Zastosowanie ozonoterapii – aparat OzonyTron w stomatologii, w

Zastosowanie ozonoterapii – aparat OzonyTron w stomatologii, w

Anna Dojs*, Krystyna Opalko**
Zastosowanie ozonoterapii – aparat OzonyTron w wybranych przypadkach chorobowych
wieku dziecięcego
Application of the ozone therapy - OzonyTron device in chosen pediatric cases
* Prywatna Praktyka Stomatologiczna w Gorzowie Wlkp.
Kierownik: dr n. med. Anna Dojs
** Zakład Propedeutyki i Fizykodiagnostyki Stomatologicznej Pomorskiej Akademii
Medycznej
al.Powstańców Wlkp. 72, 70-111 Szczecin
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Krystyna Opalko
Hasła: ozonoterapia, OzonyTron, dzieci
Key words: ozone therapy, OzonyTron, pediatric patients
1
Streszczenie
Wstęp: Celem pracy była ocena skuteczności leczenia wybranych przypadków chorobowych wieku dziecięcego, z zastosowaniem ozonoterapii aparatem OzonyTron.
Materiał i metody: Ozonoterapię wykonano u dziesięciorga dzieci od roku do 10 lat w
opryszczkowym zapaleniu jamy ustnej oraz w stanach pourazowych jamy ustnej. Oceniano
stan kliniczny dziecka przed i po zabiegu ozonoterapii. Kryterium oceny był nastrój dziecka,
sen i zdolność przyjmowania napojów i pokarmów.
Wyniki: Stwierdzono dobry efekt terapeutyczny u każdego dziecka. Zastosowanie jednej
aplikacji przynosiło ustępowanie dolegliwości bólowych, spokojny sen, poprawę nastroju
dziecka, powrót możliwości przyjmowania pokarmów płynnych i stałych, spadek temperatury
ciała. U żadnego dziecka nie wystąpiły powikłania chorobowe.
Summary
Introduction: The aim of the work was the evaluation of the effectiveness of Ozone therapy
treatment with the use of OzonyTron device in chosen pediatric cases.
Material and methods: Ten children at age one to ten had ozone therapy performed. They
suffered from stomatitis and post-traumatic oral states. The clinical state of the child was
evaluated before and after the ozone therapy. The child’s mood, sleep and the ability to eat
and drink were evaluated.
Results: The good therapeutic result was determined in the case of each child. The use of
only one application caused pain relenting, calm sleep, and improvement of child’s mood, the
ability to eat and drink and decrease of body temperature. No complications appeared.
2
Wstęp
W medycynie na świecie od dawna wykorzystuje się ozonoterapię, jako znakomite
uzupełnienie farmakologicznych standardów leczenia. Z historii medycyny dowiadujemy się
o skutecznych zabiegach ozonoterapeutycznych przeprowadzanych przez A. Wolffa w 1916
roku przy ciężkich ropnych zakażeniach ran, ropowicach, oparzeniach czy też skomplikowanych złamaniach. Pierwsze doniesienia o zastosowaniu ozonu w stomatologii pochodzą z
1934 roku, gdzie Fisch zastosował go m.in. w leczeniu zgorzeli miazgi zęba [10].
Z badań prof. Hansa Georga Schneidera z Berlina dowiadujemy się, że oprócz wysokiej
skuteczności w niszczeniu, bądź uszkodzeniu bakterii, ozon okazuje się również bardzo
skuteczny w działaniu przeciwwirusowym i przeciwgrzybicznym. Ponadto nie powstają
oporne na ozon szczepy mikroorganizmów i nie zaobserwowano żadnych reakcji alergicznych [11].
