Prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

MIASTO BYDGOSZCZ
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA MIASTA BYDGOSZCZY NA LATA 2013 – 2016
Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 ROKU
PROJEKT
Bydgoszcz, czerwiec 2012 rok
2
Spis treści
1. Wstęp......................................................................................................................................................... 5
2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami ... 6
2.1. Zawartość Programu .............................................................................................................................. 6
2.2. Główne cele Programu ........................................................................................................................... 8
2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami ....................................................................................... 9
3. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym ................................................................................................ 11
4. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy ................................................................................ 16
5. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej przeprowadzania ...... 16
6. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji Programu .
................................................................................................................................................................. 17
6.1. Ogólna charakterystyka miasta ............................................................................................................ 17
6.2. Infrastruktura ........................................................................................................................................ 17
6.2.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę ............................................................................................. 17
6.2.2. Sieć kanalizacyjna i odprowadzanie ścieków ............................................................................... 18
6.2.3. Zaopatrzenie mieszkańców w gaz ziemny ................................................................................... 19
6.2.4. Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną i energię cieplną ........................................... 20
6.3. System obszarów, obiektów i form ochrony przyrody .......................................................................... 21
6.3.1. Obszary Natura 2000 .................................................................................................................... 21
6.3.2. Obszary chronionego krajobrazu .................................................................................................. 22
6.3.3. Nadwiślański Park Krajobrazowy .................................................................................................. 23
6.3.4. Użytki ekologiczne ........................................................................................................................ 24
6.3.5. Pomniki przyrody .......................................................................................................................... 25
6.3.6. Ochrona gatunkowa ...................................................................................................................... 25
6.3.7. Cenne siedliska na terenie miasta Bydgoszczy poza wyznaczonymi obszarami chronionymi .... 26
6.4. Zieleń miejska ...................................................................................................................................... 27
6.5. Lasy ...................................................................................................................................................... 28
6.5.1. Stan zdrowotny lasów ................................................................................................................... 29
6.6. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ................................................................................ 29
6.6.1. Wody powierzchniowe .................................................................................................................. 32
6.6.2. Wody podziemne .......................................................................................................................... 34
6.6.3. Ochrona przed powodzią i suszą .................................................................................................. 37
6.7. Powierzchnia ziemi............................................................................................................................... 38
6.7.1. Gleby ............................................................................................................................................. 38
6.7.2. Osuwiska....................................................................................................................................... 40
6.7.3. Zasoby naturalne .......................................................................................................................... 42
6.8. Klimat i powietrze atmosferyczne ......................................................................................................... 42
6.8.1. Ochrona klimatu ............................................................................................................................ 42
6.8.2. Emisja zanieczyszczeń ................................................................................................................. 43
6.8.3. Ocena jakości powietrza ............................................................................................................... 46
6.8.4. Odnawialne źródła energii ............................................................................................................ 48
6.9. Gospodarka odpadami ......................................................................................................................... 49
6.9.1. Odpady komunalne ....................................................................................................................... 50
6.9.2. Odpady niebezpieczne ................................................................................................................. 51
6.9.3. Pozostałe odpady.......................................................................................................................... 53
6.10. Klimat akustyczny i pola elektromagnetyczne ................................................................................... 54
6.10.1. Klimat akustyczny ....................................................................................................................... 54
6.10.2. Pola elektromagnetyczne............................................................................................................ 56
6.11. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu ................................ 57
7. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu ....................... 57
8. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym oddziaływania
bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne .......................................................................................................... 59
9. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko ................................................ 81
10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko ............................................................................................................................. 81
11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo wyjaśnienie
braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków
techniki lub luk we współczesnej wiedzy ......................................................................................................... 82
12. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ............................................................................................ 82
Wykorzystane materiały................................................................................................................................... 84
3
Spis tabel
Tabela 1
Długość sieci wodociągowej w 2010 i 2011 roku ........................................................................ 17
Tabela 2
Długość sieci kanalizacyjnej w 2010 i 2011 roku ........................................................................ 18
Tabela 3
Charakterystyka funkcjonujących w 2010 roku oczyszczalni ścieków na terenie Bydgoszczy .. 18
Tabela 4
Sieć gazowa na terenie Bydgoszczy w latach 2005-2010 .......................................................... 19
Tabela 5
Średnie zużycie gazu na jednego odbiorcę ................................................................................ 19
Tabela 6
Sieć cieplna na terenie Bydgoszczy w latach 2005-2010 ........................................................... 20
Tabela 7
Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona w 2009 roku ......... 21
Tabela 8
Zieleń urządzona utrzymywana przez Urząd Miasta Bydgoszczy .............................................. 27
Tabela 9
Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w 2010 roku .................................... 29
Tabela 10 Jakość ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni w 2011 roku ................................ 30
Tabela 11 Stężenia zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach do odbiornika w 2011 roku .................. 30
Tabela 12 Sprawność oczyszczalni ścieków ............................................................................................... 30
Tabela 13 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r w Bydgoszczy zgodnie
z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych...................................................................... 31
Tabela 14 Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień 31.12.2015 w aglomeracji Bydgoszcz
zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych ........................................................ 31
Tabela 15 Wykaz budowli hydrotechnicznych na terenie miasta Bydgoszczy ............................................ 32
Tabela 16 Ocena stanu czystości rzek miasta Bydgoszczy w 2010 roku .................................................... 33
Tabela 17 Jakość zwykłych wód podziemnych na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku ...................... 36
Tabela 18 Struktura bonitacyjna gleb na terenie miasta Bydgoszczy .......................................................... 39
Tabela 19 Całkowita emisja gazów cieplarnianych z terenu miasta – w tonach ekwiwalentu dwutlenku
węgla (MgCO2e) .............................................................................................................................................. 42
Tabela 20 Zestawienie stężeń zanieczyszczeń powietrza w Bydgoszczy z 2009 i 2010 r. ......................... 44
Tabela 21
Wynikowe klasy strefy aglomeracja bydgoska dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w
ocenie rocznej za rok 2010 dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia
ludzi
.................................................................................................................................................... 47
Tabela 22 Podstawa do zakwalifikowania strefy do opracowania programu ochrony powietrza ................ 48
Tabela 23 Rodzaje elektrowni wodnych na terenie miasta Bydgoszczy ..................................................... 49
Tabela 24 Kolektory słoneczne na terenie miasta Bydgoszczy ................................................................... 49
Tabela 25 Liczba zgłoszeń projektów robót geologicznych wykonywanych w celu wykorzystania ciepła
ziemi
.................................................................................................................................................... 49
Tabela 26 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego I – poprawa jakości środowiska ....... 61
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego II – racjonalne wykorzystanie zasobów
przyrodniczych ................................................................................................................................................. 69
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego III – ochrona przyrody ...................... 70
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego IV – racjonalna gospodarka odpadami
.................................................................................................................................................... 73
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego V – poprawa bezpieczeństwa
ekologicznego ............................................................................................................................................... 75
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VI – edukacja ekologiczna
społeczeństwa ................................................................................................................................................. 76
zadań przewidzianych do realizacji w ramach obszaru priorytetowego VII – działania systemowe w ochronie
środowiska .................................................................................................................................................... 78
Spis rysunków
Rysunek 1 Obszary Natura 2000 na terenie miasta Bydgoszczy ................................................................. 22
Rysunek 2 Obszary chronionego krajobrazu na terenie miasta Bydgoszczy ............................................... 23
Rysunek 3 Położenie Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego na terenie miasta Bydgoszczy .................. 24
Rysunek 4 Główne Zbiorniki Wód Podziemnych na terenie miasta.............................................................. 35
Rysunek 5 Obszary zagrożone podtopieniami.............................................................................................. 37
4
1.
Wstęp
Przedmiotem niniejszego opracowania jest „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu ochrony
środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”, zwana dalej Prognozą.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227,
z późn. zm.) nakłada na organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów
obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji
tych dokumentów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy
2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko.
Zakres Prognozy powinien zostać wykonany zgodnie z wymogami wyżej wymienionej ustawy i powinien
zawierać:
 Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach
z innymi dokumentami,
 Informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
 Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
 Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
 Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym,
oraz określać, analizować i oceniać:
 Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz.1220, z późn. zm.),
 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy
środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
 Przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośredniego, pośredniego,
wtórnego, skumulowanego, krótkoterminowego, średnioterminowego i długoterminowego, stałego
i chwilowego oraz pozytywnego i negatywnego, na cele i podmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz
integralność tego obszaru, a także na środowisko, w szczególności na:
 różnorodność biologiczną – rośliny i zwierzęta,
 ludzi,
 wodę,
 powietrze,
 powierzchnię ziemi,
 krajobraz,
 klimat,
 zasoby naturalne,
 zabytki,
 dobra materialne.
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te
elementy.
Zakres Prognozy winien przedstawiać:
 rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w
szczególności na cele i przedmiot obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
 rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz
z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających
z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Zgodnie z zapisami prawa materialnego, informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do
zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w
procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.
5
Analizie poddano aktualny i prognozowany stan środowiska naturalnego na terenie miasta Bydgoszczy oraz
proponowane kierunki działań w tym zakresie. Wynikające z przeprowadzonej analizy wnioski odniesiono do
stanu środowiska w mieście i przeanalizowano możliwe skutki środowiskowe realizacji aktualizacji
Programu.
2. Informacje o zawartości, głównych celach Programu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami
2.1. Zawartość Programu
„Program Ochrony Środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”
zwany dalej Programem został sporządzony jako realizacja obowiązujących przepisów. Działania planowane
do realizacji w ramach niniejszego Programu są kontynuacją prac realizowanych przez miasto Bydgoszcz w
kierunku rozwoju gospodarczego i społecznego przy uwzględnieniu zasad ochrony środowiska i
zrównoważonego rozwoju.
Sporządzony Program składa się z 9 rozdziałów, poświęconych systemowi ochrony środowiska na terenie
miasta Bydgoszczy:
Rozdział 1 – Wstęp
Określa podstawę prawną opracowania, zmiany w uwarunkowaniach prawnych oraz strukturę program i
metodykę prac nad Programem.
Rozdział 2 – Założenie wyjściowe Programu
Rozdział ten ujmuje uwarunkowania Programu (wewnętrzne i zewnętrzne), limity racjonalnego wykorzystania
zasobów naturalnych i poprawy stanu środowiska na poziomie krajowym i lokalnym. Podsumowano
wykonanie poprzedniego Programu ochrony środowiska. Zostały wyznaczone priorytety ochrony środowiska
oraz został określony nadrzędny cel Programu.
Rozdział 3 – Ogólna charakterystyka miasta Bydgoszczy
Opisano położenie geograficzne, budowę geologiczną, klimat i charakterystykę demograficzną miasta.
Scharakteryzowano infrastrukturę komunalną, w tym zaopatrzenie mieszkańców w wodę, w gaz ziemny,
energię elektryczną i cieplną oraz opisano funkcjonującą sieć kanalizacyjną wraz z oczyszczalniami ścieków.
Opisano infrastrukturę komunikacyjną tj. sieć drogową, kolejową oraz komunikację publiczną. Przedstawiono
potencjał gospodarczy Bydgoszczy.
Rozdział 4 – Ochrona zasobów naturalnych
Opisano formy ochrony przyrody, zieleń miejską, lesistość miasta Bydgoszczy oraz racjonalne
gospodarowanie zasobami wodnymi i geologicznymi oraz ochronę powierzchni ziemi.
Rozdział 5 – Poprawa jakości środowiska
Rozdział ten opisuje jakość poszczególnych komponentów środowiska naturalnego oraz wpływ na zdrowie
ludzi. Przedstawiono możliwości wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Scharakteryzowano
gospodarkę odpadami na terenie miasta.
Rozdział 6 – Kierunki działań systemowych
Opisano systemy zarządzania środowiskowego, udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony
środowiska. Przedstawiono rozwój badań i postęp techniczny jak również odpowiedzialność za szkody w
środowisku. Opisano prowadzoną na terenie miasta edukację ekologiczną.
Rozdział 7 – Strategia ochrony środowiska miasta Bydgoszczy do 2016 roku
W rozdziale tym wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do każdego obszaru przypisano cele
średniookresowe do 2020 roku oraz kierunki działań na najbliższe cztery lata. Przedstawiono harmonogram
działań na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku.
Rozdział 8 – Instrumenty realizacji polityki ekologicznej
Przedstawiono mechanizmy prawno-ekonomiczne i finansowe realizacji Programu oraz szacunkowe koszty
wdrażania zadań zaplanowanych w ramach Programu w latach 2013-2020.
Rozdział 9 – Monitoring realizacji Programu
Przedstawiono sposób realizacji Programu oraz wyznaczono wskaźniki monitorowania.
W oparciu o diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie miasta Bydgoszczy określono siedem
obszarów priorytetowych, do których przypisano cele średniookresowe. Na poszczególne cele
6
średniookresowe składają się kierunki działań. W ramach poszczególnych kierunków działań określono
konkretne zadania, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów.
Obszar priorytetowy I - Poprawa jakości środowiska
Cele średniookresowe do 2020 roku:
1. Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu
dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 do końca 2015 roku i poziomu docelowego dla
benzo(a)pirenu do końca 2020 roku.
Kierunki działań:
 Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych,
 Zmniejszenie energochłonności poprzez termomodernizacje budynków,
 Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów monitorowanych zanieczyszczeń,
 Zmniejszenie emisji punktowej,
 Zmniejszenie emisji powierzchniowej (emisji niskiej),
 Zmniejszenie emisji liniowej,
 Zwiększenie produkcji energii pochodzącej z odnawialnych źródeł.
2. Poprawa jakości wód powierzchniowych pod kątem parametrów bakteriologicznych i utrzymanie
dobrego stanu ekologicznego oraz dobrej jakości wód podziemnych
Kierunki działań:
 Rozwój i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
 Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę stanu jakości wód.
3. Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców Bydgoszczy poprzez
osiągnięcie dopuszczalnych poziomów hałasu
Kierunki działań:
 Budowa pochłaniająco-rozpraszających ekranów akustycznych w celu zmniejszenia uciążliwości
hałasu komunikacyjnego,
 Budowa i modernizacja dróg w celu zmniejszenia uciążliwości hałasu komunikacyjnego,
 Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych związanych z modernizacją komunikacji miejskiej.
Obszar priorytetowy II – Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych
1. Właściwe gospodarowanie gruntami w celu zmniejszenia erozji gleb
Kierunki działań:
 Realizacja przedsięwzięć ograniczających degradację gleb
Obszar priorytetowy III – Ochrona przyrody
1. Bieżąca ochrona i rozwój obszarów prawnie chronionych oraz właściwe utrzymanie i rozwój terenów
zieleni miejskiej przy uwzględnieniu wartości przyrodniczych, kulturowych i tempa rozwoju miasta
Kierunki działań:
 Realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę dziedzictwa przyrodniczego,
 Zwiększanie terenów zieleni miejskiej.
2. Ochrona i prowadzenie właściwej gospodarki leśnej
Kierunki działań:
 Zwiększanie lesistości miasta,
 Rozwój bioróżnorodności w lasach oraz ochrona lasów przed degradacją.
Obszar priorytetowy IV – Racjonalna gospodarka odpadami
1. Osiągnięcie określonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poziomów:
 odzysku odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła
 ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji
Kierunki działań:
 Objęcie systemem odbioru odpadów komunalnych wszystkich nieruchomości na terenie miasta,
 Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnych powstałymi na terenie miasta.
2. Osiągnięcie określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014 poziomów odzysku i
recyklingu odpadów innych niż komunalne
 Przestrzeganie obowiązków prawnych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadów innych
7

niż komunalne,
Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie i odzysk odpadów oraz rozbudowa systemu
zagospodarowania odpadów innych niż komunalne.
Obszar priorytetowy V – Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
1. Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną awarię oraz
ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska
Kierunki działań:
 Realizacja zadań zmniejszających ryzyko wystąpienia poważnej awarii na terenie miasta
2. Zapobieganie i ograniczanie negatywnych skutków dla ludzi i środowiska spowodowanych
zjawiskami pogodowymi takimi jak powodzie i susze
Kierunki działań:
 Ochrona mieszkańców miasta przed skutkami powodzi i suszy
Obszar priorytetowy VI – Edukacja ekologiczna społeczeństwa
Cel średniookresowy do 2020 roku:
1. Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego
mieszkańców Bydgoszczy
Kierunki działań:
 Formalny i nieformalny system kształcenia
Obszar priorytetowy VII – Działania systemowe w ochronie środowiska
1. Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania środowiskowego w
przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach
Kierunki działań:
 Promowanie systemów zarządzania środowiskowego
2. Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz
ochrony środowiska
Kierunki działań:
 Rozszerzenie zakresu informowania społeczeństwa o środowisku i jego stanie
3. Rozwijanie współpracy pomiędzy jednostkami naukowo-badawczymi, gospodarczymi i samorządem
w zakresie wdrażania innowacyjnych rozwiązań w celu ochrony środowiska
Kierunki działań:
 Zwiększenie znaczenia placówek naukowo-badawczych
4. Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”
Kierunki działań:
 Zapobieganie powstawaniu i usuwanie szkód w środowisku
2.2. Główne cele Programu
Uwzględniając podstawowe, strategiczne dokumenty miasta Bydgoszczy i województwa kujawskopomorskiego oraz Politykę Ekologiczną Państwa i potrzebę poprawy jakości życia mieszkańców, po analizie
aktualnego stanu środowiska naturalnego i przy uwzględnieniu zasady zrównoważonego rozwoju
sformułowano nadrzędny cel „Programu ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z
perspektywą do 2020 roku”, którego brzmienie jest następujące:
Poprawa stanu środowiska poprzez zachowanie istotnych walorów przyrodniczych oraz
zrównoważony rozwój, jako podstawa rozwoju gospodarczego miasta i poprawy jakości życia
mieszkańców.
Do osiągnięcia zaproponowanego celu nadrzędnego wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Do
każdego obszaru przypisano cele średniookresowe, które będą realizowane do 2020 roku oraz wyznaczono
kierunki działań na najbliższe 4 lata.
Głównymi celami przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jest:
 ocena pozytywnych i negatywnych skutków realizacji działań zawartych w „Programie ochrony
środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”
 przedstawienie rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację
8

przyrodniczą negatywnych skutków oddziaływań na środowisko, działań zawartych w Programie,
przedstawienie rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w Programie.
2.3. Powiązania Programu z innymi dokumentami
Realizacja celów i zadań zawartych w Programie ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy wpisuje się w
szereg dokumentów strategicznych ustalonych na szczeblu regionalnym i lokalnym, między innymi w:
Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007 – 2020
Strategia jest załącznikiem do Uchwały nr XLI/586/05 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia
12 grudnia 2005 roku. Strategia rozwoju województwa stanowi główne narzędzie polityki regionalnej i określa
procesy rozwojowe.
Celem nadrzędnym strategii jest poprawa konkurencyjności regionu i podniesienie poziomu życia
mieszkańców przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju. Jest to cel w pełni zgodny z
zasadniczymi kierunkami rozwoju kraju proponowanymi przez Narodowy Plan Rozwoju i Narodową Strategię
Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013, a także proponowanymi celami polityki spójności Unii
Europejskiej po 2006 r. W ramach niniejszej strategii wyznaczono trzy priorytetowe obszary działań, w
obrębie których określono działania strategiczne i główne kierunki działań.
Zapisane działania, które pośrednio lub bezpośrednio kształtują politykę ochrony środowiska miasta
Bydgoszczy mieszczą się w następujących priorytetowych obszarach działań:
Priorytetowy obszar działań 1. Rozwój nowoczesnej gospodarki
 Działanie 1.2 Wzmacnianie konkurencyjności regionalnej gospodarki rolnej
Aktywność gospodarstw rolnych wiąże się z dostosowywaniem do ustalonych kierunków i wielkości
produkcji, przestrzeganiem jej standardów zapewniających bezpieczeństwo żywności. Aby spełnić określone
warunki konieczne będą inwestycje zmierzające do poprawy zdolności technicznych, standardów
higienicznych i sanitarnych produkcji surowców żywnościowych i ochrony środowiska. Poprawie zdolności
konkurencyjnej gospodarstw rolnych w regionie służyć będzie wprowadzanie nowych technik uprawy i
hodowli, postęp biologiczny w produkcji zwierzęcej i roślinnej, wprowadzanie nowych kierunków produkcji
m.in. upraw metodami ekologicznymi i upraw roślin energetycznych.
Priorytetowy obszar działań 2. Unowocześnienie struktury funkcjonalno-przestrzennej regionu
 Działanie 2.1. Wspieranie rozwoju sieci osadniczej
Dobrze rozwinięta sieć osadnicza, w tym szczególnie miast o zróżnicowanych funkcjach, obszarach obsługi i
usytuowaniu w hierarchii sieci, wpływa na poziom jakości życia mieszkańców, na zaspokajanie potrzeb
społecznych. Strategia generalnie zakłada rozwój wszystkich węzłów sieci osadniczej, w szczególności w
zakresie rozwoju ich funkcji obsługi mieszkańców.
 Działanie 2.2. Rozwój infrastruktury technicznej
Stan infrastruktury technicznej, w szczególności komunikacyjnej, w istotnej mierze decyduje o
konkurencyjności województwa. Istotnym aspektem rozwoju niektórych elementów infrastruktury technicznej,
jest ich korzystne oddziaływanie na poprawę jakości środowiska przyrodniczego regionu.
Do najważniejszych kierunków działań należy zaliczyć:
◦ unowocześnienie układów transportowych wewnątrzregionalnych - poprzez komplementarną
integrację układów transportowych, zwłaszcza drogowych i kolejowych, zwiększającą spójność
terytorialną, sprzyjającą mobilności przestrzennej ludności, korzystnie wpływającą na stan
środowiska i poziom życia mieszkańców,
◦ rozwój i unowocześnienie infrastruktury technicznej i mieszkalnictwa – w szczególności budowę
i unowocześnianie sieci i urządzeń dla zaopatrzenia mieszkańców regionu w wodę pitną
wysokiej jakości; budowę, rozbudowę i modernizację systemów i urządzeń odprowadzania i
oczyszczania ścieków oraz rozbudowę kanalizacji deszczowej; unowocześnianie systemu
gospodarowania odpadami stałymi, w tym organizację odbioru i wywozu odpadów na
składowiska, segregację odpadów i recykling, likwidację i rekultywację składowisk wypełnionych
i nieużytkowanych, nie odpowiadających normom, w tym mogilników; rozwój i modernizację
infrastruktury elektroenergetycznej, w tym wytwarzającej energię (elektryczną, cieplną),
systemów przesyłowych; unowocześnianie źródeł energii cieplnej dla zmniejszenia emisji
zanieczyszczeń środowiska i poprawy efektywności energetycznej, pozyskiwanie energii ze
źródeł odnawialnych (energii spadku wody i wód termalnych, energii wiatrowej, energii z
biomasy, energii z ogniw słonecznych), wdrażanie nowoczesnych technik i technologii w
infrastrukturze przemysłowej,
◦ rozwój infrastruktury gospodarki wodnej – w szczególności poprzez wznoszenie obiektów małej
retencji (budowę, odbudowę zdewastowanych) w zlewniach rzek regionu kujawskopomorskiego, koniecznych dla zatrzymania wód opadowych i roztopowych oraz regulacji ich
odpływu w celu zmniejszenia deficytu wód w okresie wegetacji, realizację systemów i urządzeń
regulujących stosunki wodne, w szczególności na użytkach rolnych.
9
 Działanie 2.6. Zachowanie i wzbogacanie zasobów środowiska przyrodniczego
Rozwój społeczny i gospodarczy powinien zachodzić w respekcie dla zachowania walorów i zasobów
środowiska, w szczególności dotyczy to: zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, czystości
powietrza atmosferycznego, ograniczenia hałasu komunikacyjnego. Niezbędna jest również systematyczna,
szeroko prowadzona edukacja przyrodnicza i ekologiczna społeczeństwa.
Do najważniejszych kierunków działań należy zaliczyć:
◦ utrwalanie, wzbogacanie systemu ekologicznego regionu – system ekologiczny to zachowanie z
przeszłości struktury środowiska przyrodniczego województwa. Aby system ten funkcjonował
prawidłowo konieczne jest zapewnienie warunków dla prawidłowego funkcjonowania środowiska
przyrodniczego województwa, w tym zachowania, zwiększania bioróżnorodności florystycznej i
faunistycznej, ochrona bierna i czynna najcenniejszych zasobów i walorów tego środowiska,
przeciwdziałanie jego degradacji, zwłaszcza ze strony podejmowanych działań gospodarczych,
◦ rewaloryzacja środowiska przyrodniczego - wskutek zaniechania aktywności ingerującej w
środowisko lub wzrost świadomości ekologicznej, ujawniają się możliwości odbudowy
przyrodniczych wartości obszarów i wzbogacenia zasobów przyrody. Zwiększanie wartości
przyrodniczych może odbywać się poprzez wprowadzanie zadrzewień śródpolnych, wzdłuż dróg
i cieków wodnych na bezleśnych obszarach intensywnie użytkowanych rolniczo; przebudowę
drzewostanów uszkodzonych oraz wzbogacanie składu gatunkowego w celu podniesienia
zdrowotności i produktywności lasów; renaturalizację zniszczonych dolin rzecznych, lasów
łęgowych i olsów, rynien jeziornych itp., przyrodniczych siedlisk wodno-błotnych, śródleśnych
zbiorników wodnych, torfowisk, wrzosowisk, wydm.
Strategia rozwoju Bydgoszczy do 2015 roku
Strategia jest załącznikiem do Uchwały nr XXXVI/795/04 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 10 listopada 2004
roku.
Wytycza kierunki rozwoju miasta, zgodnie z najlepiej pojętym interesem Bydgoszczy i jej mieszkańców.
Została wykreowana koncepcja rozwojowa uwzględniająca zagadnienia równowagi społecznej, aspiracje
mieszkańców, dobrą jakość życia, nowoczesną gospodarkę, troskę o przestrzeń publiczną miasta, wartości
nauki i kultury, zintegrowanie z rozwojem regionu. Strategia rozwoju miasta sformułowana jest w pięciu
głównych celach strategicznych oraz w celach operacyjnych, które są uszczegółowieniem celów głównych.
Poszczególnym celom operacyjnym przypisano działania. Niżej opisano działania, których realizacja wpłynie
na kształtowanie polityki ochrony środowiska miasta Bydgoszczy.
Strategiczny cel I – Tworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju mieszkańców Bydgoszczy oraz ich
identyfikacji z miastem.
 I.1.C. Zwiększenie efektywności gospodarowania komunalnymi zasobami mieszkaniowymi –
poprzez m.in. doprowadzenie do stopniowego zmniejszania się udziału wydatków na ogrzewanie i
ciepłą wodę poprzez zmniejszenie zużycia (docieplanie ścian, stropodachów, wymiana stolarki
okiennej i instalacji wewnętrznych, opomiarowanie mieszkań itp.),
 I.6.B. Przeciwdziałanie pożarom, katastrofom oraz innym zagrożeniom – poprzez wyznaczanie sieci
dróg i obwodnic do przewozu toksycznych środków przemysłowych i materiałów niebezpiecznych, a
także wykonanie na obrzeżach miasta odpowiednich parkingów, prowadzenie kontroli
zabezpieczenia materiałów niebezpiecznych w zakładach przemysłowych oraz obiektów
posiadających urządzenia chłodnicze oraz stałe monitorowanie urządzeń wałów ochronnych.
Strategiczny cel II – Nowoczesne i funkcjonalne zagospodarowanie przestrzeni miejskiej.
 II.2. Rozwój układu drogowego - budowa ulic i drogowych przepraw mostowych oraz obiektów
inżynierskich drogowo-kolejowych o charakterze ponadlokalnym i ponadregionalnym oraz
rozbudowa systemu ścieżek rowerowych i ciągów spacerowych,
 II.3. Poprawa dostępności komunikacyjnej Bydgoszczy w układzie krajowym i międzynarodowym modernizacja połączeń drogowych z planowaną siecią dróg ekspresowych i autostrad, budowa
obwodnic, rozbudowa i modernizacja Portu Lotniczego, modernizacja infrastruktury kolejowej w
dostosowaniu do standardów europejskich, aktywizacja Bydgoskiego Węzła Wodnego poprzez
modernizację i budowę przystani dla pływających jednostek turystycznych wraz z zapleczem oraz
bulwarów nadrzecznych w obszarze miasta,
 II.5. Poprawa jakości przestrzeni publicznej - poprawa stanu zieleni miejskiej oraz budowa nowych,
kompleksowych obiektów zieleni i rekreacji na terenach osiedli mieszkaniowych,
 II.6. Poprawa jakości i ciągłości dostaw wody oraz dalsza rozbudowa systemu wodociągowego –
kontynuacja prac związanych z ochroną ujęć wody „Czyżkówko” i „Las Gdański”, budowa sieci
wodociągowych, modernizacja i renowacja sieci wodociągowych, budowa osiedlowych studni
awaryjnych i publicznych,
 II.7. Poprawa i ochrona środowiska naturalnego - rozbudowa i modernizacja systemu kanalizacji
sanitarnej dla oczyszczalni ścieków "Fordon" i "Kapuściska", rozbudowa i modernizacja systemu
kanalizacji deszczowej, Bagrowanie rzeki Brdy i Kanału Bydgoskiego (starego i nowego) oraz Brdy
10
Młyńskiej w granicach miasta, rozbudowa kompleksu utylizacji odpadów oraz rekultywacja
wyeksploatowanej czaszy wysypiska w Żółwinie-Wypaleniskach, likwidacja wysypisk przemysłowych
oraz tzw. „dzikich”, rekultywacja terenów zdegradowanych przyrodniczo, kontynuacja i rozszerzenie
programu selektywnej zbiórki odpadów oraz ich recyklingu, kontynuowanie prac związanych z
ochroną mieszkańców przed hałasem, obniżenie emisji substancji toksycznych do atmosfery,
ochrona zasobów dóbr przyrody oraz krajobrazu kulturowego miasta, współpraca w zakresie
ochrony środowiska z gminami ościennymi,
 II.8. Rozwój systemów energetycznych - rozwój alternatywnych źródeł energii i wykorzystanie energii
o charakterze odnawialnym, rozbudowa i modernizacja systemu ciepłowniczego w kierunku
podniesienia bezpieczeństwa energetycznego, rozbudowa i unowocześnienie istniejącego systemu
gazowniczego dla poszerzenia możliwości stosowania ogrzewania gazem, rozbudowa i
modernizacja istniejących systemów elektroenergetycznych
w kierunku podniesienia
bezpieczeństwa energetycznego.
Plan rozwoju Bydgoszczy na lata 2009-2014
Plan jest załącznikiem do Uchwały nr XLV/632/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 1 kwietnia 2009 roku.
Plan Rozwoju Bydgoszczy jest kluczowym elementem integrującym system zarządzania miastem, łączącym
długofalowe cele strategiczne z działalnością operacyjną. Kilkuletni Plan najważniejszych działań
rozwojowych oparty jest na celach wynikających ze strategii rozwoju miasta i aktualnej sytuacji społecznogospodarczej w Bydgoszczy. Przyjęty mechanizm aktualizacji Planu, czyni z niego narzędzie systemowe
zarządzania rozwojem Miasta.
Plan realizowany będzie przez 14 programów obejmujących kluczowe dla rozwoju Bydgoszczy obszary.
Niżej opisano obszary, które wpisują się w politykę ochrony środowiska miasta Bydgoszczy.
 Bydgoszcz sprawna komunikacyjnie - celem programu jest poprawa funkcjonowania systemu
transportowego, mającego wpływ na rozwój gospodarczy miasta i regionu oraz poprawę jego
konkurencyjności. Jako priorytetowe uznano przedsięwzięcia w podstawowych korytarzach
drogowych na osi północ-południe i wschód-zachód oraz pozostałych trasach wylotowych,
zapewniających powiązanie z siecią dróg krajowych. W dziedzinie transportu publicznego zakłada
się odwrócenie zachodzących niekorzystnych tendencji odpływu pasażerów z transportu
zbiorowego. Kontynuowane będą projekty mające na celu rozbudowę i modernizację transportu
szynowego,
 Gospodarna Bydgoszcz - program ma służyć głównie zaspokajaniu potrzeb bydgoskich podmiotów
gospodarczych w celu utrzymania ich pozycji na rynku oraz zwiększenia konkurencyjności poprzez
działania na rzecz innowacyjności lokalnej gospodarki. Ma także przyczyniać do tworzenia
korzystnych warunków aktywizacji gospodarczej mieszkańców miasta między innymi poprzez
przedsięwzięcia otoczenia biznesu. Program ma również na celu wykreowanie Bydgoszczy – jako
miejsca atrakcyjnego dla inwestorów i działających na terenie miasta firm, które postawiły na rozwój,
 Zielona i czysta Bydgoszcz - realizacja programu ma na celu zachowanie obszarów i krajobrazów
wartościowych przyrodniczo oraz minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko
inwestycji. Ważnym jego elementem jest kontynuacja zadań służących poprawie jakości wód,
powietrza i powierzchni ziemi. Realizowane będą przedsięwzięcia mające na celu rewitalizację i
wzbogacanie zasobów środowiska przyrodniczego i terenów wypoczynku oraz doprowadzenie
parametrów środowiskowych do stanu wymaganego przez dyrektywy Unii Europejskiej.
Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego
na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2019
Program jest załącznikiem do Uchwały nr XVI/299/11 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia
19 grudnia 2011 roku.
Diagnoza stanu istniejącego oraz identyfikacja najważniejszych problemów ekologicznych województwa
pozwoliły na określenie celów i priorytetów ekologicznych oraz rodzaju i harmonogramu działań
proekologicznych do realizacji na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
3. Ocena zgodności Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym
Program ochrony środowiska jest zgodny także z dokumentami strategicznymi ustanowionymi na szczeblu
europejskim i krajowym. Założenia tych dokumentów opisano poniżej.
Polityka ekologiczna w Unii Europejskiej
Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI
Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. W dokumencie tym sprecyzowano cele
polityki ochrony środowiska w zakresie czterech najważniejszych dziedzin:
11
 zmiany klimatu;
 przyroda i różnorodność biologiczna;
 środowisko i zdrowie;
 zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami.
System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska, których
realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów unijnych, powinna
także być traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska
Naturalnego, podobnie jak poprzednie programy, spełni rolę katalizatora dla działalności organizacyjnej i
legislacyjnej Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces harmonizacji polskiego prawa i
standardów środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa już wiele lat i będzie w przyszłości przebiegać w
drodze dalszej implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej. Najpoważniejsze konsekwencje dziś i w
przyszłości dla ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych, samorządów,
administracji mają dyrektywy odnoszące się do:
 standardów imisji SO2, NOX, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez
instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport,
 zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów),
 jakości wody pitnej,
 redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy,
 ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych,
 oczyszczania i odprowadzania ścieków,
 instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów,
 gospodarowania odpadami przemysłowymi,
 użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych,
 opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi,
 ograniczania różnych rodzajów hałasu,
 zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem ekologicznym,
 ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia
europejskiej sieci obszarów Natura 2000.
Traktat Akcesyjny nawiązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu
przypadkach wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównoważonego wykorzystania surowców,
podstawowym problemem w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę jest mała dostępność wody o dobrej
jakości. Perspektywicznym zagrożeniem mogą natomiast stać się zjawiska o charakterze globalnym, z
możliwym, wpływem zmian klimatycznych na dyspozycyjność zasobów wodnych. Zużycie nośników energii
obniża się, lecz nie uda się osiągnąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu zużycia energii.
W odniesieniu do priorytetu dotyczącego różnorodności biologicznej będzie rosnąć nacisk na zwiększoną
ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura
2000. Przewiduje się konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów
zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu środowiska na zdrowie konieczne będzie
dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do ostrych limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu,
amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne
będzie przestrzeganie limitów emisyjnych gazów cieplarnianych oraz węglowodorów z przeładunków paliw
płynnych. Ze względu na wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości
zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić
wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej.
Polityka Ekologiczna Państwa
Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 jest dokumentem
strategicznym określającym na podstawie aktualnego stanu środowiska priorytety polityki ekologicznej.
Zostały podane kierunki działań w latach 2009-2012, których realizacja pozwoli na osiągnięcie niżej
wymienionych celów średniookresowych.
Ochrona zasobów naturalnych:
 w zakresie ochrony przyrody - podstawowym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej
różnorodności biologicznej polskiej przyrody. Kierunkami działań w tym zakresie jest dokończenie
inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia
pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000. Konieczne
jest również egzekwowanie wymogów ochrony przyrody w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad ochrony środowiska, a także kontynuacja
tworzenia krajowej sieci obszarów chronionych uwzględniającą utworzenie nowych parków
narodowych, rezerwatów, parków krajobrazowych oraz powstanie form i obiektów ochrony przyrody.
W systemie ochrony przyrody należy także uwzględnić korytarze ekologiczne, jako miejsca
dopełniające obszarową formę ochrony przyrody,
12




