Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas
Transkrypt
Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas
OCENA WPŁYWU STRUKTURY SYSTEMU PRODUKCYJNEGO NA CZAS ZAKOCZENIA WYKONYWANIA ZADA Z UYCIEM HYBRYDOWEJ METAHEURYSTYKI SA I GRASP PAWEŁ ANTCZAK ARKADIUSZ ANTCZAK TADEUSZ WITKOWSKI Politechnika Warszawska Streszczenie W pracy przedstawiono analiz wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada produkcyjnych (makespan). Do optymalizacji przepływu produkcji w systemie produkcyjnym zastosowano hybrydow metaheurystyk: algorytm symulowanego wyarzania (SA) oraz procedur GRASP (Greedy Randomized Adaptive Search Procedure). Analizie poddano zestaw struktur produkcyjnych typu funkcjonalnego i przedmiotowego. Przeprowadzono eksperyment numeryczny dla szeregowego oraz szeregowo-równoległego przebiegu produkcji analizujc rzeczywisty system produkcyjny. Słowa kluczowe: struktura systemu produkcyjnego, algorytm symulowanego wyarzania, procedura GRASP, makespan 1. Wprowadzenie Struktura produkcyjna (SP) to układ komórek produkcyjnych o charakterze podstawowym i pomocniczym wraz z ich powizaniami kooperacyjnymi wystpujcymi w procesie produkcji. Elementarn komórk produkcyjn (KP) jest stanowisko robocze, czsto definiowane jako KP zerowego stopnia (KP0). W procesie produkcyjnym stanowisko robocze nie wystpuje samodzielnie, lecz w celowo połczonych zgrupowaniach. Takie łczenie stanowisk roboczych w wiksze jednostki jest celem projektowania SP. Struktura produkcyjna powstaje przez grupowanie stanowisk roboczych (KP0) w KP pierwszego stopnia (KP1), które łcz si w KP stopnia drugiego (KP2) itd. Przy projektowaniu SP zasadniczym problemem jest znalezienie odpowiedzi na nastpujce pytania: jak zorganizowa produkcj n czci, które naley wykona w m operacjach na s rónych stanowiskach?, w ilu i jakich grupach rozmieci s stanowisk roboczych i jak te grupy wzajemnie połczy?, jak wybra struktur (funkcjonaln czy przedmiotow)?, jak powiza poszczególne fazy technologiczne procesu produkcyjnego? Tworzenie SP mona traktowa jako kombinatoryczne łczenie stanowisk roboczych i komórek wyszych stopni lub te kombinatoryczne grupowanie czci planowanych do wykonania. Rodzaj SP wpływa na: długo dróg transportowych, czas trwania cyklu produkcyjnego i stopie cigłoci procesu produkcyjnego, wielko zapasów robót w toku, stopie wykorzystania powierzchni produkcyjnej, zakres powiza kooperacyjnych, złoono planowania, ewidencji, złoono koordynacji przebiegu produkcji, sposób rozwizywania organizacji procesów pomocniczych oraz stopie wykorzystania maszyn i urzdze. Paweł Antczak, Arkadiusz Antczak, Tadeusz Witkowski Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada z uyciem hybrydowej metaheurystyki SA i GRASP 245 Róne porównania efektywnoci struktur systemów produkcyjnych przedstawiono m.in. w [1, 4, 7, 8]. W pracy przeanalizowano wpływ typu struktury produkcyjnej systemu (funkcjonalnej i przedmiotowej) na czas zakoczenia wykonywania wszystkich zada. 2. Charakterystyka funkcjonalnej i przedmiotowej struktury systemu produkcyjnego W praktyce znane s dwa podstawowe rodzaje tworzenia struktury produkcyjnej [5, 9]: 1) Struktura funkcjonalna (procesowa) SF – opiera si na kryterium podobiestwa technologii stosowanej na danych stanowiskach roboczych. Jest to połczenie stanowisk roboczych jednego typu (np. takich samych maszyn), które tworz w ten sposób np. gniazdo frezarek (Fr), wiertarek (Wi), wytaczarek (Wy) i stanowisk wykaczajcych (Sr), itp. Struktura funkcjonalna ułatwia operatywne kierowanie, stwarza bowiem moliwo nadzoru kilku maszyn przez jednego operatora, ponadto uzyskuje si dobre wykorzystanie wyposaenia produkcyjnego. Prowadzi jednak to np. do istotnego wydłuenia tras transportowych. 