Show publication content! - Bałtycka Biblioteka Cyfrowa

mORze
·
zRdohom POT?GI
RzeCZYPOSPOLITeJ
I
.:
1? ,;
-.
..
"?,", ".
I
c4
,I
,
r
,
g
?:1'
l.-
'.'
.
'1;/
"
,'.'
.
..
"
?
nl\', l\"
,
.....
\
?\
l
\'
,.l';?- l'>
..
'!
,
)-?
.?)J
/
.
.
.
?
.
.
',
""?
..
,.;
...
A
./.'
?
,
•
ZAGÓRSKI
CZES?AW
i JANUSZ
LEWANDOWSKI
MORZE
?RÓD?EM
POT?GI
RZECZYPOSPOLITEJ
WYDANIE
DRUGIE
...
.,
.?
..
..
WARSZ:AWA
NAK?ADEM
LIGI
MORSKIEJ
1934
I
KOLONJALNEJ
Drukarnia
B
o
l
?
Warszawa.
Telefon
s
?
a wa
Emilii
9-00-90
001582
W ó j
Plater
i
9-36-72.
c
12.
i k
a
Niema
dZI?
cz?owieka
Polsce,
któryby
to ?ród?o
si?e morze
si? ze zdaniem,
spotka?
to
fundament
rozwoju
?y i pot?gi
jego
pa?stwa,
niewielu
Z drugiej
strony
jednak
gospodarczego.
takich
l
u
dzi
,
si
?
którzyby
znalaz?oby
zapewne
?e tak
istotnie,
uzasadni?,
jest
którzyby
potrafili
i
umieli
wykaza?,
niewiernych
jakie
przekona?.
nam
warto?ci
w?asne
i nieocenione
daje
olbrzymie
te?
morskie.
te
omówimy
Dlatego
poni?ej
wybrze?e
nam
i korzy?ci,
warto?ci
morze,
jakie
daje
wierz?c
umi?owanie
?e prawdziwe
ka?dej
sprawy
g??boko,
za
w ?lad
idzie
zawsze
nieod??cznie
gruntownem
jej
poznaniem.
do Ba?tyku,
?e droga
?e ten
od tego,
Zacznijmy
z
morzem
nas
od
wieków
ziemi,
by?
??cz?cy
pas
ludno??
i jest
dot?d
polsk?.
przez
By?y
zamieszkany
w
takie
chwile
narodu,
naszego
historji
coprawda
do wrogich
wt?aczano
?e ziemi?
pomorsk?
gwa?tem
mimo
ale
nam
lud,
przeorganizmów
pa?stwowych,
zachowa?
i prób
?ladowa?
wiar?
ojców
germanizacji,
,
chyba
w
nie
-
-
3
swych
i dziadów
oraz
To
Macierzy.
j?zyk
ojczysty
wielkiej
te?,
i pozosta?
wier-
gdy po
zawierusze
woustalano
nowe
jennej
granice
pa?stw
czynnio przy??czeniu
kiem,
decyduj?cym
Pomorza
do Polw?a?nie
ski,
ludu.
by?a
polsko??
«W ten
tego
sposób
lud
spe?ni?
pomorski
swój
wobec
dziejowy
obowi?zek»
Ojczyzny
jak
powiedzia?
wjednem
ze
Pan
swych
przemówie?
Prezydent
RzeczypospoMo?cicki.
Dzi?
litej,
Ignacy
województwo
pomor.
skie
ludno?ci
liczy
ponad
90%
polskiej,
stanowi?c
obok
z
?l?ska
jedn?
najbardziej
rdzennych
pod
dzielnic
polsko?ci
wzgl?dem
PomoRzeczypospolitej.
rze
dzi?
z
jest
nietylko
jedn?
najwa?niejszych
pod
Polski
to krew
wzgl?dem
cz??ci
gospodarczym
z
krwi
i ko??
z
ko?ci
narcdu
cz???
?ywa
polskiego.
ny
-
-
_
-
-
dzi?ki
Odzyskawszy,
patrjotyzmowi
w?asne
skiego,
morskie,
wybrze?e
nareszcie
p?uca,
mogli?my
odetchn??
wolno??
odzyskali?my
prawdziw?
?e wolny
wielkiej
prawdzie,
dost?p
ca
bez
Polski,
których
udusiliby?my
i gospodarczo
si?
przekonali?my
-
Oto
w
r.
wickiej,
gdy
walcz?c
z
dyn?
wozi?
1920,
armja
nawa??
dost?pn?
bro?
i
w
czasie
wojny
bolszewick?
dla
nas
drog?,
z
Francji
amunicj?
4
pomor-
odzyskali?my
pe?n?
?ycie.
i
do
piersi?,
O
si?
bardzo
politycznie
rych?o.
-
któr?
i
mogli?my
Anglji
bolsze-
froncie,
na
okaza?o
-
tej
p?u-
to
morza
polsko
si?
krwawi?a
nasza
ludu
si?,
?e
je-
przy-
by?a
droga
morska.
sta?o
i
z
dost?pu
genjalne
mog?y
Nietrudno
nami,
przewidzie?,
do
mieli
nie
gdyby?my
morza.
Bohaterstwo
posuni?cia
wodzów
coby
si?
w?asnego
wówczas
?o?merza
szarego
nicby
musieliby?my
tu
nie
po-
Tak
kapitulowa?.
wi?c
ju?
w
zaraniu.
monaszego
niepodleg?ego
bytu
dzi?ki
rzu
unikn?li?my
wielkiego
niebezpiecze?stwa,
jakie
nam
wówczas
i mogli?my
ostatecznie
zagra?a?o
z
bolszewikami
Z dowojn?
zwyci?sko.
zako?czy?
