Rozwój systemów e-government w Polsce na tle tendencji światowych

ROZWÓJ SYSTEMÓW E-GOVERNMENT W POLSCE
NA TLE TENDENCJI ĝWIATOWYCH
WITOLD CHMIELARZ
Wydział Zarzdzania Uniwersytetu Warszawskiego
Streszczenie
Celem pracy jest okrelenie miejsca Polski w rozwoju systemów elektronicznych
administracji publicznej na wiecie. Po wprowadzeniu do tej tematyki i analizie załoe społeczestwa informacyjnego w Polsce, nastpuje analiza rozwoju inicjatyw
z zakresu e-government w porównaniu z danymi wiatowymi. Do porówna wykorzystano dane z raportów, bada i statystyk polskich i wiatowych instytucji badawczych.
Słowa kluczowe: e-government, społecze
stwo informacyjne, społecze
stwo wiedzy, porównania
systemów informatycznych
1. Wprowadzenie - podstawowe załoĪenia społeczeĔstwa informacyjnego
Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest przeprowadzenie analizy porównawczej
stopnia przygotowania Polski i innych krajów do przejcia na poziom społecze
stwa informacji
i wiedzy. Analiz oparto o raporty, badania i dane statystyczne opracowane przez polskie, europejskie i ameryka
skie instytuty badawcze. Praca rozpoczyna si od krótkiego wprowadzenia do
tematyki tworzenia społecze
stwa informacyjnego. Nastpnie zostaj scharakteryzowane załoenia tworzenia społecze
stwa informacyjnego w Polsce. W ostatniej czci pracy znajduje si analiza miejsca i roli Polski w rozwoju społecze
stwa informacyjnego na tle sytuacji wiatowej.
Od momentu przyjcia Polski do struktur europejskich – czyli grupy krajów najbardziej rozwinitych pod wzgldem ekonomicznym i cywilizacyjnym, czuje si presj głbokich przemian
zarówno w gospodarce, jak i infrastrukturze technologicznej oraz sferze ludzkiej wiadomoci.
Jednym z najpowaniejszych wyzwa
jest budowa tzw. społecze
stwa informacyjnego (Społecze
stwa Globalnej Informacji), ostatnio zastpowanego pojciem społecze
stwa opartego na
informacji i wiedzy. Elektroniczna administracja zmierza w kierunku systemów opartych na wiedzy w tym sensie, e technologia internetowa (i sposób opartej na niej komunikacji) staje si
wszechobecna, a administracja bdzie w inteligentny sposób wiadczy inteligentne usługi. Czyli
bdzie tak administracj publiczn, która pozwala na dopasowanie usługi do potrzeb klienckich
i potrafi si uczy, równie na swoich błdach.
Z powyszych okrele
wynika, e kategoria ta nie jest jednoznaczna, zawiera bowiem zarówno płaszczyzn technologiczn (stopie
rozwoju teleinformatyki), jak i społeczn (wiadomo, edukacja, poziom intelektualny wynikajcy z poziomu gospodarczego, badania itp.). Na
dokładk – jak wida - punkt cikoci przemieszcza si obecnie z rejestracji i dystrybucji informacji na jej racjonalne wykorzystanie w sposób przynoszcy policzalne rezultaty.
Proces postpu cywilizacyjno-kulturowego, który zachodzi w społecze
stwach post industrialnych od wierci wieku, jest przede wszystkim zwizany z rozwojem technologii informatycznych oraz powizanych z nimi technologii telekomunikacyjnych i mediów elektronicznych.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 8, 2007
23
Okrela si go na ogół mianem rewolucji informacyjnej, a za pocztek jej praktycznej realizacji
uwaa si tak zwany Raport Bangemanna [4].
2. ZałoĪenia budowy i funkcjonowanie systemów elektronicznej administracji publicznej
w Polsce
Najwaniejszym kierunkiem rozwoju społecze
stwa informacyjnego w Polsce wydaje si budowanie elektronicznych struktur funkcjonowania gospodarki. Z definicji e-Administracja polega
na powszechnym udostpnieniu obywatelom i firmom usług administracji pa
stwowej i samorzdowej przez media telekomunikacyjne, a w tym Internet.
