SOFTWARE Szybszy i lepszy komputer USB Memory Key Boot

SOFTWARE Szybszy i lepszy komputer USB Memory Key Boot

SOFTWARE
TEMAT NUMERU
Szybszy i lepszy komputer
CD 9/2006
Grupa: UŻYTKOWE
Wymiana BIOS-u
płyty głównej
BIOS 235>01 to program o wielkości
kilkuset kilobajtów zapisany w pamięci ROM 235>02 na płycie głównej. Zapewnia wszystkie podstawowe
funkcje komputera. Po włączeniu zasilania wykrywa procesor, pamięci,
dyski, klawiaturę, mysz itd. Dopiero
po sprawdzeniu obecności i uruchomieniu tych komponentów przekazuje kontrolę nad nimi systemowi operacyjnemu. Jednak nawet system korzysta z większości urządzeń właśnie
za pomocą funkcji BIOS-u. Od tego
niewielkiego programu wiele zależy.
Aktualizując go, usuniesz ewentualne błędy, negatywnie wpływające na
stabilność lub wydajność komputera.
Przygotujesz także płytę główną do
zainstalowania na niej nowszego procesora lub pojemnego dysku.
Najbardziej spektakularne zwiększenie wydajności po aktualizacji
BIOS-u zaobserwowaliśmy w przypadku notebooka Acer TravelMate
Co zyskujesz, wymieniając BIOS
Eliminację błędów obarczających
starszą wersję BIOS-u.
Możliwość korzystania z dysków twardych powyżej 32 GB i 137 GB.
Ú
Narzędzie do formatowania pamięci
USB flash
CPU-Z 1.35
Program pomagający w ustaleniu
modelu procesora i płyty głównej
oraz wersji BIOS-u
UWAGA!
Aktualizacja BIOS-u stanowi głęboką
ingerencję w oprogramowanie płyt
głównych. Jej skutki mogą być nieodwracalne, szczególnie w razie zaniku
zasilania w trakcie tego procesu. Może też się zdarzyć, że w wyniku aktualizacji komputer przestanie się
uruchamiać, a wtedy konieczna będzie naprawa lub wymiana płyty
głównej. Czytelnik musi mieć świadomość, że wszelkich czynności opisanych w artykule dokonuje na własną odpowiedzialność.
Model płyty i wersja BIOS-u w twoim komputerze
Zanim przystąpisz do aktualizacji
BIOS-u płyty głównej, musisz sprawdzić kilka szczegółów związanych
z konfiguracją twojego komputera.
Najważniejsze jest ustalenie, jaka
jest w nim płyta główna i jaka wersja
BIOS-u jest w pamięci ROM.
Jak rozpoznać model
płyty głównej
Nie ma lepszego sposobu na sprawdzenie, jaki masz w komputerze model płyty głównej, niż rozkręcenie
obudowy komputera i znalezienie
nadruku bezpośrednio na płycie.
Czasami symbol jest nadrukowany
wraz z nazwą producenta n.
Niekiedy na płycie widać jedynie jej symbol, np. w naszym przykładzie n.
Na pierwszy rzut oka trudno stwierdzić, kto jest producentem płyty, ale
z pewnością gdzieś widnieje jego
logo, w naszym przykładzie mię-
28
Warunki do zainstalowania nowszych
modeli procesorów.
Przyspieszenie pracy, szczególnie
urządzeń wejścia/wyjścia, np. dysków.
8100. Jego ogólna wydajność w teście MobileMark 2002, w fabrycznej
konfiguracji z BIOS-em 3c17, wynosiła 224 punkty. Po aktualizacji
BIOS-u wzrosła aż o 13 procent, do
253 punktów. W nowej wersji BIOS-u
producent prawdopodobnie usunął
ograniczenia związane z zarządzaniem energią, co pozwoliło na pełne wykorzystanie mocy procesora.