?wiadcze?
to
tych
wynie?li?my
g??bokie
przeko?e w?asne
morskie
to
z
filananie,
wybrze?e
jeden
na
rów,
wolno?ci
opiera
którym
si?
gmach
naszej
i niezawis?o?ci
i drug?
Ale
politycznej.
prawd?
wy-
-
nie?li?my
nie,
z
?e
tych
czasów,
Gda?sku
nie
a
mianowicie
przekona-
absolutnie
mo?emy
dla
wojska
polega?,
nasze
gdy?
transporty
by?y w nim przei trzeba
nadludzkich
nieraz
trzymywane
by?o
wyw porcie
na
dobre.
To by?o
si?ków,
aby nie ugrz?z?y
z
dla
jednym
powodów,
których
zdecydowali?my,
?e musimy
mie?
i przyst?pili?my
w?asny
polski
port
do budowy
Gdyni.
Poza
st?p
widzenia
na
wzgl?dami
do
morza
ma
cho?by
gospodarczego.
najmniejszy
siadem
wszystkich
wadzi?
z
niemi
obrony
olbrzymie
pa?stwa
znaczenie
Pa?stwo,
skrawek
krajów
bezpo?redni?
morza,
zamorskich,
wymian?
5
do-
w?asny
punktu
posiadaj?ce
staje
si?
z
mo?e
towarów,
s?-
pro-
unikaj?c
ny
dost?p
?a?cucha
kosztownego
do
morza
po?redników.
mo?no??
to
W?as-
niczem
nieskr?niekontrolowanego
wykoto
rzystania
?wiatowych
dróg
wodnych,
podniesienie
zdolno?ci
towarów
na
konkurencyjnej
polskich
szerokim
?wiecie,
gdy?
transport
drog?
wodn?
jest
kilkakrotnie
od
ta?szy
drog?
transportu
ladow?.
J e?eIi
?e na
wschodzie
nauwzgl?dnimy
ponadto,
Pa?stwa
oko?o
1000
km
Iiczaca
szego
granica
polw?a?ciwie
dla
handlu
dot?d
sko-rosyjska
jest
zagra?e na po?udniu
?a?cuch
prawie
zamkni?ta,
nicznego
stanowi
dla
tonaturaln?
przeszkod?
gór
wymiany
?e
na
zachodzie
i
1400
km
warów,
pó?nocy
mamy
z
towar
swoNiemcami,
granicy
któr?
polski
przez
bodnie
w ?wiat
i ?e okosi? nie mo?e,
przedostawa?
?o 400
km granicy
z Litwa
obecnie
ca?kojest
linj?
wicie
dla
towarozamkni?t?
wymiany
ja kiejkolwiek
to
nam
w?a?ciwie
dla
wej
pozostan?
przywozu
powanego
i
-
nikogo
przez
I
-
i
towarów
wywozu
razu
?otw?,
trzeba,
polski
handel
z
ne:
granic?
..
mie
?ycie
znaczenie.
i
Rumunja
?e
i
na
zagraniczny
woln?
Jedyn?
?
jest
tylko
woli.
niewielkie
trzy
potwierdzi?o
morza
w
uzale?niony
tego
nasza
granica
ca?em
w
dla
s?owa
6
od-
l?dowej
od obcej
granicy
jest
znaczeniu
morska
rozci?g?o?ci
naszego
gospodarstwa
ca?ej
graniczDoda?
Czechos?owacja.
odcinkach
tych
odcinki
.
to
olbrzyna-
rodowego.
W
wojny
wana
celnej
obustronna
szym
zachodnim
C7.::!s
w
Niemcy
ulegnie
lub
udusi
Niemcy
i
handlu
?e
siln=zo
niemieckie
8;?
nie
krótkie-ro
wytrzy-
g'o?n()d!?r('zego,
sn
Ok!?7.8.?O
bardzo
na-
40%.
w
nie
warunki
Polska
si?.
prz=ciaau
w
blisko
Polskie
wstrzs
zosnodarczo.
przeliczy?y
z
wów-
uczestniczy?
Pa?stwo
przyjmuj?c
sie
zatamo-
towarowa
zasrranicznvm
n::!Jdeg-o
nam
nagle
wymiana
który
m?ode
i
presji,
wvnowledzenia
zosta?a
sasiadem,
liczy?y,
?e
chwil?
L;
Niemcy.
?ywa
naszym
te=o
ma
1925,
r.
przez
_
j=dnak,
upad?a
na
?e
d1Jch11
znnhl1i?mv
wezla
i produktów
drzewa,
rolniczvch
z zranicv
na
p'ranice
ladowaj
m()rqk?,.
Niembezwiednie
cy,
nam
oczywi?cie,
us?uze:
odda?y
wielk?
si? do tego,
przyczyni?y
?e?my
nowe
zdobyli
rynki
;:'I,
tern
samem.
zbytu,
uniezale?nili?my
si? gospodarczo
od Rzeszy
Niemieckiej.
obróci?
Iiczace]
w=rtmkaoh
na
146
wszystkiego
zaledwie
76
wiony,
km)
wprost
nia
zacz??y
Miasto
prowadzi?o
wobec
?e
Pa?stwa
Polska
•
km
?ywio?owy
i
nie
si?
ruch
Wszystko
w
r.
7
v
1924
mor-skio
pó?wyspu
i,
Helu
nies?ychanie
o?yUrzadze-
w
-
nipprzyjazn?
Polskiego.
granic
bez
towarowy.
trammortowe
wystarcza?
rozpocz??a
naszej
(a
rozpacza?
-
nrze?adunkows
skim
?o,
eksport
nasz
W tych
czasu
prócz
i nielojaln?
to
budow?
porcie
tego
?d5??
