INF1-2014-Wykl-04-Zaoczne [tryb zgodności]
Transkrypt
INF1-2014-Wykl-04-Zaoczne [tryb zgodności]
Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 2/92 Plan wykładu nr 4 Klasyfikacja systemów komputerowych (Flynna) Informatyka 1 SISD, SIMD, MISD, MIMD Architektura von Neumanna i architektura harwardzka Budowa komputera: zestaw komputerowy, jednostka centralna, płyta główna Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny procesory Intel (LGA 1156, LGA 1155, LGA 1150, LGA 2011) i AMD (Socket AM2/AM2+, Socket AM3/AM3+, Socket FM1, Socket FM2/FM2+) Elektrotechnika, semestr II, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014 moduły pamięci (DIP, SIPP, SIMM, SDR SDRAM, DDR SDRAM, DDR2 SDRAM, DDR3 SDRAM, DDR4 SDRAM, SO-DIMM) obudowa komputera (architektura AT, ATX) Wykład nr 4 (04.04.2014) interfejsy wewnętrzne (ISA, EISA, VESA Local Bus, PCI, AGP, IDE, EIDE, SCSI, Serial ATA, PCI Express) dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 3/92 Klasyfikacja systemów komputerowych Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 4/92 Taksonomia Flynna Taksonomia Flynna - pierwsza, najbardziej ogólna klasyfikacja architektur komputerowych (1972): Flynn M.J.: „Some Computer Organizations and Their Effectiveness”, IEEE Transactions on Computers, Vol. C-21, No 9, 1972. Opiera się na liczbie przetwarzanych strumieni rozkazów i strumieni danych: strumień rozkazów (Instruction Stream) - odpowiednik licznika rozkazów; system złożony z n procesorów posiada n liczników rozkazów, a więc n strumieni rozkazów strumień danych (Data Stream) - zbiór operandów, np. system rejestrujący temperaturę mierzoną przez n czujników posiada n strumieni danych SI - Single instruction MI - Multiple Instruction SD - Single Data MD - Multiple Data SM - Shared Memory DM - Distributed Memory Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 5/92 SISD (Single Instruction, Instruction, Single Data) dr inż. Jarosław Forenc 6/92 SISD (Single Instruction, Instruction, Single Data) Jeden wykonywany program przetwarza jeden strumień danych Klasyczne komputery zbudowane według architektury von Neumanna Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Komputer IBM PC/AT Komputer PC SISD Zawierają: jeden procesor jeden blok pamięci operacyjnej zawierający wykonywany program. Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 - instrukcje - dane - wyniki dr inż. Jarosław Forenc 7/92 SIMD (Single Instruction, Instruction, Multiple Data) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Laptop dr inż. Jarosław Forenc 8/92 SM SM--SIMD - Komputery wektorowe Jeden wykonywany program przetwarza wiele strumieni danych Te same operacje wykonywane są na różnych danych Komputer PC CDC Cyber 205 Cray Cray--1 (1976) (1981) SIMD Podział: SM-SIMD (Shared Memory SIMD): - komputery wektorowe - rozszerzenia strumieniowe procesorów (MMX, 3DNow!, SSE, SSE2, SSE3, AVX) DM-SIMD (Distributed Memory SIMD): - tablice procesorów - procesory kart graficznych (GPGPU) - instrukcje - dane - wyniki Cray Cray--2 (1985) Hitachi S3600 (1994) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 9/92 DM DM--SIMD - Tablice procesorów Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 10/92 DM DM--SIMD - Procesory graficzne (GPU) Illiac IV MasPar MP MP--1/MP1/MP-2 (1976) GeForce GTX 690 Tesla C2075 (1990) Thinking Machines CM CM--2 (1987) Tesla D870 Illiac IV (1976) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Tesla M2075 dr inż. Jarosław Forenc MISD (Multiple (Multiple Instruction, Instruction, Single Data) 11/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc MIMD (Multiple (Multiple Instruction, Instruction, Multiple Data) Wiele równolegle wykonywanych programów przetwarza jednocześnie jeden wspólny strumień danych Równolegle wykonywanych jest wiele