Szkolenie Rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów

Transkrypt

Szkolenie Rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów
nieinformatycznych w zakresie doskonalenia nauczycieli z województwa
wielkopolskiego w ramach Grantów edukacyjnych Wielkopolskiego Kuratora
Oświaty w 2015 roku.
Realizatorami szkolenia jest Fundacja eSzkoła oraz ODN Kalisz.
Materiały dla uczestników warsztatu
„Wykorzystanie tablic interaktywnych
na lekcji”
Opracował: Arkadiusz Stefan
Poznań 2015
1. Tablica interaktywna w procesie nauczania
Ze względu na funkcję każdej tablicy, w tym również tablicy interaktywnej, stanowi ona przekaźnik obrazów (również tekstu). Z tego względu działa na zmysł wzroku uczniów. Oczywiście dzięki wykorzystaniu komputera i wideoprojektora przekazywane obrazy i tekst mogą być wzbogacone dodatkowo o kolory oraz animacje, udoskonalając przekaz, a także lepiej pozwalając zrozumieć poznawane
problemy i fakty. Tablica interaktywna i jej oprogramowanie pozwala z łatwością prezentować zdjęcia
i filmy.
Łatwość operowania obrazem daje nauczycielom dużą elastyczność w przygotowaniu materiału
do zajęć bez względu na stosowaną metodę nauczania. Wykładowca uzyskuje sposobność do łatwego
modyfikowania i przystosowania raz opracowanej zawartości do możliwości i wymagań danej grupy
uczniów. Wcześniejsze przygotowanie treści dla uczniów przez nauczyciela pozwala na optymalne
wykorzystanie czasu lekcji. Nauczyciel nie musi już tworzyć materiału dydaktycznego na tablicy kredowej lub sucho ścieralnej w czasie zajęć. Uprzednio przygotowane treści zostają uzupełnione na
bieżąco tylko o niezbędne elementy konieczne do wyjaśnienia prezentowanych informacji, wytłumaczenia trudniejszych fragmentów itp.
Nauczyciel nie jest „schowany” za komputerem, jak przy klasycznej prezentacji za pomocą projektora i ekranu. Centralną postacią nie jest maszyna, ale pedagog sterujący procesem nauczania.
Stojąc przy tablicy ma swobodę w korzystaniu z komputera bez konieczności podchodzenia do niego,
co powoduje najczęściej zakłócenia w płynności prowadzonych zajęć.
Oczywiście błędem jest twierdzenie, że tablica interaktywna jest w stanie całkowicie zastąpić zajęcia w pracowni komputerowej lub z wykorzystaniem rozwiązań mobilnych (tablet, chromebook),
ale tam gdzie nie ma konieczności indywidualnej pracy ucznia z komputerem (1:1), może stać się
nieodzowna. Na lekcjach różnych przedmiotów zastosowanie technologii informacyjnej może przynieść duże korzyści, a nie ma sensu korzystania przez wszystkich uczniów z oddzielnych urządzeń
komputerowych.
Użycie w czasie lekcji tablicy interaktywnej nie ogranicza nauczyciela w indywidualizacji procesu
nauczania lub wykorzystywaniu metod opartych o pracę w grupach. Należy pamiętać, że przekaz
kierowany do uczniów za pomocą tablicy jest taki sam dla całej klasy. Podobnie jak w przypadku zwykłej tablicy do pisania kredą wszyscy uczniowie widzą to samo.
Dodatkową korzyścią stosowania tablicy jest oszczędność środków. Tam, gdzie nie ma konieczności przygotowania drukowanych materiałów na lekcję można z powodzeniem wyświetlić wcześniej
przygotowane teksty czy rysunki. Ważnym jest również fakt, że dzięki tablicy i sieci Internet mamy
dostęp do aktualnej informacji. Jako przykład można podać różnego rodzaju mapy zjawisk aktualizowane na bieżąco (interaktywna mapa wiatrów na naszej planecie http://earth.nullschool.net/). Coraz
więcej wydawnictw decyduje się na powszechne udostępnienie poprzez strony internetowe encyklopedii, słowników, map, zdjęć satelitarnych itp.
1.1.Tablica interaktywna jako środek dydaktyczny
Środki dydaktyczne to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których
zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Skracają i urozmaicają proces nauczania, wywo-
łując wrażenia i spostrzeżenia, będące tworzywem pozwalającym w krótszym czasie przekazać więcej
wiadomości.1
Tablica interaktywna zgodnie z typologią zaliczana jest do grupy środków złożonych [wg
W. Okoń] oraz do kategorii technicznych środków nauczania automatyzujących proces dydaktyczny
[wg Cz. Kupisiewicz]. Wykorzystujemy go do usprawnienia procesu nauczania oraz uzyskania optymalnych osiągnięć szkolnych.2 Urządzanie takie należy więc traktować jako jeden z środków dydaktycznych i wykorzystywać zgodnie z potrzebami mając na względzie przede wszystkim korzyści jakie
przynosi to uczniom3.
1.2.Wykorzystanie tablicy interaktywnej w wybranych metodach nauczania
Możliwości prezentacji dowolnego obrazu cyfrowego jak również dźwięku powodują, że tablica
interaktywna może wspierać prawie wszystkie metody nauczania, a w niektórych przypadkach szczególnie ułatwiać ich stosowanie. Jako przykład mogą posłużyć metody praktyczne to jest symulacja
czy ćwiczenia interaktywne. Wspólne rozwiązywanie testów i zadań na tablicy pozwala na powtórzenie materiału i dyskusję.
To właśnie interaktywność tablic jest ich główną zaletą. Uczniowie nie tylko widzą kolorowe
i ruchome obrazy, ale także dzięki możliwości ich przesuwania mogą wchodzić w fizyczne interakcje
z materiałem poprzez przesuwanie obiektów. Pozwala to na stosowanie ćwiczeń polegających na
porządkowaniu elementów, ich dopasowywaniu lub układaniu w odpowiedniej kolejności. Ze względu na to, że mamy tylko jedną tablicę, wykonywanie ćwiczeń lub poszczególnych etapów ćwiczeń
możliwe jest tylko przez jednego ucznia przy tablicy. Pozostali uczniowie obserwują i kontrolują przebieg wykonania zadania przez swojego kolegę.
Od niedawna dostępnych jest coraz więcej tablic interaktywnych wielodotykowych (multi touch),
które są w stanie rozpoznać więcej niż jeden dotyk jednocześnie. Dzięki czemu przy tablicy może jednocześnie pracować dwóch i więcej uczniów. Otwiera to nowe możliwości do rozwijania i ćwiczenia
umiejętności współdziałania uczniów poprzez projektowanie dla nich takich zadań, które skłaniają do
angażowania się we wspólne ich rozwiązywanie.
Obsługa kilku dotknięć przez tablicę umożliwia też korzystanie z intuicyjnych gestów takich jak
„obracanie” czy „powiększanie”, co powoduje że treść zajęć może być łatwiejsza do zrozumienia
i zapamiętania. Nauczyciel zyskuje oprócz tego możliwość projektowania slajdów zawierających treści
zminimalizowane, a przez to na pierwszy rzut oka niewidoczne. W trakcie pokazu zaś stosując gesty
w prosty sposób można je powiększyć w celu prezentacji, dodatkowo wywołując u słuchaczy zaciekawienie i zaskoczenie.
Tablica może stanowić nieocenione wsparcie dla metod podających – wzbogacając przekaz
słowny dodatkowo o obraz. Wyświetlenie na tablicy treści szczególnie ważnych dla przekazywanych
informacji poprzez podanie definicji, wzorów, objaśnień pojęć lub wypunktowanie najistotniejszych
kwestii pozwala na usystematyzowanie przekazu. Ponadto może ułatwić prowadzenie zajęć poprzez
1
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Arodki_dydaktyczne (dostęp 27-04-2015)
http://www.ktime.up.krakow.pl/symp2013/referaty_2013_10/remza.pdf (dostęp 27-04-2015)
3
Art. 12 ust. 2 ustawy Karta nauczyciela
2
rezygnację z dodatkowych notatek i materiałów przez prowadzącego. Wykład, pogadanka, opis, czy
prelekcja mogą zostać wzbogacone o zdjęcia, rysunki, schematy, materiały źródłowe lub nawet krótkie filmy. Pewnym problemem może się stać pozyskanie odpowiednich materiałów przez nauczyciela.
Jednak dzięki oprogramowaniu w łatwy sposób można przygotować odpowiednie obrazy, tabele,
wykresy lub wzbogacić je pozyskanymi ze stron WWW elementami. Takie wykorzystanie tablicy
wzbogaca przekaz i pozwala lepiej zrozumieć uczniom poruszane problemy.
Tablica interaktywna może również z powodzeniem wspierać problemowe metody nauczania.