w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów – przyjętymi celami średniookresowymi są
dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich
właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Kierunkami
działań w tym zakresie jest realizacja przez Lasy Państwowe „Krajowego programu zwiększenia
lesistości”, utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększanie przez przywracanie
przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych oraz dostosowanie składu gatunkowego
drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz
leśnych,
w zakresie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi - głównym celem średniookresowym jest
racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby
uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz
zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem będzie dążenie do
maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie
retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed
zanieczyszczeniem,
w zakresie ochrony ziemi – przyjętym celem średniookresowym jest rozpowszechnianie dobrych
praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie
degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogenne, zwiększenie
skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą,
rekreacyjną lub rolniczą,
w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi - podstawowym celem jest racjonalizacja
zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych
oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją.
Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
 w zakresie zdrowia środowiskowego – podstawowym celem średniookresowym jest dalsza poprawa
stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z
sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi
potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska,
 w zakresie jakości powietrza – najważniejszym celem będzie dążenie do spełnienia przez Polskę
zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektywy LCP i Dyrektywy CAFE. Zadania
będą głównie koncentrować się na dalszej redukcji emisji SO 2, NOx i pyłu drobnego z procesów
wytwarzania energii, modernizacji systemów energetycznych oraz w dalszym ciągu opracowywanie i
wdrażanie przez właściwych marszałków województw Programów naprawczych w strefach, w
których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych w
Dyrektywie CAFE, poprzez eliminację niskich źródeł emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków
transportu,
 w zakresie ochrony wód - naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów
wodnych jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie
i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Cel ten będzie realizowany przez opracowanie dla
każdego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu
wodno-środowiskowego kraju,
 w zakresie gospodarki odpadami – celami średniookresowymi w tym zakresie jest utrzymanie
tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, znaczne
zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska,
zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja,
sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z
identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, eliminacja kierowania na składowiska
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, pełne
zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów
wycofanych z eksploatacji oraz zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów
komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów
wytworzonych w gospodarstwach domowych,
 w zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych - celem średniookresowym w zakresie
ochrony przed hałasem jest dokonanie wiarygodnej oceny narażania społeczeństwa na
ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono
największe. Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed
nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych,
 w zakresie substancji chemicznych - średniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do
chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi
dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH.
13
Kierunki działań systemowych:
 doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów
gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny
oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych
dokumentów,
 uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do
rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z
zasadą rozwoju zrównoważonego,
 jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa
o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie,
 podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa,
 zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w
produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu
systemu monitoringu środowiska,
 stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i
sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W przypadku wystąpienia szkody w środowisku
koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy,
 przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju, w szczególności
dotyczy to miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny być podstawą
lokalizacji nowych inwestycji.
Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SKR)
Najważniejszy dokument w perspektywie średniookresowej, określający cele strategiczne rozwoju kraju do
2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, służących realizacji założonych celów rozwojowych.
Celem głównym strategii średniookresowej jest wzmocnienie gospodarczych, społecznych i
instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę życia
ludności.
Dokonany w tym dokumencie wybór 3 obszarów strategicznych (Sprawne i efektywne państwo,
Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna) oraz poszczególnych celów i priorytetowych
kierunków interwencji jest odpowiedzią na kluczowe wyzwania w najbliższym dziesięcioleciu, pozwalające na
zintensyfikowanie procesów rozwojowych oraz uniknięcie dryfu rozwojowego.
Sprawnie działające państwo, efektywnie dysponujące dostępnymi środkami publicznymi i skutecznie
odwołujące się do energii samoorganizującego się społeczeństwa obywatelskiego jest warunkiem realizacji
przyjętych celów rozwojowych. Sprawne państwo to państwo: pomocne, przejrzyste, przyjazne, pomocnicze i
partycypacyjne. Sprawność państwa zależy od sprawności jego instytucji i zdolności do podejmowania oraz
przeprowadzania niezbędnych reform w warunkach jak największej współpracy z obywatelami i akceptacji
społecznej, a także zdolności zarządzania w dobie dysponowania ograniczonymi środkami. System
zarządzania rozwojem jest systemem złożonym, od jego jakości na wszystkich szczeblach organizacji
państwa w dużej mierze zależy zdolność do identyfikowania wyzwań i problemów strategicznych oraz
zdolność adekwatnej reakcji.
Zwiększanie konkurencyjności gospodarki jest kluczowym zadaniem warunkującym rozwój kraju i pozycję
Polski na rynku światowym. Sprawne i oparte na zdrowych zasadach funkcjonowanie gospodarki, jej
efektywność i nowoczesność decyduje o zamożności obywateli, zdolności państwa do realizacji swoich
funkcji oraz jego bezpieczeństwie. Współczesny system globalnych powiązań stwarza ogromne możliwości
rozwoju, równocześnie jednak wystawia gospodarki narodowe, w tym również polską, na presję
konkurencyjną o niespotykanej dotychczas skali. Tradycyjne przewagi konkurencyjne tracą na znaczeniu.
Stąd niezmiernie pilną potrzebą jest wypracowanie nowych przewag, opartych na wiedzy, kapitale
intelektualnym, rezultatach impetu cyfrowego.
W celu poprawy spójności społecznej i terytorialnej tworzone będą warunki dla rozprzestrzeniania procesów
rozwojowych, zarówno w kontekście geograficznym - na różne obszary o słabszych potencjałach, jak i
włączania w procesy rozwojowe tych, którzy pozostawali dotychczas tylko biernymi odbiorcami
zachodzących zmian. Procesom rozwojowym towarzyszy zwykle rozwarstwienie, przebiegające w wielu
wymiarach: dochodowym, generacyjnym, zdrowotnym, edukacyjnym, kulturowym, warunków
mieszkaniowych, terytorialnym.
Realizacja celów przyjętych w Programie wpisuje się w drugi obszar strategiczny SRK – Konkurencyjna
gospodarka, w cel II.6 Efektywność energetyczna i poprawa stanu środowiska. W celu tym zostały
wyznaczone następujące priorytetowe kierunki interwencji publicznej:
 racjonalne gospodarowanie zasobami,
14




poprawa efektywności energetycznej,
zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii,
poprawa stanu środowiska,
adaptacja do zmian klimatu.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 - 2013 (NSRO), zwane też Narodową Strategią Spójności
(NSS) przyjęte zostały przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 roku. Jest to podstawowy dokument
przygotowywany przez każdy kraj członkowski Unii Europejskiej, mający na celu wsparcie wzrostu
gospodarczego i zatrudnienia. Na realizację krajowych priorytetów i służących im działań, przeznaczone
zostały fundusze unijne i środki krajowe, których rozdysponowanie przewidziano na lata 2007 – 2013.
Dokument ten, w odróżnieniu od Strategii Rozwoju Kraju wymaga akceptacji Komisji Europejskiej, która
swoją pozytywną decyzję w tym względzie, w stosunku do polskiego dokumentu, podjęła w dniu 7 maja
2007 roku. Od tego momentu NSRO stanowią prawnie wiążący dokument określający kierunki
wydatkowania środków unijnych w Polsce.
Zgodnie z zapisami, celem strategicznym NSRO jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności
gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost
poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Poprzez realizację celów określonych w NSRO,
realizowane są Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (SWW). Cel strategiczny NSRO osiągnięty ma zostać
poprzez realizację szczegółowych celów horyzontalnych.
W nawiązaniu do celów Programu istotna jest realizacja 3 celu szczegółowego NSRO: Budowa i
modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu
konkurencyjności Polski, który jest spójny ze Strategicznymi Wytycznymi Wspólnoty w zakresie wzmacniania
synergii między ochroną środowiska a wzrostem gospodarczym. Kluczowe znaczenie dla funkcjonowania i
rozwoju polskiej gospodarki ma bowiem także infrastruktura ochrony środowiska i dywersyfikacja źródeł
energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora energetycznego na środowisko naturalne.
Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej
Strategia wskazuje na konieczność rozpoznania i monitorowania stanu różnorodności biologicznej oraz
istniejących i potencjalnych zagrożeń. Skutecznego usunięcia lub ograniczania pojawiających się zagrożeń
różnorodności biologicznej. Zachowania i/lub wzbogacenia istniejących oraz odtworzenia utraconych
elementów różnorodności biologicznej.
Niezbędnym działaniem wg Strategii jest podniesienie wiedzy oraz ukształtowanie postaw i aktywności
społeczeństwa na rzecz ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej.
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK)
Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych
określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej
oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii
Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywie
będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu:
 wszystkie aglomeracje ≥ 200RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i
oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni,
 aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia polski do unii w systemy kanalizacyjne
powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie,
 zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji
zanieczyszczeń biodegradowalnych).
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) określa działania, które będą
podejmowane do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 r., a
także dla okresów pośrednich przypadających na 2005, 2010 i 2013 r.
Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania
ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i
systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu
implementacji dyrektywy 91/271/EWG.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku
Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi:
 poprawa efektywności energetycznej,
 wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,
 dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki
jądrowej,
15
 rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
 rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii,
 ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Poprawa efektywności energetycznej ogranicza wzrost zapotrzebowania na paliwa i energię, przyczyniając
się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, na skutek zmniejszenia uzależnienia od importu, a
także działa na rzecz ograniczenia wpływu energetyki na środowisko poprzez redukcję emisji. Podobne
efekty przynosi rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym zastosowanie biopaliw,
wykorzystanie czystych technologii węglowych oraz wprowadzenie energetyki jądrowej.
Realizując działania zgodnie z tymi kierunkami, polityka energetyczna będzie dążyła do wzrostu
bezpieczeństwa energetycznego kraju przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju.
4. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy
W Prognozie analizowano oddziaływanie zaproponowanych przedsięwzięć do realizacji w ramach
„Programu ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku” na
poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między
tymi komponentami.
Zgodnie z zapisami ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, informacje zawarte w Prognozie
zostały opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane
do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu w
procesie opracowywania projektów dokumentów z nim powiązanych.
Zakres i szczegółowość niniejszej Prognozy został uzgodniony przez Regionalnego Dyrektora Ochrony
Środowiska w Bydgoszczy – pismo z dnia 26 czerwca 2012 roku nr WOO.410.185.2012.KJ oraz przez
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy – pismo z dnia 27 czerwca 2012 roku
nr N.NZ.9022.3.38.2012.
Dla przeprowadzenia Prognozy wykorzystano następujące dane:
 wyniki i analizy badań dotyczące stanu środowiska na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku,
przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy,
 Głównego Urzędu Statystycznego (GUS)
 dane literaturowe,
 obowiązujące normy prawne w zakresie ochrony środowiska,
 uzyskane z przeprowadzonej ankietyzacji zakładów przemysłowych i innych jednostek/instytucji
funkcjonujących na terenie miasta Bydgoszczy.
5. Metody analizy skutków realizacji postanowień Programu oraz częstotliwość jej przeprowadzania
Ustala się, iż Prognoza powinna obejmować obszar całego miasta wraz z obszarami pozostającymi
w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji zadań „Programu ochrony środowiska dla miasta
Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”. W związku z tym obszar objęty prognozą nie
może być mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zważywszy na
wzajemne powiązania poszczególnych elementów środowiska.
W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i zadań proponowanych w ramach Programu
konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. W
cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą do
ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań
zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program
ochrony środowiska
Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez
określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji
poszczególnych zadań będą uczestniczyć:
 podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu Programem,
 podmioty realizujące zadania Programu,
 podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty Programu,
 społeczność miasta, jako główny podmiot odbierający wyniki działań Programu.
Realizacja zadań przyjętych w Programie to poprawa stanu środowiska naturalnego na terenie miasta
Bydgoszczy. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą
stanowiły wymierny efekt realizacji jego założeń.
16
Wdrażanie Programu powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie:
 efektywności wykonania zadań,
 aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań,
 stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów,
 przyczyn rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem,
 niezbędnych modyfikacji i aktualizacji Programu.
Zgodnie z art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r Nr 25,
poz. 150 z późn. zm.) organ wykonawczy miasta sporządza co dwa lata raporty z wykonania programu
ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie miasta.
W Programie zostały określone zasady oceny i monitorowania efektów realizacji przyjętych celów.
Zaproponowane wskaźniki ilościowe i jakościowe pozwolą określić stopień realizacji poszczególnych
zaplanowanych działań i prognozować związane z tym zmiany w środowisku.
6. Istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
Programu
6.1. Ogólna charakterystyka miasta
Bydgoszcz jest miastem na prawach powiatu, położonym w północnej Polsce. Jest największym miastem
województwa kujawsko-pomorskiego, z siedzibą Wojewody Kujawsko-Pomorskiego i zajmuje powierzchnię
17 598 ha. Bydgoszcz można podzielić na 42 dzielnice zwane jednostkami urbanistycznymi. Na terenie
miasta najwięcej gruntów zajmują obszary zabudowane i zurbanizowane (41,4%), z czego największą
powierzchnię zajmują tereny mieszkalne i drogi. Grunty leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia zajmują
prawie 1/3 powierzchni miasta (32,5%). Prawie 17% powierzchni miasta zajmowane są przez użytki rolne,
przede wszystkim grunty orne. Grunty pod wodami zajmują powierzchnię 4,2% miasta, są to głównie wody
płynące. Użytki ekologiczne, nieużytki oraz tereny stanowią łącznie 5% powierzchni miasta.
W 2010 roku Bydgoszcz zamieszkiwało 356 177 osób z czego 53,1% stanowiły kobiety, od kilku lat
obserwuje się systematyczny spadek liczby mieszkańców. Według prognozy demograficznej liczba ludności
miasta będzie systematycznie spadać i w 2035 roku wyniesie 284 303 mieszkańców, czyli będzie niższa niż
w 2010 roku o 68 460 osób.
6.2. Infrastruktura
6.2.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Według danych uzyskanych z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy Sp. z o.o. długość sieci
wodociągowej na terenie Bydgoszczy systematycznie wzrasta.
Tabela 1 Długość sieci wodociągowej w 2010 i 2011 roku
Wyszczególnienie
Jednostka
2010 rok
Magistrala
Sieć rozdzielcza
km
Przyłącza
2011 rok
123,05
123,65
590,37
607,07
277,14
279,66
Źródło: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.
W 2010 roku stopień zwodociągowania miasta wynosił 98,89%, a do sieci wodociągowej podłączonych było
352 227 mieszkańców. Natomiast w 2011 roku stopień zwodociągowania wzrósł do 99,21%, a liczba
mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej wynosiła 353 376 osób.
Ze względu na zróżnicowanie wysokościowe miasta Bydgoszczy system wodociągowy pracuje w dwóch
strefach ciśnienia. Pierwsza strefa obejmuje tereny położone w dolinie rzeki Brdy i jest zasilana
pompowniami zlokalizowanymi na stacjach wodociągowych "Czyżkówko" i "Las Gdański". Druga strefa
obejmuje obszary zlokalizowane na:
 południowym tarasie doliny, gdzie ciśnienie podnoszone jest za pomocą pompowni strefowej przy
ulicy Filareckiej,
 górnym tarasie dzielnicy Piaski zasilanej przez hydrofornię przy ulicy Smukalskiej,
 górnym tarasie Osowej Góry zasilanej przez przepompownię przy ulicy Linowej.
Sieć wodociągowa przesyła do odbiorców wodę, która jest ujmowana na dwóch stacjach wodociągowych:
 ujęcie wody powierzchniowej „Czyżkówko” SW-4 – jest to ujęcie brzegowe zlokalizowane nad rzeką
Brdą około 4 km na północny-zachód od centrum miasta. Średni pobór wody z rzeki wynosi Q śrd
17
3

3
100 000 m /d, natomiast pobór maksymalny – Qmaxd 120 000 m /d. Ujęcie posiada strefę ochrony
pośredniej i bezpośredniej,
ujęcie wody podziemnej „Las Gdański” SW-1 – czerpie wodę z zasobów podziemnych
zgromadzonych w warstwach wodonośnych. Ujęcie składa się z 20 studni (6 studni
czwartorzędowych o głębokości do 80 m i 14 studni dolnokredowych o głębokości do 360 m).
3
3
Średnia wydajność ujęcia wynosi Qśrd 38 000 m /d, natomiast maksymalna Qmaxd 42 000 m /d.
Ujęcie posiada strefę ochrony pośredniej i bezpośredniej.
Na terenie miasta w latach 2010-2011 funkcjonowały 22 studnie awaryjne, które wykorzystywane są dla
potrzeb awaryjnego zaopatrzenia w wodę oraz w warunkach specjalnych.
Zanim woda zostanie dostarczona do mieszkańców Bydgoszczy przechodzi procesy uzdatniania, które
odbywają się na dwóch stacjach uzdatniania wody: SW-4 Czyżkówko i SW-1 Las Gdański.
6.2.2. Sieć kanalizacyjna i odprowadzanie ścieków
Według danych uzyskanych z Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy Sp. z o.o. długość sieci
kanalizacyjnej na terenie miasta systematycznie wzrasta.
Tabela 2 Długość sieci kanalizacyjnej w 2010 i 2011 roku
Wyszczególnienie
Jednostka
2010 rok
Sieć sanitarna
Przyłącza
km
Kanalizacja deszczowa
2011 rok
613,21
643,3
160,15
160,64
228,72
241,26
Źródło: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o.
W 2010 roku stopień skanalizowania miasta wynosił 92,41%, a do sieci kanalizacyjnej było podłączonych
329 136 mieszkańców. Natomiast w 2011 roku stopień skanalizowania miasta wzrósł do 95,07% i do sieci
podłączonych było 338 600 mieszkańców.
Na terenach nieskanalizowanych nieruchomości wyposażone są w zbiorniki bezodpływowe. Wydział
Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta w Bydgoszczy prowadzi ewidencję zbiorników
bezodpływowych zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zgodnie z uchwałą nr
LXXXIII/1103/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 22 września 2010r. w sprawie uchwalenia regulaminu
utrzymania czystości i porządku na terenie miasta Bydgoszczy. Działania Wydziału Gospodarki Komunalnej
i Ochrony Środowiska skoncentrowane są na egzekwowaniu obowiązku przyłączania do sieci kanalizacyjnej.
Powoduje to sukcesywne zmniejszanie się ilości szamb w mieście. Straż Miejska kontroluje natomiast
zawarte umowy na opróżnianie zbiorników i posiadane rachunki za wywóz nieczystości płynnych.
Z ewidencji wynika, że według stanu na 20 kwietnia 2012 roku zarejestrowanych jest 2 000 zbiorników
bezodpływowych. Zawartych umów na opróżnianie zbiorników ma 54,84% nieruchomości posiadających
szamba. Około z 20% nieruchomości następuje wywóz nieczystości ciekłych ale tylko 2% mieszkańców
posiadających zbiorniki bezodpływowe pozbywa się nieczystości prawidłowo tj. nie rzadziej niż raz na dwa
miesiące.
Ścieki systemem kanalizacji sanitarnej dopływają do trzech oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie
miasta Bydgoszczy.
Tabela 3 Charakterystyka funkcjonujących w 2010 roku oczyszczalni ścieków na terenie
Bydgoszczy
Nazwa
oczyszczalni
Rodzaj oczyszczalni
Przepustowość
3
Kapuściska
nonPUB1 – oczyszczalnia biologiczna
lecz nie spełniająca standardów
odprowadzanych ścieków w zakresie
usuwania N i P
Q śrd = 52 750 m /d
3
Q maxd = 92 000 m /d
Fordon
Mechaniczno-biologiczna z
podwyższonym usuwaniem biogenów
Q = 41 000 m /d
Osowa Góra
Mechaniczno-biologiczna
Q = 9 578 m /d
3
3
Odbiornik ścieków
oczyszczonych
Rzeka Wisła w
przekroju 771,0 km.
Rzeka Wisła
Kanał Bydgoski
Źródło: Dane ze Spółki Wodnej KAPUŚCISKA (pismo z dn 16.03.2012 r L.dz. 762/DD/2012.) oraz z Miejskich Wodociągów i Kanalizacja
w Bydgoszczy Sp. z o.o. (pismo z dn. 20.03.2012 r, nr PT 422/208/12).
18
Na terenie Bydgoszczy oprócz ścieków komunalnych wytwarzane były również ścieki przemysłowe. Według
GUS na koniec 2010 roku funkcjonowały dwie biologiczne oczyszczalnie ścieków przemysłowych, które
wytworzyły 10 147 Mg osadów. Ogólnie odprowadzono 7 170 dam3 ścieków, z czego 78,3% odprowadzono
do sieci kanalizacyjnej, a pozostałe ścieki odprowadzono bezpośrednio do wód lub do ziemi.
6.2.3. Zaopatrzenie mieszkańców w gaz ziemny
Według danych GUS ogólna długość sieci gazowej na terenie Bydgoszczy w 2010 roku wynosiła 601,8 km
i w stosunku do 2005 roku wydłużyła się o 27,5 km. Do poszczególnych budynków w 2010 roku wykonanych
było 17 205 sztuk przyłączy gazu, w porównaniu z 2005 rokiem jest ich więcej o 1 219 sztuk. W latach 20052008 następował systematyczny wzrost odbiorców gazu, natomiast w latach 2009-2010 nastąpił spadek
odbiorców gazu. Systematycznie spada liczba ludności korzystającej z sieci gazowej, w 2010 roku liczba
ta spadła o 9 550 osób w porównaniu z 2005 rokiem.
Tabela 4
Sieć gazowa na terenie Bydgoszczy w latach 2005-2010
Wyszczególnienie
Jedn.
Długość czynnej sieci ogółem
Rok
2005
2006
2007
2008
2009
2010
km
574,3
580,2
585,0
587,6
596,8
601,8
Długość czynnej sieci
przesyłowej
km
6,3
6,3
6,3
4,6
4,6
4,6
Długość czynnej sieci
rozdzielczej
km
568,0
573,9
578,7
583,0
592,2
597,2
Czynne przyłącza do
budynków mieszkalnych i
niemieszkalnych
szt
15 986
16 051
16 193
16 451
17 012
17 205
Odbiorcy gazu
Gosp.
119 262
domowe
119 577
120 189
121 009
120 227
120 021
Odbiorcy gazu ogrzewający
mieszkania gazem
Gosp.
domowe
11 256
10 602
10 820
11 015
11 001
11 069
Ludność korzystająca z sieci
gazowej
osoba
320 250
318 274
316 816
313 797
312 056
310 700
Ludność korzystająca z sieci
gazowej
%
87,5
87,6
87,7
87,4
87,3
87,2
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS.
Podstawowym układem zasilania odbiorców gazem w obszarze miasta jest układ gazociągów
średnioprężnych zasilających stacje redukcyjno-pomiarowe II stopnia, z których wyprowadzone są gazociągi
niskoprężne. Według danych udostępnionych przez Urząd Miasta wynika, że na terenie Bydgoszczy w 2010
roku było 417 km sieci niskoprężnej i 180 km sieci średnioprężnej. Przyłącza mały długość 258 km.
Według danych uzyskanych z Gazowni Bydgoskiej w 2010 roku było 3 238 podłączeń do sieci, natomiast
w 2011 roku liczba ta wzrosła do 3 745 sztuk. Z sieci gazowej korzystało 226 415 gospodarstw domowych.
Największe zużycie gazu na jednego odbiorcę w 2011 roku odnotowano w przemyśle. Natomiast
najmniejsze zużycie było w gospodarstwach domowych. Średnie zużycie gazu na jednego odbiorcę
przedstawiono w tabeli poniżej.
Średnie zużycie gazu na jednego odbiorcę
2010 rok
Wyszczególnienie
Tabela 5
2011 rok
tys m
3
Przemysł
35,5
31,62
Usługi
11,8
9,76
Handel
6,1
5,69
Pozostali
1,75
1,8
Gospodarstwa domowe
0,5
0,49
Ogółem
0,97
0,89
19
Źródło: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Gazownia Bydgoska (pismo z dn. 3.04.2012, nr GBŚ.280.8.12).
6.2.4. Zaopatrzenie mieszkańców w energię elektryczną i energię cieplną
Na terenie Bydgoszczy systematycznie wzrasta ilość odbiorców energii elektrycznej. W 2010 roku było
143 635 odbiorców energii elektrycznej tj. o 3,3% więcej niż w 2005 roku.
Według danych udostępnionych przez Urząd Miasta wynika, że na terenie Bydgoszczy w 2010 roku było
1 392 km sieci niskich napięć, 939 km sieci średnich napięć i 87 km sieci wysokich napięć.
Źródłem zasilania elektroenergetycznego dla Bydgoszczy jest sieć krajowa oraz miejscowe
elektrociepłownie. Energia elektryczna dostarczana jest z sieci krajowej NN 110 kV za pośrednictwem
2 stacji przesyłowych NN/WN 220/110 kV Jasiniec i Bydgoszcz Zachód. Stacje te powiązane są liniami
wysokiego napięcia ze stacjami zasilającymi położonymi w obszarze miasta.
W przypadku energii cieplnej od 2005 roku spada liczba kotłowni na terenie miasta Bydgoszczy. Długość
sieci cieplnej w jednym roku spada w drugim rośnie. Największą długość sieć cieplna miała w 2008 roku.
W związku ze zmianą długości sieci cieplnej zmianie ulegała także kubatura budynków ogrzewanych
centralnie. Według danych GUS w 2010 roku 120 884 mieszkań (tj. 86,1%) na terenie Bydgoszczy
wyposażonych było w centralne ogrzewanie. W tabeli poniżej przedstawiono charakterystykę sieci cieplnej
na terenie Bydgoszczy.
Tabela 6
Sieć cieplna na terenie Bydgoszczy w latach 2005-2010
Wyszczególnienie
Jedn.
Rok
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Kotłownie ogółem
szt
117
106
118
114
115
110
Kotłownie w spółdzielniach
mieszkaniowych
szt
3
3
3
5
4
4
Długość sieci cieplnej
przesyłowej
km
249,2
250,6
244,8
271,2
250,7
258,9
Długość sieci cieplnej
przyłączy do budynków i
innych obiektów
km
177,8
176,4
161,5
164,5
166,2
166,2
Kubatura budynków
ogrzewanych centralnie
dam
41 105,0
40 583,0
40 625,9
44 851,0
40 976,4
41 253,6
3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS.
Miasto Bydgoszcz w zdecydowanej części posiada centralny system ciepłowniczy, który swoim zasięgiem
obejmuje całe miasto z wyjątkiem niektórych osiedli peryferyjnych w zachodniej części.
Na terenie miasta Bydgoszczy wytwórcą energii elektrycznej i ciepła jest także PGE Górnictwo i Energetyka
Konwencjonalna S.A. – Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz. W skład oddziału Zespół
Elektrociepłowni Bydgoszcz wchodzą trzy jednostki produkcyjne:
 Elektrociepłownia Bydgoszcz I – zaopatrująca w ciepło zachodnią i centralną część Bydgoszczy,
 Elektrociepłownia Bydgoszcz II – największa i najnowocześniejsza, stanowiąca podstawowe źródło
zasilania miasta w ciepło,
 Elektrociepłownia Bydgoszcz III – szczytowa, zlokalizowana na terenie Zakładów Chemicznych
Zachem, organizacyjnie wchodząca w skład Elektrociepłowni Bydgoszcz II.
Ciepło wraz z energią elektryczną wytwarzane są w jednym cyklu technologicznym zwanym kogeneracją.
Technologia ta daje możliwość uzyskania wysokiej, 80-85% sprawności wytwarzania (około dwukrotnie
wyższej niż osiągana przez elektrownie konwencjonalne) i czyni procesy technologiczne bardziej
proekologicznymi, przede wszystkim dzięki zmniejszeniu zużycia paliwa produkcyjnego oraz wynikającemu
z niego znaczącemu obniżeniu emisji zanieczyszczeń.
Głównymi odbiorcami ciepła są:
 Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. - ok 65% wytworzonego ciepła,
 Zakłady Chemiczna ZACHEM S.A. - ok. 30% wytworzonego ciepła
Zdolności produkcyjne PGE GiEK S.A. Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz to:
1. moc cieplna osiągalna 866 MW
2. moc elektryczna osiągalna 191 MW
Z czego w EC I osiągalna moc cieplna wynosi 194 MW, a osiągalna moc elektryczna - 4 MW. W EC II
20
osiągalna moc cieplna - 627 MW i osiągalna moc elektryczna - 183 MW, natomiast EC III nie stanowi
wyodrębnionej jednostki produkcyjnej i organizacyjnie wchodzi w skład struktury EC II. W pracy szczytowej
eksploatowany jest jeden kocioł parowy zmodernizowany na paliwo olejowe wraz z turbozespołem
przeciwprężnym. Osiągalna moc cieplna wynosi 45 MW, natomiast osiągalna moc elektryczna - 4 MW.
6.3. System obszarów, obiektów i form ochrony przyrody
Według danych GUS w Bydgoszczy w 2010 roku było 6 089,0 ha obszarów prawnie chronionych. Stanowi to
34,6% powierzchni miasta. W porównaniu do 2005 roku ilość na nieznacznie wzrosła (przybyły 3 ha
obszarów prawnie chronionych).
Tabela 7
Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona w 2009 roku
Obszary chronionego
Ogółem
Parki krajobrazowe
Użytki ekologiczne
krajobrazu
ha
Bydgoszcz
6 089,0
1 486,0
4 600,0
3,0
Źródło: Główny Urząd Statystyczny.
Na terenie Bydgoszczy występują następujące formy ochrony przyrody: obszary Natura 2000 (4), obszary
1
chronionego krajobrazu (3), park krajobrazowy (1), użytki ekologiczne (1) oraz pomniki przyrody (95).
6.3.1. Obszary Natura 2000
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności
biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym
i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci
Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków
roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk
przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów biogeograficznych. W Polsce występują 2 regiony:
kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Dla każdego kraju określa się listę
referencyjną siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których należy utworzyć obszary Natura 2000 w
podziale na regiony biogeograficzne.
Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:
 obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
 specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
Na terenie miasta Bydgoszczy wyznaczono dwa obszary specjalnej ochrony ptaków i dwa specjalne obszary
ochrony siedlisk.
 PLB040003 Dolina Dolnej Wisły – obszar został zaklasyfikowany jako OSO w listopadzie 2011
roku. Jego całkowita powierzchnia wynosi 33 559,0 ha, z czego na terenie miasta Bydgoszczy
przypada 1 007,01 ha. Obszar ten obejmuje okolice Mariampola, osiedle Niepodległości (łąki), dalej
biegnie wzdłuż koryta rzeki Wisły, dochodzi do Brdyujścia, następnie wzdłuż koryta Brdy dochodzi do
ul. Starotoruńskiej,
 PLB300001 Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego - obszar został zaklasyfikowany jako
OSO w listopadzie 2004 roku. Jego całkowita powierzchnia wynosi 32 672,1 ha, z czego na terenie
miasta Bydgoszczy przypada 52,91 ha, położonych w zachodnich krańcach miasta,
 PLH300004 Dolina Noteci – obszar został zatwierdzony jako OZW w listopadzie 2007 roku. Jego
całkowita powierzchnia wynosi 50 532,0 ha, z czego na terenie miasta Bydgoszczy przypada 52,91
ha, a granica obszaru biegnie wzdłuż obwodnicy Bydgoszczy, zahaczając o osiedle Prądy,
 PLH040003 Solecka Dolina Wisły - obszar został zatwierdzony jako OZW w grudniu 2008 roku.
Powierzchnia całkowita wynosi 7 030,1 ha, z czego na teren miasta Bydgoszczy przypada 536,13
ha, a granica obszaru na terenie miasta biegnie wzdłuż osiedla Niepodległości, dzielnicy Fordon i
Brdyujście.
1
Na podstawie informacji uzyskanych z RDOŚ w Bydgoszczy w piśmie nr WSI.403.44.2012.AP z dn 28.03.2012 r.
21
Rysunek 1 Obszary Natura 2000 na terenie miasta Bydgoszczy
6.3.2. Obszary chronionego krajobrazu
Na terenie Bydgoszczy zostały utworzone trzy obszary chronionego krajobrazu:
 Obszar Chronionego Krajobrazu Północnego Pasa Rekreacyjnego Miasta Bydgoszczy -.
obszar znajduje się w północnej części miasta Bydgoszczy oraz w gminie Osielsko i zajmuje
powierzchnię 2 640,0 ha. W obrębie terytorium miasta obszar obejmuje fragment Zbocza
Fordońskiego, Las Gdański z ujęciami wód podziemnych, Leśny Park Kultury i Wypoczynku oraz
górny taras Fordonu,
 Obszar Chronionego Krajobrazu Zalewu Koronowskiego - administracyjnie położony jest na
terenie gminy Koronowo i miasta Bydgoszczy, zajmuje powierzchnię 28 687 ha. Na terenie
Bydgoszczy leży w północno-zachodnich fragmentach miasta w dzielnicach Smakuła i Opławiec i
zajmuje powierzchnię około 889,87 ha,
 Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej część wschodnia i
zachodnia - cały obszar zajmuje powierzchnię około 28 100 ha i jest podzielony na dwa podobszary
(część zachodnia i wschodnia). Znajduje się na południe od Bydgoszczy, wkraczając na terytorium
miasta w okolicy lasów położonych na południe od Zakładów Chemicznych "Zachem" i Bydgoskiego
Parku Przemysłowego oraz ciągnie się w kierunku wschodnim, wzdłuż południowej granicy miasta
Bydgoszczy.
22
Rysunek 2 Obszary chronionego krajobrazu na terenie miasta Bydgoszczy
6.3.3. Nadwiślański Park Krajobrazowy
Zespól Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego (ZPKChiN) został powołany w 2003 r. z
utworzonego w 1993 r. Zespołu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych oraz utworzonego w 1998 r.
Chełmińskiego Parku Krajobrazowego. Powołano go w celu ochrony (zachowania) środowiska
przyrodniczego, krajobrazu oraz wartości kulturowych charakterystycznych dla rejonu Dolnej Wisły. Jest on
rozciągnięty po obu stronach rzeki Wisły na odcinku od Bydgoszczy do Nowego na długości oscylującej w
granicach 100 km obejmując powierzchnię 55 642.5 ha z czego 22 336,0 ha zajmuje obszar Chełmińskiego
Parku Krajobrazowego natomiast pozostałą część tj. 33 306,5 ha stanowi obszar Nadwiślańskiego Parku
Krajobrazowego.
W granicach administracyjnych miasta Bydgoszczy znajduje się fragment Nadwiślańskiego Parku
Krajobrazowego, wchodzącego w skład Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
W granicach miasta jest około 1 486 ha powierzchni parku i przebiega głównie północną skarpą pradoliny, od
Myślęcinka po Fordon.
Osią Zespołu Parków Krajobrazowych jest rzeka Wisła, którą charakteryzują piaszczyste wysepki – łachy,
ławice piasku sprzyjając gniazdowaniu wielu gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem i znajdujących się
na liście gatunków zagrożonych m.in. rybitwa. Tereny zalewowe znajdujące się w pobliżu rzeki Wisły często
porośnięte są lasem łęgowym, który to jest odpowiednikiem tropikalnych lasów deszczowych w Europie.
Charakterystycznymi elementami parku są także: wydmy – usypane przez wiatr na dnie doliny, porośnięte
lasami sosnowymi, strefy zboczowe o nachyleniu do 50 stopni i deniwelacjach 60 – 70 m, porośnięte
grądem zboczowym (klon, lipa, dąb, grab). Na skutek obrywów i osuwisk ziemi strome zbocza pozbawione
są okrywy roślinnej, występują tu także źródła i wysięki wód podziemnych (wysoczyzna morenowa). Zbocza
o wystawie południowej i zachodniej porastają stepowe murawy kserotermiczne, które są w Polsce
rzadkością.
23
Rysunek 3 Położenie Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego na terenie miasta Bydgoszczy
6.3.4. Użytki ekologiczne
Na obszarze miasta istnieje obecnie jeden użytek ekologiczny „Zielona Ostoja”, który został ustanowiony na
mocy Uchwały Nr XLIII/607/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 25 lutego 2009 r. w sprawie ustanowienia
użytku ekologicznego (Dz. Urz. Woj. Kuj.-Pom. z 2009 r. Nr 33, poz. 694). Jego powierzchnia wynosi 3,0216
ha. Znaczenie przyrodnicze omawianego terenu polega na nagromadzeniu na niewielkim obszarze różnych
typów ekosystemów, np. torfowiska mszarnego i zbiornika eutroficznego z zaroślami wierzbowymi i
szuwarami, które tworzą dogodne warunki bytowania dla gatunków roślin i zwierząt chronionych i
pospolitych.
W trakcie ustanawiania uchwały są dwa użytki ekologiczne:
 Ostoja Ptasia - obszar wyjątkowo cenny, stanowiący pozostałości ekosystemów mających znaczenie
dla zachowania różnorodności biologicznej. Teren porośnięty jest przez zadrzewienia o charakterze
półnaturalnym. Rosną tu, np. typowe dla siedliska olsze, jak i pochodzące z nasadzeń okazałe dęby
(ich wiek ocenia się na ponad 100 lat). Znajduje się tam również zarastające ziołoroślami oczko
wodne. Jest to także jedyne w Bydgoszczy stanowisko lęgowe dzięcioła syryjskiego,
 Łęgi przy ul. Toruńskiej – obszar cenny jest ze względu na występowanie siedlisk przyrodniczych –
łęgów jesionowo – olszowych oraz stanowisk, ostoi i miejsc rozmnażania chronionych gatunków
ptaków. Teren jest podtapiany i wilgotny. Podtapiane łęgi jesionowo – olszowe, graniczące z rzeką
niżową, są cenne dla awifauny siedliskiem i coraz rzadszym zbiorowiskiem roślinnym.
Kolejnymi projektowanymi użytkami ekologicznymi są:
 Łęgi na Brdyujściu - granice użytku wyznaczają: od strony północnej i zachodniej jest to koryto
ujściowego odcinka rzeki Brdy, a częściowo także grunty orne, od strony wschodniej - Wisła, a od
południa – kanał odprowadzającym ścieki z Zakładów Organika Zachem. Około 60 % obszaru
porasta nadrzeczny łęg wierzbowy, a 35% porasta nadrzeczny łęg topolowy. Obszar charakteryzuje
się wysokimi walorami ornitologicznymi. Obszar wyróżnia się bogactwem gatunkowym awifauny
lęgowej oraz gniazdowanie stosunkowo rzadkich ptaków,
 Osowa Góra - użytek został ustanowiony na mocy Rozporządzenia Nr 64/97 Wojewody Bydgoskiego
z dnia 30 października 1997 r. w sprawie uznania za użytki ekologiczne tworów przyrody na terenie
województwa bydgoskiego (Dz. Urz. Woj. Bydg. z 1997 r. Nr 42, poz. 224). Jego powierzchnia
wynosi 3,49 ha. Teren użytku ekologicznego jest zróżnicowany pod względem rzeźby tereny i
zbiorowisk roślinnych. Najważniejszym zbiorowiskiem roślinnym jest torfowisko,
 grodzisko Wyszogród,
 starorzecza Wisły w Fordonie.
24
6.3.5. Pomniki przyrody
Według danych Urzędu Miasta na terenie Bydgoszczy znajduje się 95 pomników przyrody, w tym 91
pomników przyrody ożywionej takie jak: pojedyncze drzewa, skupiska drzew oraz 4 pomniki przyrody
nieożywionej (3 głazy narzutowe i źródło). Szczególną cechą jest występowanie w tej kategorii form ochrony
zarówno obiektów pojedynczych (drzewa, głazy) jak i ich zespołów (grupy, aleje drzew).
6.3.6. Ochrona gatunkowa
Prace fitosocjologiczne na terenie miasta Bydgoszczy zostały przeprowadzone w 2008 r na potrzeby
opracowania „Inwentaryzacji i charakterystyki siedlisk oraz roślinności rzeczywistej Bydgoszczy”. W wyniku
przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, że na terenie Bydgoszczy występuje i w przeszłości
występowało łącznie 1 250 gatunków roślin, z czego część z nich obecnie nie jest notowana. Ochroną ścisłą
objęte są 24 gatunki roślin, a 13 gatunków ochroną częściową. Występuje także 6 gatunków roślin
zagrożonych niepoddanych ochronie gatunkowej.
Świat zwierzęcy miasta reprezentowany jest przez:
 ptaki - 141 gatunków, wszystkie objęte są ochroną gatunkową. W skali całego regionu kujawskopomorskiego zagrożonych jest 29 gatunków i w konsekwencji wpisane są na regionalną Czerwoną
Listę Zwierząt Ginących i Zagrożonych. Status gatunków ginących posiadają 3 gatunki, a 7
gatunków – gatunek rzadki, 9 gatunków posiada status gatunku narażonego na wyginięcie. Ponadto
cztery gatunki, tj. bielik, rybitwa rzeczna, lelek i dzięcioł czarny są gatunkami zagrożonymi w skali
całego kontynentu europejskiego i w związku z powyższym podlegają one ochronie na mocy
Dyrektywy Ptasiej,
 płazy - 13 gatunków (m.in. traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, ropucha szara,
ropucha paskówka),
 gady – 5 gatunków (jaszczurka zwinka, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny oraz żmija
zygzakowata i gniewosz),
 ssaki – 32 gatunki. Ochroną gatunkową na mocy Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28
września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004
r., Nr 220, poz. 2237) objętych jest 12 gatunków. Ochroną całkowitą objęte są cztery gatunki.
Dla zachowania różnorodności biologicznej miasta Bydgoszczy należy prowadzić działania ochronne, które
będą ograniczać negatywne skutki nadmiernej antropopresji na środowisko naturalne.
Lasy i tereny zieleni okalające miasto Bydgoszcz, charakteryzują się brakiem spójności z systemem zieleni
środmiejskiej. W celu ochrony bioróżnorodności należy tworzyć nowe i utrzymywać istniejące korytarze
ekologiczne.
Najważniejszym zagrożeniem dla funkcjonowania korytarzy ekologicznych jest przerywanie ich ciągłości
poprzez m.in.:
 przebieg elementów infrastruktury technicznej: linie drogowe i kolejowe oraz linie energetyczne,
które zakłócają migrację zwierząt i odstraszają z terenów bytowania,
 zabudowę hydrotechniczną – nie działające lub brak przepławek dla ryb, które umożliwiają
swobodne przemieszczanie się ryb,
 brak przepustów i przejść dla zwierząt głównie na trasach szybkiego ruchu,
 wylesianie i rozwój obszarów zabudowanych.
Ochrona korytarzy ekologicznych powinna polegać na:
 uwzględnieniu korytarzy ekologicznych w planach zagospodarowania przestrzennego,
 budowie przejść umożliwiających migrację zwierząt przy drogach przecinających korytarze
ekologiczne,
 umieszczaniu odpowiednich znaków informujących oraz ograniczających prędkość,
 ochronie dolin rzecznych poprzez m.in.: zaniechanie zabudowy brzegów, rewitalizację najbardziej
zdegradowanych odcinków rzek, udrażnianie rzek, budowanie przepławek dla ryb,
 zalesieniu obszarów, gdzie płaty lasu w obrębie korytarza ekologicznego są oddalone od siebie na
odległość powyżej 1 km, z wyłączeniem cennych przyrodniczo siedlisk nieleśnych,
Murawy ciepłolubnej roślinności kserotermicznej wymagają bezpośrednich działań ochrony czynnej, która
ma na celu powstrzymanie procesu sukcesji wtórnej. Proces ten bowiem powoduje zacienianie wrażliwych
na brak światła gatunków roślin. Poza tym gatunki siedlisk kserotermicznych nie znoszą zbyt dużego
uwilgotnienia podłoża. Podstawowym zabiegiem ochrony, który zwiększa dostęp światła i zmniejsza
uwilgotnienie siedlisk jest: wycinanie lub karczowanie drzew i krzewów, okresowy wypas owiec lub kóz,
wykaszanie muraw w okresie od 15 lipca do 15 października, z zachowaniem nieskoszonej powierzchni, lub
w skrajnych przypadkach silnego zakrzaczenia, co 5 – 10 lat, po konsultacjach z właściwymi ekspertami,
możliwe jest zastosowanie powierzchniowego, krótkotrwałego i kontrolowanego pożaru. Zabieg należałoby
25
wykonać na zamarzniętą glebę, jeszcze przed nadejściem ciepłych, wiosennych dni.
W ostatnich latach w Bydgoszczy obserwowane jest zjawisko nazywane nieoficjalnie przez ornitologów
„sterylizacją parków” polegające na zmniejszaniu powierzchni krzewów, obcinaniu nisko posadowionych
gałęzi i konarów drzew, skrupulatnym usuwaniu martwych drzew i konarów, zamienianiu roślinności łąkowej
w ubogie pod względem bioróżnorodności trawniki. Takie działania, przyczyniają się do zubożenia
różnorodności gatunkowej oraz zmniejszenia zagęszczenia awifauny. Największym zagrożeniem dla
awifauny jest usuwanie krzewów w parkach i skwerach w obrębie obszarów zabudowanych w mieście. Tego
typu działania przyczyniają się do zmniejszenia bogactwa gatunkowego, a także zagęszczenia ptaków
budujących gniazda nisko nad ziemią lub na ziemi. By odwrócić tę niekorzystną dla awifauny tendencję
należy nie tylko zaprzestać zmniejszania powierzchni krzewów w parkach i na skwerach, ale także
przynajmniej częściowo przywrócić krzewy, najlepiej o gęstym ulistnieniu i nasadzane w większych
skupiskach.
Na obszarach zabudowanych, na których stare drzewa nie występują lub jest ich stosunkowo niewiele
korzystne jest wywieszanie skrzynek lęgowych dla dziuplaków. Skrzynki powinny być różnych rozmiarów
gdyż stanowią one zastępcze miejsca lęgowe dla gatunków zróżnicowanych wielkością. Po zawieszeniu
budek lęgowych należy pamiętać o ich corocznym czyszczeniu.
Na całej długości miejskiego odcinka kanału bydgoskiego a także nad brzegami Brdy w centrum miasta
korzystne byłoby powieszenie skrzynek lęgowych dla nurogęsi (ptak wymieniony w Załączniku nr 1
Dyrektywy Ptasiej oraz posiadający status zagrożony wyginięciem w Europie). W tych miejscach w ostatnich
latach wycięto największą liczbę starych dziuplastych drzew, w których ptaki te zakładają gniazda. W celu
większego udostępnienia brzegów Brdy dla gniazdujących tam ptaków istnieje potrzeba stworzenia
sztucznych wysp, które będą pełniły funkcję zastępczych siedlisk, na których ptaki będą mogły zakładać
gniazda.
Innym niekorzystnym zjawiskiem dotyczącym awifauny miejskiej jest ocieplanie budynków (przede
wszystkim wielorodzinnych bloków i wieżowców). W czasie przeprowadzania termomodernizacji likwidowane
są miejsca, w których gniazdują jerzyki i nietoperze Do takich miejsc należą przede wszystkim szczeliny
pomiędzy płytami betonowymi oraz otwory wentylacyjne pod krawędzią dachu. Przed podjęciem
jakichkolwiek prac remontowych, należy sprawdzić czy otwory w stropodachach są zajęte przez jerzyki lub
nietoperze. Jeśli tak, wówczas należy wstrzymać prace, aż do zakończenia sezonu lęgowego.
Najważniejszymi działaniami, mającymi na celu zachowanie różnorodności gatunkowej płazów i gadów w
obrębie terenów zurbanizowanych powinno być: zachowanie enklaw różnego typu siedlisk nieużytkowanych
(oczka wodne, zadrzewienia śródpolne, torfowiska, zbiorniki wód powierzchniowych, cieki wodne, dolina
rzeczna). Duże znaczenie dla zachowania różnorodności gatunkowej płazów ma ochrona ekosystemów
wodnych rzeki i jej doliny, oczek wodnych i obszarów wodno-błotnych, w których płazy przystępują do
rozrodu. Ochrona powinna polegać na odgradzaniu stanowisk występowania od dróg, pogłębianiu i
uszczelnianiu folią stawów oraz budowaniu sztucznych zimowisk, w których płazy przezimują ale również
znajdą schronienie całoroczne.
6.3.7. Cenne siedliska na terenie miasta Bydgoszczy poza wyznaczonymi obszarami chronionymi
Na terenie miasta występują także liczne obszary, które nie są objęte ochroną ale pełnią ważną funkcję
przyrodniczą na terenach zabudowanych. Obszary te charakteryzują się występowaniem różnorodnej
roślinności oraz są miejscem bytowania licznych gatunków ptaków. Do najciekawszych i najbardziej
wartościowych obszarów należą:
 Skarpa – fragment zbocza pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej przebiegającego przez Bydgoszcz ze
wschodu na zachód, przebiegający wzdłuż ul. Kujawskiej i Toruńskiej. Teren w 90% pokryty
różnowiekowym i wielogatunkowym drzewostanem. Najliczniej występuje klon zwyczajny liczne były
też: dąb szypułkowy, jesion wyniosły i klon jesionolistny. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi
kilkadziesiąt lat jednak nieliczne drzewa osiągnęły wiek około 200 lat. Podszyt, składa się z
kilkunastu gatunków krzewów i podrostów drzew, dobrze rozwinięty i przeważnie gęsty. Dominuje w
nim: głóg, klon zwyczajny, dereń świdwa. Na „Skarpie” znajdowało się też kilka niewielkich
trawiastych polan. Wśród ptaków występuje 37 gatunków w tym 32 lęgowe. Obszar włączono do
ostoi ptaków na terenie Bydgoszczy ponieważ stanowi on wyróżniającą się na tle najbliższego
otoczenia oazę bioróżnorodności położoną na granicy ścisłego centrum miasta,
 Planty nad Kanałem - jest to pas zieleni miejskiej położony po obu stronach kanału bydgoskiego od
ronda Grunwaldzkiego do ulicy Bronikowskiego. Większość jego powierzchni pokrywają drzewa.
Wśród drzew występują tu między innymi: olsza czarna, sosna zwyczajna, wiąz, kasztanowiec
zwyczajny, jesion wyniosły, grab pospolity i buk zwyczajny. W zachodniej części opisywanego
obszaru na południe od kanału bydgoskiego, znajdują się ponad 100-letni fragment łęgu olszowego.
Obszar ten stanowi jedną z najbogatszych w gatunki lęgowe powierzchnię położoną wewnątrz
miasta. Występuje tu 51 gatunków ptaków w tym 40 lęgowych. Spośród gatunków wymienionych w
26