Oczywicie, by ten fakt mógł nastpi - z punktu widzenia budowy podstawowych struktur
dla społecze
stwa informacyjnego - konieczne s głbokie zmiany obecnego sektora administracji
publicznej, polegajce na: fundamentalnej transformacji procesów funkcjonowania organizacji
publicznych, wzrostu skutecznoci, wydajnoci, efektywnoci i innowacyjnoci ich działania oraz
dostosowania si do korzystania z rozwiza
sieciowych, eliminowaniu zjawisk negatywnej biurokracji utrudniajcej rozwój gospodarki elektronicznej [9].
Główne cele informatyzacji administracji publicznej w Polsce, z punktu widzenia społecze
stwa, s okrelone m.in. nastpujco [11]: podwyszenie wiadomoci społecznej dotyczcej uytecznoci i korzyci posługiwania si narzdziami teleinformatycznymi, wprowadzenie takich
narzdzi informatycznych, które usprawni i poprawi warunki ycia społecze
stwa oraz komunikacj społeczn, zapewnienie powszechniej dostpnoci zarówno technologii, usług społecze
stwa
informacyjnego, jak i umiejtnoci korzystania z nich dla osób w trudnych warunkach yciowych,
budowa procedur zapewniajcych bezpiecze
stwo i zaufanie do usług administracji publicznej
wiadczonych drog elektroniczn, zapewnienie istotnoci i nieszkodliwoci poprzez zarzdzanie
treci rozpowszechnianej informacji, umoliwienie uzyskania elektronicznej karty identyfikacyjnej oraz dostpu do własnych danych i spraw prowadzonych przez urzdy administracji publicznej
w sposób elektronicznych.
Ogólnikowe i raczej yczeniowe stwierdzenia zawarte w powyszych załoeniach
w odniesieniu do wykorzystania sieci w administracji publicznej odzwierciedlaj si na razie
w koncepcji Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (e-PUAP), czci projektu
Wrota Polski [6]. Dla kadego mieszka
ca Polski ma to by podstawowy portal administracyjny
i jednoczenie jednolity interfejs do wszystkich usług udostpnianych publicznie. Zawiera powinien katalog usług elektronicznych oferowanych przez jednostki administracji rzdowej
i samorzdowej. Mog z nich korzysta zarówno jednostki administracji w relacjach wzajemnych,
jak i w komunikacji ze społecze
stwem oraz firmami. Główn korzyci umiejscowienia usług
publicznych na platform elektroniczn jest minimalizacja osobistej obecnoci obywatela
w urzdzie, standaryzacja procedur załatwiania spraw, skrócenie czasu ich załatwiania oraz podniesienie jakoci i efektywnoci usług [7]. W szczególnoci lista podstawowych usług publicznych
oferowanych do realizacji drog elektroniczn, któr platforma e-PUAP ma dostarcza, prezentuje
si nastpujco:
• usługi dla obywateli: płacenie podatku dochodowego od osób fizycznych, porednictwo
pracy, proces obsługi ubezpiecze
społecznych dla osób fizycznych, proces zmiany zameldowania, obsługa prawa jazdy, obsługa paszportów, czynnoci obsługi dowodów osobistych, rejestracja oraz wyrejestrowanie pojazdu, uzyskiwanie pozwole
na budow
i rozbiórk, zgłoszenie zdarzenia na policj, wypoyczenia publikacji z biblioteki, uzyski-
24
Witold Chmielarz
Rozwój systemów e-government w Polsce na tle tendencji wiatowych
wanie wymaganych dokumentów z Urzdu Stanu Cywilnego, składanie podania o przyjcie
na studia, umówienie wizyty lekarskiej, obsługa zasiłków rodzinnych i pielgnacyjnych
oraz dla osób poszukujcych pracy, głosowanie przez portal internetowy, badanie opinii
publicznej, obsługa publicznych list dyskusyjnych.