Po pierwsze daje duże możliwości przedstawienia rozważanego zagadnienia. Po drugie pozwala na
zapisanie powstałych w trakcie zajęć rozwiązań, a później dowolne ich modyfikowanie
i wartościowanie. Powstałe pomysły mogą bez problemów zostać zachowane do późniejszego wykorzystania lub dalszej pracy.
Nowoczesne aplikacje do obsługi tablic w procesie dydaktycznym oraz technologia przetwarzania
w chmurze mogą przenosić współpracę uczniów z urządzeń mobilnych na tablice interaktywne. Co
umożliwia uczniom udział w dyskusjach klasowych poprzez wysłanie tekstów i obrazów ze swoich
urządzeń mobilnych oraz wyświetlanie ich na tablicy interaktywnej dla całej klasy, aby mogli je wszyscy zobaczyć, poddać analizie oraz ocenić. System taki można wykorzystać do burzy mózgów - zbierania pomysłów od uczniów w klasie, sondowania opinii, pracy z materiałem językowym, pytaniem
uczniów i uzyskiwaniem od nich odpowiedź itp.
Dzięki łatwemu stosowaniu kolorów i grafiki można korzystać z zapisu odwzorowująco – pojęciowego (mapy myśli) lub stosować odpowiednie oprogramowanie do ich tworzenia. Pozwala to na graficzne prezentowanie wiedzy. Mapy koncepcyjne, obrazy i grafiki pomagają wzrokowcom wyrazić i
zrozumieć idee. Na tablicy interaktywnej mamy możliwość aktywnego odkrywania zależności przesuwając obiekty, co pozwala pogłębiać zrozumienie wielu pojęć. Notowanie pomysłów na tablicy,
zapamiętywanie ich w pamięci komputera i wywoływanie na życzenie pozwala na łatwiejsze przeprowadzenie burzy pomysłów lub rozwiązywanie problemów metodą projektów.
Ważną funkcją tablic interaktywnych jest możliwość wykorzystania w czasie zajęć dowolnych
programów uruchamianych na komputerze. Z tego względu nauczyciel może wykorzystywać wszystkie komputerowe programy edukacyjne, a szczególnie programy multimedialne.
W sieci Internet znajduje się coraz więcej scenariuszy gotowych zajęć lub całych lekcji multimedialnych z różnych przedmiotów. Dzięki technologii Flash na stronach WWW umieszczane są animacje, interaktywne ćwiczenia lub symulacje. Korzystając z tablicy interaktywnej nauczyciel może wzbogacić swoje zajęcia takimi obiektami pozwalając na lepsze zrozumienie procesów i zjawisk.
Stosując multimedialne oprogramowanie edukacyjne przeznaczone przede wszystkim do samodzielnej pracy ucznia, nauczyciel dzięki tablicy interaktywnej cały czas kontroluje tok i tempo zajęć
oraz komentuje i wyjaśnia trudniejsze, niezrozumiałe dla uczniów zagadnienia. Niejednokrotnie zebranie potrzebnych do lekcji materiałów multimedialnych jest bardzo czasochłonne i wymaga pewnych umiejętności. Korzystając zaś z aplikacji prowadzący zajęcia używa gotowych materiałów multimedialnych.
2. Przygotowanie zestawu multimedialnego do pracy
Tablicę interaktywną można porównać z dużym ekranem obsługiwanym za pomocą palca lub
specjalnego pisaka (bardzo duży tablet), dzięki temu osoba stojąca przy tablicy ma możliwość obsługiwana komputera, uruchamiania dowolnych programów, czy tak jak w przypadku tradycyjnych tablic, pisania i rysowania. Aby można było wykorzystywać możliwości interaktywne tablicy potrzebujemy trzech urządzeń: projektora, komputera, no i oczywiście samej tablicy.
2.1. Elementy zestawu interaktywnego
Wideoprojektor
Urządzenie to jest odpowiedzialne za wyświetlanie obrazu na powierzchni tablicy. Tablica działa
jak zwykły ekran, czyli po prostu odbija światło z wideoprojektora. W związku z czym może współdziałać z każdym projektorem cyfrowym. Należy zwrócić uwagę, że to od jego parametrów zależy
jakość obrazu.
Komputer
Komputer jest urządzeniem, które podłączamy do wideoprojektora i do samej tablicy. Może to
być komputer stacjonarny lub przenośny (typu notebook). Bardzo ważne aby spełniał co najmniej
minimalne wymagania, które stawia producent tablicy. Na komputerze musimy zainstalować oprogramowanie dostarczane z tablicą, z tego względu komputer musi mieć na tyle zasobów (moc obliczeniową procesora, wielkość pamięci podręcznej, wolne miejsce na dysku twardym), aby móc obsłużyć tą aplikację.
Tablica interaktywna
Obecnie na rynku znajdziemy wiele różnych rodzajów tablic. Przede wszystkim urządzenia te różnią się technologią, jaka jest wykorzystana do odczytywania, gdzie w danej chwili dotykamy tablicę.
Bez zbędnego skupiania się na aspektach technicznych możemy podzielić tablice na:
•
•
dotykowe, które możemy obsługiwać (dotykać) za pomocą palca (oczywiście możemy trzymać w ręku na przykład długopis lub wskaźnik i również obsługiwać tablicę),
z pisakiem elektronicznym (bez tego specjalnego pióra tablica nie działa).
Dodatkowe informacje - porównanie technologii tablic interaktywnych:
http://www.trappa.pl/PL/13/Technologia/
http://www.agraf.com.pl/userFiles/solutions/pdf/Tablica_interaktywna_bez%20tajemnic.pdf
Podział marek tablic interaktywnych ze względu na technologię:
http://www.interaktywne.eu/podstrona/26/technologie-w-tablicach-interaktywnych
2.1.1. Spotykane rozwiązania montażu zestawów interaktywnych w klasach lekcyjnych
2.1.1.1.
Tablica na podstawie jezdnej
Przed planowaną lekcją musimy przytoczyć do klasy tablicę. Projektor i komputer ustawić na ławce lub biurku (może to być również specjalny stolik pod projektor). Łączymy wszystkie elementy za
pomocą odpowiednich przewodów. Koniecznie należy pamiętać aby zabezpieczyć kable (np. poprzez
przyklejenie ich taśmą do podłogi) lub rozmieścić tak, aby nikt o nie przypadkowo się nie potknął.
Rysunek 1 Schemat pokazujący wielkość cienia rzucanego
na tablicy przez nauczyciela
Rysunek 2 Przykładowa instalacja - tablica na podstawie
jezdnej
Wady i zalety rozwiązania:
+ tablica jest mobilna więc możemy ją przemieszczać z klasy do klasy według potrzeb,
+ możliwość innego niż tradycyjny sposobu zaaranżowania przestrzeni w sali lekcyjnej,
+ możliwość regulacji wysokości tablicy od podłogi (w przypadku zamontowania tablicy na ścianie
jest to raczej niemożliwe),
- więcej czasu i pracy wymaga przygotowanie zestawu przed rozpoczęciem lekcji,
- niebezpieczeństwo potknięcia się o przewody (konieczność ich zabezpieczenia).
2.1.1.2.
Tablica przymocowana do ściany w klasie
Przy takim rozwiązaniu jest kilka sposobów montażu projektora. Najprościej jest podstawić go na
ławce lub na stoliku przed tablicą. Innym rozwiązaniem jest zamontowanie projektora na stałe na
specjalnym uchwycie. W zależności od rodzaju projektora może on być montowany do sufitu (projektor tradycyjny) lub do ściany nad tablicą (projektor o krótkiej lub ultrakrótkiej ogniskowej).
a) projektor nie zamontowany
+ projektor może być wykorzystywany do innych celów niż praca z tablicą,
+ mniej czasu wymaga przygotowanie tablicy do pracy,
- brak możliwości regulacji wysokości,
- niebezpieczeństwo potknięcia się o przewody (konieczność ich zabezpieczenia).
b) projektor zamontowany do sufitu lub do ściany nad tablicą:
Dodatkowe informacje – poradnik sposoby montażu:
http://www.tablice.net.pl/artykuly/tablica-interaktywna-smart-board-w-mojej-klasie/
Zdjęcia przykładowych instalacji:
http://etechnologie.pl/produkty-i-uslugi/tablice-interaktywne/
Rysunek 4 Przykładowa instalacja - tablica zamontowana
na ścianie, projektor zamontowany na uchwycie sufitowym
W przypadku montażu projektora w ten sposób konieczne jest wykonanie pewnej minimalnej instalacji. Przewody nie mogą zwisać z sufitu lub ściany. Do projektora należy doprowadzić zasilanie
oraz należy go podłączyć do komputera. Najprostszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie wszystkich kabli w listwach mocowanych do ścian i sufitu. Taką instalację najlepiej powierzyć wyspecjalizowanej firmie lub doświadczonej osobie.