załączniku I Dyrektywy Ptasiej stwierdzono lęgi dzięcioła średniego i zimorodka – gatunku
posiadającego status zagrożonego w skali całej Europy. Spośród innych gatunków lęgowych do
najcenniejszych należy nurogęś, podobnie jak zimorodek, zagrożony wymarciem w skali całej
Europy,
Pawłówek – obszar położony w pradolinie Toruńsko-Eberswaldzliej na zachodnim krańcu
Bydgoszczy pomiędzy obwodnicą miasta a jego zachodnią granicą administracyjną, zajmujący
obszar po obu stronach kanału bydgoskiego. Są to tereny podmokłe i poprzecinane siecią
częściowo zarośniętych rowów odwadniających. Stanowi on mozaikę wilgotnych łąk, drobnych
zbiorników powyrobiskowych torfu oraz płatów roślinności krzewiastej i drzewiastej. Część
zbiorników wodnych jest silnie zarośnięta trzciną, pałką, a także wierzbami stanowiącymi inicjalne
stada sukcesyjne lasów łęgowych. Najliczniejsze gatunki drzew to: olsza czarna, brzoza oraz
wierzba. Występują tu 63 gatunki ptaków w tym 54 lęgowych. Zanotowano obecność 5 gatunków z
załącznika I dyrektywy siedliskowej w tym trzech lęgowych: gąsiorka, zimorodka i żurawia. Obszar
„Pawłówek należy do najbardziej wartościowych przyrodniczo w granicach administracyjnych
Bydgoszczy,
Flis - obszar położony jest w zachodniej części Bydgoszczy stanowiąc rzekę Flis i przyległe do niej
tereny od wysokości stacji kolejowej Bydgoszcz zachód do wysokości przedłużenia ulicy Plonowej
na północ od ulicy Źródlanej. Dominującym gatunkiem jest olsza czarna tworząca przybrzeżne płaty
łęgu olszowego. Mniej licznie występuje wierzba oraz topola czarna. Występują tu 33 gatunki lęgowe
oraz 4 nielęgowe,a wymienione gatunki z załącznika I Dyrektywy Ptasiej to zimorodek i gąsiorek,
Skarpa Fordońska – obszar położony jest w pradolinie Toruńsko-Eberswaldzkiej na północ od
Bydgoszczy i w granicach administracyjnych rozciąga się od Szosy Gdańskiej aż do krańców
Fordonu. W jego wschodniej części znajdują się tereny otwarte nierzadko o charakterze muraw
kserotermicznych. W większości są one przekształcone przez wcześniejsze użytkowanie rolnicze.
Porzucenie użytkowania powoduje ich zarastanie krzewami. Cały obszar ostoi stanowił mozaikę
środowisk leśnych i otwartych, wśród których występują nieliczne zbiorniki wodne porośnięte pałką
szerokolistną, trzciną pospolitą i manną jadalną. Obszar jest jednym z najbogatszych w gatunki
ptaków wśród innych obszarów tego typu na terenie miasta Bydgoszczy. Stwierdzono tu obecność
82 gatunków ptaków, z czego aż 69 lęgowych,
Torfowisko wysokie na Osowej Górze - w warstwie runa licznie obecna jest żurawina błotna. Po
udanym zabiegu usunięcia krzewów z torfowiska masowo rozprzestrzeniła się rosiczka okrągłolistna.
6.4. Zieleń miejska
Zieleń urządzona odgrywa istotne znaczenie szczególnie dla terenów zurbanizowanych. Zieleń urządzona to
przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych.
Według danych GUS w 2010 roku na terenie Bydgoszczy było 31 parków spacerowo-wypoczynkowych,
85 zieleńców oraz 19 cmentarzy. Powierzchnia zieleni miejskiej utrzymywanej przez Urząd Miasta wynosiła
1 014,14 ha. Szczegółowe zestawienie przedstawiono w tabeli poniżej.
Zieleń urządzona utrzymywana przez Urząd Miasta Bydgoszczy
Powierzchnia
Zieleń utrzymywana przez Urząd Miasta Bydgoszcz
[ha]
Tabela 8
Parki, bulwary i skwery
264,37
LPKiW część parkowa
161,17
LPKiW lasy gminne
78,00
Razem
503,54
Zieleń przyuliczna utrzymywana przez Urząd Miasta
279,60
Lasy miejskie
157,00
Cmentarze
74,00
ŁĄCZNIE
1 014,14
LPKiW – Leśny Park Kultury i Wypoczynku
Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy.
Największym zwartym kompleksem zieleni miejskiej na terenie Bydgoszczy jest Leśny Park Kultury i
Wypoczynku. Jego powierzchnia wynosi 830 ha. Park zlokalizowany jest w północnej części miasta w
odległości 5 km od centrum. W Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku znajduje się: Ogród Fauny Polskiej –
ZOO, Ogród Botaniczny, Ośrodek Rekreacji Konnej, Park Rozrywki - Lunapark, Bydgoskie Centrum Edukacji
27
Ekologicznej, tereny rekreacyjno-sportowe oraz wystawienniczo-handlowe.
Innymi wartościowymi terenami zieleni w Bydgoszczy są:
 Park im. Kazimierza Wielkiego jest najstarszym z istniejących parków w Bydgoszczy. Powierzchnia
jego liczy ponad 2 ha. Położony jest w centrum miasta,
 Park im. Jana Kochanowskiego położony jest w centrum miasta. Został założony w 1901 r. o
wielkości 2,8 ha,
 Park Ludowy im. Wincentego Witosa jest największym liczącym 6,5 ha powierzchni parkiem
śródmieścia,
 Planty Nad Starym Kanałem - park o powierzchni 46 ha i długości 8 km ze względu na bogate
starodrzewie oraz obecność 3 zabytkowych śluz od lat jest miejscem wypoczynku bydgoszczan.
Na terenie Bydgoszczy znajdują się również ścieżki dydaktyczne i szlaki piesze np. szlak pieszy im.
Jeremiego Przybory łączy Fordon z terenami Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku.
Planowane jest również utworzenie ścieżki dydaktycznej „Pomniki przyrody centrum Bydgoszczy” o długości
około 3 km. Planowana ścieżka przebiegać ma przez tereny gęstej zabudowy centrum miasta, łącząc przy
tym trzy śródmiejskie parki: Park Jana Kochanowskiego, Park Kazimierza Wielkiego i Park Ludowy. Na trasie
ścieżki zlokalizowanych będzie 18 pomników.
6.5. Lasy
Według ewidencji gruntów Urzędu Miasta Bydgoszczy grunty leśne wraz z zadrzewieniami i zakrzewieniami
zajmują powierzchnię 5 719 ha, z czego lasy stanowią 5 356 ha. Z danych GUS wynika, że lesistość miasta
wynosi 27,9% i jest większa niż lesistość województwa (23,3%). Zdecydowana większość lasów jest
własnością Skarbu Państwa, tylko 5,6% lasów należy do prywatnych właścicieli. W 2010 roku do zalesienia
gruntów nieleśnych przeznaczono 5,2 ha.
Lasy na terenie miasta Bydgoszczy zarządzane są przez dwa nadleśnictwa, które są w strukturze
administracyjnej Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
Nadleśnictwo Żołędowo obejmuje swoim zarządem obszar o powierzchni 12 060 ha oraz sprawuje nadzór
nad lasami niepaństwowymi na obszarze 710 ha. Lasy położone są w bezpośrednim sąsiedztwie
Bydgoszczy - ok. 22 % powierzchni ogólnej leży w granicach administracyjnych miasta. Położenie w pobliżu
dużego miasta, urozmaicona rzeźba terenu, bogactwo lasów, sieć zbiorników wodnych oraz liczne zabytki
kultury materialnej sprawiają że region ten jest bardzo atrakcyjny dla rozwoju turystyki i aktywnego
wypoczynku dzięki temu stanowi zaplecze rekreacyjne przez wszystkie pory roku. Większość stanowią
siedliska borowe 66 % (głównie bory mieszane), pozostałe 34% zajmują siedliska lasowe (głównie lasy
mieszane). Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna pospolita, zajmuje ona 90.4 % ogólnej
powierzchni leśnej, następnie dąb 5.6 %, brzoza 1.9 %, resztę uzupełniają olchy, modrzewie, świerki, buki,
3
klony i inne gatunki. Średni wiek drzewostanów wynosi 64 lata, przy przeciętnej zasobności 220 m /ha oraz
3
przeciętnym rocznym przyroście masy 3,46 m /ha.
Na terenie Nadleśnictwa Żołędowo istnieją:
 Cztery częściowe rezerwaty przyrody:
a) Częściowy rezerwat florystyczny „Augustowo” - 45,14 ha
b) Częściowy rezerwat leśny „Kruszyn” - 15,14 ha
c) Częściowy rezerwat florystyczny „Hedera” - 6,76 ha
d) Częściowy rezerwat leśny „Las Minikowski” - 72,75 ha
 Dwa obszary chronionego krajobrazu
a) Obszar Zalewu Koronowskiego – 2 538 ha
b) Obszar Północnego Pasa Rekreacyjnego miasta Bydgoszcz – 2 010 ha
 Cztery obszary Natura 2000 o łącznej powierzchni ponad 255 ha
 Pomniki przyrody – 18 sztuk, w tym:
a) 9 pojedynczych drzew
b) 4 grupy drzew
c) 2 głazy narzutowe
d) 3 źródła
 użytki ekologiczne w ilości 42 sztuk – o łącznej powierzchni 61,68 ha.
Nadleśnictwo Bydgoszcz ma powierzchnię 15 945 ha i podzielone jest na dwa obręby leśne: Bartodzieje i
Bydgoszcz oraz 11 leśnictw. Położone są na terenach następujących powiatów: Miasto Bydgoszcz,
bydgoskim, szubińskim, nakielskim, żnińskim oraz na terenie 6 gmin i miasta Bydgoszcz. Powierzchnia
lasów Skarbu Państwa będących w zarządzie nadleśnictwa wynosi 1 618 ha, a niestanowiące własności
Skarbu Państwa – 66 ha. W latach 2009-2011 przeprowadzono odnowienia drzew i zalesienia na
28
powierzchni 78,45 ha.
3
Średni wiek drzewostanów wynosi 63 lata, przy przeciętnej zasobności 199 m /ha oraz przeciętnym rocznym
3
przyroście masy 3,97 m /ha.
Na terenie Nadleśnictwa Bydgoszcz istnieją:
 rezerwat przyrody "Dziki Ostrów",
 trzy obszary Natura 2000,
 dwa obszary chronionego krajobrazu
 43 pomniki przyrody objęte ochroną konserwatorską. Do najokazalszych pomników należy 900 letni
dąb imienia Władysława Szafera w Potulicach,
 18 kompleksów użytków ekologicznych - ich łączna powierzchnia wynosi 159,34 ha, z czego na
obręb leśny Bydgoszcz przypada 93,86 ha,
6.5.1. Stan zdrowotny lasów
Na stan zdrowotny i sanitarny lasów wpływają różne czynniki, określane jako stresowe, które powodują
niekorzystne zmiany w zasobach leśnych. Występujące zagrożenia można podzielić na trzy grupy:
 zagrożenia abiotyczne – czynniki atmosferyczne (anomalie pogodowe), właściwości gleby (żyzność,
wilgotność), warunki fizjograficzne,
 zagrożenia biotyczne – szkodniki owadzie, choroby grzybicze, nadmierne występowanie
roślinożernych ssaków,
 zagrożenia antropogeniczne – zanieczyszczenie powietrze, wód, gleby, przekształcanie powierzchni
ziemi, pożary, kłusownictwo i niewłaściwa gospodarka leśna.
Wśród zagrożeń występujących na terenie Nadleśnictwa Bydgoszcz należy wymienić: słabe gleby bielicowe
na wydmach, duże zagrożenie ze strony foliofagów, sąsiedztwo zakładów przemysłowych i wysypiska śmieci
powoduje zanieczyszczenie powietrza i wód podziemnych.
Cechą charakterystyczną lasów wokół dużych aglomeracji miejskich, takich jak Bydgoszcz, jest duże
zagrożenie pożarowe. Ma to związek z licznymi szlakami komunikacyjnymi i ciągłym rozwojem infrastruktury
komunikacyjno-urbanistycznej oraz dużym zainteresowaniem terenami leśnymi w okresie letnio-jesiennym.
6.6. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi
Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi ma służyć przede wszystkim:
 zaspokojeniu zapotrzebowania na wodę ludności, rolnictwa i przemysłu,
 ochronie wód i ekosystemów znajdujących się w dobrym stanie ekologicznym,
 poprawie jakości wód i stanu ekosystemów zdegradowanych działalnością człowieka,
 zmniejszeniu zanieczyszczenia wód podziemnych,
 zmniejszeniu skutków powodzi i suszy.
Pobór wody
Pobór wody w Bydgoszczy na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w 2010 roku przedstawiono w tabeli
poniżej.
Tabela 9
Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w 2010 roku
Na cele
Ogółem
Przemysł
Eksploatacja sieci wodociągowej
dam
Bydgoszcz
3
25 899,6
8 482,0
3
17 417,6
3
1 dam = 1000 m
Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS, stan na 31.12.2010 r.
Natomiast według danych Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy Sp. z o.o. w 2010 roku pobór
3
3
wody wynosił 20 096,1 dam , a w 2011 roku pobór spadł o 1,4% i wynosił 19 813,6 dam .
Pobór wody odbywa się także z ujęć własnych. Według stanu na dzień 20 kwietnia 2012 roku Prezydent
Miasta Bydgoszczy wydał pozwolenia wodnoprawne 54 podmiotom.
Emisja ścieków
Według danych z WIOŚ w Bydgoszczy w 2010 roku wszyscy mieszkańcy Bydgoszczy korzystali z
3
oczyszczalni ścieków, do których odprowadzono łącznie 32 098 tys. m ścieków, w tym:
3
 66 tys. m ścieków nieoczyszczonych odprowadzonych kanalizacją miejską,
3
 16 773 tys. m ścieków z oczyszczalni „Kapuściska”, eksploatowanej przez Spółkę Wodną
Kapuściska,
29



