Cena zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w 2008 roku

Cena zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w 2008 roku
Bydgoszcz, luty 2010
Opracował:
Izba Gospodarcza Wodociągi Polskie
Anna Olkiewicz
KGAE 3/II/2010
1
Zgodnie z danymi Rocznika Statystycznego Rzeczpospolitej Polskiej 2009
(str. 462) - zwanego dalej Rocznikiem, w 2008 r. cena detaliczna 1m³ zimnej wody z
miejskiej sieci wodociągowej wyniosła 2,65 zł.
W stosunku do roku poprzedzającego cena 1 m3 wody wzrosła o 21 groszy to
jest o 8,61 % , zaś w stosunku do roku 2006 nastąpił przyrost o 13,25 %.
Tabela 1. Dynamika kształtowania się ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej.
Rok
Cena zimnej wody w miejskiej
Dynamika rok 2004 =
Dynamika rok poprzedni
sieci wodociągowej
100%
= 100%
w złotych za metr sześcienny
2004
2,20
2005
2,29
2006
2,34
2007
2,44
2008
2,65
Źródło: Roczniki statystyczne GUS
100,00%
104,09%
106,37%
110,91%
120,46%
-%
104,09%
102,19%
104,28%
108,61%
Na przestrzeni badanych lat cena metra sześciennego zimnej wody z miejskiej
sieci wodociągowej wzrosła o 45 groszy co stanowi przyrost o 20%.
2
%
Przyrost ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej
w latach 2004 - 2008
10,00%
9,00%
8,00%
7,00%
6,00%
5,00%
4,00%
3,00%
2,00%
1,00%
0,00%
8,61%
4,28%
4,09%
2,19%
2005/2004
2006/2005
2007/2006
2008/2007
Wykres 1. Przyrost ceny zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej w latach 2004-2008
Największy wzrost ceny wody w ciągu rozpatrywanego okresu nastąpił w roku
2008, kiedy to cena (w stosunku do roku poprzedniego) wzrosła o 8,61%. Mimo
spadku tempa wzrostu ceny w roku 2006, dynamika ta wykazuje trend wyraźnie
rosnący.
Podana cena jest ceną średnią, dla podmiotów zajmujących się poborem,
uzdatnianiem i rozprowadzaniem wody, niezależnie
od ich formy prawnej.
Działalnością wodociągowo-kanalizacyjną zajmują się zarówno przedsiębiorstwa
państwowe, spółki handlowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i spółki
wodne. Właśnie ze względu na formę prawną podmiotu występuje znaczące
zróżnicowanie cen, co będzie przedmiotem odrębnego opracowania.
Powszechne jest przekonanie, że cena wody dostarczanej z wodociągu i
przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinna być niższa, chociaż większość osób
wygłaszających takie tezy nie jest w stanie podać jej rzeczywistej wysokości.
3
Odbiorcy kierują się względami ekonomicznymi zgodnie z zasadą „dostać więcej za
mniej”. Społeczeństwo często uważa, że przedsiębiorstwa wodociągowe pobierają
gotową wodę z ujęć, którą przesyłają odbiorcom, co powinno kosztować niewiele. Nic
bardziej błędnego. Woda pobrana z ujęć wymaga uzdatniania w celu umożliwienia
jej spożycia przez ludzi. Wydobycie, uzdatnienie i przesłanie wody do odbiorcy
wymaga kosztownych urządzeń, których utrzymanie, eksploatacja oraz rozwój i
modernizacja kosztuje. Przedsiębiorstwa wodociągowe dążą do obniżenia kosztów
świadczenia usług poprzez doskonalenie różnych aspektów swojej działalności,
jednakże corocznie występuje wzrost kosztów niezależnych od przedsiębiorstwa. W
procesach poboru, uzdatniania i dostarczania wody wykorzystywana jest energia
elektryczna, której ceny wzrastają corocznie wielokrotnie powyżej poziomu inflacji.