+ minimalny czas potrzebny na uruchomienie zestawu przed lekcją,
+ projektor jest praktycznie poza zasięgiem uczniów,
+ brak przewodów na podłodze (brak możliwości potknięcia się o nie),
+ minimalizacja cienia rzucanego na tablicę prze osobę stojącą przed nią,
- projektor nie może być wykorzystywany do innych celów niż praca z tablicą,
- brak możliwości regulacji wysokości.
Rysunek 6 Przykładowa instalacja - tablica zamontowana
na ścianie, projektor o ultrakrótkiej ogniskowej zamontowany na ścianie nad tablicą
2.1.2. Możliwość rozbudowy systemu kluczem do optymalizacji stylu pracy
Większość producentów tablic w swojej ofercie, obok tablic, posiada dodatkowe urządzenia pozwalające budować całe interaktywne środowisko nauczania. Być może kiedyś szkoła zdecyduje się
zakupić np. wizualizer lub tablet interaktywny, aby wzbogacić możliwości samej tablicy interaktywnej.
Dlatego warto sprawdzić, co jeszcze oferuje wytwórca tablicy.
2.1.2.1.
System audio
Stale powiększająca się baza materiałów interaktywnych i filmów
edukacyjnych oferuje treść wizualną z komentarzem audio lub niezbędną do
poznania właściwą wymową. Tu producenci zarówno materiałów
dydaktycznych jak i urządzeń audio dedykowanych do pracy w klasie
przygotowali niezbędne pomoce które zapewniają niezbędną jakość i głośność
dla każdego słuchacza w sali lekcyjnej.
Oferowane do edukacji zestawy głośnikowe przygotowane są pod
względem mocy i jakości dźwięku, aby jak najlepiej sprawdziły się w sali
Rysunek 7 Głośniki SBA
lekcyjnej.
Inną ciekawą zaletą stosowania oryginalnych akcesoriów jest możliwość dołączenia do nich, bez
zbędnych komplikacji, używanych już na zajęciach materiałów zgromadzonych na magnetofonach
kasetowych czy kasetach video (część materiału dostępnego jako pomoce naukowe nadal jest
przechowywana na nośnikach starszego typu).
2.1.2.2.
Kamera dokumentacyjna
Rysunek 8 Kamera dokumentacyjna SMART SDC 330
Korzystając na zajęciach z atlasów, książek, słowników lub odbitek należy przewidzieć w zestawie
interaktywnym urządzenie umożliwiające wyświetlenie na tablicy interaktywnej interesującego nas
zagadnienia. Przykładem może być kamera dokumentacyjna zintegrowana z systemem
interaktywnym. Taka konfiguracja zestawu umożliwia nauczycielowi wykorzystanie zarówno
dotychczasowych pomocy naukowych z nową formą interaktywnej aktywności na lekcji.
Dodatkowe informacje – Wizualizer czy kamera dokumentacyjna ?
http://www.tablice.net.pl/artykuly/wizualizer-czy-kamera-dokumentacyjna/
2.1.3. System zintegrowany
W szkołach można również spotkać urządzenia zintegrowane, które są kompletnym
rozwiązaniem zawierającym w sobie oprócz tablicy interaktywnej komputer, projektor i głośniki.
W rezultacie jest to zestaw który nie stawia barier użytkownikom, zarówno od strony sprzętowej jak
i oprogramowania (dostarczanym razem z tablicą interaktywną). Przygotowanie tablicy interaktywnej
do zajęć, ograniczy się do jednego przycisku na jej obudowie.
Rysunek 9 Schematyczne przedstawienie składowych zestawu interaktywnego
2.2.Przygotowanie zestawu multimedialnego do pracy
Interaktywna tablica jest częścią systemu, który składa się z komputera i projektora. Komputer
przesyła obraz z używanego programu do projektora. Projektor wyświetla obraz na interaktywnej
tablicy. Interaktywna tablica działa jako ekran monitora i urządzenie wejściowe - pozwala na sterowanie programami komputerowymi przez dotykanie jej powierzchni.
Rysunek 10 Podłączenie zestawu interaktywnego
2.2.1. Uruchamianie tablicy interaktywnej na przykładzie SMART Board
1. Upewnij się, że tablica interaktywna i projektor są podłączone do komputera w odpowiedni
sposób (przykład połączeń - patrz schemat).
2. Włącz tablicę i projektor, a następnie włącz komputer.
3. Wprowadź dane użytkownika i hasło, jeżeli to konieczne, używając klawiatury komputera.
Kiedy kontrolka stanu gotowości zmieni kolor na zielony, komputer i interaktywna tablica
nawiązały połączenie. SMART Board jest już czuła na dotyk i możesz uruchomić wszystkie
programy zainstalowane na przyłączonym komputerze.
Po uruchomieniu komputera, kontrolka stanu gotowości będzie świeciła w kolorze czerwonym, dopóki interaktywna tablica SMART Board i komputer nie nawiążą stałego połączenia. Jeżeli kontrolka stanu
gotowości świeci światłem ciągłym w kolorze zielonym, twój system pracuje poprawnie. Jeżeli kontrolka
stanu gotowości pulsuje albo świeci się w kolorze różnym od zielonego przez dłuższy czas, zajrzyj do instrukcji, aby uzyskać wskazówki, w jaki sposób usunąć usterki.
UWAGA: Ulokowanie kontrolki stanu gotowości jest zależne od modelu interaktywnej tablicy SMART
Board. Najczęściej znajduje się ona po prawej stronie półki na pisaki lub w dolnej części prawej krawędzi tablicy.
Kontrolka stanu gotowości w dolnej części prawej krawędzi
tablicy
Kontrolka stanu gotowości po prawej
stronie półki na pisaki
Rysunek 11 Przykłady umieszczenia na obudowie kontrolki stanu gotowości
2.2.2. Orientacja tablicy interaktywnej
Co to jest orientacja tablicy?
Orientacja tablicy interaktywnej zapewnia najwyższy możliwy poziom dokładności pisania
i dotyku. Czasami błędnie nazywa się ten proces kalibracją. Orientację tablicy należy przeprowadzić
za każdym razem, gdy projektor lub tablica interaktywna były przesuwane od czasu ostatniego użycia
lub gdy wskaźnik myszy nie jest prawidłowo zgrany z pisakiem, gdy dotykamy powierzchni. Orientacja tablicy na urządzeniach posiadających na swojej obudowie lub półce pod tablicą odpowiedni
przycisk (przyciski)
Rysunek 12 Przyciski półki na pisaki (SMART Board)
Rysunek 13 Przycisk orientacji tablicy umieszczony na stałe
na jej krawędzi (IPBoard)
Naciśnij i trzymaj jednocześnie przycisk klawiatury ekranowej i prawy przycisk myszy, dopóki nie
pojawi się ekran kalibracji tablicy lub naciśnij przycisk kalibracji na boku tablicy. Rozpocznij kalibrację
zgodnie z wyświetlanymi informacjami. Naciśnij zdecydowanie palcem lub pisakiem środek każdego
punktu (zwykle środek wyświetlonego krzyżyka)w pokazywanej kolejności.
Orientacja tablicy na urządzeniach nie posiadających specjalnego trwałego przycisku
Podejdź do komputera podłączonego do tablicy i naciśnij ikonę oprogramowania tablicy
w obszarze powiadomień, a następnie wybierz opcję Orientacja. Rozpocznij kalibrację zgodnie
z wyświetlanymi informacjami.
2
1
Rysunek 14 Orientacja tablicy QOMO
2.3. Podłączenie wizualizera (kamery dokumentacyjnej) do zestawu interaktywnego
Niezwykle interesującym rozwiązaniem, jest możliwość integracji wizualizera z tablicą interaktywną. W efekcie nauczyciel może na tablicy interaktywnej wyświetlić zadanie z książki
a następnie przywołany do tablicy interaktywnej uczeń rozwiązuje/uzupełnia je, pisząc bezpośrednio
na wyświetlonym obrazie.
Rysunek 15 Schemat podłączenia wizualizera do zestawu interaktywnego
Na rynku można spotkać bardzo wiele urządzeń tego typu. Najczęściej kamery to urządzenia, które najczęściej muszą być oddzielnie zasilane z gniazdka sieciowego oraz łączą się z komputerem za
pomocą przewodu USB. Na komputerze musi być zainstalowane oprogramowanie do posiadanego
urządzenia. Kamerę zwykle uruchamia się po uruchomieniu całego zestawu interaktywnego.
W przypadku rozwiązań systemowych gdy, tablica interaktywna i wizualizer pochodzą od tego
samego producenta, to program do tablicy współpracuje z kamerą dokumentacyjną, co pozwala na
wstawianie uzyskanych przez kamerę obrazów bezpośrednio do tej aplikacji. Sterowanie urządzeniem bezpośrednio z tablicy itp.