Mechanizm działania ozonu opiera się na dużym powinowactwie tego gazu do podwójnego wiązania węglowego związków organicznych, powodując ich degradację zwaną
ozonolizą. W miejscu aplikacji wytwarzany jest wysoce reaktywny tlen atomowy w "stanie
powstawania" ("in status nescendi"), który niszczy natychmiast gatunki prokariotyczne tzn.
bez jądra komórkowego, nie niszcząc zawierających jądro komórek eukariotycznych,
chronionych przez zawarty w strukturze ich ścian cholesterol. Generowane na skutek
działania cząsteczek O3 nadtlenki ozonu neutralizują i wypierają wolne rodniki tlenowe,
powstające w przebiegu procesu chorobowego. O3 działając na wielonienasycone kwasy
tłuszczowe otoczki wirusów doprowadza do ich niszczenia, co pozwoliło na skuteczne
stosowanie ozonoterapii w chorobach wirusowych [2,4].
Utlenienie N-acetyloglikozaminy na powierzchni wirusa, uniemożliwia dalsze reakcje
chemiczne z kwasem N-acetyloneuraminowym na powierzchni komórki, co nie pozwala
wirusom na wnikanie do wnętrza komórki i replikacje [1,6].
3
Badania wykazały brak toksyczności ozonu przy zastosowaniu dawki 0,05 ppm przez
okres 8 godzin. W czasie ozonoterapii maksymalne stężenie ozonu w jamie ustnej wynosi
0,01 ppm, co jest całkowicie bezpieczne [9].
W stomatologii terapia ozonowa znajduje zastosowanie między innymi w leczeniu
próchnicy, dezynfekcji kanałów korzeniowych oraz leczeniu chorób błony śluzowej jamy
ustnej. W gabinecie stomatologicznym, trudno wyobrazić sobie leczenie dziecka bez
uzupełniającego leczenia fizykalnego [8]. Dziecko, to szczególny pacjent, bo niedojrzały
emocjonalnie. Negatywne doświadczenia z pierwszego w życiu kontaktu ze stomatologiem
mogą przerodzić się w trwały lęk i unikanie wizyt. Polityka pracy z dzieckiem polega po
pierwsze na wdrażaniu metod redukujących stres związany z wizytą stomatologiczną, po
drugie na uzyskaniu zaufania dziecka poprzez możliwie najszybsze i bezbolesne profesjonalne wykonanie zabiegu. Najtrudniej pracuje się z maluchami do trzeciego roku życia, gdzie nie
możemy liczyć na współpracę w trakcie zabiegu. Strach przed obcymi osobami, nowym
otoczeniem i jeszcze do tego nieznane czynności, wyzwalają emocje w formie płaczu, krzyku,
zasłaniania twarzy i wyrywaniu się. Te negatywne reakcje często potęgują rodzice, podenerwowani chorobą dziecka [7].
Opierając się na doświadczeniach europejskich i amerykańskich naukowców, zaczęto w
gabinetach stomatologicznych w Polsce wprowadzać i rozpowszechniać metody fizykalne, w
tym terapię ozonową [12,13].
W celu skrócenia procesu leczenia i uchronienia dziecka od ewentualnych powikłań
postanowiono zastosować ozonoterapię . Wybrano przypadki bolesnych i uciążliwych przypadłości wieku dziecięcego, tj. w opryszczkowe zapalenia jamy ustnej oraz urazy związane
z wypadkami czy też zabiegami chirurgicznymi.
Pierwotne opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej (gingivostomatitis herpetica
primaria) jest często spotykanym zakażeniem wirusowymi u dzieci, wywołanym wirusem
4
Herpes należącym do grupy DNA. Najczęściej chorują dzieci między pierwszym, a szóstym
rokiem życia w przebiegu lub po przebyciu anginy, zapalenia płuc i innych. Do zakażenia
dochodzi drogą bezpośredniego kontaktu lub drogą kropelkową. Choroba może przebiegać
łagodnie lub burzliwie. Gdy zaczyna się nagle podwyższoną temperaturą ciała, brakiem
łaknienia, pobudzeniem, może wystąpić powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, złe
samopoczucie, ból jamy ustnej i gardła, utrudnione połykanie. Spostrzega się zaczerwienienie
i obrzęk dziąseł, a także zmiany rumieniowe na języku, wargach, podniebieniu. Po dwóch,
trzech dniach, na tym podłożu pojawiają się pęcherzyki, wypełnione płynem surowiczym,
które szybko pękają i pozostawiają płytkie, bardzo bolesne nadżerki o różnej liczbie i
wielkości. Pokryte są one szarym nalotem i otoczone wyraźnym rumieniowym rąbkiem.