3
13 433 tys. m ścieków z oczyszczalni „Fordon” , eksploatowanej przez Miejskie Wodociągi i
Kanalizację (MWiK),
3
1 732 tys. m ścieków z oczyszczalni Osowa Góra, eksploatowanej przez MWiK,
3
94 tys. m ścieków z oczyszczalni Piaski, eksploatowanej przez MWiK (oczyszczalnia została
wyłączona z eksploatacji we wrześniu 2011 roku)
Na terenie Bydgoszczy w 2011 roku funkcjonowały 3 oczyszczalnie ścieków. Jakość ścieków surowych
doprowadzanych do poszczególnych oczyszczalni została przedstawiona w tabeli poniżej.
Tabela 10 Jakość ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni w 2011 roku
Parametr
Jednostka
Nazwa oczyszczalni ścieków
Kapuściska
BZT5
mgO2/dm
ChZT
3
486,0
356,9
348,1
849,0
851,6
781,5
72,0
69,7
70,6
9,0
9,7
10,2
352,0
379,7
327,0
Azot ogólny
Fosfor ogólny
mg/dm
3
Zawiesina ogólna
Osowa Góra
Fordon
Źródło: Dane uzyskane od Spółki Wodnej KAPUŚCISKA (pismo z dnia 16.03.2012, L.dz. 762/DD/2012) oraz z Miejskich Wodociągów i
Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. (pismo z dn. 20.03.2012 r, nr PT 422/208/12).
Tabela 11 Stężenia zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach do odbiornika w 2011 roku
Parametr
Jednostka
Kapuściska
BZT5
mgO2/dm
ChZT
3
Azot ogólny
Fosfor ogólny
mg/dm
3
Zawiesina ogólna
Osowa Góra
Fordon
8,24
3,8
6,3
68,9
35,7
44,2
17,4
9,5
17,7
0,69
0,6
1,2
7,25
7,2
12,2
Źródło: Dane uzyskane od Spółki Wodnej KAPUŚCISKA (pismo z dnia 16.03.2012, L.dz. 762/DD/2012) oraz z Miejskich Wodociągów i
Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. (pismo z dn. 20.03.2012 r, nr PT 422/208/12).
Sprawność oczyszczalni ścieków została oszacowana na podstawie różnicy pomiędzy ilością
zanieczyszczeń w ściekach surowych doprowadzanych do oczyszczalni a stężeniem zanieczyszczeń w
odprowadzanych ściekach do odbiornika.
Tabela 12 Sprawność oczyszczalni ścieków
Parametr
Kapuściska
Osowa Góra
Fordon
% redukcji
BZT5
98,3
98,9
98,2
ChZT
91,9
95,8
94,4
Azot ogólny
75,8
86,4
74,9
Fosfor ogólny
92,4
93,8
88,2
Zawiesina ogólna
98,0
98,1
96,3
Źródło: Opracowanie własne.
Najwyższą sprawnością charakteryzuje się oczyszczalnia ścieków Fordon, w której nastąpił największa
redukcja zanieczyszczeń. Wysoką sprawnością charakteryzuje się również oczyszczalnia ścieków
Kapuściska.
Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień dyrektywy Rady Unii Europejskiej z dnia 21 maja
1991r. (91/271/EWG) dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych jest Krajowy Program Oczyszczania
30
Ścieków Komunalnych – ogólnopolski dokument strategiczny określający potrzeby i planowane działania na
rzecz wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne. Program uwzględnia aglomeracje miejskie i
wiejskie o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) powyżej 2 000. Jest on narzędziem służącym
koordynacji działań gmin jako władz lokalnych i przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych w realizacji
infrastruktury sanitacji na ich terenach.
W KPOŚK określono priorytety inwestycyjne wprowadzając podział aglomeracji na:
1. Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik 1),
2. Aglomeracje nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (Załącznik
2),
3. Aglomeracje pozostałe (Załącznik 3) – nowo wyznaczone, które nie spełniły wymogów formalnych,
by znaleźć się w załączniku 1 i 2.
W Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych uwzględnionych jest obecnie 83 aglomeracje
priorytetowe województwa kujawsko-pomorskiego, w tym aglomeracja Bydgoszcz (Załącznik 1) i 3
aglomeracje wojewódzkie nie stanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego
(Załącznik 2).
Podstawowe dane dotyczące planowanego stanu systemu kanalizacyjnego i oczyszczalni ścieków na koniec
2015 roku w mieście Bydgoszcz przedstawiają tabele poniżej.
Tabela 13 Planowany stan systemu kanalizacyjnego na dzień 31.12.2015 r w Bydgoszczy zgodnie
z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych
System kanalizacyjny (planowany stan na 31.12.2015 r) w aglomeracji Bydgoszcz
Przyrost Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego w
latach 2007-2015
8 760
Liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego
352 766
% Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego
92,81%
Długość sieci planowana do budowy [km]
31,7 km
Długość sieci planowana do modernizacji [km]
119,2 km
Mk – liczba mieszkańców
Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Tabela 14 Obecny i planowany stan oczyszczalni ścieków na dzień 31.12.2015 w aglomeracji
Bydgoszcz zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych
Parametry
Fordon
Kapuściska
Stan na 31.12.2006 r.
Przepustowość istniejącej
3
oczyszczalni [m /d]
26 710
64 600
Wydajność istniejącej
oczyszczalni [RLM]
178 067
430 667
nonPUB1
nonPUB1
Rodzaj istniejącej oczyszczalni
Planowane na 31.12.2015 r.
Rodzaj planowanej oczyszczalni
PUB1
PUB1
RM
RM
Przepustowość oczyszczalni
3
[m /d]
41 000
70 000
Wydajność oczyszczalni [RLM]
261 000
300 000
Rodzaj inwestycji
nonPUB1 – oczyszczalnia biologiczna lecz nie spełniająca standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania
N i P; PUB1 – oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające
standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji ≥ 100 000 RLM; RM – istniejąca oczyszczalnia, która wymaga
rozbudowy ze względu na przepustowość oraz modernizacji części obiektów.
Źródło: Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
31
3
Według danych WIOŚ w Bydgoszczy w ogólnej ilości ścieków oczyszczone stanowiły 32 032 tys. m , a
3
nieoczyszczone 66 tys. m , tj. 0,21% z ogólnej ilości. Odbiornikami ścieków z miasta są rzeki: Brda, Wisła
oraz Kanał Bydgoski. W 2010 roku systemem kanalizacji miejskiej, eksploatowanej przez MWiK,
odprowadzono do tych odbiorników następujące ilości ścieków:
3
 Brda – 94 tys. m ścieków,
3
 Wisła – 30 271 tys. m ścieków,
3
 Kanał Bydgoski – 1 732 tys. m ścieków
3
W 2010 roku odprowadzono 7 170 dam ścieków przemysłowych, z czego 78% odprowadzono do sieci
kanalizacyjnej, a pozostałe ścieki odprowadzono bezpośrednio do wód lub do ziemi.
6.6.1. Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe zajmują około 5,8% powierzchni miasta Bydgoszczy. System hydrograficzny składa
się z systemu rzecznego, systemu wód stojących oraz systemu antropogenicznych obiektów
hydrograficznych. Na system składa się około 188 obiektów powierzchniowych o powierzchni powyżej 300
2
m . Bogaty system hydrograficzny miasta sprawia, że tereny te są atrakcyjne pod względem turystycznym.
Do głównych cieków powierzchniowych występujących na terenie miasta należą:
 Wisła,
 Brda,
 Kanał Bydgoski,
 Struga Flis,
 Struga Młyńska.
System wód stojących stanowią przede wszystkim starorzecza zlokalizowane głównie w obszarze doliny
Wisły oraz stawy zaporowe i wyrobiskowe. Starorzecza to naturalne, odcięte od głównego koryta rzeki
zagłębienia, które podlegają procesom limnicznym i reolimnicznym.
Do systemu antropogenicznych obiektów hydrograficznych na terenie miasta zalicza się Kanał Bydgoski, Tor
regatowy, Stawy Myślęcińskie, rowy melioracyjne oraz stawy w wyrobiskach poeksploatacyjnych, stawy
młyńskie w dolinkach (np. ul. Zamczysko, ul. Lisia). Do tego systemu zalicza się wszelkie obiekty
powierzchniowych wód płynących i stojących, które powstały w sztucznych zagłębieniach terenu lub w
wyniku sztucznego kształtowania stosunków wodnych. Przeważnie miały lub mają ściśle określone funkcje:
retencyjne, melioracyjne, rekreacyjne, transportowe itp. Największe zbiorniki wodne to staw w Myślęcinku,
staw przy ulicy Nowotoruńskiej i staw pomiędzy ulica Fordońską a rzeką Wisłą. Średnia wielkość
2
powierzchni zbiorników wodnych w Bydgoszczy wynosi około 7000 m .
Na terenie Bydgoszczy występują budowle hydrotechniczne i regulacyjne, które zostały wypisane w
poniższej tabeli. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie (Dz. U. Nr
86 poz. 579) przez budowle hydrotechniczne rozumie się budowle wraz z urządzeniami i instalacjami
technicznymi z nimi związanymi, służące gospodarce wodnej oraz kształtowaniu zasobów wodnych
i korzystaniu z nich, w tym: zapory ziemne i betonowe, jazy, budowle upustowe z przelewami i spustami,
przepusty wałowe i mnichy, śluzy żeglugowe, wały przeciwpowodziowe, siłownie i elektrownie wodne, ujęcia
śródlądowych wód powierzchniowych, wyloty ścieków, czasze zbiorników wodnych wraz ze zboczami
i skarpami, pompownie, kanały, sztolnie, rurociągi hydrotechniczne, syfony, lewary, akwedukty, budowle
regulacyjne na rzekach i potokach, progi, grodze, nadpoziomowe zbiorniki gromadzące substancje płynne
i półpłynne, porty, baseny, zimowiska, pirsy, mola, pomosty, nabrzeża, bulwary, pochylnie i falochrony na
wodach śródlądowych, przepławki dla ryb.
Tabela 15 Wykaz budowli hydrotechnicznych na terenie miasta Bydgoszczy
Rzeka
Budowle hydrotechniczne
Budowle regulacyjne
Wisła
Ostrogi regulacyjne – 49 szt.
Port w km 775 na lewym brzegu
Opaska brzegowa – 3,3 km
Brda
Hydrowęzeł Bydgoszcz składający się z
Umocnienia brzegowe – 19,503 km
następujących obiektów:
 śluza miejska
 jaz ulgowy
 jaz farny (z prywatną elektrownią
wodną - „Kujawska”
32
Rzeka
Budowle hydrotechniczne
Budowle regulacyjne
 przepławki
Hydrowęzeł Czersko Polskie składający
się z następujących obiektów:
 śluza komorowa Czersko Polskie
 jaz walcowy
 przepławki przy jazie walcowym
(prawy przyczółek jazu)
 elektrownia wodna w
maszynowni jazu (na lewym
brzegu)
 elektrownia wodna na prawym
brzegu jazu – przelew boczny
 nieczynna śluza Brdyujście
Kanał Bydgoski
Śluza miejska
Umocnienia brzegowe – 670 km
Źródło: Dane z pisma RZGW z dnia 25.04.2012 nr NZK/61-1/2012/MP.
Jakość wód
W roku 2010 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego WIOŚ prowadził badania w 65 punktach
pomiarowo-kontrolnych, zlokalizowanych na 38 ciekach, z czego na terenie Bydgoszczy było
zlokalizowanych 6 punktów pomiarowo-kontrolnych.
Tabela 16 Ocena stanu czystości rzek miasta Bydgoszczy w 2010 roku
Lokalizacja
stanowiska
Ocena
biologiczna
Ocena fizykochemiczna
Stan/potencjał
ekologiczny
Ocena
bakteriologiczn
a
Poniżej ujścia
Brdy, Fordon
II klasa
Ocena dobra
Dobry stan
ekologiczny
(II klasa)
Zła
Wodowskaz
Smukała Bydgoszcz
-
Ocena dobra
-
Zadowalająca
Jaz Czerskoujście do Wisły
-
Poniżej stanu
dobrego
Umiarkowany
(III klasa)
Niezadowalająca
Most Pomorski
-
Poniżej stanu
dobrego
-
-
Kanał Bydgoski
Bydgoszcz
II klasa
Poniżej stanu
dobrego
Umiarkowany
(III klasa)
Zła
Struga Flis
Bydgoszcz
-
Poniżej stanu
dobrego
-
Zła
Nazwa cieku
Wisła
Brda
Źródło: „Stan środowiska w Bydgoszczy w 2010 roku” WIOŚ Bydgoszcz.
Wisła
W 2010 roku badania jakości wód Wisły na terenie miasta Bydgoszczy były prowadzone w ramach
monitoringu operacyjnego w profilu Fordon 774,9 km.
W zakresie fizyko-chemicznym wody Wisły na tym stanowisku spełniały wymogi II klasy. Podobną sytuację
odnotowano w 2009 roku.
Ocenę biologiczną oparto o pomiary zawartości chlorofilu „a”. Badania prowadzono w okresie od marca do
października 2010 roku. Na stanowisku w Fordonie jakość wód odpowiadała II klasie.
Na podstawie łącznej oceny biologicznej i fizyko-chemicznej wody Wisły zakwalifikowano do dobrego stan
ekologicznego.
Natomiast stan sanitarny Wisły na stanowisku w Fordonie oceniono jako niezadowalający. Duży wpływ na
jakość wód rzeki miał dopływ wód Brdy. Jednakże wartości średnioroczne parametru mikrobiologicznego liczby bakterii coli typu kałowego w wodach Wisły w profilu w Fordonie w porównaniu z 2009 rokiem, uległy
zmniejszeniu o 59%.
33
Brda
W 2010 roku monitoring jakości wód Brdy na terenie miasta Bydgoszczy prowadzony był na trzech
stanowiskach kontrolno-pomiarowych: Smukała, Most Pomorski, Jaz Czersko - ujście do Wisły. Badania
prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego oraz pod kątem zaopatrzenia
ludności w wodę.
W zakresie fizyko-chemicznym wody Brdy na stanowisku w Smukale spełniały wymogi II klasy. Pozostałe
dwa profile: Most Pomorski i ujście do Wisły – Jaz Czersko Polskie, oceniono poniżej stanu dobrego.
Wskaźnikiem decydującym była niska zawartość tlenu rozpuszczonego. W przypadku stanowiska Jaz
Czersko stan taki trwał od lipca do września, gdzie średnie stężenie tlenu z tego okresu wynosiło 3,5 mgO 2/l.
Jedną z przyczyn powodujących znaczące ubytki tlenu mogą być procesy biochemiczne zachodzące w
wodzie, których intensywności sprzyja spowolniony nurt rzeki. Pozostałe parametry jakości wody
odpowiadały I i II klasie.
Badania bakteriologiczne wód Brdy na odcinku miejskim, wyrażane wskaźnikiem liczby bakterii coli typu
kałowego wykazały silne zróżnicowanie. Powyżej ujęcia wody dla miasta Bydgoszczy w profilu – wodowskaz
Smukała, Brda prowadziła wody o zadowalającej jakości. Na odcinku od śluzy miejskiej do ujścia Brdy do
Wisły, zaobserwowano gwałtowny wzrost wskaźnika mikrobiologicznego, utrzymującego się przez cały rok.
Stan sanitarny wód tego odcinka Brdy zakwalifikowano jako niezadowalający. Świadczy to jeszcze o
dopływie na tym odcinku rzeki zanieczyszczeń komunalnych, odprowadzanych nielegalnie do sieci
kanalizacji deszczowej. Pomimo formalnej niskiej oceny stanu sanitarnego od kilku lat obserwowana jest
korzystna tendencja zmniejszenia zanieczyszczenia bakteriologicznego na obu kontrolowanych profilach.
Jest to efekt rozbudowy sieci kanalizacyjnej na terenie Bydgoszczy.
Kanał Bydgoski
W 2010 roku badania wód Kanału na terenie miasta Bydgoszczy prowadzono na stanowisku zlokalizowanym
w odległości 0,6 km od połączenia z wodami Brdy.
Według oceny fizykochemicznej wody Kanału Bydgoskiego oceniono poniżej dobrego stanu fizykochemicznego. Podobnie jak w roku ubiegłym wpływ na jakość wód miały parametry tlenowe: O 2 i BZT5,
zasolenia: wapń, chlorki, substancje rozpuszczone, przewodność i biogenny: azot Kjeldahla, azot amonowy i
fosfor ogólny.
Porównując średnioroczne stężenia chlorków w wodach Kanału Bydgoskiego z wodami Brdy na wysokości
ujęcia wody dla miasta Bydgoszczy odnotowujemy różnicę wartości sięgającą 2 760%. W badanym roku
maksymalne stężenie chlorków w wodach Kanału odnotowano w marcu - 445 mg Cl/l, natomiast na rzece
Brdzie na wysokości wodowskazu Smukała najwyższe stężenie w maju wyniosło 13,8 mg Cl/l. Sytuacja ta
jest spowodowana niezmiennie od szeregu lat faktem zasilania wód Kanału Bydgoskiego zasolonymi
wodami Górnego Kanału Noteckiego, który poprzez rzekę Noteć jest odbiornikiem wód z zakładów
przemysłu chemicznego położonych w okolicy Inowrocławia i Janikowa.
Ocenę biologiczną przeprowadzono na podstawie średniorocznego stężenia chlorofilu „a”, które wynosiło
25,4 µg/l i odpowiadało II klasie. Na podstawie przeprowadzanych badań w okresie od lipca do sierpnia
zauważalny jest niedobór tlenu. Utrzymująca się wysoka temperatura powietrza, ograniczona wymiana wód,
wpływają na niską wartość tlenu rozpuszczonego w wodach.
Stan sanitarny mierzony liczbą bakterii coli oceniono jako bardzo zły. Przez cały rok odnotowano bardzo
wysokie stężenia liczby bakterii coli dochodzące do 23.000 NPL w 100ml.
Struga Flis
W 2010 roku ciek oceniono poniżej dobrego stanu fizyko-chemicznego. Wskaźnikiem obniżającym był
wskaźnik biogenny - fosfor ogólny.
Stan sanitarny wód Flisu oceniono jako bardzo zły. Ponad normatywne skażenie sanitarne wód wyrażone
przez liczbę bakterii coli typu kałowego oraz ogólną liczbę bakterii coli dochodziło do 460.000 NPL w 100 ml.
Tak wysokie wartości tych wskaźników notowano przez cały okres badawczy. Świadczy to o stałym i
intensywnym dopływie zanieczyszczeń komunalnych do wód tego niewielkiego cieku.
Na terenie miasta Bydgoszczy jakość wód Brdy badano również pod kątem oceny przydatności wód dla
celów pitnych. Do tej oceny wytypowano profil powyżej ujęcia komunalnego „Czyżkówko” – wodowskaz
Smukała - 20,1 km biegu rzeki. Odpowiadał on kategorii jakości wód – A2 (wody wymagające typowego
uzdatniania fizycznego i chemicznego). Z ogółu badanych parametrów fizykochemicznych i chemicznych 36
z nich mieściło się w kategorii A1 (wody wymagające prostego uzdatniania fizycznego) co stanowi 88% z
ogólnej ilości przebadanych parametrów. Jakość wód obniżały następujące wskaźniki: O2, fenole lotne,
liczba bakterii grupy coli typu kałowego oraz ogólna liczba bakterii grupy coli. W latach poprzednich Brda
również utrzymała kategorię wód - A2.
6.6.2. Wody podziemne
Obszar miasta Bydgoszczy położony jest w zasięgu dwóch Głównych Zbiorników Wód Podziemnych:
2
 nr 138 – Pradolina Toruń-Eberswalde o powierzchni 956 km i szacowanych zasobach
34
3
dyspozycyjnych 193 tys. m /dobę. Średnia głębokość ujęć wynosi od 20 do 60 m. GZWP 138 jest
największym zbiornikiem wód podziemnych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
Obszar zbiornika sięga od okolic Gniewkowa poprzez Brzozę, Bydgoszcz, Nakło i wychodzi poza
granice województwa aż do ujścia Noteci do Warty. Do istotnych cech zbiornika zalicza się
położenie w obrębie pradoliny, znaczne pokrycie podmokłymi łąkami oraz obszarowymi formami
ochrony krajobrazowej i przyrodniczej (Natura 2000). Pradolina jest formą erozyjną, wypełnioną
osadami piaszczystymi, w których pojawiają się kry glin i iłów. Zwierciadło wód podziemnych ma
charakter swobodny. Na obszarze Bydgoszczy GZWP 138 sięga od południa na tereny leśne i
tereny zakładów ZACHEM.
2
 nr 140 – Subzbiornik Bydgoszcz o powierzchni 170 km i szacowanych zasobach dyspozycyjnych
3
25 tys. m /dobę. Średnia głębokość ujęć wynosi 65 m. Użytkowy poziom wodonośny stanowią
drobnoziarniste piaski kwarcowe miocenu, znajdujące się pod przykryciem iłów. Miąższość osadów
piaszczystych miocenu sięga kilkudziesięciu metrów. Osady te są na znacznym obszarze
izolowane, jednak poprzez doliny kopalne możliwy jest ich kontakt z wodami z utworów
czwartorzędowych. Zasilanie odbywa się głównie poza obszarem zbiornika. Czas zasilania warstw
poprzez okna hydrogeologiczne określany jest na około 40 lat (Boroń, 2004). Pokrycie terenu jest
zróżnicowane: dominuje zwarta zabudowa miejska Bydgoszczy nad obszarami leśnymi. Znaczny
obszar miasta położony jest w obrębie tego zbiornika.
Rysunek 4
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych na terenie miasta
Dynamika zmian położenia zwierciadła wód podziemnych na obszarze miasta zaznacza się wyraźnie w
czwartorzędowym piętrze wodonośnym. Pozostałe piętra wolne są od sezonowych i klimatycznych zmian w
3
przebiegu rocznym. Zasoby dyspozycyjne na obszarze Bydgoszczy kształtują się na poziomie 4423 m /h
przy czym około 50% przypada na poziom dolnokredowy a po 25% na poziom mioceńsko-plejstoceński i
poziom plejstoceński na obszarze Lasu Gdańskiego.
Jakość wód podziemnych
W województwie kujawsko-pomorskim wyodrębniono 14 jednolitych części wód podziemnych (JCWPd).W
2010 roku kontynuowano badania jakości wód podziemnych w ramach monitoringu krajowego,
realizowanego przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG) i lokalnego, realizowanego przez WIOŚ oraz
właścicieli i zarządzających obiektami.
Jakość wód podziemnych w poszczególnych punktach monitoringu sieci krajowej została określona według
klasyfikacji podanej w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896).
Zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód
podziemnych obejmuje pięć następujących klas jakości wód podziemnych:
 klasa I – wody bardzo dobrej jakości,
 klasa II – wody dobrej jakości,
 klasa III – wody zadowalającej jakości,
 klasa IV – wody niezadowalającej jakości,
 klasa V – wody złej jakości.
35
Na terenie miasta Bydgoszczy wody podziemne przebadano w dwóch punktach. Charakterystykę punktów
wraz z określeniem klasy czystości przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 17 Jakość zwykłych wód podziemnych na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku
Rodzaj wód
JCWPd
Użytkowanie
terenu
Klasa czystości
Wskaźniki w
granicach stężeń
III klasy jakości
44
7
zwierciadło
porowy
napięte
II
-
Bydgoszcz
Łęgnowo
Q
1
G
44
5
zwierciadło
porowy
swobodne
III
Ca
2194
Typ ośrodka
Głębokość
stropu
m p.p.t.
W
Charakter
punktu
Sratygrafia
132
Lokalizacja
K
Numer otworu
2193 Bydgoszcz
K – kredowe, Q – czwartorzędowe, W – wody wgłębne, G – wody gruntowe, 5 – nieużytki naturalne, 7 – obszary
zabudowane
Źródło: „Raport o stanie środowiska w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 roku” WIOŚ Bydgoszcz.
Wody podziemne w otworze numer 2193 zlokalizowanym w Bydgoszczy na obszarze zabudowanym
klasyfikowano jako wody dobrej jakości (II klasa). Natomiast wody podziemne w otworze nr 2194
zlokalizowanym w Bydgoszczy – Łęgnowie na nieużytkach naturalnych miały zadowalającą jakość (III klasa),
wskaźnikiem który był w graniach stężeń III klasy jakości był wapń.
W ramach sieci lokalnych w 2010 roku prowadzone były także badania wód podziemnych wokół składowisk
odpadów komunalnych, zakładów przemysłowych oraz ujęć wody.
Do prowadzenia monitoringu na swoim terenie zobowiązane są zakłady, które posiadają obiekty mogące
pogorszyć jakość wód podziemnych. Na terenie miasta Bydgoszczy są to następujące zakłady przemysłowe:
 Zachem – Ciech S.A. w Bydgoszczy - w 2010 roku monitorowane były następujące obiekty:
Ogólnozakładowe Składowisko Odpadów (OSO) przy ul. Zielonej (3 piezometry cztery razy w roku),
Izolowane Składowisko Osadów (ISO) przy ul. Elektrycznej (4 piezometry cztery razy w roku), Staw
Sedymentacyjny w rejonie EPI (7 piezometrów cztery razy w roku). Wyniki badania potwierdzają
zróżnicowaną jakość wód podziemnych i jednocześnie wysoki poziom ich zanieczyszczenia.
Stężenia badanych wskaźników kształtują się w większości na poziomie klasy V i poza nią,
 PGE Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz S.A. - w 2010 roku badania monitoringowe realizowane
były czterokrotnie w rejonie składowiska odpadów paleniskowych w Wypaleniskach – Żółwinie (8
piezometrów obserwacyjnych, zlokalizowanych na kierunku dopływu wód podziemnych do
składowiska oraz na kierunku ich wypływu ze składowiska i spływu do rzeki Wisły). Przebadane
wskaźniki nie pozwalają na dokonanie pełnej oceny wód podziemnych w tym rejonie.
Monitoring lokalny wokół ujęć wody prowadzony jest w celu stałej kontroli jakości wód podziemnych
dopływających do ujęć. Jakość otrzymanych wyników badań wód podziemnych oceniono na podstawie
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych. W 2010 roku w wodę przeznaczoną do spożycia zaopatrywały dwa ujęcia komunalne
eksploatowane przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację w Bydgoszczy: ujęcie wody powierzchniowej
„Czyżkówko”, skąd pochodziło 54% zasobów i ujęcie „Las Gdański”, skąd pochodziło 46% zaopatrzenia.
 ujęcie wody „Czyżkówko” - w 2010 roku przeprowadzono rozruch nowo wybudowanego ujęcia
infiltracyjnego, poprawiającego jakość wód oraz pozwalającego na pracę ujęcia bez ograniczeń
ilościowych. Zastosowano nowatorskie rozwiązania w zakresie sztucznej infiltracji. Ujęcie (poprzez
stawy, rowy i kwatery powierzchniowe) zasilają wody Brdy, tworząc sztuczne zasoby wód
podziemnych, zbierane w studniach z pompami głębinowymi, lewarowymi i drenażem. Teren ujęcia
infiltracyjnego jest objęty ochroną sanitarną oraz odrębnym monitoringiem stanu i jakości wód
realizowanym przez sieć 60 piezometrów,
 ujęcie wody „Las Gdański” - ujęcie, zlokalizowane jest na terenach leśnych w północnej części
miasta Bydgoszczy. Dla ochrony jakości wody ustanowiona została strefa ochrony pośredniej ujęcia
oraz strefy ochrony bezpośredniej poszczególnych studni. Monitoring obejmuje badanie poziomu
zwierciadła wody, jakości wód podziemnych w studniach i piezometrach. Spośród przebadanych 15
studni wszystkie klasyfikują się w II klasie – wody dobrej jakości. Parametrem obniżającym jakość
wody studni kredowych jest jon amonowy pochodzenia geogenicznego. Drugą klasę spełniają także:
przewodność właściwa, fosforany, siarczany, żelazo i mangan. Po wybudowaniu ujęcia
infiltracyjnego i odciążeniu studni kredowych, obserwujemy korzystne zjawisko wzrostu ciśnienia
wody w kredowej warstwie wodonośnej. W przypadku studni czwartorzędowych parametrem
36
determinującym klasyfikację jest żelazo. W drugiej klasie występują: przewodność właściwa,
mangan, siarczany i chlorki. Badania wody z piezometrów, zlokalizowanych na obszarze spływu wód
3
3
do ujęcia, wykazały niskie zawartości: azotanów od <0,44 mg/dm do 15,05 mg/dm , natomiast
3
chlorków od 8,22 do 116 mg/dm . Na jakość wód ma wpływ brak kanalizacji sanitarnej ogródków
działkowych, powodujący sezonową zmienność zawartości azotanów w wodach gruntowych w
sąsiedztwie ujęcia. W 2010 roku realizowany był monitoring terenu po nieczynnej komunalnej
oczyszczalni ścieków – pól irygacyjnych w Bydgoszczy. Spośród przebadanych 11 piezometrów, w 5
stwierdzono III klasę jakości, w pozostałych, ze względu na przekroczenia, sklasyfikowano jakość
wód w klasie IV i V. W rejonie zrekultywowanych pól irygacyjnych, z roku na rok obserwuje się
poprawę jakości w zakresie zmniejszenia stężenia związków azotu oraz powolny proces osuszania
gruntów.
Miejskie Wodociągi i Kanalizacja w Bydgoszczy Sp. z o.o. badają wodę podawaną z ujęć do sieci zgodnie z
wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). Potwierdzeniem jakości
wody w wodociągu jest dokonywana co miesiąc przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny ocena
przydatności wody przeznaczonej do spożycia.
Woda podawana do sieci z ujęcia podziemnego Las Gdański w latach 2010 i 2011 spełniała wymagania
określone w wyżej wymienionym rozporządzeniu. Natomiast woda podawana do sieci z ujęcia
powierzchniowego Czyżkówko w 2010 roku nie spełniała parametrów określonych w wyżej wymienionym
2
rozporządzeniu w zakresie sumy THM’ów (od 34 µg/l do 121 µg/l) i zawartości chloroformu (od 28 µg/l do
101 µg/l). W celu wyeliminowania tych przekroczeń przeprowadzono gruntowną modernizację technologii
opartej o sztuczną infiltrację i pośrednie ozonowanie. W 2011 roku woda z tego ujęcia spełniała wymagania
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Bydgoszczy objął badaniami również następujące ujęcia wód
na terenie miasta Bydgoszczy:
 ujęcie „Zachem” Bydgoszcz, ul. Wojska Polskiego 65,
 ujęcie Leśny Park Kultury i Wypoczynku w Bydgoszczy, ul. Jeździecka,
 ujęcie Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy, ul. Meysnera 9.
6.6.3. Ochrona przed powodzią i suszą
Zagrożenie powodziowe w Bydgoszczy wynika z obecności na terenie miasta doliny największej rzeki w
Polsce oraz ze zlokalizowania powyżej miasta kaskady zbiorników zaporowych na Brdzie. Oba źródła
zagrożeń mają odmienny charakter.
Rysunek 5
Obszary zagrożone podtopieniami
Wisła jest rzeką częściowo uregulowaną, wysokie stany wód występują przede wszystkim w rytmie
podyktowanym przez czynniki klimatyczne i pogodowe. Rzeka reaguje wysokimi stanami na takie zdarzenia
2
THM – wartość oznacza sumę stężeń związków: trichlorometan, dichlorobromometan, dibromochlorometan, tribromometan.
37
jak: zatory lodowe przy ujściu do Bałtyku czy też intensywne opady lub roztopy na południu kraju. W
Bydgoszczy stany powodziowe występują najczęściej wiosną i latem w międzywalu rzeki. Wysokie stany nie
powodują bezpośrednio zagrożenia dla zabudowań miasta. Regularnie natomiast zalewane są tereny na
północ od Fordonu. Te tereny pozbawione są wałów przeciwpowodziowych.
Odmienny charakter ma natomiast zagrożenie powodziowe ze strony rzeki Brdy. Brda posiada reżim
hydrologiczny deszczowo-śnieżny, jednak stany wód w znaczącym stopniu modyfikowane są przez trzy
stopnie piętrzące. Rozważając warianty ewentualnej awarii zapór czołowych Zbiornika Koronowskiego i
jednorazowego spustu wody w dół rzeki, symulacje pokazują, że wezbranie byłoby krótkotrwałe, ale za to
katastrofalnie wysokie. Znaczna część miasta znalazłaby się pod wodą.
Mniejsze cieki, takie jak Flis, Struga Młyńska i cieki w zboczach doliny Brdy, zasilane są głównie na skutek
drenowania wód podziemnych w czasie całego roku hydrologicznego. Dodatkowe zasilanie spowodowane
jest opadami, które są odpowiedzialne za wysokie stany tych wód. Pojawianie się wód w tych ciekach jest
połączone z wysokimi stanami wód podziemnych. Brak zasilania podziemnego oznacza brak przepływu i
zanik cieku.
Do obiektów wód powierzchniowych podlegających zmianom sezonowym wysokości zwierciadła wód
zaliczają się także obiekty antropogeniczne. Kanał Bydgoski zasilany jest wodami Noteci a ilość tych wód
zależna jest od rozrządu zasobów dyspozycyjnych w zlewni Noteci. Generalny deficyt wód w rejonie
Noteckim sprawia, że Kanał Bydgoski otrzymuje zbyt mało wody, przez co zwierciadło jest stabilizowane
sztucznie a przepływy pozostają na niskim poziomie.
Podsumowując najwyższy potencjał zmian wysokości zwierciadła wód w rzekach ma Wisła oraz Strugi Flis i
Młyńska. Natomiast niski potencjał ma Brda, która na większości odcinków ma poziom regulowany
urządzeniami hydrotechnicznymi.
Susza to długotrwały okres bez opadów atmosferycznych lub nieznacznym opadem w stosunku do średnich
wieloletnich wartości i wysoką temperaturą. Prowadzi do znacznego wyczerpania zasobów wodnych.
Podobnie jak powódź zaliczana jest do zjawisk katastrofalnych. Susza powoduje przesuszenie gleby,
zmniejszenie lub całkowite zniszczenie upraw, zmniejszenie zasobów wody pitnej, a także zwiększone
prawdopodobieństwo katastrofalnych pożarów.
Do oceny zagrożenia suszą w Polsce został utworzony Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), który
na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System ten ma za zadanie wskazać obszary, na
których potencjalnie wystąpiły straty spowodowane suszą dla poszczególnych upraw.
Na terenie Bydgoszczy w 2011 roku wykonano 13 pomiarów na zagrożenie suszą, z których wynika, że w
okresie kwiecień-maj oraz maj-czerwiec na terenie miasta odnotowano ryzyko wystąpienia suszy.
W sytuacji zagrożenia suszą, przeciwdziałać można przez monitorowanie bilansów wodnych gleb
umożliwiające rozpoznanie skali i przestrzennego występowania suszy glebowej. Należy ukierunkować
działania na tworzenie oczek wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywać wody opadowe poprzez
gromadzenie ich i wykorzystanie do podlewania zieleni miejskiej.
6.7. Powierzchnia ziemi
6.7.1. Gleby
Na terenie miasta Bydgoszczy występują następujące typy gleb:
 gleby płowe są odmianą gleb brunatnych, z silniej wymytymi związkami ilastymi i żelazistymi. W
granicach miasta zajmują one większość użytków rolnych,
 gleby bielicowe zajmują znaczne powierzchnie lasów iglastych na terenie miasta,
 mady występują na niewielkich powierzchniach w granicach miasta. Największe ich kompleksy są
zlokalizowane w Dolinie Wisły – w Fordonie i Brdyujściu,
 czarne ziemie i czarne ziemie zdegradowane zajmują ok. 20% użytków rolnych na terenie miasta.
Występują w dzielnicy: Czyżkówko, Jachcie, na wschód od ul. Kujawskiej na Wzgórzu Wolności i
częściowo na Glinkach. Na terenie Bydgoszczy przeważają czarne ziemie niskich klas
bonitacyjnych,
 gleby organiczne na terenie Bydgoszczy mają znaczny udział w strukturze użytków rolnych. Należą
do nich gleby: mułowo-torfowe, torfowo-mułowe, torfowe, torfowo-murszowe, murszowe i murszowomineralne. Niemal wszystkie uprawiane są jako użytki zielone.
Gleby przekształcone mechanicznie formowały się w wyniku prac ziemnych związanych z budownictwem,
38
infrastrukturą (drogową, kanalizacyjno-wodociągową, gazowniczą oraz do innych potrzeb). Gleby te
powstają na skutek różnych przemieszczeń mas ziemi. Zmieszaniu temu ulegają zarówno górne warstwy
jak i warstwy głębsze. Źródłami przekształceń chemicznych gleb, oprócz domieszki odpadów
antropogenicznych są substancje chemiczne emitowane przez zakłady przemysłowe oraz środki transportu,
a także chemiczna technologia odśnieżania dróg.
Oddziaływania zabudowy przemysłowej i komunalnej powodują zasadnicze zmiany naturalnych właściwości
morfologicznych, fizycznych i chemicznych gleb (zasolenie, zakwaszenie, alkalizacja, nagromadzenie metali
ciężkich), prowadzące do zaburzenia w nich układów biologicznych, a w konsekwencji do ich zniekształceń i
dewastacji.
Gleby użytkowane rolniczo
Użytki rolne w mieście Bydgoszczy zajmują powierzchnię 2 980 ha, co stanowi 16,9% całkowitej powierzchni
miasta. W skład użytków rolnych wchodzą:
 grunty orne – o powierzchni 2 241 ha,
 sady – o powierzchni 20 ha,
 łąki trwałe – o powierzchni 330 ha,
 pastwiska trwałe - o powierzchni 296 ha,
 grunty rolne zabudowane – o powierzchni 54 ha,
 grunty pod stawami – o powierzchni 3 ha,
 grunty pod rowami – o powierzchni 36 ha.
Klasyfikacja bonitacyjna gleb
Pod względem struktury bonitacyjnej gleb największą powierzchnię w mieście zajmują gleby o V i VI klasie,
następnie gleby o IV klasie, najmniej jest gleb o I, II i III klasie bonitacyjnej.
Tabela 18 Struktura bonitacyjna gleb na terenie miasta Bydgoszczy
Klasa bonitacyjna gleb
Powierzchnia [ha]
% powierzchni miasta
I-III
327,69
1,88
IV
603,50
3,46
V-VI
1421,73
8,14
W granicach administracyjnych miasta Bydgoszczy nie występują grunty I klasy bonitacyjnej. Największe
kompleksy gruntów ornych (zmeliorowanych) należących do najwyższych klas bonitacyjnych (kl. II i III)
znajdują się w jednostce urbanistycznej Łęgowo II. Jest to jednocześnie największy obszar produkcji rolnej w
mieście.
Grunty wysokiej bonitacji w mniejszych kompleksach występują również w jednostce urbanistycznej Las
Gdański w rejonie ul. Izerskiej, a także w Fordonie (Łoskoń, Powiśle), gdzie jednak przeważającą część
stanowią kompleksy gruntów ornych klasy IV. Również na Prądach w niewielkim stopniu występują
kompleksy gruntów klas II-III, ale przede wszystkim duże kompleksy kl. IV, V-VI.
Większe kompleksy klasy V – VI znajdują się ponadto w Fordonie na Górnym Tarasie, w jednostce
urbanistycznej Las Gdański, na Piaskach, w Smukale i Opławcu, a także na Glinkach. Grunty rolne
najniższych klas, ze względu na nieopłacalność ich uprawy w zdecydowanej części podlegają odłogowaniu
na terenie miasta. Wyższe klasy użytków rolnych (II, III, IV) są wykorzystywane jako grunty orne, sady,
ogrodnictwa. Wśród gruntów ornych pod zasiewami znajduje się zaledwie 61,3%. Podobnie wykorzystanie
pastwisk – 61,6%. Łąki trwałe wykorzystywane są kośnie w 53,2% powierzchni.
Zanieczyszczenie gleb
W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska badaniem gleb zajmuje się Instytut Uprawy i Nawożenia
Gleb w Puławach. Monitoring chemizmu gleb ornych prowadzony jest co 5 lat. Ma on na celu śledzenie
stanu właściwości fizycznych, fizykochemicznych i chemicznych gleb gruntów ornych oraz zanieczyszczenia
pierwiastkami śladowymi, wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi i siarką siarczanową.
Na terenie miasta Bydgoszczy został wyznaczony jeden punkt pomiarowo-kontrolny zlokalizowany w
Bydgoszczy – Łęgnowo, w którym występują głównie gleby rdzawe, o klasie bonitacyjnej VI – gleby orne
najsłabsze. W punkcie tym odnotowano, że gleby nie były zanieczyszczone wielopierścieniowymi
węglowodorami aromatycznymi (WWA), mimo że odnotowano wzrost zanieczyszczenia w 2005 roku w
porównaniu do 1995 roku. Również nie występuje zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi Na tym samym
poziomie utrzymuje się stopień zanieczyszczenia gleby siarką siarczanową.
39
Degradacja gleb
Przeprowadzone badania w latach 2008-2011 przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Bydgoszczy
wskazują, że gleby na terenie miasta Bydgoszczy przeważnie miały odczyn od kwaśnego do obojętnego.
Blisko 60% użytków rolnych nie wymagało pilnie zabiegu wapnowania. Zawartość przyswajalnego fosforu
rozkładała się dość równomiernie we wszystkich klasach zasobności natomiast zawartość przyswajalnego
potasu w większości była bardzo niska i niska. Zaopatrzenie gleb w przyswajalny magnez mieściło się w
klasach od średniej do bardzo wysokiej, z przewagą tej ostatniej.
Grunty zdewastowane i zdegradowane
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy prowadzi wykaz zgłoszeń dotyczących wykrycia
bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku na terenie miasta Bydgoszczy
spowodowanej działalnością podmiotów korzystających ze środowiska. W 2010 roku do ww. organu nie
wpłynęło żadne zgłoszenie, natomiast w 2011 roku wpłynęły dwa zgłoszenia. Jedno dotyczyło
zanieczyszczenia gruntu substancjami ropopochodnymi, natomiast drugie dotyczyło lokalnego
zanieczyszczenia środowiska gruntowo-wodnego metalami ciężkimi, reprezentowanymi przez cynk, ołów i
miedź.
6.7.2. Osuwiska
Osuwisko to nagłe przemieszczenie się mas ziemnych, powierzchniowej zwietrzeliny i mas skalnych podłoża
spowodowane siłami przyrody lub działalnością człowieka. Jest to rodzaj ruchów masowych, polegający na
przesuwaniu się materiału skalnego lub zwietrzelinowego wzdłuż powierzchni poślizgu, połączone z
obrotem. Ruch taki zachodzi pod wpływem siły ciężkości. Osuwiska są szczególnie częste w obszarach o
sprzyjającej im budowie geologicznej, gdzie warstwy skał przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych
występują naprzemiennie. Miejsca występowania osuwisk to naturalne stoki i zbocza dolin i zbiorników
wodnych, obszary źródłowe rzek (gdzie erozja wsteczna zwiększa spadek terenu), skarpy wykopów i
nasypów oraz wyrobisk.
Do zjawisk wywołujących osuwisko należą:
 wzrost wilgotności gruntu spowodowany długotrwałymi opadami lub roztopami,
 podcięcie stoku przez erozję, np. w dolinie rzecznej lub w wyniku działalności człowieka, np. przy
budowie drogi,
 nadmierne obciążenie stoku, np. przez zabudowę,
 wibracje związane np. z robotami ziemnymi, ruchem samochodowym, eksplozjami,
 trzęsienia ziemi.
Osuwiska podobnie jak powodzie klasyfikowane są jako katastrofy naturalne. Ryzyko wystąpienia osuwisk i
straty z nimi związane można minimalizować poprzez wykorzystywanie posiadanej wiedzy, systemów
ostrzegania, sprzęt i nowoczesne technologie. W 2006 r. na zlecenie Ministra Środowiska ze środków
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiono przedsięwzięcie pn. System
Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO). Jego podstawowym celem jest rozpoznanie, udokumentowanie i
zaznaczenie na mapie w skali 1 : 10 000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych
ruchami masowymi w Polsce oraz założenie systemu monitoringu wgłębnego i powierzchniowego na 100
wybranych osuwiskach. Wyniki Projektu mają pomóc w zarządzaniu ryzykiem osuwiskowym, czyli w
ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszczeń wywołanych rozwojem osuwisk poprzez zaniechanie
budownictwa drogowego i mieszkaniowego w obrębie aktywnych i okresowo aktywnych osuwisk.
Dla miasta Bydgoszczy, w wyniku przeprowadzonych prac geologiczno-inżynierskich, w grudniu 2006 r.
została opracowana i uszczegółowiona „Mapa Zagrożeń Ruchami Masowymi Miasta Bydgoszczy” W
granicach miasta, pod względem parametrów geologiczno-inżynierskich wyróżniono 3 typy skarp:
 skarpy wykształcone w piaskach fluwialnych i fluwioglacjalnych są to skarpy, których stateczność
uzależniona jest od kąta tarcia wewnętrznego budujących go gruntów (bez wpływu wysokości).
Mechanizm zniszczenia (osuwiska) związany jest z osypywaniem się pakietów gruntów po płaskich
płaszczyznach, co prowadzi do wyłagodzenia stoku, aż do stanu równowagi, gdzie kąt nachylenia
skarpy jest równy lub niższy od kąta tarcia gruntu. Na terenie Bydgoszczy w tego typu gruntach do
osuwisk dochodzi najczęściej w rezultacie sztucznego (wyrobiska) lub naturalnego (erozja rzeczna)
podcinania,
 skarpy wykształcone w glinach zwałowych z przewarstwieniami piasków fluwioglacjalnych – panują
tu bardzo zróżnicowane warunki wodno-gruntowe. W przypadku nienawodnionych wzajemnie
poprzewarstwianych pakietów gruntów spoistych i sypkich występują wysokie kąty stoku (nierzadko
dochodzące do 30º). Osuwiska związane są często z wysiękami i strefami źródeł (skarpy
Myślęcinka, Fordonu). Powierzchnie poślizgu są zazwyczaj zbliżone do walcowych. W starych
czytelnych osuwiskach widoczne są zarówno nisze jak i koluwia (np. Dolina Śmierci w Fordonie),
 skarpy wykształcone w iłach formacji poznańskiej – na terenie Bydgoszczy są to zbocza bardzo
nieregularne, z licznymi stopniami, stanowiącymi zapisy ruchów masowych. Stateczność tych skarp
40
uzależniona jest od wytrzymałości na powierzchni naturalnych osłabień (zlustrzenia, stare
powierzchnie poślizgu). Utrata nośności wynika tu z sukcesywnego obniżania wytrzymałości gruntu
na ścinanie w powierzchni osłabienia w rezultacie propagacji wody. Największe obniżenie notuje się
w przypadku spójności iłów, która obniża się z 60-120kPA do 15-30kPa w powierzchni ścięcia.
Powierzchnie osuwiskowe rozwijają się najczęściej w przypowierzchniowych strefach skarp, tworząc
w koluwiach serie maksymalnie kilkumetrowych warstw zsuniętych iłów. W miejscu występowania
skarp zbudowanych z iłów (w strefie przypowierzchniowej) ruchy masowe występują w okresach na
przemian wzmożonej i ograniczonej aktywności, uzależnionej opadów. Ruchy osuwiskowe mogą być
zapoczątkowane naruszeniem naturalnych warunków wodnych (roboty ziemne, uszkodzenia
3
podziemnych instalacji).
Jako kryterium oceniające stopień zagrożenia ruchami masowymi przyjęto minimalną wartość liczbową
współczynnika stateczności skarpy wyznaczoną według metody obliczeniowej Felliniusa. Dla wydzielonych
odcinków charakterystycznych skarp, gdzie istniała baza danych geotechnicznych przeprowadzono badania.
Zgodnie z instrukcją ITB nr 304 wydzielono:
 obszary o wysokim stopniu zagrożeniu ruchami masowymi – w przypadku gdy wartość
współczynnika stateczności F<1,3. To znaczy, że jest prawdopodobne rozwinięcie się osuwiska w
rezultacie niewielkiej zmiany warunków geotechnicznych. Są to obszary, które w większości
przypadków powinny być wyłączone z typowej zabudowy. Każde przedsięwzięcie inwestycyjne
będzie zaliczone do III-ciej kategorii geotechnicznej bez względu na stopień złożoności konstrukcji. W
przypadkach tych należy bezwzględnie w sposób ilościowy określić właściwości podłoża na
podstawie prac polowych (sondowania, ścięcia) i laboratoryjnych (oznaczenie wytrzymałości,
gęstości). W przypadku istniejących osuwisk najkorzystniej parametry podłoża wyznaczać z
zastosowaniem analizy wstecznej. Wyniki rozpoznania muszą umożliwić przeprowadzenie obliczeń
stateczności skarpy. Dla tych inwestycji bezwzględnie konieczne jest opracowanie dokumentacji
geologiczno-inżynierskiej wraz z geotechnicznymi warunkami posadowienia. Analizie należy poddać
zarówno stan przeszły, obecny jak i przewidywane oddziaływania,
 obszary o średnim stopniu zagrożeniu ruchami masowymi – w przypadku gdy wartość stateczności
1,3<F<1,5, co odpowiada wg instrukcji ITB 304 mało prawdopodobnemu wystąpieniu
wielkoskalowych ruchów masowych. Dość powszechne w tym wydzieleniu są powierzchniowe ruchy
masowe – spływy, obsypy, spłukiwanie materiału, niestanowiące zagrożenia dla zabudowy.
Największe zagrożenie stanowi w tym przypadku nieprzemyślana, szkodliwa działalność
inwestycyjna. Do pospolitych przyczyn obniżenia stateczności skarp należą: podcinanie skarp w celu
powiększenia powierzchni zabudowy podnóża skarp, realizacja obiektu w koronie, prowadzenie robót
ziemnych na terenie i w sąsiedztwie zbocza, awarie kolektorów itp. Na terenach tych prowadzona
może być bardzo ograniczona zabudowa, tylko i wyłącznie w bezpiecznej odległości od skarpy,
potwierdzona geotechniczną analizą stateczności skarpy. Większość obiektów zaliczona będzie do IIgiej kategorii geotechnicznej w złożonych warunkach wodno-gruntowych. Dla inwestycji na tych
terenach powinny zostać opracowane dokumentacje geologiczno-inżynierskie, zaś do obliczeń
stateczności skarpy można używać parametrów gruntu określanych na podstawie zależności
korelacyjnej,
 obszary o niskim stopniu zagrożeniu ruchami masowymi – przyjęto dla wartości liczbowych
współczynnika stateczności F>1,5. W przypadku tego typu rejonów ryzyko osuwiska jest bardzo mało
prawdopodobne. Nie można w tych obszarach jednak wykluczyć pojawienia się osuwiska w
rezultacie nieracjonalnej działalności człowieka (budowa obiektów budowlanych w koronie skarp bez
znacznego przeprowadzenia szczegółowych obliczeń statycznych stateczności skarpy wraz z
obiektem, podcięcie skarpy, poważna awaria instalacji podziemnych). Pod warunkiem zachowania
stateczności możliwa jest zabudowa tych terenów. Każdorazowo posadawiając obiekt należy
przeprowadzić analizę stateczności skarpy wraz z obiektem i wyznaczyć bezpieczną granicę
zabudowy. Większość obiektów zaliczona zostanie do II-giej kategorii geotechnicznej, zaś w
przypadku realizacji poza strefą wpływu skarpy do I-szej kategorii geotechnicznej. W obliczeniach
4
można wykorzystać metody koerlacyjne, tabelaryczne i nomograficzne.
Tereny zagrożeń wysokiego, średniego i niskiego stopnia poglądowo obrazuje mapa w skali 1:25 000.
Szczegółowo tereny zagrożenia ruchami masowymi są przedstawione na mapie w skali 1:10 000. Mapa
została opracowana w grudniu 2006 roku przez mgr Wojciecha Andrzejewskiego, geologa uprawionego
(uprawnienia nr V-1436 i VII-1281), z firmy GEOPROGRAM Wojciech Andrzejewski z siedzibą w Bydgoszczy
przy ul. Fordońskiej 110.
3
4
„Mapa zagrożeń ruchami masowymi miasta Bydgoszczy – część tekstowa” Wojciech Andrzejewski
„Mapa zagrożeń ruchami masowymi miasta Bydgoszczy – część tekstowa” Wojciech Andrzejewski
41
6.7.3. Zasoby naturalne
Miasto nie jest zasobne w surowce mineralne, na podstawie dotychczasowych badań geologicznych na
terenie miasta nie ma udokumentowanych złóż kopalin podstawowych, udokumentowano natomiast złoża
kopalin pospolitych. Eksploatacja tych kopalin odbywała się na terenie miasta od XIX wieku, lecz
najintensywniej była prowadzona w połowie XX wieku. Część złóż została już częściowo lub całkowicie
wyeksploatowana, a teren obecnie jest zabudowany.
Do kopalin pospolitych występujących na terenie miasta należą:
 surowce ilaste ceramiki budowlanej - surowce do produkcji ceramiki budowlanej występują na
terenie całego kraju. Dotychczasowa eksploatacja złoża surowców ilastych „FORDON” na terenie
Bydgoszczy została zakończona. Cegielnie Polskie Sp. z o.o. wygasiły koncesje – decyzja
Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 10 stycznia 2012 r., znak: ŚGV.ŁK.7422.72.2011.
 piaski i żwiry - naturalne kruszywa piaszczysto-żwirowe dzielą się na dwie zasadnicze grupy:
kruszywa grube obejmujące żwiry i pospółki (kruszywo piaszczysto-żwirowe) oraz kruszywa drobne
– piaszczyste. Kopaliny były wydobywane do końca lat 60-tych ze złoża Bydgoszcz Wschód.
W latach 2010-2011 Urząd Miasta w Bydgoszczy nie wydał żadnych koncesji na poszukiwanie i
rozpoznawanie złóż oraz na wydobywanie kopalin. W 2011 r. wydano jedną negatywną opinię w sprawie
wydania koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża kopaliny pospolitej na terenie miasta Bydgoszczy
przez Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu.
Od kilku lat prowadzone jest także eksploatacja kruszywa naturalnego z dna rzeki Wisły (km 774,0-778,0) w
rejonie Starego Fordonu. Wydobywanie kruszywa z rzeki nie podlega ustawie prawo geologiczne i górnicze,
a wydobywane kruszywo nie jest kopaliną pospolitą.
6.8. Klimat i powietrze atmosferyczne
6.8.1. Ochrona klimatu
Miasto Bydgoszcz dzięki realizacji międzynarodowego projektu o akronimie LAKS „Lokalna
Odpowiedzialność za Realizację Celów Protokołu z Kioto” zaczęło podejmować systemowe działania
zmierzające do ochrony klimatu zgodnie z ustaleniami protokołu z Kioto oraz celami polityki energetycznoklimatycznej Unii Europejskiej.
W pierwszym etapie określono wielkość emisji z obszaru miasta tak, aby zaplanować działania służące jej
ograniczeniu. W związku z tym przeprowadzono inwentaryzację emisji gazów cieplarnianych z terenu
miasta, powstałych w związku z aktywnością miasta oraz jego mieszkańców, za lata 2005-2009.
Inwentaryzacją objęto emisje gazów cieplarnianych wynikające ze zużycia energii finalnej na terenie miasta.
Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie energii paliw kopalnych (na potrzeby gospodarczobytowe, transportowe i przemysłowe), ciepła sieciowego, energii elektrycznej i energii ze źródeł
odnawialnych.
Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji wyliczono całkowitą emisję gazów cieplarnianych z terenu
miasta Bydgoszczy.
Tabela 19 Całkowita emisja gazów cieplarnianych z terenu miasta – w tonach ekwiwalentu
dwutlenku węgla (MgCO2e)
Rok
2005
Całkowita emisja
w tym:
Emisja wynikająca z aktywności
samorządu
2006
2007
2008
2009
3 175 378
3 344 946
3 409 814
3 525 976
3 600 539
206 754
202 560
198 045
234 866
232 236
Źródło: Raport z inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych dla miasta Bydgoszczy.
Emisja gazów cieplarnianych z obszaru miasta wykazuje stałą tendencję wzrostową, zgodnie
z ogólnokrajowym trendem emisji. W latach 2005-2009 emisja wzrosła o 425 161 ton CO2e, co stanowi
wzrost o 13,4% w stosunku do roku bazowego (2005). Zgodnie z trendami krajowymi wzrost emisji z obszaru
Bydgoszczy wywołany jest przede wszystkim wzrostem zużycia energii elektrycznej oraz przez zwiększone
emisje z sektora transportowego (większa ilości aut i zwiększona intensywności użytkowania pojazdów).
Ślad węglowy mieszkańców
Statystycznie na jednego mieszkańca przypadało w roku 2005 ok. 8,67 MgCO2e (poniżej średniej krajowej),
podczas gdy już w roku 2009 było to 10,07 MgCO2e (blisko średniej krajowej – ok. 10,3 MgCO2e na jednego
42
mieszkańca).
Kolejnym, etapem było opracowanie strategicznego planu, zawierającego odpowiednie działania, które
miasto wprowadzi w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych i adaptacji do zmian klimatu. W dniu 3
listopada 2010 roku Rada Miasta Bydgoszczy przyjęła uchwałą nr LXXVIII/116410 Plan Ochrony Klimatu i
Adaptacji do Skutków Zmian Klimatu (w skrócie Plan Ochrony Klimatu). Plan ten określa działania
przewidziane do wdrożenia do 2020 r., które mają przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych z
terenu Miasta o 18,7% w stosunku do roku bazowego oraz działania mające na celu adaptację do skutków
zmian klimatu. Działania proponowane w Planie skierowane są do wszystkich organów miasta, miejskich
jednostek organizacyjnych, spółek z udziałem miasta, jak również do obywateli oraz firm i instytucji
działających na terenie miasta.
W ramach projektu opracowano również Bilans Klimatyczny dla Miasta Bydgoszczy, który został przyjęty
uchwałą nr IX/51/11 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 23 marca 2011 roku. Raport ten ocenia wpływ
zastosowanych działań i związanych z tym kosztów na redukcję emisji gazów cieplarnianych, aby osiągnąć
cel redukcji.
Na podstawie otrzymanych danych z jednostek realizujących działania Planu Ochrony Klimatu i Adaptacji do
Skutków Zmian Klimatu określono, że w 2010 roku uzyskano redukcję emisji gazów cieplarnianych na
poziomie powyżej 3 758 ton CO2 (0,12%).Ocena ta zawiera tylko bezpośrednie efekty działań, bez
uwzględnienia efektów pośrednich np. w zakresie edukacji.
6.8.2. Emisja zanieczyszczeń
Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Bydgoszczy jest emisja antropogeniczna, wynikająca z
działalności człowieka. Oprócz działalności człowieka, czynnikiem mogącym mieć negatywny wpływ na
jakość powietrza są uwarunkowania klimatyczne i meteorologiczne. Układ wysokiego ciśnienia, małe
zachmurzenie, niska temperatura, brak opadów a także mała prędkość wiatru może sprzyjać tworzeniu się
zastoisk wysokich stężeń zanieczyszczeń.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń są: emisja przemysłowa, emisja niska i emisja komunikacyjna.
Emisja punktowa jest to emisja zorganizowana, pochodząca z działalności przemysłowej. Jej źródła
energetyczne to elektrociepłownie, kotłownie oraz źródła technologiczne (zakłady przemysłowe). Z procesów
energetycznego spalania paliw do atmosfery emitowane są przede wszystkim: dwutlenek siarki, tlenki azotu,
pyły, tlenek węgla oraz dwutlenek węgla. Źródła przemysłowe wprowadzają do powietrza substancje gazowe
i pyłowe oraz związki organiczne, nieorganiczne, metale ciężkie i substancje specyficzne.
Według danych GUS w 2010 roku emisja zanieczyszczeń ogółem z terenu miasta wynosiła 1 209,65 tys
Mg/rok i w porównaniu z rokiem wcześniejszym wzrosła o 6,3%. Udział procentowy miasta Bydgoszczy w
ogólnej emisji zanieczyszczeń z terenu województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku wynosił 20,6% i
był wyższy o 2,7% w porównaniu z rokiem wcześniejszym. Analizując wielkość emisji w latach 2005-2010
można zauważyć, że emisja zanieczyszczeń zarówno pyłowych jak i gazowych od 2005 do 2008 roku
systematycznie spadała, natomiast począwszy od 2008 roku zaczęła systematycznie rosnąć.
Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska miasto Bydgoszcz zajmuje pierwsze