2) Struktura przedmiotowa SP – opiera si na kryterium współpracy rónych stanowisk okrelonego wyrobu lub grupy wyrobów podobnych pod wzgldem konstrukcyjnotechnologicznym. Struktura ta grupuje maszyny w podzbiory w celu przetwarzania podobnych wyrobów. Stanowi one wzgldnie autonomiczne grupy produkcyjne. Zatem maszyny rozmieszczone s zgodnie z przebiegiem procesu produkcyjnego, a w konsekwencji takiego postpowania powstaje np. gniazdo korpusów, tarcz, tulei, kół zbatych, itp. 3. Algorytmy wykorzystywane do optymalizacji struktur systemów produkcyjnych Do optymalizacji przepływu produkcji w poszczególnych SP systemu zastosowano hybrydow metaheurystyk: algorytm symulowanego wyarzania i procedur GRASP. Niej przedstawiono schematy tych algorytmów( rys.1 i 2). if istnieje rozwizanie y ∈ NNEW (x) k=1 takie, e while k <=K do f (y) < f (x) then for iter = 0 do L do x=y losowo wybra rozwizanie y ∈ NNS (x) improvement = true if f (y) < f (x) then else przejcie do rozwizania y, tj. x = y improvement = false else end if przejcie do rozwizania y end while z prawdopodobiestwem end if exp [ - {f (y) – f (x)}/ T] end for k=k+1 end if if iter % freq = 0 then T=T*r { % - reszta z dzielenia} end improvement = true while improvement do Rys. 1. Pseudokod algorytmu SA ródło: Opracowanie własne. 246 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 31, 2010 W algorytmie SA oznaczono: K - liczba zmian temperatury, L - liczba iteracji ze stał temperatur, T - temperatura pocztkowa, r - parametr zmniejszenia temperatury. Dokładniejsze opisanie algorytmu symulowanego wyarzania i GRASP przedstawiono m.in. w [2, 3]. [ warto [(δ , k )]] 1: CL = RCL = ∅ 2: while CL≠| O | do 11: LB = min 3: for all δ ∈ O do 4: if [ ∃(δ , k ) ∈ CL, ∀k ∈ M ] ∧ 12: UB = max [ warto [(δ , k )]] 8: end for 9: end if 10: end for 16: RCL = ∅ 17: end while 18: Zwróci warto (δ ,k )∈RCL (δ ,k )∈RCL α - liczba losowa z warto [0,1] ∧[∃(ω, l ) ∈CL, l ∈ M , ∀ω ∈ JP(δ )] then 14: Wybra losowego kandydata (δ , k ) ze 5: for all k ∈ M (δ ) do zbioru Set = {(δ , l ) : (δ , k ) ∈ RCL, RCL = RCL (δ , k ) warto [(δ , k )]] ≤ LB + α (UB − LB)} 6: 15: warto CL = CL (σ , k ) 7: warto [(δ , k )] = F (CL (δ , k )) 13: F (CL) Rys. 2. Pseudokod procedury GRASP ródło: Opracowanie własne. Powyej (rys. 2) linia kodu 2 rozpoczyna główny cykl projektowania harmonogramu (cykl koczy si, kiedy wszystkie operacje ze zbioru O bd przedstawione parami na licie CL). Linia kodu 4 - wybierane s tylko te operacje, które mog by dodane do czciowego harmonogramu, bez naruszenia ogranicze kolejnoci wykonania operacji. Linie kodu 5 i 6 przedstawiaj wszystkie te operacje k, dla których okrelani s kandydaci na dodanie do czciowego harmonogramu z uwzgldnieniem wszystkich moliwych przydziele na maszyny. Linia kodu 7 obliczana jest warto Cmax po dodaniu kandydata do czciowego harmonogramu. Linia kodu 14 – w sposób losowy wybierany jest kandydat na dodanie do czciowego harmonogramu z wykorzystaniem otrzymanych wczeniej wartoci dla kandydatów. 