Obok typowych podatków płaconych podobnie jak przez inne podmioty gospodarcze
(np. VAT), z działalnością firm wodociągowych wiążą się też inne podatki i
obciążenia, jak np.: konieczność ponoszenia opłat za pobór wody ze środowiska,
opłacanie podatku od nieruchomości za posiadane urządzenia wodociągowe, opłaty
za zajęcie pasa drogowego dotyczące umieszczonych pod drogą obiektów (a więc
sieci wod - kan) oraz robót drogowych, które zajmują pas drogi.
Tabela 2. Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej w przedziałach pięcioletnich w latach
1990-2005 i 2008 r. –cena w zł/m3
Rok
Cena w zł za 1m³ Przyrost (do okresu poprzedzającego) – %
1990
0,10
1995
0,58
480,00
2000
1,55
167,24
2005
2,29
47,74
2008
2,65
15,72
Źródło: Rocznik Statystyczny RP 2009 ( s.462 ), 2006 ( s. 451), 2001 (s. 336), obliczenia własne
Z powyższej tabeli wynika, że na przestrzeni wyżej wymienionego
piętnastolecia i ostatnich lat, tempo wzrostu cen za zimną wodę ulegało
sukcesywnemu zmniejszeniu.
Na wysokość cen wody w latach 1991 do 1995,
a nawet do 1998 r., wpłynęła wysoka inflacja. Zmiany zasad ustalania cen za wodę
wprowadzone ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę
i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a także wydanego na jej podstawie
rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o
4
zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i
zbiorowe odprowadzanie ścieków, które weszły w życie w 2002 roku – nie
spowodowały istotnych zmian w zakresie długookresowego trendu przyrostu cen.
Potwierdza to poniższy wykres.
Wykres 2.
Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej – cena za 1m³ w latach 1990 – 2008
Cena wody wykazuje trend wyraźnie rosnący. Analizując kształtowanie się
trendu zauważamy głębokie tempo wzrostu do roku 2002 i niebudzące wątpliwości
spowolnienie dynamiki przyrostu po tym okresie.
Tabela 3. Wzrost cen w latach 1999 – 2008
Rok
Zimna woda
Wzrost cen
Wzrost cen
z miejskiej sieci
(z kolumny 2,
towarów
wodociągowej-
rok do roku
i usług
cena zł / 1m³
poprzedzającego)
konsumpcyjnych
-%
-%
Wzrost cen produkcji
sprzedanej przemysłu - %
pobór, uzdatnianie
ogółem
i rozprowadzanie
wody
1
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2
1,32
1,55
1,74
1,99
2,12
2,20
2,29
2,34
2,44
2,65
3
17,42
12,26
14,37
6,53
3,77
4,09
2,19
4,28
8,61
4
7,3
10,1
5,5
1,9
0,8
3,5
2,1
1,0
2,5
4,2
5
10,9
7,3
9,7
9,5
5,7
2,7
4,0
2,9
4,2
4,3
6
5,7
7,8
1,6
1,0
2,6
7,0
0,7
2,3
2,3
2,6
Źródło: Rocznik Statystyczny RP 2009 (s.451-457), 2008 ( s. 448 – 449, 454), 2007( s. 444-445, 450), 2004 ( s. 440 ), 2005 ( s.
443,448 ), 2003 ( s. 358), 2001 ( s. 328, 336 ), obliczenia własne
5
Na przestrzeni zaprezentowanego okresu wzrost cen 1m³ wody z miejskiej
sieci wodociągowej przewyższał wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz
wzrost cen produkcji sprzedanej przemysłu ( z wyjątkiem 2004 i 2006 r.). W 2008 r.
przyrost ceny 1m³ zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej był znacznie wyższy
zarówno od poziomu inflacji jak i wskaźnika przyrostu cen produkcji sprzedanej
przemysłu (zarówno: pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody jak i ogółem); przy
czym relacja ta jest znacznie większa niż w latach ubiegłych. Z uwagi na realizowane
przedsięwzięcia inwestycyjne wynikające z zobowiązań unijnych i zadań własnych
gminy, ceny wody uwzględniają także koszty inwestycji i eksploatacji przyjmowanych
nowych urządzeń wodociągowych. To one właśnie decydują głównie o wzrostach
cen.