• dla przedsibiorców: ubezpieczenia społeczne dla osób fizycznych zatrudnionych przez
pracodawc, rozliczania podatku dochodowego od osób prawnych, rozliczanie podatku
VAT, proces rejestracji działalnoci gospodarczej, przekazywanie danych statystycznych do
GUS, przekazywanie deklaracji celnych do Urzdów Celnych, uzyskiwanie pozwole
i realizacji płatnoci za korzystanie ze rodowiska naturalnego, obsługa zamówie
publicznych, składanie deklaracji PIT.
Wyglda na to, e na ich realizacj przyjdzie nam jeszcze długo poczeka.
Co prawda, ukazuj si raporty mówice o wysokim lub przynajmniej rednim zaawansowaniu prac w zakresie administracji publicznej czy społecze
stwa informacyjnego, ale bazuj one na
ograniczonych danych. Na przykład, według IDC wydatki na informatyzacj administracji publicznej wzrosły w 2005 r. o 15% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wskanik rozwoju elektronicznej administracji zwikszył si z 19% w roku 2004 do 34% w 2005 r. Progi tego wskanika
oznaczaj, e: do 25% informacja potrzebna do otrzymania usługi publicznej jest dostpna w serwisie, 50% interakcji jednokierunkowej – gdzie mona wydrukowa z Internetu formularze papierowe potrzebne do załatwienia sprawy, 75% interakcja wielokierunkowa – oznaczajca moliwo
uycia formularza elektronicznego do załatwienia sprawy, 100% - pełna obsługa elektroniczna
wszystkich procesów, włcznie z podejmowaniem decyzji i otrzymaniem dokumentów [12].
88%
Ogółem
89%
86%
2005 r.
2004 r.
UrzĊdy gminne
87%
98%
Starostwa powiatowe i
miasta na prawach
powiatu
75%
99%
80%
85%
90%
95%
100%
Rys.1. Urzdy samorzdu terytorialnego posiadajce strony internetowe
Nawet z tych prostych zestawie
wynika, e póki co realizacja idei elektronicznego pa
stwa
w Polsce istnieje w bardzo ograniczonym zakresie. Co prawda w 2005 r. ju 93,2% urzdów zamieszczało informacje dla interesantów na swoich stronach internetowych, ale trudno w takim
wypadku mówi o e-Urzdzie. Sporód formularzy dostpnych do wydruku przewaaj dokumenty potrzebne do załatwienia dowodów tosamoci (20,9%), podatku od osób fizycznych (20,5%)
oraz rejestracji przedsibiorstw (17,9%) [1]. W terenie jest jeszcze gorzej. Co prawda strony inter-
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 8, 2007
25
netowe (funkcja cile informacyjna) starostwa powiatowe i miasta na prawach powiatu posiadaj
w 98%, ale ju urzdy gminne w 86% (rednio 88%). Wyniki badania przedstawia Rys.1.
3. Systemy e-government w Polsce na tle Ğwiatowym
Dla porównania, w 2004 r. redni dostp do instytucji administracji publicznej w 25 krajach
zjednoczonej Europy wynosił 51% z punktu widzenia otrzymywanej informacji. Niewiele mniej 46% uzyskano dla moliwoci uzyskiwania formularzy. To by z kolei mogło wiadczy
o wysokim poziomie e-government w Polsce.
Najniszy udział - 12% Europa rednio osiga dla moliwoci wypełnionych formularzy
do urzdów za porednictwem sieci. Interakcja pomidzy jednostkami administracji publicznej
a obywatelami i firmami za pomoc serwisów internetowych jest szczególnie dobrze rozwinita
w Estonii, Finlandii i Szwecji.
W relacjach z przedsibiorstwami na tle innych nowych członków UE nasza pozycja w tym
rankingu nie wyglda le: co prawda, w otrzymywaniu informacji jestemy po Estonii (87%),
Litwie, Czechach i Łotwie – Polska – 67%, podobnie wyglda sytuacja w otrzymywaniu elektronicznych formularzy: Polska 55%, tu dodatkowo wyprzedza nas Słowacja -57%, ale w przekazywaniu juz otrzymanych formularzy jestemy absolutnym liderem – 79%, nastpna w rankingu
Estonia ma jedynie 50%.