2.4. Podłączenie pilotów radiowych (systemu do zbierania i analizowania odpowiedzi
uczniów) do zestawu interaktywnego
Systemy do zbierania i analizowania odpowiedzi uczniów (również zwane systemami do testów /
głosowań) najczęściej składają się z nadajnika – odbiornika podłączanego do komputera za pomocą
gniazda USB oraz pilotów z własnym zasilaniem, które używają uczniowie odpowiadający na pytania
(rozwiązujący test). Najczęściej spotykane rozwiązania to piloty na podczerwień lub fale radiowe (tu
omawiane są te ostatnie z wymienionych).
Rysunek 16 Schemat połączeń systemu do testów do zestawu interaktywnego
Nadajnik – odbiornik łączy się z komputerem za pomocą złącza USB i jest prze to gniazdo zasilany.
Na komputerze musi być zainstalowane oprogramowanie do posiadanego systemu. Piloty są zasilane
przy pomocy własnych baterii i każdy ma swój indywidualny włącznik. System podłączamy po włączeniu całego systemu interaktywnego.
W przypadku rozwiązań systemowych gdy, tablica interaktywna i system do zbierania pochodzą
od tego samego producenta, to program do tablicy współpracuje z pilotami, co pozwala na wstawianie całych testów i innych sprawdzianów bezpośrednio na strony tego programu. Sterowanie urządzeniem bezpośrednio z tablicy systemem np. zdalne wyłączanie wszystkich pilotów jednym przyciskiem bez konieczności sprawdzenia każdego pilota osobno, czy został wyłączony itp.
2.5. Praca z tablicą w czasie lekcji – praktyczne wskazówki
Nie patrz w wiązkę światła emitowaną przez projektor. Poinstruuj
uczniów, żeby nie spoglądali, ani nie patrzyli na wiązkę światła.
Pozycja ciała
• Zachowuj otwartą pozycję ciała i staraj się obsługiwać tabliRysunek 17 Otwarta do słucę ręką, która znajduje się najbliżej niej.
chaczy pozycja ciała
• Kiedy zachodzi konieczność wskazania czegoś po drugiej od
Ciebie stronie tablicy interaktywnej, to najlepiej przejść na tą stronę tak, aby zachowując
otwartą pozycję ciała.
• Podczas pisania na tablicy interaktywnej stań z tego boku, który odpowiada Twoje dominującej ręce. Osoby praworęczne powinny stać po prawej stronie tablicy interaktywnej
(patrząc na tablicę) podczas pisania.
Sterowanie obiektami na tablicy
Najbardziej efektywne ułożenie dłoni podczas zaznaczania lub przesuwania obiektu na
tablicy to pozycja ręki powyżej lub poniżej obiektu, który chcesz przenieść lub dotknąć,
a nie dotykanie go na wprost. Dzięki temu dotykany obiekt jest widoczny dla publiczności
podczas manipulowania nim.
• Zapobiega to również rzucaniu cienia przez Twoją rękę i blokowaniu małych elementów,
takich jak przyciski nawigacyjne, przez co trudno je zobaczyć i dotknąć dokładnie.
Wykonywanie adnotacji
• Pisz dużymi literami. Pamiętaj, że na tablicy interaktywnej, zawsze można dodać kolejną
pustą stronę, aby pisać dalej.
• Nie bój się używać różnych kolorów w celu zogniskowania uwagi słuchaczy.
• Wybieraj kolory, które będą kontrastować z tłem. Na ciemnym tle, takim jak wideo,
czerwony to dobry wybór koloru.
• Unikać opierania nadgarstka dłoni podczas pisania na powierzchni tablicy interaktywnej.
•
3. Program do tablicy interaktywnej na przykładzie programu SMART Notebook
Na rynku znajdziemy dość pokaźną liczbę programów, których zadaniem jest współpraca z tablicą
interaktywną, umożliwienie przygotowania materiału na zajęcia lekcyjne, przeprowadzenie lekcji oraz
jej archiwizacja, ewentualne udostępnienie treści i notatek z lekcji uczniom. Zazwyczaj spotkamy
aplikacje dedykowane do konkretnych modeli tablic, ale coraz częściej pojawiają się programu „uniwersalne” nie związane z żadną marką tablic. Można je stosować na dowolnej tablicy interaktywnej.
Tu spotkamy rozwiązania zarówno płatne (np. RM Easiteach), jak i rozwiązania open source (np.
Open Sankore).
Dodatkowe informacje – RM Easiteach
http://easiteach.com/pol/
Dodatkowe informacje – Open Sankore
http://open-sankore.org/
Programy przygotowane przez producentów tablic interaktywnych są dostarczane razem
z urządzeniem (np. wraz z zakupem tablicy SMART Board otrzymamy aplikację SMART Notebook,
z urządzeniem Interwrite program Workspace itd.). Coraz więcej producentów dobrych i cenionych
u rozwiązań decyduje się na „uwolnienie” swoich aplikacji i daje możliwość ich zakupu do użytkowania na dowolnych tablicach innych producentów.
Oczywiście różnice i możliwości tych wszystkich aplikacji są bardzo duże. Jest niewiele takich, które są jednocześnie intuicyjne w obsłudze, posiadają dużo funkcji i dodatków (np. współpraca
z uczniami w chmurze, testy w chmurze, wyświetlanie i sterowanie obiektami 3D, widety sieciowe,
edytory gier, funkcje matematyczne i duża ilość elementów w galerii) i jednocześnie są ciągle rozwijane oraz dostosowywane do współczesnych potrzeb edukacyjnych.
3.1.Uruchamianie programu do tablicy interaktywnej
Program Notebookjest programem współpracującym z interaktywną tablicą. Działa jak
elektroniczny notatnik, służący do bezpośredniego przechwytywania oraz zapisywania notatek
i rysunków naniesionych na tablicę. Możesz importować grafikę, pliki tekstowe i obiekty
multimedialne do własnych plików w Notebook albo eksportować swoje pliki z Notebook w formacie
HTML, PDF, PowerPoint lub jako obrazy (np. w formacie JPG, GIF).
Aby uruchomić aplikację SMART Notebook (dalej nazywany NB) na komputerze kliknij dwa razy na ikonie programu NB znajdującą się na pulpicie. Otworzy się plik ww. aplikacji, który zawiera obszar roboczy, na którym możesz
umieszczać różne obiekty (tekst, swoje zapiski, rysunki, zdjęcia, figury geometryczne itp.) Plik aplikacji NB może zawierać praktycznie nieograniczoną liczbę Rysunek 18 Ikona
stron mieszczących się w obszarze roboczym do przeprowadzenia lekcji lub bloku aplikacji SMART
Notebook 15
tematycznego.
3.2.Narzędzia programu NB
Po uruchomieniu programu NB zobaczysz, oprócz białego tła strony w obszarze roboczym, trzy
różne paski interfejsu. Na samej górze znajduje się pasek menu tekstowego oraz dwa paski z ikonami
poziomy – pasek narzędzi i pionowy – zakładki boczne.
Pasek narzędzi
Pasek menu
tekstowego
Pasek zakładek bocznych
Strzałki przeniesienia pasków
na przeciwległą stronę
Opcja ukrywania
obszaru zakładek
bocznych
Rysunek 19 Okno programu SMART Notebook
Pasek menu tekstowego zawiera podobne polecenia jakie są dostępne w innych programach. Są
one przedstawione jako tekst. Kliknij element menu, który chcesz uaktywnić.
Pasek narzędzi zapewnia dostęp do narzędzi pomagających w pracy nauczyciela i najczęściej wykorzystywanych (podręcznych). Domyślnie przyciski na pasku narzędzi są uporządkowane według
funkcji. Gdy korzystasz z paska narzędzi, zauważysz, że po wybraniu narzędzia z panelu Narzędzia
obok pojawi się panel Kontekstowy pozwalający łatwo zmieniać właściwości narzędzia.
panel działań
panel dodatków
panel narzędzi
panel kontekstowy
Rysunek 20 Pasek narzędzi w SMART Notebook
Pasek narzędzi możesz dowolnie dostosowywać do swoich wymagań poprzez dodawanie lub
usuwanie poszczególnych ikon. Do tego służy ikona w kształcie koła zębatego na końcu tego paska.
Poszczególne elementy można przenosić pomiędzy paskiem a oknem dostosowywania paska (w obie
strony). Nie zapomnij nacisnąć przycisku Gotowe, aby zmiany zostały zachowane. Zawsze też możesz
Przywrócić domyślny pasek narzędzi.
Panel boczny:
• Kliknij zakładkę Sortownik stron, żeby wyświetlić miniatury poszczególnych stron
w pliku programu NB, przejść do innej strony lub zmienić kolejność stron.