miejsce wśród miast na prawach powiatu w województwie kujawsko-pomorskim pod względem wielkości
emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych.
Największą instalacją energetycznego spalania paliw o mocy nominalnej powyżej 50 MW w Bydgoszczy jest
PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz, ul.
Energetyczna 1 85-950 Bydgoszcz, który podlega obowiązkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego i
realizuje program ograniczania emisji substancji gazowych i pyłowych. Bydgoski oddział składa się z trzech
elektrociepłowni.
Urząd Miasta w Bydgoszczy w 2010 roku wydał 26 decyzji administracyjnych na wprowadzanie gazów i
pyłów do powietrza, w 2011 roku wydano 17 decyzji, a w 2012 roku według stanu na dzień 31 marca wydano
3 decyzje.
Emisja powierzchniowa jest to emisja pochodząca z sektora bytowego i nazywana jest również emisją
niską Jej źródłami są lokalne kotłownie i paleniska domowe. Do powietrza emitowane są duże ilości
dwutlenku siarki, tlenku azotu, sadzy, tlenku węgla i węglowodorów aromatycznych, jednak największy
problem stanowi emisja pyłu z sektora bytowego.
W Bydgoszczy realizowane są przedsięwzięcia zmierzające do ograniczania emisji powierzchniowej, czyli
tzw. niskiej emisji, polegające na:
 likwidacji istniejących na terenie miasta kotłów lub pieców węglowych i zastąpienie ich ekologicznymi
urządzeniami grzewczymi, które przyczynią się do zmniejszenia udziału stężenia: pyłu
43
zawieszonego PM10 w powietrzu oraz benzo(a)piranu powstającego m.in. podczas spalania paliw
stałych (w tym odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawności,
 podłączeniu obiektów do miejskiej sieci cieplnej,
 termomodernizacja budynków.
Od 2006 roku Urząd Miasta w Bydgoszczy udziela dofinansowania dla osób fizycznych na wymianę pieców
lub kotłów węglowych na ekologiczne urządzenia grzewcze. Zasady udzielania dofinansowania zostały
określone w uchwale nr IX/66/11 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 23 marca 2011 roku (opublikowana w Dz.
Urz. Kuj.-Pom. Nr 85, poz. 633 z dn. 08.04.2011 r.). W latach 2006-2011 udzielono dotacji na kwotę
1 651 887,50 zł.
Miasto Bydgoszcz zaopatrywane jest w ciepło przez miejski system ciepłowniczy zarządzany przez
Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bydgoszczy (KPEC).
System ciepłowniczy składa się z 18 kotłowni lokalnych o łącznej zainstalowanej mocy 5,8 MW, w których
stosuje się paliwo gazowe oraz dwie ciepłownie o łącznej zainstalowanej mocy 45,6 MW, w których stosuje
się jako paliwo węgiel kamienny. Długość sieci na terenie miasta wynosi 386,6 km. Produkcją ciepła dla
miejskiej sieci ciepłowniczej w Bydgoszczy zajmuje się także ciepłownia Białe Błota, która terytorialnie
należy do gminy Białe Błota. Zainstalowana moc ciepłowni wynosi 36,8 MW, a stosowanym paliwem jest
węgiel kamienny. KPEC w 2011 roku dostarczał ciepło głównie dla budownictwa mieszkaniowego, w
następnej kolejności dla handlu i usług oraz dla jednostek oświatowych.
W dużej mierze emisję zanieczyszczeń powietrza generuje emisja niska z gospodarstw domowych.
Mieszkania ogrzewane są indywidualnymi kotłowniami z wykorzystaniem jako paliwa gazu ziemnego, oleju
opałowego i paliwa stałego. Stosowanie niskiej jakości węgla lub spalanie śmieci powoduje wzrost stężenia
dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego w powietrzu.
Emisja liniowa jest to emisja, którą generuje transport prywatny i publiczny. Ze środków komunikacji do
powietrza emitowane są głównie: tlenki azotu, pyły, węglowodory aromatyczne i tlenek węgla. Emisja liniowa
powstaje z procesów spalania paliw w pojazdach oraz w trakcie towarzyszących ruchowi zjawisk (ścieranie
nawierzchni dróg, opon, okładzin), a także w wyniku unosu pyłu z dróg.
Najbardziej zagrożone na emisję liniową są duże miasta takie jak Bydgoszcz, w których odnotowuje się
bardzo duże natężenie ruchu. W mieście według danych GUS w 2010 roku było zarejestrowanych 212 011
samochodów. Dodatkowo codziennie przez miasto przejeżdża duża ilość pojazdów w stosunku do
pozostałych obszarów województwa kujawsko-pomorskiego, ponieważ Bydgoszcz jest ważnym węzłem
komunikacyjnym, w którym przecinają się drogi krajowe nr 5 i 10. Istotnym elementem wpływającym na
wielkość emisji liniowej w mieście jest również ruch tranzytowy. Poza tym stan techniczny pojazdów oraz
brak płynności ruchu, szczególnie w szczytach komunikacyjnych, przy istniejącej przepustowości dróg w
mieście powoduje, że zwiększają się emisje zanieczyszczeń komunikacyjnych.
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy co roku dokonuje oceny stanu
zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
W 2010 roku WIOŚ w Bydgoszczy prowadził monitoring podstawowych zanieczyszczeń powietrza
atmosferycznego na trzech automatycznych stacjach pomiarowych zlokalizowanych w Bydgoszczy przy ulicy
Warszawskiej, ul. Berlinga i przy Placu Poznańskim. Natomiast WSSE prowadził monitoring przy ul.
Ujejskiego 75, Wincentego Pola 19, Kaliskiego i Morskiej. Zakłady Chemiczne ZACHEM w Bydgoszczy
wykonały pomiary zanieczyszczeń w dwóch punktach: przy ul. Hutniczej i Wojska Polskiego. W tabeli poniżej
zestawiono wyniki pomiarów średnich rocznych stężeń zanieczyszczeń w powietrzu.
Tabela 20 Zestawienie stężeń zanieczyszczeń powietrza w Bydgoszczy z 2009 i 2010 r.
Stężenie średnie roczne
Lokalizacja stacji
Zanieczyszczenie
2009 rok
2010 rok
3
μg/m
Bydgoszcz
SO2
15,6
4,1
Plac Poznański
NO
34,3
27,1
50,8
NO2
27,6
NOx
103,2
69,1
pył zawieszony (PM10)
39,2
38,7
CO
694,9
823,0
O3
33
42,2
8,9
benzen
1,3
toluen
8,2
1,8
m,p-ksylen
6,5
0,6
44
Lokalizacja stacji
2009 rok
2010 rok
3
μg/m
0,32
0,1
0,54
0,1
0,023
0,017
0,001
0,0007
0,0031
0,0061
0,0021
0,0044
0,0028
0,0039
Zanieczyszczenie
o-ksylen
etylobenzen
ołów *
kadm *
nikiel *
arsen *
benzo-a-piren *
Bydgoszcz
Ul. Berlinga
Bydgoszcz
ul. Warszawska 10
Bydgoszcz
ul.Ujejskiego 75
(Szpital Biziela)
Bydgoszcz
ul. Wincentego
Pola 19
Bydgoszcz
ul. Kaliskiego
Bydgoszcz
ul. Morska 2
Bydgoszcz
ul. Wojska Polskiego
46
Bydgoszcz
Ul. Hutnicza 89
(Pomiar wykonany
przez Zakłady
Chemiczna
ZACHEM)
pył zaw. PM2,5
SO2
NO2
NOx
NO
pył zawieszony (PM10)
pył zawieszony (PM2.5)
CO
O3
SO2
NO2
fluor
pył zawieszony PM10
benzo-a-piren *
ołów *
chrom *
kadm *
nikiel *
arsen *
benzen
SO2
NO2
pył zaw. PM10
benzo-a-piren *
SO2
NO2
pył zawieszony BS
formaldehyd
benzen
SO2
NO2
pył zawieszony BS
formaldehyd
benzen
SO2
NO2
pył zawieszony BS
toulen
ksylen
formaldehyd
chlor
chlorowodór
benzen
chlor
chlorowodów
kwas siarkowy
NO2
45
-
19,9
10,3
28,8
48,7
13
59,5
20,3
1363,9
39,0
1,4
19,9
0,9
15,9
0,0023
0,05
0,003
0,001
0,004
0,044
2,2
0,5
17,6
32,8
0,0043
0,5
14,2
5,8
3,5
3,4
0,4
19,0
6,8
3,7
2,0
1,1
14,2
5,6
5,4
4,5
2,9
1,3
2,9
14,2
7,0
8,2
19,4
6,9
7,6
25,0
30,1
8,7
61,1
27,7
31,8
2,8
21,1
18,6
0,0026
0,06
0,0009
0,0061
0,0091
3,0
32,1
0,0061
0,2
16,0
5,5
5,5
0,1
19,6
7,2
5,3
1,9
2,2
4,5
25,5
7,6
Lokalizacja stacji
Bydgoszcz
Ul. Wojska Polskiego
46
(Pomiar wykonany
przez Zakłady
Chemiczna
ZACHEM)
2009 rok
2010 rok
3
μg/m
0,17
0,21
0,09
0,11
0,83
0,29
0,03
2,58
0,01
0,64
Zanieczyszczenie
Chlor
Fosgen
Chlorowodów
Kwas siarkowy
NMHC (wppm)
* - w pyle zawieszonym PM10
Źródło: „Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku” WIOŚ Bydgoszcz 2010.
Na podstawie uzyskanych w 2010 roku wyników stwierdzono przekroczenie średniej rocznej dla
benzo(α)pirenu oraz pyłów zawieszonych PM10 i PM2.5. Na stacji pomiarowej zlokalizowanej przy Placu
Poznańskim odnotowano przekroczenia stężenia średniorocznego dla benzo(α)pirenu. W porównaniu do
roku 2009 do wartości dopuszczalnych spadło stężenie dwutlenku azotu i benzenu. Natomiast wzrost
odnotowano w przypadku tlenku węgla, ozonu, niklu, arsenu i benzo(α)pirenu.
Na stacji pomiarowej przy ul. Warszawskiej 10 odnotowano przekroczenia dla pyłu zawieszonego PM10.
Ponadto prowadzone były pomiary pyłu PM2,5. Dyrektywa 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza
i czystszego powietrza dla Europy (dyrektywa CAFE) ustanowiła poziom docelowy i poziom dopuszczalny
3
dla PM2,5 – 25,0 µg/m . Wartość średnia roczna na stacji przy ul. Warszawskiej wynosiła w 2010 roku 27,7
3
µg/m . W porównaniu do roku 2009 nastąpił wzrost rocznego średniego stężenia zarówno dla pyłu PM10 jak
i dla PM2,5. Pozostałe monitorowane zanieczyszczenia były w mniejszych stężeniach.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna prowadziła monitoring na czterech stacjach pomiarowych.
Na stacji zlokalizowanej przy ul. Ujejskiego 75 odnotowano przekroczenia dla bezno(a)pirenu oraz dla
arsenu. Pozostałe zanieczyszczenia nie przekroczyły dopuszczalnych norm ale w porównaniu do roku 2009
odnotowano niewielki wzrost ich stężenia w powietrzu.
Na stacji pomiarowej przy ul. Wincentego Pola 19 również odnotowano przekroczenia dla benzo(a)pirenu. W
porównaniu do roku wcześniejszego stężenie tego zanieczyszczenia wzrosło.
W Bydgoszczy podwyższone stężenia zarejestrowano w punktach zlokalizowanych w otoczeniu domów
jednorodzinnych, gdzie dominuje zwarta zabudowa mieszkaniowa, a największy wpływ na stężenia ma
emisja niska. Rejon Śródmieścia na tle innych dzielnic mieszkaniowych miasta Bydgoszczy wykazuje
podwyższone stężenia zanieczyszczeń, z uwagi na słabe warunki przewietrzania, zwartą zabudowę
mieszkaniową oraz intensywny ruch pojazdów.
Wśród czterech największych miast województwa kujawsko-pomorskiego, najwyższe stężenie NO2 z
pomiarów pasywnych uzyskano dla miasta Bydgoszczy. Analizując wyniki pomiarów z wielolecia można
zauważyć, że jakość powietrza na terenie Bydgoszczy nie uległa poprawie, a wyniki stężeń pozostają na
podobnym poziomie. W stosunku do 2008 roku stężenie dwutlenku azotu wzrosło o 11,8%.
6.8.3. Ocena jakości powietrza
W ocenie rocznej za rok 2010 uwzględniono nowy podział kraju na strefy, określony w założeniach do
projektu oraz w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych
ustaw, z dnia 11 stycznia 2011 roku.
Zgodnie z tą zasadą w województwie kujawsko–pomorskim wydzielono 4 strefy:
 aglomerację bydgoską,
 miasto Toruń,
 miasto Włocławek
 strefę kujawsko–pomorską.
Podstawą klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza są wartości poziomów: dopuszczalnego,
dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji (PM2.5), docelowego i celu długoterminowego:
 poziom dopuszczalny - jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym terminie i
który po tym terminie nie powinien być przekraczany; poziom dopuszczalny jest standardem jakości
powietrza,
 poziom docelowy - jest to poziom substancji, który ma być osiągnięty w określonym czasie za
pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych; poziom ten określa
się w celu zapobiegania lub ograniczania szkodliwego wpływu danej substancji na zdrowie ludzi lub
środowisko jako całość,
46
 poziom celu długoterminowego - jest to poziom substancji, poniżej którego, zgodnie ze stanem
współczesnej wiedzy, bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi lub środowisko jako całość jest
mało prawdopodobny; poziom ten ma być osiągnięty w długim okresie czasu, z wyjątkiem sytuacji,
gdy nie może być osiągnięty za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i
technologicznych,
 margines tolerancji – oznacza procentowo określoną część poziomu dopuszczalnego, o którą
poziom ten może zostać przekroczony, zgodnie z warunkami ustanowionymi w Dyrektywie
2008/50/WE.
Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie na terenie strefy (dla kryteriów: poziom
dopuszczalny i poziom docelowy) jest zaliczenie strefy do jednej z poniżej wymienionych klas:
 klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych
albo poziomów docelowych,
 klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają
poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji,
 klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, powiększone o
margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy
dopuszczalne, albo przekraczają poziomy docelowe.
W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas:
 klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego,
 klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego.
Dla stref, w których został przekroczony poziom dopuszczalny, powiększony o margines tolerancji albo
poziom docelowy, sejmik województwa określa w drodze uchwały program ochrony powietrza (POP).
Natomiast dla stref, w których poziom substancji w powietrzu mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym
a poziomem dopuszczalnym, powiększonym o margines tolerancji, marszałek województwa określa
przyczyny przekroczenia poziomów dopuszczalnych i informuje ministra właściwego do spraw środowiska o
działaniach podejmowanych w celu zmniejszenia emisji tych substancji. W przypadku wystąpienia na
obszarze województwa stref, w których odnotowano przekroczenie poziomu celu długoterminowego,
osiągnięcie poziomów celu długoterminowego jest jednym z celów wojewódzkich programów ochrony
środowiska.
Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę zdrowia ludzi wszystkie 4 strefy w województwie
znalazły się w klasie C, w tym również strefa aglomeracja bydgoska. Skutkuje to koniecznością
sporządzenia programów ochrony powietrza. Uchwałą nr XVI/302/11 Sejmiku Województwa KujawskoPomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku zostały określone programy ochrony powietrza dla 15 stref
województwa kujawsko-pomorskiego w tym również dla aglomeracji bydgoskiej, pod względem przekroczeń
docelowych benzo(a)pirenu.
O zaliczeniu strefy aglomeracji bydgoskiej do niekorzystnej klasy C w 2010 roku zadecydowały: pył
zawieszony PM10 i benzo(a)piren, w punktach pomiarowych przy ul. Wincentego Pola i Placu Poznańskim
oraz arsen w punkcie pomiarowym przy ul. Ujejskiego.
Tabela 21 Wynikowe klasy strefy aglomeracja bydgoska dla poszczególnych zanieczyszczeń,
uzyskane w ocenie rocznej za rok 2010 dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu
ochrony zdrowia ludzi
Strefa
Aglomeracja
bydgoska
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej strefy
Kryterium – poziom dopuszczalny
SO2
NO2
PM10
PM2,5
Pb
C6H6
CO
A
A
As
Aglomeracja
bydgoska
C
C
B
A
Kryterium – poziom docelowy
Benzo(a)piren
Cd
C
A
A
A
Ni
O3
A
A
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Raportu o stanie środowiska w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 roku” WIOŚ
Bydgoszcz.
W aglomeracji bydgoskiej poziomy celu długoterminowego dla ozonu nie zostały przekroczone w przypadku
ochrony zdrowia (klasa D1). Klasyfikacji stref ze względu na ochronę roślin nie przeprowadzono dla
aglomeracji bydgoskiej. Jedyną strefą, która podlega tej klasyfikacji jest strefa kujawsko-pomorska.
47
W związku z klasyfikacją strefy bydgoskiej w klasie C zachodzi konieczność opracowania programów
ochrony powietrza. W tabeli poniżej przedstawiono podstawę do zakwalifikowania strefy do opracowania
programu ochrony powietrza oraz obszar, w którym odnotowano przekroczenia.
Tabela 22 Podstawa do zakwalifikowania strefy do opracowania programu ochrony powietrza
Podstawa zakwalifikowania do POP
Obszar przekroczeń
Liczba
Strefa
Czas
Obszar
Poziom
Substancja
Nazwa
mieszkańców
2
uśrednienia
[km ]
[tys]
Szwederowo,
docelowy
arsen
rok
Wzgórze
2,1
43,0
Wolności
Bydgoszcz docelowy
benzo(a)piren
rok
176,0
358,0
Aglomeracja
całe miasto
bydgoska
Śródmieście
pył
ze Starym
dopuszczalny
zawieszony
24h
Miastem,
2,4
40,0
PM10
Okole,
Wilczak
Źródło: Opracowanie własne na podstawie „Raportu o stanie środowiska w województwie kujawsko-pomorskim w 2010 roku” WIOŚ
Bydgoszcz.
Według najnowszych danych z WIOŚ w ocenie rocznej za 2011 rok pod kątem spełnienia kryteriów
ustanowionych w celu ochrony zdrowia uwzględniono: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla,
benzen, ozon, pył PM10, ołów w PM10, arsen w PM10, kadm w PM10, nikiel w PM10, benzo(a)piren w pyle
PM10, pył PM2,5.
Według klasyfikacji dokonanej ze względu na ochronę zdrowia ludzi aglomeracja bydgoska została zaliczona
do niekorzystnej klasy C ze względu na pył zawieszony PM10 (ul. Warszawska, Plac Poznański) i
bezno(a)piren (Plac Poznański).
W aglomeracji bydgoskiej poziomy celu długoterminowego dla ozonu zostały przekroczone w przypadku
ochrony zdrowia (klasa D2). O zaliczeniu strefy do niekorzystnej klasy D2 zdecydowało maksymalne
stężenie 8-godzinne ozonu na stacji przy ul. Warszawskiej. Klasyfikacji stref ze względu na ochronę roślin
nie przeprowadzono dla aglomeracji bydgoskiej. Jedyną strefą, która podlega tej klasyfikacji jest strefa
kujawsko-pomorska.
6.8.4. Odnawialne źródła energii
W Polsce udział produkcji energii odnawialnej w produkcji energii ogółem w 2010 roku wynosił 10,22% i był
wyższy o 1,7% niż rok wcześniej. Według danych GUS w 2010 roku w Polsce wyprodukowano
5
6 870 tys toe energii odnawialnej, z czego najwięcej pochodziło z biomasy (85,3%) i energii wodnej (3,6%).
Najważniejszym i najbardziej aktualnym dokumentem dla energetyki w Unii Europejskiej jest Dyrektywa
Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania
energii ze źródeł odnawialnych, która nakłada na Polskę obowiązek uzyskania 15% udziału energii z OZE w
bilansie zużycia energii finalnej w 2020 r.
Potencjał zasobów energii wiatrowej
Województwo kujawsko-pomorskie posiada bardzo dobre zasoby energii wiatru i znajduje się w znacznej
części w II strefie, tzn. o warunkach korzystnych, charakteryzujących się średnioroczną prędkością wiatru 46 m/s. Jedynie północno-zachodnia część województwa niewielkim fragmentem znajduje się w III strefie, tzn.
o warunkach dość korzystnych, charakteryzujących się średnioroczną prędkością wiatru 3-4 m/s. Ogólnie
przyjmuje się, że strefy I-III charakteryzują się korzystnymi warunkami dla rozwoju energetyki wiatrowej.
Mimo, że na terenie Bydgoszczy występują korzystne warunki meteorologiczne dla rozwoju tego rodzaju
energetyki obecnie nie planuje się tego typu przedsięwzięć.
Potencjał zasobów energii wodnej
Na terenie miasta Bydgoszczy funkcjonują 6 małych elektrowni wodnych. Małe elektrownie wodne są
elektrowniami przepływowymi o zainstalowanej mocy mniejszej niż 5 MW. Instaluje się je przy stopniach
5
toe – tona oleju ekwiwalentnego (umownego) – stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary energii.
Oznacza ilość energii, jaka może zostać wyprodukowana ze spalenia jednej metrycznej tony ropy naftowej. Jedna tona
oleju umownego równa jest 41,868 GJ lub 11,63 MWh.
48
wodnych (jazach), gdzie wykorzystują przepływ rzeczny, przy niewielkim spadzie. Pracują one generalnie w
systemie ciągłym. W tabeli poniżej przedstawiono ich zestawienie.
Tabela 23 Rodzaje elektrowni wodnych na terenie miasta Bydgoszczy
Rodzaj elektrowni
Ilość instalacji
Elektrownia wodna przepływowa do 0,3 MW
Elektrownia wodna przepływowa do 1 MW
Elektrownia wodna przepływowa do 5 MW
3
2
1
Moc instalacji
[MW]
0,275
1,744
4,000
Źródło: Urząd Regulacji Energetyki
Potencjał zasobów energii słonecznej
Miasto Bydgoszcz plasuje się na czołowym miejscu w województwie pod względem ilości zamontowanych
kolektorów słonecznych. Zainstalowane kolektory słoneczne wykorzystywane są głównie do podgrzewania
wody w budynkach zabudowy jednorodzinnej, wielorodzinnej, w obiektach lecznictwa szpitalnego.
Przykładem takich rozwiązań są zamontowane kolektory słoneczne do wstępnego podgrzewania wody w
Kujawsko-Pomorskim Centrum Pulmonologii w Bydgoszczy. Kolektory słoneczne zamontowane są także na
dwóch statkach pasażerskich o napędzie mechanicznym. Statki wykorzystywane są do przewozu pasażerów
po rzece Brdzie. W tabeli poniżej przedstawiono udział powierzchni kolektorów słonecznych zainstalowanych
na terenie miasta Bydgoszczy.
Tabela 24 Kolektory słoneczne na terenie miasta Bydgoszczy
Powierzchnia kolektora
Uzyskana energia
Jednostka
2
administracyjna
m
kWh/m2/rok
GJ/rok
Miasto Bydgoszcz
115,40
57 700,00
207,72
Źródło: „Zasoby i możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w województwie kujawsko-pomorskim”
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela dopłat na częściową spłatę kredytów
bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych w budynkach mieszkalnych. Oferta
skierowana jest do osób fizycznych i wspólnot mieszkaniowych.
Potencjał zasobów energii geotermalnej
Wykorzystanie wód geotermalnych na terenie miasta Bydgoszczy obecnie jest niemożliwe i nieopłacalne.
Niezależnie od występowania naturalnych basenów sedymentacyjnych wypełnionych gorącymi wodami
podziemnymi coraz powszechniej stosowane są pompy ciepła.
Do Urzędu Miasta w Bydgoszczy w latach 2010-2011 wpłynęło 14 zgłoszeń projektów robót geologicznych
wykonywanych w celu wykorzystania ciepła ziemi.
Tabela 25 Liczba zgłoszeń projektów robót geologicznych wykonywanych w celu wykorzystania
ciepła ziemi
Ilość zgłoszeń po
Rok
Ilość zgłoszeń
Ilość wydanych sprzeciwów
sprzeciwie
)
2010
6
1
6*
)
2011
8
1
8*
*) po usunięciu przeszkód poprawieniu projektu prac (robót) geologicznych
Źródło: Urząd Miasta w Bydgoszczy.
Potencjał zasobów energii z biomasy i biogazu
Na terenie Bydgoszczy funkcjonuje jedna instalacja w Elektrociepłowni Bydgoszcz II, w której wykorzystuje
6
się współspalanie paliw kopalnych z biomasą przy udziale energetycznym: 85% węgla i 15% biomasy.
Instalacja do poboru gazu składowiskowego wraz z instalacją do przetwarzania gazu w energię elektryczną
funkcjonuje w Międzygminnym Kompleksie Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura Sp. z o.o. Powstający w
bioenergetycznym kopcu recyrkulacyjnym BIO-EN-ER biogaz ujmowany jest w system odprowadzania gazu
składowiskowego i przetwarzany na energię elektryczną w agregacie prądotwórczym o mocy 1 MW.
Natomiast biogaz z oczyszczalni ścieków był wykorzystywany przez oczyszczalnię ścieków Fordon i
Kapuściska.
6.9. Gospodarka odpadami
W województwie kujawsko-pomorskim obowiązuje Plan gospodarki odpadami województwa kujawsko6 Dane z PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Zespół Elektrociepłowni Bydgoszcz, pismo nr
TES2-0316-03/12 z dn. 12.04.2012
49
pomorskiego na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018”, który został przyjęty uchwałą nr
XVI/299/11 Sejmiku Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku wraz z Programem
7
ochrony środowiska. Zgodnie ze zmianą przepisów aktualizacja wojewódzkiego planu gospodarki odpadami
powinna nastąpić do dnia 30 czerwca 2012 r.
6.9.1. Odpady komunalne
Zgodnie z Krajowym planem gospodarki odpadami 2014 w strumieniu odpadów komunalnych wyróżnia się
odpady kuchenne ulegające biodegradacji, odpady zielone (odpady z pielęgnacji i utrzymania zieleni
miejskiej i ogródków przydomowych tj., trawa, gałęzie, liście itp.), papier i tekturę, tworzywa sztuczne, szkło,
metale, odzież, tekstylia, odpady niebezpieczne oraz odpady wytwarzane nieregularnie tj.: odpady
wielkogabarytowe. Ponadto w strumieniu odpadów komunalnych znajduje się również: zużyty sprzęt
elektryczny i elektroniczny oraz odpady remontowo – budowlane.
Według danych Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta Bydgoszczy na
terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku odebrano 129 418,30 Mg odpadów komunalnych. Natomiast w 2011
roku odebrano 133 272,61 Mg odpadów, czyli o prawie 3% więcej niż w 2010 roku.
3
Statystyczny jeden mieszkaniec Bydgoszczy wytwarza 1,89 m odpadów komunalnych rocznie, a masa
wytworzonych odpadów wynosi 357 kg na mieszkańca.
Zawartość odpadów ulegających biodegradacji w strumieniu odpadów komunalnych zbieranych na terenie
Bydgoszczy wynosi 40,86%.
Odebrane odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z terenu Bydgoszczy w pierwszej kolejności
kierowane są do jednej z czterech funkcjonujących sortowni odpadów komunalnych:
1) Międzygminny Kompleks Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych ProNatura Sp. z o.o.
Ul. Prądocińska 28, 85-893 Bydgoszcz;
2) REMONDIS Bydgoszcz Sp. z o.o.
Ul. Inwalidów 45, 85-749 Bydgoszcz;
3) Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych CORIMP Sp. z o.o.
Ul. Wojska Polskiego 65, 85-825 Bydgoszcz;
4) Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „TARO” Sp. z o.o.
Ul. Wiejska 3, 86-065 Lisi Ogon.
Miasto Bydgoszcz dysponuje Kompleksem Unieszkodliwiania Odpadów (KUO), w którego skład wchodzi
zespół instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów, są to:
 sortownia odpadów zmieszanych,
 składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne (tzw. składowisko balastu) – znajduje się
ok. 4,5 km w południowej części granic administracyjnych miasta Bydgoszczy, bezpośrednio przy
obwodnicy drogi nr 10. Powierzchnia całkowita składowiska wynosi 5 ha, obecnie wykorzystywane
jest 2,5 ha. Pojemność geometryczna wynosi 585 000 Mg, a nagromadzenie odpadów na koniec
2011 roku wynosiło 380 720,58 Mg,
 kopiec bioenergetyczny (tzw. kopiec Bio-En-Er) – na koniec 2011 roku zapełnienie kopca wynosiło
około 74%, odpady unieszkodliwiane są w okresie kilkuletniej fermentacji metanowej, eksploatacja
kopca polega na warstwowym unieszkodliwianiu odpadów z jednoczesnym ich zagęszczaniem i
zraszaniem, odgazowaniem, wykonaniem warstw izolacyjnych zewnętrznych z materiału
nieprzepuszczalnego oraz rozebraniem kopca po zakończeniu eksploatacji. Powstający w kopcu
biogaz jest ujmowany w system odprowadzania gazu składowiskowego i przetwarzany na energię
elektryczną w agregacie prądotwórczym o mocy 1 MW,
 składowisko odpadów niebezpiecznych (tzw. mogilnik) – składa się z bunkra podzielonego na
3
10 komór, nominalna pojemność mogilnika wynosi 18 630 m , pojemność eksploatacyjna –
3
21 420 m . Od 2004 roku nie przyjęto odpadów do składowania, a stan nagromadzenia odpadów
wynosi 6 141,970 Mg.
Od 2008 roku kompleks zarządzany jest przez Międzygminny Kompleks Unieszkodliwiania Odpadów
Komunalnych ProNatura Sp. z o.o.
W kwietniu 2011 roku spółka REMONDIS Bydgoszcz Sp. z o.o. również oddała do użytku instalację do
biologicznego przetwarzania odpadów ulegających biodegradacji o wydajności 35 000 Mg/rok. Instalację
stanowi kompostownia z funkcją stabilizacji odpadów biodegradowalnych wydzielonych mechanicznie
z odpadów zmieszanych oraz funkcją kompostowania odpadów zielonych.
Niesegregowane odpady komunalne odebrane od właścicieli nieruchomości w pierwszej kolejności
poddawane są procesowi segregacji na sortowniach należących do przedsiębiorców odbierających odpady
7
Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2011 r., Nr 152, poz. 897)
50
lub w Kompleksie Unieszkodliwiania Odpadów. W wyniku segregacji wydzielone surowce wtórne
przekazywane są do uprawnionych podmiotów celem dalszego ich zagospodarowania. Pozostałe odpady
poddawane są mechanicznej obróbce. W wyniku tego procesu powstają odpady o różnym stopniu
uziarnienia, charakteryzujące się różnymi właściwościami, tj.:
 minerały (np. piaski i kamienie),
 odpady palne (paliwo alternatywne),
 inne odpady (w tym zmieszane substancje i przedmioty) z mechanicznej obróbki odpadów, które
poddawane są procesom unieszkodliwiania.
W zależności od właściwości odpady tego rodzaju poddawane sa obróbce biologicznej lub są kierowane na
składowisko balastu. Pozostałe odpady poddawane są procesom odzysku.
Odpady papieru, szkła, plastiku i metalu zbierane są w systemie workowym (w zabudowie jednorodzinnej)
oraz pojemnikowym (w zabudowie wielorodzinnej). Po ich doczyszczeniu przekazywane są bezpośrednio
recyklerom lub podmiotom uprawnionym do zbierania tego rodzaju odpadów.
Odpady zielone zbierane są w systemie workowym, głównie w zabudowie jednorodzinnej. Część odpadów
trafia bezpośrednio do przydomowych kompostowników. Przedsiębiorcy uprawnieni do odbierania odpadów
zielonych zagospodarowują je we własnym zakresie lub przekazują uprawnionym podmiotom.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz inne odpady wielkogabarytowe odbierane są przez
uprawnionych przedsiębiorców na zamówienie klienta. Ponadto co roku Urząd Miasta Bydgoszczy
organizuje bezpłatne akcje zbiórki odpadów wielkogabarytowych na terenie osiedli mieszkaniowych i
Rodzinnych Ogródków Działkowych. Następnie odpady wielkogabarytowe są demontowane i poddawane
procesom odzysku lub unieszkodliwiania.
Przeterminowane leki zbierane są do specjalnych pojemników, które ustawione są w aptekach. Następnie
przekazywane są do unieszkodliwienia.
Zużyte baterie zbierane są do specjalnych pojemników na terenie placówek szkolno-wychowawczych oraz w
budynkach Urzędu Miasta Bydgoszczy. Następnie odpady te są poddawane procesom unieszkodliwiania.
W ramach nowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi Międzygminny Kompleks
Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura Sp. z o. o. z siedzibą w Bydgoszczy wybuduje Zakład Termicznego
Przekształcania Odpadów Komunalnych dla Bydgosko – Toruńskiego Obszaru Metropolitalnego. Zakład
zostanie zlokalizowany na działce spółki ProNatura, położonej na terenach poprzemysłowych w Bydgoskim
Parku Przemysłowym. Projekt współfinansowany będzie ze środków unijnych w ramach Programu
Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W ramach inwestycji powstanie:
 Zakład Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych (ZTPOK) o zdolności produkcyjnej 180
000 Mg/rok,
 Kompostownia o wydajności 4 000 Mg/rok,
 Stacja przeładunkowa odpadów w Toruniu o wydajności 60 000 Mg/rok,
 Sieć przesyłowa – wyprowadzenie energii cieplnej i elektrycznej z ZTPOK wraz z całą infrastrukturą
w ilości:
o energia cieplna – 648 000 GJ/rok (180 000 MWh/rok),
o energia elektryczna – 54 000 MWh/rok.
Inwestycja ta zapewni wypełnienie unijnych zobowiązań w zakresie odzysku surowców i redukcji
składowania odpadów na składowiskach oraz pozwoli uniknąć ewentualnych kar za niewywiązanie się z
zobowiązań, wynikających z akcesji Polski do Unii Europejskiej. Zakład Termicznego Przekształcania
Odpadów Komunalnych będzie instalacją nowoczesną, spełniającą kryteria najlepszej dostępnej techniki i
technologii, bezpieczną dla ludzi i środowiska, odzyskującą energię cieplną i elektryczną czyli tzw. zieloną
energię.
6.9.2. Odpady niebezpieczne
Podstawowym źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych jest działalność przemysłowa i usługowa.
Odpady niebezpieczne powstają również w gospodarstwach domowych, służbie zdrowia, szkolnictwie oraz
w dziedzinie obronności.
Odpady zawierające PCB
Polichlorowe bifenyle (PCB) ze względu na swoje właściwości były stosowane jako dodatki do olejów w
transformatorach i kondensatorach, dodatki do farb i lakierów oraz jako środki konserwujące i impregnujące.
Wykorzystywanie PCB dopuszczalne było w użytkowanych urządzeniach lub instalacjach, nie dłużej niż do
dnia 30 czerwca 2010 roku. Posiadacze odpadów zawierających PCB zobowiązani byli natomiast do ich
unieszkodliwienia, w terminie do dnia 31 grudnia 2010 roku.
51
Zgodnie z danymi z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego (WSO) na terenie miasta Bydgoszczy
wytworzono w 2010 roku 5,3540 Mg odpadów zawierających PCB, były to transformatory i kondensatory
zawierające PCB (kod: 16 02 09*).
Oleje odpadowe
Oleje odpadowe powstają w wyniku wymiany zużytych olejów, awarii instalacji i urządzeń oraz w wyniku ich
usuwania m.in. z pojazdów wycofanych z eksploatacji. Powstają one głównie w stacjach obsługi pojazdów,
bazach transportowych i remontowych oraz różnego rodzaju urządzeniach pracujących w przemyśle.
Zazwyczaj są to zużyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe, a także oleje smarowe, oleje do
turbin oraz oleje hydrauliczne.
Zgodnie z danymi z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie miasta Bydgoszczy wytworzono w
2010 roku 304,3940 Mg olejów odpadowych.
Według danych z WSO za 2010 rok na terenie miasta Bydgoszczy zagospodarowano w instalacjach
23,6580 Mg olejów odpadowych. Procesom odzysku poddano 0,6270 Mg olejów odpadowych, głównie w
procesie R1 – wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii. Natomiast procesom
unieszkodliwiania poddano 23,0310 Mg olejów odpadowych, głównie w procesie D10 - termiczne
przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie.
Odpady medyczne i weterynaryjne
Odpady medyczne to odpady powstające w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych oraz
prowadzeniem badań i doświadczeń w zakresie medycyny.
Odpady weterynaryjne to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem
usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach.
Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku
wytworzono 1 111,5397 Mg odpadów medycznych i 28,2803 Mg odpadów weterynaryjnych, łącznie
wytworzono 1 139,82 Mg odpadów medycznych i weterynaryjnych.
Według danych z WSO na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 poddano unieszkodliwieniu 1 106,3610 Mg
odpady medyczne, w procesie D10 - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach
zlokalizowanych na lądzie. Natomiast odpadów weterynaryjnych poddano unieszkodliwieniu w ilości 19,516
Mg, w procesie D10 - termiczne przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych
na lądzie. W sumie na terenie miasta Bydgoszczy unieszkodliwiono 1 125,877 Mg odpadów medycznych i
weterynaryjnych.
Zużyte baterie i akumulatory
Stosowane są głównie w środkach transportu, do awaryjnego lub energetycznego zasilania awaryjnego, w
latarkach, sprzęcie pomiarowym, w telefonach i komputerach przenośnych, elektronarzędziach
bezprzewodowych, sprzęcie gospodarstwa domowego.
Według danych z WSO w 2010 roku na terenie miasta Bydgoszczy wytworzono 79,4538 Mg zużytych baterii
i akumulatorów.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny
Odpady te ze względu na swoją specyfikę są odpadami uciążliwymi dla środowiska. Sprzęt elektryczny i
elektroniczny może zawierać takie niebezpieczne składniki jak: PCB (polichlorowane bifenyle), baterie,
części składowe zawierające rtęć, azbest, HC (węglowodory), HCFC (wodorochlorofluoro-węglowodory),
HFC (chlorofluorowęglowodory) i inne. Tego typu odpady powstają w gospodarstwach domowych, obiektach
infrastruktury i przemyśle.
Na terenie miasta Bydgoszczy, według danych z WSO, w 2010 roku wytworzono ogółem 245,0501 Mg
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Na terenie miasta Bydgoszczy odzyskowi poddano 399,9330 Mg zużytego sprzętu elektrycznego i
elektronicznego, głównie w procesie R15 - przetwarzanie odpadów, w celu ich przygotowania do odzysku, w
tym do recyklingu.
Pojazdy wycofane z eksploatacji
Pojazdy mechaniczne wycofane z eksploatacji ze względu na zawartość substancji niebezpiecznych (np.
oleje, odpady paliw ciekłych, filtry olejowe, płyny hydrauliczne i hamulcowe) są odpadami poużytkowymi
klasyfikowanymi jako odpady niebezpieczne i stanowią istotne zagrożenie dla środowiska.
Na terenie miasta Bydgoszczy wytworzono 196 487,091 Mg odpadów w postaci zużytych lub nienadających
się do użytkowania pojazdów oraz odpadów z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów.
Na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku odzyskowi poddano 2 622,255 Mg odpadów w postaci zużytych
lub nienadających się do użytkowania pojazdów oraz odpadów z demontażu, przeglądu i konserwacji
pojazdów, natomiast unieszkodliwieniu poddano 47,734 Mg tych odpadów.
52
Odpady zawierające azbest
Azbest wykorzystywany był do produkcji około 3 000 wyrobów przemysłowych w różnych dziedzinach
gospodarki, przede wszystkim w budownictwie, energetyce, transporcie i przemyśle chemicznym.
Wykorzystywany był do produkcji: płyt azbestowo-cementowych falistych i płaskich, rur azbestowocementowych, mas azbestowych natryskowych, materiałów i wykładzin zawierających azbest, płyt
azbestowokauczukowych oraz wyrobów tekstylnych (tj. rękawice, odzież ochronna), sznurów i sznurków.
Według danych z WSO na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku zostało wytworzonych 42,1180 Mg
odpadów zawierających azbest.
Przeterminowane środki ochrony roślin
Przeterminowane środki ochrony roślin to głównie przeterminowane, zanieczyszczone i niezdatne do użycia
środki ochrony roślin i preparatów owadobójczych, jak również opakowania po nich. Źródłem ich
powstawania jest przede wszystkim rolnictwo, sadownictwo, ogrodnictwo i w mniejszym stopniu
gospodarstwa domowe.
Według danych z WSO w 2010 roku na terenie miasta Bydgoszczy wytworzono 0,07 Mg przeterminowanych
środków ochrony roślin (07 04 81 – przeterminowane środki ochrony roślin inne niż wymienione w 07 04 80).
6.9.3. Pozostałe odpady
Zużyte opony
Źródłem powstawania zużytych opon (kod 16 01 03) jest przede wszystkim bieżąca eksploatacja pojazdów
mechanicznych, jak również samochody wycofane z eksploatacji. Zużyte opony zbierane są w punktach
serwisowych ogumienia (podstawowe źródło zużytych opon), punktach wulkanizacyjnych, firmach
eksploatujących pojazdy, zakładach demontażu pojazdów oraz przez gminy i osoby fizyczne. Ilość
zbieranych zużytych opon zależy od pory roku, najwięcej opon pozyskuje się w okresie wymian jesiennozimowej i wiosennej.
Według danych z WSO na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku wytworzono 647,014 Mg zużytych opon.
Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej
Odpady te powstają w budownictwie mieszkaniowym i przemysłowym oraz w kolejnictwie i drogownictwie
zarówno na etapie budowy, rozbudowy, modernizacji jak i prac rozbiórkowych.
Grupa 17 katalogu odpadów – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz
infrastruktury drogowej - jest podstawową grupą, w której występują odpady budowlane niewchodzące w
skład strumienia odpadów komunalnych. Odpady te wytwarzane są najczęściej przez wyspecjalizowane
firmy budowlane, na których ciąży obowiązek ich odzysku i unieszkodliwiania, (jeśli umowa o świadczenie
usług nie stanowi inaczej). Odpady te występują w zmiennych ilościach, wynikających z prowadzonych robot
budowlanych, remontowych i rozbiórkowych na danym terenie. Większe ilości tych odpadów pojawiają się w
okresach przebudowy miast, budowy dróg, wyburzeń dla potrzeb nowych tras komunikacyjnych, po klęskach
żywiołowych.
Według danych z WSO na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku zostało wytworzonych 225 216,1427 Mg
odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej.
Na terenie miasta Bydgoszczy odzyskowi poddano 82 610,671 Mg odpadów z budowy, remontów i
demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, z czego 13,6% została poddana odzyskowi
poza instalacją. Natomiast unieszkodliwiono 7 941,866 Mg tych odpadów.
Komunalne osady ściekowe
Komunalne osady ściekowe to pochodzące z oczyszczalni ścieków osady z komór fermentacyjnych oraz
innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym
do składu ścieków komunalnych.
Komunalne osady ściekowe powstają w oczyszczalniach ścieków w procesie oczyszczania ścieków
komunalnych. Odpady te klasyfikowane są w grupie 19 jako odpady o kodzie 19 08 05 – ustabilizowane
komunalne osady ściekowe. Na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku funkcjonowały cztery oczyszczalnie
ścieków.
Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku
wytworzono 22 180,655 Mg komunalnych osadów ściekowych.
Na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku unieszkodliwiono 1 319,58 Mg komunalnych osadów
ściekowych. Osady zagospodarowano w procesach D8 - obróbka biologiczna niewymieniona w innym
punkcie niniejszego załącznika, w wyniku której powstają odpady, unieszkodliwiane za pomocą
któregokolwiek z procesów wymienionych w punktach od D1 do D12 (np. fermentacja) oraz D10 - termiczne
przekształcanie odpadów w instalacjach lub urządzeniach zlokalizowanych na lądzie.
53
Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne
Do odpadów ulegających biodegradacji inne niż komunalne zalicza się 65 rodzajów odpadów
zakwalifikowanych ze względu na źródło pochodzenia m.in. do następujących grup:
 grupy 02 – odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa,
łowiectwa oraz przetwórstwa żywności (30 rodzajów odpadów z podgrup: 02 01, 02 02, 02 03, 02
04, 02 05, 02 06, 02 07),
 grupy 03 – odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i
tektury (10 rodzajów odpadów z podgrup: 03 01 i 03 03),
 grupy 19 – odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni
ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (13 rodzajów odpadów z
podgrup: 19 06, 19 08, 19 09 i 19 12)
Według danych z WSO w 2010 roku na terenie miasta Bydgoszczy wytworzono 549 954,6750 Mg odpadów
innych niż komunalne ulegających biodegradacji.
Na terenie miasta Bydgoszczy zagospodarowano 141 600,504 Mg odpadów ulegających biodegradacji
innych niż komunalne. Procesom odzysku poddano 36,2% (tj. 51 206,6 Mg) tych odpadów, z czego 41,4%
zostało poddana odzyskowi poza instalacjami. Większość z tych odpadów została poddana procesom
unieszkodliwiania - 63,8% (tj. 90 393,904 Mg) odpadów.
Odpady opakowaniowe
Odpady opakowaniowe powstają w gospodarstwach domowych oraz w zakładach produkcyjnych,
jednostkach handlowych, miejscach użyteczności publicznej i w różnych gałęziach przemysłu.
Selektywna zbiórka opakowań ze szkła, tworzyw sztucznych czy papieru może być oparta o systemem
pojemników do segregacji odpadów, system workowy przy zbieraniu odpadów opakowaniowych „u źródła”
oraz stacje segregacji odpadów. Odpady opakowaniowe klasyfikowane są w grupie 15.
Według danych z Wojewódzkiego Systemu Odpadowego na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku zostało
wytworzonych 20 335,5333 Mg odpadów opakowaniowych.
Na terenie miasta zagospodarowano łącznie 43 373,128 Mg odpadów opakowaniowych, z czego 96,7%
została poddana procesom odzysku.
Odpady z wybranych gałęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy
Na terenie miasta Bydgoszczy w 2010 roku wytworzono 250 333,286 Mg odpadów z wybranych gałęzi
gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy. Najwięcej wytworzono odpadów z procesów
termicznych – 150 785,54 Mg, odpadów z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów
przemysłu chemii organicznej - 78 620,1114 Mg, oraz odpadów z produkcji, przygotowania, obrotu i
stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej - 61 907,8216 Mg.
6.10. Klimat akustyczny i pola elektromagnetyczne
6.10.1. Klimat akustyczny
Klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu dźwięku A (LAeq), wyrażonego
w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji czasu. Wymagane standardy dotyczące
klimatu akustycznego określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826).
Badania poziomu dźwięku, prowadzone według ujednoliconych zasad i metod, stanowią skuteczny system
kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas. Dynamiczny w ostatnich latach rozwój motoryzacji ma
decydujący wpływ na klimat akustyczny środowiska, gdyż jest przyczyną wzrostu natężenia przewozów
towarowych i osobowych w ruchu lokalnym oraz tranzytowym, powodując często pogorszenie stanu
środowiska w rejonie swojego oddziaływania. Natomiast hałas kolejowy i lotniczy, posiada znaczenie
marginalne i jedynie lokalne oddziaływanie. Hałas przemysłowy nie stanowi wielkiej uciążliwości ze względu
na jego lokalny charakter.
W 2008 roku została sporządzona mapa akustyczna Bydgoszczy, która stanowiła merytoryczną podstawę do
opracowania Programu ochrony środowiska przed hałasem. Program ochrony środowiska przed hałasem
dla Miasta Bydgoszczy został przyjęty uchwałą nr LXXVI/1138/10 Rady Miasta Bydgoszczy 13 października
2010 roku. Głównym celem programu ochrony środowiska przed hałasem jest dostosowanie poziomu hałasu
do dopuszczalnego na terenach, na których nastąpiły przekroczenia obowiązujących norm. Obecnie trwają
pracę nad nową mapą akustyczną miasta ze stanem na 2011 rok. W związku z tym aktualizacji podlegać
będzie również Program ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Bydgoszczy.
Hałas komunikacyjny
Z danych GUS wynika, że od lat systematycznie rośnie liczba zarejestrowanych pojazdów. W 2010 roku w
Bydgoszczy było zarejestrowanych 212 011 pojazdów, w porównaniu do roku wcześniejszego liczba ta
54
wzrosła o 3%. Samochodów ciężarowych w 2010 roku było o 5,4% więcej niż w roku 2009, a samochodów
osobowych było więcej o 2,7%. Przez miasto przebiegają ważne drogi krajowe, jak również liczne drogi
wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Od 2012 roku na terenie Bydgoszczy będzie prowadzony stały monitoring hałasu. W 10 wybranych punktach
na terenie miasta zostaną zainstalowane stacje całorocznego pomiaru hałasu (L eq). Uzyskane dane z
pomiarów zostaną udostępnione na portalu internetowym mapy akustycznej.
W 2010 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wykonał całodobowe pomiary w Bydgoszczy przy
ulicach: Grunwaldzkiej, Szubińskiej, Wyszyńskiego i Ludwikowo. Badania wykonano w miejscach, gdzie
szlaki komunikacyjne przebiegają w niewielkiej odległości od zabudowy mieszkaniowej, na obszarach
zlokalizowanych przy drogach o znacznym natężeniu ruchu pojazdów. Równolegle z pomiarami poziomu
hałasu prowadzono rejestrację natężenia ruchu, ze szczególnym uwzględnieniem pojazdów transportu
ciężkiego.
Wartość średniego poziomu dźwięku, w monitorowanych punktach na wysokości 4,0 m n.p.t., wahała się dla
pory dnia od 64,1–70,2 dB, przy natężeniu ruchu pojazdów 1686-2049 poj./h oraz dla nocy od 61,9–69,7 dB,
przy natężeniu ruchu pojazdów 134-201 poj./h. Przeprowadzone pomiary wykazały przekroczenie
dopuszczalnego poziomu hałasu we wszystkich analizowanych punktach. Wskaźnik naruszenia klimatu
akustycznego wahał się od 5,0 do 10,2 dB w porze dziennej oraz od 11,9 do 19,7 dB w porze nocnej.
Najbardziej niekorzystne warunki akustyczne, w ciągu całej doby, zarejestrowano przy ulicy Wyszyńskiego i
Grunwaldzkiej. Prawie 70% pojazdów poruszających się w porze nocnej ulicą Wyszyńskiego stanowią
pojazdy transportu ciężkiego.
Prowadzenie ciągłego, wielodobowego pomiaru hałasu komunikacyjnego przy Placu Poznańskim w
Bydgoszczy jest odpowiedzią na wprowadzenie do polskich przepisów, standardów zawartych w dyrektywie
2002/49/WE Parlamentu Europejskiego – w sprawie oceny i kontroli poziomu hałasu w środowisku,
wymuszających modyfikacje dotychczas obowiązujących reguł oceny parametrów klimatu akustycznego
środowiska, określających wartości dopuszczalne i sposoby ich estymacji.
W 2010 rok, wartość średnia z całego okresu obserwacji, dla pory doby wynosiła 70,1 dB, a dla nocy – 62,3
dB. W okresie styczeń-marzec 2010 roku, obserwowane było nieznaczne obniżenie rejestrowanych wartości
poziomu dźwięku. Najniższy obliczony długookresowy poziom hałasu dla nocy L N wyniósł 58,0 dB dla
stycznia 2010 roku. Niska wartość zarejestrowanych poziomów hałasu w porze nocnej, wpłynęła
bezpośrednio, na niższą wartość długookresowego poziomu dźwięku obliczonego dla pory doby.
Analiza wyników wartości długookresowego średniego poziomu dźwięku L DWN oraz LN uzyskane w oparciu o
pomiary hałasu komunikacyjnego zarejestrowanego w rejonie Placu Poznańskiego w latach 2007-2010,
wskazuje na utrzymujące się na stałym poziomie przekroczenia dopuszczalnego długookresowego
średniego poziomu dźwięku dla pory doby, jak i dla pory nocy.
Z analiz statystycznych wynika, że prawie 49% mieszkańców Bydgoszczy narażonych jest na hałas drogowy
przekraczający ustalone wartości dopuszczalne określone wskaźnikiem L DWN, z czego 26% na przekroczenia
do 5 dB, 20% na przekroczenia od 5 do 10 dB, natomiast 3% na przekroczenia powyżej 10 dB. W
8
odniesieniu do wskaźnika LN następuje wzrost o 1%-2% przy przekroczeniach do 5 dB.
W skali całego miasta, hałas tramwajowy jest mniej uciążliwy niż drogowy. Zasięg oddziaływania to przede
wszystkim budynki znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie torów tramwajowych. Z analiz statystycznych
wynika, że 2,5% mieszkańców Bydgoszczy narażonych jest na hałas tramwajowy przekraczający ustalone
wartości dopuszczalne określone wskaźnikiem LDWN, z czego 0,5 % na przekroczenia od 5 do 10 dB,
natomiast niecałe 2% na przekroczenia powyżej 10 dB. W odniesieniu do wskaźnika L N w przedziale od 5-10
dB następuje wzrost narażonych do 0,85%.
Hałas kolejowy jest najmniej uciążliwym ze wszystkich hałasów komunikacyjnych – niecałe 2% mieszkańców
Bydgoszczy narażonych jest na ponadnormatywny hałas wyrażony wskaźnikiem LDWN oraz 3,5 % wyrażony
wskaźnikiem LN.
Hałas lotniczy, który powstaje w trakcie startów, przelotu i lądowań statków powietrznych. Monitoring hałasu
lotniczego prowadzony do czerwca do listopada przy natężeniu lotów pasażerskich ok. 769 operacji (startów
i lądowań) praktycznie nie wykazał przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Jedynie na
terenie osiedla Glinki notowano niewielkie przekroczenia (rzędu 2 dB) dopuszczalnych poziomów hałasu na
pojedynczych budynkach.
8
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla Miasta Bydgoszczy”
55
Hałas przemysłowy
Hałas pochodzący z zakładów przemysłowych, urządzeń oraz zakładów handlowych ma zasięg lokalny i
dotyczy w większości przypadków tylko pojedyncze domostwa. Tylko odsetek mieszkańców Bydgoszczy,
narażonych jest na ponadnormatywny hałas pochodzący od źródeł przemysłowych i wynosi 0,2 %.
6.10.2. Pola elektromagnetyczne
Zanieczyszczenie środowiska promieniowaniem elektromagnetycznym (PEM) od lat wzbudza obawy
społeczeństwa. Działanie PEM na człowieka jest nieszkodliwe, dopóki jego skutki mieszczą się w granicach
wyznaczonych przez zdolności adaptacyjne organizmu. Natomiast może być szkodliwe po przekroczeniu
tych granic.
Źródłem pól elektromagnetycznych są:
 urządzenia i linie energetyczne,
 urządzenia radiokomunikacyjne, radiolokacyjne i radionawigacyjne,
 urządzenia elektryczne pracujące w zakładach pracy i gospodarstwach domowych.
Podstawowe regulacje prawne dotyczące ochrony przed polami elektromagnetycznymi zawiera ustawa z
dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Ustawa ta definiuje pola elektromagnetyczne jako
pola elektryczne i magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz, a
ochrona przed nimi polega na utrzymaniu poziomów tych pól poniżej wartości dopuszczalnych lub co
najmniej na tych poziomach, a także zmniejszanie poziomów co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one
dotrzymane.
Począwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu
prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz.
1645), które określa zakres i sposób prowadzenia przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska
badań poziomów pól elektromagnetycznych.
Według danych z opracowania ekofizjograficznego do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta Bydgoszczy na terenie miasta Bydgoszczy znajduje się wiele urządzeń mogących
emitować szkodliwe pola elektromagnetyczne, jednak zasięg ich nie jest duży. Są to:
 424 anten telefonii GSM 900
 373 anten telefonii GSM 1800
 626 anten UMTS
Urządzenia GSM i UMTS mieszczą się na łącznej liczbie 419 masztów. Natomiast według danych ze strony
internetowej bts-gsm.eu na terenie miasta jest 347 masztów.
 541 anten nadawczych radiolinii oraz 541 anten odbiorczych radiolinii, umiejscowionych na łącznie
263 masztach
 14 głównych punktów zasilania (GPZ).
W liczbie 263 masztów radiolinii jest ok. 40 masztów poza granicami miasta Bydgoszczy jednak wymagają
one analizy ze względu na technologiczne powiązanie z siecią transmisji danych w rejonie miasta.
Największe skupiska masztów GSM/UMTS znajdują się .w dzielnicach: Śródmieście, Bartodzieje, Wyżyny i
Fordon. Największe skupiska urządzeń radiolinii znajdują się w rejonie ulic Roztoczańskiej i Izerskiej gdzie
zlokalizowano duży węzeł komunikacyjny.
Na terenie Bydgoszczy głównymi elementami elektroenergetycznej sieci przesyłowej są linie 220 kV
wprowadzone do stacji Jasiniec 220 kV/110 kV zlokalizowanej przy ul. Jasinieckiej oraz sieć napowietrznych
linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia 110 kV wraz ze stacjami 110 kV/15 kV (GPZ Jachcice,
Śródmieście, Błonie, Osowa Góra, Bydgoszcz Północ, Rupienica, Bydgoszcz Wschód, Romet, Bydgoszcz
Południe, Fordon, Kauczuk, EC II, Zachem, Zachem II oraz projektowane Czyżkówko, Glinki, Fordon ATR,
Fordon 2, Fordon 3).
Z badań prowadzonych przez WIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, w latach 2006-2010
wynika, że w żadnym paśmie częstotliwości na obszarze miasta, w skład którego wchodzą tereny
przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową i miejsca dostępne dla ludności, nie stwierdzono przekroczeń
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
W 2010 roku na terenie Bydgoszczy monitoring promieniowania elektromagnetycznego w otoczeniu stacji
bazowych telefonii komórkowej prowadzono na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w
następujących punktach:
 ul. Grzymały Siedleckiego 11
 ul. Mickiewicza 2
56