Z zamieszczonych w analizowanym raporcie EuroStatu danych nie wynika te, by pozycja
Polski w stosunku do pozostałych pa
stw Europy była szczególnie niekorzystna.
100%
94%
90%
90%
91%
87%
79%
80%
73%
70%
70%
67%
65%
63%
65%
62%
59%
60%
56%
50%
48%
44%
44%
40%
60%
58%
55%
58%
47%
41%
36%
37%
36%
66%65%
55%
55%
52%
51%
51%
50%
67%
35%
31%
36%
30%
31%
27%
30%
18%
20%
13%
10%
0%
0%
Otrzymywanie informacji
Otrzymywanie formularzy
W
ło
ch
y
B
ry
ta
ni
a
Sz
w
ec
ja
W
ie
lk
a
Po
rt
ug
al
ia
Po
ls
ka
N
or
w
eg
ia
N
ie
m
cy
Ir
la
nd
ia
H
ol
an
di
a
H
is
zp
an
ia
G
re
cj
a
Fi
nl
an
di
a
D
an
ia
B
el
gi
a
A
us
tr
ia
0%
Zwrot wypełnionych formularzy
Rys. 2. Polska w kontaktach firm z administracj publiczn w ramach e-government
na tle wybranych pastw europejskich członków UE
W sumie oczywicie nie dorównujemy liderom takim jak Szwecja, gdzie otrzymywanie informacji i formularzy przez przedsibiorstwa przekracza 90% (wysyłanie 55%), czy Finlandi –
dane na podobnym poziomie, lecz dorównujemy Włochom, Portugalii, Hiszpanii, czy Norwegii,
26
Witold Chmielarz
Rozwój systemów e-government w Polsce na tle tendencji wiatowych
w których wydatki na rodki teleinformatyczne na głow mieszka
ca s wielokrotnie wysze.
Procesy te obrazuje Rys. 2.
Nieco gorzej sytuacja przedstawia si w kontaktach administracji publicznej z obywatelami.
Wród nowych członków UE w otrzymywaniu informacji Polska (41%) znajduje si na drugiej
pozycji po Wgrzech (54%), ale ju czwartej w otrzymywaniu formularzy (19%) ex equo
ze Słoweni i na czwartej pod wzgldem moliwoci zwrotu wypełnionych formularzy.
W porównaniu z innymi pa
stwami europejskimi w kategorii otrzymywania informacji wyprzedzamy takie kraje, jak Wielka Brytania, Austria, czy Grecja, ale na tym ko
cz si nasze osignicia, poniewa rednio stanowi to o jedn czwarta mniej ni w krajach skandynawskich (Finlandia
62%, Dania 56%). W moliwoci otrzymywania formularzy sytuujemy si w rodku rankingów.
W ostatniej kategorii – moliwoci wysyłania wypełnionych formularzy, raczej w dolnych partiach – po nas (12%), znajduj si Niemcy – 11% oraz Wielka Brytania (5%). Przoduje Luksemburg 32% i Portugalia 26%.
Reasumujc, relatywnie dobre miejsce Polski w przytoczonych rankingach wynikało z do
jednostronnego punku widzenia opartego o branie pod uwag głównie czynników biernych –
w dwóch trzecich prezentowane wskaniki s oparte na zamieszczaniu danych statystycznych,
komunikatów i formularzy na witrynach internetowych. Tylko jedna trzecia dotyczy funkcji aktywnej – moliwoci wypełniania tych formularzy on-line bd przesyłania wypełnionych formularzy sieci do urzdów. Oczywicie mona załoy, e s to decydujce elementy, ale na pewno
obrazuj one problem jedynie pobienie w sposób mało zadowalajcy.