Wolne
polityk?
spowodowa-
w?asnego
portu
dzi?
miastem,
daj?
cem
towe
i
cym
dzi?
morskiem
wybrze?u
na
najbardziej
Jest
ona
posia-
urz?dzenia
portem,
nowoczesne
ostatnich
wed?ug
rekordy
-
Gdyni.
mieszka?ców,
40.000
licz?cem
danych
por-
bij?-
-
prze?adunkowe
innych
portów
na
Ba?tyku.
O
?e
tern,
dla
m?
wymiany
suche
najlepiej
i wywieziono
Polski
70,9%.
w
wozimy
drog?
si?
wych
czony
i
ska
z
tego
si?
po?rednich
kolonjalnemi
w?asnemi
sobie
pami?ta?
daje
morskie
stosunków
okr?tami
1933
-
wy-
przesuwaz
dróg
I?dozako?-
granica
Polski,
nasza
istnienia
i
równie?
mor-
bez
rozwoju
o
tern.
nieogranii hanprzemys?u
Z chwil?
beznaprz,
nawi?zania
z
handlowych
pa?stwami
b?dziemy
stamt?d
sprowadzali
nam
potrzebne
towary,
wywo-
rozwoju
przysz?o?ci.
r.
ci?gu.
dzisiaj
gospodarczych
wyobra?amy
Musimy
jednak
wybrze?e
w
ni?
2/3 wszystkich
i
przywozimy
wi?cej
dalszym
wida?,
ju?
rol?
p?uc
mo?liwo?ci
w
w
51.3%,
-
przyczem
proces
i
wywozu
nie
jest
bynajmniej
przywozu
morskie
drogi
odbywa
-
zagranic?
nie
w?asne
czone
dlu
z
morsk?,
spe?nia
których
pa?stwa.
?e
?e
tego,
?wiadcz?
przywieziono
obrotu
ogólnego
7.3%
1930
r.
bra-
otwart?
zagranic?,
1922
r.
morsk?
obrocie
naszego
na
J ak
z
szeroko
z
w
w
Widzimy
towarów
nia
?
liczby:
drog?
zagranic?,
z
dzi?
jest
towarowej
morze
naszego
8
nam
wzamian
??c
Na
produkty
rodzimego
przemys?u.
coraz
b?dzie
wybrze?u
si?
nasz
rozwija?
bardziej
t.
z
przemys?
przetwórczy,
j. przerabianie
jednej
surowców
na
strony
kolonjalnych
produkty
g?tl)we
do spo?ycia,
a
z
drugiej
strony
przerabianie
surowców
na
krajowych
fabrykaty,
gdy?
wywóz
surowców
handlowo
Hansi?
najmniej
kalkuluje.
del
zw?aszcza
na
morski,
ma
rynki
pozaeuropejskie,
mo?liwo?ci
przed
sob?
olbrzymie
wprost
rozwojowe.
i
handlu
to
zkolei
Rozwój
przemys?u
o?ywienie
to
t?tna
dobro?ycia
gospodarczego,
podniesienie
mas
to
wzrost
bobytu
najszerszych
ludowych,
i
gactwa
poszczególnych
jednostek
ca?ego
kraju,
to si?a,
i moc
Narodu
i Pa?stwa.
t??yzna
wewn?trzna
-
-
Poza
obecgranicami
Rzeczypospolitej
przebywa
8 miljonów
braci
z
naszych,
czego
jakie?
6 miljonów
stanowi?
emigranci,
którzy
opu?cili
kraj
w
zarobku.
Jeszcze
ojczysty
poszukiwaniu
przed
kilkoma
z
Polski
ludzi
laty
emigrowa?o
po 200.000
rocznie.
to
zosta?o
ostatnio
Zjawisko
zahamowane,
?e przygdy?
poszczególne
pa?stwa
si?,
obawiaj?
w
dobie
dzi?,
je?d?aj?cy
kryzysu,
poemigranci
?ród?em
emiwi?ksz?
tylko
kadry
bezrobotnych.
z
Polski
m.
in.
gracji
jest
du?y
przyrost
naturalny
i slaby
ludno?ci
War?zwój
gospodarczy
kraju.
te istniej?
runki
w dalszym
to
zniete?,
ci?gu,
po
sieniu
do
ogranicze?
przy
wje?dzie
emigrantów
nie
..
oko?o
9
poszczególnycn
z
Polski
we
nasilenie
krajów,
wzro?nie.
zapewne
wychod?czej
wielemiljeno-
zachowa?
trzeba
wychod?twa
masy
tai!
Olbrzymie,
dla
Polski
-
one
i??
w ?wiat,
mi?dzy
obcych,
rozpradla
nas
nimi,
mi?dzy
bezpowrotnie.
gin??
do
Musimy
d??y?
wychod?twa
skupienia
tego
i na okre?lonych
terew pewnych
tylko
pa?stwach
z niem
nach,
kontakt;
utrzyma?
lnusimy
bezpo?redni
co
masy
wychod?ców
zabezpieczy
wynarcdoprzed
i zag?ad?.
wieniem
nie
mog?
sza?
si?
I
znów
jedyn?
??czno?ci
takiej
?rodowiskami
dost?p
takiej
zan?.
ca?kowicie
de>
bezpo?redni?
utrzymania
polskiemi
który
polityki
emigracyjnej,
Nie
granicy
maj?c
morza,
od
obcych:
tych
do
drog?