programów, z których każdy przetwarza własne strumienie danych Systemy tego typu nie są spotykane Podział: SM-MIMD (Shared Memory): - wieloprocesory DM-MIMD (Distributed Memory): - wielokomputery - klastry - gridy 12/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 13/92 SM SM--MIMD - Wieloprocesory Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 14/92 SM SM--MIMD - Wieloprocesory Systemy z niezbyt dużą liczbą działających niezależnie procesorów Cray YMYM-P (1988) Cray J90 (1994) Każdy procesor ma dostęp do wspólnej przestrzeni adresowej pamięci Komunikacja procesorów poprzez uzgodniony obszar wspólnej pamięci Do SM-MIMD należą komputery z procesorami wielordzeniowymi Cray CS6400 (1993) Podział: UMA (Uniform Memory Access) NUMA (NonUniform Memory Access) COMA (Cache Only Memory Architecture) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 15/92 DM DM--MIMD - Wielokomputery Każdy procesor wyposażony jest we własną pamięć operacyjną, niedostępną dla innych procesorów Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 16/92 DM DM--MIMD - Wielokomputery Cray T3E (1995) Komunikacja między procesorami odbywa się za pomocą sieci poprzez przesyłanie komunikatów Thinking Machines CM CM--5 (1991) Biblioteki komunikacyjne: MPI (Message Passing Interface) PVM (Parallel Virtual Machine) nCube 2s (1993) Meiko CS CS--2 (1993) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 17/92 DM DM--MIMD - Klastry Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 18/92 DM DM--MIMD - Klastry Klaster (cluster): Miejsce instalacji: równoległy lub rozproszonego system składający się z komputerów komputery połączone są siecią używany jest jako pojedynczy, zintegrowany zespół obliczeniowy Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny KETiM Rok instalacji: 2004-2006 Typ klastra: Węzeł (node) - pojedynczy komputer przyłączony do klastra i wykonujący zadania obliczeniowe homogeniczny dedykowany Liczba węzłów: 7 Sieć komputerowa: źródło: http://leda.elfak.ni.ac.rs/projects/SeeGrid/see_grid.htm Gigabit Ethernet KVM - Keyboard, Video, Mouse Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc DM DM--MIMD - Klastry Klastry Beowulf budowane były ze zwykłych komputerów PC Odin II Beowulf Cluster Layout, University of Chicago, USA 19/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc DM DM--MIMD - Klastry Klastry Beowulf budowane były ze zwykłych komputerów PC NASA 128-processor Beowulf cluster: A cluster built from 64 ordinary PC's 20/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 21/92 DM DM--MIMD - Klastry Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 22/92 Architektura von Neumanna Rodzaj architektury komputera, opisanej w 1945 roku przez matematyka Johna von Neumanna Inne spotykane nazwy: architektura z Princeton, store-program computer (koncepcja przechowywanego programu) Zakłada podział komputera na kilka części: jednostka sterująca (CU - Control Unit) jednostka arytmetyczno-logiczna (ALU - Arithmetic Logic Unit) pamięć główna (memory) urządzenia wejścia-wyjścia (input/output) Early Aspen Systems Beowulf Cluster With RAID Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 23/92 Architektura von Neumanna - podstawowe cechy Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 24/92 Architektura harwardzka Informacje przechowywane są w komórkach pamięci (cell) o jednakowym rozmiarze, każda komórka ma numer - adres Architektura komputera, w której pamięć danych jest oddzielona od pamięci instrukcji Dane oraz instrukcje programu (rozkazy) zakodowane są za pomocą liczb i przechowywane w tej samej pamięci Nazwa architektury pochodzi komputera Harward Mark I: Praca komputera to sekwencyjne odczytywanie instrukcji z pamięci komputera i ich wykonywanie w procesorze Wykonanie rozkazu: pobranie z pamięci słowa