Pobierz plik z tematami do opracowania

TEMATY DO OPRACOWANIA W I PÓŁROCZU DLA KLASY II
Wątek tematyczny: Dylematy moralne w nauce
Pierwsza propozycja: Czy nauka stanowi nadzieję na lepszy świat?
W XVI wieku F. Bacon przedstawia konflikty między nauką i moralnością oraz nadzieję na lepszy świat
dzięki nauce.
Ukierunkowanie nauki dzięki wyznaczaniu jej konkretnych celów, wskazaniu wagi eksperymentu oraz
opracowaniu indukcji. XIX-wieczny triumf naukowy nad moralnością i religią.
A. Nobel – szwedzki chemik i przemysłowiec; opracowanie metody otrzymywania dynamitu i innych
materiałów wybuchowych.
Fundacja Nobla – fundacja szwedzko-norweska założona w 1900 r w celu realizowania testamentu A.
Nobla, przyznająca corocznie 5 nagród za wybitne osiągnięcia naukowe oraz za działalność na rzecz
zbliżenia między narodami.
Norymberga 1946 r. proces lekarzy (problemy bioetyczne).
Broń chemiczna; zastosowanie przez Spartan dymów trujących; użycie przez Niemców podczas I
wojny światowej; działania rażące, konsekwencja broni chemicznej z 1993 r.
Środki chemiczne stosowane w rolnictwie, pestycydy, herbicydy, fungicydy;
Pozytywne i negatywne skutki chemizacji rolnictwa.
Technologia druku przestrzennego: implanty i broń.
Druga propozycja: „Natura odpowiada tylko wtedy, gdy się jej stawia właściwe pytania”
Niels Bohr
Postawienie filozoficznego problemu przez Bohra, który wskazał na konflikt między moralnością, a
pracami naukowymi.
Psychologiczne badania dylematów moralnych na Uniwersytecie Harvarda – grupa lekarzy w sytuacji
decyzji o podtrzymywaniu życia, wyboru pacjenta celem ratowania życia.
„Manhattan Project” realizowany w czasie II wojny światowej w USA celem stworzenia bomby
atomowej.
Dylemat moralny naukowców pracujących nad stworzeniem bomb: atomowej i wodorowej.
Historia J. R. Oppenheimera – fizyka, humanisty, dyrektora projektu Manhattan, który po masowych
zniszczeniach przez wybuchy bomb wyraził sprzeciw wobec tworzenia bomb atomowych. Odwołanie
Oppenheimera przez Komisję Energii Atomowej z powodu rzekomego braku lojalności;
Kontynuacja prac z zakresu fizyki i rozpatrywania dylematów moralnych do końca życia.
Energetyka jądrowa, a konwencjonalna, podstawy fizyczne, cykl paliwowy, konstrukcja i lokalizacja
na świecie reaktorów jądrowych, zastosowania w przemyśle, medycynie, rolnictwie, geologii, ochronie
środowiska.
Trzecia propozycja: Współcześni wobec poglądów i wynalazków uczonych
Wpływ działalności gospodarczej człowieka na poszczególne elementy środowiska geograficznego
(wpływ bezpośredni: eksploatacja bogactw naturalnych, działalność rolnicza, budowlana, zabudowa
wybrzeży, zdobywanie lądu, tworzenie sztucznej sieci hydrograficznej).
Oceny oddziaływania inwestycji na środowisko ( environmental impactt assessment – EIA).
Środki chemiczne stosowane w rolnictwie; pestycydy, herbicydy, fungicyty; pozytywne i negatywne
skutki chemizacji rolnictwa.
Różnica między klonowaniem reprodukcyjnym a terapeutycznym.
Rośliny i zwierzęta transgeniczne –GMO. Za i przeciw żywności modyfikowanej genetycznie. Uprawy
ekologiczne.
Eco-draving, ekonomiczna i ekologiczna jazda samochodem. Eco-architektura (sustainable
architecture) – zwiększające efektywności i umiar w korzystaniu z materiałów, energii i przestrzeni.
Czynniki zmieniające relacje człowiek-środowisko przyrodnicze ( zmiany poglądów dotyczących
ochrony środowiska, zmiany prawne, rozszerzenie udziału technologii energooszczędnych, zmiany
modelu konsumpcji).
Czwarta propozycja: Co stanowi o byciu człowiekiem – natura czy kultura?
Darwinizm społeczny, kierunek socjologiczny XIX wieku przenoszący do badań nad społeczeństwem
teorię walki o byt i doboru naturalnego.
Powoływanie się na socjodarwinizm w dowodzeniu wyższości jednych narodów nad innymi.
Przeniesienie zasad sformułowanych przez Ch. Darwina do analiz sfery życia społecznego.