O ile w latach 2002 i 2003, jak wcześniej zaznaczono, na wzrost cen wody
mogła wpłynąć zmiana zasad ich ustalania, to w latach późniejszych, znaczny wpływ
na
poziom
cen
wody
wywarł
właśnie
wzrost
koszów
inwestycyjnych
i
eksploatacyjnych związanych z realizacją i przejęciem do eksploatacji nowych
urządzeń wodociągowych, przy równoczesnej tendencji spadku ilości sprzedaży w
mieście. Spadek ten wynika ze względów ekonomicznych oraz wprowadzenia
przyrządów pomiarowych (wodomierzy) mierzących ilość pobranej/dostarczonej
wody oraz zastosowania przez odbiorców nowych, ograniczających zużycie wody:
instalacji, armatury wodociągowej i urządzeń gospodarstwa domowego.
Graficzny rozkład cen w
latach 2000 - 2008 zawiera poniższy wykres
dotyczący cen zimnej wody z miejskiej sieci wodociągowej.
6
Wykres 3. Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej – cena za 1m³ w latach 2000-2008
Porównując wysokość cen detalicznych wody z miejskiej sieci wodociągowej
z cenami innych powszechnie nabywanych
towarów i usług, nie trudno jest
stwierdzić, że cena jej wcale nie jest wysoka. Wskaźnik rentowności obrotu netto
przedsiębiorstw zajmujących się poborem, uzdatnianiem i rozprowadzaniem wody
wynosi 3,7 % (wskaźnik ekonomiczny dla podmiotów gospodarczych o liczbie
pracujących powyżej 49 osób, źródło: Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych
I-XII 2008, opracowanie GUS, s. 40). Dla porównania rentowność obrotu netto
przedsiębiorstw w dziale wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i
wodę ukształtowała się na poziomie 3,8%, zaś rentowność obrotu netto
przedsiębiorstw ogółem 3,3% (Rocznik statystyczny 2009 s. 592.)
Cena detaliczna 1 m³ zimnej wody, tj. ilości wypełniającej 1000 litrowych
butelek, w ostatnich pięciu latach wyniosła:
- 2008 r. - 2,65 zł
- 2007 r. – 2,44 zł,
- 2006 r. – 2,34 zł,
- 2005 r. – 2,29 zł,
- 2004 r. – 2,20 zł.
7
W tych samych latach paczka papierosów „Mars” zawierająca 20 sztuk
kosztowała:
- 2008 r. – 7,46 zł
- 2007 r. – 6,32 zł
- 2006 r. – 5,71 zł
- 2005 r. – 5,46 zł,
- 2004 r. – 5,09 zł.
W badanym okresie cena 20 sztuk tych papierosów była ponad dwukrotnie
wyższa od ceny wody pitnej zapełniającej 1000 litrowych butelek. Ponadto relacja ta
na przestrzeni tych czterech lat ulegała z roku na rok pogorszeniu. W 2008 r. cena
paczki papierosów była już ponad trzykrotnie (3,06 razy)
wyższa od ceny 1 m³
zimnej wody.
W 2008 r. cena jednego papierosa, który niszczy zdrowie człowieka, wynosiła
zatem prawie 37 groszy, podczas, gdy cena 1 litra wody, która „daje życie” - nawet
nie pół grosza (0,002 zł ).
W 2008 roku cena 1 litra soku jabłkowego wynosiła 3,58 zł, cena 1 litra mleka
2,74 zł., zaś cena 1 litra wina białego gronowego wytrawnego 10,65 zł.
Skalę rozpiętości jednostkowych cen dla produktów, dla których jednostkę
odniesienia stanowi 1 litr pomoże zrozumieć poniższy wykres, który nie wymaga
dodatkowego komentarza.