Język jest obłożony. Okres gojenia trwa około dwóch tygodni do 20 dni bez pozostawienia
blizn [5].
Materiał i metoda
Ozonoterapię zastosowano u dziesięciorga dzieci w wieku od 1,5 roku do 10 lat
w stanach zapalnych jamy ustnej oraz w stanach pourazowych. W grupie były dwie dziewczynki z opryszczkowym zapaleniem jamy ustnej w wieku rok i osiem miesięcy oraz rok
i dziewięć miesięcy oraz trzy dziewczynki po urazie mechanicznym oraz pięciu chłopców po
urazie mechanicznym i chirurgicznym. Ozon był aplikowany miejscowo, za pomocą
aplikatora GI aparatu OzonyTron na zmienioną chorobowo śluzówkę jamy ustnej lub skórę
o intensywności od 1do 3 (ryc. 1).
Czasy oraz intensywność zabiegu ustalał lekarz indywidualnie, w procesie leczenia dla
każdego dziecka w oparciu o tabelę indykacyjną, opracowaną przez producenta. Ozon aplikowano od 30 do 60 sekund na zmianę chorobową stosując niską=0-1 lub średnią=1-2
koncentrację ozonu. W przypadku wirusowego zapalenia jamy ustnej ozonoterapia została
włączona jako metoda lecznicza, po nieskutecznej farmakoterapii. Dzieci nie jadły i nie piły,
5
co groziło odwodnieniem organizmu i leczeniem szpitalnym. Efekt leczenia ozonoterapią
dokumentowano fotograficznie oraz pomiarem temperatury ciała dziecka, a także wywiadem
z rodzicami. Codzienne pytania dotyczyły zachowania się dziecka (spokojne czy płaczliwe),
snu (sen ciągły czy przerywany) oraz przyjmowania pokarmów (czy pije i je, czy nie pije, nie
je). Za dobry efekt uznawano stan, kiedy dziecko zdolne było do spożywania napojów i
pokarmów, gdy obniżała się podwyższona temperatura ciała oraz gdy dziecko spało
spokojnie, snem nieprzerwanym. W przypadku urazów mechanicznych nie występował objaw
podwyższenia temperatury ciała, oceniano zachowanie dzieci, sen oraz przyjmowanie
pokarmów. Ocena bólu w skali VAS była niemożliwa.
Przedstawiamy 3 wybrane przypadki, w naszej ocenie najtrudniejsze, przed jak i po zastosowanym leczeniu.
Przypadek 1.
Dziecko G. D. w wieku rok i 9 miesięcy, zostało przyniesione do gabinetu stomatologicznego
w złym stanie ogólnym. Od tygodnia gorączkowało, nie jadło, nie chciało nawet przyjmować
napojów. Leczenie stosowane przez lekarza rodzinnego to antybiotykoterapia - nie przynosiło
poprawy, więc zostało skierowane do gabinetu periodontologicznego. Na podstawie objawów
klinicznych postawiono rozpoznanie gingivostomatitis herpetica. W dniu zgłoszenia
temperatura ciała dziecka wynosiła 39,5° C , choroba w pełni rozwinięta, tzw. "dziecko
wzięte”. Miejscowo można było stwierdzić stan zapalny i obrzęk dziąseł, które były
krwawiące. W innych okolicach jamy ustnej na zapalnie zmienionym podłożu stwierdzono
nadżerki. Szczególnie duża nadżerka znajdowała się na języku, pokryta włóknikowym nalotem. Język obłożony grubym, białoszarym nalotem. Zmiany chorobowe występowały
w miejscach zwiększonego rogowacenia, tj. na podniebieniu, dziąsłach, wyrostkach zębodołowych oraz na języku. Dziecko było pobudzone i płaczliwe, cierpiące.