4. Eksperyment numeryczny Podstawowy eksperyment numeryczny dotyczy struktury funkcjonalnej, w której maszyny tworz gniazdo frezarek, wiertarek, wytaczarek i stanowisk wykaczajcych. Przeanalizowano równie struktur przedmiotow, dla której kryterium grupowania elementów była wielko czci. Czci zostały podzielone na małe, rednie oraz due i do nich zostały dobrane fizyczne maszyny z grup technologicznie zamiennych maszyn. Do pierwszej grupy czci zaliczono pierwsze cztery typy czci, drug grup czci stanowi kolejne trzy typy czci, za trzeci grup ostatnie trzy typy czci. Uzyskano w ten sposób struktur produkcyjn złoon z trzech grup czci. Czasy wykonania operacji, czasy przezbrajania maszyn i wielkoci zamówienia pozostaj takie same (przyjto wykorzystanie tych samych maszyn uniwersalnych) jak dla struktury funkcjonalnej. Zmiany, których naleało dokona, dotycz grup technologicznie zamiennych maszyn oraz numerów grup maszyn przydzielonych do danej operacji.. Badania dotyczce struktury systemu produkcyjnego dla przebiegu szeregowego oraz szeregowo – równoległego wykonano na komputerze Intel Core2 2,40 GHz z 2047 MB pamici Paweł Antczak, Arkadiusz Antczak, Tadeusz Witkowski Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada z uyciem hybrydowej metaheurystyki SA i GRASP 247 RAM, dla nastpujcych parametrów algorytmu: temperatura pocztkowa T=100, współczynnik zmniejszania temperatury r=0,95, liczba zmian temperatury K=100, liczba iteracji przy stałej temperaturze L=100, parametr α =0,5 (przebieg szeregowy) i α =0 (przebieg szeregoworównoległy), liczba iteracji algorytmu - 1000 (przebieg szeregowy) i 100 (przebieg szeregoworównoległy). Przy przebiegu szeregowym badania dotyczce SF przeprowadzono dla jednego wariantu, za dla SP zostały wykonane dla 2 wariantów, przy czym wariant pierwszy (SP1) przyjto jako wariant podstawowy. Najwiksza liczba operacji wykonywana jest na 1-ej, 2-ej, 3-ej, 5-ej, 7-ej, 9-ej i 11-ej grupie technologicznie zamiennych maszyn. Biorc ten fakt pod uwag mona zauway, e suma czasów trwania operacji wykonywanych na tych grupach jest najwiksza w przypadku 1-ej i 3-ej grupy elementów. Dodatkowo w 1-ej grupie elementów do wykonania jest najwicej czci. Kierujc si tymi uwagami przemieszczono wybrane maszyny tego samego typu z jednej do innej grupy i w ten sposób powstał kolejny wariant - SP 2. W wariancie tym maszyny (o numerze 4 i 5 frezarki) z 5 grupy technologicznie zamiennych maszyn zostały przemieszczone do grupy 1. 4.1. Przebieg szeregowy Wyniki eksperymentów dla obu wariantów struktur przedmiotowych oraz struktury funkcjonalnej przy szeregowym przebiegu produkcji zostały przedstawione w tabeli 1. Tabela 1. Wartoci makespan dla struktur SF oraz wariantów SP przy przebiegu szeregowym Rodzaj struktury Funkcjonalna Przedmiotowa 1 Przedmiotowa 2 Numer badania r makespan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50293,3 51409,2 51179,0 51409,2 51409,2 51179,0 51409,2 51179,0 51472,0 51041,9 51198,1 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 50242,2 ródło: Opracowanie własne W przypadku SP1 nie uzyskano optymalnej wartoci Cmax = 50242,2 min mimo tego, e algorytm za kadym razem wykonywał 30000 iteracji. Dlatego został zaprojektowany wariant, który pozwolił na uzyskanie tej wartoci w kadym badaniu. W wariancie SP2 kryterium zatrzymania algorytmu było osignicie wartoci Cmax = 50242,2 min. Najwczeniej warto ta została uzyskana po około 6000 iteracji, za najpóniej po niecałych 30000 iteracji. Wyniki eksperymentów przedstawiono na rys. 3 i 4. Czasy zakoczenia prac Cj dla SF i SP2 oraz zmiany redniego Cj przy przebiegu szeregowo-równoległym przedstawiono w tabeli 2. Struktura SP 2 umoliwiła uzyskanie wartoci Cmax takich samych jak te osigane dla struktury SF. Pozwoliła równie na skrócenie czasów trwania rednio 