Polski karabin odnaleziony w USA

Polski karabin odnaleziony w USA
2014-04-12
Karabin samopowtarzalny wz. 38M, skonstruowany przed wojną przez polskiego inżyniera Józefa
Maroszka, był jednym z pierwszych tego typu na świecie. Do dziś zachowało się zaledwie kilka
egzemplarzy tej broni. Jeden z nich wrócił właśnie do Polski ze Stanów Zjednoczonych, gdzie trafił
w wyniku wojennych migracji. Można go oglądać w Muzeum Powstania Warszawskiego.
Polski karabin wz. 38M powstał w okresie międzywojennym. Jako broń samopowtarzalna
umożliwiał danie dziesięciu strzałów bez przeładowywania. Ułatwiało to korzystanie z niego na
polu walki. – Była to wówczas konstrukcja wyznaczająca nowe standardy w broni strzeleckiej
piechoty – mówił Bogusław Winid, wiceminister spraw zagranicznych, podczas uroczystego
przekazania zabytkowej broni Muzeum Powstania Warszawskiego.
– To eksponat niezwykle cenny, jeden z pierwszych tego typu karabinów na świecie, na ówczesne
czasy absolutnie nowoczesny – dodał minister kultury Bogdan Zdrojewski. W polskich zbiorach był
dotychczas tylko jeden niekompletny egzemplarz, który znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego
w Warszawie.
Prace nad karabinem rozpoczęły się w połowie lat 30. XX wieku. Skonstruował go polski inżynier
Józef Maroszek na konkurs na nową broń strzelecką. Choć rozpoczęto seryjną produkcję, do
wybuchu II wojny zdołano wyprodukować 55 sztuk. Po klęsce wrześniowej karabiny wpadły w ręce
okupanta. Do dzisiaj zachowało się tylko kilka egzemplarzy. Kompletna broń o numerze 1019,
przekazana Muzeum Powstania Warszawskiego, jest jednym z najlepiej zachowanych
egzemplarzy.
Zabytek trafił do nas z USA. Na początku 2013 roku został tam wystawiony na aukcji internetowej
przez prywatnego kolekcjonera Christophera Gąsiora, Amerykanina polskiego pochodzenia.
Najprawdopodobniej jakiś amerykański żołnierz przywiózł broń do USA jako wojenny łup. Być
może zabrał ją z magazynu w Niemczech, gdzie przechowywano egzemplarze zdobyte w Polsce
we wrześniu 1939 roku.
Dzięki pomocy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, polskiej ambasady w Waszyngtonie oraz
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego udało się sprowadzić karabin do kraju.
Kolekcjoner w wyniku ugody sądowej otrzymał za nią 25 tys. dolarów rekompensaty z funduszu
Muzeum Historii Polski, które jest teraz właścicielem zabytku.
Autor: Anna Dąbrowska
Strona: 1
Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski, wyjaśnia, że placówka nie ma na razie stałej
siedziby, dlatego karabin będzie czasowo eksponowany w Muzeum Powstania Warszawskiego.
Można go oglądać w części ekspozycji poświęconej walkom w 1939 roku.
*****
Karabin samopowtarzalny wz. 38M powstał na konkurs rozpisany w połowie lat 30. przez Instytut
Badań Materiałów Uzbrojenia. Chodziło o opracowanie polskiego karabinu samopowtarzalnego.
Spośród dziewięciu zgłoszonych konstrukcji najlepsza okazała się broń kalibru 7,92 mm inżyniera
Józefa Maroszka. Był to pierwszy polski karabin samopowtarzalny, automatycznie przeładowujący
się po strzale. W 1938 roku prototyp został przetestowany i przyjęty do uzbrojenia wojska, po
czym rozpoczęto produkcję przerwaną wybuchem wojny. Badacze oceniają, że do września 1939
roku w Zbrojowni nr 2 na warszawskiej Pradze zdołano wyprodukować zaledwie serię próbną 55
sztuk. Po klęsce wrześniowej broń wpadła w ręce wroga, a po wojnie znaczną jej część
zniszczono. Do dzisiaj zachowało się na świecie kilka sztuk tego karabinu: w Centralnym Muzeum
Sił Zbrojnych w Moskwie, amerykańskim muzeum w Fairfax oraz trzy w kolekcjach prywatnych w
USA i Niemczech.
*****
Józef Maroszek, polski konstruktor broni, zatrudniony był przed wojną w Instytucie Technicznym
Uzbrojenia w Warszawie. W latach 1934–1935 opracował karabin przeciwpancerny wz. 35 Ur, a
na przełomie lat 1938/1939 skonstruował karabin samopowtarzalny wz. 38M. Po wojnie pracował
na Politechnice Warszawskiej.
Autor: Anna Dąbrowska
Strona: 2