8
Wykres 4.
Porównanie
objętości
jednego litra z 1
3
m.
Poniższa tabela przedstawia porównanie cen objętości 1 metra sześciennego
przykładowych
artykułów.
Pomiędzy
poszczególnymi
towarami
występują
nieporównywalne relacje.
Tabela 4. Ceny detaliczne towarów i usług konsumpcyjnych za 1 m3 w złotych
Wyszczególnienie/Rok
Sok jabłkowy
Wódka czysta
Wino białe gronowe
Piwo jasne pełne
Mleko krowie
Zimna woda z miejskiej sieci
2000
2005
3.430,00
50.860,00
12.400,00
5.260,00
2.200,00
1,55
2007
2.830,00
37.740,00
11.240,00
5.220,00
2.450,00
2,29
2008
3.200,00
36.740,00
10.640,00
5.240,00
2.780,00
2,44
3.580,00
37.080,00
10.680,00
5.480,00
2.740.00
2,65
wodociągowej
Źródło: Rocznik statystyczny 2009, s.460 - 463
W tabeli nr 5 i na wykresie 5 przedstawiono dynamikę wzrostu cen wybranych
towarów i usług.
Tabela 5. Wskaźniki cen towarów i usług, rok poprzedni = 100%
Wyszczególnienie/ Rok
Towary i usługi konsumpcyjne ogółem
żywność i napoje bezalkoholowe
2006
2007
2008
101,0
102,5
104,2
100,6
104,9
106,1
9
Wody mineralne, inne napoje
bezalkoholowe, soki z owoców i warzyw
Mleko
Wyroby tytoniowe
Zaopatrywanie w wodę i inne usługi związane z
zamieszkiwaniem
Energia elektryczna dla gospodarstw
domowych
Gaz dla gospodarstw domowych: ziemny
wysokometanowy z sieci
Zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej
100,5
102,0
103,9
100,8
104,1
102,9
106,4
108,1
103,4
111,6
113,4
110,4
104,76
102,3
111,1
122,3
104,7
120,9
102,2
104,3
108,6
Źródło: Rocznik statystyczny 2009, s. 457- 459
W badanym okresie nie zanotowano spadku cen w stosunku do roku
ubiegłego.
Dynamika
wzrostu
cen
wykazuje
trend
wyraźnie
rosnący.
W poszczególnych grupach towarów odnotowano zróżnicowaną dynamikę cen.
Najbardziej wzrosły ceny gazu, wyrobów tytoniowych, energii elektrycznej dla
gospodarstw
domowych
oraz
mleka.
Najniższym
wzrostem,
spośród
przedstawionych towarów i usług, charakteryzowały się wody mineralne, inne napoje
bezalkoholowe, soki z owoców i warzyw.
W rozpatrywanym okresie trzyletnim cena zimnej wody z miejskiej sieci
wodociągowej rosła szybciej niż ceny towarów i usług konsumpcyjnych. Większym
tempem wzrostu niż cena wody charakteryzowały się ceny wyrobów tytoniowych.
Większy wskaźnik wzrostu cen niż zimna woda z miejskiej sieci wodociągowej (poza
rokiem 2007) wykazuje również
grupa „zaopatrywanie w wodę i inne usługi
związane z zamieszkiwaniem” co oznacza, że cena za usługi
związane z
zamieszkiwaniem, inne niż zapatrywanie w wodę (np. energia elektryczna, gaz z
sieci) , rosła znacznie szybciej.
W stosunku do roku poprzedzającego cena wody w 2008 roku wzrosła tylko
8,6%. W tym samym okresie cena gazu wzrosła o ponad 20 %, cena energii
elektrycznej o 11%.
10
Wykres 5. Dynamika cen mleka, wody z sieci, napojów bezalkoholowych oraz energii
elektrycznej lata 2006-2008
Cena mleka rosła znacznie szybciej niż cena zimnej wody z sieci. Mniejszą
dynamiką wzrostu ceny charakteryzują się napoje bezalkoholowe.