?cis?ego
i
zagranic?
umo?liwi
morskiej,
przepuszczaliby
i
-
nam
jak?
nawi?zania
kontaktu
ze
w?asny
jest
prowadzenie
za
uznamy
zale?ni
wska-
byliby?my
oni
przez
to
chcieliby
terytorja
tylko,
tylko,
swoje
w?asne
morskie,
mamy
wybrze?e
Maj?c
przepu?ci?.
do
wolne
na
szeroki
?wiat,
dost?p
wyj?cie
mamy
do
?rozamorskich,
wszystkich
pa?stw
wszystkich
swe
dowisk
Mo?emy
zagranic?.
wysy?a?
polskich
bez
dla
praw
naszych
emigrantów,
obrony
okr?ty
w
stomo?emy
prowadzi?
skr?powania,
?adnego
któdo
sunku
tak? polityk?,
wychod?twa
naszego
?e
rozszezostanie
ra
Ojczyzny
poj?cie
spowoduje,
i granice
ono
celne,
?e przekroczy
rzone,
barjery
10
co
Polaków
obejmie
wszystkich
na
ich
zamieszkania.
wzgl?du
miejsce
z?em
gracja
przestanie
by? wtedy
koniecznem,
które
z
bólem
w sercu,
nie
si?
zgadzamy
a
stanie
innej
drogi
wyj?cia,
si? fundamentem
stanowiska
carstwowego
Rzeczypospolitej
i narodów
?wiata.
pa?stw
i
pa?stwowe
cie
bez
na
swie-
Emina
widz?c
Inow?ród
nam
równie?
nieograniczone
wprost
ziemi
powi?kszenia
ojczystej.
Ka?dy
metr
to
kwadratowy
pok?adu
okr?towego
po?a?
ziemi
ojczystej,
gdy?
wed?ug
prawa
mi?dzynarokto
na
dowego
wst?pi
nog?
pok?ad
okr?tu
ten
stoi
na
ziemi
polskiego,
polskiej.
okr?t
Ka?dy
to
polsk?
pod bander?
cz???
p?ywaj?ca
naszej
Jest
to
tern
?e mo?e
cz???
Ojczyzny.
cenniejsza,
na
kuli
ziemsi? z miejsca
przenosi?
miejsce
po ca?ej
morza
i
wolne
i nale??
do
s?
skiej,
gdy?
oceany
narodów.
Tak
ile
wi?c,
wszystkich
wybudujemy
ile
metrów
okr?tów
nowych
polskich,
przyb?dzie
kwadr.
Polski
pok?adu
tyle
przyb?dzie
samej.
Morze
daje
mo?liwo?ci
-
-
-
-
-
Morze
to
szko?a
z
?ycia,
wychodz?
której
ludzi
ca?e
zast?py
twardych,
czujnych,
energicznych,
cierpliwych,
niez?omnych,
zahartowanych.
to
Morze
surowy
nauczyciel,
kryniezrównany
wszelkich
s?abo?ci
ludzkich,
tyk
ci?wystawiaj?cy
za
wol?
ludzk?,
gle na prób?
odpowiedzialno??
?ycie
i w?asne.
cudze
nieustanna
walka
Ci?g?e
zmagania,
-
-
11
a
zawsze
nie?ywio?em
zmiennym,
zdradliwym,
morze
chabezpiecznym,
jakim
jest
kszta?tuje
z
ludzi,
raktery
stykaj?cych
si?
tym
?ywio?em,
z
nich
Ludzie
tworz?c
rodzaj
bry?
granitowych.
morza
to
ludzie
na
przygotowani
wszystko,
nieraz
?mierci
w
twarz
bez
którzy
patrzyli
prosto
zmru?enia
Nic
z
?e
powiek.
dziwnego,
tej
twardej
rodowód
które
szko?y
bra?y
swój
narody,
narzuca?y
swe
?wiatu
ca?emu.
?wiata
panowanie
Historja
to
narodów
N
a
morzu
historja
?eglarskich.
le?y
i nasza
równie?
ku temu
wieprzysz?o??.
Droga
dzie
w?a?ciprzez
umiej?tne
wykorzystanie
tych
wo?ci
morza
wodne
przez
wychowanie
ca?ego
a zw?aszcza
sta?
spo?ecze?stwa,
m?odzie?y;
musimy
narodem
si?
?eglarskim.
z
-
-
--
-
J u?
obozem
obecnie
i
letniskiem,
nasz
brzeg
do
morski
którego
jest
rok
olbrzymim
rocznie
zd?ludzi
z
szukadziesi?tki
?aj?
tysi?cy
Polski,
g??bi
tu
wzmocnienia
zdrowia
j?cy
wypoczynku,
swego
i sportów
morskich.
wiatr
morski
Ch?odny
hartuje
i czyni
cia?o
na
wszelkie
je odpornem
przeciwno?ci.
kurzu
i
morpozbawione
Czyste,
py?u,
powietrze
skie
na
nasze
oddechowe.
wp?ywa
koj?co
drogi
to
i bezmiar
s?o?ce
s?owszystko
Uzupe?nia
gor?ce
wód.
Ludno??
ze
kra?ców
Polski
nych
wszystkich
nad
tu
przyje?d?a
morze,
by czerpa?
si??
fizyczn?
i zdrowie,
by zaznajomi?
si? z tym
gro?nym
?ywi 012
?em,
nych
który
ujarzmiony,
korzy?ci.
W?asne
daje
wybrze?e
do
morskie
nieocenio-
tyle
nam
daje
nam
wreszcie
i
dost?p
wodnych
oceanów,
w
których
te mo?yj?
olbrzymie
masy
ryb.