6
Po podaniu hydroxyzyny w syropie przystąpiono do ozonoterapii. Po zabiegu dziecko zasnęło i spało dwie godziny. Po śnie temperatura spadła do 37, 5° C, a dziecko zaczęło
przyjmować pokarmy płynne. Następnego dnia dziewczynka zaczęła przyjmować pokarmy
papkowate, a temperatura ciała obniżyła się do 36,4° C . Przeprowadzono 4 ozonoterapie 1x
dziennie, o intensywności między 1, a 2, które trwały 60 s. Po drugiej ozonoterapii zaobserwowano dalszą poprawę stanu ogólnego i miejscowego. Zmiany nadżerkowe w jamie ustnej
zmniejszały się , podłoże zapalne znikło, a dziąsła mniej krwawiły i zmniejszał się ich obrzęk.
Nie było więc potrzeby stosowania leków przeciwgorączkowych. Miejscowo stosowano ziołowe mieszanki przeciwzapalne oraz pędzlowania z kwasem bornym, anestezyną i gliceryną.
Dziecko pojono rumiankiem, melisą i świeżymi sokami owocowo-warzywnymi. Zaobserwowano, że dziecko zaczęło więcej spać - snem spokojnym, nieprzerwanym. Matka uspokoiła
się, widząc bardo szybkie zdrowienie dziecka. Zmiany zagoiły się w ciągu tygodnia bez
pozostawienia blizn. Najdłużej ustępowały zmiany dziąseł.
Przypadek 2.
Dziecko A. M., w wieku rok i 8 miesięcy zostało przyniesione do gabinetu stomatologicznego
z objawami opryszczkowego zapalenia jamy ustnej. Dziąsła były obrzęknięte i łatwo krwawiące. Na zapalnie zmienionym podłożu występowały nadżerki, pokryte szarym nalotem
(ryc.2).
Temperatura ciała wynosiła 37,5° C. Dziecko nie chciało nic jeść, było cierpiące. Wykonano
zabieg ozonoterapii za pomocą aparatu Ozony Tron, przy użyciu końcówki aplikacyjnej GI.
Po zabiegu nastąpiła poprawa, zmniejszająca dolegliwości bólowe - dziecko zaczęło
przyjmować posiłki papkowate. Następnego dnia temperatura ciała spadła poniżej 37° C.
Wykonano wówczas kolejną ozonoterapię kontaktową. Po kolejnych dwóch dniach
stwierdzono u dziecka następne pojedyncze wysiewy na błonie śluzowej jamy ustnej. Dziąsła
dziewczynki były już mniej obrzęknięte i mniej krwawiły (ryc.3).
7
Temperatura ciała była w normie. Zastosowano wówczas jeszcze raz ozonoterapię uzyskując
całkowite ustąpienie dolegliwości bólowych i szybkie zdrowienie dziecka. Dla uspokojenia
mamy zastosowano u dziecka czwartą ozonoterapię (ryc.4).
Kolejne zabiegi fizykoterapeutyczne nie były już konieczne. W trakcie terapii, stosowano
postępowanie farmakologiczne podobne jak w przypadku 1. Stan jamy ustnej po trzech
dniach od zakończenia ozonoterapii przedstawiają ryciny (ryc.5).
Przypadek 3. F.K. lat 10.
Dziecko przebiegając przez ulicę , potknęło się o wysoki krawężnik i upadło na powierzchnię betonową chodnika, uderzając w niego z dużą siłą. W wyniku urazu doszło do złamania
ręki, częściowego zwichnięcia zębów 11 oraz 21 - II stopień, a także stłuczenia i otarcia
naskórka tkanek twarzy, warg, brody i nosa (ryc.6).