Raport przygotowany przez firm badawcz ARC Rynek i Opinia [8] dwa lata temu pokazywał nieco inny obraz informatyzacji polskiej administracji publicznej. Stwierdza on midzy innymi: informatyzacja nie naley do priorytetów polskich urzdów, w 2003 r. trzy czwarte z nich nie
przeznaczyły na ten cel wicej ni 1% swoich budetów, w 2004 r. 17,3% w ogóle nie poniosło
wydatków na ten cel, Internet jest powszechnie stosowanym narzdziem komunikacji w urzdach
(dostp 99,4%), jednak jest głównie narzdziem uzupełniajcym, 94,6% oferuje dostp jedynie do
okrelonych informacji, ponad połowa umoliwia pobieranie formularzy, jednak ponad 75% w
ogóle nie oferuje oprócz tego adnych innych usług, w działach informatycznych polskich urzdów jest rednio zatrudnione 1,28 osoby odpowiedzialnej za informatyk, 14% wszystkich urzdów przeszkoliło swoich pracowników w zakresie posługiwania si teleinformatyk, 90% oprogramowania działajcego w urzdach opiera si na platformie Windows, teoretycznie prawie
wszystkie urzdy posiadaj swoj stron internetow, jednak wiele urzdów jako swoje traktowało
równie witryny Biuletynu Informacji Publicznej, na których zamieszczano informacje powicone gminie, niecałe 20% urzdów składa zamówienia przez Internet, miesiczny koszt dostpu do
Internetu dla 75% urzdów nie przekracza 500 zł, 75% urzdów deklarowało, e nie ma na swoim
terenie publicznych, ogólnodostpnych, darmowych punktów dostpu do Internetu (Estonia - 0,76
na 1000 mieszka
ców, Polska - 0,02).
W 2005 r. opublikowano raport Badanie Postaw Przedstawicieli Samorzdu Terytorialnego
wobec Internetu opracowany przez Instytut Badania Rynku i Opinii Publicznej Pentor na zlecenie
MNiI i PAP [5]. Pracownicy tych jednostek dostrzegaj role i znaczenie Internetu dla rozwoju
gospodarczo-społecznego kraju ale stwierdzaj, e słuy on głównie ułatwieniu pracy urzdników,
a nie kontaktów z obywatelami. Pracownicy ci nie s na ogół objci profesjonalnym szkoleniem,
raczej szkol si sami. Współpraca z instytucjami centralnymi nie jest szeroko rozpowszechniona.
Silnie podkrelali mały zwizek tworzonych centralnie programów informatyzacji tej sfery
z rzeczywistymi potrzebami jednostek regionalnych. Sceptycznie odnosili si do moliwoci fi-
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 8, 2007
27
nansowania tych przedsiwzi ze rodków europejskich, zwracajc uwag na zbyt mał wiedz w
terenie na ten temat. W badanych urzdach 63% urzdników pracowało na własnych stanowiskach
obsługiwanych komputerem, 55% procent z nich wykorzystywało w pracy Internet, w sumie 83%
uywało go w okrelonym zakresie do wykonywania własnej pracy. Wród powodów nieuywania
Internetu w swojej pracy podawano najczciej: brak takiej potrzeby (57%), wzgldy bezpiecze
stwa/ochrony danych (42%) oraz brak rodków finansowych na informatyzacje jednostki (32%).
Zawodowo Internet wykorzystywany jest głównie ze wzgldu na korespondencj prowadzon za
pomoc poczty elektronicznej do korespondencji z innymi instytucjami i petentami (odpowiednio
97% i 61%), pozyskiwania informacji ze stron instytucji centralnych (95%) oraz specjalistycznych
portali – finansowych, prawniczych, geodezyjnych (95%).
W 2005 r. urzdy samorzdu terytorialnego przeznaczyły mniejsz cz budetu na informatyzacj ni w roku poprzednim - 50,9% badanych urzdów nie poniosło prawie adnych wydatków na ten cel (w 2004 r. odsetek ten wynosił 18,6%). Jednoczenie, poniewa ogólne nakłady na
informatyzacj urzdów wzrosły w tym czasie o 15%, naley uzna, e wzrost nakładów dotyczył
jedynie nakładów na urzdy marszałkowskie i centralne [2].