• Kliknij zakładkę Galeria, żeby uzyskać dostęp do kolekcji własnych stron, gotowych
obrazów, animacji Flash i filmów, które możesz dodać do pliku programu NB.
• Kliknij zakładkę Załączniki, żeby dodać hiperłącza do innych aplikacji lub załączniki
w odpowiadających im formatach.
• Kliknij zakładkę Właściwości, żeby sformatować kształty, obiekty i tekst.
• Kliknji w zakładkę Dodatki, aby dodać do pliku NB dodatkowe funkcje, taki jak GeoGebra, Mechanizm tworzenia aktywności, Nagrywarka lekcji.
3.3.Pisanie w NB
Po uruchomieniu NB widzisz białe tło strony w obszarze roboczym. Podstawową funkcją tej aplikacji jest możliwość pisania i rysowania po białym tle. W tym celu wystarczy wybrać narzędzie Pióra z
Panelu narzędzi, a w Panelu kontekstowym rodzaj Pióra np. Pióro, a potem kolor cyfrowego atramentu i teraz zacznij pisać dotykając powierzchni tablicy.
Rysunek 21 Wybór rodzaju Pióra
Ten rodzaj prowadzenia zapisków nad tradycyjną tablicą pozwala na:
•
•
•
łatwe zapisywanie i rozsyłanie notatek oraz rysunków do uczniów,
przesuwanie i ustawianie swoich notatek zgodnie z potrzebami ,
zapomnienie o braku miejsca do pisania i dodawanie nowych stron do pliku z kolejnymi zapiskami.
Typy dostępnych piór
Po wybraniu ikony Pióra wyświetli nam się lista dostępnych różnych rodzajów piór:
•
•
•
•
•
•
•
•
Pióro – zwykłe pióro, gdzie we właściwościach możemy zmieniać jego kolor, grubość i styl linii,
Pióro kaligraficzne – wygląd cyfrowego atramentu przypomina kształt liter pisanych stalówką (według autorów aplikacji ma poprawiać
czytelność napisanego odręcznie tekstu),
Kredka – ślad tego pióra przypomina kredkę
świecową,
Zakreślacz – służy do tego samego co tradycyjny zakreślacz – pozwala wyróżniać tekst (litery,
słowa lub zdania), który jest widoczny z pod jego kolorowego śladu (zachowuje przeźroczystość),
Pióro tekstowe – rozpoznaje pisane odręcznie
litery, słowa i całe zdania i zamienia na tekst
maszynowy oraz pozwala na edytowanie tekstu
poprzez znaki edytorskie (np. pionowa kreska
między znakami wstawia spację, przekreślenie
liter usuwa je itp.),
Pióro kreatywne – ślad pióra ma różne kolorowe kształty (można rysować buźkami lub
gwiazdkami itp.),
Pędzel malarski – ślad pióra przypomina malowanie pędzlem,
Magiczne pióro – ma trzy funkcje: narysowanie
prostokąta na przykład na zdjęciu powiększa
zakreślony fragment, narysowanie koła uruchamia funkcję reflektor (zakreślony obszar jest
jakby podświetlony, a reszta obszaru roboczego
Rysunek 22 Zestawienie typów piór
jest zaciemniona), narysowanie innego kształtu
niż opisane powyżej powoduje, że ślad pióra blaknie po pewnym czasie, który można regulować
we właściwościach.
Usuwanie cyfrowego atramentu
Do wycierania cyfrowego atramentu z obszaru roboczego służy narzędzie Gumka (wyciera tylko
obiekty napisane piórami, ale po rozpoznaniu kształtu
lub tekstu już nie). Gumka ma trzy stopnie gradacji obszaru wycierania od najmniejszej (do wycierania np.
drobnych szczegółów) do bardzo dużego.
Rysunek 23 Narzędzie gumka
Możesz użyć opcji Edytuj > Wyczyść atrament ze
strony, żeby skasować atrament bez usuwania innych obiektów. Opcja ta jest przydatna, gdy chcesz
usunąć notatki przed użyciem pliku na kolejnej lekcji. Możesz również przywrócić stan strony
z ostatniego zapisu wybierając Edytuj > Resetuj stronę.
3.4.Zapisywanie pliku NB
Możesz zapisywać swoje notatki powstałe na stronach NB jako pliki na dysku twardym komputera wybierając z menu tekstowego Plik > Zapisz lub Plik > Zapisz jako. Pamiętaj, że wybór opcji Zapisz
spowoduje zastąpienie pliku zapisanego na dysku wersją, na której aktualnie pracujesz. Zastosowanie
opcji Zapisz jako umożliwi zmianę nazwy zapisywanego pliku NB oraz wskazanie miejsca jego zapisu
na odpowiednim dysku i we wskazanym katalogu. W tym celu musimy zastąpić nazwę pliku swoja
nową oraz wybrać miejsce docelowe zapisu poprzez wskazanie katalogu na dysku.
3.5.Praca z obiektami
Adnotacje i rysunki sporządzane cyfrowym atramentem są obiektami na stronie roboczej aplikacji
NB. Możesz je przesuwać, obracać oraz zmieniać ich wielkość. W tym celu musisz zaznaczyć obiekt
poprzez kliknięcie na nim strzałką lub poprzez dotknięcie go na powierzchni tablicy interaktywnej.
Uchwyt obrotu
Menu obiektu
Uchwyt zmiany rozmiaru
Rysunek 25 Wygląd zaznaczonego obiektu
Jeśli naciśniesz na obiekt i zamiast strzałki menu obiektu pojawi się
symbol kłódki, oznacza to, że obiekt został zablokowany. W celu edycji
konieczne jest jego odblokowanie. Naciśnij rozwijane menu obiektu
i wybierz Blokowanie > Odblokuj, żeby odblokować obiekt.
Istnieje możliwość zaznaczenia kilku obiektów na stronie. Poprzez
przeciągnięcie palca po przekątnej lub za pomocą myszki klikając obiekty
do zaznaczenia i trzymając równocześnie przycisk CTRL na klawiaturze
komputera.
Aby skasować obiekt lub obiekty należy go lub je zaznaczyć, a potem
w menu kontekstowym wybrać polecenie Usuń. Innym sposobem jest po
zaznaczeniu kliknąć ikonę Usuń na Pasku narzędzi.
Rysunek 24 Zaznaczanie kilku obiektów poprzez przeciągnięcie po przekątnej
Możesz usunąć wszystkie obiekty ze strony czyszcząc stronę Edytuj > Wyczyść stronę. Żeby skasować ze strony zablokowany obiekt, musisz go najpierw odblokować.
3.6.Strony w NB
Pisząc lub rysując na stronie NB w obszarze roboczym zauważyłeś na pewno, że Twoje rysunki pojawiają się na miniaturze strony w zakładce Sortownika stron. Każdy plik programu SMART Notebook
składa się z serii stron, posiadających własne obiekty, właściwości i ustawienia. Na stronach możesz
dodawać obiekty rysowane odręcznie, kształty geometryczne, proste linie i łuki, tekst, grafikę, obiekty Flash i tabele.
Gdy prezentujesz lekcję, możesz wyświetlać poszczególne strony po kolei lub w dowolnym momencie wybrać dowolną stronę do pokazania. Miniatura każdej strony pojawia się w Sortowniku
stron. Używając Sortownika stron lub poleceń z menu możesz wyświetlić stronę, wstawić pustą stronę, dodać kopię istniejącej strony, a także skasować stronę.
Wstawianie pustej strony w NB bezpośrednio po stronie w tej chwili aktywnej.
Usuwanie obecnie aktywnej strony.
Sterowanie wyświetlaniem stron.
Wyświetlanie poprzedniej strony NB.
Wyświetlanie następnej strony (jeżeli aktywna jest ostatnia strona w pliku, to
użycie tego przycisku dodaje kolejną stronę za aktywną stroną).
Cofanie ostatnio wykonanej czynności.
Ponowne wykonanie ostatnio cofniętej czynności.
Kolejność stron możesz dowolnie ustawiać w zakładce Sortownika stron przesuwając według
wybranego porządku za pomocą mechanizmu złap – przeciągnij i upuść. Przesuwając wybrana stronę
nad pozostałymi pojawiać się będzie niebieski pasek informujący, gdzie trzeba upuścić miniaturę
przesuwanej strony, aby znalazła się pomiędzy wybranymi slajdami.
W NB działa bardzo praktyczna funkcja pozwalająca na klonowanie strony. Możesz ją wykorzystać w czasie gdy przygotowujesz ćwiczenie interaktywne dla swoich
uczniów i chcesz umieścić za nim slajd z poprawnym rozwiązaniem. Dzięki tej funkcji
nie musisz robić dwóch ćwiczeń na kolejnych stronach. Jedną stronę z zadaniem po
prostu klonujesz i rozwiązujesz. Aby zastosować wyżej opisana funkcję, otwórz zakładkę Sortownik stron. Kliknij rozwijane menu strony (trójkąt w +-*prawym górnym
rogu – podobnie jak w przypadku obiektów), którą chcesz sklonować, a następnie
kliknij Sklonuj stronę. To menu zawiera jeszcze szereg przydatnych funkcji: Usuń
stronę, Resetuj stronę itp.
