Plenarna_JG [Tylko do odczytu] - Bilans Kapitału Ludzkiego

Transkrypt

Plenarna_JG [Tylko do odczytu] - Bilans Kapitału Ludzkiego
2015
Bilans Kapitału Ludzkiego
Wyzwania dla polityki rynku pracy i
edukacji w badaniach bilansu kapitału
ludzkiego
Prof. dr hab. Jarosław Górniak
Warszawa
28.04.2015r.
Bilans Kapitału Ludzkiego
Rynek pracy w ostatnich 5 latach: cisza przed
burzą?
Europa po (?) kryzysie finansowym
Polska – trudna równowaga w burzliwym otoczeniu
Bez eksplozji bezrobocia
Docenione kadry
Podtrzymany wzrost gospodarki
Stagnacja w tworzeniu miejsc pracy
Trudna sytuacja młodych osób wchodzących na
rynek pracy
Utrzymanie konkurencyjności i wzrostu wymaga
przejścia do gospodarki opartej na wiedzy
2
Bilans Kapitału Ludzkiego
17% - „naturalna” stopa poszukiwania
pracowników w warunkach umiarkowanego
wzrostu?
2010
2011
2012
2013
2014
16%
17%
17%
14%
17%
Odsetek pracodawców deklarujących poszukiwanie pracowników
(N2010 = 15841, N2011 = 16159, N2012 = 16000, N2013 = 16000, N2014 = 16013)
Bilans Kapitału Ludzkiego
Silni potrzebują więcej
Procent firm poszukujących nowych pracowników w
zależności od wielkości i poziomu rozwoju
Bilans Kapitału Ludzkiego
Stałość oczekiwań …
Bilans Kapitału Ludzkiego
… i narastająca frustracja…
2010
2011
2012
2013
75% 75% 76% 78%
2014
80%
Odsetek pracodawców poszukujących osób do pracy, którzy
deklarują trudności w znalezieniu odpowiednich kandydatów
(N2010 = 2483, N2011 = 2731, N2012 = 2686, N2013 = 2156, N2014 = 2652)
Bilans Kapitału Ludzkiego
… bo kandydatom brak kompetencji i doświadczenia
Odpowiednich Wymaganych Doświadczeni Motywacji do
Innych rzeczy
kompetencji
uprawnień
a
pracy
2010 Ogółem
43
6
24
20
7
2011 Ogółem
36
8
23
26
7
2012 Kierownicy
37
4
21
32
7
Specjaliści
35
24
22
8
12
Technicy
45
8
32
15
1
Pracownicy biurowi
30
13
27
31
0
Pracownicy usług
42
1
17
37
3
Robotnicy wykwalifikowani
38
8
26
25
2
Operatorzy i monterzy
Robotnicy
niewykwalifikowani
Ogółem
24
13
40
17
7
13
9
2
74
3
36
10
25
26
4
2013 Kierownicy
48
11
22
0
19
Specjaliści
45
10
20
17
8
Technicy
34
15
29
20
2
Pracownicy biurowi
44
6
10
28
13
Pracownicy usług
32
2
29
32
5
Robotnicy wykwalifikowani
34
9
27
25
5
Operatorzy i monterzy
Robotnicy
niewykwalifikowani
Ogółem
28
12
34
22
4
24
6
19
50
1
34
8
27
26
5
44
2
24
24
5
2014 Kierownicy
Specjaliści
42
13
23
13
10
Technicy
39
11
25
20
6
Pracownicy biurowi
42
7
21
25
5
Pracownicy usług
29
4
23
40
4
Robotnicy wykwalifikowani
34
6
30
25
6
Operatorzy i monterzy
Robotnicy
niewykwalifikowani
Ogółem
22
17
28
24
9
27
5
18
48
3
34
8
26
26
7
Bilans Kapitału Ludzkiego
Połowa nie jest w pełni zadowolona
z kompetencji swoich pracowników
2010
2011
0
2012
10
20
30
2014
40
50
60
52
50
48
51
54
W pełni zadawalające
44
46
49
46
43
Wymagają doszkolenia
Niezadawalające
2013
4
3
3
3
3
Im bardziej innowacyjne i dynamiczne
są firmy, tym bardziej wskazują na
niedopasowania kompetencyjne i tym
większy nacisk kładą na kształcenie
personelu.
