Próba reformy izraelskiego rynku pojazdów samochodowych

Próba reformy izraelskiego rynku
pojazdów samochodowych
2012-06-20 08:56:49
2
Przed powołaną w końcu sierpnia 2011 Komisją ds. uregulowania izraelskiego rynku pojazdów samochodowych
postawiono zadanie sformułowania zaleceń dla ograniczenia istniejącej w branży samochodowej koncentracji,
zwiększenia konkurencyjności, obniżenia cen nowych samochodów (pochodzących w Izraelu wyłącznie z
importu) oraz cen samochodów używanych, a także rozszerzenie wachlarza oferowanych na izraelskim rynku
marek i modeli.
Komisja ds. uregulowania izraelskiego rynku pojazdów samochodowych, na czele której stoi były Główny
Księgowy Ministerstwa Finansów, prof. Jaron Zalicha, i stąd zwana potocznie „komisją Zalichy”, została powołana
przez rząd izraelski w końcu sierpnia 2011. Postawiono przed nią zadanie sformułowania zaleceń dla
ograniczenia istniejącej w branży samochodowej koncentracji, zwiększenia konkurencyjności, obniżenia cen
nowych samochodów (pochodzących w Izraelu wyłącznie z importu) oraz cen samochodów używanych, a także
rozszerzenie wachlarza oferowanych na izraelskim rynku marek i modeli.
Zalecenia komisji zostały przyjęte i podpisane przez Ministra Transportu, Israela Kaca, 23 lutego 2012, wraz ze
złożoną przez niego deklaracją pełnego ich wdrożenia, pomimo spodziewanego gwałtownego sprzeciwu ze
strony dotychczasowych, ustosunkowanych i dysponujących znacznymi kapitałami „głównych graczy” w branży
samochodowej, to jest wielkich importerów i firm liesingowych. W celu realizacji zaleceń komisji Minister
Transportu powołał międzyministerialny zespół, w którego skład weszli także przedstawiciele Ministerstwa
Finansów, Urzędu Antymonopolowego i Administracji Podatkowej. Zadaniem zespołu będzie przedłożenie w ciągu
60 dni szczegółowego planu wdrożenia zaleceń, tak aby mogły one wejść w życie do roku 2013.
Obecnie ceny nowych samochodów są ustalane przez stosunkowo wąską grupę (15) importerów, posiadających
wyłączność na sprowadzanie do Izraela danej marki samochodu. Importerzy ci tworzą swego rodzaju kartel, co
pozwala im na osiąganie nadmiernych zysków dzięki ustalaniu wręcz skandalicznych marży.
Próby Ministerstwa Transportu wprowadzenia tzw. importu równoległego, polegające na promocji importu przez
konkurencyjnych importerów, nie przyniosły spodziewanych rezultatów, gdyż nie znalazły one wsparcia ze strony
dostawców związanych wieloletnią współpracą i umowami z dotychczasowymi „monopolistami” importowymi.
Ograniczony skutek miało także wspieranie importu prywatnego przez osoby indywidualne, prowadzone za
pośrednictwem różnego autoramentu „doradców ds. importu osobistego”, głównie z powodu nakładanych na
nich ograniczeń biurokratycznych i nie zawsze jasnych „reguł gry”.
Ceny samochodów używanych ustalane są w praktyce na bazie jednego z dwóch funkcjonujących w
powszechnym obiegu cenników. Starszy z nich, tzw. cennik Lewiego Icchaka, prezentuje ceny używanych
pojazdów ustalane przez zespół rzeczoznawców i taksatorów, a nowszy, internetowy cennik portalu „Yad 2” („z
drugiej ręki”), prezentuje ceny na podstawie informacji szerokiego grona użytkowników portalu. Różnice między
obydwoma cennikami dochodzą nieraz do kilku tysięcy szekli. Pierwszy z nich stanowi na ogół podstawę dla
wyceny pojazdów przez udzielające pożyczek banki i przez likwidujące szkody firmy ubezpieczeniowe, podczas
gdy drugi jest zazwyczaj podstawą dla rzeczywistych transakcji kupna-sprzedaży używanych pojazdów. Jest
oczywiste, że różnice między cennikami były i są wykorzystywane przez banki, firmy ubezpieczeniowe i firmy
liesingowe dla zwiększania swych zysków, a indywidualny nabywca stoi na z góry przegranej pozycji.