Aktualizowanie BIOS-u jest obarczone ryzykiem niepowodzenia. Jeśli więc twój komputer nie sprawia
problemów i dobrze współpracuje
ze wszystkimi komponentami, nie
aktualizuj w nim BIOS-u.
USB Memory Key Boot
Utility (MBRTool)
PC Format 9/2006
dzy gniazdami PCI widoczna jest
marka n.
Jeśli nie możesz znaleźć nazwy
producenta bezpośrednio na płycie,
wpisz symbol płyty w wyszukiwarkę internetową – w ten sposób łatwo ustalisz, kto jest producentem
urządzenia.
Jak rozpoznać wersję
BIOS-u w pamięci ROM
Teraz musisz sprawdzić wersję BIOSu. Najłatwiej to zrobić podczas uruchamiania komputera. Na ekranie
startowym najczęściej wyświetlają
się informacje dotyczące układu graficznego, na drugim zaś właśnie informacje dotyczące płyty głównej.
Przy symbolu płyty n,
zwykle widoczna jest
wersja BIOS-u n.
Jeśli masz problemy z rozpoznaniem wersji BIOS-u, możesz spraw-
dzić datę jego wydania, która podczas uruchamiania komputera pojawia się zazwyczaj w lewym dolnym rogu ekranu.
Jest jeszcze jeden sposób sprawdzenia modelu płyty głównej i wersji
BIOS-u – wykorzystanie programu
CPU-Z. W zakładce
znajduje się pole n
informujące o płycie głównej, a także sekcja n,
w której można znaleźć producenta
BIOS-u, wersję i datę wydania oprogramowania.
Różne odmiany BIOS-ów
Każda płyta główna zwykle wykorzystuje
BIOS jednej z trzech firm: AMI (American
Megatrends Inc.), Award oraz Phoenix. Starsze programy konfiguracyjne
BIOS-ów AMI i Award wyglądają bardzo podobnie – mają niebieskie tło, na
nim kilkanaście pozycji umieszczonych
w dwóch kolumnach:
BIOS-y firmy Phoenix mają zazwyczaj jaśniejsze tło, a główne menu znajduje się
przy górnej krawędzi ekranu n.
W obu przypadkach do poruszania się
po menu służą klawisze strzałek, pozycję
z menu wybiera się klawiszem [Enter],
a wyjście do menu nadrzędnego umożliwia klawisz [Esc].
Wymiana technologii między firmami
w ciągu ostatnich lat spowodowała
odejście od stosowania się do reguł
związanych z wyglądem poszczególnych
BIOS-ów. Teraz BIOS Award jest często
podobny do BIOS-u Phoeniksa (jest to
wynik połączenia obu firm).
Szybszy i lepszy komputer
Ú
Czynności przygotowawcze
BIOS można uaktualniać na kilka sposobów. Najpopularniejszą metodą jest uruchomienie komputera z dyskietki, ale można to wykonać również z użyciem pamięci USB flash. Następnie
w środowisku DOS 235>03 wykorzystuje się specjalny program, który służy do zapisania nowego
BIOS-u w pamięci ROM. Wcześniej trzeba wykonać kilka czynności przygotowawczych.
Wyszukiwanie w internecie
nowych wersji BIOS-u
Znasz już wersję BIOS-u na płycie głównej twojego komputera. Możesz więc sprawdzić, czy producent oferuje nowszy BIOS.
1
Wejdź do serwisu internetowego producenta twojej płyty głównej.
2
Przejdź do sekcji, w której znajdują się aktualizacje BIOS-ów. Może to być dział Pomoc techniczna, Support, Downloads albo po
prostu BIOS.
3
Z listy wybierz swój model płyty głównej,
zazwyczaj można go także wpisać w pole
wyszukiwania na stronie WWW producenta.