Ryby
za
dla
g?
ludno?ci
s?u?y?
pokarm
nadbrze?nej,
równie?
dla
jak
w
ludno?ci,
mieszkaj?cej
g??bi
Dla
l?du.
w
zobrazowania,
jakie
bogactwa
postaci
ryb mieszcz?
si? w wodach
morskich,
wystarczy
?e w jednym
roku
wskaza?,
morskie
tylko
wszystkie
na
i
pa?stwa
na
Ba?europejskie
z?owi?y
Atlantyku
i
3
Nasze
tyku
pó? miljarda
kg ryb.
rybo?ówstwo
morskie
w
roczjest
dopiero
zacz?tkach
?owimy
nie
oko?o
9 miljonów
Stanowi
to ju?
dzi?
kg ryb.
wcale
mo?liwo?ci
rozwopoka?n?
ilo??,
przyczem
bardzo
jowe
naszego
rybo?ówstwa
morskiego
s?
bezmiarów
mórz
-
du?e.
'"
*
Jak
wi?c
gospodarczem
mie.
Podczas,
*
znaczenie
widzimy,
i
politycznem
gdy w
zagadnienia
morza
Polski
zaraniu
w
jest
?yciu
olbrzy-
nas
odzyskania
przez
morskie
niepodleg?o?ci
oparte
by?y
uczuciu
i to nielicznej
na
przcdewszystkiem
garstki
dzi?
one
u?wiadomionych
obywateli
powinny
sta?
o?rodkiem
zainteresowania
si?
najszerszych
narodu
mas
zrozupolskiego.
Wszyscy
powinni?my
?e
morzu
mie?,
przedcwszystkiem
zawdzi?czamy
13
·
niezawis?o??
nasz?
rze
istotnie
jest
i
polityczn?
?ród?em
fundamentem
lepszego
gospodarcz?,
i
si?y
pot?gi
ca?ego
jutra
?e
Pa?stwa
mooraz
Narodu.
Czy jednak
si? na te najpotrafili?my
zdoby?
?rodki
konieczniejsze
obrony,
któreby
zabezpiei w przysz?o?ci
Polski
do morza,
któcza?y
dost?p
dla
rozreby
stanowi?y
r?kojmi?
bezpiecze?stwa
i naszego
handlu
zawoju
naszej
floty
handlowej
dostatecznie
te
morskiego?
Czy
zabezpieczyli?my
na
rozolbrzymie
nak?ady
pieni??ne,
jakie
posz?y
w
sieci
komunikabudow?
wybrze?a,
portu
Gdyni,
z
morzem?
cyjnej,
??cz?cej
Polsk?
Czy zabezpieten
dorobek
zniszczeczyli?my
zatrat?,
przed
przed
niem
przez
s?siadów?
wrogo
usposobionych
Czy
mamy
siln?
odpowiednio
marynark?
wojenn?
stra?
nie!
naszego
wybrze?a
morskiego?
Niestety
nasza
VI
Wprawdzie
marynarka
wojenna
ci?ostatnich
lat
kilka
gu
uzyska?a
nowych
jednostek,
tona?
wraz
z
ogólny
jednak
jej
okr?tami
po-
-
mocniczemi
wynosi
znikomy
bli?szego
Niemcy,
w
Traktacie
jennych,
rozbudowy
tona?,
oko?o
20.000
tonn,
jest
wi?c
tem,
porównaniu
widzimy
i.ajz
zachodu.
?e
s?siada
Pomy?lmy
tylko,
zakazów,
pomimo
surowych
zawartych
ran
woWersalskim,
pomimo
srogich
w
przyst?pi?y
floty
wynosz?cy
ju?
wojennej,
ponad
z
co
dawno
do
li
pot??nego
osi?gaj?c
165
14
JUZ
tysi?cy
phnu
obecnie
tonn.
S?
w
sze
tem
zupe?nie
jednostki
okr?ty
wojenne,
pot??ne
przyozem
przebudowano,
nowoczesnej
marynarka
wojenna
na
i stoi
Ba?tyku
udoskonale?
wzgl?dem
gruntownie
do
wymaga?
?e
obecna
t??niejsza
mie
nowe,
pod
Oczywi?cie,
czasu.
Wprawdzie
wyg?aszaj?
pa?stw
te
ale
we,
pi?kne
wojennych,
fabryk
in?ynierów,
nych
ku
skierowuj?
inne
techniki
na
pancerniki
wszystkie
dostosowuj?c
wojennej
Niemiec
jest
najwy?szym
i
mniejstare
j2
tak,
najpopozio-
,technicznych.
rÓW111eZ
pa?stwa
Genewie
nie
trac?
przedstawiciele
tych
szumne
przemówienia
pokojo-'
s?owa
nie
stukotu
zag?uszaj?
nie
liczw
przeszkadzaj?
pracy
swe
którzy
wszystkie
wysi?ki
?rodków
wynalezieniu
nowych
a
rozbudowa
stanowi
walki,
wojennej
marynarki
z
w
jedno
najpowa?niejszych
zagadnie?
tych
pobowiem
rozumie
?e jedyWsz?dzie
si?,
czynaniach.
nie
silna
wojenna
marynarka
zabezpiecza
nietylko
w
czasie
zaduszeniem
ale
umo?liwia
wojny,
przed
narodom
na
szeroki
?wiat,
wyj?cie
poszczególnym
roli
umo?liwia
odgrywanie
ju?
dzisiaj
istotnej
w
i
mi?dzynarodowem
?yciu
politycznem
gospodarI dlatego
czem.
mimo
trudno?ci
te?,
powa?nych
gowszystkie
kraje,
spodarczych,
prze?ywanych
przez
one
i pieni?dzy
na
trudów
nie
?a?uj?
posta wienie
si?
na
morskich
w?a?ciwym
swych
poziomie.
SUI Lam,
si?
jakie
poszczetylko
rzmy
Przyp.it
w
-'
15
gólne
Anglja
pa?stwa
wydaj?
wydaje
mieszka?ca,
g?ow?
Szwecja,
po?o?eniu
która
ni?
ka?ca.
A
widziane
40
o
tem
?e
Polska
si?
wyda
jeszcze
Czas
innemi
pa?stwami
wojennej.
dow?
tomni?,
?e
do
...
na-
g?ojesz-
na
sobie
to
flot?
wyt??y?
dla
lat,
ich
ró?nica
ta
wojenn?,
wszystkie
pod??enia
poczynaniach
tu
stworzenia
d???c
nie
prowadzimy
nej,
bo wiem
polskiej
polityki
ne,
Niemcy,
z?otych
ra??c?.
Musimy
chodzi
nie
5.8
uprzytomnimy
niczego,
na
w
floty
?e
kraju?
wydatkowaniu
bardziej
po-
niezawis?o?ci
To?
rocznie
najwy?szy
straconych
JUz
odrobienia
dla
mo?na
to
morskiego,
obronie
od
zacz??a
na
taka
z?.
wybrze?a
nale?ytej
politycznej
wydaj?
Je?eli
obecnem
z?otych
nawet
warunkach
obronie
mieszka?ca.
w
takich
o
i
gospodarczej
70-miljonowy,
cze,
na
rocznie
samem
tak
bczpieczniejszem
na
mieszg?ow?
roz?o?ymy
wydatki,
przena
rozbudow?
marynarmieszka?ców
Polski,
g?ow?
obywatela
naszego
zaledwie
j e d e n z?oty
bud?et
w
z?.,
12
wydaje
?e
I
stokro?
wszystkich
si?,
ród
w?
22,5
w
nasz
na
wojenn?.
37.6
rocznie
Je?eli
Czy?
nale?ytej
groszy.
my?le?
a
jest
Polska,
przez
wojennej,
przekonamy
kraju
przypada
cel
Francja
Polska?
ki
flot?
na
ten
na
za
nad
sobie
przytem
o
przygotowania
silnej
marynarki
polityki
jest:
16
si?y
zaborczej.
«Cudzego
bu-
uprzy-
wojenwojenZasad?
nie
chce-
my
swego
-
mie?,
b?dzie
na
?e
póki
liczy?.
Ba?tyku
nie
niktby
szych
?ci
praw
nie
wreszcie
zrozudamy».
Musimy
nikt
z
nami
nie
s?abi,
b?dziemy
si?
w
chwili
Gdyby?my
ju?
tej
posiadali
dostatecznie
siln?
marynark?
wojenn?,
w
nasi? podawa?
odwa?y?
w?tpliwo??
do
ani
morza,
mówi?
te?
konieczno-
o
Stare
mórzymskie
przys?owie
b?d?
pokoju,
przygotowanym
do wojny».
Prawda
tak
tego
oczyprzys?owia
jest
?e
wista,
tylko
g?upi,
czy
marzyciel
za?lepiony
mo?e
mo?liwe
zajej nie uznawa?.
Czy?
by?oby
np.
o
warcie
nleazres
i
l
z
naszymi
paktów
s?siadami,
Polska
i rozbrojona,
bv?a
s?aba
a Niemcy
i RoR'dyby
i gotowe
do walki
? Je?eli
wi?c
sja pot??ne
che-my
praw
na
cowa?
pokoju,
stworzonych
podwalinach
ju?
nasze
budowa?
dalej
gospodarstwo
narodowe.
je?eli
rozwiia?o-chcemy,
aby
si? ono
pomy?lnie
zwleka?
nie
ani
chwili.
ale
powinni?my
dzisiai
ju?
co
w
zrobi?
tylko
nasze;
mocy,
wszystko,
le?y
aby
wzmóc
nasza
nazewnatrz
odporno??
poprzez
stanowcza
narodu.
ta.
Postawa
postaw?
ca?ego
onarta
na
zanewni
nam
marvnarce
silnej
wojennej,
do morza,
tern
z
samem
a
dost-n
?? czno??
ca?ym
wi
rewizji
granic.
«Je?eli
chcesz
:
?wiatem.
Je?eli
Polski
dziane
we?miemy
zag-adnienia
w
bud?ecie
pod
donios?o??
uwaze
ohronv
morskiej,
wydatki
na
17
marynark?
to
dla
przewi-
wojen-
znikomo
one
ma?e.
zaledwie
Stanowi?
bud?etu
procent
ca?ego
pa?stwowego,
Za
stosun5% bud?etu
t?
wojskowego.
i
tak
kowo
robi
wiele.
Nanieznaczn?
sum?
si? ju?
sza
?e liczy
zaledwie
mimo,
marynarka
wojenna
lat
kilkana?cie
istnienia,
pod
wzgl?dem
moralnym
stoi
bardzo
techniczne,
wysoko.
Wyszkolenie
poi
w
s?u?bie
czucie
dla
ofiarno??
obowi?zku,
zapa?
w
bardzo
wysoki
poziom.
Ojczyzny
osi?gn??y
niej
Musi
ona
dostateczn?
si??.
jednak
przedstawia?
n?
s?
pó?tora
a
tylko
Obowi?zek
czesnych
barki
wszyscy
stworzenia
si?y
tej
jednostek
bojowych
i
zarówno
Rz?d,
jak
bez wyj?tku
obywatele.
musi
postaci
wzi??
ca?e
spo?ecze?stwo,
w
nowona
swe
wojenmarynarki
rozbudowy
polskiej
Koszty
dla
granic
Rzeczyzabezpieczenia
niezb?dnej
nej'
o
ile
roz?o?yliby?my
je na
wynios?ybv,
pospolitej
oko?o
60
rocznie,
z?otych
lat,
miljonów
dziesi??
na
ten
cel
w
bud?ecie
sum,
przewidzianych
prócz
ta
Suma
bardzo
powa?na,
jest
pa?stwowym.
zw?aszcza
ogólne
wywe?miemy
je?eli
pod uwag-e
To
te?