będącego kodem instrukcji pobranie z pamięci danych wykonanie instrukcji zapisanie wyników do pamięci Dane i instrukcje czytane są przy wykorzystaniu tej samej magistrali zaprojektowany przez Howarda Aikena pamięć instrukcji - taśma dziurkowana, pamięć danych - elektromechaniczne liczniki Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 25/92 Architektura harwardzka Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 26/92 Architektura harwardzka i von Neumanna Pamięci danych i instrukcji mogą różnić się: W architekturze harwardzkiej pamięć instrukcji i pamięć danych: technologią wykonania zajmują różne przestrzenie adresowe strukturą adresowania mają oddzielne szyny (magistrale) do procesora długością słowa zaimplementowane są w inny sposób Przykład: ATmega16 - 16kB Flash, 1 kB SRAM, 512 B EEPROM Procesor Procesor może w tym samym czasie czytać instrukcje oraz uzyskiwać dostęp do danych Magistrala instrukcji Magistrala danych Pamięć programu (instrukcje programu) Architektura von Neumanna Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 27/92 Zmodyfikowana architektura harwardzka Architektura harwardzka Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 28/92 Zestaw komputerowy Monitor Łączy w sobie cechy architektury harwardzkiej i von Neumanna Oddzielone pamięci danych i rozkazów, lecz wykorzystujące wspólną magistralę (linie danych i adresów) Jednostka centralna Pendrive W procesorach stosowanych w komputerach PC występują elementy obu architektur: pamięć operacyjna (RAM) komputera jest to typowa architektura von Neumanna Pamięć danych (dane programu) Mikrofon, słuchawki Myszka Dysk zewnętrzny pamięć podręczna (cache) podzielona jest na pamięć instrukcji i pamięć danych Drukarka Kamera internetowa Klawiatura Skaner UPS Głośniki Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 29/92 Jednostka centralna Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Napęd DVD Model Gigabyte GA-7N400-L Rok Gniazdo Procesor Procesor Stacja dyskietek Pamięć RAM Płyta główna Dysk twardy Karta graficzna Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 31/92 Gigabyte GAGA-7N400 7N400--L Audio 2011 Socket 2011 Intel Core i7 Intel Core i7 Intel X58 Express Chipset Southbridge nVIDIA nForce 2 MCP Intel ICH10R Pamięć 4 x 184-pin DDR DIMM sockets, max. 3 GB 6 x 1.5V DDR3 DIMM sockets, max. 24 GB Format ATX ATX ATX AGP, 5 × PCI, 2 × IDE, FDD, LPT, 2 × COM, 6 × USB, IrDA, RJ45, 2 × PS/2 4 × PCIe x16, 2 × PCIe x1, PCI, 8 × SATA II 3 Gb/s, 2 × SATA II 6 Gb/s, 2 × eSATA, IDE, FDD, 2 × RJ45, 10 × USB 2.0, 2 × USB 3.0, 2 × PS/2 3 × PCIe x16, 2 × PCIe x1, PCI, 4 × SATA II 3 Gb/s, 4 × SATA III 6 Gb/s, 2 × eSATA, RJ45, 9 × USB 2.0, 3 × USB 3.0, PS/2 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Socket A NorthBridge CMOS battery DIMM socket Power źródło: GA-7N400 Pro2 / GA-7N400 / GA-7N400-L AMD Socket A Processor Motherboard User’s Manual źródło: IDE 2009 Socket 1366 AMD Athlon, Athlon XP AGP http://www.3cvillage.com 2003 nVIDIA nForce 2 Ultra 400 LAN SouthBridge FDD Gigabyte G1-Assassin 2 Socket A Gigabyte GAGA-7N400 7N400--L PCI Gigabyte GA-X58A-UD5 Northbridge Inne SIO 30/92 Płyta główna (motherboard (motherboard)) - przykłady Zasilacz BIOS dr inż. Jarosław Forenc Intel X79 4 x 1.5V DDR3 DIMM sockets, max. 32 GB dr inż. Jarosław Forenc 32/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 33/92 Gigabyte GAGA-7N400 7N400--L Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Gigabyte GAGA-X58A X58A--UD5 dr inż. Jarosław Forenc 34/92 LAN NorthBridge Intel X58(IOH) PCIe x1 SIO 8-Pin Power BIOS PCI FDD LGA1366 PCIe x16 DDR3 socket SouthBridge Intel ICH10R IDE źródło: CMOS battery GA-7N400 Pro2 / GA-7N400 / GA-7N400-L AMD Socket A Processor Motherboard User’s Manual Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Gigabyte