Skarby bocheńskiej architektury

Skarby bocheńskiej architektury
Trasa spacerowa po Bochni
Zapraszamy na wycieczkę szlakiem bocheńskich willi i rezydencji, będących świadectwem
świetności miasta.
Naszą podróŜ rozpoczynamy od ulicy Regis 3, gdzie w czasach średniowiecznych znajdował się
Zamek Żupny.
Zamek, ufundowany przez księcia Bolesława Wstydliwego w połowie XIII wieku, pełnił rolę
centrum administracyjnego kopalni. Wielokrotnie przebudowywany, zmieniał swe
architektoniczne oblicze: był kolejno budowlą o charakterze gotyckim i renesansowym.
Zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, został w części przeznaczony do rozbiórki. Do dzisiaj
zachowało się jedynie skrzydło północne, które po przebudowie w XIX wieku nie daje
wyobraŜenia o jego dawnej świetności i przeznaczeniu.
Idąc od Zamku Żupnego ulicą Regis, kierujemy się na wzgórze ulicą Konstytucji 3 Maja. Tam
natkniemy się na perełkę bocheńskiej architektury przełomu XIX i XX wieku – „koci zamek”
zaprojektowany przez Teodora Talowskiego.
Nazwa budynku pochodzi od lwiej głowy, będącej elementem dekoracji rzeźbiarskiej frontu.
Bocheńska willa – wzniesiona na zamówienie doktora Mieczysława Dembowskiego – dziś jest
siedzibą Państwowego Archiwum w Bochni.
Budowle Talowskiego, uwaŜanego za jednego z najwybitniejszych polskich architektów,
charakteryzuje baśniowa wyobraźnia i łączenie elementów architektonicznych z róŜnych epok i
stylów. Do jego najwybitniejszych dzieł zalicza się domy „Pod pająkiem” (ul. Karmelicka 35) i
„Pod śpiewającą śabą” (ul. Retoryka 1-2) w Krakowie.
Wracając ze wzgórza, spacer kontynuujemy, idąc ulicą Oracką, której malownicze połoŜenie i
ciekawa zabudowa willowa pozwala nam poczuć klimat dawnej Bochni.
Znajdują się tutaj liczne przykłady XIX-wiecznych rezydencji bochnian. Pod numerami 1 i 27
moŜemy obejrzeć klasycystyczne dworki, których cechą charakterystyczną jest kolumnowy
portyk1. Dom nr 7, nazywany willą „Pod orłem”, został zbudowany w 1889 roku na miejscu
dawnego dworku pisarzy Ŝupnych i podobnie jak dom nr 9 z około 1890 roku, naleŜy do nurtu
architektury neorenesansowej.
Idziemy na wzgórze ulicą Czackiego, następnie, przechodząc przez park ulicą Studencką,
docieramy do ulicy Matejki.
Tutaj pod numerami 12 i 14 mieszczą się budynki z 1903 roku, projektu Gabriela
Niewiadomskiego, oba utrzymane w stylistyce historyzująco-secesyjnej.
Skarby bocheńskiej architektury
Materiał przygotowany w ramach projektu
Pierścień św. Kingi – edycja 2008
1
Kierujemy się teraz w stronę centrum miasta. Na ulicy Kazimierza Wielkiego nr 31/33 moŜemy
podziwiać zbudowany w 1893 roku eklektyczny gmach Rady Powiatowej – obecnie znajduje
się tutaj siedziba Starostwa Bocheńskiego.
Jest to dzieło znanego krakowskiego architekta Władysława Ekielskiego, który współpracował z
takimi sławami, jak Stanisław Wyspiański czy Tadeusz Stryjeński.
Przechodząc ulicą Kazimierza Wielkiego, nie sposób nie zwrócić uwagi na gmach Urzędu
Miejskiego, który został wzniesiony w 1887 roku w stylu historyzmu2.
Zwróć uwagę na zegar – jego mechanizm pochodzi z 2. połowy XIX wieku!
Nasz spacer zakończymy na Rynku, gdzie na szczególną uwagę zasługują trzy późnobarokowe
kamienice: pod numerami 1, 2 i 3.
Najcenniejszym wśród nich zabytkiem jest zbudowana w 2. połowie XVIII wieku siedziba
załoŜonego w 1936 roku Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej (nr 2).
Koniecznie naleŜy odwiedzić Muzeum im. Stanisława Fischera (Rynek 20), którego siedzibą
jest dawny klasztor dominikanów. Najstarsze fragmenty budynku pochodzą z XVI wieku.
W muzeum zgromadzono 16 tysięcy obiektów z róŜnych dziedzin Ŝycia, sztuki i nauki.
[Muzeum czynne: wtorek–piątek w godz. 10.00–16.00, sobota–niedziela w godz. 10.00–14.00]
Czas spaceru: 75 min.
Opracowanie trasy: Marta Skowrońska
Bibliografia:
Flasza J., Bochnia. Przewodnik po mieście, Bochnia 1998.
www.bochnia.pl
tutaj: otwarty ganek
nurt w XIX-wiecznej architekturze światowej polegający na naśladownictwie stylistyki minionych epok,
np. neorenesans, neobarok.
1
2
Skarby bocheńskiej architektury
Materiał przygotowany w ramach projektu
Pierścień św. Kingi – edycja 2008
2