Unikaj BIOS-ów w wersjach beta
Testowe wersje BIOS-ów (beta) nie są dokładnie
sprawdzone przez producentów i mogą spowodować
wadliwe działanie płyty głównej. Wyjątkiem jest
sytuacja, gdy masz naprawdę poważne problemy
z komputerem – BIOS w wersji testowej może się
wtedy okazać niezłym rozwiązaniem.
4
Wyświetli się lista BIOS-ów, zwykle w porządku od najnowszego do najstarszego.
Odszukaj najnowszą wersję i datę jej wydania,
następnie porównaj te dane z danymi BIOS-u
twojego komputera. Jeśli wersja oferowana przez
producenta jest nowsza, możesz wymienić na
nią swój dotychczasowy BIOS.
Pobieranie plików z BIOS-em
z internetu
1
Pobierz plik zawierający najnowszy BIOS
– zazwyczaj jest to archiwum ZIP lub plik
z rozszerzeniem .exe. Gdy po pobraniu dwukrotnie klikniesz na pliku, zostanie on rozpakowany i w bieżącym katalogu pojawi się jego właściwa zawartość – plik z BIOS-em o wielkości
kilkuset kB, który ma najczęściej rozszerzenie
.bin lub .rom .
2
Potrzebny będzie również program (tzw.
flash utility), który umożliwi wgranie nowej
wersji BIOS-u do komputera. Sprawdź, czy znajduje się on w archiwum razem z nowym BIOS-em. W zależności od tego, kto wyprodukował
BIOS płyty głównej, program ten może nosić nazwę: awdflash.exe, aflash.exe, flash*.exe, awfl*.
exe, phlash.exe itp. Jeśli żadnej z tych nazw nie
ma, wyszukaj na stronie internetowej producenta program odpowiedni do twojej płyty.
Przygotowanie nośnika
z nowym BIOS-em
Aby wgrać do pamięci ROM nowy BIOS, musisz
uruchomić komputer z odpowiednio przygotowanej dyskietki lub pamięci USB flash.
1
Przygotuj nośnik umożliwiający uruchomienie komputera – jak to zrobić, pokazujemy w ramkach „Tworzenie dyskietki startowej”
oraz „Startowa pamięć USB flash”.
2
Na przygotowany nośnik skopiuj nową
wersję BIOS-u (plik .rom lub .bin), a także program do aktualizacji BIOS-u (aflash.exe,
awdflash.exe itp.).
Ustawianie domyślnych
parametrów BIOS-u
1
Wgranie nowego BIOS-u do pamięci ROM
spowoduje, że stary BIOS zostanie utracony. Jeśli więc chciałbyś zachować jakieś szczególne jego ustawienia, zapisz je na kartce.
2
Aktualizacja BIOS-u musi odbyć się bez
żadnych przerw. Jeśli w jej trakcie wydarzy
się coś niespodziewanego (komputer się zawiesi lub z jakiegoś powodu zresetuje), może się już
więcej nie uruchomić. Dla bezpieczeństwa ustaw
więc parametry domyślne.
W BIOS-ie Award znajdź funkcję
,
naciśnij [Enter] . Pojawi się pytanie, czy rzeczywiście chcesz przywrócić ustawienia domyślne:
.
Naciśnij klawisz [Y] , a następnie [Enter] .
W BIOS-ie Phoenix strzałką w prawo przejdź
do sekcji
, następnie strzałką w dół do polecenia n.
Naciśnij [Enter] . Pojawi się pytanie, czy rzeczywiście chcesz przywrócić ustawienia domyślne n.
Wybierz
i potwierdź klawiszem [Enter] .
TEMAT NUMERU
Tworzenie dyskietki startowej
1
Do stacji dyskietek włóż czystą dyskietkę. Jeśli
będzie ona zapisana, pliki zostaną usunięte.
2
, klik,
W Windows XP otwórz
nij prawym klawiszem na
z menu kontekstowego wybierz
3
W oknie
.
zaznacz pole n
i kliknij
. Na dyskietce zostaną zapisane odpowiednie dane, niezbędne do uruchomienia
systemu DOS.