GAGA-X58A X58A--UD5 SATA 3 Gb/s Gb/s dr inż. Jarosław Forenc 35/92 2424-Pin Power Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Gigabyte G1G1-Assassin 2 dr inż. Jarosław Forenc 36/92 PCIe x1 LAN Audio PCIe x16 PCI DDR3 socket CMOS battery LGA2011 I/O Controller 8-Pin Power źródło: GA-X58A-UD5 LGA1366 socket motherboard for Intel ® Core ™ i7 processor family User's Manual Intel X79 DDR3 socket SATA 2424-Pin Power Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 37/92 Gigabyte G1G1-Assassin 2 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 38/92 Gigabyte GAGA-7N400 7N400--L i GA GA--X58AX58A-UD5 2 x USB LPT LAN PS/2 Mouse Gigabyte GAGA-7N400 7N400--L PS/2 Keyboard COM Clear CMOS IEEE 1394a 2 x USB Audio LAN PS/2 Mouse źródło: Gigabyte GAGA-X58A X58A--UD5 PS/2 Keyboard Gigabyte G1.Assassin 2, User's Manual, Rev. 1001 SPDIF Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 39/92 Płyty główne - standardy Standard Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 6 x USB Audio dr inż. Jarosław Forenc 40/92 Płyty główne - standardy Rok Wymiary AT 1984 (IBM) 12 × 11–13 in 305 × 279–330 mm BabyBaby-AT 1985 (IBM) 8.5 × 10–13 in 216 × 254–330 mm ATX 1996 (Intel) 12 × 9.6 in 305 × 244 mm MicroMicro-ATX 1996 9.6 × 9.6 in 244 × 244 mm MiniMini-ITX 2001 (VIA) 6.7 × 6.7 in 170 × 170 mm max. Nano Nano--ITX 2003 (VIA) 4.7 × 4.7 in 120 × 120 mm PicoPico-ITX 2007 (VIA) 100 × 72 mm max. źródło: http://en.wikipedia.org eSATA źródło: http://en.wikipedia.org BabyBaby-AT AT Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 41/92 Procesory Intel - LGA 1156 ((Socket Socket H, H1) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 42/92 Procesory Intel - LGA 1155 ((Socket Socket H2) LGA (Land Grid Array) - na procesorze złocone, miedziane, płaskie styki, dociskane do pinów w gnieździe płyty głównej początek 2011 roku, liczba pinów: 1155 procesory: 2009 rok, liczba pinów: 1156 Sandy Bridge (32 nm): Celeron, Pentium, Core i3, Core i5, Core i7, Xeon procesory: (Lynnfield i Clarkdale): Core i3, Core i5, Core i7, Xeon Ivy Bridge (22 nm): Core i3, Core i5, Core i7 chipsety: Intel H55, H57, P55, Q57, P57 chipsety: 2-kanałowy kontroler pamięci Sandy Bridge: B65, H61, Q67, H67, P67, Z68 Ivy Bridge: B75, Q75, Q77, H77, Z75, Z77 brak wstecznej kompatybilności z LGA 1156 LGA 1156 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 LGA 1155 Intel Core i3 i3--530 dr inż. Jarosław Forenc 43/92 Procesory Intel - LGA 1150 ((Socket Socket H3) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 44/92 Procesory Intel - LGA 2011 ((Socket Socket R) czerwiec 2013 roku, liczba pinów: 1150 listopad 2011 roku, liczba pinów: 2011 procesory: procesory: Haswell (22 nm): Core i3, Core i5, Core i7 Sandy Bridge-E/EP (22 nm): Core i7, Xeon Broadwell (14 nm): brak Ivy Bridge-E/EP (14 nm): Core i7, Xeon chipsety: dr inż. Jarosław Forenc chipsety: Intel X79 Haswell: H81, B85, Q85, Q87, H87, Z87 4-kanałowy kontroler pamięci PCI Express 3.0 brak wstecznej kompatybilności z LGA 1155 i LGA 1156 LGA 1150 LGA 2011 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 45/92 Procesory AMD - Socket AM2/ AM2/AM2 AM2+ + (M2) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 46/92 Procesory AMD - Socket AM3 PGA-ZIF - nóżki znajdują się na procesorze 2009 rok, liczba kontaktów: 941 2006 rok (AM2), 2007 rok (AM2+), liczba kontaktów: 940 obsługa pamięci RAM DDR3 napięcie zasilania: 0,8 - 1,55 V procesory: Phenom II, Athlon II, Sempron, Opteron FSB: 800, 1000 MHz procesory: Athlon 64, Athlon 64 X2, Sempron, Opteron, Phenom Socket AM3 Socket AM2 AMD Phenom II AMD Athlon 64 X2 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Procesory AMD - Socket AM3+ dr inż. Jarosław Forenc 47/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 48/92 Procesory AMD - Socket FM1 2011 rok, liczba kontaktów: 942 czerwiec 2011, liczba kontaktów: 905 mikroarchitektura Bulldozer przeznaczenie: APU (Accelerated Processing Unit) pierwszej generacji większa średnica otworów na nóżki procesora APU - połączenie tradycyjnego procesora x86 z proc. graficznym AMD Fusion (Llano) Socket AM3+ AMD Fusion Socket FM1 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 49/92 Procesory AMD - Socket FM2/ FM2/FM2 FM2+ + Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 50/92 Moduły pamięci FM2: wrzesień 2012, liczba kontaktów: 904, AMD Trinity DIP FM2+: 2013, liczba kontaktów: 906, AMD Kaveri Dual In-line Package przeznaczenie: APU (Accelerated Processing Unit) drugiej generacji zastosowanie: XT, AT rok: 1981 SIPP Single In-line Pin Package Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 51/92 liczba pinów: 30 zastosowanie: AT, 286, 386 rok: 1983 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci SIMM (30 (30--pins) SIMM (72 (72--pins) dr inż. Jarosław Forenc 52/92 Single Inline Memory Module Single Inline Memory Module liczba styków: 30 (te same styki po obu stronach modułu) liczba styków: 72 (te same styki po obu stronach modułu) pojemność: 256 KB, 1 MB, 4 MB, 16 MB pojemność [MB]: 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128 zastosowanie: 286, 386, 486 zastosowanie: 486, Pentium, AMD K5, AMD K6 rok: 1994 rok: 1996 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 53/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci DIMM SDR SDRAM dr inż. Jarosław Forenc 54/92 Dual In-Line Memory Module Single Data Rate Synchronous Dynamic Random Access Memory styki po przeciwnych stronach modułu mają inne znaczenie liczba styków: najczęściej stosowane moduły DIMM: 168 pojemność [MB]: 16, 32, 64, 128, 256, 512 72-pinowe, stosowane w SO-DIMM (32-bitowe) zasilanie: 3,3 V 144-pinowe, stosowane w SO-DIMM (64-bitowe) zastosowanie: Pentium, Pentium II, Pentium III, Pentium IV Celeron, AMD K6 168-pinowe, stosowane w SDR SDRAM 184-pinowe, stosowane w DDR SDRAM Oznaczenie 240-pinowe, stosowane w DDR2 SDRAM 240-pinowe, stosowane w DDR3 SDRAM Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 55/92 Częstotliwość Przepustowość Czas dostępu Rok PC66 66 MHz 533 MB/s 12-15 ns 1997 PC100 100 MHz 800 MB/s 8-10 ns 1998 PC133 133 MHz 1067 MB/s 7,5 ns 1999 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci SDR SDRAM DDR SDRAM dr inż. Jarosław Forenc 56/92 Double Data Rate Synchronous Dynamic Random Access Memory liczba pinów: 184 zasilanie: 2,5 V zastosowanie: Pentium IV, Athlon, Duron, Sempron rok: 1999 DDR przesyła 2 bity w ciągu jednego taktu zegara Oznaczenie Oznaczenie Częstotliwość Przepustowość DDR DDR--200 PC PC--1600 100 Hz 1,6 GB/s DDR DDR--266 PC PC--2100 133 Hz 2,1 GB/s DDR DDR--333 PC PC--2700 166 Hz 2,7 GB/s DDR DDR--400 PC PC--3200 200 Hz 3,2 GB/s Uwaga: częstotliwość - częstotliwość szyny, przepustowość - przepustowość szczytowa Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 57/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci DDR SDRAM DDR2 SDRAM dr inż. Jarosław Forenc 58/92 Double Data Rate 2 Synchronous Dynamic Random Access Memory liczba pinów: 240 zasilanie: 1,8 V zastosowanie: Pentium IV/D, Intel Core 2, Athlon 64 AM2 rok: 2003 DDR2 przesyła 4 bity w ciągu jednego taktu zegara Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 59/92 Oznaczenie Oznaczenie Częstotliwość Przepustowość DDR2 DDR2--400 PC2 PC2--3200 200 MHz 3200 MB/s DDR2 DDR2--533 PC2 PC2--4200 266 MHz 4266 MB/s DDR2 DDR2--667 PC2 PC2--5300 333 MHz 5333 MB/s DDR2 DDR2--800 PC2 PC2--6400 400 MHz 6400 MB/s DDR2 DDR2--1066 PC2 PC2--8500 533 MHz 8533 MB/s Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci DDR2 SDRAM DDR3 SDRAM dr inż. Jarosław Forenc 60/92 Double Data Rate 3 Synchronous Dynamic