Przedstawione raporty zdecydowanie bardziej przybliały obraz stanu zaangaowania
w realizacj idei e-government w Polsce. Podobnie wygldała sprawa w innych krajach europejskich. Dlatego te od 2005 r., przestano opiera si na wskanikach przyblionych, a powaniejsze
badania prowadzone w UE w znaczcy sposób rozszerzaj przede wszystkich w procedurze oceny
ilo analizowanych wskaników od dwudziestu do ponad stu, sigajc w ten sposób znacznie
głbiej w istot zagadnienia. Uzyskuje si w ten sposób pewien miernik syntetyczny obrazujcy
w sposób zagregowany i ogólny stopie
rozwoju całej infrastruktury informacyjnej w tej sferze.
Dobrym przykładem takiego badania jest Raport UN: From e-Government to e-Inclusion
z 2005 r. [3]. Ogólnie rzecz biorc wzito w nim pod uwag kombinacj kilku grup wskaników:
oceny serwisów internetowych – sprowadzonego do około 40 głównych wskaników odzwierciedlajcych funkcje (funkcjonalno i uyteczno mediów internetowych) w 179 krajach oraz w
szeciu ekonomiczno-społecznych sektorach, najwaniejszych z punktu widzenia społecze
stwa
informacyjnego, a wic nie tylko agend rzdowych na szczeblu centralnym, czy organizacji samorzdowych, ale i ministerstw: zdrowia, edukacji, pracy, finansów i polityki społecznej; wskanika
infrastruktury telekomunikacyjnej – gdzie analizowano: ilo PC/1000 mieszka
ców, liczb uytkowników Internetu na 1000 mieszka
ców, telefonów, telefonów komórkowych, odbiorników
telewizyjnych, itp.; wskanika zasobów ludzkich – zbiór wskaników bdcych kombinacj wykształcenia rónego stopnia, umiejtnoci posługiwania si Internetem w okrelonych grupach
wiekowych itp.
Badanie to przeprowadzono ju po raz trzeci, tym razem w miesicach lipiec-sierpie
2005 r.,
wskaniki były standaryzowane dla maksymalnej gotowoci dla stworzenia społecze
stwa informacyjnego przyjto warto jeden. Wg wskanika grupowego Polska znalazła si na 38 miejscu na
wiecie, ze wskanikiem 0,5872, po takich krajach postsocjalistycznych jak: Estonia, 19 miejsce
(0,7367), Słowenia – 26 (0,6762), Wgry – 27 (0,6536), Czechy – 29, (0,6396), Łotwa - 32 (6050)
i Słowacja - 36 (0,5887). Przodownikami tej tabeli s Stany Zjednoczone ze wskanikiem 0,9062,
a z krajów europejskich – na drugim miejscu Dania (0,9058), niewiele jej ustpujca Szwecja
(0,8983) i Wielka Brytania (0,8777). Czwarte miejsce zajmuje Republika Południowej Korei,
nastpnie Australia, Singapur i Kanada.
Wród krajów europejskich Polska znajduje si na 25 pozycji, w rozszerzonej Unii Europejskiej zajmuje 23 miejsce. Poza nami pozostaje jeszcze Hiszpania i Litwa. Poziom wskanika dla
28
Witold Chmielarz
Rozwój systemów e-government w Polsce na tle tendencji wiatowych
Polski jest blisko o jedna trzeci niszy ni dla przodujcej Danii i nieco poniej redniej europejskiej. Dania zajmuje t pozycj od dwóch lat, na drugim miejscu Szwecja wymieniła si z Wielk
Brytani. O jedno miejsce w gór przesunły si te Niemcy. Najwiksz dynamik wzrostu
wskanika wykazuje Łotwa, która przesunła si w gór o 7 miejsc (z 29 na 22 w Europie) i Wgry o 6 (z 24 na 18 miejsce w Europie). Najwiksz przegran w tej grupie jest Polska, która opuciła si o 9 pozycji w dół w wynikach odnoszcych si do Europy. Wyniki rankingu ukazuje Rys
3.
