsce w XI- XIII w. – podaje przyczyny dążeń zjednoczeniowych – wskazuje trudności, jakie napotykali książęta chcący objąć władzę nad zjednoczonymi ziemiami polskimi – rozumie rolę Kościoła w jednoczeniu polskich ziem, – podsumowuje panowanie Władysława Łokietka – dostrzega zalety istnienia jednolitego państwa – wyjaśnia, dlaczego Czesi próbowali przejąć polską koronę - ocenia panowanie Przemysła II i Władysława Łokietka Przemysł II, aby uzyskać koronę – zna pojęcia: sąd papieski, prawo składu, Akademia Krakowska, wieczysta jałmużna – pokazuje na mapie państwo polskie za panowania Kazimierza Wielkiego – wie, co było w roku: 1343, 1348, 1364 – wskazuje dziedziny funkcjonowania państwa, które rozwijały się dzięki działalności Kazimierza Wielkiego – zna pojęcia: unia personalna, Jagiellonowie, przywilej koszycki – wie, co było w roku: 1385, 1374, 1410 – wie, kim byli: Ludwik Węgierski, Jadwiga, Władysław Jagiełło, Ulrich von Jungingen – wyjaśnia, dlaczego Polskę i Litwę połączyła unia personalna – wskazuje na mapie państwa: litewskie, polskie, krzyżackie w XIV– XV w. – wymienia dynastie władające Polską w XIV w. – opowiada o polityce zagranicznej władcy – wymienia działania podjęte przez Kazimierza w celu przyspieszenia rozwoju gospodarczego Polski, podniesienia poziomu nauki, obronności oraz stanu prawa – podaje przyczyny objęcia polskiego tronu przez Ludwika Węgierskiego – wyjaśnia, dlaczego Polskę i Litwę połączyła unia personalna – wymienia postanowienia unii w Krewie – omawia skutki unii krewskiej dla Polski i Litwy – opowiada o okolicznościach wybuchu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim i jej skutkach – podaje, kto zawarł unię polskowęgierską, określa wiek tego wydarzenia – wie, co było w roku: 1444, 1454, 1466 – kojarzy postacie Kazimierza Jagiellończyka i Władysława Warneńczyka z konkretnymi wydarzeniami – rozumie pojęcia: inkorporacja, Związek Pruski, Prusy Krzyżackie, Prusy Królewskie, pokój toruński II, rada królewska, senat, sejm walny, sejmik ziemski, elekcja – opisuje życie ziemianina – wie, czym zajmowała się szlachta – wyjaśnia zasady funkcjonowania sejmu – wskazuje na mapie tereny odzyskane w II pokoju toruńskim podaje przykłady – wie, dlaczego Polska utraciła Pomorze Gdańskie, rozumie konsekwencje tego wydarzenia – rozumie dlaczego Kazimierz Wielki rozwiązywał konflikty drogą pokojową, a nie zbrojną – uzasadnia, dlaczego potomni nadali królowi przydomek „Wielki” – ocenia znaczenie powstania Akademii Krakowskiej, reform gospodarczych i prawnych dla rozwoju kraju – wskazuje przykłady nowatorskich działań Kazimierza Wielkiego, rozumie ich przyczyny - porównuje obszar państwa polskiego w XIV w ze stanem terytorialnym w 1138r. – wie, dlaczego w XIV w., panowały w Polsce trzy dynastie, zna okoliczności, w jakich obejmowały one władzę – wyjaśnia, dlaczego doszło do wielkiej wojny z zakonem krzyżackim – wyjaśnia znaczenie przywileju koszyckiego – omawia przyczyny i skutki unii polsko-litewskiej dla obu państw - analizuje dysproporcje pomiędzy zwycięstwem grunwaldzkim a postanowieniami I pokoju toruńskiego – wyjaśnia i omawia przyczyny i skutki unii polsko-węgierskiej – podaje, dlaczego wybuchła wojna trzynastoletnia – omawia przyczyny i okoliczności powstania demokracji szlacheckiej - wyjaśnia konsekwencje wprowadzenia tronu elekcyjnego. – wie, co było w roku: 1109, 1138, 1122, 1308, 1320, 1364 – zna postacie: Kazimierza Wielkiego, Władysława Łokietka, Bolesława Krzywoustego, – zna pojęcia: sąd papieski, Krzyżacy, testament Bolesława Krzywoustego, monarchia stanowa, stan, niewola awiniońska, uniwersytet, trójpolówka, renta feudalna, krucjata, zakon rycerski, „czarna śmierć” – wymienia stany istniejące w średniowiecznej Europie – wymienia zakony działające w średniowiecznej Europie – wyjaśnia, czym były zakony rycerskie i podaje ich przykłady – opisuje działania: Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego – zna postać św. Tomasza z Akwinu – omawia okoliczności sprowadzenia do Polski Krzyżaków oraz stosunki polsko-krzyżackie do panowania Kazimierza Wielkiego – wskazuje okoliczności rozbicia dzielnicowego oraz zjednoczenia ziem polskich – opisuje monarchię stanową – opowiada o konflikcie Kościół– cesarstwo – wie, kiedy była bitwa pod Legnicą, zna jej rezultat Umiejętności obowiązują w I i II półroczu – podaje przyczyny i skutki konfliktu pomiędzy cesarstwem a papiestwem – przedstawia zmiany gospodarcze w Europie w okresie średniowiecza – podaje przyczyny i skutki rozbicia dzielnicowego – opowiada o zjednoczeniu ziem polskich, wskazując jego przyczyny – przedstawia zmiany gospodarcze, jakie zaszły w Europie – opisuje styl romański i gotycki – podaje przyczyny i omawia przykłady rozwoju Europy w X– XII w. – diagnozuje kryzys XIV– XV w. – wymienia skutki kryzysu dla Europy Zachodniej - przedstawia cechy charakterystyczne gospodarki, kultury, polityki państwa Piastów i Jagiellonów Wymagania edukacyjne z historii Klasa II Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. Ocena dopuszczająca UMIEJĘTNOŚCI Uczeń: - opisuje środowisko geograficzne , w którym rozgrywały się wydarzenia z przeszłości, - szereguje wydarzenia w ciągach chronologicznych, -zna podstawowe fakty z dziejów świata i Europy, - zna i rozumie pojęcia historyczne Ocena dostateczna Wymagania na ocenę dopuszczającą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena dobra Wymagania na ocenę dostateczną oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena bardzo dobra Wymagania na ocenę dobrą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena celująca Wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz: UMIJĘTNOŚCI Uczeń: - Sytuuje wydarzenia w czasie i przestrzeni, - wymienia podstawowe źródła, wyciąga proste wnioski, - wskazuje elementy tradycji w życiu współczesnym, - potrafi poruszać się w przestrzeni historycznej- umiejscowić wydarzenia na mapie, - zna kluczowe idee cywilizacji zachodniej Uczeń: -porównuje wydarzenia z przeszłości, dostrzega analogie historyczne, - dostrzega dynamikę zmian w przeszłości, - samodzielnie pracuje z mapą, -prawidłowo posługuje się terminologią historyczną, -wypowiedzi są samodzielne, -wypowiada się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym, - odtwarza fragmenty rzeczywistości historycznej na podstawie źródeł i literatury - wchodzi w role - dociera do różnych źródeł informacji, - potrafi dokonać hierarchizacji wydarzen Uczeń: - interpretuje źródła historyczne, -integruje wiedze uzyskaną z różnych źródeł, - wnioskuje i rozumuje w kategoriach przyczynowo – skutkowych, - formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym , w debatach i dyskusjach, -dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego - potrafi rozróżniać fakty i opinie, - dostrzega zjawiska przenikania się kultur, Uczeń - samodzielne formułuje pytania i rozwiązuje problemy, - samodzielnie interpretuje wydarzenia, dokonuje selekcji, porównań, - w myśleniu historycznym potrafi wykazać się wiedzą z pokrewnych przedmiotów, -wypowiedzi ustne i pisemne charakteryzują się wzorowym językiem, - dostrzega powiązania różnych dziedzin życia społeczeństw - bierze udział w konkursach i historycznych i osiąga sukcesy. Dział: Europa i świat w XVI wieku WIEDZA UCZEŃ: Przedstawia, kim był Krzysztof Kolumb – wskazuje na mapie ziemie odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w. – rozumie pojęcia: busola, karawela – wie, dlaczego rdzennych mieszkańców Ameryki nazwano Indianami – pamięta datę pierwszej wyprawy Kolumba – 1492 r. – wymienia państwa, które przodowały w odkryciach geograficznych na przełomie XV i XVI w WIEDZA UCZEŃ: -wymienia: postacie: Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Amerigo Vespucciego i ich odkrycia – opisuje w jakich okolicznościach dowiedziono, że Ziemia ma kulisty kształt – przedstawia,, dlaczego Europejczycy zaczęli organizować dalekie podróże WIEDZA UCZEŃ: przedstawia, jakie były wyobrażenia XV-wiecznych Europejczyków na temat otaczającego ich świata; wymienia daty odkryć geograficznych WIEDZA UCZEŃ: – uzasadnia kluczową rolę wynalazków w rozwoju dalekomorskiej żeglugi – uzasadnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia stały się prekursorami odkryć geograficznych na przełomie XV i XVI w WIEDZA UCZEŃ: -porównać wiedzę o otaczającym świecie przed odkryciami i po nich – wymienia cywilizacje prekolumbijskie oraz podaje ich osiągnięcia – rozumie pojęcia: konkwistador, towary kolonialne, dualizm gospodarczy – wylicza towary sprowadzane do Europy z kolonii – opowiada o działaniach konkwistadorów -charakteryzuje organizację państw Majów, Azteków i Inków - rozumie i omawia wpływ posiadania kolonii na gospodarkę państw europejskich – docenia osiągnięcia cywilizacji pozaeuropejskich i porównuje je z osiągnięciami cywilizacji europejskiej – wie, skąd wzięła się nazwa „Ameryka Łacińska” – rozumie, dlaczego konkwistadorom udało się w krótkim czasie podbić imperia indiańskie w Ameryce – rozumie pojęcia: odrodzenie (renesans), humanizm, człowiek renesansu, mecenat – zna postacie: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi oraz wymienia ich najwybitniejsze dzieła – wymienia cechy kultury renesansowej – wskazuje na mapie kolebkę odrodzenia – uzasadnia, dlaczego kultura renesansu narodziła się we Włoszech – porównuje kulturę epok renesansu i średniowiecza – rozumie, na czym polegało „odrodzenie” kultury antycznej w czasach renesansu – wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansowej we Włoszech -omawia przyczyny kryzysu ideologii średniowiecza – wie, kto i kiedy wynalazł ruchomą czcionkę drukarską – opowiada o życiu i dokonaniach Mikołaja Kopernika – zna najwybitniejszych przedstawicieli europejskiego renesansu – rozumie pojęcie system heliocentryczny – rozpoznaje modele geocentryczny i heliocentryczny – rozumie znaczenie druku dla rozwoju kultury – rozumie znaczenie odkrycia dokonanego przez Mikołaja Kopernika wyjaśnia, dlaczego dzieło O obrotach sfer niebieskich znalazło się na liście ksiąg zakazanych przez Kościół – rozumie pojęcia: reformacja, sekularyzacja, luteranie, protestanci – wie, kim byli: Jan Kalwin, Henryk VIII – wie, kim byli: Jan Kalwin, Henryk VIII – rozumie wpływ sytuacji społecznopolitycznej w Niemczech na rozwój - wymienia różnice miedzy nowymi wyznaniami a katolicyzmem – zna postanowienia pokoju augsburskiego – zna daty: wystąpienia Lutra, podpisania pokoju augsburskiego – wymienia różne wyznania protestanckie – rozumie pojęcia: hugenoci, kalwinizm, anglikanizm, arianie – wie, co się wydarzyło w 1534 r. – rozumie pojęcia: sekularyzacja, luteranie, - wymienia czynniki , które doprowadziły do rozłamu w Kosciele – rozumie pojęcia: hugenoci, kalwinizm, anglikanizm, arianie – wymienia różne wyznania protestanckie – wie, co się wydarzyło w 1534 r. luteranizmu – rozumie i analizuje długofalowe znaczenie pokoju augsburskiego – wie, kim byli: Jan Kalwin, Henryk VIII – rozumie pojęcia: hugenoci, kalwinizm, anglikanizm, arianie – wymienia różne wyznania protestanckie – wie, co się wydarzyło w 1534 r. – przedstawia okoliczności powstania Kościoła anglikańskiego – charakteryzuje wojny religijne we Francji – porównuje podłoże społecznopolityczne reformacji w Niemczech, Francji i Anglii – rozumie, dlaczego radykalni protestanci spotykali się z niechęcią ze strony przedstawicieli innych wyznań – udowadnia wpływ wydarzeń z XVI w. na dzisiejszą sytuację wyznaniową – udowadnia wpływ wydarzeń z XVI w. na dzisiejszą sytuację wyznaniową – rozumie pojęcia: sobór trydencki, inkwizycja, jezuici, tolerancja religijna, kontrreformacja – zna postanowienia soboru trydenckiego – charakteryzuje działania podejmowane przez zakony w celu odbudowy pozycji katolicyzmu – wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego – wskazuje postanowienia soboru trydenckiego służące wzmocnieniu katolicyzmu – wskazuje postanowienia soboru trydenckiego odgrywające do dziś ważną rolę – wskazuje pozytywne i negatywne skutki XVI-wiecznych reform chrześcijaństwa – rozumie, dlaczego jezuici byli skuteczni w dziele kontrreformacji - ocenia działalność kościoła w dobie kontrreformacji – wymienia najważniejsze wydarzenia z historii XVI stulecia – wskazuje i charakteryzuje najwybitniejsze postacie XVI w. – wie, co wydarzyło się w roku: 1492, 1517, 1555 – zna i omawia dokonania: Jana Gutenberga, Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana, Marcina Lutra, Henryka VIII – zna przyczyny i konsekwencje wielkich odkryć geograficznych, reformacji i reformy Kościoła katolickiego – omawia proces kształtowania się nowych wyznań chrześcijańskich – charakteryzuje zmiany, które zaszły w życiu społeczeństw europejskich w XVI w. – podaje genezę i konsekwencje ekspansji kolonialnej państw europejskich – podaje genezę i konsekwencje dualizmu w rozwoju gospodarczym – wskazuje i omawia widoczne w otaczającym nas dzisiaj świecie konsekwencje XVI-wiecznych wydarzeń oraz procesów historycznych -charakteryzuje i ocenia wszystkie ważne wydarzenia z dziejów XVIwiecznej Europy – opisuje panowanie: Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, zwracając uwagę na politykę prowadzoną przez tych władców – rozumie znaczenie przyłączenia Mazowsza do Korony – rozumie konsekwencje wojen Polski i Litwy z Krzyżakami oraz państwem moskiewskim – rozumie i uzasadnia decyzję Zygmunta Augusta o budowie polskiej floty na Bałtyku – ocenia politykę zagraniczną Zygmunta Starego – ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów Dział- Polska w XVI wieku. – wskazuje na mapie obszar Polski na przełomie XV i XVI w. – wie, co wydarzyło się w 1525 r. – rozumie pojęcia: hołd pruski, kaper – rozumie pojęcia: przywilej, sejm walny, konstytucja nihil novi, pospolite ruszenie, magnat, demokracja szlachecka, izba poselska, izba senatorska – opisuje działanie sejmu walnego oraz sposób wybierania posłów – zna obowiązki i prawa polskiego szlachcica – przedstawia podziały społeczne stanu szlacheckiego ze względu na poziom zamożności jego członków – rozumie i wykazuje, jaką rolę w systemie obronnym Polski odgrywało pospolite ruszenie – rozumie znaczenie konstytucji nihil novi dla funkcjonowania państwa – określa kompetencje sejmu walnego – uzasadnia, dlaczego ustrój Rzeczypospolitej ukształtowany w XVI w. określa się mianem demokracji szlacheckiej -wskazuje różnice między sejmem dawnej Rzeczypospolitej a współczesnym – rozumie pojęcia: egzekucja praw i dóbr, unia lubelska, unia realna – zna postać Zygmunta II Augusta – opisuje, w jaki sposób doszło do powstania Rzeczypospolitej Obojga Narodów – wymienia przyczyny podpisania unii lubelskiej – wskazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej Obojga Narodów – przedstawia główne postanowienia unii lubelskiej – wie, dlaczego w Polsce wprowadzono zasadę wolnej elekcji – rozumie znaczenie postulatów wysuwanych przez ruch egzekucyjny – wymienia i omawia mocne oraz słabe strony polsko-litewskiej unii realnej – ocenia unię lubelską z perspektywy Polski oraz Litwy – przedstawia zasady wolnej elekcji – dostrzega i omawia wady oraz zalety monarchii elekcyjnej – omawia wpływ artykułów henrykowskich na sprawowanie władzy przez polskich monarchów - omawia wpływ wolnej elekcji na przemiany ustrojowe Rzeczypospolitej – rozumie pojęcia: „spichlerz Europy”, pańszczyzna, folwark – wymienia towary, które XVI-wieczna Rzeczpospolita importowała i eksportowała – omawia znaczenie pańszczyzny dla funkcjonowania folwarku szlacheckiego – wskazuje na mapie: Wisłę, Gdańsk, Toruń – omawia znaczenie Gdańska w handlu prowadzonym przez Rzeczpospolitą – rozumie i charakteryzuje wpływ przemian ekonomicznych w Europie Zachodniej na gospodarkę Polski – dostrzega zależności między wzrostem politycznego znaczenia szlachty a zdobyciem przez nią pozycji głównego producenta zboża w Polsce - wskazuje przyczyny i przejawy dominacji szlachty w gospodarce – wymienia grupy narodowościowe zamieszkujące ziemie Rzeczypospolitej w XVI w. – wskazuje religie mieszkańców XVIwiecznej Rzeczypospolitej – rozumie pojęcia: konfederacja warszawska, „złoty wiek kultury polskiej” – zna postacie: Bony Sforzy, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego – wskazuje zabytki renesansowe na ziemiach polskich (ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu) – omawia najważniejsze osiągnięcia kultury renesansowej w Polsce – dostrzega genezę konfederacji warszawskiej oraz jej wpływ na położenie innowierców w Polsce XVI w. – dostrzega wpływ renesansu włoskiego na kulturę polską – wyjaśnia specyfikę stosunków religijnych w Rzeczypospolitej na tle europejskim - wyjaśnia wkład królowej Bony w upowszechnienie renesansu w Polsce – wie, co wydarzyło się w roku: 1525, 1569 – zna i omawia dokonania: Zygmunta I – omawia funkcjonowanie ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów - omawia najważniejsze wydarzenia z XVI wieku, które miały miejsce w Polsce – wskazuje długofalowe konsekwencje omawianych zjawisk (zmian gospodarczych, społecznych, - ocenia osiągnięcia polskiego renesansu – rozumie pojęcia: wolna elekcja, sejm elekcyjny, konfederacja, artykuły henrykowskie – zna postacie: Henryka Walezego, Stefana Batorego – zna datę pierwszej wolnej elekcji Starego, Zygmunta II Augusta, Stefana Batorego politycznych i wyznaniowych) Dział-Europa w XVII wieku. – rozumie pojęcie barok – omawia cechy sztuki barokowej – wymienia twórców kultury barokowej – zna wybitnych uczonych XVII w. i ich dokonania – porównuje kulturę barokową i renesansową – wymienia nowe prądy filozoficzne, które pojawiały się w XVII w. – dostrzega wpływ wojen XVII stulecia na zmiany zachodzące w sztuce militarnej – dostrzega wpływ kontrreformacji na sztukę barokową – wymienia państwa, które brały udział w wojnie trzydziestoletniej – wie, kiedy wybuchła wojna trzydziestoletnia – wskazuje przyczyny wojny trzydziestoletniej – rozumie pojęcia: absolutyzm, merkantylizm – rozumie znaczenie słów: „Państwo to ja” – wie, kim był Ludwik XIV – opisuje rządy absolutne na przykładzie państwa Ludwika XIV – rozumie główne założenia merkantylizmu – wskazuje wady i zalety merkantylizmu – rozumie pojęcia: lord protektor, monarchia parlamentarna, purytanie – opisuje przebieg rewolucji w Anglii – wskazuje na mapie Anglię – zna postać Olivera Cromwella – zna datę ścięcia króla Karola I – zna najważniejsze wydarzenia z historii politycznej XVII w. – wie, co wydarzyło się