Należy przy tym podkreślić zauważoną przez ministra Kaca negatywną rolę izraelskich mediów, jaką odegrały
one w utrzymywaniu dotychczasowej sytuacji, poprzez „ulgowe” traktowanie wielkich importerów i firm
liesingowych, które mają niemały udział w zamieszczanych w tych mediach reklamach. Można spodziewać się, że
wiele krytycznych głosów pod adresem zaleceń komisji Zalichy motywowanych jest interesem handlowym
publikujących te głosy mediów. Informacje te są często niejasne i nieprecyjne, a nieraz wyraźnie tendencyjne.
Zasadnicze zalecenia Komisji Zalichy są (na podstawie izraelskich mediów) następujące:
Import prywatny i równoległy:
Doradcy ds. importu prywatnego będą zobowiązani do uzyskania wydawanych przez Ministerstwo Transportu
3
licencji na prowadzenie tego rodzaju działalności. Będą oni mogli utrzymywać jako „zapas handlowy” dwa
pojazdy rocznie. Każdy mieszkaniec Izraela będzie uprawniony do sprowadzenia dwóch samochodów w ciągu
roku.
Standardy:
Umożliwiony zostanie import do Izraela samochodów spełniających normy amerykańskie niezależnie od kraju ich
wyprodukowania. Do tej pory musiały one pochodzić wyłącznie z USA.
Rozbicie grup biznesowych w branży samochodowej:
Importerzy nie będą mogli być właścicielami firm liesingowych i będą mogli posiadać co najwyżej jeden zakład
serwisowy. Importer, do którego należy ponad 8% rynku będzie mógł sprowadzać tylko jedną markę samochodu.
Ograniczenie ulg dla firm liesingowych:
Różnica między najniższą i najwyższą ceną dla tego samego modelu nie będzie mogła przekraczać 5%.
Zmniejszone zostaną ulgi podatkowe udzielane obecnie firmom liesingowym.
Części zamienne i zakłady serwisowe:
Importerzy będą zobowiązani do przekazywania dokumentacji technicznej oraz do prowadzenia szkoleń i
dostarczania części zamiennych do każdego zakładu serwisowego, po cenach kontrolowanych. W dziedzinie
części zamiennych nie będzie konieczności uzyskiwania indywidualnych zezwoleń dla każdego rodzaju części,
natomiast zostanie opublikowana „czarna lista” części, których import będzie zabroniony.
Cenniki:
Zostanie utworzony oficjalny i obowiązujący cennik państwowy, co pozwoli uniknąć niepożądanego wpływu
zainteresowanych firm (głównie liesingowych) na prezentowane w cennikach ceny, osiąganego dzięki znacznym
sumom płaconym przez te firmy za reklamy publikowane na łamach cenników.
Pozostaje żywić nadzieję, że zalecenia Komisji Zalichy zostaną wdrożone i doprowadzą do zmiany
dotychczasowej sytuacji, a po osiągnięciu tego celu izraelski rynek samochodowy zostanie uwolniony z wszelkich
barier i ograniczeń i stanie się rzeczywiście wolnym i konkurencyjnym rynkiem, na którym rządzą jedynie
normalne prawa popytu i podaży.
Źródła:
- Calcalist www.calcalist.co.il
- Globes www.globes.co.il
- Jerusalem Post www.jpost.com
- Ynet www.ynet.co.il
- Maariv NRG www.nrg.co.il
4