Bilans Kapitału Ludzkiego
Aktywność edukacyjna Polaków – podstawowe
fakty bez zmian
• Wysokie aspiracje edukacyjne
• Wysokie zaangażowanie w kształcenie formalne –
boom edukacyjny
• Niski poziom zaangażowania w kształcenie
dorosłych
• Silny związek aktywności edukacyjnej dorosłych
z wykształceniem formalnym
• Podstawowy powód braku aktywności edukacyjnej
– nieprzydatność w miejscu pracy
• Zmiana preferencji w wyborze kierunków
kształcenia
PISA 2012 - performance in mathematics, reading and science
Bilans Kapitału Ludzkiego
Co nas czeka?
Spadek zasobów siły roboczej w związku
z kryzysem demograficznym i emigracją
Wzrost poziomu „obciążenia demograficznego”
Konieczność wzrostu konkurencyjności gospodarki i
oparcia jej na innowacyjności, wykorzystaniu
zaawansowanych technologii
i wysoce kompetentnych kadr
Dalszy wzrost znaczenia kompetencji ogólnych
i jakości wykształcenia
Bilans Kapitału Ludzkiego
U progu wielkiej zmiany
Gospodarka światowa – a wraz z nią gospodarka
polska – weszła w okres fundamentalnych zmian
strukturalnych
Obserwowane niedopasowanie kompetencji to
rezultat wzrastających rozbieżności pomiędzy
wyłaniającymi się trendami zmian w gospodarce
a cechami dostępnych kadr, a nie tylko wynik
niedopasowania systemu edukacji.
Trudności z wejściem młodych osób na rynek pracy
nie są osobliwe dla Polski, mają swój silny
komponent koniunkturalny (cykliczny), na co
nakładają się także niedopasowania edukacyjne.
Bilans Kapitału Ludzkiego
U progu wielkiej zmiany
W krótszym okresie możemy stać przed ryzykiem
deficytu siły roboczej, w dłuższym – utratą szansy
na pracę dużych segmentów społecznych
Rośnie znaczenie przedsiębiorczości i zdolności do
adaptacji i uczenia się
W przypadku wejścia Polski na ścieżkę rozwoju
gospodarki opartej na wiedzy niedopasowanie
kompetencyjne ujawni się z jeszcze większą siłą
i może się stać istotną barierą rozwojową.
Bilans Kapitału Ludzkiego
Jakie kompetencje przyszłości?