Kontrowersyjne tezy socjobiologów i psychologów ewolucyjnych – człowiek całkowicie przynależy do
natury ( przyrody), każda cecha (predyspozycja, zachowanie) jest uwarunkowana jednocześnie przez
naturę i kulturę, wszystkie aspekty natury ludzkiej mają pochodzenie ewolucyjne.
Koewolucja genetyczno-kulturowa. Przejawy nietolerancji: rasizm, ksenofobia, antysemityzm,
nietolerancja religijna, seksizm, homofobia.
Przyczyny i rozmieszczenie współczesnych konfliktów na świecie ( czynniki terytorialne, polityczne,
ideologiczne, kulturowe, ekologiczne, ekonomiczne – dostęp do złóż mineralnych).
Etyczne konsekwencje ingerencji człowieka w granicznych sytuacjach jego życia. Problemy
bioetyczne: macierzyństwo zastępcze, problemy zapłodnienia in vitro, eutanazja, transplantacja
narządów, zakres interwencji genetycznej, eksperymenty medyczne, etyka środowiska naturalnego.
Wątek tematyczny: Nauka i pseudonauka
Pierwsza propozycja: Czym jest nauka i nauka o nauce?
Pojęcie naukowości i metanauka. Nauka właściwa, paranauka, protonauka i pseudonauka – analizy
definicyjne. Przedparadygmatyczny etap w rozwoju nauki. Naukowe metody weryfikacji informacji.
Argumentacja naukowa, porządek argumentacyjny w nauce. Metodologia nauk przyrodniczych w
pracy badawczej biologa, chemika, fizyka i geografa -przykłady i zastosowania.
Druga propozycja: Dlaczego warto przestrzegać reguł? Czyli pseudonauka contra nauka.
Wiedza potoczna i wiedza naukowa. Pseudonaukowe metody weryfikacji informacji. Argumentacja
pseudonaukowa. Różnice w podejściu naukowym i pseudonaukowym. Jak nauka sprawdza czy jej
wytwory są nadal prawdziwe, a więc czy ciągle są wiedzą? Mądrość ludowa vs przyrodnicze badania
naukowe.
Trzecia propozycja: Przykłady podejścia naukowego do wybranych zagadnień i zjawisk
przyrodniczych.
Przykłady zjawisk i obiektów przyrodniczych. Kryterium naukowości. Struktura wybranych badań
naukowych oraz warunki prawidłowego ich przebiegu. Aktualna wedza naukowa np. na temat
homeopatii, bioenergoterapii i historii geologicznej Ziemi. Sposoby odtwarzania przez naukę historii
geologicznej Ziemi. Laboratorium badawcze. Dokumentacja badawcza.
Czwarta propozycja: Przykłady podejścia pseudonaukowego do wybranych zagadnień i
zjawisk przyrodniczych.
Kryterium naukowości vs brak reguł w przypadku pseudonauki ( np. niekonsekwencja naukowa, mała
liczebność próby badawczej, sprzeczność z teoriami potwierdzonymi naukowo). Sposoby odróżniania
rzetelnych informacji naukowych od pseudonaukowych.
Wątek tematyczny: Nauka w mediach
Pierwsza propozycja: Komunikacja ze społeczeństwem vs osiągnięcia w nauce – znajomość
zasad komunikacji jako szansa i samoobrona.
Podstawy komunikacji naukowej – argumentacja naukowa, zasady dyskusji i dyskusji panelowej,
podstawy erystyki. Najnowsze osiągnięcia w badaniach przyrodniczych (np. badanie kosmosu) i
sposób ich prezentacji w mediach, błędy – przykłady komunikatów medialnych zawierających np.
błędy z zakresu chemii, biologii geografii i fizyki. Informacja vs wiedza. Przykłady informacji
niepełnych, nieprawdziwych i nierzetelnych.
Druga propozycja: Nauka w reklamie, czyli o źródłach wiedzy w czasach kultury obrazu.
Treści naukowe w reklamach, przekłamania zawarte w reklamach, między reklamą a informacją,
zdrowie i chemia w mediach, obraz ciała ludzkiego i kreowanie wzorów zachowań w mediach.
Kampanie medialne – przykłady reklamy pozytywnej i negatywnej. Kryteria oceny przekazów
reklamowych.
Trzecia propozycja: Mediacja problemów przyrodniczych – czy środek przekazu jest
przekazem?
Spory medialne (np. o GMO i wytwarzane z nich produkty), konflikty ekologiczne i sposoby ich
rozwiązywania przez media, kontrowersje dotyczące energetyki jądrowej (przykłady konfliktów
interesów różnych stron), media a świadomość ekologiczna społeczeństwa (podstawy społeczne dot.
Zagadnień przyrodniczych prezentowanych w mediach), zasady mediacji problemów przyrodniczych.
Prawdy a mity na temat żywności typu light.