Stwierdzono także urazy wewnątrzustne (ryc.7).
W gabinecie stomatologicznym założono szynę unieruchamiającą reebond na siekacze górne
i przemyto rany, zastosowano ozonoterapię. Ozonowano rany skóry, jak również rany błony
śluzowej warg, wyrostków zębodołowych oraz obnażoną miazgę zęba 21, którą natychmiast
po zabiegu zabezpieczono opatrunkiem biologicznym. Ozonoterapię wsparto magnetostymulacją. Silny ból powodował, że pacjentka nie mogła zamknąć ust, ani spożywać żadnych
pokarmów. Już pierwszy zabieg ozonoterapii przyniósł dziewczynce ulgę, tak, że po wizycie
przespała całą noc. Kolejny zabieg ozonoterapii umożliwił pacjentce na przyjmowanie
pokarmów. Zastosowano 4 krotnie ozonoterapię oraz 20 krotnie magnetostymulację,
uzyskując szybkie gojenie ran, bez powikłań i bez antybiotykoterapii.
Uszkodzone zęby zostały odbudowane, a na skórze twarzy i warg nie pozostały blizny
(ryc.8,9).
Pacjentka pozostaje nadal pod opieką stomatologiczną - okresowe kontrole żywotności
miazgi zębów oraz pod opieką ortodontyczną.
8
Omówienie wyników
Ozon jak i aktywny tlen, generowany z aparatu OzonyTron, przenika do trudno dostępnych
tkanek i jako całkowicie bezbolesna i nieinwazyjna terapia, jest dobrze akceptowana przez
małego pacjenta i jego rodziców. Według danych z literatury otoczka wirusów zostaje przedziurawiona już po 8 sekundach aplikacji ozonu (1). Często, ze względu na brak możliwości
współpracy z małym dzieckiem, nie jesteśmy w stanie zastosować skutecznej dawki na każdą
zmianę patologiczną widoczną na zmienionej chorobowo błonie śluzowej. Zaobserwowano
jednak, że nie jest to konieczne, gdyż nawet niedokładne przeprowadzenie zabiegu ozonoterapii przynosi pożądany efekt przeciwbólowy oraz szybkie ustępowanie stanu zapalnego oraz
gojenia nadżerek. Wydaje się nam prawdopodobne, że wystarczy zniszczyć krytyczną liczbę
mikroorganizmów w jamie ustnej, a system obrony immunologicznej dziecka z pozostałą
ilością poradzi sobie bardzo dobrze.
Podsumowanie
U każdego dziecka zastosowanie jednej aplikacji przynosiło widoczną poprawę, (w jednym
przypadku kolejny wysiew pęcherzyków przedłużył leczenie). Obserwowano ustępowanie
dolegliwości bólowych, spokojny sen, poprawę nastroju dziecka, powrót możliwości przyjmowania pokarmów płynnych i stałych, spadek temperatury ciała.
Uzyskano szybkie ustąpienie objawów bólowych zarówno w opryszczkowym zapaleniu jamy
ustnej, jak i w przypadku gojenia ran pourazowych, co pozwoliło na lepsze odżywianie chorych dzieci i powrót do zdrowia. Zaobserwowano szybki i trwały spadek temperatury ciała do
wartości prawidłowych.
U żadnego dziecka nie wystąpiły powikłania chorobowe.
Bezbolesny i prosty sposób aplikacji ozonu uzyskał akceptację rodziców chorych dzieci.
9
Wnioski
1. Ozonoterapia jest metodą alternatywną do farmakoterapii, w opryszczkowym zapaleniu
jamy ustnej u dzieci, a także w stanach pourazowych.
2. Ozonoterapia aparatem OzonyTron likwiduje ból – już pierwszym zabiegiem. Ból szybko
ustępuje i dziecko zaczyna pić oraz jeść, co jest bardzo ważne dla zdrowia małego
człowieka.