3.7.Wpisywanie tekstu na stronę NB
W celu wpisywania tekstu możesz posłużyć się narzędziem Tekst
z paka narzędzi. Również istnieje możliwość wklejenia zaznaczonego
tekstu z pliku edytora tekstu lub strony WWW korzystając z funkcji
Rysunek 27 Ikona
narzędzia Tekst
CTRL+C, a w pliku NB CTRL+V. Wklejony bądź wpisany tekst możesz Rysunek 26 Przeedytować w dowolny sposób tak jak w zwykłym edytorze tekstu noszenie strony z
nr 5 pomiędzy 2 i 3
wybierając krój, wielkość, kolor czcionki oraz sposób wyrównania tekstu w oknie
tekstowym.
Rysunek 28 Menu narzędzia Tekst
3.8.Dodawanie obiektów z Galerii NB
W Panelu bocznym w zakładce Galeria mamy do
dyspozycji cztery katalogi główne (Moja zawartość,
Zasadnicze składniki galerii, Lesson Activiti Toolkit 2.0
i Lasson Activity Exampels) z obszerną zawartością kolekcją
obrazów i obiektów multimedialnych, które można
wykorzystać na stronach z treścią lekcji. Możesz również
wstawiać obrazy i materiały multimedialne z dysku
komputera lub kamery dokumentacyjnej SMART Document
Camera, a także wykorzystywać narzędzie przechwytywania
ekrany do uzyskiwania obrazów.
Zawartość Galerii pokazuje się w dwu oknach.
W górnym widzimy galerię w strukturze katalogów
i podkatalogów. W dolnym zawartość poszczególnych elementów jako miniatur. W celu wstawienia danego obiektu
wystarczy przeciągną miniaturę na obszar roboczy.
Galerię można przeszukiwać na dwa sposoby. Pierwszy
to przeglądanie jej zawartości krok po kroku. Drugi poprzez
wyszukiwanie słów kluczowych w polu Wpisz wyszukiwane
terminy tutaj i naciśnięcie klawisza Enter na klawiaturze.
Przeglądanie wyników wyszukiwania
Wyniki wyszukiwania, zgodne z wybranymi przez ciebie
kryteriami, są wyświetlane w postaci obrazów miniatur. Obrazy Rysunek 29 Widok Galerii (katalogi i ich zawartość)
miniatur oraz zasoby Galerii są uporządkowane w cztery kategorie jako: Foldery powiązane, Obrazy i tła, Interaktywne i multimedia, Pliki i strony programu Notebook.
Jeżeli np. szukasz używając słowa kluczowego kwadrat, w polu Foldery powiązane widoczne będą
wszystkie foldery Galerii powiązane ze słowem kluczowym, dostarczając dodatkowych informacji. Naciśnij
dwukrotnie miniaturę folderu, aby obejrzeć jego zawartość.
Miniatury wyświetlane w obszarze Obrazy i tła zawierają rysunki i fotografie. Przeciągnij jeden element
galerii na obszar roboczy, aby wykorzystać go na lekcji
(lub zmodyfikować jego parametry).
Interaktywne i multimedia zawiera trzy rodzaje
obiektów: pliki programu Adobe Flash, pliki wideo
i obiekty dźwiękowe. Elementów z tej części Galerii
używa się do uatrakcyjnienia lekcji lub prezentacji multimediami.
Podobne obiekty można znaleźć w grupie Pliki i strony
programu Notebook.
Miniatury plików stworzonych w programie Notebook są wyróżnione przez kółka segregatora po lewej
stronie obrazu miniatur. Przeciągnij miniaturę na obszar roboczy, aby dodać stronę lub serię stron, takich
jak gotowa lekcja, do twoich aktualnych zasobów. Pliki
Notebook mogą być bezpośrednio załadowane po
aktywnej stronie Notebook.
Miniatury stron w programie Notebook są rozpoznawalne przez zagięte rogi w prawej górnej części.
Przeciągnij miniaturę na obszar roboczy, aby przygotować nową stronę z tłem do pisania dla uczniów. Będzie to np. ćwiczenie w rozpoznawaniu figur geometrycznych.
3.9.
Projektowanie zajęć
lekcyjnych
Zajęcia lekcyjne powinny być zaplanowane pod
względem treści oraz wyglądu. Podstawowa wiedza
o projektowaniu lekcji i praktyczna znajomość, w jaki sposób powiązać interaktywne właściwości
tablicy z wykorzystaniem programu Notebook, pomaga przygotować zajęcia lekcyjne, spełniające
wymagania programu nauczania i wzbudzające zainteresowanie uczniów. Będziesz miał pewność, że
twoje lekcje będą przebiegały płynnie.
Treść
Prezentacja
Kiedy już zdecydujesz, czego chcesz uczyć na zajęciach, przygotuj stronę tytułową i nanieś swoje
nauczycielskie notatki na początku przygotowywanej lekcji. Tytuły i twoje notatki pozwalają skoncen-
trować się na temacie zajęć i przekazują ważne informacje również każdemu innemu nauczycielowi,
który będzie korzystał z ćwiczeń lekcyjnych przygotowanych przez ciebie. Możesz prześledzić przykłady, w jaki sposób inni nauczyciele projektują swoje lekcje, na edukacyjnej stronie internetowej
http://www.tablice.net.pl/lekcje/.
Tworzenie materiałów
Twoja lekcja zapewnie składać się będzie ze stron zawierających treści i ćwiczenia interaktywne.
Na pewno przed pierwszym samodzielnym przygotowaniem treści zajęć w programie NB dużym ułatwieniem będzie stworzenie prostego planu. Wcześniej przemyślane zajęcia ułatwią twórczą pracę,
jak i same przeprowadzenie lekcji. Ponadto przyniosą większą korzyść uczniom.
Rysunek 30 Propozycja wyglądu planu zajęć w NB
Ustawienie parametrów twojej strony
W momencie, kiedy masz pomysł na ćwiczenia lekcyjne z wykorzystaniem programu Notebook,
musisz zaprojektować swoją stronę. Jednym
z pierwszych kroków jest decyzja o kolorze tła. Pamiętaj wybierając kolor, że bardzo jasne i jaskrawe
kolory mogą rozpraszać uwagę słuchaczy i odciągnąć ich od koncentracji na głównym zagadnieniu,
ponieważ będą zwracali uwagę na barwę tła. Jaskrawy kolor żółty wydaje się odpowiednim wyborem, ale również może odciągać uwagę od innych
elementów na twojej stronie. Wykorzystuj właściwości jaskrawych kolorów dla podkreślenia najważniejszych informacji na twojej stronie programu
Notebook, do których chcesz przyciągnąć uwagę
uczniów.
Ustaw kolor tła przez wybranie: Format > Strona > Ustaw wypełnienie tła z menu tekstowego
programu Notebook. Ukaże się paleta kolorów, z której będziesz mógł wybrać kolor tła dla swojej
strony.
Następnie powinieneś wybrać krój czcionki, co zdecyduje o wyglądzie tekstu w programie Notebook. Na przykład: Times New Roman, Comic Sans czy Arial, nadają tekstom bardzo różny wygląd.
Rysunek 31 Przykładowe kroje czcionek
Jeżeli to możliwe, staraj się używać jednego rodzaju kroju czcionki w swoich ćwiczeniach lekcyjnych. Rozmaitość kroju czcionek może odwracać uwagę słuchaczy od głównego tematu lekcji
i ważnych zagadnień.
Weź pod uwagę rozmiar i kolor tekstu, którego będziesz używał w czasie wszystkich ćwiczeń
w klasie. Właściwy wybór ułatwi uczniom czytanie tekstu na twojej stronie programu Notebook. Kiedy zdecydujesz, jak twój tekst powinien wyglądać, upewnij się że zastosowałeś tę samą metodę
w odniesieniu do pozostałych stron w Notebook, aby przechodzenie do następnej strony było wizualnie płynne.
Ogólne zasady doboru czcionek:
• Tytuły powinny być nie mniejsze niż 28 punktów i pogrubione.
• Czcionka używana do pisania zdań i paragrafów powinna mieć ten sam krój co tytuł,
w rozmiarze 22 punktów, niepogrubiona.
• Upewnij się, że kolor czcionek nie utrudnia czytania i jest wyraźnie widoczny na wybranym tle.
Użycie zbyt wielu krojów czcionki
czyni tekst trudnym do odczytania.