Random Access Memory liczba pinów: 240 zasilanie: 1,5 V zastosowanie: Intel Core i7, Intel Core i5, Intel Core i3, AMD Phenom II, AMD Athlon II rok: 2007 (Intel), 2009 (AMD) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 61/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci Moduły pamięci DDR3 SDRAM DDR3 SDRAM Oznaczenie Oznaczenie Częstotliwość DDR3 DDR3--800 PC3 PC3--6400 400 MHz 6400 MB/s DDR3 DDR3--1066 PC3 PC3--8500 533 MHz 8533 MB/s DDR3 DDR3--1333 PC3 PC3--10600 666 MHz 10666 MB/s DDR3 DDR3--1600 PC3 PC3--12800 800 MHz 12800 MB/s DDR3 DDR3--1866 PC3 PC3--15000 933 MHz 14933 MB/s DDR3 DDR3--2000 PC3 PC3--16000 1000 MHz 16000 MB/s DDR3 DDR3--2133 PC3 PC3--17000 1066 MHz 17066 MB/s DDR3 DDR3--2400 PC3 PC3--19200 1200 MHz 19200 MB/s DDR3 DDR3--2600 PC3 PC3--20800 1300 MHz 20800 MB/s Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Moduły pamięci DDR - porównanie dr inż. Jarosław Forenc 62/92 Przepustowość dr inż. Jarosław Forenc 63/92 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 64/92 Moduły pamięci DDR DDR4 SDRAM Double Data Rate 4 Synchronous Dynamic Random Access Memory źródło: http://en.wikipedia.org liczba pinów: 284 zasilanie: 1,2 V rok: koniec 2014 zastosowanie: Intel Haswell E, Intel Broadwell Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 65/92 Moduły pamięci Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 66/92 Moduły pamięci SO SO--DIMM - porównanie SO SO--DIMM Small Outline Dual In-line Memory Module stosowane głównie w laptopach, drukarkach, ruterach najczęściej stosowane moduły: 72-pinowe (32-bitowe) 100-pinowe 144-pinowe (64-bitowe) 200-pinowe pamięci DDR SDRAM i DDR-II SDRAM 204-pinowe DDR3 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 67/92 Obudowa komputera - podział (wymiary, kształt) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 68/92 Obudowa komputera - architektura AT Desktop Zasilacz AT P9/P8 connectors źródło: Mini Mini--ITX Mini tower Midi tower Big tower 4-pin Molex connector http://www.playtool.com/pages/ psuconnectors/connectors.html Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 69/92 Obudowa komputera - architektura AT Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 70/92 Obudowa komputera - architektura ATX 4-pin Berg connectors Zasilacz AT Zasilacz ATX 20 20--pin ATX power connector Złącze 2020-pinowe można włożyć do gniazda 2424-pinowego źródło: http://www.playtool.com/pages/ psuconnectors/connectors.html 6-pin Auxiliary Power Connector Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc Obudowa komputera - architektura ATX Zasilacz ATX Złącze 2424-pinowe można włożyć do gniazda 2020-pinowego źródło: http://www.playtool.com/pages/ psuconnectors/connectors.html 24 24--pin ATX power connector 71/92 źródło: http://www.playtool.com/pages/ psuconnectors/connectors.html Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 72/92 Obudowa komputera - architektura ATX 4-pin ATX 12 V 8-pin ATX 12 V Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 73/92 Obudowa komputera - architektura ATX Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 dr inż. Jarosław Forenc 74/92 Interfejsy sprzętowe komputera Interfejsy wewnętrzne równoległe 6-pin PCI Express 8-pin PCI Express 4-pin Berg connector Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 ISA ISA PCI-X SATA EISA AGP PCI Express MCA IDE VESA LB EIDE PCI SCSI Serial ATA power connector 4-pin Molex connector szeregowe Mini-PCI dr inż. Jarosław Forenc 75/92 (wewnętrzny, równoległy) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 ISA dr inż. Jarosław Forenc 76/92 (wewnętrzny, równoległy) ISA - Industry Standard Architecture standard magistrali oraz złącza kart rozszerzeń 8-bit ISA (1981 rok), 16-bit ISA (1984 rok) 8-bitowa (XT) i 16-bitowa (AT) szyna danych 1616-bit ISA 8-bit