w latach 1618– 1648 oraz w 1640 i 1688 - wymienia cechy monarchii absolutnej i parlamentarnej – wie, na czym polega funkcjonowanie ustroju monarchii parlamentarnej – porównuje monarchie parlamentarną i absolutną – opisuje przebieg rewolucji w Anglii – porównuje ustrój polsko-litewskiej Rzeczypospolitej z systemem angielskiej monarchii parlamentarnej - wskazuje pozostałości XVII-wiecznej rewolucji w ustroju współczesnej Wielkiej Brytanii – wymienia rożne typy ustrojów politycznych w XVII-wiecznej Europie – wymienia największe osiągnięcia sztuki, literatury i nauki w XVII w. – dostrzega konsekwencje rewolucji angielskiej w dzisiejszym sposobie sprawowania władzy w Wielkiej Brytanii – wskazuje różnice między ustrojami różnych państw XVII-wiecznej Europy -wskazuje wady i zalety różnych systemów ustrojowych XVII-wiecznej Europy – porównuje ustrój oparty na wolnej elekcji z monarchią dziedziczną i ocenia oba systemy -wyjaśnia, dlaczego szlachta w trzech kolejnych elekcjach wybierała na tron przedstawicieli dynastii Wazaów – rozumie i wymienia skutki wojny trzydziestoletniej dla gospodarki i społeczeństw Europy – dostrzega podstawowe różnice między ustrojem Rzeczypospolitej Obojga Narodów a systemem monarchii absolutnej Dział: Polska w XVII wieku – rozumie pojęcia: monarchia elekcyjna, dynastia Wazów – wymienia królów Polski z dynastii Wazów – wskazuje na mapie Rzeczpospolitą pod rządami Wazów – wymienia królów „Piastów” – dostrzega rolę sztuki barokowej w odbudowie pozycji Kościoła katolickiego – porównuje skutki wojny trzydziestoletniej z konsekwencjami długotrwałych wojen czasów współczesnych – porównuje ustrój XVII-wiecznej Francji z ustrojem polsko-litewskiej Rzeczypospolitej panujących w Rzeczypospolitej XVII w. – rozumie pojęcia: samodzierżawie, wielka smuta, bojarzy, dymitriada – zna postać Stanisława Żółkiewskiego – wie, co wydarzyło się w roku: 1605, 1610, 1612, 1634 – omawia przyczyny i skutki polskiej interwencji w Rosji – zna postanowienia pokoju w Polanowie – wskazuje na mapie ziemie przyłączono do Rzeczypospolitej na mocy pokoju w Polanowie – omawia i ocenia politykę Rosji wobec Ukrainy – opowiada o celach powstań kozackich – wymienia konsekwencje powstania Chmielnickie – wie, dlaczego w dzisiejszej Rosji jedno z najważniejszych świąt państwowych jest obchodzone w rocznicę wygnania Polaków z moskiewskiego Kremla - omawia rolę Zygmunta III Wazy w konflikcie polsko -rosyjskim -analizuje polityczne skutki polskiej interwencji w Rosji – rozumie i wskazuje złożone przyczyny powstania Chmielnickiego -Wskazuje długofalowe skutki powstania Chmielnickiego dla stosunków polskoukraińskich - ocenia wpływ powstania Chmielnickiego na stosunki Polski z Rosją – rozumie i wyjaśnia pojęcie „potop” – wymienia bitwy z okresu wojen polsko-szwedzkich: bitwa pod Kircholmem, obrona klasztoru na Jasnej Górze – zna postacie: Stefana Czarnieckiego, Jana Chodkiewicza, Augustyna Kordeckiego, Janusza Radziwiłła – zna okoliczności utraty przez Polskę zwierzchności lennej nad Prusami Książęcymi – wie, co wydarzyło się w roku: 1605, 1655, 1657, 1660 – wymienia przyczyny wojen polskoszwedzkich – omawia postanowienia pokoju w Oliwie – omawia znaczenie obrony Jasnej Góry w okresie „potopu” – rozumie przyczyny i skutki utraty lenna pruskiego przez Polskę - omawia różne postawy Polaków w czasie potopu - szuka genezy zmiany tych postaw – rozumie pojęcia: złota wolność szlachecka, oligarchia magnacka, konfederacja, abdykacja, liberum veto – wskazuje skutki gospodarcze wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą ze Szwecją, Rosją i Kozakami – wymienia przejawy kryzysu politycznego Rzeczypospolitej – wskazuje mechanizmy polityczne paraliżujące pracę sejmu – ocenia skutki społeczne i polityczne wojen XVII w. – wyjaśnia przyczyny kryzysu gospodarczego, społecznego i politycznego Rzeczypospolitej w XVII w. - określa w jaki sposób magnateria zdobyła w Polsce dominującą pozycję i wskazuje skutki tego zjawiska - omawia międzynarodowe skutki wojen toczonych przez Rzeczpospolitą – zna postać Jana III Sobieskiego – wie, kiedy i z jakim skutkiem Polacy stoczyli z Turkami bitwy pod Cecorą, Chocimiem i Wiedniem – zna przyczyny i skutki wojen toczonych przez Polskę z Turcją – zna postanowienia układu w Buczaczu – wie, dlaczego Jana III Sobieskiego nazywano „Lwem Lechistanu” – wskazuje na mapie Kamieniec Podolski i Podole – ocenia skutki odsieczy wiedeńskiej dla Polski Wyjaśnia , dlaczego traktat buczacki uznawany był za hańbiący dla Rzeczypospolitej -Dostrzega związek między wydarzeniami historycznymi , literaturą polską – rozumie pojęcia: Kozacy, ugoda perejasławska, czajka, husaria – wie, co wydarzyło się w 1648 i 1654 r. – wymienia bitwy stoczone przez wojska Rzeczypospolitej z Kozakami – opisuje etapy powstania Chmielnickiego – wymienia przykłady architektury barokowej na ziemiach Rzeczypospolitej (z uwzględnieniem własnego regionu) – zna rezydencje królów polskich zbudowane w stylu barokowym – rozumie pojęcia: sarmatyzm, ksenofobia – opisuje polski strój szlachecki – omawia działalność zakonów na ziemiach polskich w XVII w. – opisuje sarmacki styl życia – omawia przyczyny narastania ksenofobii wśród polskiej szlachty - wyjaśnia, dlaczego Polacy w XVII wieku nazywali swoje państwo „przedmurzem chrześcijaństwa”, -omawia wpływy wschodnie w polskiej kulturze baroku – zna i wskazuje na mapie państwa, z którymi w XVII w. Rzeczpospolita toczyła wojny – wskazuje najważniejsze bitwy z okresu wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Rosją, Turcją i Kozakami – zna królów panujących w Rzeczypospolitej w XVII w. i potrafi wskazać najważniejsze wydarzenia z okresu panowania każdego z nich – zna przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII stuleciu – opisuje konsekwencje wojen dla życia gospodarczego i politycznego XVII-wiecznej Rzeczypospolitej – charakteryzuje specyfikę polskiego baroku – dostrzega i omawia specyfikę polskiego baroku - omawia konsekwencje XVII – wiecznych wojen dla sytuacji wewnętrznej oraz pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej - ocenia dobre i złe strony panowania Wazów – zna dokonania: Woltera, Jana Jakuba Rousseau, Wolfganga Amadeusza Mozarta – zna pojęcia: oświecenie, „stulecie świateł”, encyklopedyści, manufaktura, absolutyzm oświecony, rokoko, klasycyzm, umowa społeczna – wskazuje przykłady budowli wzniesionych w stylu rokokowym i klasycystycznym wyjaśnia, dlaczego XVIII stulecie nazywane jest „epoką świateł” – dostrzega rolę Wielkiej Encyklopedii Francuskiej w rozwoju kultury epoki oświecenia dostrzega przejawy postępu technicznego w XVIII stuleciu – przedstawia koncepcję umowy społecznej dostrzega wpływ postępu technicznego na rozwój gospodarki w XVIII wieku, - wymienia główne idee oświecenia i rozpoznaje je w literaturze, polityce wymienia główne idee oświecenia i rozpoznaje je w literaturze, polityce i sztuce – zna zasadę trójpodziału władz – omawia rewolucję agrarną – wie, kto i kiedy wynalazł maszynę parową – wyjaśnia znaczenie pojęć: „rewolucja przemysłowa”, liberalizm ekonomiczny, kapitalizm – zna dynastie panujące w XVIII w. w Austrii, Prusach i Rosji – wskazuje na mapie sąsiadów Polski w XVIII w. – rozumie znaczenie wynalezienia maszyny parowej dla rozwoju gospodarczego Wielkiej Brytanii – omawia wpływ rewolucji przemysłowej na rozwój gospodarczy Wielkiej Brytanii -ostrzega zmiany społeczne spowodowane przez rewolucję przemysłową - ocenia wpływ rewolucji przemysłowej na powstanie nowego podziału społeczeństwa – wymienia reformy przeprowadzone w Prusach przez Fryderyka Wilhelma I i Fryderyka II – opisuje zmiany wprowadzone w Austrii przez Marię Teresę i Józefa II – wymienia reformy wprowadzone w Rosji przez Piotra I – uzasadnia, dlaczego XVIIIwieczne Prusy nazywano „państwem militarnym” - dostrzega i omawia cechy absolutyzmu oświeconego w Austrii, Prusach i Rosji, - porównuje reformy przeprowadzone w Prusach , Austrii i Rosji - ocenia wpływ reform władców Europy na Zycie ludzi tamtej epoki Dział: Świat w XVIII wieku – opisuje rozwój kolonii brytyjskich w Ameryce – zna pojęcia: metropolia, kolonia, „bostońskie picie herbaty” („herbatka bostońska”) – wie, co wydarzyło się w 1773 r. – zna postacie: Benjamina Franklina, Jerzego Waszyngtona – wie, co wydarzyło się w roku: 1776, 1787 – zna najważniejsze postanowienia konstytucji USA – rozumie pojęcie konstytucja - opisuje sytuację kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej w XVIII w. – wskazuje przyczyny konfliktu między metropolią a koloniami – rozróżnia i omawia ekonomiczne oraz polityczne przyczyny konfliktu metropolii z koloniami - omawia wpływ tolerancji religijnej na rozwój kolonii angielskich -opisuje stosunki między koloniami a Wielką Brytanią – wie, dlaczego Amerykanie obchodzą najważniejsze święto narodowe 4 lipca – opisuje etapy uzyskiwania niepodległości przez kolonie brytyjskie w Ameryce – wymienia nazwiska Polaków biorących udział w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych – wymienia czynniki, które ułatwiły uzyskanie niepodległości przez Stany Zjednoczone – wymienia główne założenia ustroju politycznego USA – wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja Stanów Zjednoczonych realizowała zasadę trójpodziału władz - wskazuje postanowienia konstytucji USA, które przetrwały do dziś - wyjaśnia , dlaczego Francja popierała kolonistów amerykańskich w walce o niepodległość – rozumie pojęcia: burżuazja, Stany Generalne, Bastylia, monarchia konstytucyjna, Deklaracja praw Człowieka i Obywatela – zna podział społeczeństwa francuskiego przed rewolucją – wie, co wydarzyło się w roku: 1789, 1792 – zna postać Ludwika XVI – rozumie pojęcia: gilotyna, terror, jakobini – wie, czym charakteryzowały się rządy jakobinów charakteryzuje stosunki społeczne we Francji przed wybuchem rewolucji – podaje przyczyny wybuchu rewolucji – zna okoliczności powstania republiki we Francji rozumie przyczyny wybuchu wojny między rewolucyjną Francją a Prusami i Austrią - Wyjaśnia znaczenie filozofii oświecenia jako jednego z czynników odgrywających ważną rolę w genezie rewolucji francuskiej - opisuje główne zasady rewolucji wyrażone w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela - charakteryzuje zmiany ustrojowe , które zaszły podczas rewolucji opisuje zachowanie przywódców rewolucji w stosunku do Kościoła katolickiego – wskazuje skutki rewolucji francuskiej - wymienia przyczyny i skutki wyżej wymienionych rewolucji uzasadnia reakcję państw europejskich na śmierć Ludwika XVI – wskazuje cechy charakterystyczne dyktatury jakobińskiej – rozumie, wskazuje i wyjaśnia dalekosiężne skutki trzech rewolucji XVIII w. - wyjaśnia, dlaczego władze rewolucyjnej Francji walczyły z Kościołem Katolickim - wyjaśnia , że rewolucja oznacza postęp i niesie ze sobą zagrożenia - wyjaśnia znaczenie filozofii - porównuje drogi rozwoju wybranych państw Europy i świata wymienia i charakteryzuje przejawy kryzysu państwa polskolitewskiego za panowania Wettynów – wie, w jakich okolicznościach obejmowali polski tron: August II Mocny, August III, Stanisław Leszczyński – dostrzega przejawy ożywienia gospodarczego i kulturalnego w – uzasadnia niebezpieczeństwo wynikające dla Polski z tzw. traktatu trzech czarnych orłów – charakteryzuje rządy Wettynów w Rzeczypospolitej – wymienia próby reform podejmowane w Polsce w pierwszej połowie XVIII w. – wyjaśnia zmianę położenia międzynarodowego Polski – przedstawia i analizuje przejawy kryzysu państwa polsko-litewskiego w czasach saskich – omawia projekty reform autorstwa Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego - wyjaśnia okoliczności ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy Polski - ocenia panowanie Sasów – omawia trzy rewolucje XVIII w. – lokuje w czasie i przestrzeni XVIIIwieczne rewolucje – zna bohaterów każdej z trzech XVIIIwiecznych rewolucji Dział: Polska w XVIII wieku zna postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III, Stanisława Leszczyńskiego – podaje genezę powiedzeń: „od Sasa do Lasa”, „Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa” – rozumie pojęcia: Sejm Niemy, traktat trzech czarnych orłów, anarchia, Collegium Nobilium – wie, co wydarzyło się w 1717 i 1709 r. – wie, co wydarzyło się w roku: 1764, 1768, 1772 – rozumie pojęcia: Familia, Szkoła Rycerska, prawa kardynalne, konfederacja barska – wskazuje na mapie obszar Rzeczypospolitej za panowania Stanisława Augusta (przed 1772 r. i po tej dacie) – wymienia reformy wprowadzone przez Stanisława Augusta w latach siedemdziesiątych XVIII w. – rozumie pojęcia: Komisja Edukacji Narodowej (reformy), czynsz, obiady czwartkowe – wie, kiedy zwołano Sejm Czteroletni – zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja – zna najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego – zna postanowienia Konstytucji 3 maja – rozumie pojęcia: konfederacja targowicka, sejm grodzieński – wie, kim byli Tadeusz Kościuszko i Józef Poniatowski – wie, kiedy nastąpił II rozbiór Polski – wskazuje na mapie ziemie zabrane Polsce w II rozbiorze przez Rosję i Prusy zna daty: wybuchu insurekcji kościuszkowskiej, bitew pod Racławicami i Maciejowicami, III rozbioru – rozumie pojęcia: insurekcja, uniwersał, kosynierzy – zna postacie: Tadeusz Kościuszki, Jana Kilińskiego – wymienia państwa, które brały udział w III rozbiorze Polski Polsce czasów saskich – charakteryzuje reformy przeprowadzone przez Stanisława Augusta w latach sześćdziesiątych XVIII w. – rozumie znaczenie KEN dla reformy szkolnictwa w Polsce – wymienia przejawy ożywienia gospodarczego na ziemiach polskich – rozumie znaczenie mecenatu królewskiego dla rozwoju sztuki w Polsce – charakteryzuje kulturę oświecenia w Polsce – wymienia przykłady sztuki polskiej okresu klasycyzmu (w tym Łazienki Królewskie) z uwzględnieniem własnego regionu zna okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego – zna stronnictwa z okresu Sejmu Wielkiego, ich programy oraz przywódców – podaje okoliczności uznania przez polski sejm traktatu rozbiorowego – zna okoliczności powstania konfederacji targowickiej – zna okoliczności wybuchu powstania kościuszkowskiego – zna cel wydania uniwersału połanieckiego – wskazuje i omawia przyczyny I rozbioru – dostrzega konsekwencje rosyjskich ingerencji w wewnętrzne sprawy Polski - uzasadnia niejednoznaczność ocen konfederacji barskiej – wyjaśnia znaczenie reform stanisławowskich dla rozwoju Polski w drugiej połowie XVIII w. – wyjaśnia znaczenie obrazów Canaletta dla odbudowy Warszawy po II wojnie światowej - ocenia reformy Stanisława Augusta Poniatowskiego wyjaśnia znaczenie reform Sejmu Wielkiego dla bezpieczeństwa Polski na arenie międzynarodowej – rozumie, dlaczego Prusy i Rosja poczuły się zaniepokojone reformami Sejmu Wielkiego – uzasadnia, dlaczego Austria nie wzięła udziału w II rozbiorze Polski – wie, dokąd i dlaczego udali się na emigrację Polacy protestujący przeciw II rozbiorowi omawia znaczenie sytuacji międzynarodowej dla zwołania Sejmu Wielkiego – omawia przełomowe znaczenie Konstytucji 3 maja dla Polski - wskazuje, które z idei oświeceniowych zostały zrealizowane w Konstytucji 3 maja – zna okoliczności ustanowienia orderu Virtuti Militari – wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa - ocenia postawę króla wobec konfederacji targowickiej – wskazuje przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego – omawia cele powstania kościuszkowskiego – rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej – próbuje ocenić rządy ostatniego króla Polski - ocenia rządy ostatniego króla Polski – wskazuje na mapie ziemie Rzeczypospolitej zagarnięte w III rozbiorze przez poszczególne państwa – wskazuje na mapie ziemie polskie zagarnięte w trakcie rozbiorów przez poszczególne państwa – zna daty trzech rozbiorów – wymienia główne postanowienia Konstytucji 3 maja – wymienia przyczyny i przejawy kryzysu Rzeczypospolitej w czasach saskich – wymienia reformy wprowadzone w Polsce w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVIII stulecia - wymienia Przyny upadku państwa polskiego – opisuje działalność Stanisława Augusta na polu gospodarki, sztuki, polityki - wskazuje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i podaje przykłady sztuki okresu klasycyzmu analizuje przyczyny upadku Rzeczypospolitej, rozróżniając czynniki gospodarcze i polityczne - ocenia stan państwa polskiego w XVII i XVIII wieku – opisuje przemiany form rządów we Francji (od wybuchu rewolucji do ustanowienia cesarstwa) – wyjaśnia, dlaczego Francuzi w większości popierali Bonapartego – wymienia przyczyny wojen toczonych przez napoleońską Francję – wymienia zmiany wprowadzone w Europie przez Bonapartego – wskazuje przyczyny sukcesów Bonapartego w polityce wewnętrznej - przedstawia wpływ jednostki na dzieje opisuje stosunek Polaków do napoleońskiej Francji – charakteryzuje ustrój Księstwa Warszawskiego – ocenia rolę Legionów i Księstwa Warszawskiego w dziejach Polski – ocenia postawę Napoleona Bonapartego wobec Polaków -charakteryzuje złożoność sprawy polskiej na tle polityki zagranicznej Napoleona – wymienia przyczyny ataku Napoleona na Rosję – wskazuje przyczyny klęski poniesionej w 1813 r. przez napoleońską Francję – ocenia znaczenie okresu napoleońskiego dla Europy i ziem polskich – zna różne oceny Napoleona I – analizuje zmiany wprowadzone przez Napoleona w Europie - opisuje przebieg działań wojennych w latach 1812- 1815 i ich skutki - wskazuje na mapie zasięg podbojów francuskich i miejsca największych bitew - wyjaśnia złożoność przyczyn upadku Napoleona Dział: Napoleon i próby odbudowy wolnej Polski – zna pojęcia: Dyrektoriat, konsulat, cesarstwo – zna daty utworzenia cesarstwa we Francji i wydania Kodeksu cywilnego – wymienia reformy przeprowadzone przez Napoleona Bonapartego – opisuje drogę Napoleona Bonapartego do przejęcia pełni władzy we Francji – wymienia i wskazuje na mapie państwa, z którymi Napoleon toczył wojny – rozumie pojęcia: blokada kontynentalna, koalicja – wymienia bitwy stoczone przez wojska Napoleona z Prusakami i Austriakami – wskazuje na mapie obszary uzależnione od napoleońskiej Francji – wie, kiedy: utworzono Legiony Polskie we Włoszech, powstało Księstwo Warszawskie, przyłączono do Księstwa ziemie zaboru austriackiego – wie, kim byli: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki – wie, dlaczego wojska francuskie odnosiły