UWAGA: Treść twojej lekcji jest ważniejsza niż dobór kolorów. Lepiej zastosować czarne czcionki
na białym tle, niż stracić mnóstwo czasu na dobieranie kolorów.
Dodawanie elementów interaktywnych
Jedną z zalet programu Notebook jest możliwość zmiany obiektów na stronie. Ta część poradnika
koncentruje się na niektórych z wielu rozmaitych sposobów zaprojektowania interaktywnej lekcji, aby
zainteresować uczniów.
Ujawnij odpowiedź
Jedną z najszybszych dróg do nadania lekcji interaktywności jest ukrycie odpowiedzi na pytanie
pod jakimś obiektem na stronie programu Notebook. Poniżej opisane są trzy różne metody, które
możesz wykorzystać przy projektowaniu ćwiczeń typu „ujawnij odpowiedź”.
Przesuń i ujawnij odpowiedź
Jedną z metod przygotowania ćwiczenia typu „ujawnij” jest schowanie odpowiedzi pod innym
obiektem.
1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź.
2 Nakreśl prostokąt i wypełnij go kolorem, żeby można było ukryć odpowiedź.
3 Naciśnij dwa razy na jakąś figurę, np. prostokąt, i wypisz tekst do tej figury – upewnij się, że
tekst jest innego koloru niż ta figura.
4 Napisz: Przesuń figurę, żeby zobaczyć odpowiedź – musisz dołączyć instrukcję do tego ćwiczenia, aby inni nauczyciele korzystający z twojego projektu, potrafili przeprowadzić lekcję. Bez tej
instrukcji, ktoś może przypuszczać, że sam powinien wpisać odpowiedź na figurze zamiast ją przesunąć w celu ujawnienia odpowiedzi.
UWAGA: Dobrą zasadą jest wybrać: Kolejność > Przenieś na przód z rozwijanego menu każdego
obiektu, aby zakryć odpowiedź. W ten sposób zyskujesz pewność, że uczniowie nie będą widzieli odpowiedzi aż do czasu, kiedy sam im ją pokażesz.
5 Przesuń figurę, aby ujawnić odpowiedź.
Przed
Po
Wymaż i ujawnij odpowiedź
Następnym sposobem ujawnienia odpowiedzi jest użycie narzędzia Gumka (
).
1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź.
2 Użyj pisaka w celu zakrycia odpowiedzi cyfrowym atramentem.
3 Wybierz cyfrowy atrament w kolorze identycznym jak tło ekranu. Na przykład: jeżeli tło ekranu jest białe, to posłuż się białym cyfrowym atramentem.
4 Wybierz Gumkę i wymaż cyfrowy atrament. Gumka wymaże tylko atrament. Nic, co zostało
wpisane z klawiatury, nie może być wymazane za pomocą Gumki.
WSKAZÓWKA: Korzystając z opisanej wyżej metody, dobrze jest dodać odpowiednią informację
dla uczniów i nauczycieli, żeby wiedzieli, że muszą użyć gumki, żeby wyświetlić odpowiedź.
Przed
Po
Ujawnij odpowiedź za pomocą cienia ekranu (
)
Trzecim sposobem ujawnienia odpowiedzi jest posłużenie się funkcją cienia ekranowego.
1 Wypisz swoje pytanie i odpowiedź
2 Naciśnij ikonę Pokaż/ukryj cień ekranu na pasku narzędziowym programu Notebook.
3 Przesuń Cień ekranu tak, że tylko odpowiedź na twoje pytanie jest zakryta.
4 Gdy już jesteś gotowy, przesuń Cień ekranu tak, aby nie zakrywał odpowiedzi na pytanie. Ta
czynność jest podobna do posłużenia się kartką papieru w celu zakrycia odpowiedzi, która byłaby
wyświetlona przez projektor.
UWAGA: Kiedy otworzysz plik Notebook – cień ekranu będzie zakrywał tę samą powierzchnię,
którą zasłaniał wcześniej – będziesz mógł kontynuować dyskusję na temat zawarty w twoim pliku,
dokładnie od miejsca, w którym ją przerwałeś.
Przed
Po
Przed
Po
Identyfikacja i oznaczanie obiektów
Metoda przeciągnij i upuść
Metoda przeciągnij i upuść jest świetnym sposobem sprawdzenia umiejętności twoich uczniów
i poziomu realizacji założonych przez ciebie celów nauczania.
Aby posłużyć się metodą przeciągnij i upuść, dodaj obiekt, który chcesz oznakować, do swojego
obszaru roboczego. Ten obiekt może pochodzić z zasobów Galerii w programie Notebook, z grupy
Moja zawartość albo może to być grafika, którą importowałeś z menu Wstaw. Użyj rozwijanego menu
obiektu, aby go oznakować i trwale umiejscowić w wybranym przez ciebie miejscu na ekranie.
Następnie, przygotuj etykietki do swojego schematu i ustaw je na dole strony w Notebook. Poproś któregoś z uczniów, żeby przeciągnął etykietkę z nazwą do odpowiedniego miejsca na lub przy
grafice (obiekcie).
Przesuń etykietki do odpowiednich części schematu
Możesz dodać łącze do swojego obiektu, takiego np. jak na powyższym rysunku (ludzkiego oka),
do następnej strony w programie Notebook, na której znajdują się odpowiedzi. Ta strona pomoże
każdemu, z kim współdzielisz ten plik, w odnalezieniu poprawnej odpowiedzi.
Metoda przeciągnij i upuść może być używana z powodzeniem na lekcjach przygotowanych wyłącznie z użyciem tekstu. Na przykład: można przeciągać zdarzenie historyczne do wybranej daty,
albo definicje do listy słów.
Dobierz słowa do ich definicji
Klonowanie nieskończone obiektów
Klonowanie nieskończone pozwala skopiować ten sam obiekt
nieograniczoną liczbę razy, bez konieczności ciągłego używania
rozwijanego menu. Ta funkcja pozwala również przechowywać na
dysku mniejsze pliki, w porównaniu z plikami utworzonymi przy
pomocy funkcji Kopiuj i Wstaw w odniesieniu do tego samego
obiektu. Mniejsze pliki są łatwiejsze do dalszego ich przekazywania
współpracownikom.
W celu wielokrotnego kopiowania obiektu, wykonaj następujące czynności:
1 Wybierz dowolny obiekt.
2 Naciśnij na rozwijane menu obiektu.
3 Wybierz opcję Klonowanie nieskończone.
4 Naciśnij na obiekt, potem ciągnij go, żeby utworzyć identyczny obiekt.
Używanie tego samego obiektu do wielu odpowiedzi
Naciśnij, aby utworzyć
identyczny obiekt
Jedną z zalet funkcji klonowania nieskończonego jest możliwość zastosowania metody ciągnij
i upuść jednocześnie do wielu poprawnych odpowiedzi.
Ustaw każdą cyfrę na linii, z której możesz wyUżywaj tych samych cyfr wielokrotnie, aby
brać ją do klonowania nieskończonego
wstawić poprawną odpowiedź
Nadaj nazwy elementom grafiki
Nie odchodź od tematu
Kolejną zaletą funkcji wielokrotnego kopiowania obiektów jest utrzymywanie informacji
w określonym kontekście. Bardzo przydatna zaleta do przeprowadzania lekcji opartych na treściach
tekstowych.
Ustaw każdą literę danego słowa na wielokrotne kopiowanie. Ciągnij litery do rożnych miejsc na
stronie, aby stworzyć anagramy. Oryginalne słowo powinno pozostawać na swoim miejscu. Możesz
także nastawić zegar, aby uatrakcyjnić lekcję. Interaktywny zegar jest dostępny w zasobach Galerii.
Używanie dźwięku
Program Notebook pozwala rozbudzić zainteresowania uczniów przez użycie dźwięku na lekcjach.
To także dobry sposób, aby uczniowie słuchali i wypowiadali się na różne tematy (np. podczas historycznej pogadanki), co jest znacznie dla nich korzystniejsze niż samo czytanie.
Wyszukaj w Galerii programu Notebook odpowiednich obiektów dźwiękowych. Spróbuj podać
słowo kluczowe dźwięk, aby sprawdzić, co jest dostępne w Galerii. Dołącz pliki MP3 ze swojego komputera do obiektu przez naciśnięcie na rozwijane menu tego obiektu, a potem wybierz opcję Dźwięk.
Dźwięk jako narzędzie wspomagające (lekcję/prezentację)
Jedną z możliwości użycia dźwięku jest zastosowanie go w sytuacji, gdy uczeń dotknie jakiegoś
obiektu. Dodaj nagrane brawa, które będzie towarzyszyć poprawnej odpowiedzi oraz nagrane słowa
Spróbuj jeszcze raz, towarzyszące niepoprawnym odpowiedziom.