1,2
1
0,8
Ğrednia UE
0,6
0,4
0,2
D
an
ia
W
ie Szw
lk
ec
a
j
Br a
yt
an
ia
Fi
nl
an
di
N a
ie
m
c
H
ol y
an
di
a
Is
la
nd
i
A a
us
tr
ia
Be
lg
i
Es a
to
ni
a
Ir
la
nd
ia
M
al
t
Fr a
an
cj
W a
ło
c
Sł hy
ow
en
ia
Lu WĊ
ks gry
em
bu
rg
C
ze
Po ch
y
rt
ug
al
ia
Ło
tw
a
G
re
cj
Sł
a
ow
ac
ja
Po
l
H ska
isz
pa
ni
a
Li
tw
a
0
Rysunek 3. Polska w rankingu wg syntetycznego wskanika gotowoci do wprowadzenia
społeczestwa informacyjnego, w tym e-government w 2005 r.
Bardzo słab i malejc pozycje Polski w tworzeniu otoczenia elektronicznego biznesu potwierdzaj tegoroczne badania prowadzone przez Capgemini [10]. Podstawowymi grupami mierników branych pod uwag w tym przypadku były dostpno usług publicznych on-line w ogóle
oraz dostpno usług publicznych w pełni i wyłcznie drog elektroniczn (w jednym i drugim
przypadku dla 20 wskaników dotyczcych obywateli: opodatkowanie dochodów osobistych,
zapisy na studia wysze, rejestracja samochodów, poszukiwanie pracy, rejestracja zasiłków społecznych, personalne dokumenty identyfikacyjne, pozwolenia na roboty budowlane, zawiadamianie o przestpstwach, elektroniczny dostp do zasobów bibliotecznych, certyfikaty narodzin
i zawarcia małe
stwa, dostp do usług zdrowotnych, rejestracja zmian zameldowania, oraz firm:
zamówienia publiczne, płatnoci podatku VAT, rejestracja nowej firmy, deklaracje celne, dostarczenie danych statystycznych do odpowiednich urzdów, uzyskiwanie pozwole
i realizacji płatnoci za korzystanie ze rodowiska naturalnego, ubezpieczenia społeczne dla osób fizycznych
zatrudnionych przez pracodawc, rozliczania podatku dochodowego od osób prawnych,). Zmienia
to optyk widzenia dla tych krajów, które nie do konsekwentnie dyły do wprowadzenia w ycia pełnych załoe
społecze
stwa informacyjnego oraz posiadajcych mał dynamik ich wdra-
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 8, 2007
29
ania. Rys.4. zawiera ranking mierzony wg ogólnego dostpu do wyrónionych usług z zakresu egovernment.
100%
95%
92%
90%
80%
90% 90% 90% 89%
87%
85% 85% 85% 84%
83%
81% 80%
79% 79% 78%
74% 74%
70%
68%
66%
62% 61%
60%
60%
53%
50%
51%
47%
40%
30%
20%
10%
A
us
tr
ia
M
al
ta
Es
to
n
No ia
rw
eg
i
W
Sz a
ie
lk wec
a
j
a
Br
yt
an
ia
Sł
ow
en
ia
D
an
ia
Fi
nl
an
di
Fr a
an
cj
a
Ir
la
n
P o di a
rt
ug
al
ia
W
Ċg
ry
W
ło
ch
H
isz y
pa
ni
a
H
ol
an
di
a
Is
la
nd
ia
Be
lg
ia
N
iem
cy
Li
tw
a
C
yp
r
G
re
cj
a
C
Lu zec
hy
ks
em
bu
rg
Po
lsk
a
Sł
ow
ac
ja
Ło
tw
a
0%
Rys. 4. Polska w rankingu wg ogólnego wskanika dostpu do usług e-government w 2006 r.
W tym rankingu niezachwianym liderem jest Austria z 95% wykorzystaniem elektronicznego
dostpu w najwaniejszych usługach z zakresu e-government. Zaraz za ni znajduje si Malta
(92%) i Estonia (90%), której wysoka pozycja nie dziwi, poniewa miała wysok równie w innych rankingach. W czołówce te tradycyjnie znajduj si pa
stwa skandynawskie. Z pa
stw
postsocjalistycznych trafiła Słowenia (97%), wyprzedzajc nawet Dani i Finlandi. Polska (53%)
zajmuje trzeci pozycje od ko
ca, wyprzedzajc jedynie Słowacj i Łotw.