6-ciu sporód 10-ciu prac. Eksperymenty pokazały, e przy takiej samej wartoci Cmax, rednie czasy zakoczenia wikszoci poszczególnych prac (6 z 10 prac) w przypadku zastosowania struktury SP 2 s mniejsze w porównaniu ze rednimi czasami dla struktury SF. Poprawa wynosi od ok. 5% do 33%, jednak czas wykonania trzech pierwszych prac został wydłuony nawet do ok. 20%. Zastosowanie struktury SF pozwoliło zwikszy efektywno maszyn, zmniejszy wielko zapasów robót w toku, a wic spowodowa szybsze przekazanie wykonanych czci do odbiorcy. POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 31, 2010 makespan [min] makespan [min] 248 51400,0 51200,0 51000,0 Przedmiotowa 1 Funkcjonalna 50800,0 51400,0 51200,0 51000,0 Przedmiotowa 2 Funkcjonalna 50800,0 50600,0 50600,0 50400,0 50400,0 50200,0 50200,0 50000,0 50000,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rys. 3. Wyniki eksperymentu dla SP1 i SF Rys. 4. Wyniki eksperymentu dla SP2 i SF ródło: Opracowanie własne. ródło: Opracowanie własne. Tabela 2. Czasy zakoczenia prac Cj dla SF i SP2 oraz zmiany redniego Cj przy przebiegu szeregowo - równoległym 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 19582,2 18024,3 18400,1 16449,5 18721,8 18935,3 17527,1 18710,3 16628,9 15527,9 Czasy zako*czenia poszczególnych prac Cj dla struktury funkcjonalnej 2 3 4 5 6 7 8 9 40900,3 43934,0 50242,2 37388,4 19961,8 14004,2 34510,0 49402,3 43088,5 39799,5 50242,2 30572,0 29906,5 20304,8 39172,6 48098,6 39741,8 42021,9 50242,2 38154,9 19323,9 16358,4 32782,9 49626,3 42271,8 39467,5 50242,2 33532,9 17876,6 13034,6 34640,5 49936,5 28822,5 34757,1 50242,2 28473,9 20050,3 13502,4 34431,5 45319,9 34267,9 38789,6 50242,2 38374,8 21751,8 16521,8 47821,6 46065,1 31398,1 42950,4 50242,2 45231,9 27356,4 13917,1 39614,8 49754,4 37599,8 39263,9 50242,2 33278,6 24984,2 34041,0 46460,5 47450,0 28475,3 34879,2 50242,2 39495,0 18988,8 12200,3 40130,0 46456,6 36195,3 41292,4 50242,2 34790,7 18160,9 12783,8 34906,3 44283,8 10 25247,1 27284,5 36087,3 25329,2 32823,2 29799,0 37500,5 33818,9 29470,6 34911,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 19582,5 22039,7 21381,3 36485,4 19582,5 19582,5 18521,0 18464,3 19582,5 18464,3 Czasy 2 35981,5 35042,5 41122,4 35981,5 35981,5 37615,5 40567,8 34926,6 35981,5 35981,5 10 23884,8 22625,7 23163,8 23163,8 23163,8 22014,7 23598,6 28966,4 25277,3 21664,5 nr badania nr badania funkcjonalnej przedmiotowej 2 Zmiana r Cj w stos. do st. funkcj. zako*czenia poszczególnych prac Cj dla struktury przedmiotowej 2 3 4 5 6 7 8 9 46924,6 50242,2 31372,6 16106,6 11264,6 38816,9 38993,5 48049,0 50242,2 30971,6 21573,8 14261,4 46124,3 40169,9 44996,3 50242,2 31130,4 22142,2 10957,8 30960,2 38272,5 45251,0 50242,2 31891,4 16625,4 11485,4 33823,2 38272,5 47764,8 50242,2 32183,8 16917,8 9227,3 30960,2 40703,8 45661,8 50242,2 32159,4 15543,9 9736,7 40119,1 34164,7 47773,9 50242,2 30640,7 18797,9 8218,0 35287,0 39130,9 42976,6 50242,2 33170,6 17904,6 11287,1 35781,9 39769,5 45251,0 50242,2 33760,0 18494,0 11473,4 35636,5 43487,5 44338,2 50242,2 33304,4 21717,1 12814,9 35688,2 39675,8 rednie Cj dla struktury 17850,7 36276,1 39715,6 50242,2 35929,3 21836,1 16666,8 38447,1 47639,4 31227,2 21368,6 36918,2 45898,7 50242,2 32058,5 18582,3 11072,7 36319,8 39264,1 23752,3 -19,7% ródło: Opracowanie własne -1,8% -15,6% 10 numer badania 0,0% 10,8% 14,9% 33,6% 5,5% 17,6% 23,9% Paweł Antczak, Arkadiusz Antczak, Tadeusz Witkowski Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada z uyciem hybrydowej metaheurystyki SA i GRASP 249 4.2. Przebieg szeregowy-równoległy Eksperymenty dla przebiegu szeregowo-równoległego dotyczce struktury SP zostały wykonane dla 12 wariantów, przy czym wariant pierwszy (SP1) jest wariantem podstawowym. Podobnie jak dla w badaniach dla przebiegu szeregowego (rozwizywany jest ten sam problem) najwiksza liczba operacji wykonywana jest na 1-ej, 2-ej, 3-ej, 5-ej, 7-ej, 9-ej i 11-ej grupie technologicznie zamiennych maszyn. Biorc to pod uwag mona zauway, e suma czasów trwania operacji wykonywanych na tych grupach jest najwiksza w przypadku 1-ej oraz 3-ej grupy elementów. Dodatkowo w 1-ej grupie elementów do wykonania jest najwicej czci. Kierujc si tymi uwagami przemieszczano wybrane maszyny tego samego typu z jednej do innej grupy i w ten sposób powstawały kolejne warianty struktur przedmiotowych (od 2-ej do 12-ej). Miało to na celu sprawdzenie, która struktura SP jest najlepsza, ze wzgldu na warto Cmax. Kolejne struktury przedmiotowe SP zostały utworzone w nastpujcy sposób: SP 2 – M 16 z G 7do G 3; SP 3 – M 4 z G 5 do G 1; SP 4 – M 4 z G 5 do G 1 oraz M 16 z G 7do G3; SP5 – M 4 i M 5 z G 5 do G 1; SP 6 – M4 z G5 do G1 oraz M5 z G5 do G9; SP7 – M4 z G5 do G1 oraz M5 z G5 do G9 oraz M18 z G7do G3; SP8 – M3 z G1 do G9; SP9 – M6 z G5 do G9; S10 – M6 z G5 do G9 oraz M3 z G1 do G9; SP 11 – M6 z G5 do G9 oraz M3 z G1 do G9 oraz M26 z G8 do G12; SP12 – M6 z G5 do G9 oraz M3 z G1 do G9 oraz M26 z G8 do G12 oraz M21 z G11 do G3. Informacje charakteryzujce te struktury SP czytamy np. struktura przedmiotowa 12: maszyna o numerze 6 (frezarka) z grupy 5 została przemieszczona do grupy 9 oraz maszyna o numerze 3 (frezarka) z grupy 1 została przemieszczona do grupy 9 oraz maszyna o numerze 26 (stanowisko obróbki wykaczajcej) z grupy 8 została przemieszczona do grupy 12 oraz maszyna o numerze 21 (wytaczarka) z grupy 11 została przemieszczona do grupy 3). W kadej z powstałych w ten sposób struktur systemu produkcyjnego przeniesienie maszyny z jednej grupy zamiennych maszyn do innej grupy, powoduje, e w jednej z trzech grup czci, czas wykonywania tych czci wydłuy si, natomiast w drugiej ulegnie skróceniu. Wyniki eksperymentów dla wszystkich wariantów SP zostały przedstawione w tabeli 3 i 4. Badania pokazały (rys. 5-16), e zastosowanie wikszoci zaproponowanych SP daje gorszy Cmax ni dla SF. Kilka z nich daje wyniki porównywalne do osiganych dla SF. Mona jednak dla danej struktury danych tak dobra zestaw maszyn, by osign rezultaty lepsze ni dla SF, rys.16. Struktura SP 12 umoliwiła uzyskanie wartoci Cmax mniejszych ni dla SF (redni Cmax zmalał o ok. 3%). Pozwoliła równie na skrócenie czasów trwania rednio 6-ciu sporód 10-ciu prac. Wartoci Cmax dla struktur SF oraz wariantów struktur SP dla przebiegu szeregowo – równoległym przedstawiono w tabeli 3, a wartoci czasów zakoczenia kolejnych prac dla SP 12 i SF przedstawiono w tabeli 4. Zmiany redniego czasu zakoczenia poszczególnych prac Cj dla SP 12 pokazuj, e czas wykonania 4-ch pierwszych prac został wydłuony nawet do ok. 150%, za czas 6-ciu z nich uległ jednak skróceniu rednio od ok. 5% do 33%. Chocia przebieg procesów w strukturach przedmiotowych jest zazwyczaj krótszy, to w danym analizowanym przypadku naleało przebada wiele wariantów struktur tego typu w celu odszukania najlepszego rozwizania. Inne podejcie do analizy struktur systemów produkcyjnych przedstawiono m.in. w pracy [10], gdzie zastosowano podejcie Howarda [6] do wyboru optymalnej macierzy prawdopodobiestw przej struktur systemów produkcyjnych. 