sukcesy na polach bitew – wie, kiedy: rozpoczęła się wojna Napoleona z Rosją, rozegrała się „bitwa narodów”, Napoleon I abdykował, rozegrała się bitwa pod Waterloo – wymienia reformy wprowadzone we Francji przez Napoleona Bonapartego – zna cele, które stawiali sobie twórcy Legionów – opisuje okoliczności powstania Mazurka Dąbrowskiego – opisuje okoliczności utworzenia Księstwa Warszawskiego – wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie – opisuje postawę Polaków w czasie ostatnich lat panowania Napoleona opisuje politykę zagraniczną Francji pod rządami Bonapartego – opisuje zmiany, które zaszły w Europie w okresie napoleońskim w dziedzinach: gospodarki, polityki, życia społecznego -uzasadnia, dlaczego Napoleon zmusił Habsburgów do rezygnacji z tytułu cesarzy rzymskich narodu – charakteryzuje relacje między Napoleonem a Polakami i Księstwem Warszawskim Klasa III Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą. I półrocze Ocena dopuszczająca Umiejętności Uczeń: - umieszcza wydarzenia w czasie -odczytuje informacje z mapy, - czyta tekst ze zrozumieniem - szereguje wydarzenia w związki poprzedzania, współistnienia i następstwa, Ocena dostateczna Wymagania na ocenę dopuszczającą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena dobra Wymagania na ocenę dostateczną oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena bardzo dobra Wymagania na ocenę dobrą oraz: UMIEJĘTNOŚCI Ocena celująca Wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz: UMIJĘTNOŚCI Uczeń: - Sytuuje wydarzenia w czasie i przestrzeni, - potrafi chronologicznie przedstawić wydarzenia - analizuje tekst źródłowy pod kierunkiem nauczyciela i formułuje pytana do tekstu - wyciąga wnioski, - uzasadnia swoje stanowisko Uczeń: -porównuje wydarzenia z przeszłości, dostrzega analogie historyczne, - dostrzega dynamikę zmian w przeszłości i ciągłości w historii - samodzielnie pracuje z mapą, -prawidłowo posługuje się terminologią historyczną, -wypowiedzi są samodzielne, -rozumuje kategoriami historycznymi( przyczyna – skutek) -wypowiada się płynnie, poprawnie pod względem stylistycznym, - odtwarza fragmenty rzeczywistości historycznej na podstawie źródeł i literatury - wiąże wiedzę historyczna z wiedzą z różnych przedmiotów - wchodzi w role Uczeń: - interpretuje źródła historyczne, -integruje wiedze uzyskaną z różnych źródeł, - formułuje i przedstawia własne opinie na forum publicznym , w debatach i dyskusjach, -dostrzega ciągłość i zmienność w różnych formach życia społecznego - dostrzega wpływ przeszłości na teraźniejszość - umie porównywać takie same zjawiska w różnych miejscach -bierze udział w dyskusji i argumentuje Uczeń - samodzielne formułuje pytania i rozwiązuje problemy, - samodzielnie interpretuje wydarzenia, dokonuje selekcji, porównań, -wypowiedzi ustne i pisemne charakteryzują się wzorowym językiem, - bierze udział w konkursach i historycznych i osiąga sukcesy. Dział: Kongres wiedeński i jego następstwa WIEDZA UCZEŃ: – zna daty obrad kongresu wiedeńskiego – potrafi wymienić najważniejsze postanowienia kongresu i zasady – zna członków Świętego Przymierza – wyjaśnia pojęcia: liberalizm, konserwatyzm, romantyzm WIEDZA UCZEŃ: wyjaśnia pojęcia: legitymizm, równowaga sił, restauracja – zna postanowienia kongresu odnośnie do ziem polskich – wymienia uczestników kongresu –rozumie określenie„tańczący kongres” – wymienia europejskich twórców epoki romantyzmu – podaje cechy romantyzmu WIEDZA UCZEŃ: – wskazuje przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego i powołania Świętego Przymierza – rozumie znaczenie postanowień kongresu dla sytuacji Polaków WIEDZA UCZEŃ: – porównuje okres napoleoński i epokę restauracji – wskazuje rolę Świętego Przymierza dla utrzymania porządku w Europie WIEDZA UCZEŃ - wyjaśnia pojęcie cenzus majątkowy – podaje przykłady obecności idei liberalizmu i konserwatyzmu w życiu – udowadnia wpływ idei romantycznych na działanie ruchów wolnościowych -przedstawia znaczenie rewolucji lipcowej – wymienia polskich twórców epoki romantyzmu jako prądu w kulturze europejskiej - wymienia decyzje kongresu w sprawie ziem polskich – rozumie pojęcia: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicja, autonomia, monarchia konstytucyjna – wskazuje na mapie: Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie, Galicję, Rzeczpospolitą Krakowską – opisuje sytuację polityczną Królestwa Polskiego i ustrój – opisuje antypolskie działania cara Mikołaja I – wymienia organizacje opozycyjne działające w Królestwie Polskim – wie, do jakiej nielegalnej organizacji należał Adam Mickiewicz – wie, kim byli i jaki cel stawiali sobie tzw. kaliszanie – zna datę wybuchu powstania i wymienia przyczyny – wie, kim był Piotr Wysocki – wymienia pierwszego dyktatora powstania – opisuje wybuch powstania – rozumie przyczyny ukształtowania się opozycji w Królestwie Polskim – wymienia twórców nielegalnej i legalnej opozycji w Królestwie Polskim i charakteryzuje jej cele – charakteryzuje rożne postawy Polaków wobec polityki Aleksandra I i Mikołaja I – analizuje przyczyny powstania – rozróżnia postawy Polaków wobec wybuchu powstania – wie, kiedy wybuchło i kiedy upadło powstanie – zna rezultat zmagań powstańczych - – opisuje charakter działań wojennych w czasie powstania – wskazuje miejsca największych bitew – wskazuje na mapie tereny, na których rozgrywały się walki w okresie wojny polsko-rosyjskiej – wymienia przywódców powstania – charakteryzuje różne postawy polskich polityków wobec powstania i kwestii uwłaszczenia chłopów – wskazuje przełomowy moment w działaniach wojennych – zna pojecie: gerrmanizacja, praca organiczna, powstanie krakowskie, rabacja, rzeź galicyjska - – wymienia represje skierowane przeciw powstańcom – pokazuje na mapie ziemie poszczególnych zaborów i je nazywa zna pojęcia: „noc paskiewiczowska”, – wymienia represje skierowane przeciw powstańcom i mieszkańcom Królestwa Polskiego po upadku powstania listopadowego – opisuje położenie Polaków w zaborze pruskim – zna postacie Hipolita Cegielskiego i Edwarda Dembowskiego – dostrzega różnice w położeniu Polaków w trzech zaborach – podaje przyczyny powstania krakowskiego – podaje przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej politycznym Europy – opisuje rewolucję lipcową we Francji jako przykład dążeń liberalnych – charakteryzuje twórczość romantyków – charakteryzuje autonomię Królestwa Polskiego – opisuje rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego w Europie – opisuje postawy liberalne i konserwatywne we współczesnym świecie – rozumie znaczenie oświaty, kultury i gospodarki dla utrzymania polskości w zaborze rosyjskim – opisuje rolę Ksawerego DruckiegoLubeckiego w życiu gospodarczym Królestwa Polskiego – rozumie różnice między celami politycznymi różnych nurtów opozycji w Królestwie Polskim – wyjaśnia różnorodne uwarunkowania życia politycznego w Królestwie Polskim -wyjaśnia związek umów międzynarodowych z sytuacją Polaków po kongresie wiedeńskim – wskazuje międzynarodowe uwarunkowania wybuchu powstania – analizuje stosunek Chłopickiego do powstania i rozumie wpływ poglądów dyktatora na podjęte przez niego decyzje – wyjaśnia przyczyny upadku powstania – przedstawia różne postawy przywódców powstania -ocenia postawy różnych grup społecznych podczas „nocy listopadowej” – omawia wpływ powstań na politykę państw zaborczych wobec Polaków i na stosunki między zaborcami – wyjaśnia różnice w sytuacji Polaków żyjących pod trzema zaborami – rozumie manipulację władz austriackich prowadzącą do rzezi galicyjskiej – rozumie przyczyny niepowodzenia powstania z 1846 r. – dostrzega długofalowe skutki -wyjaśnia złożoność przyczyn wystąpień chłopskich -wyjaśnia związki literatury romantycznej z historia narodu -wskazuje wpływ idei romantycznych na postawę Polaków w omawianym okresie rabacji galicyjskiej – rozumie pojęcie Wielka Emigracja – wymienia państwa, do których udali się polscy uchodźcy po powstaniu listopadowym – wymienia twórców kultury polskiej na emigracji i główne obozy polityczne – wskazuje na mapie państwa, do których udali się polscy uchodźcy po powstaniu listopadowym – rozumie, dlaczego największa liczba emigrantów osiadła we Francji -– wskazuje na mapie państwa, do których udali się polscy uchodźcy po powstaniu listopadowym – wymienia przyczyny ukształtowania się Wielkiej Emigracji – charakteryzuje programy polskich obozów politycznych na emigracji – rozumie zróżnicowane podejście rządów i społeczeństw krajów Europy do polskich emigrantów – porównuje poglądy polskich emigrantów (dostrzega i wskazuje różnice) – rozumie, dlaczego niektóre dzieła polskiej kultury mogły zostać upublicznione jedynie na emigracji, a nie w kraju pod zaborami -porównuje programy ugrupowań Wielkiej Emigracji – rozumie pojęcie Wiosna Ludów – zna datę wybuchu Wiosny Ludów (1848 r.) – wskazuje na mapie obszary europejskie, które zostały ogarnięte wystąpieniami rewolucyjnymi – wskazuje ziemie polskie, na których w okresie Wiosny Ludów doszło do wystąpień – wie, co wydarzyło się w roku: 1815, 1830, 1831, 1848 – wskazuje na mapie ziemie polskie pod trzema zaborami i je nazywa – zna postacie Adama Mickiewicza i Piotra Wysockiego – krótko