Materiał ilustracyjny
Illustrations
Ryc.1. Sonda GI aparatu OzonyTron
Fig.1. GI Probe of OzonyTron device
10
Ryc.2. Pacjentka A.M. ,21 miesięcy. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł - stan
przed leczeniem
Fig.2. Patient A. M. twenty-one months old with stomatitis and gingivitis before
treatment
Ryc.3. Pacjentka A.M. ,21 miesięcy. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i dziąseł. Stan
dziąseł po czterech dniach leczenia.
Fig.3. Patient A. M. twenty-one months old with stomatitis and gingivitis. State of gums after
four days.
11
Ryc.4. Pacjentka A.M. po czterech ozonoterapiach
Fig.4. Patient A. M. after four ozone therapy
Ryc.5. Pacjentka A.M. trzy dni po zakończeniu ozonoterapii
Fig.5. Patient A. M. after three days after ozono therapy.
12
Ryc.6. Pacjentka F.K. Pierwsza ozonoterapia
Fig.6. Patient F.K. The ferst ozono therapy
Ryc.7. F.K. Urazy zewnątrzustne
Fig.7. F.K. Extraoral and intraoral injuries
13
Ryc.8. F.K. po zakończeniu fizykoterapii
Fig.8. Patent F.K. after application ozone therapy
Ryc.9. F.K. Na skórze twarzy i warg nie pozostały blizny
Fig.9. Patient F.K. The scars didn’t remain on the skin of the face and on the lips
14
Piśmiennictwo:
1.Bębenek M.: Zastosowanie ozonoterapii w zakażeniach chirurgicznych. Praca doktorska, M
Wrocław 1991;
2. Filippi Andreas, The Influence of Ozonized Water on the Epithelial Wound Healing Process in the
Oral Cavity. In: Proceedings of the 15th Ozone World Congress, 11th - 15th September 2001, Medical
Therapy Conference (IOA 2001, Ed.), Speedprint Macmedia Ltd, Ealing, London, UK, 2001
3. Gadomska-Krasny J, Opalko K., Skomro P.: II Sympozjum nt.: Eksperyment Naukowy i
Metody Poznawcze w Stomatologii, Ustroń, 21-23 października 2005, Zastosowanie
ozonoterapii – system OzonyTron – w chirurgii stomatologicznej – wybrane przypadki.
4.Gadomska-Krasny J., Opalko K.: Zastosowanie ozonoterapii przed i po zabiegu ekstrakcji
zęba. Doświadczenia własne. As Stomatologii. 2006,1,12-14;
5.Górska R. at all: Choroby błony śluzowej jamy ustnej. Med. Tour Press International,2007
6.Janas A.,Grzesiak-Janas G.: Ozon w medycynie i stomatologii. Mag. Stomat., 2005,1,72-73;
7.Michlewicz M.at all: Zastosowanie technik adaptacyjnych w redukcji stresu u dzieci przed wizytą u
stomatologa. Twój Przegląd Stomatologiczny, 2007, 5,12-16;
8.Opalko K.: Fizykodioagnostyka i fizykoterapia we współczesnym gabinecie stomatologicznym. As
Stomatologii. 2005,5,12-14.
9.Schneider H. G.: Die Dosis macht das Gift. Die Zahnarzt Woche, 2004.04.30,seite 1-4;
10.Schneider H.G.: Odkażające i toksyczne działanie na bakterie jest już od dawna znane.
Twój Przegląd Stomatologiczny, 2004, 9-10, 10-12;
11.Schneider H. G.: Żadnych reakcji alergicznych, żadnych szczepów opornych. Twój
Przegląd Stomatologiczny. 2004,11-12, 32-33;
12.Skomro P. et al.: Application of OzonyTron apparatus in everyday dental practice.
Selected clinical cases preliminary communication, As Somatologii,2007,15-17
15
13.Skomro P., J. Gadomska-Krasny, K. Opalko, Aparat OzonyTron – terapia ozonem w
stomatologii, 2005, 1, 129. Konferencja Saldent 2005 Poznań
16