Zgodnie z danymi Rocznika (s. 326), zużycie wody z wodociągów w
gospodarstwie domowym
w ciągu 2008 r. na 1 korzystającego z wodociągu w
mieście wyniosło 37,9 m³. Oznacza
to, że jeden korzystający zużywał
średniomiesięcznie 3,16 m³. Uwzględniając cenę detaliczną 1m³ zimnej wody z
miejskiej sieci wodociągowej można stwierdzić, że miesięcznie kosztowało go to
8,37 złotych.
W tym samym okresie wydatki miesięczne jednej osoby w gospodarstwie
domowym (zgodnie z danymi Rocznika str. 298-303 ) wyniosły:
- mleko 7,54 zł. tj. 90,08% wydatków na wodę
- owoce 13,79 zł, tj. 164,75% wydatków na zimną wodę z sieci
- na napoje bezalkoholowe 19,07 zł, tj. 2,28 razy więcej niż na wodę
- na napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe 23,81 zł, tj. razy więcej. 2,84 razy więcej
- gaz 19,51 zł, to jest 233,90 % wydatków na zimną wodę
- energia cielna 21,71 zł. tj. 259,38% wydatków na wodę.
Przeciętny
miesięczny
dochód
rozporządzalny
na
jedna
osobę
w
gospodarstwie domowym w 2008 roku wyniósł 1045,52 złotych. Kwota wydatków na
zimną wodę wynosi zatem poniżej 1% (0,80%) dochodu. Kwota przeciętnych
miesięcznych wydatków na osobę w gospodarstwie domowym wyniosła 904,27%.
W strukturze wydatków wydatki na wodę stanowią zaledwie 0,92%
Woda zgodnie z deklaracją Dublińską (The Dublin statement on water and
sustainable development) została uznana za dobro ekonomiczne, a więc takie które
może (i powinno) być dostarczane zgodnie z regułami rynkowymi. Takie
postrzeganie wody stoi w sprzeczności z rozumieniem jej jako dobra niezbędnego
dla życia wszystkich ludzi, do którego dostęp powinien być zapewniony każdej
jednostce. W deklaracji dublińskiej określono, iż „podstawowym dobrem każdego
człowieka jest dostęp do czystej wody po osiągalnych cenach” przyjmuje się, że
11
ustalenie dostępności cenowej do wody następuje przez oszacowanie wydatków
gospodarstw na to dobro. Uznaje się, że wydatki nie powinny przekraczać 3%
dochodu do dyspozycji, przy czy powinno badać się jak obciążenia te wyglądają na
poszczególnych grupach dochodowych.1 Woda jako dobro podstawowe, niezbędne
do życia człowieka powinna być osiągalna dla każdego. Wydatki na wodę w
wysokości
poniżej
1%
dochodu
rozporządzalnego
są
potwierdzeniem
tej
dostępności.
AO/AO
Źródło: Roczniki statystyczne GUS.
Załącznik: Wyróżniki, dane za lata 2005-2008
Zimna woda z
miejskiej sieci
wodociągowej
cena zł / 1m³
Wzrost cen
wody rok do roku
poprzedzającego
(%)
Wzrost cen
towarów
i usług
konsumpcyjnych
%
Wzrost cen
energii
elektrycznej dla
gospodarstw
domowych
rok do roku
poprzedzającego
%
Wzrost cen gazu
ziemnego z sieci
dla gospodarstw
domowych
rok do roku
poprzedzającego
%
2005
2,29
4,1
2,1
2,4
12,1
2006
2,34
2,2
1,0
4,8
22,3
2007
2,44
4,3
2,5
2,3
4,7
2008
2,65
8,6
4,2
11,1
20,9
Rok
AO/AO
1
Taryfy za wodę i ścieki w Polsce a dostępność cenowa wody. Prognoza do 2015 r Dr A.Kopańska, Dr J.Siwińska
12