jak wspierać dzieci w budowaniu zaufania do siebie i zdrowego

JAK WSPIERAĆ DZIECI W BUDOWANIU
ZAUFANIA DO SIEBIE I ZDROWEGO
POCZUCIA WARTOŚCI
Tekst Małgorzata Stańczyk
Poczucie własnej wartości to fundament harmonijnego rozwoju i szczęśliwego życia.
Jak możemy wspomóc dziecko, by je w sobie kształtowało? Do niedawna rodzice,
pedagodzy a nawet specjaliści z dziedziny psychologii i wychowania twierdzili,
że duże znaczenie ma częste chwalenie dziecka za to, co robi dobrze, mówienie mu,
w czym jest wspaniałe i motywowanie do tego, by chciało być jeszcze lepsze.
Czy w takim razie poczucie wartości to przekonanie, że jesteśmy w czymś fantastyczni,
może nawet najlepsi,
a w każdym razie lepsi od innych? Zupełnie nie.
Pewność siebie zależy od tego, co potrafimy,
czyli od umiejętności posiadanych w danej dziedzinie życia.
Dziecko może mieć wiarę we własne umiejętności sportowe, taneczne albo
matematyczne,
może czuć się dobre w jakiejś dziedzinie. To jednak buduje jego pewność siebie,
a nie poczucie własnej wartości - mówi Anna Olczyk-Grabowska organizatorka warsztatów
w ramach Pracowni Rodziny. Jak uważa Jesper Juul, duński psycholog i terapeuta,
poczucie własnej wartości odnosi się do tego kim jestem i doświadczeń z tym związanych.
Jest to poczucie, że mamy swoją wartość po prostu dlatego, że istniejemy.
Chodzi o to, by dziecko poznawało siebie. Dostrzegało i akceptowało swoje uczucia,
emocje, odczucia płynące z ciała, upodobania, wady, zalety, ograniczenia i marzenia.
Poczucia własnej wartości nie da się komuś "przekazać", czy ofiarować.
Tym, co możemy zrobić, by wspierać dzieci w jego rozwijaniu
jest akceptacja i zauważanie dziecka takim, jakie jest.
Dzieci chcą czuć się ważne dla swoich rodziców, zauważone i rozumiane.
Dla mnie osobiście istotne jest to, by mówić też dziecku, jak jest dla nas ważne, jak
cieszymy się,
z jego obecności w naszym życiu – dodaje Anna Olczyk Grabowska.
By wspierać dzieci w rozwijaniu poczucia własnej wartości
możemy też powstrzymać się od krytyki.
Krytykowane, dzieci zaczynają wątpić w to, że są w porządku. Krytyka podcina skrzydła,
potęguje presję, zrywa kontakt. Zdaniem Alfiego Kohna, światowej sławy eksperta od
edukacji i wychowania,
aby nasze przesłanie dotarło do dziecka, wystarczy że wypowiemy je w najłagodniejszy
możliwy sposób,
ponieważ i tak działanie naszych słów zostanie wzmocnione przez autorytet nieodłączny
rodzicowi.
Nie tędy droga, czyli o pułapce pochwał
Mogłoby się wydawać, że skoro krytyka szkodzi dzieciom, prostym sposobem na to,
by je wspierać jest nie szczędzić im pochwał. Czy słowa: "jesteś najlepszy", "to piękne",
"ale jesteś grzeczny"
rzeczywiście służą dzieciom? Z pewnością nie budują poczucia własnej wartości,
bo odnoszą się do konkretnych zachowań czy osiągnięć i są wyrazem warunkowej
akceptacji ze strony rodzica.
Zdaniem Alfiego Kohna, dzieci mogą w efekcie wykształcić w sobie warunkową
samoocenę.
Dzieciom trudno akceptować siebie bezwarunkowo, jeśli czują się kochane i akceptowane
przez swoich rodziców tylko wtedy, gdy spełniają ich oczekiwania.
Kiedy miłość bezwarunkowa i szczery entuzjazm są obecne na co dzień,
okrzyk "Wspaniale!" nie jest potrzebny.
Ale kiedy ich brakuje, nie pomogą żadne entuzjastyczne okrzyki - pisze Alfie Kohn (MiND
2013).
Jeśli chcemy pomóc dzieciom rozwijać zdrowe poczucie własnej wartości, powinniśmy
zdaniem Juula wyrażać uznanie dla tego, kim są. Poczucie własnej wartości buduje się w
relacji do osób ważnych.
Dziecko potrzebuje uwagi i akceptacji rodzica, takim jakie jest. Jak tę uwagę dawać?
Naturalnie.
Podczas towarzyszenia dziecku w codziennych czynnościach wystarczy
dostrzegać uczucia dziecka i mówić o nich w niewartościujący sposób,
powstrzymując się od ocen.
"Widzę, że to sprawia ci radość", "mam wrażenie, że jesteś smutny", "wyglądasz na
zadowolonego" te zdania sprawiają, że dzieci czują się widziane, słyszane i rozumiane.
Dzieci traktują siebie tak, jak my je traktujemy. Jeśli poważnie podchodzimy do tego, co
przeżywają,
to same też będą traktowały siebie poważnie - pisze Juul A jeśli do tego będziemy jeszcze otwarcie wyrażać swoją radość, że są częścią naszego
życia, doświadczą wtedy namacalnie,
że ich istnienie ma dla nas większą wartość niż ich osiągnięcia.
Pracownia Rodziny to cykl bezpłatnych wykładow i warsztatow dla rodzicow z Bielan,
ktorzy chcą rozwijać swoje umiejętnosci wychowawcze. Szczegoły: www.tworczosc.org.pl
Projekt dofinansowany przez Urząd Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy.