spis_tresci - Wydawnictwo Naukowe Scholar

Recenzje:
prof. zw. dr hab. Zbigniew Czachór
prof. zw. dr hab. Janusz Ruszkowski
Redaktor prowadzący:
Michał Zgutka
Redakcja i korekta:
Grażyna Mastalerz
Projekt okładki:
Katarzyna Juras
Ilustracja na okładce:
Fotolia/Scanrail
Copyright © by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o., Warszawa 2016
Publikacja powstała w ramach projektu badawczego „Polityki europejskie
w dobie zmian modelu integracji europejskiej”. Projekt został sfinansowany
ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer
DEC-2012/07/B/HS5/03902.
Publikacja została ponadto dofinansowana przez Wydział Nauk Politycznych
i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
ISBN 978–83-7383-825-3
Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o.
ul. Wiślana 8 (róg Browarnej), 00-317 Warszawa
tel./faks 22 692 41 18; 22 826 59 21; 22 828 93 91
dział handlowy: jak wyżej, w. 108
e-mail: [email protected]
www.scholar.com.pl
Wydanie pierwsze
Skład i łamanie: WN Scholar (Jerzy Łazarski)
Druk i oprawa: Mazowieckie Centrum Poligrafii, Marki
Spis treści
Wprowadzenie.
Polityki europejskie w dobie zmiany modelu integracji . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz Grzegorz Grosse
9
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Wzrost znaczenia międzyrządowości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Jaki model integracji wyłonił się w trakcie kryzysu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Segmentacja polityczna w Europie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Główne pytania i hipotezy badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
10
17
22
27
1. Systematyzacja pojęć i koncepcji związanych ze zjawiskiem zróżnicowanej
integracji i segmentacji politycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Joanna Ziółkowska
33
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Zróżnicowana integracja i segmentacja polityczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Początki debaty nad zróżnicowaną integracją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3. Druga fala dyskusji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4. Debata w latach dziewięćdziesiątych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5. „Zróżnicowanie” po traktacie amsterdamskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6. Klasyfikacje kategorii zróżnicowanej integracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.7. Proponowana klasyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
33
36
39
42
46
50
53
55
2. Polityka zagraniczna Unii Europejskiej w warunkach kryzysu
i fragmentaryzacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Paweł J. Borkowski, Małgorzata Smutek
57
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Atrakcyjność Europy pogrążonej w kryzysie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Implementacja traktatu lizbońskiego w warunkach kryzysowych . . . . . . . .
2.3. Aktywność międzynarodowa UE w ujęciu regionalnym i problemowym
w kontekście kryzysu i zagrożenia fragmentacją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
59
65
71
78
3. Wpływ zmiany modelu integracyjnego Unii Europejskiej
na Wspólną Politykę Bezpieczeństwa i Obrony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jacek Czaputowicz
81
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Wpływ kryzysu na WPBiO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Stanowisko państw członkowskich wobec WPBiO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Linie podziałów w WPBiO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
81
83
86
92
94
4. Kryzys ekonomiczno-finansowy w Unii Europejskiej.
Koncepcja i podsumowanie dyskusji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Artur Nowak-Far
97
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Kwestia kryzysu ekonomiczno-finansowego w strefie euro . . . . . . . . . . . . .
4.1.1. Znamiona kryzysu w strefie euro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Kryzys strefy euro jako kryzys systemu zarządzania gospodarczego
Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
97
98
99
107
117
5. Polityka społeczna w dobie kryzysu strefy euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jadwiga Nadolska, Krzysztof Szewior
125
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Polityka społeczna w procesie integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Polityka społeczna w dobie kryzysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.3. Miejsce europejskiej polityki społecznej
w nowej architekturze zarządzania gospodarczego w UE . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Formy ingerencji organów UE w sferę społeczną
państw członkowskich w ramach nowego zarządzania gospodarczego. . . .
5.4.1. Pakiety pomocowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.2. Semestr Europejski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5. Europejska polityka społeczna między ponadnarodowością
a międzyrządowością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.6. Wzrost asymetrii w sferze socjalnej na linii Północ-Południe . . . . . . . . . . .
Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
125
126
129
131
134
134
141
144
146
147
6. Polityka spójności a zmiana procesów integracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tomasz Grzegorz Grosse
151
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Wpływ kryzysu na politykę spójności. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. Wzrost międzyrządowości czy wspólnotowości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
151
153
158
6.3. Podziały i hierarchia między państwami członkowskimi . . . . . . . . . . . . . . .
6.4. Linia podziału w polityce spójności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wnioski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
162
165
171
7. Wspólna Polityka Rolna w czasie kryzysu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Justyna Miecznikowska
173
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1. Podziały w ramach WPR – konsekwencje zróżnicowanej struktury
agrarnej i potencjału produkcyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.2. Podziały w ramach WPR – konsekwencje istnienia różnych systemów
dopłat bezpośrednich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.3. Negocjacje w sprawie WRF – na temat finansowania WPR
po 2013 roku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.4. Debata nad kształtem WPR po 2013 roku – spory i podziały w UE . . . . . .
7.5. Reforma WPR a segmentacja UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
173
8. Polityka energetyczna w warunkach zmiany modelu
integracji europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kamila Pronińska
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.1. Polityka energetyczna we współczesnych procesach integracji
europejskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.2. Uwarunkowania polityki energetycznej UE w czasie kryzysu
w strefie euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.3. Międzyrządowość vs. wspólnotowość w polityce energetycznej UE . . . . . .
8.4. Polityka energetyczna UE – mechanizm zwiększania segmentacji w UE
czy obszar działań o powstrzymanie tych tendencji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzje. Polityka energetyczna w dobie kryzysu – konfliktowe interesy
i sprzeczne wyzwania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej –
kryzys jako katalizator zmian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Krzysztof M. Księżopolski
Założenia badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.1. O istocie zmian klimatu i polityce klimatycznej UE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2. Uwarunkowania i podział kosztów polityki klimatycznej . . . . . . . . . . . . . . .
9.3. Ku nowemu modelowi integracji w polityce klimatycznej
Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
175
176
179
184
188
194
197
197
198
203
207
215
224
227
227
227
230
238
9.4. Pakiet klimatyczno-energetyczny 2030 i pogłębianie się tendencji
do podziału. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.5. Segmentacja w polityce klimatycznej Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . .
Konkluzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. Międzyrządowość vs. ponadnarodowość w polityce migracyjnej
i obszarze spraw wewnętrznych Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jolanta Szymańska
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.1. Kierunek „uwspólnotowienie” – historyczny rozwój współpracy
w dziedzinie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości. . . . . . . . . .
10.2. Odwrócenie trendu? Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa
i sprawiedliwości po traktacie lizbońskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.3 Zmiana nastrojów politycznych i niekorzystny klimat wokół migracji . . .
10.4. Pierwsze rysy – kryzys tzw. arabskiej wiosny
i reforma systemu Schengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.5. Kryzys migracyjny i walka o podział uchodźców w UE . . . . . . . . . . . . . . . .
10.6. Swoboda przepływu osób – nie dla wszystkich
na tych samych zasadach? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.7. „Delizbonizacja” współpracy w obszarze spraw wewnętrznych.
Wdrażanie programu sztokholmskiego i priorytety UE w zakresie
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości na lata 2015–2019 . . . . . . . . .
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240
246
250
253
253
255
259
259
261
266
268
271
273
Podsumowanie. W kierunku teorii dezintegracji regionalnej . . . . . . . . . . . . .
Tomasz Grzegorz Grosse
275
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Skutki kryzysów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Wzrost międzyrządowości i hierarchii władzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Ambiwalentna rola Komisji i słabnięcie wspólnotowości . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Podziały w Unii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Podsumowanie: w kierunku teorii dezintegracji regionalnej . . . . . . . . . . . . . . . .
275
278
282
286
289
293
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
303
Biogramy autorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
337
Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
341