Ad. 2

Aklimatyzacja owsa ozimego do klimatu Polski
(wybrane z prezentacji do seminaryjnego odbioru zadania PW 2.3)
Bogusław Łapiński
Bartłomiej Płonkowski
Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych
IHAR –PIB – Radzików
Stanisław Placek, Agnieszka Rachwalska, Piotr Rojowski,
Zakład Doświadczalny IHAR-PIB w Grodkowicach
Zadanie badawcze 2.3 (3-2-00-0-03)
Cele do realizacji w roku 2016:
1.
Wyrównanie i rozmnożenie do etapu materiału matecznego dwóch
odmian zgłoszonych wcześniej do badań państwowych oraz rodów
przewidzianych do zgłoszenia w następnych latach.
2. Uzupełnienie danych o plonowaniu i zimotrwałości wybranych rodów
na podstawie doświadczeń polowych w kilku miejscowościach. Wybór
do hodowli zachowawczej nowych rodów z krzyżowań sprzed 2008 r.
3. Zbiór i analiza danych z doświadczeń jedno – i dwupunktowych,
wybór rodów i założenie doświadczeń dwu- i wielopunktowych.
4. Selekcja i ustalanie w szkółkach nowych linii, utworzenie nowych
rodów do doświadczeń jednopunktowych.
5.
Wysiew materiałów z nowych krzyżowań kumulujących zimotrwałość i poprawiających inne cechy mieszańców z A. macrostachya.
6. Rozmnożenie populacji mieszanych do selekcji masowej.
Ad. 1. Wyrównanie i rozmnożenie rodów badanych w COBORU
do etapu materiału matecznego.
--------------------------------------------------------------------------Powtórzono wiosną siew wymarzniętych rodów:
5Q5.2 (RADZIKUS) w Grodkowicach
5T8.A (RADZIO) i 461.D w Radzikowie
przeprowadzono selekcję wyrównującą.
Złożono wniosek o wpis do KR rodu 461.D.
Materiał mateczny rodów 5T8.A i 461.D wysłano do badań
WGO i OWT w stacjach COBORU oraz do europejskiego
ośrodka w Tordas (na Węgrzech).
Hodowlę zachowawczą odmiany RADZIO przekazano jesienią
do ZD IHAR w Grodkowicach.
Ad.2:Wyniki doświadczenia wielopunktowego z owsem ozimym 2015/2016. Kopaszewo
plon
kg/5m
zimowanie
15.03
wysokość
cm
wiech. dni
po 1.01
mączniak
plamistośći
helmintosporium
5P8.49a..01
2,69
3,7
85
155,0
8,3
6,7
6
Ax346.620
2,57
6,0
85
155,0
6,3
5,3
9
461.D
2,57
7,0
90
152,3
7,3
5,7
9
5P8.49a001
2,57
3,3
85
155,0
8,0
6,7
8
5O8.aa201
2,56
1,7
100
156,0
7,0
7,0
7
5T8.amKa
2,47
3,7
90
154,7
7,7
6,7
7
5H0.3w.8
2,35
2,0
80
154,7
6,3
6,0
8
5H0.3+..10
2,25
2,3
80
154,3
6,3
5,7
8
RADZIKUS
2,25
3,0
90
154,0
7,0
5,7
9
Ax346..1d1
2,18
4,0
90
153,3
7,3
6,0
9
W11T4.A8.a0221
2,06
3,3
80
155,0
7,0
5,3
9
PR-5T8w1.68
2,06
2,3
85
154,7
6,3
6,3
9
5O8.aa001
1,84
1,7
85
155,3
7,0
7,3
8
M9K5.00471 nagi
1,34
5,0
80
153,7
7,0
5,0
7
M9K5.004C1nagi
1,19
2,3
85
154,3
7,7
5,7
9
Ród
Ad. 2. Zimotrwałość w doświadczeniach wielopunktowych
-------------------------------------------------------------------------Styczniowe temperatury (od -16,3oC do -14,0oC, bez śniegu)
zróżnicowały stan rodów w Krzeczowicach, Kopaszewie i
Radzikowie. Możliwa była bonitacja mrozoodporności.
Wszystkie rody w Krzeczowicach, Grodkowicach i
Radzikowie zamarły w marcu wskutek utraty chlorofilu.
W Radzikowie powtórzono siew rodów ozimych wiosną.
Ad. 2: Oceny zimotrwałości rodów owsa ozimego w trzech miejscowościach w 2016 r.
miejscowość
Radzików
data obserwacji
Ród
powtórzenie I
PR-5T8w1.68
2
29.01
II
III
2
2
śr
2,0
5T8.amKa
1
1
1
5P8.49a001
1
1
5P8.49a..01
1
5O8.aa201
Krzeczowice
8.03
1
I
5
12.02
II III
6
8
śr
6,3
1,0
1
2
2
3
1
1,0
1
3
2
1
1
1,0
1
3
1
1
1
1,0
1
5O8.aa001
1
1
1
1,0
5H0.3+..10
2
2
1
5H0.3w.8
2
2
W11T4.A8.a0221
4
Kopaszewo
3.03
1
I
1
15.03
II III
3
3
śr
2,3
2,3
1
5
4
2
3,7
3
2,7
1
7
2
1
3,3
3
2
2,7
1
6
4
1
3,7
4
3
5
4,0
1
1
2
2
1,7
1
4
5
4
4,3
1
1
1
3
1,7
1,7
1
5
4
8
5,7
1
2
1
4
2,3
2
2,0
1
5
6
6
5,7
1
2
2
2
2,0
4
3
3,7
1
7
7
7
7,0
1
5
4
1
3,3
Ax346..d1 = RAH461.D 6
3
3
4,0
1
8
7
8
7,7
1
7
7
7
7,0
Ax346..1d1
7
7
8
7,3
3
7
8
8
7,7
1
7
1
4
4,0
Ax346.620
2
2
2
2,0
1
5
4
7
5,3
1
6
5
7
6,0
M9K5.00471
2
2
2
2,0
1
7
5
6
6,0
1
4
7
4
5,0
M9K5.004C1
3
3
2
2,7
1
5
5
6
5,3
1
2
3
2
2,3
5Q5.2m14 RADZIKUS
2
2
1
1,7
1
6
5
8
6,3
1
2
2
5
3,0
Ad. 2: Rody z hodowlą zachowawczą. Wyniki 2015 i 2016.
Cechy agrotechniczne
Ród
Rodzice
zim
R(C]
2016
zim
RG
2015
wcz
R
2016
wys
R
cm
mącz
R
2015
wyl
R
2015
plon
R 5m
2015
plon
G 5m
2015
plon
jary R
2016
9
5
100
2,00
2,3
8
100
2,80
(1,44)
oplewione
Ax307.w6
AR0213-3 x STH 36Y-4H8-8x
Ax346..1d1
Cw57-Pendek x 4.H8.N3-8x
9(4)
RAH461.D
Cw57-Pendek x 4.H8.N3-8x
4(7)
7,5
8
103
3
3
2,89
3,34
1,7
P11U3.001
Cw57-Pendek x Ax265.U3(10x)
3
6,2
5
82
9
9
3,10
3,85
2,13
RADZIO
Ax265.T8 x ?
2
7,2
5
113
9
4
2,17
3,83
1,97
Ax265.M9 x 95-43Cn4-K5(10x).
6
6,6
5
105
2,5
3
1,52
1,41
1,63
nagie
M9K5.c10n
Ad. 2: c.d. - rody z hodowlą zachowawczą, jakość ziarna
Ród
Rodzice
ciężar
objętościowy
kg/hl
RG
MTZ
g
łuska
%
białko
%
tłuszcz
%
betaglukan
%
oplewione
461.D
Cw57-Pendek x 4.H8.N3-8x
47,4
47,8
22,7
14,2
7,14
4,66
P11U3.001
Cw57-Pendek x Ax265-U3(10x)
47,8
48,9
23,5
15,7
6,54
4,32
RADZIO
Ax265.T8 x ?
52,1
46,1
22,8
14,2
8,31
3,60
16,5
7,17
4,75
%z
łuską
nagie
M9K5.c10n
Ax265.M9 x 95-43Cn4-K5(10x).
54
27,3
10,8
Ad.3: Rozkład ocen mrozoodporności w 45 najbardziej mrozoodpornych rodach z 45
krzyżowań między ozimymi (w.) lub jarymi (sp.) heksaploidami (6x) A. sativa z oktoploidalnymi (8x) lub dekaploidalnymi (10x) mieszańcami (A. sativa x A. macrostachya)
wytworzonymi na bazie zimotrwałej odmiany ‘Wintok’ (W) lub wrażliwej linii ‘MirabelPendragon’ (MP).
16
6x sp. x MP10x
6x w. x MP10x
6x w. x W10x
6x sp. x W8x
6x w. x W8x
6x x 6x
8x, F1 x 6x
5xMPF1 x 6x
14
12
10
8
6
4
2
0
Rs
Ro
1
2
MP
3
4
W
5
6
7
8
9
Ad. 4: Prace w szkółkach:
z 374 obiektów (linii, ramszów)
hodowli twórczej żaden nie przetrwał zimy 2015/16.
Powtórzono wiosną zasiew 301 obiektów, dodano 22 ramsze
wczesnych pokoleń rozmnażane dotychczas w siewie jarym.
Opisy i kryteria selekcji linii i roślin:
W polu:
po omłotach opisano:
- bujność,
- barwę łuski,
- wczesność,
- wielkość ziarna,
- skrócenie słomy,
- wydłużenie ziarniaka,
- odporność na wyleganie,
- udział ziarniaków wadliwych,
- odp. na wirus BYDV,
- udział ziarniaków porażonych,
- odp. na odnawianie się,
- udział ziaren nieoplewionych.
Z pojedynczych roślin utworzono 19 nowych linii.
Wysiano jesienią 171 linii i ramszów hodowli twórczej.
Z 98 obiektów zebranych w całości utworzono 93 nowe rody do
doświadczeń sezonu 2016/2017.
Ad. 5: Krzyżowania owsa ozimego w 2016 r.
typ krzyżowań
cel
6x x 6x
kumulacja zimotrwałości
6x x 10x macrostachya nowe oktoploidy i kumulacja zim.
kombinacji
nasion
11
41
1
1
6x x 6x ludoviciana
nowa zmienność dla zimotrwałości
3
6
6x x 6x Une de Mai
łączenie zimotrwałości z ozimością
1
3
6x x 6x
poprawa zimotrwałości innych form
7
29
Wysiano jesienią 30 nasion z 16 kombinacji mieszańców F1.
Wnioski :
- alloploidy A. sativa x A. macrostachya stanowią skuteczne źródło
zmienności do poprawy zimotrwałości owsa ozimego,
- owies jary może zawierać geny mrozoodporności,
- możliwa jest transgresja zimotrwałości w stosunku do form
oktoploidalnych u heksaploidów powstałych z krzyżowań 6x x 8x,
- strategia hodowlana bazująca na pozyskiwaniu nowej zmienności
spoza gatunku dobrze sprawdza się jako konkurencyjna do powszechnej obecnie strategii kontroli rekombinacji znanych genów w
obrębie gatunku.