Przechwytywanie informacji
Pasek narzędziowy przechwytywanie obrazu pozwala na przechwycenie obiektu, np. cyfrowej fotografii z Internetu, do strony programu Notebook. Aby mieć dostęp do paska narzędziowego przechwytywanie obrazu, naciśnij przycisk Pasek narzędzia przechwytywania ekranu (ikona aparatu fotograficznego) na pasku narzędziowym programu Notebook. Zawsze przestrzegaj praw autorskich.
Przycisk
Sposób wykorzystania
Naciśnij i ciągnij, aby zakreślić prostokątną część ekranu, którą chcesz przechwycić. Zwolnij nacisk po zaznaczeniu obszaru.
Naciśnij w oknie, które chcesz przechwycić. Zwolnij nacisk, gdy ukaże się zaznaczenie okna.
Przejdź do ekranu, który zamierzasz przechwycić, a potem naciśnij przycisk,
aby przechwycić obraz całego ekranu.
Naciśnij i ciągnij, aby zakreślić nieregularny kształt wokół powierzchni, którą
zamierzasz przechwycić. Zwolnij nacisk po zakreśleniu wybranej powierzchni.
Linki internetowe
Możesz, przyłączyć każdy obiekt do strony internetowej, do innej strony programu Notebook, do
pliku typu wideo klip albo do innego elementu multimedialnego, który znajdziesz pod zakładką Załączniki.
Wybierz Łącze z rozwijanego menu obiektu, a następnie wybierz link internetowy, do którego
chcesz dodać swój obiekt z okna dialogowego Wstaw łącze.
Masz możliwość wyboru: czy czynność powiązania obiektu uruchomisz przez ikonę w dolnym lewym rogu tego obiektu, czy też przez naciśniecie samego obiektu. Kiedy dokonasz powiązania swojego obiektu i zaznaczenia przy pomocy ikony, to będzie dla wszystkich oczywiste, że takie powiązanie
istnieje. Upewnij się, że utworzyłeś link internetowy przez dodanie instrukcji, albo użycie koloru niebieskiego i podkreślenie tekstu. Możesz użyć ikony w narożniku swojego obiektu, ale to może spowodować utratę przejrzystości strony. Wybierz raczej nadanie twojemu obiektowi statusu linku internetowego.
Przycisk
Sposób wykorzystania
Powiąż obiekty, zapisane w programie Notebook, z odpowiednimi stronami
internetowymi. Podaj autora oraz zakres tematyczny, aby inne osoby mogły się
zorientować w zawartości Twojej strony w programie Notebook.
Powiąż z inną stroną wewnątrz pliku Notebook. Możesz użyć tego rodzaju
powiązania, kiedy zadajesz pytania. Na przykład: zadajesz pytanie, a potem prosisz ucznia o wybranie obiektów, które mogą być poprawnymi odpowiedziami.
Obiekt zawierający poprawną odpowiedź może być powiązany z linkiem, na
którym uczeń znajdzie nagrodę. Natomiast obiekt zawierający niepoprawną
odpowiedź – z zachętą do ponowienia próby.
Powiąż z plikiem na twoim komputerze, który jest powiązany z tematem
twojej lekcji (albo prelekcji). Na przykład: możesz powiązać stwierdzenia zawarte w pliku Notebook z plikiem w Microsoft Word lub Excel, który podaje dokładne określenia czy wyjaśnienia.
Powiąż z plikami, które magazynujesz pod zakładką Załączniki. Niektórzy nauczyciele trzymają w tym miejscu pliki wideo. Powiązanie tych plików bezpośrednio z obiektem na stronie Notebook, umożliwia łatwo uruchamiać powiązane pliki wideo bez otwierania zakładki Załączniki, albo podczas prezentacji w
trybie pełnoekranowym.
3.10.
Przydatne linki dla nauczycieli wykorzystujących tablicę
interaktywną
•
www.tablice.net.pl
Strona dla nauczycieli, którzy korzystają z tablic interaktywnych SMART Board. Zawiera aktualne
informacje, w tym: artykuły dot. wykorzystania tablic w edukacji, informacje o urządzeniach interaktywnych, sposoby rozwiązania najczęściej spotykanych problemów, dostęp do 600 lekcji
w oprogramowaniu SMART Notebook udostępnionych przez nauczycieli wraz z możliwością dodawania własnych lekcji do bazy, materiały szkoleniowe, dodatkowe materiały do oprogramowania SMART
Notebook i forum dyskusyjne.
•
www.facebook.com/TSwMK
Profil na Facebook’u dla nauczycieli „Tablica SMART w mojej klasie”. Zawsze najnowsze informacje dla nauczycieli.
•
http://www.youtube.com/user/SMARTfilmy
Krótkie wideo szkolenia z urządzeń SMART.
•
exchange.smarttech.com
Bogata baza zasobów edukacyjnych przygotowanych przez nauczycieli z całego świata (również
z Polski). Zawiera: lekcje w oprogramowaniu SMART Notebook, dodatkowe galerie do SMART Notebook, zdjęcia, gotowe elementy do wykorzystania, widżety itp.
•
http://www.delicious.com/tswmk
Zbiór poindeksowanych stron internetowych do wykorzystania na zajęciach lekcyjnych z tablicą
lub bez.
•
express.smarttech.com
Program SMART Notebook Express uruchamiany przez przeglądarkę internetową. Umożliwia wyświetlanie i edycję oraz zapis plików przygotowanych w oprogramowaniu SMART Notebook bez ko-
nieczności instalacji tej aplikacji na komputerze. Może również służyć do prowadzenia zajęć z innymi
niż SMART tablicami. Jak również dla uczniów do „odrabiania prac domowych” lub przeglądania plików z lekcji Notebook w celu powtórzenia materiału itp.
•
http://smarttech.com/pl/index.html
Strona producenta tablic w języku polskim. Informacje o produktach, wsparcie techniczne, materiały szkoleniowe, możliwość pobrania najnowszego oprogramowania.
•
http://interaktywnaklasa.blogspot.com/
Ten blog ma ułatwić pracę wszystkim tym, którzy również wykorzystują tablice interaktywne.
Znajdziecie tu wiele linków do stron, które można wykorzystać podczas lekcji.
Literatura
1)
„Instrukcja metodyczna dla nauczycieli Tablica interaktywna SMART Board (modele SB640, SB660,
SB680, SB690), Image Recording Solutions, 2006,
2)
„Tablice interaktywne redukują stres w pracy nauczyciela?”, Zuzanna Cendrowska, Eduinfo, 2010,
http://edunews.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1033&Itemid=5
3)
„Tablica interaktywna w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych”, Małgorzata Bartoszewicz, Hanna
Gulińska, Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2010.
4)
Komputerowe wspomaganie dydaktyki, pod red. E. Baron – Polańczyk, Uniwersytet Zielonogórski,
Zielona Góra 2009.
5)
Technologie informacyjne w warsztacie nauczyciela, pod red. J. Migdałka i M. Zając, Impuls, Kraków
2008.
6)
Komputer w edukacji gimnazjalno–licealnej, pod red. S. Kuruliszwili, Scholar, Warszawa 2011.
7)
Kulbaka J., Być nauczycielem XXI wieku: komputer i środki audiowizualne w zawodzie [w:] Kompetencje współczesnego nauczyciela, pod red. K. Żegnałki, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Warszawa 2008.
8)
Ostrowska J., Komputery i tablice interaktywne w realiach polskiej szkoły, „Gazeta Szkolna” 2010, nr 3.
9)
Ostrowska J., Tablice interaktywne narzędziem nowoczesnego nauczyciela, „Gazeta Szkolna” 2002, nr
2.
10)
Zbisławska D., Pracujemy przy tablicy interaktywnej, „Życie Szkoły” 2010, nr 1.
11)
Stefan A., Wizualizacja i ćwiczenia interaktywne w procesie dydaktycznym, [online] HYPERLINK
"http://www.tablice.net.pl" www.tablice.net.pl [dostęp: 25-05-2015].
12)
Hrybacz E., Aplikacje internetowe do wykorzystania w pracy z tablicą SMART, [online] HYPERLINK
13)
Stefan A., Extreme Collaboration, [online] HYPERLINK "http://www.tablice.net.pl" www.tablice.net.pl
[dostęp: 25-05-2015].
14)
Kosztołowicz M., Tablica interaktywna na lekcjach matematyki, [online] HYPERLINK
15)
Nowowiejski M., Jak ułatwić sobie pracę z tablicą interaktywną? Część 1, 2 i 3, [online] HYPERLINK
16)
Nowowiejski
M.,
Wizualizer
czy
kamera
dokumentacyjna?,
[online]
HYPERLINK

Szkolenie Rozwój kompetencji cyfrowych nauczycieli przedmiotów

Transkrypt

Podobne dokumenty