W starszych systemach Windows dyskietkę startową można utworzyć komendą: format a: /s
z linii poleceń.
3
Sprawdź, czy komputer jest przygotowany
do uruchamiania systemu z nośnika wymiennego. Szczegóły w ramce poniżej.
4
Niektóre BIOS-y są zabezpieczone przed
aktualizacją, by osoby nieznające się na
rzeczy nie mogły jej wykonać. Odblokowanie
aktualizacji jest możliwe w samym BIOS-ie, w bardzo różnych miejscach, nawet w sekcji dotyczącej urządzeń peryferyjnych (najczęściej Integrated Peripherials). Sprawdź więc w instrukcji obsługi płyty głównej, czy BIOS twojej płyty nie
wymaga odblokowania.
Zainstaluj najnowsze sterowniki
Czasami nowy BIOS oferuje funkcje układów sterujących płyty głównej, które w poprzednich wersjach BIOS-u były wyłączone. System operacyjny
nie potrafi tych funkcji wykorzystać, jeżeli nie ma
odpowiednich sterowników. Dlatego producenci płyt
głównych radzą zainstalować najnowsze sterowniki
chipsetu przed aktualizacją BIOS-u. Ściągnij je ze
strony producenta płyty głównej (tej samej, z której pobiera się nowy BIOS).
Uruchamianie komputera z nośników wymiennych
Podczas wgrywania nowego BIOS-u czy firmware’u
(zazwyczaj odbywa się to w środowisku DOS) natomiast często przydaje się możliwość uruchamiania
komputera z nośnika wymiennego – dyskietki lub pamięci USB flash.
W BIOS-ie Award przejdź do sekcji
i odszukaj w niej pozycję
. Jeżeli chcesz uruchomić
komputer z dyskietki, opcja ta musi być ustawiona na
. Jeśli nie jest, naciśnij [Enter] i w oknie, które się pojawi wybierz strzałkami n.
Jeśli natomiast
chcesz uruchamiać komputer
z pamięci USB
flash, wskaż
.
Zaakceptuj wybór klawiszem
[Enter].
Wychodząc z BIOS-u, zapisz ustawienia (Save &
Exit Setup).
W BIOS-ie Phoenix przejdź do sekcji
,
a w niej do polecenia
. Jeżeli komputer ma być uruchamiany z dyskietki,
funkcja
powinna mieć wartość ustawioną na
. Jeśli nie ma, naciśnij [Enter] i w oknie, które się pojawi, wybierz n
i wybór zatwierdź
klawiszem [Enter]. Jeśli komputer ma być
uruchamiany z
pamięci USB
flash, musi być wybrany n.
Ponieważ niektóre BIOS-y traktują pamięci USB flash jako
dyski twarde, dodatkowo, w sekcji
musisz przejść
do pozycji
i klawiszem [PgUp]
„przesunąć” swój dysk USB na pierwszą pozycję:
Wychodząc z BIOS-u, zapisz te ustawienia (Exit &
Save Changes).
PC Format 9/2006

29
SOFTWARE
TEMAT NUMERU
Ú
Szybszy i lepszy komputer
Aktualizowanie BIOS-u
Masz już wszystko, co jest potrzebne do aktualizacji BIOS-u, a komputer został tak skonfigurowany, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia
jakichkolwiek problemów. Pora przystąpić do
aktualizacji.
Uaktualnianie BIOS-u
Phoenix Award
6
Program zapyta, czy chcesz aktualizować
BIOS:
.
Wciskając klawisz [Y] , rozpoczniesz aktualizację,
która potrwa od 1 do 2 minut. W tym czasie nie
rób nic przy komputerze.
Podczas aktualizacji na ekranie będzie wyświetlany postęp całej operacji n.