ISA 24-bitowa szyna adresowa teoretyczna przepustowość: 8 Mb/s (praktycznie: 1,6-1,8 Mb/s) stosowana w: kartach graficznych kartach muzycznych kartach sieciowych kontrolerach I/O 8-bit ISA 1616-bit ISA Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 EISA dr inż. Jarosław Forenc 77/92 (wewnętrzny, równoległy) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 VESA Local Bus dr inż. Jarosław Forenc 78/92 (wewnętrzny, równoległy) EISA - Extended Industry Standard Architecture VESA Local Bus - Video Electronics Standards Association Local Bus standard magistrali oraz złącza kart rozszerzeń zaprojektowany dla 32-bitowych komputerów 80386 opracowana w 1992 r. szyna danych będąca rozszerzeniem standardowego 8/16-bitowego interfejsu ISA przepustowość: 33 MB/s złącze wykorzystywane przez karty graficzne, muzyczne i I/O rzadko spotykana używane na płytach z procesorem 80486 EISA ISA Płyta główna ze złączami VESA Local Bus Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 PCI dr inż. Jarosław Forenc 79/92 (wewnętrzny, równoległy) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 PCI Multi Multi--I/O I/O-Controller dr inż. Jarosław Forenc 80/92 (wewnętrzny, równoległy) PCI - Peripheral Component Interconnect magistrala komunikacyjna przeznaczona do przyłączenia kart rozszerzeń do płyty głównej w komputerach PC zastąpiła magistrale ISA i VESA Local Bus używana w kartach graficznych, muzycznych, sieciowych, kontrolerów dysków Wersja Rok Max. Max. szerokość szyny danych Max. Max. częstotliwość taktowania Max. Max. przepustowość Napięcie PCI 2.0 PCI 2.1 PCI 2.2 PCI 2.3 1993 1994 1999 2002 32 bity 64 bity 64 bity 64 bity 33 MHz 66 MHz 66 MHz 66 MHz 132 MB/s 528 MB/s 528 MB/s 528 MB/s 5V 5V 5 / 3,3 V 3,3 V USB 2.0 55-Port PCI Card nVIDIA GeForce MX4000 Video Card Płyta główna z gniazdami 3232-bitowej szyny PCI Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 AGP dr inż. Jarosław Forenc Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 81/92 AGP (wewnętrzny, równoległy) dr inż. Jarosław Forenc 82/92 (wewnętrzny, równoległy) AGP - Accelerated / Advanced Graphics Port opracowana w 1996 r. przez firmę Intel 32-bitowa modyfikacja magistrali PCI zoptymalizowana do szybkiego przesyłania dużej ilości danych pomiędzy pamięcią operacyjną a kartą graficzną maksymalna moc pobierana przez kartę AGP to 35-40 W PCI AGP Video Card AGP przy większym zapotrzebowaniu na energię doprowadza się dodatkowe zasilanie (złącze Molex) Wersja Rok Napięcie Mnożniki / Przepustowość AGP 1.0 1996 3,3 V 1x - 267 MB/s, 2x - 533 MB/s AGP 2.0 1998 1,5 V 1x - 267 MB/s, 2x - 533 MB/s, 4x - 1067 MB/s AGP 3.0 2002 0,8 V 4x - 1067 MB/s, 8x - 2133 MB/s Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 IDE AGP Video Card dr inż. Jarosław Forenc 83/92 (wewnętrzny, równoległy) IDE - Intelligent Drive Electronics, Integrated Device Electronics inne nazwy: Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 IDE dr inż. Jarosław Forenc 84/92 (wewnętrzny, równoległy) maksymalna długość przewodu łączącego dysk z host adapterem wynosiła 18 cali, czyli ok. 46 cm ATA - Advanced Technology Attachments przewód ten miał trzy wtyki - kontroler, urządzenie Master i Slave AT-BUS żadne przewody nie były krzyżowane, dlatego fizyczna kolejność urządzeń na magistrali nie odgrywała żadnej roli PATA - Parallel ATA interfejs przeznaczony do komunikacji z dyskami twardymi w systemie tym, w przeciwieństwie do poprzedniego ST412/506, kontroler jest zintegrowany z dyskiem dyski komunikują się z szynami systemowymi za pośrednictwem host-adaptera umieszczonego na płycie głównej lub dodatkowej karcie rozszerzającej (starsze systemy) IDE dopuszczał obsługę do dwóch dysków twardych (Master i Slave) o maksymalnej pojemności 504 MB (dziesiętnie 528 MB) 4040-żyłowa taśma