Perspektywa sektora ITO - przypomnienie
Ważność / Dostępność
4,00
Inicjatywa
Innowacyjność
Trudne do pozyskania
Umiejętność testowania
oprogramowania
Zaangażowanie
Algorytmy i struktury danych
„Wrażliwość”
międzykulturowa
Wpływ na innych
3,25
Sieci komputerowe
Orientacja na klienta Adaptacja
Komunikacja ustna
Język francuski
Uczciwość
Organizowanie pracy własnej
Umiejętności matematyczne Orientacja na cele
Dyspozycyjność czasowa
Współpraca
Radzenie sobie ze stresem Komunikacja pisemna
Zdolności analityczne
Troska o jakość
Uczenie się
Język programowania Java
Język angielski
2,50
2,50
3,75
Ważne
5,00
Bilans Kapitału Ludzkiego
I branża BPO
Ważność / Dostępność
4,00
„Wrażliwość”
międzykulturowa
Komunikacja pisemna
Komunikacja ustna
Zaangażowanie
Zdolności analityczne
Trudne do pozyskania
Język włoski
Język niderlandzki
Adaptacja
Wpływ na innych
Radzenie sobie ze stresem
Język francuski Orientacja na cele
Język niemiecki
Innowacyjność
Inicjatywa
Organizowanie pracy własnej
Umiejętności matematyczne
Uczenie się
3,25
Orientacja na klienta
Współpraca
Troska o jakość
Dyspozycyjność czasowa
Język angielski
Mobilność
Obsługa pakietu MS Office
2,50
Podstawy rachunkowości
2,50
3,75
Ważne
Uczciwość
5,00
Bilans Kapitału Ludzkiego
I jeszcze jedno spojrzenie: najważniejsze dla ITO
w przyszłości
Inicjatywa
Innowacyjność
Komunikacja pisemna
Komunikacja ustna
Orientacja na cele
Organizowanie pracy
własnej
Współpraca
Zaangażowanie
„Wrażliwość”
międzykulturowa
Język angielski
Uczenie się
Adaptacja
Radzenie sobie ze
stresem
Zdolności analityczne
Uczciwość
Bilans Kapitału Ludzkiego
Jakie kompetencje? Te umiejętności
amerykański Graduate Record Examination
analizy i krytycznej oceny tekstów
syntezy informacji
analizy związków znaczeniowych
rozwiązywania problemów z wykorzystaniem
wiedzy i umiejętności w zakresie matematyki i
analizy danych
sprawnego komunikowania się na piśmie,
rozumowania krytycznego
argumentowania
Bilans Kapitału Ludzkiego
Wnioski dla polityk publicznych
Wzrastająca liczba dobrze wykształconych młodych
ludzi jest kluczowym aktywem Polski
Nacisk na wysoką jakość kształcenia w zakresie
kompetencji technicznych ma wysoką wartość,
ale jest to zbyt wąskie podejście.
Konieczny jest silny nacisk na kształtowanie
kompetencji ogólnych i jest to zadanie trudne, które
powinno być realizowane od wczesnych etapów
edukacji, właściwie od przedszkola.
Nie ma możliwości, by sam system edukacyjny,
bez zaangażowania pracodawców, przygotował
absolwentów pod względem umiejętności
praktycznych pożądanych w miejscu pracy.
Bilans Kapitału Ludzkiego
Pracodawcy a edukacja
Kapitał ludzki jest obszarem inwestycji dla pracodawców
Absolwenci przyjmowani do pracy wymagają przygotowania
w firmie do wykonywania obowiązków, co jest kosztowne. To
skłania do poszukiwania pracowników z doświadczeniem, ale
tych brakuje i będzie brakowało
Alternatywą dla kształcenia swoich pracowników po
zakończeniu przez nich edukacji formalnej jest zaangażowanie
się w kształcenie w jej toku. Tego problemu nie rozwiąże
oświata bez zaangażowania się merytorycznie, organizacyjnie
i finansowo pracodawców.
Zawodowe kształcenie dualne na wysokim poziomie jest
relatywnie kosztowne, a dobre rezultaty przynosi wtedy, gdy
jest połączone z rozwojem kompetencji ogólnych, np.
matematycznych, językowych itp. oraz umiejętności
transferowalnych wskazanych wyżej
Bilans Kapitału Ludzkiego
Pracodawcy a edukacja
Państwo powinno:
doskonalić warunki prawne i zachęty do
zaangażowania pracodawców w proces kształcenia
Rozwinąć i wdrożyć program rozwoju kształcenia
dualnego, z zaangażowaniem pracodawców, na
poziomie ponadgimnazjalnym i stworzyć i
wprowadzić w życie taki program – na poziomie
uczelni
Bilans Kapitału Ludzkiego
Pracodawcy a edukacja
Związki pracodawców:
Działać na rzecz zaangażowania firm w proces
kształcenia – dla ich przyszłych korzyści
Współdziałać w procesie doskonalenia programów
rozwoju kształcenia z komponentem praktycznym
Dbać o standardy praktyk i staży
Szkoły i uczelnie
• Otworzyć się szerzej na współpracę z pracodawcami
• Zasięgać ich opinii w kształtowaniu programów
nauczania w ramach posiadanej swobody
Bilans Kapitału Ludzkiego
Czy w Polsce należy zmniejszyć dostępność
studiów na poziomie wyższym?