Jeżeli twój komputer korzysta ze starszego
BIOS-u Award lub nowszego Phoenix Award, aktualizacja będzie wyglądała następująco:
1
Włącz komputer. Jeśli w BIOS-ie zostały
poprawnie ustawione opcje uruchamiania
(patrz: ramka „Uruchamianie komputera z nośników wymiennych” na poprzedniej stronie),
zostanie on uruchomiony z dyskietki lub pamięci USB flash.
2
Wpisz polecenie dir, by sprawdzić, czy niezbędne pliki są na nośniku. Zapisz nazwę
pliku z nową wersją BIOS-u, np. dla płyty ASUS
A8N-SLI Deluxe jest to plik a8nsd016.bin.
3
Uruchom program służący do aktualizacji
BIOS-u, wpisując jego nazwę, np. awdflash.
exe, i naciskając [Enter] . Może się zdarzyć, że
uruchomi się sam (po starcie systemu z dyskietki), jeśli producent przygotował odpowiedni plik
wsadowy, automatyzujący niektóre czynności.
4
W polu n
Gdyby na powyższym obszarze pojawiło się
czerwone pole, będzie to sygnał problemów z aktualizacją (praktycznie się nie zdarza).
7
Po chwili pojawia się komunikat, że udało
się zapisać nowy BIOS:
.
Wyjmij dyskietkę i zresetuj komputer klawiszem
[F1] . Podczas uruchamiania komputera z nowym
BIOS-em możesz wejść ponownie do BIOS-u
i skonfigurować niektóre parametry, korzystając
z ustawień, które zapisałeś na kartce.
Uaktualnianie BIOS-u AMI
Narzędzia AMI wykorzystują niektórzy producenci płyt z BIOS-em Award. Przykładem tego jest
wykorzystana przez nas płyta główna Gigabyte
GA-8N-SLI Pro. Jeśli masz komputer z BIOS-em
AMI, uaktualnisz go następująco:
1
wpisz nazwę pliku z nowym BIOS-em.
W naszym przykładzie n.
Następnie naciśnij [Enter] . Plik z nośnika zostanie wczytany do pamięci.
5
W dolnej części okna pojawi się pytanie
(czy chcesz
zapisać aktualny BIOS na dyskietce). Jeśli wciśniesz klawisz [Y] , pojawi się pole n
w którym musisz podać nazwę dla tego BIOS-u,
np. stary.bin. Gdy zatwierdzisz nazwę klawiszem
[Enter] , BIOS zostanie zapisany na dyskietce lub
w pamięci flash w postaci pliku.
Włącz komputer – zostanie on uruchomiony z dyskietki lub pamięci USB flash.
3
Wpisz polecenie dir, by sprawdzić, czy niezbędne pliki są na nośniku. Zapisz nazwę
pliku z nową wersją BIOS-u, np. plik z najnowszym BIOS-em dla płyty Gigabyte GA-8N-SLI
Pro nosi nazwę 8nslip.f6.
Gdy na dyskietce brakuje miejsca
Podczas tworzenia dyskietki systemowej nagrywane
są na niej różne pliki, więc może zabraknąć miejsca
na aktualną wersję BIOS-u. Jeśli wystąpi taki problem, usuń z dyskietki wszystkie pliki z wyjątkiem
io.sys, msdos.sys i command.com. Następnie od
nowa rozpocznij proces aktualizacji BIOS-u.
Ratowanie BIOS-u po nieudanej aktualizacji
z jakiegoś powodu proces uaktualniania został
przerwany, ale komputer nadal działa, nie wyłączaj go,
lecz spróbuj ponowić proces aktualizacji.
 Jeśli w trakcie aktualizacji nastąpił zanik zasilania,
być może bloki startowe nie uległy uszkodzeniu i komputer się uruchomi. Ponów aktualizację BIOS-u, by cała
jego zawartość została poprawnie zapisana.