Polski,
organizmu
gospodarczego
czerpanie
trudno
?eby
mog?o
spo?ecze?stwo
by?oby
wymaga?,
tak
na
sk?ada?
rocznie
rok
du??,
ofiar?
ju? obecnie
nie
CZy?
jednak
wojennej.
rozbudow?
marynarki
temu
Unrzvtomw
zaradzi??
cho?
cz??ci
mo?emy
nasz
?e
32
sobie
jest
zgór?
miljony.
przecie?,
nijmy
18
Je?eli
da
wi?c
miljonów
tylko
10
si?
suma
12
10
nawet
przyjmiemy,
p?atników,
?e
i
to
miesi?cznie.
groszy
umo?liwi
jennej.
Wydaje
si? jest
?e
si?,
nam
tego
ile
to
miljonów
z?otych,
rozbudow?
mierze
tak,
z
o
jest
z
rocznie
która
nich
zbierze
ju?
polskiej
tylko
ka?dy
du?ej
w
marynarki
takie
wo-
dobrowolne
opodatmo?liw?.
nie
warto
kilkunapo?wi?ci?
Czy?
miesi?cznie
stu
czy
z
kilkudziesi?ciu
cho?by
groszy,
najwiekszvm
trudem
i zaoszcz?dzonych
dla
zdobytych
zapewnienia
Pa?stwu
dla
pokoju,
oparcia
naszej
niezawisto?ci
i gospodarczej
mocna
nolitvcznej
trwa?vch
nych,
podstawach.
Z tvch
miesiecznvch
sk?adek
drobnych
powstanie
snoc
lalnv
pozwoli
fundusz,
'urzeczvwistktóry
ni?
plan
fTotv
naszej
wojenne'[.
nlan.
rozbudowy
kowanie
zupe?nie
rzecz?
-
nie
zanewnia'iacv
narodom
razle
dsIacv
s?absza
go
nowa?n?
na
du?e
przegranej.
wrogie
gdzie
od
si?
nana
niebezpiecze?stwo
stratv,
a
Nie
'dla
zamiarv.
si?a
?e
sta?
tu
tylko
19
zbro
mo?e
si?
o
nawet
dla
zo
przvczvna
osi?gni?cie
mo-'
pa
ina,
stanowi
i
nawet
chodzi
kto-
ka?dego,
sobie,
indzie;'
stnika,
ka?dvm
dostatecznej
zro?na
unrzvtomni?
ni?
bardzie]
sie
innym
w
stworzenia
nas
bowiem
Trzeba
dU70
sta?
mo?e
ale
morskich,
mo?no??
wzzledem
?vwi?
rzu,
zbrojeniach
nam
która'
si?y;
hy
dorównania
ceprawda
nam
w
TI1P-
narazi?
ie?o
rów-
no?ci
morskich
kiem
o
si?
zbrojnych,
ale
innym
t? gotowo??
bojow?,
pa?stwom
poszanowanie
sznych
praw
i
Rozbudowa
na
musi
te?
szereg
by?
d?u?szy
dorywczej
jednorazowej,
on
morskiej
naszych
floty
wojennej
lat,
wysi?ek
i trwa?y,
nie
daniny
ale
Pa?stwa,
opodatkowaniem
browolnem
nakaza?a
dla
s?u-
wymaga?.
polskiej
roz?o?ona
przedewszyst-
któraby
musi
musi
by?
spo?ecze?stwa
mo?e
na
stanowi?
obrony
rzecz
sta?
si?
spo?ecze?stwa
ao-
sta?em,
ten
na
cel.
W
zrozumieniu
donios?o?ci
spo?ecze?stwa
go
ki
na
?wiadczenia
ca?e-
rozbudowy
rzecz
marynar-
zosta?
Lidze
wojennej
stworzony
przy
Morskiej
i Kolonjalnej
fundusz
Funspecjalny
pod nazw?
duszu
Ma on
charakter
Obrony
dobra
Morskiej.
i
publicznego
jest·
przeznaczony
przedewszystkiem
na
budow?
okr?tów
marynarki
wojennej.
tu
Warto
ka?dv
jeszcze
jedno
podkre?li?:
grosz,
na
Fundusz
wp?acony
Obrony
Morskiej,
b?dzie
U?yty
bezno?rednlo
;f'den
z?otv
kosztów
niem
nie
budowe
na
pójdzie
cele
na
funduszu,
uchwa??,
nrzekazana
20
stycznia
W
my?l
r.
tej
193:3
uchwa?y
wojenne'[.
uboczne,
bo
jeg-o
administrae
Radv
Ministrów
Lidze
Morskiej
Liga
pokrywa
2
Ant
nokrvcio
na
zwiazanvch
admisf.racvjnvch,
tego
floty
utworze-
z
ia
zosta?a
z
i
Kolon
koszty
dnia
ialnei,
admini-
stracji
funduszu
przez
wzmo?enie
z
Pami?tajmy
wp?acona
ga
?ywotn?
stwowego,
w?asnych
ofiarnej
sum
pracy
zatem:
to
-
ka?da
bezpo?redni
obronno??
bud?etowych
swych
suma
zastrzyk,
oraz
cz?onków.
przez
który
organizmu
nas
wzma-
pa?i na wzmoktóry
wp?ywa
po?rednio
?enie
t?tna
Polski.