Nie należy, w szczególności do studiów I stopnia
powinien być dobry dostęp
Masowość studiów I i II stopnia wskazuje na potrzebę
wprowadzenia studiów jednoetapowych spełniających
powszechne aspiracje edukacyjne – czteroletnich
studiów I stopnia
Najważniejszym celem średniookresowym jest
podniesienie jakości studiów
Bilans Kapitału Ludzkiego
Jakie studia?
Studia zaawansowane (II, a zwłaszcza III stopnia) powinny
być selektywne, specjalizujące na poziomie magisterskim
lub prowadzące do doktoratu – model praktykowany na
świecie
Podstawowy segment studentów powinien mieć dostęp
do studiów I stopnia o charakterze praktycznym, na wielu
specjalistycznych kierunkach przygotowujących dobrze
pod względem kompetencji zawodowych i ogólnych.
Studia I stopnia o profilu akademickim, przeznaczone dla
mniejszego segmentu studentów, powinny być
prowadzone w wiodących ośrodkach naukowych, szeroko
profilowe i przygotowujące do dalszych studiów
badawczych.
Bilans Kapitału Ludzkiego
Klucz do wzrostu jakości kształcenia
nauczyciele akademiccy
76
inni specj naucz i wych
64
nauczyciele gimn i szkół ponadg
59
nauczyciele szkół podst i spec. ds. wych
małego dziecka
55
nauczyciele kształ zawod
50
spec.naucz/wych
58
specjaliści
56
0
20
40
60
Poziom aktywności edukacyjnej w grupie specjalistów do spraw
nauczania i wychowania, osoby pracujące, wiek 25-59/64, (w%)
80
Bilans Kapitału Ludzkiego
Klucz do wzrostu jakości kształcenia
Wzrost kompetencji nauczycieli wszystkich szczebli
Zmiany w procesie kształcenia nauczycieli szkolnych
i selekcji do zawodu
Wprowadzenie nowych bodźców do kształcenia się
nauczycieli wykonujących zawód w zakresie ścieżki kariery
zawodowej
Podnoszenie kompetencji badawczych i dydaktycznych
nauczycieli akademickich w kontakcie z wiodącymi
uniwersytetami na świecie
Podniesienie jakości studiów doktoranckich i poziomu
doktoratów oraz habilitacji
Wprowadzenie bodźców do lepszego kształcenia i
kształcenia się w zakresie kluczowych kompetencji ogólnych
Bilans Kapitału Ludzkiego
Nowoczesna edukacja musi kształcić dla
nowoczesnego rynku pracy
• Warunkiem tego, by absolwenci pracowali w kraju,
a nie na emigracji jest dostępność miejsc pracy dobrej
jakości
• Konsekwentna realizacja reform podatkowych,
prawnych i instytucjonalnych ułatwiających
prowadzenie działalności gospodarczej i stymulujących
innowacyjność
• Zachęty do lokowania w Polsce jednostek badawczorozwojowych i analitycznych przez firmy
międzynarodowe i polskie
Bilans Kapitału Ludzkiego
Nowoczesna edukacja musi kształcić dla
nowoczesnego rynku pracy
• Rewizja polityki rynku pracy z punktu widzenia
dyskryminujących kobiety konsekwencji regulacji i
innych instrumentów polityk publicznych
• Dbanie o aktywne uczestnictwo w rynku pracy osób
niepełnosprawnych
• Modernizacja administracji publicznej i podnoszenie
kompetencji pracowników administracji – ważna
inwestycja rozwojowa
Bilans Kapitału Ludzkiego
bkl.parp.gov.pl
Dziękuję
za uwagę i zapraszam
do paneli tematycznych
i lektury raportów!