 Gdy komputer w ogóle się nie uruchamia, płytę
główną również można uratować, ale to sposób raczej
dla zaawansowanych sprzętowców. Trzeba dysponować
drugą taką samą, działającą płytą główną. Znajdź na
niej pamięć ROM n
(najczęściej jest montowana w podstawce), wyjmij
z gniazda, włóż do swojej płyty i uruchom komputer
z dyskietki. Następnie, nie wyłączając komputera, wyj Jeśli
30
PC Format 9/2006
mij kość pamięci z gniazda i włóż swój układ (uważaj,
by nie doprowadzić do zwarcia). Teraz już możesz ponownie wgrać BIOS do pamięci ROM.
 Jeśli masz tzw. Dual BIOS, w przypadku nieudanej
aktualizacji komputer może być uruchomiony z BIOS-u
zapasowego. Wystarczy podczas włączania komputera
wcisnąć odpowiedni klawisz, ewentualnie przełożyć odpowiednią zworkę na płycie.
Startowa pamięć USB flash
Jeżeli w komputerze nie masz stacji dyskietek,
możesz uruchomić środowisko DOS z innego nośnika, np. z pamięci USB flash. Jednak do formatowania tej pamięci trzeba użyć specjalnego
programu, może to być np. MBRTool, który zamieszczamy na płycie.
1
Podłącz do komputera pamięć USB. Najlepiej
o niewielkiej pojemności, do 256 MB.
2
Rozpakuj archiwum z programem MBRTool
i uruchom program.
3
Na liście nośników wybierz pamięć, którą
chcesz sformatować. Następnie zaznacz opcję
i kliknij przycisk
.
Gdy formatowanie zostanie zakończone, na nośniku
pojawią się pliki systemu FreeDOS. Aby je zobaczyć,
odłącz pamięć od komputera i podłącz ponownie.
Tak przygotowany nośnik możesz już wykorzystywać
do uruchamiania komputera.
4
Uruchom program służący do aktualizacji
BIOS-u, wpisując jego nazwę ( flash893.
exe) w linii poleceń i naciskając [Enter] .
5
Kursor jest w sekcji
okna. Naciśnij [Enter] .
w lewej części
6
Jeśli chcesz zapisać aktualny BIOS na dyskietce lub pamięci USB flash, klawiszem
[Tab] lub strzałką przejdź do pola
, wpisz
nazwę pliku, np. stary.bin, i naciśnij [Enter] .
7
Wgraj nowy BIOS do pamięci ROM: strzałką w górę przejdź do pola
i wpisz nazwę pliku z nowym BIOS-em (w naszym przykładzie 8nslip.f6). Naciśnij [Enter] .
8
Pojawi się pytanie, czy jesteś pewien, że
chcesz zapisać BIOS:
.
Gdy wciśniesz ponownie [Enter] , rozpocznie się
zapis, który potrwa 1–2 minuty.
Podczas zapisu wyświetlany jest komunikat:
.
9
Nie przerywaj pracy programu do pojawienia się komunikatu
.
Wciśnij kilkakrotnie [Esc] , aby wyjść z programu.
Zresetuj komputer, wejdź do BIOS-u, ustaw konfigurację domyślną (wg części „Ustawianie domyślnych parametrów BIOS-u”), a później ewentualnie skonfiguruj własne ustawienia.
Aktualizacja BIOS-u w Windows
Niektóre firmy oferują wygodniejsze narzędzia do aktualizacji BIOS-u w Windows: ASUS (program ASUS
Update), Gigabyte (program @BIOS) i MSI (Live
Update 3). Użytkownik nie musi znać modelu płyty
głównej i wersji BIOS-u, nie musi też przygotowywać
dyskietki czy pamięci USB flash do uruchamiania
komputera. Oczywiście ta metoda aktualizacji dotyczy tylko stosunkowo nowych płyt.
Aktualizacja BIOS-u z Windows jest bardziej ryzykowna niż ze stabilniejszgo systemu DOS.