?ycia
gospodarczego
Pomy?lana
na
rozbudowa
woszerok?
skal?
marynarki
na
stworzenie
jennej
stoczpozwoli?aby
w?asnej
ni
w
zatrudnienie
Gdyni,
gdzie
znajd?
tysi?ce
liczne
bezrobotnych,
surowgdzie
wyzyskane
b?d?
w
ce,
Tak
flota
wydobywane
kraju.
wi?c
wojenna,
która
z czasem
ma
broni?
zamorskich
szlanaszych
ków
mo?e
sta?
handlowych,
si?, ju? w zaraniu
swem,
z
jednym
pot??nych
niezawis?o?ci
czynników
naszej
i politycznej.
gospodarczej
celów
Czy wobec
tych
donios?ych
znajdzie
si?
nie
bodaj
jeden
obywatel,
któryby
zobowi?za?
si?
dobrowolnie
do
sk?adek
na
sta?ych
miesi?cznych
rzecz
Funduszu
Obrony
Morskiej.
w
naszem
Pami?tajmy:
tylko
budor?ku
jest
wa
w
obrosilnej
floty
wojennej,
tylko
naszej
mocy
na
obrona
naszych
granic,
naszych
naj?ywotniejszych
handlu
interesów,
któnaszego
zamorskiego,
jest
ry
jedyn?
realn?
podsta
w?
naszego
wywozu
tak
rolniczego,
oraz
jak
nakopalnianego,
rozwoju
szego
rodzimego
przemys?u.
naszego
a
21
Bierzmy
z
przyk?ad
naszego
zachodniego
s?wieku
gdzie
ju? w ko?cu
ubieg?ego
ca?y kraj
zosta?
sieci?
pokryty
Floorganizacyjn?
Zwi?zku
zw
(t.
ty Morskiej
Flottenverein),
ta
Organizacja
zosta?a
utworzona
cesarza
Wi?helprzez
zaufanych
ma
II.,
swe
ambitne
który,
chc?c
przeprowadzi?
zwróci?
na
rozplany,
przedewszystkiem
uwag?
V
\
kilkunastu
budow?
floty
wojennej.
ci?gu
pierwlat
stulecia
«Flottenverein»
rozwiszych
obecnego
do
n?? si? wspaniale,
wci?gaj?c
swych
szeregów
liczne
cz?onków
warstw
zast?py
wszystkich
spo?ród
spo?ecznych,
wszystkich
ugrupowa?
politycznych,
?e
dos?ownie
nie
na
terenie
tak,
by?o
ca?ej
Rzeszy
nie
wsi,
cz?onka
gdzieby
by?o
bodaj
jednego
ta
ze
sk?adek
zwi?zku,
Organizacja
stworzy?a
spoNiemfundusz,
?ecznych
pot??ny
który
pozwoli?
com
odprzy
jednoczesnern
przeprowadzeniu
w
bud?ecie
zbupowiednich
pozycyj
pa?stwa
dowa?
tak
dla
siln?
flot?,
gro?n?
nieprzyjaciela
w okresie
Wielkiej
Wojny.
siada,
.
,.
-
-
I
dzi?,
gospodarczych,
nie
watele
w
okresie
najwi?kszych
naród
niemiecki,
nawet
trudno?ci
jego
obyna
kosztow?a?uj?
pieni?dzy
budow?
i
nych
pancerników
innych
bojowych
jednostek
?e jest
to
dobrze
morskich,
rozumiej?c,
pieni?dz
bo
ulokowany,
gwarantuje
pa?stwu
pot?g?,
gospodarce
a
narodowej
pomy?lny
rozwój,
obywate-:
--
22
wszyscy
lowi
i
daje
Niech
obrony
stwowych
nego
w
mo?nosc
osi?gni?cia
formie
Obrony
wojennej
trudno?ci
przezwyei??enia
dobrobytu.
i
u
nas
zrozumienie
dla
morskiej
wykrzesze
i daj?c
wysi?ku
sta?ych
Morskiej,
donios?o?ci
ca?okszta?tu
w
znaczenia
zagadnie?
spo?ecze?stwie
Rz?dowi
?wiadcze?
podwalin?
stworzy
23
pa?ofiar-
podstaw?
realn?
na
Polski.
iskr?
Funduszu
rzecz
silnej
floty
Ka?dy
FUNDUSZ
z?o?ony
grosz
OBRONY
przekuty
okr?towych
P.
K.
dzia?
zapewni
-
bezpiecze?stwo
Rzeczypospolitej
Konto
MORSKIE]
spi?
w
na
i
O.
dobrobyt
30680
\
BIBLIOTEKA
.--
Muzeum
I
O??582
Morskiego
L I G A
K O L
---
Gda?sku
w
'.
,-,,-I
SPÓ?DZIA?A
w
utrwalaniu
nad
w
w
Rzeczypospolitej
?eglugi
Polskiej
morskiej,
portów
oraz
rozbudowie
dowych
??czno?ci
?cis?ej
pozyskiwaniu
ekspansji
ludzkiej
w
wychod?twem
z
,;
i
terenów
i
dla
gospodarczej;
i
eksploatacji
wodnych
?ródl?dróg
wodnem
spo?ecze?stwa.
wychowaniu
m?odzie?y.
szczególno?ci
i
-
ZOSTA?
CZ?ONKIEM
LIGI
MORSKIEJ
I KOLONJALNEJ!
Zarzqd
handlu
rybactwa;
utrzymywaniu
a
CZYNNIE:
panowania
po?skiem
morskiej
w
•
Ba?tykiem;
rozbudowie
i
?
G?ówny
Ligi
Warszawa,
Morskiej
ul.
Widok
i
Kolonjalnej
10.
za-