opisuje sytuację Królestwa Polskiego przed powstaniem listopadowym i po jego upadku – krótko opisuje sytuację w zaborach pruskim i austriackim po powstaniu listopadowym – zna postać Józefa Bema – wie, w których krajach Polacy brali udział w walkach w okresie Wiosny Ludów – zna cele, jakie stawiali sobie Polacy biorący udział w walkach okresu Wiosny Ludów – omawia przyczyny wystąpień rewolucyjnych w Europie – podaje skutki Wiosny Ludów – opisuje przyczyny niepowodzenia wystąpień narodowowyzwoleńczych na ziemiach polskich -ocenia postawy narodów wobec ładu powiedeńskiego – opisuje przebieg powstania listopadowego – wie, jakie zmiany przyniósł w Europie kongres wiedeński – charakteryzuje położenie Polaków pod trzema zaborami – dostrzega różnice w położeniu Polaków pod trzema zaborami i wskazuje przyczyny tych różnic – wskazuje różnice w przyczynach wybuchu Wiosny Ludów w poszczególnych krajach europejskich – omawia rolę Świętego Przymierza w Europie – dostrzega i opisuje różnice między przyczynami Wiosny Ludów na rożnych obszarach europejskich – wyjaśnia, dlaczego wystąpienia nie objęły Rosji i ziem polskich pod zaborem rosyjskim – dostrzega wpływ idei romantyzmu na wystąpienia narodowowyzwoleńcze okresu wiosny ludów – dostrzega i wyjaśnia rolę postanowień kongresu wiedeńskiego w historii Europy XIX w. – rozumie wpływ ideologii romantyzmu na dążenia wolnościowe w Europie 1. połowy XIX w. – rozumie znaczenie wprowadzania maszyn dla rozwoju gospodarczego i demograficznego – porównuje gospodarkę europejską XVIII i XIX w. – omawia znaczenie rewolucji przemysłowej dla pozycji i rozwoju wybranych państw -charakteryzuje postęp cywilizacyjny, jaki dokonał się w XIX wieku -hierarchizuje fakty historyczne i dokonuje ich oceny Dział: Świat w II poł. XIX wieku – wymienia główne wynalazki XIX w. – rozumie pojęcia: skok demograficzny, fabryka, rewolucja przemysłowa – wskazuje najszybciej rozwijające się dziedziny gospodarki w XIX w. - wymienia pozytywne i negatywne skutki uprzemysłowienia dla – opisuje rozwój gospodarczy i demograficzny przełomu XVIII i XIX w. – wskazuje kraje, w których następował najszybszy rozwój gospodarczy – ocenia wpływ wynalazków na życie codzienne – wskazuje czynniki, które doprowadziły do wzrostu demograficznego – wymienia przyczyny powstawania fabryk – dostrzega skutki rozwoju komunikacji środowiska naturalnego – rozumie pojęcia: robotnicy, burżuazja, społeczeństwo masowe, monarchia konstytucyjna, socjalizm – zna postać Karola Marksa – potrafi wskazać na mapie: Piemont, Austrię, Rzym – wie, kiedy nastąpiło zjednoczenie Włoch – opisuje grupy społeczne kształtujące się w XIX w. – opisuje proces urbanizacji – wie, jakie zmiany zaszyły w organizacji państwa – przedstawiam ideologie, które narodziły się w XIX stuleciu – zna postacie Camillo Caovura i Giuseppe Garibaldiego – omawia etapy jednoczenia Włoch – przedstawia genezę nowych grup społecznych – omawia genezę najważniejszych nurtów politycznych XIX w. – dostrzega i analizuje skutki różnic społecznych w XIX w. – opisuje wpływ zmian, które zaszły w XIX-wiecznej organizacji państwa, na dzisiejsze życie polityczne – przedstawia wpływ przemian gospodarczych na funkcjonowanie systemów władzy państwowej – uzasadnia, dlaczego Piemont stał się liderem zjednoczenia Włoch – rozumie, dlaczego Francja stała się sojusznikiem Piemontu – dostrzega wpływ idei romantycznych w procesie jednoczenia Włoch -wyjaśnia wpływ kapitalistycznych stosunków społecznych na dążenia zjednoczeniowe – wyjaśnia, dlaczego właśnie Prusy stały się państwem, które zjednoczyło Niemcy – wyjaśnia przyczyny niechętnego stosunku Francji do procesu jednoczenia Niemiec – rozumie znaczenie warunków pokoju między Francją a Prusami (1871 r.) dla dalszego rozwoju Niemiec – wskazuje trwające do dziś konsekwencje amerykańskiego niewolnictwa oraz wojny secesyjnej – uzasadnia wpływ wojny secesyjnej na rozwój USA – wyjaśnia, dlaczego pod koniec XIX w. USA stały się mocarstwem – analizuje pozytywne i negatywne skutki kolonializmu – uzasadnia przyczyny, dla których Niemcy późno włączyły się w wyścig o kolonie – rozumie konsekwencje wyścigu o zdobycie jak najcenniejszych obszarów kolonialnych -wyjaśnia na czym polegało odgórne zjednoczenia Niemiec -analizuje pozytywne i negatywne skutki kolonializmu -potrafi synchronizować wydarzenie polityczne, gospodarcze i społeczne rozgrywające się na różnych – zna postać Ottona von Bismarcka – wie, co wydarzyło się w roku: 1866, 1871 – wskazuje na mapie obszar Cesarstwa Niemieckiego – wskazuje państwa pokonane przez Królestwo Pruskie dążące do zjednoczenia Niemiec – wskazuje na mapie większe kraje, które weszły w skład Cesarstwa Niemieckiego – wskazuje przyczyny zjednoczenia Włoch – wie, jak doszło do włączenia terytorium Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch oraz ograniczenia obszaru znajdującego się pod władzą papieża do Watykanu – wyjaśnia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Prusy z Austrią i Francją – uzasadnia, dlaczego Bismarcka nazywano „ojcem zjednoczonych Niemiec” – w skazuje na mapie obszar USA w XIX w. – rozumie znaczenie pojęć: abolicja, secesja, wojna secesyjna, segregacja rasowa – zna postać Abrahama Lincolna – wie, kto wygrał wojnę secesyjną – wskazuje na mapie Północ i Południe USA oraz opisuje różnice pomiędzy tymi obszarami – podaje przyczyny wybuchu wojny secesyjnej – wie, kiedy rozgrywała się wojna secesyjna – wskazuje przyczyny różnic między Południem a Północą USA – wymienia przyczyny zwycięstwa Północy w wojnie secesyjnej – wskazuje punkt zwrotny w wojnie secesyjnej – wskazuje na mapie obszary, które były w XIX w. obiektem ekspansji kolonialnej – wymienia mocarstwa kolonialne – zna pojęcie kolonializm – zna określenie „perła w koronie” - potrafi opowiedzieć , dlaczego mocarstwa walczyły o kolonie – opisuje politykę kolonizatorów wobec ludności kolonizowanych obszarów – wskazuje na mapie kolonie brytyjskie - wymienia pozytywne i negatywne skutki kolonializmu. – wskazuje kraje europejskie, które zjednoczyły się w 2. połowie w XIX w. – wymienia główne mocarstwa – opisuje zmiany, które w XIX stuleciu zaszły w funkcjonowaniu przemysłu i życiu społecznym – uzasadnia europejski wyścig o kolonie – podaje przyczyny i skutki kolonializmu – uzasadnia, że Wielka Brytania była mocarstwem kolonialnym – opisuje politykę USA na obszarze Chin -– wie, kiedy doszło do wojny rosyjsko-japońskiej, i zna jej wynik – podaje przyczyny i skutki kolonializmu – opisuje wpływ XIX-wiecznych przemian gospodarczych na -ocenia rolę Lincolna w dążeniu do zniesienia niewolnictwa -opisuje politykę imperialną Wielkiej Brytanii kolonialne – wskazuje na mapie pozaeuropejskie obszary zajęte przez kolonizatorów – wymienia wynalazki, które zmieniły życie codzienne w XIX w. – zna postacie: Abrahama Lincolna, Ottona von Bismarcka – charakteryzuje społeczeństwo 2. połowy XIX w. – przedstawia politykę kolonizatorów wobec kolonizowanych państw i obszarów funkcjonowanie systemów władzy oraz kształtowanie się nowych grup społecznych kontynentach Dział: Sytuacja na ziemiach polskich pod zaborami – krótko opisuje położenie Polaków w zaborze rosyjskim przed powstaniem styczniowym – rozumie pojęcia: manifestacja, Biali, Czerwoni – wyjaśnia pojęcia: branka, wojna partyzancka – wie, kiedy wybuchło powstanie styczniowe – wskazuje na mapie tereny ogarnięte działaniami zbrojnymi w czasie powstania -– opisuje formy walki powstańczej – wie, kim był Romuald Traugutt – zna pojęcie katorga – wymienia główne represje rosyjskie stosowane wobec Polaków po upadku powstania styczniowego – zna pojęcia: rusyfikacja, Uniwersytet Latający – wskazuje na mapie obszar zaboru rosyjskiego – wskazuje na mapie obszar zaboru pruskiego – rozumie pojęcia: germanizacja,. Kulturkampf, rugi pruskie, strajk szkolny, komisja Kolonizacyjna – wie, gdzie miał miejsce najsłynniejszy strajk szkolny w zaborze pruskim – zna postacie Michała Drzymały i – wie, na czym polegała „odwilż posewastopolska” – opisuje przebieg manifestacji patriotycznych – zna postać Aleksandra Wielopolskiego – przedstawia programy Białych i Czerwonych – wie, w jaki sposób rząd powstańczy próbował zachęcić chłopów do poparcia powstania – opisuje formy walki powstańczej – wie, kiedy rozgrywała się wojna krymska – wyjaśnia cele manifestacji patriotycznych – przedstawia politykę Aleksandra Wielopolskiego – rozumie wpływ stosunków międzynarodowych na sytuację Królestwa Polskiego – ocenia działania Wielopolskiego – wyjaśnia genezę różnic w poglądach polskich ugrupowań politycznych w Królestwie Kongresowym – analizuje znaczenie dekretu rządu powstańczego o uwłaszczeniu chłopów – porównuje walki z okresu dwóch powstań – listopadowego i styczniowego -wyjaśnia złożoność przyczyn powstania styczniowego – przedstawia działalność rządu powstańczego – przedstawia represje carskie wobec Królestwa Polskiego po powstaniu styczniowym – podaje przyczyny i skutki carskich represji wobec Polaków – podaje przyczyny klęski powstania styczniowego – przedstawia znaczenie działalności Romualda Trauguttowi jako dyktatora powstania -ocenia miejsce powstania styczniowego w polskiej tradycji narodowowyzwoleńczej – wymienia formy