Jeszcze skromniej nasze osignicia wygldaj w prezentacji wskanika pełnego wdroenia
wyrónionych usług. Tu posiadamy pokrycie jedynie w jednej pitej wyrónionych, podstawowych czynników społecze
stwa informacyjnego. Jest to ponad czterokrotnie mniej od lidera rankingu a mona podejrzewa, e po czci s to szacunki oparte na danych deklaratywnych a nie
rzeczywistych. S to jednak rednie i dlatego sytuacja nie wyglda tak tragicznie. Dopiero zawarte
w raporcie wyniki szczegółowe – dla kadego z czynników wskanika pełnego dostpu do usługi,
pokazuj jak daleko mamy do czołówki Europy w tym zakresie, czołówki, która dla wikszoci
usług administracji publicznej ma ju stuprocentowe pokrycie w mediach elektronicznej administracji.
Wydaje si, e bez zapewnienia tego zaplecza dla elektronicznego biznesu jego dalszy postp
w Polsce moe zosta powanie ograniczony.
30
Witold Chmielarz
Rozwój systemów e-government w Polsce na tle tendencji wiatowych
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
ARC Rynek i opinia: Stopie informatyzacji urzdów w Polsce, Raport z bada
ilociowych
dla MSWiA, Warszawa, listopad 2005 r.,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=cGxhbl9pbmZvcm1h
dHl6YWNqaV96YWxvemVuaWEucGRm
Elektroniczna gospodarka w Polsce. Raport 2005 r., red. M. Kraska, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna
, 2006 r., str. 292
From e-Government to e-Inclusion, UN Global E-government Readiness Report 2005, Raport
NZ UN/2005/14/, Departament Ekonomii i Spraw Społecznych, NY, 2005 r.
Goli
ski M.: Pastwo wobec wizji Społeczestwa Globalnej Informacji, materiały konferencji
EDI-EC, Dobieszków, Łód pod red. M. Niedwiedzi
ski, Łód 1999 r.
http://www.pentor.pl/upload_module/wysiwyg/publikacje/2005/analizy/1_prezentacja_konfer
encja_17_02_2005.pdf, listopad 2006 r.
http://www.wrotapolski.pl, listopad 2006 r.,
Radzikowska B.: Aspekty prawne oraz zasady finansowania projektu „e-PUAP”, e-PUAP,
Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, luty 2005 r.
Raport ARC Rynek i Opinia, Warszawa, 2005,
http://www.egov.pl/components/com_docman/dl2.php?archive=0&file=YnJvc3p1cmFfbW5p
aS5wZGY, listopad 2006 r.,
Systemy informatyczne organizacji wirtualnych, red. M. Pa
kowska, H. Sroka, Prace Naukowe AE w Katowicach, Katowice, 2002 r. str.62.
Wauters P., G. Colclough: Online Availability of Public Services: How is Europe Progressing?, Web Based Survey on Electronic Public Services Report of the 6th Measurement, i2010
Information Space Innovation and Investment in R&D Inclusion, Capgemini, June, 2006,
Załoenia kierunkowe dla Planu Informatyzacji Pastwa: Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, 14 wrzenia, 2005 r.
Zwierzchowski Z.: Na razie dostpne s tylko informacje, Rzeczypospolita, nr 278, 2005 r.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ
Seria: Studia i Materiały, nr 8, 2007
31
E-GOVERNMENT SYSTEMS DEVELOPMENT IN POLAND ON THE BACKGROUND
OF WORLD TENDENCIES
Summary
The main goal of the work is determination of the place of Poland in electronic
public administration systems in the world. After introduction into this topic and information society analysis, analysis of the development of initiatives about egovernment in comparison with world data. For comparison data from reports, researches and statistics of Polish and world research institutes.
Keywords: e-government, information society, knowledge society, information systems comparison
WITOLD CHMIELARZ
[email protected]:
Wydział Zarzdzania Uniwersytetu Warszawskiego
ul. Szturmowa 1/3; 02-791 Warszawa