250 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 31, 2010 Tabela 3. Wartoci Cmax dla struktur SF oraz wariantów SP dla przebiegu szeregoworównoległego Rodzaj struktury 1 Funkcjonalna 25318,9 Przedmiotowa 1 26005,5 Przedmiotowa 2 26770,6 Przedmiotowa 3 26083,8 Przedmiotowa 4 26802,5 Przedmiotowa 5 26349,7 Przedmiotowa 6 26156,9 Przedmiotowa 7 26731,0 Przedmiotowa 8 25534,3 Przedmiotowa 9 26071,3 Przedmiotowa 10 25621,5 Przedmiotowa 11 25608,0 Przedmiotowa 12 24656,3 2 25195,7 26064,3 26527,3 26082,4 26727,6 26689,3 26129,5 26811,7 25570,2 26150,2 25378,0 25405,5 24795,9 3 25527,8 26027,5 26785,7 26068,0 26765,7 26754,7 26153,7 26727,4 25622,7 26017,2 25524,1 25780,3 24377,4 4 25281,8 25980,5 26811,8 26129,8 26720,0 26233,3 26114,6 26773,4 25473,4 26022,3 25680,6 25691,3 24646,6 Numer badania 5 6 25316,7 25480,3 25961,8 25934,8 26738,0 26791,2 26175,3 26153,5 26654,8 26844,3 26529,3 26603,2 26005,6 26056,3 26755,8 26698,9 25512,5 25502,9 26036,6 25834,7 25588,9 25610,4 25748,2 25489,1 24536,1 24672,8 7 25699,7 25939,0 26799,0 25919,9 26783,5 26601,0 26113,0 26793,2 25699,9 26054,8 25632,1 25637,9 25060,9 8 25394,5 25944,9 26837,0 26092,2 26838,6 26362,2 26105,3 26781,2 25785,3 26062,2 25458,3 25587,8 24606,7 9 25519,7 25963,3 26854,9 26143,3 26686,2 26588,6 26057,9 26805,5 25469,3 26084,1 25536,7 25463,1 24996,7 r makespan 10 25486,7 25422,2 26000,2 25982,2 26732,0 26764,7 26011,6 26086,0 26780,3 26760,4 26278,4 26499,0 26147,3 26104,0 26511,5 26739,0 25600,1 25577,1 25966,5 26030,0 25669,9 25570,1 25626,3 25603,8 24682,2 24703,2 26100,0 26000,0 25900,0 Przedmiotowa 1 Funkcjonalna 25800,0 25700,0 makespan [min] makespan [min] ródło: Opracowanie własne. 26200,0 26100,0 26000,0 25900,0 Przedmiotowa 3 Funkcjonalna 25800,0 25700,0 25600,0 25600,0 25500,0 25500,0 25400,0 25400,0 25300,0 25300,0 25200,0 25200,0 25100,0 25100,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 10 2 3 4 5 6 7 26900,0 26700,0 Przedmiotowa 2 Funkcjonalna 26500,0 26300,0 9 10 Rys. 6. Wyniki eksperymentu dla SP 3 i SF ródło: Opracowanie własne. makespan [min] makespan [min] Rys. 5. Wyniki eksperymentu dla SP 1 i SF ródło: Opracowanie własne. 8 numer badania numer badania 26900,0 26700,0 26500,0 26300,0 26100,0 26100,0 25900,0 25900,0 25700,0 25700,0 25500,0 25500,0 25300,0 25300,0 Przedmiotowa 4 Funkcjonalna 25100,0 25100,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania Rys. 7. Wyniki eksperymentu dla SP 2 i SF ródło: Opracowanie własne. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania Rys. 8. Wyniki eksperymentu dla SP 4 i SF ródło: Opracowanie własne. 26900,0 26700,0 26500,0 26300,0 Przedmiotowa 5 Funkcjonalna 26100,0 makespan [min] makespan [min] Paweł Antczak, Arkadiusz Antczak, Tadeusz Witkowski Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada z uyciem hybrydowej metaheurystyki SA i GRASP 26100,0 26000,0 25900,0 Przedmiotowa 9 Funkcjonalna 25800,0 25700,0 25600,0 25700,0 25500,0 25400,0 25300,0 25300,0 25200,0 25100,0 25100,0 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania Rys. 9. Wyniki eksperymentu dla SP ródło: Opracowanie własne. 26200,0 26100,0 26000,0 25900,0 Przedmiotowa 6 Funkcjonalna 25800,0 25700,0 1 2 3 4 5 6 7 8 10 Rys. 10. Wyniki eksperymentu dla SP 9 i SF ródło: Opracowanie własne. 