IDE Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 EIDE dr inż. Jarosław Forenc 85/92 (wewnętrzny, równoległy) EIDE - Enhanced IDE EIDE miał usunąć ograniczenia standardu IDE, zapewniając przy tym pełną z nim zgodność Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 EIDE dr inż. Jarosław Forenc 86/92 (wewnętrzny, równoległy) Problem ograniczenia pojemności dysków standardu IDE do 504 MB został rozwiązany na dwa sposoby: adresowanie CHS (ang. Cylinder, Head, Sector) adresowanie LBA (ang. Logical Block Addressing) opracowano różne wersja standardu EIDE: Zwiększenie pasma przepustowego magistrali osiągnięto przez zastosowanie trybów pracy: ATA-2 (1994 r.) ATA-3 (1996 r.) Ultra DMA/33 (Ultra-ATA) - przewód 40-żyłowy, ATA/ATAPI-4 (1997 r.) - możliwość podłączenia innych urządzeń niż dysk twardy - streamer, CD-ROM Ultra DMA/66 - 40 przewodów sygnałowych, ale przewód 80-żyłowy - każdy przewód sygnałowy oddzielony jest od sąsiada dodatkową linią masy, poszczególne wtyki przewodu opisane są i oznaczone różnymi kolorami: kontroler niebieski, Master - czarny, Slave - szary, ATA-ATAPI-5 (2000 r.) ATA-ATAPI-6 EIDE umożliwia obsługę dwóch host-adapterów (Primary, Secondary), czyli podłączenie do czterech urządzeń Ultra ATA/100 Ultra ATA/133 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 SCSI dr inż. Jarosław Forenc 87/92 (wewnętrzny, równoległy) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 SCSI dr inż. Jarosław Forenc 88/92 (wewnętrzny, równoległy) SCSI - Small Computer Systems Interface równoległa magistrala danych przeznaczona do przesyłania danych między urządzeniami (dyski twarde, skanery, drukarki, nagrywarki) wykorzystywana głównie w wysokiej klasy serwerach i stacjach roboczych magistrala wymaga zakończenia jej terminatorem Wersja Przepustowość Kabel SCSI Rok SCSI SCSI--1 5 MB/s 1986 SCSI SCSI--2 (Fast SCSI) 10 MB/s 1994 SCSI SCSI--2 (Wide (Wide SCSI) 20 MB/s 1994 SCSI SCSI--3 (Ultra SCSI) 20-40 MB/s 1996 Ultra2 SCSI 40-80 MB/s 1997 Ultra3 SCSI (Ultra 160 SCSI) 160 MB/s 1999 Ultra4 SCSI (Ultra 320 SCSI) 320 MB/s 2002 Ultra 640 SCSI 640 MB/s 2003 Kontroler SCSI Skaner ze złączem SCSI Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Serial ATA dr inż. Jarosław Forenc 89/92 (wewnętrzny, szeregowy) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 PCI Express dr inż. Jarosław Forenc 90/92 (wewnętrzny, szeregowy) Serial ATA - Serial Advanced Technology Attachment, SATA PCI Express - Peripheral Component Interconnect Express, PCIe szeregowa magistrala służąca do komunikacji Host Bus Adaptera z urządzeniami pamięci masowej (dyski twarde, napędy optyczne) złącze przeznaczone do instalacji kart rozszerzeń na płycie głównej (graficzne, muzyczne, sieciowe, kontrolery IDE, SATA, USB) zastąpiła równoległą magistralę ATA każde urządzenie jest połączone bezpośrednio z kontrolerem węższe i dłuższe (do 1 m) przewody niż w ATA PCI Express zastąpił PCI i AGP 7-pinowa wtyczka sygnałowa jeśli podłączona karta wymaga więcej energii to jest zasilana przez dodatkowy przewód 15-pinowa wtyczka zasilania możliwość hot plug Wersja Wersja v1.0 Generacja Przepustowość SATA I 1,5 Gbit/s (ok. 180 MB/s) v2.0 SATA II 3,0 Gbit/s (ok. 375 MB/s) v3.0 SATA III 6,0 Gbit/s (ok. 750 MB/s) Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 PCI Express Piny Przepustowość ×1 2×18 500 MB/s ×4 2×32 2000 MB/s ×8 2×49 4000 MB/s 91/92 (wewnętrzny, szeregowy) 2×82 8000 MB/s 16000 MB/s 150 W 2007 2×82 32000 MB/s 300 W 2011 ×16 Informatyka 1, studia niestacjonarne I stopnia Rok akademicki 2013/2014, Wykład nr 4 Przepustowość - przepustowość w obie strony dr inż. Jarosław Forenc Koniec wykładu nr 4 PCIe x1 Dziękuję za uwagę! PCIe x1 PCIe x16 PCIe x4 2004 2×82 PCIe x16 PCI 75 W ×16 PCIe x4 PCIe x16 Rok ×16 uwaga: dr inż. Jarosław Forenc Max. Max. moc 92/92