ul. Altanowa 4
ul. Kanałowa 6, Kościół
ul. Koronowska 96
ul. Leśna 11-19
ul. Przemysłowa 8
ul. Sandomierska 35
ul. Wyzwolenia 122
ul. ks. Schulza 5
Na podstawie przeprowadzonych pomiarów prowadzonych na terenie Bydgoszczy w 2010 roku nie
stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm na żadnym ze stanowisk pomiarowych.
6.11. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji Programu
Z przeprowadzonej analizy stanu środowiska naturalnego na terenie miasta Bydgoszczy, dzięki której
możliwe było określenie głównych problemów ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu wyraźnie wskazuje, że w przypadku braku realizacji Programu opisany powyżej
stan środowiska nie będzie ulegał poprawie.
Wszelkie działania zaproponowane do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska dla miasta
Bydgoszczy z założenia mają na celu poprawę stanu środowiska na terenie całego miasta i tym samym
będą pozytywnie wpływać na zdrowie mieszkańców.
W związku z rozwojem gospodarczym, infrastruktury i zabudowy na terenie miasta, odstąpienie od realizacji
zapisów w Programie ochrony środowiska uniemożliwi dotrzymanie obecnych standardów środowiska w
perspektywie średnio- i dłogookresowej.
W przypadku braku realizacji zaproponowanych działań w ramach Programu ochrony środowiska negatywne
skutki będą występować w odniesieniu do każdego z opisanych komponentów środowiska, a w
szczególności odbije się to na jakości powietrza, wód podziemnych i powierzchniowych oraz powierzchni
ziemi. Zagrożone zostaną również obszary cenne przyrodniczo. Negatywne skutki będą odczuwalne dla
mieszkańców poprzez zwiększający się nadmierny hałas i niewłaściwą gospodarkę odpadami. Wszystkie te
negatywne skutki spowodują pogorszenie standardu życia oraz zdrowia mieszkańców Bydgoszczy.
W przypadku, gdy Program ochrony środowiska nie zostanie wdrożony, negatywne trendy będą się
pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. Utrudni to również realizację założonego celu jakim jest
zrównoważony rozwój miasta. W związku z powyższym realizacja Programu ochrony środowiska dla miasta
Bydgoszczy wydaje się być konieczna.
7. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu
W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze problemy ochrony środowiska występujące na terenie
miasta Bydgoszczy, które zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska opisanej w
poprzednim rozdziale.
W zakresie ochrony przyrody:
 brak opracowanych planów zadań ochronnych oraz planów ochrony dla obszarów Natura 2000,
 narastająca presja na lokalizację zabudowy na obszarach cennych przyrodniczo,
 niska świadomość ekologiczna mieszkańców, wandalizm, zaśmiecanie i nielegalne składowanie
odpadów na terenach prawnie chronionych.
W zakresie utrzymania i pielęgnacji terenów zieleni miejskiej:
Najistotniejsze problemy zieleni krajobrazowej:

neofityzacja flory związana z położeniem na trasach korytarzy ekologicznych i brak kontroli w
zakresie presji neofitów,

zdegradowane tereny poprzemysłowe,

znaczna fragmentacja głównych ciągów ekologicznych,

zdegradowane ekologicznie obszary o znaczeniu węzłowym,

niedostępność znacznej powierzchni zieleni krajobrazowej ze względu na brak oświetlenia.
Podstawowe problemy zieleni urządzonej:
 niewystarczająca ilość zagospodarowanych osiedlowych terenów wypoczynkowo-rekreacyjnych,
 ograniczone możliwości rozbudowy ciągów zieleni w kierunku prostopadłym do zieleni porastającej
skarpy doliny Brdy,
 problemy legislacji i norm – związane z brakiem standaryzacji jakości i wielkości terenów zieleni,
57






ustalaniem własności gruntów, brak instrumentów prawnych w postaci planów zagospodarowania
przestrzennego oraz blokujących nacisk inwestorów na zabudowę terenów przeznaczonych pod
zieleń,
problemy projektowe – związane z brakiem skanalizowania infrastruktury podziemnej, nieoszczędne
gospodarowanie terenami zieleni podczas projektowania zabudowy oraz brak odpowiedniego
nadzoru nad realizowanymi inwestycjami w zakresie wykonania zieleni zgodnie z wydanym
pozwoleniem budowlanym,
problemy zarządzania zielenią – związane z brakiem jednej jednostki organizacyjnej w pełni
odpowiedzialnej za planowanie, pozyskiwanie i inwestowanie środków w terenach zieleni oraz jej
ochronę oraz brak szczegółowej inwentaryzacji i możliwości stałego nadzoru nad danymi,
problemy pielęgnacyjne – związane ze zwiększającym się zasoleniem terenów zieleni przyulicznej,
zmniejszającym się wskutek zabudowy poziomem wód gruntowych, postępującą dewastacją i
aktami wandalizmu oraz brak systemów nawadniających,
ograniczony wpływ samorządu na jakość terenów zieleni niepublicznej,
opóźnienia w organizowaniu terenów zieleni na nowowybudowanych osiedlach mieszkalnych oraz
ich słaba wartość ilościowa i jakościowa,
niska świadomość ekologiczna mieszkańców, wandalizm, zaśmiecanie i nielegalne składowanie
odpadów na terenach zieleni nieurządzonej.
W zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów:
 niskie zróżnicowanie gatunkowe lasów, przewaga sosny nad innymi gatunkami drzew,
 wysoka podatność lasów na degradację ze strony szkodników leśnych (np. foliofagów),
 duże zagrożenie pożarowe lasów,
 negatywne oddziaływanie ośrodka miejskiego na tereny leśne poprzez wzrastający ruch turystyczny,
zaśmiecanie lasów, postępującą urbanizację i rozwój komunikacji,
 sąsiedztwo zakładów przemysłowych powodujących emisję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do
powietrza obniżając przez to produktywność i przyrost drzewostanów oraz zwiększając podatność
drzew na choroby grzybowe i szkody ze strony owadów.
W zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi:
 nadmierna eksploatacja zasobów wód podziemnych i powierzchniowych,
 odprowadzanie ścieków przemysłowych bezpośrednio do wód ,
 opóźnienia w modernizacji oczyszczalni ścieków KAPUŚCISKA,
 zagrożenie powodzią i suszą hydrologiczną,
 przekroczenia parametrów mikrobiologicznych we wszystkich przebadanych rzekach, wynikające z
dopływu zanieczyszczeń komunalnych,
 nielegalne odprowadzanie ścieków komunalnych do sieci kanalizacji deszczowej,
 negatywny wpływ zakładów przemysłowych na jakość wód podziemnych,
 niewłaściwe pozbywanie się nieczystości ciekłych przez mieszkańców.
W zakresie ochrony powierzchni ziemi:
 przewaga niskich klas bonitacyjnych gleb,
 niski poziom przyswajalnego potasu w glebach,
 zagrożenie wystąpienia masowych ruchów ziemi,
 duży stopień zagrożenia erozją wodną gleb położonych w strefach krawędziowych dolin rzecznych,
 zanieczyszczenie gleb wzdłuż ciągów komunikacyjnych i w okolicy zakładów przemysłowych.
W zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza:
 przekroczenie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu dla pyłu zawieszonego PM10,
 przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu i arsenu,
 niedotrzymanie standardów imisyjnych dla pyłu zawieszonego PM10 spowodowane jest głównie
emisją powierzchniową (emisją niską) pochodzącą z palenisk domowych i kotłowni,
 emisja komunikacyjna pochodząca ze środków transportu jako przyczyna niedotrzymania
standardów emisyjnych dla benzo(a)pirenu,
 niewielkie wykorzystanie potencjalnych możliwości w zakresie odnawialnych źródeł energii (w
szczególności energii słonecznej i pomp ciepła).
W zakresie gospodarki odpadami:
 system odbioru odpadów komunalnych nie obejmuje wszystkie nieruchomości na terenie miasta,
 niski procent odpadów komunalnych kierowanych do recyklingu lub ponownego wykorzystania,
 niewystarczający poziom pozyskiwania odpadów niebezpiecznych powstających na terenie miasta,
58



zbyt duża ilość odpadów innych niż komunalne poddawana jest procesom unieszkodliwiania,
niewielkie wykorzystanie innowacyjnych technologii w gospodarowaniu odpadów innych niż
komunalne,
niski poziom świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie postępowania z odpadami
niebezpiecznymi.
W zakresie oddziaływania hałasu i pól elektromagnetycznych:
 przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w mieście,
 wzrost natężenia ruchu drogowego i udziału transportu ciężkiego,
 lokalizacja budynków mieszkalnych w bliskim sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o znacznym
natężeniu ruchu,
 blisko połowa mieszkańców Bydgoszczy narażonych jest na hałas drogowy przekraczający ustalone
wartości dopuszczalne,
 wzrost liczby miejsc generowania promieniowania elektromagnetycznego poprzez rozwój sieci
telefonii komórkowej,
 brak wystarczającej wiedzy mieszkańców na temat wpływu promieniowania elektromagnetycznego
na zdrowie ludzi.
W zakresie zarządzania środowiskowego:
 brak faktycznego zaangażowania w optymalizowanie działań na rzecz środowiska, wynikający w
dużym stopniu z braku zrozumienia koncepcji systemu zarządzania środowiskiem,
 instrumentalne traktowanie systemu zarządzania środowiskowego ukierunkowane jedynie na
uzyskanie certyfikatu,
 brak skutecznych mechanizmów stymulujących uczestnictwo przedsiębiorstw i instytucji w
systemach zarządzania środowiskowego,
 znikoma liczba podmiotów, które przystąpiły do systemu EMAS.
W zakresie udziału społeczeństwa w ochronie środowiska:
 zbyt mały wpływ lokalnych mieszkańców na etapie planowania przedsięwzięć ingerujące w
środowisko naturalne,
 małe zainteresowanie społeczeństwa udziałem w konsultacjach.
W zakresie rozwoju badań i postępu technicznego:
 ograniczone środki finansowe na prowadzenie badań i realizację innowacyjnych przedsięwzięć w
zakresie ochrony środowiska,
 niewystarczająca współpraca pomiędzy jednostkami naukowo-badawczymi, gospodarczymi i
samorządem w zakresie wdrażania innowacyjnych rozwiązań w przemyśle.
W zakresie odpowiedzialności za szkody w środowisku:
 problemy z ustaleniem sprawcy za szkody w środowisku.
8. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym
oddziaływania
bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne
W Programie ochrony środowiska dla miasta Bydgoszczy wyznaczono siedem obszarów priorytetowych. Dla
każdego obszaru priorytetowego wyznaczono cele średniookresowe, których osiągnięcie będzie możliwe
poprzez odpowiednie kierunki działań i dzięki realizacji konkretnych zadań.
W trakcie realizacji zaplanowanych przedsięwzięć mogą wystąpić szczególne aspekty oddziaływania na
środowisko. Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano wszystkie zaplanowane zadania
zarówno inwestycyjne jak i pozainwestycyjne, które zostały przedstawione w harmonogramie.
Najważniejszym zagrożeniem dla środowiska związanym z realizacją Programu może być nieterminowe
realizowanie zapisanych w nim działań.
Próbę identyfikacji i oceny przewidywanych znaczących oddziaływań poszczególnych zadań na środowisko
dokonano w tabeli uwzględniając:
 pozytywne / negatywne lub brak oddziaływania,
a poza nimi oceniono dodatkowo poszczególne priorytety oddziaływania:
 bezpośrednie / pośrednie,
 krótkoterminowe / średnioterminowe / długoterminowe,
 stałe / chwilowe.
59
Ocena została dokonana na podstawie stymulacji i przewidywanych skutków realizacji konkretnych działań
na poszczególne elementy:
1. Obszary Natura 2000,
2. Różnorodność biologiczna - rośliny, zwierzęta,
3. Ludzie,
4. Woda,
5. Powietrze i klimat,
6. Powierzchnia ziemi,
7. Krajobraz,
8. Zasoby naturalne,
9. Zabytki i dobra materialne.
Analizując zestawienie przedstawione w poniższej tabeli należy pamiętać, że dokonana ocena z uwagi na
ogólny charakter analizowanego Programu w dużej mierze ma charakter czysto teoretyczny – dlatego też
przy opisach znaczących oddziaływań celowo używane jest określenie „prawdopodobnie”. W ocenie tej, nie
wartościowano wielkości poszczególnych oddziaływań tylko analizowano możliwość ich wystąpienia.
Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w
odniesieniu do zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie przy braku informacji o sposobie i
dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod
uwagę, że większość z planowanych zadań inwestycyjnych wymagać będzie przeprowadzenia postępowań
w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych
przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych
skutków środowiskowych.
Jako oddziaływanie negatywne należy rozumieć takie oddziaływanie, które prowadzi do ujemnych skutków,
pomniejsza wartość środowiska i jego składników. Negatywne mogą być zarówno działania legalne jak i
nielegalne, powodujące szkody w środowisku oraz te, które stwarzają zagrożenie dla środowiska.
Oddziaływania pozytywne to takie, których realizacja prowadzi do poprawy stanu środowiska.
W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu, jaki się rozważa, może mieć
jednocześnie negatywny i pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przyznanie takiej oceny nie
oznacza, że oddziaływania takie zawsze wystąpią oraz że oddziaływanie pozytywne zawsze będzie miało
większą, mniejszą lub taką samą wartość jak oddziaływanie negatywne.
W niniejszej analizie określono również wskaźnik 0 – jako brak zauważalnego oddziaływania. W
rzeczywistości trudno jest znaleźć przypadek, gdy brak jest jakichkolwiek oddziaływań. Zawsze można
określić powiązania, które będą wpływać negatywnie lub pozytywnie na dany komponent środowiska. Lecz
w celu uproszczenia i przedstawienia braku zauważalnego oddziaływania zaplanowanego zadania na
środowisko wprowadzono wskaźnik 0.
Objaśnienia:
Oddziaływanie pozytywne
Oddziaływanie negatywne
Oddziaływanie zarówno pozytywne jak i
negatywne
0
Brak zauważalnego oddziaływania
60
Tabela 26 Ocena ewentualnego oddziaływania na poszczególne komponenty środowiska i na człowieka zadań przewidzianych do realizacji w ramach
obszaru priorytetowego I – poprawa jakości środowiska
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Opis działania/przedsięwzięcia
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
Przewidziane znaczące oddziaływanie (bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane,
krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i
negatywne) na poszczególne komponenty
OBSZAR PRIORYTETOWY I – POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA
Cel średniookresowy – Ochrona klimatu i poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu dopuszczalnego dla pyłu zawieszonego PM10 i
poziomu docelowego dla benzo(a)pirenu
Kierunek działań – Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
I.1.1
Utworzenie komórki ds. zarządzania energią w Urzędzie Miasta
0
0
0
0
0
0
Bydgoszczy
I.1.2
Wprowadzenie zasad eko-drivingu w ramach szkolenia
0
0
0
0
0
0
kierowców MZK oraz jednostek samorządu we własnym zakresie
I.1.3
Wspieranie i promowanie zasad zrównoważonej mobilności dla
pracowników np. wspólne korzystanie z samochodu, darmowe
0
0
0
0
0
0
bilety komunikacji miejskiej dla pracowników jednostek
samorządu
I.1.4
Wspólne zamówienia publiczne. Połączenie działań w zakresie
zamówień z dwóch lub więcej instytucji zamawiających w celu
0
0
0
0
0
0
skorzystania z efektu skali
I.1.5
Wymiana taboru autobusów MZK na nowoczesny
0
0
0
0
I.1.6
Wymiana oraz modernizacja taboru tramwajowego
0
0
0
0
I.1.7
Wymiana lamp rtęciowych na wysokoprężne lampy sodowe
0
0
0
0
0
0
I.1.8
Kompleksowa kampania informacyjno-edukacyjna
0
0
0
0
0
0
Kierunek działań – Zmniejszenie energochłonności poprzez termomodernizacje budynków
I.1.9
Wykorzystywanie systemu audytów i świadectw
0
0
0
0
0
energetycznych do eliminacji strat cieplnych w budynkach
I.1.10
Działania na rzecz ograniczenia energochłonności obejmujące
kompleksową termomodernizację (z systemami ogrzewania)
0
budynków sektora Samorządu
I.1.11
Uzupełnienie istniejących mechanizmów wsparcia sektora
mieszkaniowego poprzez dofinansowanie termomodernizacji
0
domów mieszkaniowych
I.1.12
Przebudowa infrastruktury technicznej w dwóch placówkach
0
I.1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Krajobraz
oświatowych (SP nr 10 i ZS nr 25) wraz z termomodernizacją
budynków
I.1.13
Termomodernizacja budynków szpitalnych: szpital przy ul.
0
Seminaryjnej 1 i ul. Meysnera 9
I.1.14
Wykonanie przyłączy gazowych, wodociągowych, CO i CW,
0
0
wyposażenie budynków, lokali w instalacje wod-kan, gaz i CO
I.1.15
Zmiana źródła ogrzewania w lokalach mieszkalnych z
0
0
piecowego na CO gaz
Kierunek działań – Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów monitorowanych zanieczyszczeń
I.1.16
Systematyczny monitoring jakości powietrza
I.1.17
Kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie emisji gazów i
pyłów do powietrza
I.1.18
Ograniczenie emisji do powietrza pyłu zawieszonego PM10 i
benzo(a)pirenu poprzez stosowanie najlepszych dostępnych
technologii oraz zmianę systemu ogrzewania
Kierunek działań – Zmniejszenie emisji punktowej
I.1.19
Wprowadzenie zapisów dotyczących zakazu lokalizacji zakładów
przemysłowych emitujących benzen do powietrza na terenach
mieszkaniowych, ze szczególnym uwzględnieniem centrum
miasta
I.1.20
Budowa bloku gazowo-parowego ciepłowniczego o mocy w
0
0
przedziale ok 240-430 MWe
I.1.21
Budowa instalacji do spalania biomasy – modernizacja kotła OP0
0
230 nr 4
I.1.22
Budowa instalacji odsiarczania spalin kotła OP-230 nr 3
0
0
I.1.23
Budowa instalacji odazotowania spalin kotła OP-230 nr 3
0
0
I.1.24
Modernizacja elektrofiltru kotła OP-230 nr 4
0
0
I.1.25
Modernizacja i rozbudowa sieci ciepłowniczych tym
zautomatyzowanie węzłów cieplnych (usprawnione wymienniki
ciepła, zasobniki c.w.u., pełna automatyka). Wymiana sieci
0
0
cieplnych budowanych w systemie tradycyjnym na
preizolowane
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
Zasoby
naturalne
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Krajobraz
0
Powietrze i
klimat
0
Woda
Powierzchnia
ziemi
Ograniczenie emisji lotnych związków organicznych – budowa
rurociągów do przesyłu rozpuszczalników ze zbiorników
0
magazynowych wprost na instalacje w miejsce transportu w
kontenerach.
Kierunek działań – Zmniejszenie emisji powierzchniowej (emisji niskiej)
I.1.27
Likwidacja kotłów węglowych i podłączenie do miejskiej sieci
ciepłowniczej, wymiana starych kotłów węglowych na: gazowe,
retortowe, na biomasę, olejowe i ogrzewanie elektryczne
akumulacyjne, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
termomodernizacja budynków jedno i wielorodzinnych
I.1.28
Wprowadzenie zapisów do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego zakaz instalowania
kominków, a dla nowych budynków jednorodzinnych –
stosowanie ogrzewania proekologicznego: gazu, prądu lub
innych wysokosprawnych pieców spalających paliwa wysokiej
jakości
Kierunek działań – Zmniejszenie emisji liniowej
I.1.29
Promowanie ruchu rowerowego poprzez stworzenie
zintegrowanej sieci ścieżek rowerowych, łączących miejsca
zamieszkania z docelowym miejscem podróży, oddzielenie
ścieżek rowerowych od transportu samochodowego
I.1.30
Wprowadzanie zieleni ochronnej wzdłuż ciągów drogowych
0
Kierunek działań – Zwiększenie produkcji energii pochodzącej z odnawialnych źródeł
I.1.31
Mechanizmy wsparcia dla mieszkańców poprzez
dofinansowanie kolektorów słonecznych służących do ogrzania
0
ciepłej wody użytkowej
I.1.32
Instalowanie systemów energii odnawialnej na budynkach
0
użyteczności publicznej
I.1.33
Demonstracja wydajności energetycznej i wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych –
0
akronim CE-C5, poprzez budowę Centrum Demonstracyjnego
Odnawialnych Źródeł Energii przy Zespole Szkół
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
I.1.26
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
Mechanicznych nr 2
Zwiększenie współspalania biomasy w Ciepłowniach: Białe
0
0
0
0
0
Błota, Osowa Góra i Błonie o łącznej mocy 96,965 MW.
I.2
Cel średniookresowy - Poprawa jakości wód powierzchniowych pod kątem parametrów bakteriologicznych i utrzymanie dobrego stanu ekologicznego oraz
dobrej jakości wód podziemnych
Kierunek działań – Rozwój i modernizacja sieci wodociągowej i kanalizacyjnej
I.2.1
Modernizacja oczyszczalni ścieków KAPUŚCISKA
0
0
I.2.2
Budowa sieci wodociągowej
0
0
0
I.2.3
Budowa sieci kanalizacji sanitarnej
0
0
0
I.2.4
Remont instalacji wodociągowej
0
0
0
I.2.5
Remont instalacji kanalizacyjnej
0
0
0
I.2.6
Podczyszczanie ścieków
0
0
0
0
0
0
I.2.7
Nowy system podczyszczania i dezynfekcji ścieków – szpital
0
0
0
0
0
0
przy ul. Seminaryjnej 1
I.2.8
Utrzymanie, konserwacja i przygotowanie do funkcjonowania
studni oraz hydrantów w sytuacjach kryzysowych będących
0
0
0
0
0
własnością MWiK Sp. z o.o. w Bydgoszczy
I.2.9
Utrzymanie, konserwacja i przygotowanie do funkcjonowania
studni oraz hydrantów w sytuacjach kryzysowych będących
0
0
0
0
0
własnością Miasta Bydgoszczy
Kierunek działań – Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę stanu jakości wód
I.2.10
Systematyczny monitoring wód podziemnych i
0
0
0
powierzchniowych
I.2.11
Poprawa parametrów bakteriologicznych poprzez
wyeliminowanie dopływu zanieczyszczeń komunalnych do rzek
0
0
0
poprzez kanalizację deszczową
I.2.12
Ograniczenie zużycia wody przez podmioty gospodarcze
0
0
0
I.2.13
Kontrola podmiotów gospodarczych posiadających pozwolenia
wodnoprawne pod kątem przestrzegania norm i wytycznych
0
0
0
0
0
zapisanych w tych decyzjach
I.2.14
Racjonalne udzielanie pozwoleń na budowę przydomowych
0
0
0
I.1.34
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
oczyszczalni ścieków
Likwidacja zbiorników bezodpływowych poprzez podłączanie
0
0
0
się do sieci kanalizacyjnej
I.2.16
Kontrola prawidłowego pozbywania się nieczystości ciekłych
0
0
0
przez mieszkańców
I.2.17
Zatężanie ścieków przemysłowych z produkcji trinitrotoluenu
0
0
0
0
0
I.3
Cel średniookresowy - Zmniejszenie uciążliwości hałasu komunikacyjnego dla mieszkańców Bydgoszczy poprzez osiągnięcie dopuszczalnych poziomów
hałasu
Kierunek działań – Budowa pochłaniająco-rozpraszających ekranów akustycznych w celu zmniejszenia uciążliwości hałasu komunikacyjnego
I.3.1
ul. Planu 6-cio letniego – od Wojska Polskiego do
0
0
0
0
0
Baczyńskiego
I.3.2
ul. Fordońska – od budynku Fordońska 412 do budynku
0
0
0
0
0
Fordońska 418
I.3.3
ul. Jana Pawła II – na wysokości ul. Morawskiej
0
0
0
0
0
I.3.4
ul. Inowrocławska – Ciechocińskiej do budynku Inowrocławska
0
0
0
0
0
48
I.3.5
ul. Kamienna – od Wyszyńskiego do Gajowej
0
0
0
0
0
I.3.6
ul. Nad Torem – od Głuchej do Koronowskiej
0
0
0
0
0
I.3.7
Rejon skrzyżowania ul. Wojska Polskiego i ul. Magnuszewskiej
0
0
0
0
0
I.3.8
ul. Glinki – od ul. Białogardzkiej do ul. Rysia
0
0
0
0
0
I.3.9
ul. Nowotoruńska-Łęgnowow od ul. Świetlicowej do ul. Zakole
0
0
0
0
0
I.3.10
ul. Podmiejska od ul. Srebrnej do ul. Kruszyńskiej
0
0
0
0
0
I.3.11
ul. Jana Pawła II na wysokości Wyższego Seminarium
0
0
0
0
0
Duchownego Misjonarzy Ducha Świętego
Kierunek działań – Budowa i modernizacja dróg w celu zmniejszenia uciążliwości hałasu komunikacyjnego
I.3.12
Ograniczenie ruchu ciężkiego z wyłączeniem komunikacji
0
miejskiej w związku z budową ul. Nowobrzozowej
I.3.13
Remont nawierzchni jezdni – ul. Cieszkowskiego – II etap
0
I.3.14
Ograniczenie ruchu ciężarowego, remont nawierzchni jezdni –
ul. Kąpielowa, ul. Żeglarska – od trasy W-Z do granicy
0
zamieszkania
I.2.15
I.3.15
I.3.16
I.3.17
I.3.18
I.3.19
I.3.20
I.3.21
I.3.22
I.3.23
I.3.24
I.3.25
I.3.26
I.3.27
I.3.28
I.3.29
I.3.30
I.3.31
Ograniczenie ruchu ciężarowego w nocy – ul. Łęczycka od
Skłodowskiej-Curie do Kamiennej
Remont nawierzchni jezdni – ul. Sienkiewicza od Zduny do
Chrobrego
Remont nawierzchni jezdni – ul. Warszawska od ul.
Śniadeckich do ul. Sobieskiego
Remont nawierzchni jezdni – ul. Fredry
Remont nawierzchni jezdni – ul. Wiatrakowa
Remont nawierzchni jezdni – ul. Produkcyjna
Remont nawierzchni jezdni – ul. Piłsudskiego
Remont nawierzchni jezdni – ul. Bortnowskiego
Budowa ul. Ogińskiego na odcinku od ul. Powstańców
Wielkopolskich do ul. Wojska Polskiego wraz z obiektami
inżynierskimi i dojazdami
Budowa II etapu ul. Ogińskiego na odcinku od ul. Wojska
Polskiego do ul. Jana Pawła II
Przebudowa ul. Szubińskiego od ul. 16 Pułku Ułanów
Wielkopolskich do granic miasta
Przebudowa Węzła Zachodniego – II etap wraz z budową
przeprawy mostowej przez Kanał Bydgoski
Przebudowa ul. Gdańskiej na odcinku od ul. Śniadeckich do ul.
Kamiennej
Przebudowa ul. Grunwaldzkiej na odcinku od Węzła
Zachodniego do granic miasta
Budowa drugiej jezdni trasy W-Z na odcinku od ul. Gdańskiej
do ul. Wyszyńskiego wraz z przebudową odcinków ulic:
Sokołowskiego, Dwernickiego i Gdańskiej
Przebudowa ul. Chodkiewicza na odcinku od ul. Gdańskiej do
ul. Sułkowskiego
Rewitalizacja ul. Cieszkowskiego i strefy śródmiejskiej
Bydgoszczy – I etap budowa połączenia drogowego ul.
Mazowieckiej i Gdańskiej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Zabytki i dobra
materialne
Zasoby
naturalne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
Zabytki i dobra
materialne
Krajobraz
Powierzchnia
ziemi
Zasoby
naturalne
Rewitalizacja Starego Rynku wraz z przyległymi ulicami oraz ul.
Mostowej wraz z ciągiem komunikacyjnym Mostu J. Sulimy0
Kamińskiego
I.3.33
Budowa ścieżek rowerowych
0
I.3.34
Budowa drogi S-5 Nowe Marzy – Bydgoszcz (północnozachodnia obwodnica miasta Bydgoszczy)
Kierunek działań – Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych związanych z modernizacją komunikacji miejskiej
I.3.35
Wymiana taboru autobusowego na nowy spełniający normy
EURO-5 i EURO-6:
2013 r. – 12 szt., 2014 r. - 10 szt., 2015 r. - 10 szt., 2016 r. - 10
0
0
0
szt., 2017 r. - 10 szt., 2018 r. - 10 szt., 2019 r. - 10 szt., 2020 r. 10 szt.
I.3.36
Zakup taboru tramwajowego 10 sztuk (wymiana
0
0
0
eksploatowanych jednostek na nowe)
I.3.37
Zakup nowego taboru tramwajowego (12 szt.)
0
0
0
I.3.38
Zakup nowego taboru tramwajowego (3 szt.)
0
0
0
I.3.39
Adaptacja zajezdni tramwajowej przy ul. Toruńskiej 278 w
zakresie niezbędnym do obsługi tramwajów niskopodłogowych
0
0
0
wraz z zakupem taboru liniowego i pojazdów technicznych
I.3.40
Wymiana przetwornic wirowych na statyczne (po 10 szt. w
0
0
0
każdym roku) w tramwajach 805 Na
Powietrze i
klimat
Woda
Ludzie
Różnorodność
biologiczna –
rośliny i
zwierzęta
Lp.
Obszary
Natura 2000
0
0
I.3.32
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Obszary Natura 2000
Na obszary Natura 2000 negatywny wpływ może mieć budowa drogi S-5 (północno-zachodnia obwodnica miasta) jeżeli trasa budowanej obwodnicy będzie
przebiegać przez tereny chronione. Oddziaływanie będzie polegało na zajęciu części terenów i wykorzystywaniu ich w innym celu niż wcześniej. Oddziaływanie
będzie negatywne, bezpośrednie, długotrwałe i stałe. Pozostałe zaplanowane zadania nie będą miały wpływu na obszary Natura 2000 lub będą to oddziaływania
pozytywne.
Różnorodność biologiczna – rośliny i zwierzęta
Negatywne oddziaływania na różnorodność biologiczną będą występować przypadku realizacji inwestycji polegających na przeprowadzaniu termomodernizacji
budynków. W przypadku niewłaściwego przeprowadzania prac (niezgodnie z obowiązującym prawem) możliwe jest wystąpienie negatywnych oddziaływań na
zwierzęta i ich bioróżnorodność. Dotyczy to głównie jerzyków i nietoperzy, które znajdują schronienie i zakładają gniazda na fasadach budynków. Przeprowadzanie
termomodernizacji bez uwzględnienia ewentualnej obecności tych zwierząt spowoduje ograniczenie ich siedlisk i miejsc zakładania gniazd. Zarówno przebudowa
jak i budowa nowych dróg może negatywnie oddziaływać na różnorodność biologiczną roślin i zwierząt. Oddziaływania te będą największe na etapie realizacji
przedsięwzięcia i będą polegały na zajmowaniu terenów pod inwestycje i niszczeniu naturalnych siedlisk roślin i zwierząt. Każda inwestycja liniowa powoduje
fragmentacje siedlisk i przecinanie korytarzy migracji zwierząt. Również podobne negatywne skutki może spowodować budowa nowych ścieżek rowerowych.
Jednak inwestycja ta może również wpływać pozytywnie na różnorodność biologiczną, gdyż w ten sposób zostaną wyznaczone szlaki po których będą poruszać się
rowerzyści i nie będą niszczyć innych siedlisk zlokalizowanych poza wybudowanymi ścieżkami. W przypadku budowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej
negatywne oddziaływanie na różnorodność biologiczną będzie występować tylko na etapie budowy – niszczenie naturalnych siedlisk. Pozytywne skutki realizacji
tych inwestycji to ograniczenie zanieczyszczania środowiska nieoczyszczonymi ściekami oprowadzanymi bezpośrednio do wód lub do ziemi. Realizacja pozostałych
zadań nie będzie mieć wpływu na różnorodność biologiczną lub oddziaływania będą pozytywne.
Ludzie
Negatywne jak i pozytywne oddziaływanie na ludzi będą miały inwestycje polegające na budowie lub remontach dróg. Negatywne oddziaływanie będzie występować
głównie na etapie budowy – uciążliwość nadmiernego hałasu, większe zapylenie powietrza, ogólne zmniejszenie komfortu życia. Natomiast pozytywny wpływ to
zwiększenie bezpieczeństwa na drodze oraz przy zastosowaniu odpowiedniej technologii może również zmniejszyć się poziom hałasu.
Woda
Budowa i remonty dróg może powodować zakłócenie stosunków wodnych oraz spływy związków ropopochodnych z dróg, które mogą pogorszyć jakość wód.
Negatywne skutki będą największe na etapie budowy i część z nich ustąpi po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia. Pozostałe zadania nie będą wpływać na wody
lub ich wpływ będzie pozytywny.
Powietrze i klimat
Budowa i remonty dróg mogą wpływać negatywnie na jakość powietrza w wyniku zintensyfikowania ruchu i większej emisji spalin do powietrza. Pozytywny wpływ to
zmniejszenie nadmiernego hałasu przy zastosowaniu odpowiedniej technologii. Pozostałe zadania nie będą wpływać na powietrze i klimat lub ich wpływ będzie
pozytywny.
Powierzchnia ziemi
Negatywny wpływ będą miały te inwestycje, które będą wymagały zajęcia nowych powierzchni ziemi i spowodują trwałe zmiany oraz przekształcenia powierzchni
ziemi. Do takich inwestycji można zaliczyć: budowę dróg i ścieżek rowerowych, budowę ekranów akustycznych oraz modernizację oczyszczalni ścieków. Budowa
sieci wodociągowej, kanalizacyjnej oraz przydomowych oczyszczalni ścieków również spowoduje negatywne skutki, które ustąpią po zakończeniu realizacji
przedsięwzięcia. Pozytywny wpływ to wyeliminowanie potencjalnych źródeł zanieczyszczania gleb.
Krajobraz
Budowa ekranów akustycznych obniża atrakcyjność krajobrazu oraz powoduje jego trwałe przekształcenie. Natomiast budowa i remonty dróg również trwale
zmienia krajobraz ale także zwiększa estetykę miasta.
Zasoby naturalne
Budowa dróg wpływa negatywnie na zasoby naturalne poprzez zmniejszenie ich dostępności oraz ewentualne pogorszenie ich jakości.
Zabytki i dobra materialne
Inwestycje polegające na budowie sieci kanalizacyjnej i wodociągowej może negatywnie wpływać na zabudowę poprzez ingerencję w konstrukcję budynków ale
jednocześnie podnosi ich wartość ze względu na dostępność tych instalacji. Budowa dróg w pobliżu nieruchomości może obniżyć ich wartość rynkową i wpłynąć na
konstrukcję budynku ze względu na oddziaływanie nadmiernego hałasu i drgań ale jednocześnie zwiększa dostępność do ciągów komunikacyjnych. Ekrany
akustyczne obniżają walory estetyczne ale z drugiej strony ograniczają negatywny wpływ hałasu.
obszaru priorytetowego II – racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
OBSZAR PRIORYTETOWY II – RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH
II.1
Cel średniookresowy - Właściwe gospodarowanie gruntami w celu zmniejszenia erozji gleb
Kierunki działań – Realizacja przedsięwzięć ograniczających degradację gleb
II.1.1 Monitoring zanieczyszczenia gleb użytkowanych rolniczo
0
II.1.2 Rekultywacja gleb zdegradowanych lub zdewastowanych i
0
przywracanie im walorów użytkowych
II.1.3 Minimalizacja negatywnego wpływu działalności gospodarczej na
0
stan środowiska glebowego, poprzez modernizację technologii
II.1.4 Prowadzenie działalności rolniczej z uwzględnieniem Kodeksu
0
Dobrej Praktyki Rolniczej
0
0
0
0
0
0
0
Wszystkie zaplanowane działania w ramach drugiego obszaru priorytetowego – racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych, będą miały pozytywny wpływ na
poszczególne komponenty środowiska, a w szczególności na powierzchnię gleby i na zasoby naturalne, oraz na zdrowie ludzi.
obszaru priorytetowego III – ochrona przyrody
Lp.
Przewidziane znaczące oddziaływanie ( bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane,
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
OBSZAR PRIORYTETOWY III – OCHRONA PRZYRODY
Cel średniookresowy – Bieżąca ochrona i rozwój obszarów prawnie chronionych oraz właściwe utrzymanie i rozwój terenów zieleni miejskiej przy
uwzględnieniu wartości przyrodniczych, kulturowych i tempa rozwoju miasta
Kierunki działań – Realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę dziedzictwa przyrodniczego
III.1.1
Inwentaryzacja przyrodnicza i monitoring przyrodniczy na
terenie miasta Bydgoszczy
III.1.2
Aktualizacja baz danych z zakresu ochrony przyrody
0
0
0
0
III.1.3
Czynna ochrona ginących, zagrożonych oraz
chronionych gatunków flory i fauny, a także siedlisk
0
0
0
przyrodniczych
III.1.4
Ochrona i pielęgnacja pomników przyrody
0
0
0
0
III.1.5
Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego
0
ograniczonego dostępu do terenów cennych przyrodniczo
III.1.6
Zrównoważony rozwój turystyki na obszarach cennych
0
III.1
Lp.
przyrodniczo
Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ścieżek
dydaktycznych
Kierunki działań – Zwiększanie terenów zieleni miejskiej
III.1.8
Uregulowanie stanu własnościowego i prawnego terenów
zieleni
III.1.9
Wyznaczanie w Miejskim Planie Zagospodarowania
Przestrzennego nowych terenów zieleni miejskiej
III.1.10
Budowa ścieżki widokowej na skarpie południowej na odcinku
od ul. Stromej poprzez Park na Wzgórzu Dąbrowskiego do ul.
Kujawskiej.
III.1.11
Budowa parku miejskiego przy ul. Gniewkowskiej-Cmentarnej.
III.1.12
Rewitalizacja terenu pod skarpą wzdłuż ul. Twardzickiego na
odcinku od pomnika Ikara do ul. Piechockiego i przeznaczenie
go na tereny rekreacyjno-wypoczynkowe
III.1.13
Rewitalizacja najstarszych parków: Park na Wzgórzu
Dąbrowskiego, Park na Wzgórzu Wolności wraz ze skarpami
oraz Park
im. Z. Kałuskiego i Ogród Jagiełły poprzez
renowację istniejącej zieleni i drzewostanu oraz uzyskanie
estetycznego wyglądu parków
III.1.14
Budowa Parku przy ul. Czerwonego Krzyża (dolny taras)
III.1.15
Budowa Parku przy ul. Siedleckiej
III.1.16
Utworzenie zieleni parkowej w jarze na Piaskach od ul.
Smukalskiej do ul. Obozowej
III.1.17
Bydgoski Węzeł Wodny – rewitalizacja bulwarów i nabrzeży,
polegająca na przebudowie i budowie umocnień nabrzeży,
przebudowie oświetlenia, przebudowie ścieżek rowerowych i
pieszych, budowie obiektów małej architektury, przebudowie
układu komunikacyjnego i budowie przystanków tramwaju
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
III.1.7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
wodnego
Utrzymanie zieleni miejskiej i czystości na terenach zieleni
0
parkowej i przyulicznej na terenie Bydgoszczy
III.1.19
Utrzymanie Starego Kanału Bydgoskiego
0
0
III.2
Cel średniookresowy - Ochrona i prowadzenie właściwej gospodarki leśnej
Kierunki działań – Zwiększanie lesistości miasta
III.2.1
Zwiększanie lesistości miasta poprzez zalesianie
III.2.2
Zalesianie terenów z uwzględnieniem warunków przyrodniczokrajobrazowych i potrzeb różnorodności biologicznej
III.2.3
Wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów leśnych
Kierunki działań – Rozwój bioróżnorodności w lasach oraz ochrona lasów przed degradacją
III.2.4
Działania prowadzące do zróżnicowania struktury gatunkowej
lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów
III.2.5
Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobieganie ich skutkom
(monitoring środowiska leśnego)
III.2.6
Budowa lub modernizacja infrastruktury leśnej służącej
0
zabezpieczeniu przed nadmierną presją turystyki
III.2.7
Rozwój turystyki aktywnej poprzez budowę ścieżek pieszo 0
rowerowych
III.1.18
Negatywne skutki prawdopodobnie mogą wystąpić w przypadku realizacji inwestycji polegających na budowie ścieżek dydaktycznych, pieszo-rowerowych,
widokowych i budowie infrastruktury leśnej. Oddziaływania te będą głównie odczuwalne na etapie realizacji inwestycji i mogą być odczuwalne dla obszarów Natura
2000, różnorodności biologicznej i dla powierzchni ziemi. Realizacja tych inwestycji spowoduje zajęcie nowych terenów, a przez to zniszczenie naturalnych siedlisk
roślin i zwierząt, trwałe przekształcenie powierzchni ziemi oraz zwiększony ruch turystyczny na obszarach cennych przyrodniczo. Z drugiej strony inwestycje te
przyczynią się do uporządkowania ruchu turystycznego oraz zmniejszenia degradacji środowiska poza wyznaczonymi szlakami. Pozostałe zaplanowane inwestycje
będą miały pozytywny wpływ na poszczególne komponenty środowiska, a w szczególności mogą wpłynąć na zwiększenie różnorodności biologicznej, poprawią
jakość powietrza i zwiększą atrakcyjność krajobrazu.
obszaru priorytetowego IV – racjonalna gospodarka odpadami
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
OBSZAR PRIORYTETOWY IV – RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI
Cel średniookresowy – Osiągnięcie określonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poziomów:

