Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.

Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
Jerzy Iwanow-Szajnowicz (1911 - 1943)
Dziś jest bohaterem dla Greków, Polaków (Brytyjczycy na pewno się nie przyznaja ;) oraz dla
Rosjan. Tak, tak, znalazłem stronę gdzie opisują go jako agenta rosyjskiego ( tutaj ). Podczas II
wojny, działający na terenie Grecji agent 033B brytyjskiego wywiadu, który zasłynął ze
spektakularnych akcji sabotażowych wykonywanych głównie w pojedynkę. Dziś nieco
zapomniany w Polsce, ale wciąż pamiętają o nim Grecy - jego pomnik stoi w Salonikach. Kim
był, jak żył i zginął, dowiesz się z poniższego tekstu.
Jeśli Ian Fleming bazował na kimkolwiek postać bohatera swojej książki - Jamesa Bonda, na
pewno był to Jerzy Iwanow-Szajnowicz.
1/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
Jerzy Iwanow-Szajnowicz, urodził się w Warszawie 14 grudnia 1911 r., był synem carskiego
pułkownika i Polki z Warszawy. Nieudane małżeństwo rozpadło się, i parę lat później jego
matka Leonarda Szajnowicz wyszła ponownie za mąż za zamożnego greckiego kupca
Jannisa
Lambrianidisa. Z nowym mężem wyjechała do Grecji, do Salonik, pragnąc jednak, by „Irek”
zachował związki z Polską, pozostawiła go do 1925 r. w Warszawie pod opieką rodziny, gdzie
uczył się u ojców marianów na Bielanach i zdobywał pierwsze harcerskie sprawności.
W wieku 14 lat, po ukończeniu gimnazjum wyjechał do matki, do Grecji. Tam kształcił się dalej
we francuskim liceum w
Salonikach
.
Do nauki w liceum niezbyt się przykładał. Całe dnie za to poświęcał pływaniu i żeglowaniu po
Zatoce Salonickiej, co przekładało się na sukcesy sportowe, przez co wkrótce jego nazwisko
zaczęło się coraz częściej pojawiać na stronach sportowych greckich dzienników.
Na studia agronomickie wyjechał do Louvain w Belgii, gdzie został Akademickim Mistrzem
Belgii w pływaniu.
W 1938 r.
ukończył studia. W latach 1926 - 1938, każde wakacje spędzał w Polsce. Związał się podczas
tych pobytów z klubem AZS, grając w piłkę wodną.
Z czasem, na początku lat 30-tych, stał się filarem sekcji piłki wodnej i
jednym z najbardziej znanych polskich waterpolistów. W
2/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
1937 r. wywalczył z drużyną mistrzostwo Polski. Później jako zawodnik narodowej kadry
wielokrotnie reprezentował Polskę na zawodach zagranicznych.
Jerzy Iwanow-Szajnowicz (trzeci od lewej) z drużyną waterpolistów
Gdy wybuchła II wojna, podjął współpracę z polską misją wojskową w Salonikach, udzielając
pomocy polskim uchodźcom. Po ataku Niemiec na Grecję w 1941 r. Jerzy Szajnowicz-Iwanow
dotarł do Hajfy w Palestynie i zgłosił się w punkcie zbornym, szkolącej się tam Brygady
Karpackiej, aby zaciągnąć się do wojska. Polskim oficerom jego nazwisko, świeżej daty
obywatelstwo polskie uzyskane z niemałym trudem dopiero w 1935 r., oraz biografia nie trafiły
do przekonania. Odkomenderowano go do dyspozycji Brytyjczyków, którzy w osobie
władającego sześcioma językami sportowca od razu dostrzegli szansę na wzmocnienie
wywiadu.
Skierowano go na szkolenie dla agentów wywiadu do
ośrodka w Aleksandrii. Niebawem już jako agent nr 033B został przerzucony do Grecji,
oficjalnie jako Kiriakos Paryssis z zadaniem likwidacji źródeł zaopatrzenia aprowizacyjnego i
wojskowego dla Afrika Korps.
W owym czasie grecki
ruch oporu dopiero się formował. Iwanow musiał więc improwizować i ryzykować.
Szybko zorganizował sieć kontaktów wśród różnych grup zawodowych, a jego współpracownicy
przeprowadzali znaczące akcje sabotażowe przeciw Niemcom.
Współpracował z oficerami marynarki, studentami, policjantami i greckimi patriotami z kilkunastu
innych powstających w konspiracji grup. Ale najważniejsze akcje sabotażowe, wbrew
instrukcjom, nakazującym mu skupienie się na organizowaniu wywiadu, nie tylko obmyślał, ale i
wykonywał sam.
