Warszawa, 22 maja 2014 r

Warszawa, 25 listopada 2014 r.
Informacja prasowa
Polacy nie są gotowi do regularnego oszczędzania
Mimo przeświadczenia, że warto oszczędzać, niewielu Polaków posiada nawyk systematycznego
oszczędzania. W naszym społeczeństwie dominuje skłonność do bieżącej konsumpcji. Powszechne
jest przekonanie, że łatwiej jest zaciągnąć kredyt niż oszczędzać, a wciąż poważną barierę dla
oszczędzania stanowią niewystarczające środki finansowe. Jeśli już oszczędzamy, to w
perspektywie krótkoterminowej, z reguły bez wyraźnie sprecyzowanego celu – „na czarną
godzinę”. Choć potencjał istnieje, brakuje jednak kompetencji, wiedzy i motywacji, a z drugiej
strony – dostatecznie dobrej oferty.
Dwóm trzecim polskiego społeczeństwa bliski jest pogląd, że warto oszczędzać. Oszczędzanie daje
poczucie bezpieczeństwa i można być też z siebie naprawdę dumnym, jeśli zaoszczędzi się na jakiś
ważny cel – tak uważa 80% respondentów. Opinie te nie przekładają się jednak na faktyczne
zachowania. Według zrealizowanego dla ZBP badania „Oszczędzanie długoterminowe - opinie,
postawy i oczekiwania polskiego społeczeństwa”, oszczędzanie nie jest mocną stroną Polaków. Choć
warto oszczędzać to jednak dla blisko 60% tylko w sytuacji, gdy nie wiąże się do z wyrzeczeniami.
Systematyczne oszczędzanie w każdym miesiącu deklaruje jedynie 2% osób. Kolejne 16% stara się
odkładać pewne sumy w miarę regularnie. 34% od czasu do czasu udaje się coś zaoszczędzić, a 42%
wszystko przeznacza na bieżące potrzeby.
Głównymi czynnikami decydującymi o tym, czy ktoś oszczędza czy nie, jest wysokość wydatków w
gospodarstwie domowym (65% wskazań) oraz możliwości finansowe gospodarstwa domowego
(64%). Nieco mniejszą, choć również znaczącą rolę odgrywają czynniki pozaekonomiczne, takie jak
nawyki oszczędzania wyniesione z domu (21%) czy wiedza o zarządzaniu domowym budżetem (15%).
Trzecim dającym się wyodrębnić obszarem mającym wpływ na podjęcie decyzji o oszczędzaniu jest
aktualna koniunktura (8%) i dostępność atrakcyjnych ofert produktów oszczędnościowych (13%).
Dominującym modelem oszczędzania jest odkładanie na nieprzewidziane wydatki – na „czarną
godzinę”, bez jasno sprecyzowanego celu. Taki model bliższy jest 43% respondentów. Z drugiej strony
37% deklaruje skłonność do oszczędzania zgodnie z określonymi zasadami i ustalonym celem.
- Oszczędzanie, na ogół polega na rezygnacji z konsumpcji bieżącej na rzecz konsumpcji przyszłej –
większość konsumentów nie jest jednak na to gotowa, oszczędności powstają najczęściej jako
pozostałość po procesie konsumpcji, a nie jako efekt świadomych i celowych działań – tłumaczy
dr Marcin Idzik z TNS Polska.
Jeśli już oszczędzamy, z reguły nie myślimy o celach odległych. Oszczędzanie z myślą o okresie
powyżej 12 miesięcy deklaruje 14% Polaków, w perspektywie krótszej niż 1 rok dotyczy niemal 25%
badanych. Polacy cenią sobie również elastyczność w zakresie dostępu do swoich zasobów
finansowych.
20% badanych jako barierę dla długoterminowego oszczędzania wskazuje brak skonkretyzowanego
celu. Jednocześnie, aż 64% uważa określenie celu oszczędzania jako ważne przy planowaniu
oszczędzania długoterminowego. Całkiem sporą grupę stanowią także osoby deklarujące, że przed
podjęciem decyzji o oszczędzaniu powstrzymuje je brak wiedzy i zrozumienia mechanizmów
oszczędzania w długiej perspektywie. Na pytanie o to, „Co musiałoby się zmienić, aby zaczęła/zaczął
Pan(i) oszczędzać długoterminowo”, 59% badanych udziela odpowiedzi, że musiałoby więcej
zarabiać, 15% wskazuje na konieczność ograniczenia wydatków, a 10% - na konieczność znalezienia
pracy.
Z badania wynika, że systematyczne oszczędzanie jest dla wielu Polaków osiągalne, ale nie występuje.
Dochody większości społeczeństwa przy pewnym wysiłku dają taką możliwość. Gdyby pojawiła się
konieczność odkładanie kwoty 100 zł każdego miesiąca deklaruje prawie 70% osób. To kwestia
przede wszystkim czynników subiektywnych - właściwej motywacji, ale także kompetencji w zakresie
zarządzania domowym budżetem. Tymczasem, 48% osób uważa, że łatwiej jest zaciągnąć kredyt niż
systematycznie oszczędzać. Przeciwnego zdania jest 24%.
- Mimo, że faktyczny obraz wyłaniający się z badania nie wydaje się zbyt optymistyczny, zdecydowana
większość respondentów prezentuje silnie zakorzenione pozytywne postawy wobec oszczędzania,
które często stara się przekazywać także swoim dzieciom. W dużej większości przypadków na
przeszkodzie
oszczędzania
stają
jednak
niewystarczające
środki
finansowe,
ale
także
niewystarczająca wiedza, brak zainteresowania i brak odpowiednich nawyków wyniesionych z domu.
Mimo tego Polacy dostrzegają potrzebę oszczędzania w długim horyzoncie. Najważniejsze z nich to
emerytura, zdrowie i mieszkanie. Te potrzeby nie są zaspokajane, a zasoby naszego społeczeństwa –
ograniczone. W Polsce potrzebny jest system oszczędzania długoterminowego, w którym fakt ten
zostałby uwzględniony – mówi Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich.
Czynnikami, które w najsilniejszym stopniu decydowałyby o wyborze sposobu oszczędzania w długim
horyzoncie są: opłacalność rozwiązań, brak podatku od zysków kapitałowych oraz możliwość
wycofywania wpłaconych środków w dowolnym momencie. Za najbardziej opłacalną, a zarazem
najbezpieczniejszą formę lokowania oszczędności Polacy uważają lokaty bankowe w PLN.
Badanie „Oszczędzanie długoterminowe - opinie, postawy i oczekiwania polskiego społeczeństwa”
zostało zrealizowane przez TNS Polska w dniach 17-22 października 2014 r. na ogólnopolskiej próbie
reprezentatywnej 1000 respondentów w wieku 15+.