rusyfikacji Polaków stosowane przez carat – podaje formy oporu Polaków wobec rusyfikacji – opisuje postawy Polaków po powstaniu styczniowym – opisuje funkcjonowanie szkolnictwa zaboru rosyjskiego w okresie nasilonej rusyfikacji - wyjaśnia pojęcie praca organiczna i praca u podstaw – wymienia przejawy germanizacji w dziedzinach kultury, gospodarki i struktur społecznych – przedstawia formy oporu Polaków wobec germanizacji – opisuje walkę w obronie języka polskiego w zaborze pruskim – opisuje niemiecką kolonizację w zaborze pruskim – przedstawia rolę Kościoła katolickiego w walce z germanizacją – opisuje wpływ polskoniemieckiej walki ekonomicznej na rozwój gospodarki w Wielkopolsce – rozumie znaczenie rusyfikacji dla zmian zachodzących w kulturze polskie – rozumie znaczenie rusyfikacji dla zmian zachodzących w społeczeństwie zaboru rosyjskiego – dostrzega wpływ zjednoczenia Niemiec na politykę władz pruskich wobec Polaków – porównuje sytuację Polaków w zaborze pruskim i rosyjskim w dziedzinach gospodarki i kultury – dostrzega wpływ polityki władz zaborczych na przemiany społeczeństwa w Wielkopolsce – wyjaśnia genezę i znaczenie branki – opisuje dekret rządu powstańczego o uwłaszczeniu chłopów - przedstawia problem chłopski w powstaniu styczniowym -wyjaśnia pojęcie Hakata Hipolita Cegielskiego – wskazuje na mapie Galicję i Austro- Węgry – rozumie pojęcia: autonomia, monarchia dualistyczna, nędza galicyjska – wymienia narodowości, które żyły w Galicji – opowiada o funkcjonowaniu monarchii dualistycznej – wskazuje przejawy autonomii galicyjskiej w różnych dziedzinach – opowiada o wpływie autonomii na szkolnictwo i kulturę w Galicji – charakteryzuje życie polityczne w Galicji – przedstawia sytuację gospodarczą zaboru austriackiego – charakteryzuje poglądy pozytywistów – przedstawia znaczenie kultury dla utrzymania polskości – wskazuje polityczne aspekty wprowadzenia autonomii w Galicji – opisuje konflikty narodowościowe w Galicji -wyjaśnia pojęcie trójlojalizm – dostrzega wpływ pozytywizmu na postawy Polaków po powstaniu styczniowym -ocenia literaturę polska okresu pozytywizmu i Młodej Polski – wskazuje przyczyny i skutki powstania styczniowego – charakteryzuje formy walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją – dostrzega wpływ sytuacji politycznej w państwach zaborczych na położenie Polaków – opisuje wpływ zaborów na kształtowanie się nowoczesnego narodu polskiego – porównuje położenie Polaków w trzech zaborach, biorąc pod uwagę życie kulturalne, polityczne i gospodarcze -ocenia różne postawy Polaków wobec polityki zaborców – uzasadnia genezę określenia: „epoka stali, pary i węgla” – opisuje znaczenie osiągnięć technicznych: elektryczności, telefonu, samochodu itd. – wie, dlaczego w XIX stuleciu wydłużyła się średnia długość życia – wskazuje wpływ rozwoju nauk ścisłych na przemiany w technice i gospodarce – analizuje wpływ wynalazków na rozwój produkcji masowej i coraz większą dostępność różnych towarów – uzasadnia prymat Niemiec i USA w gospodarce światowej początku XX w. - potrafi scharakteryzować i ocenić postęp cywilizacyjny , jaki dokonał się w XIX i na początku XX wieku – opisuje życie codzienne w „pięknej epoce” – wymienia dziedziny życia społecznego, które rozwinęły się na przełomie XIX i XX w. – rozpoznaje dzieła reprezentujące secesję i impresjonizm – wymienia najważniejsze partie polityczne działające na – opisuje cechy charakterystyczne dzieł impresjonistycznych i secesyjnych – opisuje masowość kultury przełomu XIX i XX w. – dostrzega wpływ przemian polityczno-gospodarczych na tematykę dzieł literackich – analizuje wpływ rozwoju kina, fotografii i prasy na kształtowanie się nowych poglądów, wymianę myśli itp. – wskazuje genezę poszczególnych polskich nurtów politycznych -wyjaśnia , dlaczego lata 18711914 nazwano „la belle epoque” – umiejscawia w czasie okresy pozytywizmu i Młodej Polski – wymienia najważniejszych pisarzy polskich okresu pozytywizmu oraz twórców kultury okresu Młodej Polski – zna postać Jana Matejki – rozumie znaczenie literatury pisanej „ku pokrzepieniu serc” – wymienia tytuły głównych dzieł Henryka Sienkiewicza – wskazuje na mapie obszary poszczególnych zaborów – krótko opisuje sytuację Polaków w każdym z trzech zaborów(wymienia przykłady rusyfikacji i germanizacji – pamięta datę: 1863 r. – zna postacie: Romualda Traugutta, Henryka Sienkiewicza, Michała Drzymały, Hipolita Cegielskiego – opisuje przebieg powstania styczniowego – opisuje formy rusyfikacji i germanizacji – wie, w jaki sposób Polacy przeciwstawiali się polityce zaborców Dział: Świat i Polska na początku XX wieku – zna pojęcie „epoka pary” – wskazuje na mapie państwa najlepiej rozwinięte pod względem gospodarczym – wymienia najważniejsze wynalazki przełomu XIX i XX w. -– zna postacie: Thomasa Edisona, braci Lumière, Aleksandra Bella – wie, co oznacza określenie „piękna epoka” – zna najważniejsze wynalazki przełomu XIX i XX w. oraz wskazuje zmiany, jakie spowodowały one w życiu ludzi – wymienia główne nurty polityczne na ziemiach polskich – wskazuje przyczyny powstawania partii -porównuje działalność polskich partii politycznych – rozumie skróty: PPS, endecja – przyporządkowuje postacie Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego do odpowiednich partii politycznych ziemiach polskich i przedstawia najważniejsze punkty ich programów – wie, kiedy powstały Narodowa Demokracja i Polska Partia Socjalistyczna – dostrzega różnice programowe wewnątrz polskiego ruchu socjalistycznego o charakterze narodowym, ludowym i socjalistycznym – przedstawia poglądy najważniejszych przywódców polskich partii, ze szczególnym uwzględnieniem stosunku do dążeń niepodległościowych – przedstawia formy działalności polskich partii politycznych – podaje przyczyny wystąpień w Rosji i na ziemiach zaboru rosyjskiego – wskazuje skutki rewolucji dla Rosji i zaboru rosyjskiego i dostrzega ich powiązania z tendencjami ogólnoświatowymi – potrafi wskazać specyfikę polskich ruchów politycznych na tle światowym – wskazuje dzisiejsze polskie partie polityczne, które odwołują się do tradycji ugrupowań powstałych na przełomie XIX i XX w. – zna datę: 1905 r. – zna pojęcie strajk generalny – zna określenie „krwawa niedziela” – wymienia miasta zaboru rosyjskiego, w których w 1905 r. dochodziło do demonstracji – wymienia i wskazuje na mapie członków trójprzymierza i trójporozumienia, – rozumie pojęcia: ententa, państwa centralne – podaje formy walki o swobody w Rosji oraz na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim – opisuje strajki w Łodzi – omawia związek między rewolucją 1905 r. w Rosji a rewolucją na ziemiach polskich, dostrzega powiązania -– wskazuje rożne cele uczestników rewolucji i tłumaczy różnice pomiędzy nimi – opisuje przyczyny powstania dwóch sojuszy wojskowych, charakteryzuje ich działania – podaje przyczyny nawiązania współpracy między Francją i Wielką Brytanią – wie, dlaczego doszło do konfliktów zbrojnych na Bałkanach – wskazuje przyczyny podziału społeczeństwa polskiego na dwie orientacje przed wybuchem I wojny światowej – analizuje i omawia działania, dzięki którym Niemcy stały się najsilniejszym państwem w Europie - wyjaśnia pojęcie „bałkański kocioł” – wymienia orientacje polityczne kształtujące się na ziemiach polskich przed wybuchem I wojny światowej – wskazuje przywódców politycznych poszczególnych orientacji – wymienia polskie organizacje paramilitarne, które powstały przed I wojną światową – wie, kiedy wybuchła I wojna światowa – wymienia kraje walczące w I wojnie światowej i wskazuje je na mapie – podaje bezpośrednią przyczynę wybuchu wojny – rozumie pojęcie wojna pozycyjna – wymienia nowe rodzaje broni zastosowane w czasie I wojny światowej – wskazuje na mapie Rosję – wie, kiedy doszło do rewolucji lutowej i przewrotu – opisuje orientacje prorosyjską i proaustriacką – opisuje działalność polskich organizacji paramilitarnych przed I wojną światową – omawia znaczenie polskich organizacji paramilitarnych – uzasadnia poparcie udzielone zaborcom przez Dmowskiego i Piłsudskiego - ocenia stanowisko Polaków wobec zbliżającej się wojny – wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej – opisuje wojnę pozycyjną – zna postać arcyksięcia Franciszka Ferdynanda i wie, gdzie dokonano na niego zamachu – charakteryzuje wpływ techniki wojennej na przebieg działań militarnych – uzasadnia światowy charakter działań wojennych w latach 1914–1917 – opisuje wpływ położenia geograficznego Niemiec na ich sytuację strategiczną – charakteryzuje sytuację międzynarodową w chwili dokonania zamachu w Sarajewie - wyjaśnia czym I wojna światowa różniła się od wcześniejszych konfliktów – podaje przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji – podaje cechy rządów Mikołaja II – przedstawia poglądy Włodzimierza Lenina -– wymienia państwa, które – opisuje metody sprawowania władzy przez Mikołaja II, Rząd Tymczasowy, oraz bolszewików -dostrzega wpływ jednostki na losy narodów i państw – wie, kiedy powstały trójprzymierze i trójporozumienie – podaje główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami w Europie na początku XX w. bolszewickiego – zna postacie Mikołaja II i