Czwarta propozycja: Problemy socjologiczne w mediach.
Problemy socjoprzyrodnicze – przykłady przekazów medialnych i analiza ich znaczenia pod kątem
społecznym i naukowym, wyczerpywanie się źródeł energii, wpływ działalności człowieka na klimat,
zdrowie i choroba – społeczny, globalny i lokalny wymiar wybranych problemów przyrodniczych.
TEMATY DO OPRACOWANIA w I PÓŁROCZU DLA KLASY III
Wątek tematyczny:
Technologie współczesne i przyszłości
Pierwsza propozycja: Telegraf, telefon, smartfon – zaprojektuj kolejne urządzenia
Wpływ J. C. Maxwella na rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnej. Sformułowanie
podstawowych praw elektromagnetyzmu. Porównanie roli równań Maxwella w elektromagnetyzmie z
rolą równań ruchu Newtona i prawa powszechnego ciążenia w mechanice. Dowód Maxwella, że światło
ma naturę elektromagnetyczną i że jego prędkość można określić na podstawie czystoelektrycznych i
magnetycznych pomiarów. Powiązania optyki z elektrycznością i magnetyzmem. Zastosowania równań
Maxwella w urządzeniach elektromagnetycznych i optycznych takich jak: silniki elektryczne,
cyklotrony, maszyny matematyczne, radio, telewizję, radar, mikroskopy i teleskopy.
Druga propozycja: Czy rakiety tenisowe, okulary i kule do gry w kręgle to produkty
zaawansowanych technologii?
Odkrycie fulerenów jako bodziec w rozwoju nowej dziedziny: fizykochemii i nanotechnologii.
Nanostruktury węglowe – zastosowania fulerenów wynikające z ich unikatowych właściwości
fizykochemicznych: biomedyczne (chemia i terapia medyczna), optyczne (kompozyty polimerowe,
filtry optyczne), elektroniczne i elektryczne (trnzystory, diody, urządzenia fotowoltaiczne,
fotorezystory), elektrochemiczne (magazynowanie wodoru, ogniwa odwracalne i nieodwracalne),
materiałowe (synteza diamentów, katalizatory, monowarstwy, nowe reagenty chemiczne) i inne
(czujniki, membrany, pokrycia końcówek sond w mikroskopii elektronowej itd). Fulereny sotykane na
co dzień 0 rakiety do tenisa i badmintona, systemy klimatyzacyjne samochodów, oprawki okularów,
kije do gry w golfa, układy mikroelektroniczne, smary do ślizgów desek snowboardowych, fotoogniwa
polimerowe, kule do gry w kręgle czy kremy kosmetyczne. Możliwości zastosowań nanorurek –
technologia elektronowa (komputery nowej generacji), telekomunikacja (m.in. telefonia komórkowa,
wielofunkcyjne materiały kompozytowe, doładowywane baterie litowe, medyczna inżynieria
materiałowa i technologie obrazujące).
Trzecia propozycja: Bionika – projekty Leonarda da Vinci pierwszymi przykładami
wzorowania inżynierii na naturze
Przykłady urządzeń technicznych projektowanych na wzór organizmów (kadłuby statków, skrzydła
samolotów, sonar, radar, nanosensory, kleje, układy chłodzenia, implant ślimakowy). Komputer DNA
(biokomputer) w którym obliczenia zachodzą dzięki reakcjom chemicznym między cząsteczkami DNA,
wykorzystywany do rozpoznawania wirusów i wyszukiwania mutacji w kodzie genetycznym.
Stosowanie nowych technologii w ratowaniu i przedłużaniu ludzkiego życia (pacemaker, defibrylator,
hemodializa, transplantacja, komórki macierzyste). Zastosowanie mikromacierzy w badaniach
prenatalnych i pediatrycznych, w leczeniu nowotworów, w badaniu antybiotykoodporności, w ustalaniu
ognisk źródeł chorobowych, poznaniu geograficznego rozprzestrzeniania się czynników biologicznych.
Czwarta propozycja: Podróż po parkach naukowych
Rozwój koncepcji okręgów przemysłowych prof. A. Marshalla; od Bohanson i Stanford Research Park,
po parki tworzone w Polsce (1995 r. jako pierwszy Poznański Park Naukowo – Technologiczny,
Jagiellońskie Centrum Innowacji). Międzynarodowe Stowarzyszenie Parków Technologicznych
zrzeszające ponad 300 parków z 69 krajów stymulujących rozwój 29 gałęxi. Cele tworzenia parków
technologicznych – przepływ wiedzy i technologii pomiędzy uczelniami wyższymi, instytucjami
badawczo-rozwojowymi, przedsiębiorstwami oraz rynkiem, tworzenie i rozwój przedsiębiorstw
innowacyjnych przy pomocy procesów inkubacyjnych i spółek typu „spin-off”.