odzysku odpadów: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła,

ograniczenia składowania odpadów ulegających biodegradacji.
Kierunki działań – Objęcie systemem odbioru odpadów komunalnych wszystkich nieruchomości na terenie miasta
IV.1.1
Kontrola stanu zawieranych umów przez właścicieli
nieruchomości z firmami prowadzącymi działalność w zakresie
0
0
0
odpadów komunalnych
IV.1.2
Wdrożenie i administrowanie miejskiego systemu odbioru
0
0
0
odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości
IV.1.3
Wydawanie decyzji w sprawie usuwania odpadów z miejsc na
0
ten cel nieprzeznaczonych tzw „dzikich” wysypisk odpadów
Kierunki działań - Prawidłowe gospodarowanie odpadami komunalnymi powstałymi na terenie miasta
IV.1.4
Budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów
Komunalnych dla Bydgosko-Toruńskiego Obszaru
Metropolitarnego
IV.1.5
Rozwój systemu zagospodarowania odpadów komunalnych
0
0
0
0
wraz z rozbudową KUO w Bydgoszczy
IV.1.6
Utworzenie dwóch stacjonarnych punktów selektywnej zbiórki
0
0
0
0
odpadów komunalnych na terenie miasta
IV.2
Cel średniookresowy – Osiągnięcie określonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów innych niż
komunalne
Kierunki działań – Przestrzeganie obowiązków prawnych w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadów innych niż komunalne
IV.1
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
Wydawanie decyzji zatwierdzających program gospodarki
0
0
0
0
0
0
odpadami niebezpiecznymi
IV.2.2
Wydawanie pozwoleń na wytwarzanie i zagospodarowanie
0
0
0
0
0
0
odpadów innych niż komunalne
IV.2.3
Zbieranie informacji o wytwarzanych odpadach
0
0
0
0
0
0
niebezpiecznych i sposobach ich zagospodarowania
IV.2.4
Wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie
0
0
0
0
0
0
zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji
IV.2.5
Prowadzenie rejestrów posiadaczy odpadów zwolnionych z
obowiązków uzyskiwania zezwoleń na zbieranie, transport,
0
0
0
0
0
0
odzysk lub unieszkodliwianie odpadów
IV.2.6
Kontrola podmiotów posiadających pozwolenia na wytwarzanie
i zagospodarowanie odpadów innych niż komunalne pod kątem
0
0
0
0
0
0
zgodności ich postępowania z wydaną decyzją
Kierunki działań – Bezpieczne dla środowiska unieszkodliwianie i odzysk odpadów oraz rozbudowa systemu zagospodarowania odpadów innych niż komunalne
IV.2.7
Usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu miasta
0
0
0
Bydgoszczy
IV.2.8
Rozbudowa zakładu przetwarzania o linię do recyklingu
0
0
0
0
lodówek oraz zwiększenie mocy przerobowych
IV.2.9
Rozbudowa Zakładu Utylizacji Odpadów Medycznych
0
0
0
0
IV.2.10
Projekt „Zero Landfill” - zero odpadów na wysypisko
0
0
0
IV.2.1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Gospodarowanie odpadami może mieć negatywny wpływ na środowisko, w szczególności na powierzchnię ziemi, gdy jest przeprowadzane niezgodnie z
obowiązującymi przepisami. Wśród zaplanowanych działań w zakresie gospodarki odpadami największe zagrożenie dla środowiska mogą stwarzać inwestycje
polegające na budowie nowych lub rozbudowie już istniejących zakładów do przetwarzania odpadów. Największe obawy może budzić budowa zakładu termicznego
przekształcania odpadów komunalnych. Negatywne skutki realizacji tej inwestycji mogą być odczuwalne dla większości elementów środowiskowych. W wyniku
realizacji tej inwestycji i pozostałych wyżej wymienionych prawdopodobnie może nastąpić: większa emisja zanieczyszczeń gazowych i pyłowych do powietrza, a
przez to pogorszenie jakości powietrza w mieście i w okolicy, zwiększona emisja gazów cieplarnianych, a w konsekwencji powstawanie kwaśnych deszczy,
zwiększona produkcja toksycznych odpadów wtórnych oraz ścieków. Budowa nowych obiektów powoduje trwałe przekształcenie powierzchni ziemi, zmiany w
krajobrazie. Z drugiej jednak strony wszystkie te inwestycje przyczyniają się do sprawniejszego i efektywniejszego gospodarowania odpadami. Mniej odpadów
kierowana jest na składowiska odpadów, dzięki temu nie ma potrzeby przeznaczania dużych powierzchni na budowę nowych składowisk. Większa część odpadów
kierowana jest do ponownego wykorzystania. Prawdopodobnie zmniejszą się również koszty jakie ponoszą mieszkańcy za odbieranie odpadów.
Pozostałe zaplanowane działania nie będą miały wpływu na środowisko lub ten wpływ będzie pozytywny.
obszaru priorytetowego V – poprawa bezpieczeństwa ekologicznego
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
OBSZAR PRIORYTETOWY V – POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Cel średniookresowy – Zminimalizowanie ryzyka wystąpienia zdarzeń mogących powodować poważną awarię oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i
środowiska
Kierunki działań – Realizacja zadań zmniejszających ryzyko wystąpienia poważnej awarii na terenie miasta
V.1.1
Systematyczna kontrola podmiotów gospodarczych o dużym i
zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii
V.1.2
Kontrola przewozów substancji niebezpiecznych. Kontrola stanu
technicznego pojazdów i dróg kolejowych
V.1.3
Wyznaczanie sieci dróg i obwodnic do przewozu toksycznych
środków przemysłowych i materiałów niebezpiecznych,
a także wykonanie na obrzeżach miasta odpowiednich
parkingów
V.1.4
Modernizacja zakładów w celu wyeliminowania potencjalnych
zagrożeń wystąpienia awarii
V.1.5
Usuwanie skutków ewentualnych poważnych awarii
Kierunki działań – Ochrona mieszkańców miasta przed skutkami powodzi i suszy
V.1.6
Budowa i modernizacja obiektów hydrowęzła Bydgoszcz: śluza
0
0
0
miejska i jaz farny
V.1.7
Trwałe zabezpieczenie nieczynnej śluzy Brdyujście
0
0
0
0
0
V.1.8
Budowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych oraz
0
ochrona przed powodzią
V.1
Lp.
V.1.9
V.1.10
V.1.11
V.1.12
V.1.13
Stałe monitorowanie urządzeń wałów ochronnych
Modernizacja i odbudowa systemów melioracji wodnych
podstawowych i szczegółowych
Przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym
Rozwój systemu wczesnego ostrzegania przez zjawiskami
hydrologicznymi oraz meteorologicznymi
Systematyczna ocena ryzyka wystąpienia suszy na terenie
miasta
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
0
0
0
0
0
0
Większość z zaplanowanych zadań będzie mieć prawdopodobnie pozytywny wymiar ponieważ zmniejsza ryzyko wystąpienia katastrofy ekologicznej wynikającej z
poważnej awarii, powodzi lub suszy. Działanie polegające na wykonaniu parkingów może mieć negatywny wpływ na powierzchnię ziemi i na krajobraz w związku z
przekształceniem powierzchni ziemi oraz z trwałymi zmianami w krajobrazie. Na pozostałe elementy inwestycja będzie mieć ograniczone oddziaływanie ponieważ
powstaje przy istniejącej juz infrastrukturze drogowej.
Budowa i modernizacja obiektów hydrotechnicznych i wałów przeciwpowodziowych może trwale zmienić krajobraz i powierzchnię ziemi, może wpłynąć na
różnorodność biologiczną ryb oraz zmniejszyć dostępność naturalnych siedlisk. Ogólnie działania te mają wymiar pozytywny z uwagi na ochronę życia i zdrowia
ludzi oraz dóbr materialnych.
obszaru priorytetowego VI – edukacja ekologiczna społeczeństwa
Lp.
Obsza
ry
Natur
a
2000
Różn
orodn
ość
biolog
iczna
–
roślin
yi
zwierz
ęta
Lud
zie
Wo
da
Powie
trze i
klimat
Po
wier
zch
nia
zie
mi
Krajo
braz
Zasob
y
natur
alne
OBSZAR PRIORYTETOWY VI – EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA
VI.1
Cel średniookresowy – Kształtowanie świadomości ekologicznej i poszanowania dla środowiska przyrodniczego mieszkańców Bydgoszczy
Kierunki działań – Formalny i nieformalny system kształcenia
VI.1.1
Prowadzenie stałych akcji informacyjno-edukacyjnych, w tym:
drukowanie ulotek informacyjnych, zamieszczanie informacji na
stronach internetowych miasta, wspierania działalności
lokalnych stowarzyszeń i organizacji proekologicznych,
prowadzenie bezpłatnych szkoleń/warsztatów w zakresie
edukacji ekologicznej społeczeństwa lokalnego
VI.1.2
Wspieranie placówek oświatowych w zakresie organizacji
edukacji ekologicznej np. konkursy dla dzieci i młodzieży
VI.1.3
Promowanie walorów przyrodniczych miasta w prasie, telewizji i
0
0
0
na stronach internetowych
VI.1.4
Edukacja przyrodnicza nauczycieli i uczniów ze szczególnym
uwzględnieniem zwiększenia świadomości w zakresie potrzeb i
0
właściwych metod ochrony przyrody
VI.1.5
Akcje informacyjne na temat możliwości uzyskania
dofinansowania na zmianę ogrzewania nieekologicznego na
0
0
0
0
0
0
ekologiczne
VI.1.6
Akcje informacyjne na temat możliwości uzyskania
dofinansowania na usuwanie wyrobów zawierających azbest
0
0
0
0
0
0
oraz szkodliwości azbestu na zdrowie ludzi
VI.1.7
Akcje informacyjne na temat właściwego postępowania z
0
0
0
0
odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpieczne
VI.1.8
Kampanie informacyjne o możliwości ochrony powietrza,
oszczędności energii i promujące nośniki czystej energii
0
0
pochodzącej z odnawialnych źródeł
VI.1.9
Prowadzenie kampanii edukacyjnych uświadamiających
społeczeństwo o zagrożeniach dla zdrowia związanych z
0
0
emisją benzo(a)pirenu podczas spalania paliw stałych (w tym
odpadów) w paleniskach domowych o niskiej sprawności
Zabytki i
dobra
material
ne
Lp.
VI.1.10
VI.1.11
VI.1.12
Edukacja na temat rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól
elektromagnetycznych
Założenie info -portalu miejskiego na temat odnawialnych
źródeł energii i efektywności energetycznej z praktycznymi i
aktualnymi informacje dla obywateli
Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w
sytuacji wystąpienia zagrożenia, awarii przemysłowych
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Edukacja ekologiczna ma na celu podnoszenie świadomości i wiedzy społeczeństwa na temat ochrony środowiska naturalnego. Kształtowanie właściwych postaw
przynosi korzyści zarówno dla zdrowia ludzi jak i dla środowiska naturalnego, dlatego wszystkie z zaplanowanych zadań w tym zakresie przyniosą pozytywne
rezultaty.
obszaru priorytetowego VII – działania systemowe w ochronie środowiska
Lp.
Obsza
ry
Natur
a
2000
Różn
orodn
ość
biolog
iczna
–
roślin
yi
zwierz
ęta
Lud
zie
Wo
da
Powie
trze i
klimat
Po
wier
zch
nia
zie
mi
Krajo
braz
Zasob
y
natur
alne
Zabytki i
dobra
material
ne
OBSZAR PRIORYTETOWY VII – DZIAŁANIA SYSTEMOWE W OCHRONIE ŚRODOWISKA
VII.1
Cel średniookresowy – Zachęcanie i upowszechnianie zastosowania systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwach oraz innych instytucjach
Kierunki działań – Promowanie systemów zarządzania środowiskowego
VII.1.1
Wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego
VII.1.2
Doskonalenie systemów zarządzania środowiskowego
VII.1.3
Wprowadzenie „zielonych zamówień” promujących w
zamówieniach publicznych firmy posiadające certyfikaty
zarządzania środowiskowego i przyznawanie za nie
dodatkowych punktów
VII.1.4
Zachęcanie mieszkańców do korzystanie z usług i kupowania
produktów firm posiadających loga EMAS i ISO 14001
VII.2
Cel średniookresowy - Zachęcanie społeczeństwa do opiniowania projektów oraz udziału w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska
Kierunki działań – Rozszerzenie zakresu informowania społeczeństwa o środowisku i jego stanie
VII.2.1
Doskonalenie metod udostępniania informacji o środowisku i
jego ochronie
VII.2.2
Zachęcanie mieszkańców do uczestniczenia w konsultacjach
społecznych dotyczących ochrony środowiska
VII.2.3
Rozwijanie współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz
zapewnienie im udziału we wszystkich zespołach
podejmujących decyzje dotyczące ochrony środowiska
VII.2.4
Udział w szkoleniach pracowników instytucji publicznych oraz
przedsiębiorców w zakresie przepisów o dostępie
społeczeństwa do informacji o środowisku
VII.3
Cel średniookresowy – Rozwijanie współpracy między jednostkami naukowo-badawczymi, gospodarczymi i samorządem w zakresie wdrażania innowacyjnych
rozwiązań w celu ochrony środowiska
Kierunki działań – Zwiększenie znaczenia placówek naukowo-badawczych
VII.3.1
Promowanie tworzenia trwałej współpracy pomiędzy
jednostkami naukowo-badawczymi, przemysłem, a
samorządem w zakresie wdrażania innowacyjnych rozwiązań w
przemyśle
VII.3.2
Wsparcie dla przedsiębiorstw wdrażających i stosujących
Lp.
Różn
orodn
ość
Po
Obsza
biolog
wier
Zasob
Zabytki i
ry
Powie
iczna
Lud
Wo
zch
Krajo
y
dobra
Natur
trze i
–
zie
da
nia
braz
natur
material
a
klimat
roślin
zie
alne
ne
2000
yi
mi
zwierz
ęta
innowacyjne rozwiązania technologiczne
VII.4
Cel średniookresowy – Odpowiedzialność za szkody w środowisku zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”
Kierunki działań – Zapobieganie powstawaniu i usuwanie szkód w środowisku
VII.4.1
Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych korzystających
ze środowiska
VII.4.2
Egzekwowanie odpowiedzialności za szkody wyrządzone w
środowisku
VII.4.3
Prowadzenie rejestru szkód w środowisku
Podobnie jak w przypadku edukacji ekologicznej również wszelkie działania w zakresie zarządzania środowiskowego, udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz
ochrony środowiska, rozwój badań i postęp techniczny oraz odpowiedzialności za szkody w środowisku przyniosą pozytywne rezultaty dla środowiska naturalnego i
dla zdrowia i życia mieszkańców.
9. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Rozważenie możliwości transgranicznego oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć jest
obowiązkiem wynikającym z Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego 1991 r. (Dz. U. 1999 nr 96, poz. 1110). Specjalnej
analizie powinny podlegać inwestycje zlokalizowane blisko granic państwa, a także te realizowane dalej, ale
ze względu na rozmiar przedsięwzięcia mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku.
Miasto Bydgoszcz leży zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w dużej odległości od
granicy kraju. Miasto z każdej strony otoczone jest innymi z gminami, dlatego realizacja Programu nie
spowoduje występowania negatywnych oddziaływań transgranicznych.
Zaplanowane przedsięwzięcie będą oddziaływać lokalnie, jedynie niektóre z nich mogą sporadycznie
wykraczać poza obszar miasta. Negatywne skutki, przede wszystkim w zakresie powietrza atmosferycznego
mogą być odczuwalne w sąsiednich gminach. Jednak oddziaływania poza granicami kraju nie przewiduje
się.
10. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko
W poprzednim rozdziale zostały wskazane działania, które mogą wywoływać negatywne skutki dla
środowiska. Podstawowym sposobem minimalizacji ewentualnych negatywnych oddziaływań związanych z
realizacją Programu jest przestrzeganie przy realizacji poszczególnych zadań obowiązujących przepisów.
Należy również pamiętać o:
 ścisłym nadzorze merytorycznym nad prawidłową realizacją Programu oraz systematycznym
monitoringu stanu środowiska, o analizie wyników i podejmowaniu adekwatnych działań do
otrzymanych wyników,
 egzekwowaniu i przestrzeganiu zapisów wynikających z wydanych decyzji administracyjnych,
regulaminów i przepisów prawnych,
 ścisłej współpracy z innymi instytucjami dysponującymi danymi na temat stanu środowiska (m.in.
WIOŚ, Urząd Marszałkowski, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny),
 prowadzeniu szkoleń dla pracowników administracji samorządowej,
 edukacji ekologicznej społeczeństwa,
 wzmocnieniu funkcji kontrolnej służb ochrony środowiska.
Do przedsięwzięć realizowanych w ramach Programu, które mogą negatywnie oddziaływać na środowisko
należą przede wszystkim inwestycje w zakresie infrastruktury komunalnej (wodociągi, kanalizacja,
oczyszczalnie ścieków), budowa zakładów gospodarowania odpadami, ciągi komunikacyjne, elektrownie
wodne, urządzenia hydrotechniczne i przeciwpowodziowe. Inwestycje te w zdecydowanej większości, z
uwagi na swój charakter podlegać będą procedurze oddziaływania na środowisko, w której szczegółowo
analizowane będzie oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska. W ramach procedury
uwzględniane będą również analizy dotyczące minimalizacji bądź kompensacji możliwych oddziaływań. W
efekcie ocenie zostanie poddany poziom znaczności poszczególnych oddziaływań. W procedurze oceny
oddziaływania na środowisko powinni być zaangażowani projektanci, administracja samorządowa, służby
ochrony przyrody, środowisko naukowe i organizacje społeczne,
Potencjalne negatywne oddziaływania, które mogą wystąpić przy realizacji zaplanowanych zadań
inwestycyjnych można ograniczyć do racjonalnego poziomu poprzez:
 odpowiednio dobrze przemyślany wybór lokalizacji inwestycji (a w przypadku inwestycji liniowych ich
przebiegu) uwzględniający lokalne uwarunkowania, walory przyrodnicze i występowanie zabytków,
 odpowiednio staranne przygotowanie projektu, przy uwzględnieniu potrzeby ochrony środowiska
zarówno na etapie budowy jak i w fazie eksploatacji inwestycji,
 odpowiednie zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w szczególności w sąsiedztwie
obszarów szczególnie wrażliwych na negatywne oddziaływanie, obiektów zabytkowych oraz siedzib
ludzkich,
 stosowanie odpowiednich technologii, materiałów, rozwiązań konstrukcyjnych i organizacji pracy
ograniczających wpływ na środowisko w fazie budowy, oraz eksploatacji,
 dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych,
 maskowanie (wkomponowywanie w otoczenie) elementów dysharmonijnych dla krajobrazu.
81
11. Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru, albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności
wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy
„Program ochrony środowiska dla Miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku”
przewiduje realizację zadań, które w większości przyczynią się do poprawienia stanu środowiska na terenie
miasta Bydgoszczy, a tym samym pozytywnie wpłyną na zdrowie ludzi i poprawią standard życia
mieszkańców. Zaproponowane w Programie cele są spójne z innymi dokumentami strategicznymi szczebla
wyższego, a w szczególności z Polityką Ekologiczną Państwa oraz z dokumentami przyjętymi na szczeblu
lokalnym (tj. Strategia Rozwoju Bydgoszczy, Plan Ochrony Klimatu, Strategia Rozwoju Terenów Zielonych
Miasta Bydgoszczy czy Program Ochrony Powietrza). W związku z powyższym przedstawianie
alternatywnych rozwiązań w tym kontekście nie ma uzasadnienia zarówno z formalnego jak i ekologicznego
punktu widzenia.
Ponadto, dokument ten ma charakter strategiczny i w związku z tym brak jest możliwości precyzyjnego
określenia działań alternatywnych dla wskazanych działań, w tym napotkanych trudności wynikających z
niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Jako warianty alternatywne dla zaplanowanych przedsięwzięć można rozważać: warianty lokalizacji,
warianty konstrukcyjne i technologiczne, warianty organizacyjne czy wariant niezrealizowania inwestycji tzw.
wariant „0”. Wariant „0” nie oznacza, że nic się nie zmieni. Konsekwencje związane z brakiem realizacji
Programu mogłyby być znacznie dotkliwsze dla środowiska i ludzi.
Trudności jakie mogą być związane z realizacją niektórych zadań określonych w Programie to przede
wszystkim wysokie koszty realizacji poszczególnych zadań oraz trudności w pozyskaniu odpowiednich
środków na ten cel, niedotrzymanie ustalonych terminów realizacji zadań, możliwość wystąpienia konfliktów
społecznych oraz trudności w pozyskaniu terenów pod poszczególne inwestycje.
Główną trudnością napotkaną przy sporządzaniu niniejszej Prognozy był stopień ogólności zapisów
analizowanego Programu. Nie znając zakresu i lokalizacji koniecznych do wykonania w ramach konkretnych
działań inwestycji, nie można dokonać konkretnej i szczegółowej oceny oddziaływania. W związku z
powyższym wszelkie analizy oddziaływań mają charakter bardzo ogólny i opierają się w dużej mierze na
teoretycznej możliwości wystąpienia negatywnych lub pozytywnych oddziaływań. Dlatego też należy
zakładać, że wszelkie sformułowane wnioski odnośnie możliwości wystąpienia możliwego negatywnego
oddziaływania, powinny być zweryfikowane na etapie wykonywania szczegółowych analiz np. na etapie
przygotowywania dokumentacji niezbędnej do uzyskania decyzji środowiskowych.
12. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
W Prognozie analizowano oddziaływanie zaplanowanych do realizacji zadań w ramach „Programu ochrony
środowiska dla Miasta Bydgoszczy na lata 2013-2016 z perspektywą do 2020 roku” na poszczególne
komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, wraz z uwzględnieniem zależności między tymi
komponentami.
Prognozę sporządzono zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227, z późn. zm.).
Program ochrony środowiska dla Miasta Bydgoszczy jest ściśle powiązany z innymi dokumentami
strategicznymi o charakterze krajowym i regionalnym tj.:
 Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016 roku
 Strategia Rozwoju Kraju 2020,
 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013,
 Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej,
 Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK),
 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku,
 Strategia rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego na lata 2007-2020.
Przy opracowywaniu analizowanego programu uwzględniano również opracowania dotyczące miasta
Bydgoszczy:
 Strategia Rozwoju Bydgoszczy do 2015 roku,
 Plan Rozwoju Bydgoszczy na lata 2009-2014,
 Sprawozdania z wykonania Programu ochrony środowiska oraz Planu gospodarki odpadami dla
82
miasta Bydgoszczy za lata 2007-2008 i 2009-2010,
W Programie ochrony środowiska dla Miasta Bydgoszczy określonych zostało siedem obszarów
priorytetowych, które zostały wybrane po przeanalizowaniu aktualnego stanu środowiska na terenie miasta
Bydgoszczy:
 I obszar priorytetowy - Poprawa jakości środowiska,
 II obszar priorytetowy - Racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych,
 III obszar priorytetowy - Ochrona przyrody,
 IV obszar priorytetowy - Racjonalna gospodarka odpadami,
 V obszar priorytetowy - Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego,
 VI obszar priorytetowy - Edukacja ekologiczna społeczeństwa,
 VII obszar priorytetowy - Działania systemowe w ochronie środowiska.
Dla każdego obszaru priorytetowego wyznaczono cele, kierunki działań oraz zadania dążące do osiągnięcia
założonych celów.
W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ zaplanowanych zadań na poszczególne elementy:
 Obszary Natura 2000,
 Różnorodność biologiczna - rośliny, zwierzęta,
 Ludzie,
 Woda,
 Powietrze i klimat,
 Powierzchnia ziemi,
 Krajobraz,
 Zasoby naturalne,
 Zabytki i dobra materialne.
Oddziaływania te mogą być pozytywne lub negatywne, krótko- średnio- lub długoterminowe, pośrednie lub
bezpośrednie oraz stałe i chwilowe.
Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków
środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede
wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości
występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy.
Analiza wpływu realizacji zaplanowanych zadań w ramach Programu ochrony środowiska dla Miasta
Bydgoszczy pozwoliła wskazać na zasadniczą grupę działań o potencjalnym znaczącym oddziaływaniu na
środowisko. Pozytywne oddziaływania na środowisko zaplanowanych działań zdecydowanie przeważają nad
negatywnymi.
Zdecydowaną większość stwierdzonych negatywnych oddziaływań można wyeliminować poprzez
stosowanie odpowiednich działań minimalizujących oraz zastosowanie procedur wynikających z
obowiązujących przepisów.
Na podstawie wykonanych analiz nie stwierdzono możliwości występowania oddziaływań transgranicznych
związanych z realizacją Programu.
W przypadku, gdy Program nie zostanie wdrożony prowadzić to będzie do pogłębiania się problemów w
zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływać będzie również na zdrowie mieszkańców.
83
Wykorzystane materiały
 „Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych – AKPOŚK 2010”















„Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31.12.2010 rok” Państwowy
Instytut Geologiczny, Warszawa 2011
„Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005 - 2007” Instytut Uprawy Nawożenia i
Gleboznawstwa. Państwowy Instytut Badawczy w Puławach. Puławy 2008 r.
„Plan ochrony klimatu i adaptacji do skutków zmian klimatu dla miasta Bydgoszczy” Załącznik do
Uchwały nr LXXVIII/1164/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 3 listopada 2010 roku
„Plan Rozwoju Bydgoszczy na lata 2009-2014” Załącznik do Uchwały XLV632/09 Rady Miasta
Bydgoszczy z dnia 1 kwietnia 2009 roku
„Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawsko-pomorskiego
na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018” Załącznik do Uchwały nr XVI/299/11 Sejmiku
Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku
„Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Bydgoszczy” Załącznik do Uchwały nr
LXXVI/1138/10 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 13 października 2010 roku
Projekt „Lokalna odpowiedzialność za realizację celów protokołu z Kioto” Raport z inwentaryzacji
emisji gazów cieplarnianych dla miasta Bydgoszczy
„Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2010 roku” Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
„Raport z wykonania Programu ochrony środowiska oraz Planu gospodarki odpadami dla miasta
Bydgoszczy 2007-2008” Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta
Bydgoszczy
„Raport z wykonania Programu ochrony środowiska oraz Planu gospodarki odpadami dla miasta
Bydgoszczy 2009-2010” Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta
Bydgoszczy
„Strategia Rozwoju Bydgoszczy do 2015 roku” Załącznik do Uchwały nr XXXVI/795/04 Rady Miasta
Bydgoszczy z dnia 10 listopada 2004 roku
„Strategia rozwoju terenów zieleni miasta Bydgoszczy” Załącznik do Uchwały nr XVIII/348/11 Rady
Miasta Bydgoszczy z dnia 7 grudnia 2011 roku
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bydgoszczy”
Uchwała nr L/756/09 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 15 lipca 2009 r.
„System zarządzania środowiskowego – rozwój i funkcjonowanie w Polsce” Ewa LisowskaMieszkowska. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 30, 2007 rok.
„Wody podziemne miast wojewódzkich Polski” Informator Państwowej Służby Hydrogeologicznej,
pod redakcją Zbigniewa Nowickiego
84

Prognoza oddziaływania na środowisko

Transkrypt

Podobne dokumenty

3.2. Plan orientacyjny - Byszewska

dzień kobiet - święto przyszłych mam” rodzimy w bizielu!

DRZWI OTWARTE SZKOŁY 14MARCA 2015 R. GODZ. 1000-1300

KMP W BYDGOSZCZY POSZUKIWANY DANIEL SZTAJEROWSKI

Poznali swoje prawa w pracy

Dnia 30 października 2009 r. w Hotelu City w

pobierz stronę jako plik pdf - Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

Oferta pracy dla młodszego specjalisty

Bydgoszcz, 12czerwca 2013 r. WWE.021.3.29.2013 Pani Marlena