25700,0 25650,0 25600,0 25550,0 25500,0 25450,0 25600,0 25400,0 25500,0 25350,0 25400,0 25300,0 25300,0 25250,0 25200,0 Przedmiotowa 10 Funkcjonalna 25200,0 25100,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 25150,0 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania numer badania 26900,0 26700,0 26500,0 26300,0 Przedmiotowa 7 Funkcjonalna 26100,0 Rys. 12. Wyniki eksperymentu dla SP 10 i SF ródło: Opracowanie własne. makespan [min] Rys. 11. Wyniki eksperymentu dla SP 6 i SF ródło: Opracowanie własne. makespan [min] 9 numer badania makespan [min] 1 makespan [min] 26200,0 25900,0 25500,0 25800,0 25700,0 25600,0 25500,0 25900,0 25400,0 25700,0 25300,0 Przedmiotowa 11 Funkcjonalna 25500,0 25200,0 25300,0 25100,0 25100,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 10 2 3 4 5 6 7 25800,0 25700,0 25600,0 10 25700,0 25500,0 25300,0 Przedmiotowa 12 Funkcjonalna 25100,0 25500,0 9 Rys. 14. Wyniki eksperymentu dla SP 11 i SF ródło: Opracowanie własne. makespan [min] Rys. 13. Wyniki eksperymentu dla SP 7 i SF ródło: Opracowanie własne. 8 numer badania numer badania makespan [min] 251 24900,0 25400,0 Przedmiotowa 8 Funkcjonalna 25300,0 24700,0 24500,0 25200,0 24300,0 25100,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania Rys. 15. Wyniki eksperymentu dla SP 8 i SF ródło: Opracowanie własne. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 numer badania Rys. 16. Wyniki eksperymentu dla SP 12 i SF ródło: Opracowanie własne. 252 POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 31, 2010 Tabela 4. Czasy zakoczenia prac Cj dla SF i SP 12 oraz zmiany redniego Cj przy przebiegu szeregowo - równoległym 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 3529,4 3677,3 3684,5 3630,1 3554,6 3549,0 3559,5 3113,0 3497,6 2843,3 Czasy zako*czenia poszczególnych prac Cj dla struktury funkcjonalnej 2 3 4 5 6 7 8 9 7897,5 10701,9 9851,9 14045,2 18626,2 19828,3 25318,9 18567,2 8694,4 11231,7 9137,9 14179,0 16672,3 18651,4 25195,7 18596,8 8314,4 10618,7 8503,6 13811,2 15634,8 17534,5 25527,8 18564,3 7973,7 10961,8 9867,5 14282,7 15657,4 18989,2 25281,8 18496,7 7821,6 10885,0 8642,1 13600,9 15352,5 17561,5 25316,7 18481,5 8174,5 10835,9 8570,0 14494,4 16023,3 19146,5 25480,3 18761,6 8186,9 10827,6 9370,9 14017,8 15362,2 19028,6 25699,7 18709,0 8630,0 11480,6 8951,9 14771,0 16109,7 19323,8 25394,5 18964,8 8161,6 11416,6 9877,0 13900,0 15640,1 18890,1 25519,7 18330,4 7881,9 11017,0 8819,2 13118,5 15162,7 16709,9 25486,7 18245,1 10 22304,6 21973,8 21468,2 21971,9 21639,4 22706,8 22696,4 22244,1 22147,2 21423,4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 8506,1 7125,1 8416,2 8599,5 8492,7 8526,3 6752,0 8469,7 8467,1 8125,7 Czasy zako*czenia poszczególnych prac Cj dla struktury przedmiotowej 12 2 3 4 5 6 7 8 9 19100,3 24656,3 24091,1 11471,1 14093,1 14983,1 24639,4 12350,9 19372,1 24795,9 24323,1 11027,3 13649,3 14539,3 24773,8 12568,9 18918,3 24377,4 22581,0 10393,9 13015,9 13905,9 24339,7 12058,0 19294,7 24646,6 23083,9 11125,8 13747,8 14637,8 24170,8 11904,4 18984,2 24536,1 23499,9 10862,0 13484,0 14374,0 24277,9 12323,5 19162,0 24672,8 22962,8 10750,7 13508,0 14398,0 24576,4 12331,7 19333,8 25051,9 25060,9 10564,5 13186,5 14076,5 24275,1 12454,0 19123,7 24606,7 23001,0 10733,1 13355,1 14245,1 24085,5 12352,1 19189,1 24996,7 21598,3 10732,5 13354,5 14244,5 23587,4 12637,0 19051,0 24682,2 22039,2 11533,8 14155,8 15045,8 23802,4 12491,3 10 17946,1 18080,5 17646,4 17477,5 18117,6 17883,1 18294,8 17925,2 18110,6 18355,1 3463,8 8148,0 rednie Cj dla struktury 8173,7 10997,7 9159,2 14022,1 16024,1 18566,4 25422,2 18571,7 22057,6 19152,9 24702,3 23224,1 10919,5 13555,0 14445,0 24252,8 12347,2 17983,7 nr badania nr badania funkcjonalnej przedmiotowej 12 Zmiana r Cj w stos. do st. funkcj. -135,2% -134,3% -124,6% -153,6% 22,1% 15,4% 22,2% 4,6% 33,5% 18,5% ródło: Opracowanie własne. 