Jezioro Krajnik 2003

Jezioro Krajnik (Trzciniec)
Położenie jeziora
•
dorzecze: Lubniewka – Kanał Roszkowicki – Kanał Postomski – Warta – Odra
•
region fizycznogeograficzny: Pojezierze Lubuskie– Pojezierze Łagowskie
•
wysokość n.p.m.: 46,1m
Podstawowe dane morfometryczne
•
powierzchnia zwierciadła wody:
•
objętość jeziora:
4370,0 tys. m3
•
głębokość maksymalna:
35,2 m
•
głębokość średnia:
10,8 ha
•
powierzchnia zlewni całkowitej:
68,0 km2
40,3 ha
Jezioro Krajnik leży w obrębie m. Lubniewice. Jest najmniejszym i zdecydowanie
najgłębszym z trzech, tzw. lubniewickich jezior. Zabudowa miejska przylega do
północnego i północno-zachodniego, wysokiego, brzegu jeziora. Dość stromą skarpę
stanowi również północno-wschodni brzeg. Południowo-wschodni brzeg jest niższy,
z leśnym skupiskiem.
Jezioro Krajnik ma słabo urozmaiconą linię brzegową. Na potrzeby turystyki
i rekreacji jezioro zostało zagospodarowane w niewielkim stopniu. Na zachodnim brzegu
znajduje się jeden ośrodek wypoczynkowy z dużą plażą, a poza tym kilka domków
letniskowych. Przez jezioro przepływa rzeka Lubniewka, wpływająca od północy
i wypływająca na wschodzie. Do jeziora okresowo, za pośrednictwem rowu o długości ok.
0,5 km odprowadzane są ścieki komunalne po mechaniczno-biologicznej oczyszczalni
ścieków dla miasta Lubniewice. Oczyszczalnia funkcjonuje od 1993r. Pozwolenie wodnoprawne (znowelizowane 04.02.2003r.) ustaliło możliwość odprowadzania oczyszczonych
ścieków poprzez przepompowywanie rurociągiem do rzeki Lubniewki (odpływu z jeziora)
lub gromadzenie w stawie makrofitowym i okresowe odprowadzanie do jeziora. W
praktyce (co stwierdzają kontrole WIOŚ) z uwagi na znaczne koszty przepompowywania do
rzeki, nie stosuje się tego sposobu odprowadzania ścieków i w związku z tym, po
przetrzymaniu w stawach, trafiają one do jeziora.
Formy użytkowania w zlewni bezpośredniej jeziora Krajnik
- zlewnia o pow. 46,6 ha
lasy
pola uprawne
nieużytki (w tym
łąki)
zabudowa mieszkalna (w
tym wypoczynkowa)
pow.[ha]
% pow.
pow. [ha]
% pow.
pow. [ha]
% pow.
pow. [ha]
% pow.
27,2
58,3
-
-
4,4
9,4
15,0
32,3
Badania jeziora Krajnik przeprowadziła Delegatura WIOŚ w Gorzowie Wlkp. wiosną
i latem 2003 roku. Słoneczna aura towarzyszyła zarówno wiosennym jak i letnim badaniom,
wiosną przy 120C, latem 240C.
W okresie letnim jezioro charakteryzowała je wyraźna stratyfikacja termiczna.
Dobre natlenienie utrzymywało się w epilimnionie do trzeciego metra. Tu następował
gwałtowny spadek zawartości tlenu. Metalimnionu i hypolimnion były pozbawione tlenu.
Siarkowodór nad dnem był wyraźnie wyczuwalny.
Wody jeziora były bardzo obciążone związkami biogennymi: zawartość fosforanów i
fosforu całkowitego latem nie odpowiadała normom, uśrednione z wiosny i lata stężenia
fosforu całkowitego oraz fosforanów wiosną klasyfikowały się w III klasie. Również stężenia
azotu amonowego nad dnem odpowiadały III klasie, a średnie stężenia azotu całkowitego z
wiosny i lata nie mieściły się w normach. Produkcja biologiczna mierzona stężeniem
chlorofilu „a” była wysoka, podobnie wysokie było obciążenie zbiornika solami
mineralnymi. Znalazło to odzwierciedlenie w dużym przyroście biomasy fitoplanktonu –
zawartość chlorofilu „a” nie odpowiadała normom. W ślad za tym przezroczystość wód
była mała i wynosiła średnio 1,3 m. Jedynie zawartość materii organicznej w jeziorze była
umiarkowana – stężenia BZT5 i ChZT odpowiadały II klasie.
W ogólnej klasyfikacji fizyczno – chemicznej jezioro Krajnik mieściło się w III
klasie. Dobre warunki sanitarne nie miały wpływu na wynik klasyfikacji.
Omawiany zbiornik jest stosunkowo odporny na degradację i zaliczony został do
II kategorii. Najbardziej korzystne są wskaźniki związane z misą jeziorną – znaczny
procent stratyfikacji wód i niski stosunek powierzchni dna czynnego do objętości
epilimnionu.
Rzeka Lubniewka na dopływie wiosną pod względem wskaźników fiz-chem.
klasyfikowała się w II klasie czystości wód. Decydowało o tym wyłącznie stężenie ChZT.
Latem zły stan sanitarny dopływającej do jeziora Lubniewki, powodował zaliczenie jej do
III klasy. Na odpływie wiosną stężenie fosforu całkowitego klasyfikowało się w III klasie,
fosforany, ChZT i BZT5 w klasie II. Nie odpowiadający normom stan sanitarny odpływu
latem deklasyfikował Lubniewkę.
Drugi dopływ, przyjmujący okresowo ścieki po
oczyszczalni, wiosną nie odpowiadał normom z uwagi na wysokie stężenia fosforu ogólnego
i fosforanów. Latem omawiany ciek nie odpowiadał normom z powodu wysokiego stężenia
fosforu ogólnego i bardzo złego stanu sanitarnego. Tak więc wpływ ścieków na wody
dopływu był ewidentny.
W okresie wiosennym fitoplankton miał charakter okrzemkowy. Grupa ta stanowiła
ok. 76 % liczebności ogólnej. Najliczniej reprezentowane były dwa gatunki: Fragillaria
capucina i Asterionella formosa. Latem plankton roślinny tworzyły głównie okrzemki (53 %
liczebności ogólnej) z gatunku Melosira granulata v. angustissima i Fragillaria crotonensis
oraz sinice (ok. 44 % liczebności) z gatunku Phormidium autumnale i Oscillatoria brevis.
Jezioro badano wcześniej w 1993 i 1998 roku. W 1993 roku jezioro Krajnik
odpowiadało II klasie czystości wód jeziorowych. Pięć lat później stwierdzono III klasę.
Porównanie wskaźników wykazało znaczny wzrost stężenia biogenów w warstwie
powierzchniowej, przyrost biomasy wyrażający się stężeniami chlorofilu „a” na poziomie
nie odpowiadającym normom. Poprawił się natomiast stan sanitarny jeziora. W roku 2003
w stosunku do roku 1998 stężenia azotu całkowitego i wartości przewodności
elektrolitycznej wzrosły z poziomu klasy III do nie odpowiadających normom. Określająca
klasę czystości ogólna wartość liczbowa wzrosła na przestrzeni dziesięciu lat z 2,27 (klasa
II) do 3,07 (klasa III). W największym stopniu powiększyło się obciążenie jeziora związkami
azotu i fosforu.
W sytuacji gdy zbiornik pełni rolę odbiornika ścieków, poprawa stanu czystości jego
wód jest praktycznie niemożliwa.