Włodzimierza Lenina -– opisuje sposób przejęcia władzy w Rosji przez bolszewików oraz rządów bolszewickich, dostrzega podstawowe różnice - wskazuje następstwa rewolucji wysłały siły interwencyjne do Rosji – podaje warunki zawarcia pokoju w Brześciu w 1918 r. -– rozumie pojęcie obca interwencja – rozumie znaczenie rewolucji rosyjskiej dla przebiegu I wojny światowej – podaje przyczyny interwencji państw zachodnich w Rosji – wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej – zna postacie Józefa Piłsudskiego i Ignacego Paderewskiego – zna pojęcie Akt 5 listopada – wie, dlaczego I wojna światowa oznaczała dla Polaków konieczność prowadzenia bratobójczych walk – opisuje działalność Legionów – wskazuje stanowisko zaborców wobec sprawy polskiej – omawia założenia orędzia Wilsona w spawie polskiej – wie, kiedy i dlaczego USA przystąpiły do działań wojennych – omawia przebieg wojny w ostatnim roku jej trwania – wie, gdzie zostało podpisane zawieszenie broni – prezentuje postawy aktywistów i pasywistów – rozumie, dlaczego państwa zaborcze próbowały pozyskać Polaków – analizuje wpływ sytuacji międzynarodowej na sprawę polską w okresie I wojny światowej – rozumie znaczenie Aktu 5 listopada oraz orędzia prezydenta Wilsona dla sytuacji Polaków -przedstawia wpływ sytuacji międzynarodowej na uzyskanie przez Polskę niepodległości – omawia skutki militarne przystąpienia USA do wojny – zna poglądy Woodrowa Wilsona odnośnie do problemu zakończenia wojny – wymienia warunki, które Niemcy przyjęły w akcie zawieszenia broni – zna postacie: Wincentego Witosa, Józefa Hallera, Ignacego Daszyńskiego, Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego i omawia ich wpływ na kształtowanie się ośrodków polskich władz w 1918 r. – podaje przyczyny i skutki powstania dwóch bloków polityczno-militarnych na przełomie XIX i XX w. – charakteryzuje postawy Polaków przed wybuchem I wojny światowej – przedstawia rożne poglądy polityczne – opisuje stosunek poszczególnych państw do sprawy polskiej w okresie I wojny światowej – podaje przyczyny i skutki rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego w Rosji – wyjaśnia rolę USA w pokonaniu państw centralnych – omawia przyczyny klęski państw centralnych, wskazując czynniki militarne, gospodarcze i demograficzne – rozumie znaczenie klęski państw centralnych dla sprawy polskiej – omawia wpływ sytuacji międzynarodowej na możliwości odzyskania niepodległości przez Polskę - porównuje poglądy państw ententy na układ sił w powojennej Europie – analizuje wpływ sytuacji międzynarodowej na odzyskanie niepodległości przez Polskę – przedstawia bezpośrednie i pośrednie przyczyny wybuchu I wojny światowej – charakteryzuje zmiany polityczne, które zaszły w Rosji w wyniku rewolucji lutowej i przewrotu bolszewickiego -synchronizuje oraz ocenia wydarzenia z historii Polski oraz powszechnej z lat 1914-1918 – wskazuje państwo, które przyłączyło się do wojny w 1917 r. – wie, kiedy zakończyła się I wojna światowa – wymienia państwa, które należały do obozu zwycięzców I wojny światowej – wie, kiedy Polska odzyskała niepodległość – wie, kto został naczelnikiem państwa polskiego w 1918 r. - zna znaczenie daty 11 listopada 1918 r. – wskazuj na mapie kraje ententy i państwa centralne – wie, które państwa należały do obozu zwycięzców I wojny światowej – wymienia najważniejsze bitwy I wojny światowej – wie, co wydarzyło się w roku: 1914, 1917, 1918 – wie, kiedy Polska odzyskała niepodległość – zna postacie: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Włodzimierza Lenina, Woodrowa Wilsona – wymienia polskie formacje zbrojne biorące udział w I wojnie światowej – przedstawia sytuację w państwach zaborczych w chwili zakończenia I wojny światowej – wymienia miejsca, w których kształtowały się ośrodki władz niepodległej Polski – opisuje przebieg I wojny światowej – charakteryzuje formy działań militarnych w okresie I wojny światowej – opisuje przemiany zachodzące w Rosji w 1917 r. – wie, w jaki sposób doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę – przedstawia zmiany w technice i sztuce wojennej, które zaszły w czasie I wojny światowej - przedstawia działalność lokalnych ośrodków władzy w kraju i zagranicą Dział: Przygotowanie do egzaminu – umieszcza wydarzenia w czasie – przyporządkowuje wydarzenie do – potrafi umieścić wydarzenie w odpowiedniej epoki odpowiednim wieku – zna czas trwania kolejnych epok – zna podział dziejów na ery – wie, jakie wydarzenie dzieli symbolicznie oś czasu na dwie ery – wymienia w kolejności chronologicznej epoki historyczne – swobodnie operuje kategoriami: epoka, era, okres historyczny – zna rożne nazwy odnoszące się do tej samej epoki – podaje uzasadnienie cezur chronologicznych oddzielających kolejne epoki - swobodnie posługuje się różnymi nazwami epok – zna daty najważniejszych wydarzeń z historii świata* – podaje, w którym wieku doszło do danego wydarzenia – przyporządkowuje wydarzenie do odpowiedniej epoki – w odniesieniu do wydarzeń swobodnie operuje kategoriami: epoka, era, okres historyczny – podaje kontekst wydarzeń historycznych - ocenia najważniejsze wydarzenia historyczne – zna dynastie panujące w Polsce – przyporządkowuje władcę do dynastii – określa pokrewieństwo, pracując z drzewem genealogicznym – wymienia największych twórców danej epoki – wymienia style architektoniczne w porządku chronologicznym – na ilustracji przedstawiającej budowlę rozpoznaje jej styl architektoniczny Dział: Lekcje problemowe – zna pojęcia: politeizm, monoteizm – podaje przykłady religii politeistycznych i monoteistycznych – zna założycieli chrześcijaństwa i islamu – wie, kiedy powstały chrześcijaństwo oraz islam – wymienia najważniejsze wynalazki danej epoki – zna wiek panowania danego władcy – potrafi przyporządkować władcę do epoki – uzupełnia w drzewie genealogicznym brakujące dane – potrafi podać informacje na temat panowania danego władcy - ocenia panowanie władców – podaje czas trwania danego okresu w kulturze lub stylu architektonicznego – przyporządkowuje twórcę do epoki – opisuje samodzielnie dany styl architektoniczny i podaje jego główne cechy – podaje dzieła głównych twórców z danej epoki -ocenia poszczególne epoki – zna pojęcia: religie naturalne, religie objawione – wymienia przykłady religii naturalnych i objawionych – charakteryzuje chrześcijaństwo i judaizm – wskazuje na mapie miejsca, gdzie powstały wielkie religie monoteistyczne – dostrzega wpływ jednego wynalazku na rozwój wielu dziedzin życia oraz pojawianie się kolejnych wynalazków – wskazuje wynalazki, które zmieniły oblicze świata – wymienia przykłady budowli – opisuje religie starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian oraz wierzenia ludów pierwotnych – wie, jak podzieliło się chrześcijaństwo – wyjaśnia, na czym polega synkretyzm religijny – przedstawia uniwersalny charakter chrześcijaństwa – rozumie wpływ religii na historię świata – porównuje różne religie monoteistyczne - ocenia wpływ religii na życie ludzi w poszczególnych rejonach świata – wymienia okresy, w których następowało przyspieszenie przemian naukowotechnicznych – analizuje przyczyny nierównomiernego w czasie i przestrzeni rozwoju gospodarczego -potrafi wskazać przyczyny nierównomiernego rozwoju gospodarczego i ich wpływ na współczesną sytuację gospodarczą wielu krajów świata – podaje cechy danego stylu – dostrzega wpływ jednego stylu -ocenia poszczególne style w – wymienia style architektoniczne w kolejności chronologicznej – wskazuje epokę, w której budowano zgodnie z założeniami danego stylu – na ilustracji przedstawiającej budowlę rozpoznaje jej styl architektoniczny – wymienia broń stosowaną w rożnych okresach historycznych – pamięta i rozumie pojęcia: legion, broń palna, falanga – rozumie pojęcia: chiton, toga – wymienia przykłady najbardziej znanych budowli, wynalazków, rodzajów broni reprezentujących dany styl – wskazuje przykłady wybranego stylu architektonicznego w najbliższej okolicy (swoim regionie) – umieszcza sposób walki, broń lub formację wojskową w odpowiedniej epoce – wymienia najważniejsze bitwy danej epoki – podaje przykłady zmian w sztuce wojennej – dostrzega wpływ warunków klimatycznych na modę – omawia wygląd i pochodzenie polskiego stroju szlacheckiego – wskazuje przykłady przemian w dziedzinach: sztuki militarnej, gospodarki oraz mody architektonicznego architektonicznego na drugi – wskazuje wpływ postępu technicznego na przemiany w architekturze architekturze – opisuje sposób walki danej formacji wojskowej – dostrzega wpływ rozwoju techniki na sposób walki -potrafi ocenić te bitwy , które miały wpływ na losy kilku narodów – omawia wpływ pozycji społecznej człowieka na jego strój – dostrzega wpływ przemian społecznych i gospodarczych na modę -charakteryzuje zmiany w modzie na przestrzeni wieków – wskazuje przyczyny przemian w poszczególnych dziedzinach oraz ich skutki – dostrzega zmiany zachodzące w różnych dziedzinach życia oraz wskazuje na zależności pomiędzy tymi dziedzinami -ocenia wpływ wynalazków na zmiany w sposobie walki i ich skutki Umiejętności obowiązują w I i II półroczu W lekcjach powtórzeniowych wymagania na poszczególne oceny z klasy pierwszej i drugiej.