5. Podsumowanie Wiele bada dotyczcych analizy funkcjonowania systemów z rónymi strukturami produkcyjnymi pokazuje szereg sprzecznych wyników odnonie zalet produkcji o strukturze przedmiotowej oraz funkcjonalnej. W pracy rozpatrzono za pomoc eksperymentu symulacyjnego wiele rónych konfiguracji struktur SF i SP systemu produkcyjnego. Sporód kilkunastu wariantów struktur z wykorzystaniem do bada algorytmów stochastycznych okrelono czasy zakoczenia wykonywania poszczególnych zada w systemie oraz wpływ zmiany liczby maszyn na czas wykonywania wszystkich zada. Okrelenie racjonalnej struktury SP (przy ograniczonych zasobach - mocach produkcyjnych oraz okrelonym asortymencie produkcji) jest zadaniem trudnym i wymaga przeprowadzenia wielu eksperymentów symulacyjnych. %LEOLRJUDILD [1] [2] Agarwal A., Sarkis J.: A review and analysis of comparative performance studies on functional and cellular manufacturing layouts. Computers Industrial Engineering, 34, 1998, s. 77–89. Antczak P., Antczak A., Witkowski T.: Zastosowanie algorytmu symulowanego wyarzania do optymalizacji harmonogramowania produkcji małoseryjnej. W: Zeszyty Naukowe Politechniki lskiej (Seria Automatyka), z. 144, 2006, s. 11–16. Paweł Antczak, Arkadiusz Antczak, Tadeusz Witkowski Ocena wpływu struktury systemu produkcyjnego na czas zakoczenia wykonywania zada z uyciem hybrydowej metaheurystyki SA i GRASP 253 [3] Antczak A., Antczak P., Witkowski T.: Zastosowanie procedury GRASP do harmonogramowania produkcji małoseryjnej. W: Zeszyty Naukowe Politechniki lskiej (Seria Automatyka), z. 144, 2006, 17–22. [4] Assad A. A., Kramer S.B., Kaku B. K.: Comparing functional and cellular layouts: A simulation study based on standartization. International Journal for Production Research, 41 (8), 2003, pp. 1639–1663. [5] Brown S., Lamming R., Bessant J., Jones P.: Strategic Operations Management. Elsevier, 2009. [6] Howard R.A.: Dynamic Probabilistic Systems. Dower Publ., Inc. Mineola, N.Y. 2007. [7] Law A. M.: Simulation Modeling and Analysis. Mc Graw-Hill, 2007. [8] Morris J.S., Tersine R.J.: A simulation analysis of factors influencing the attractiveness of group technology cellular layouts. Manag. Science, 36 (12), 1990, pp. 1567–1576. [9] Munhlemann A. P., Oakland J.S., Lockyer K.G.: Zarzdzanie produkcj i usługami. PWN Warszawa 2001. [10] Witkowski T., Antczak A., Antczak P.: Planning and Analysis of Production Systems Using Fuzzy Logic., Int. J. of Factory Automation, Robotics, And Soft Computing, Int. Society for Advanced Research, Palermo, Italy, Issue 2, April 2008, pp. 88–95. EVALUATION OF INFLUENCE OF PRODUCTION LAYOUT TO MAKESPAN WITH USING SIMULATED ANNEALING AND GRASP HYBRID METAHEURISTICS Summary In the paper the influence of layout production to makespan is discussed. For the optimization of the production process the hybrid metaheuristic: simulated annealing algorithm and GRASP (Greedy Randomized Adaptive Search Procedure) was used. Two types of layout production were considered: process and product one. The presented algorithms have been implemented and tested for serial and parallel routes. Computer experiments have been carried for real data of production problem. Keywords: layout production, simulated annealing algorithm, GRASP, makespan. Paweł Antczak Arkadiusz Antczak Tadeusz Witkowski Politechnika Warszawska email: [email protected] [email protected] [email protected]