Jako doskonały pływak pod osłoną nocy przebywał bez specjalistycznego sprzętu nawet bardzo
3/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
długie (mierzone nawet w kilometrach) dystanse i umieszczał na kadłubach jednostek
niemieckich lub innych transportujących zaopatrzenie dla wojsk III Rzeszy miny magnetyczne,
które powodowały ogromne zniszczenia. Zniszczył w ten sposób m.in. niemiecką łódź
podwodną U-133, przejęty przez Kriegsmarine grecki niszczyciel „Król Jerzy”, włoski ścigacz i
hiszpański statek transportowy.
Pracując w fabryce lotniczej Malziniotti w Nowym Faleronie, stworzona przez niego siatka
dywersyjna prowadziła działania sabotażowe, które doprowadziły do rozbicia ponad 400
maszyn Luftwaffe ! Prawdopodobnie umieszczano w zbiornikach paliwa (lub silnikach) kapsułki
z substancją powodującą rozkład paliwa (lub oleju), co unieruchamiało silniki podczas lotu,
doprowadzając w efekcie do katastrofy.
Szajnowicz zajmował się również niszczeniem pociągów przewożących broń, oraz
przekazywaniem Anglikom informacji o położeniu sił niemieckich, włoskich i składów broni,
amunicji i paliwa, dzięki czemu Brytyjczycy mogli dokonywać udanych nalotów, znacząco
osłabiając Niemców.
Po raz pierwszy złapany w grudniu 1941 r. po denuncjacji kolegi ze szkoły, zaatakował
transportującego go strażnika i uciekł z pędzącego samochodu. Drugi raz zatrzymali go na
wyspie Faros włoscy karabinierzy. Upił ich jednak w przydrożnej tawernie i uciekł w mundurze
jednego z nich.
Latem 1942 r. bohaterstwo tajnego agenta znała cała Grecja. Niemcy rozesłali za
Szajnowiczem listy gończe z jego zdjęciem. Zawrotna suma, pół miliona drahm, za pomoc w
jego ujęciu, skusiła jednego z współpracowników. W wyniku tej zdrady, aresztowano go we
wrześniu, torturowano i postawiono przed okupacyjnym sądem.
Przed sądem miał powiedzieć :
„Wysłali mnie Anglicy. W rzeczywistości jednak jestem wysłannikiem tej Polski, która
nigdy nie ustanie w walce z waszym najazdem”.
4/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
Orzeł polski, polskie sztandary oraz hasła patriotyczne pozostawione przez Jerzego
Iwanowa-Szajnowicza w celi więzienia Averof
(z książki "Jeden przeciwko Niemcom" Henryka Landowskiego
Został skazany na potrójną karę śmierci, a przed plutonem egzekucyjnym miał stanąć wraz z
sześciorgiem najbliższych współpracowników. 4 stycznia 1943 r., w dzień egzekucji, udało mu
się pozbyć kajdanek i spróbować kolejnej ucieczki, tym razem z miejsca kaźni na strzelnicy wojskowej Kesariani w Atenach
. Niestety po krótkiej strzelaninie został trafiony, następnie ranny przyprowadzony ponownie na
miejsce stracenia, gdzie przywiązany zginął rozstrzelany przez pluton egzekucyjny.
5/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
Pośmiertnie otrzymał od polskich władz emigracyjnych Order Virtuti Militari.
Dawna strzelnica wojskowa Kesariani w Atenach, miejsce, w który został rozstrzelany Jerzy
Iwanow-Szajnowicz.
Grób Jerzego Iwanowa-Szajnowicza w Atenach, w Grecji.
6/7
Jerzy Iwanow Szajnowicz - jednoosobowa armia przeciw Rzeszy.
sobota, 20 kwietnia 2013 00:00 - Poprawiony sobota, 20 kwietnia 2013 17:37
Pomnik Jerzego Iwanowa-Szajnowicza w Salonikach, w Grecji, gdzie jest bohaterem
narodowym.
W Polsce, jedynym
umieszczona
na budynku
ślademwpamięci
którym mieszkał
o JerzymwIwanowie-Szajnowiczu,
Warszawie.
jest tablica pamiątkowa
Historię
Nr.
1" Jerzy Iwanowa-Szajnowicza opisał Stanisław Strumph-Wojtkiewicz w powieści "Agent
Na podstawie
Karolem
Strasburgerem
powyższejwksiążki,
roli głównej.
powstał w 1971 r. film sensacyjny pod tym samym tytułem, z
Jerzy Iwanow-Szajnowicz
opracował
źródła
: wikipedia,
: Matthias
hej-kto-polak.pl, en.interaffairs.ru,
(1911 - 1943)
7/7