Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia

Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet
Z dniem 13 listopada 2015 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
13 października 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac szczególnie
uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Obecne zmiany, rozszerzające wykaz prac
wzbronionych kobietom w ciąży oraz kobietom karmiącym dziecko piersią, dotyczą prac ze
szkodliwymi substancjami chemicznymi oraz czynnikami biologicznymi.
Polska nowelizacja przepisów wdraża zmiany do dyrektywy Rady 92/85/EWG w sprawie
wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia
pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących piersią, wprowadzone
dyrektywą 2014/27/UE z dnia 26 lutego 2014 r., która jednocześnie wprowadza zmiany do kilku
dyrektyw, szczególnie „biologicznych i chemicznych”. Zgodnie z art. 153 traktatu Parlament
Europejski i Rada Unii Europejskiej mogą przyjąć w drodze dyrektyw minimalne wymogi mające na
celu zachęcenie do ulepszeń, w szczególności w środowisku pracy, w celu zagwarantowania
wyższego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. W dyrektywach tych powinno się
unikać wprowadzania utrudnień w tworzeniu i rozwijaniu małych i średnich przedsiębiorstw oraz
hamowania ich potencjału tworzenia miejsc pracy. Normy dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa nie
powinny być postrzegane jako ograniczenia, ponieważ mają one charakter praw podstawowych
i należy je stosować bez wyjątku we wszystkich sektorach rynku pracy i we wszystkich rodzajach
przedsiębiorstw, bez względu na ich wielkość.
Na mocy znowelizowanych przepisów rozszerzeniu uległ wykaz prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży oraz karmiących dziecko piersią. I tak zmiany dotyczące
kobiet w ciąży pracujących w narażeniu na czynniki biologiczne uwzględniono w załączniku do
rozporządzenia, w części VII zatytułowanej „Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami
biologicznymi” – poprzez dodanie w ustępie 2 – dla kobiet w ciąży – prac w narażeniu na inne
czynniki biologiczne zakwalifikowane do grupy 2-4 zagrożenia, zgodnie z przepisami wydanymi na
podstawie art. 2221 par. 3 kodeksu pracy – jeżeli wyniki oceny ryzyka zawodowego,
z uwzględnieniem działań terapeutycznych wymuszonych określonymi czynnikami biologicznymi,
wskażą na zagrożenie zdrowia kobiety w ciąży lub niekorzystny wpływ na przebieg ciąży.
Rozszerzenie wykazu prac wzbronionych kobietom w ciąży lub karmiącym piersią w narażeniu na
działanie szkodliwych substancji chemicznych zawarto w części VIII załącznika zatytułowanej „Prace
w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych” poprzez dodanie:
1. prac w narażeniu na działanie substancji i mieszanin spełniających kryteria klasyfikacji zgodnie
z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1272/2008 z dnia 16.12.2008 r. w jednej lub
kilku z następujących klas lub kategorii zagrożenia:
a) działanie mutagenne na komórki rozrodcze, kategoria 1A, 1B lub 2,
b) rakotwórczość, kat. 1A, 1B lub 2,
c) działanie szkodliwe na rozrodczość, kat. 1A, 1B lub 2,
d) działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie jednorazowe, kat. 1 lub 2,
2. prac w narażeniu na niżej wymienione substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia
w środowisku pracy:
a) czynniki chemiczne o znanym i niebezpiecznym wchłanianiu przez skórę,
b) leki cytostatyczne,
c) mangan,
d) styren,
e) syntetyczne estrogeny i progesterony,
f) tlenek węgla,
g) ołów i jego związki organiczne i nieorganiczne,
h) rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne,
3. prac w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich stężenie w środowisku
pracy przekracza wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych stężeń,
4. prac lub procesów technologicznych, w których dochodzi do uwalniania substancji chemicznych,
ich mieszanin lub czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, wymienionych w ust. 2
załącznika nr 1 do rozporządzenia ministra zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji
chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
lub mutagennym w środowisku pracy.
W powyższych zmianach przypomina się o ocenie ryzyka zawodowego, której konieczność wynika
z art. 226 kodeksu pracy, nakazującego pracodawcy oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe
związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne je zmniejszające.
Ponadto pracodawca musi informować pracowników o ryzyku zawodowym oraz o zasadach ochrony
przed zagrożeniami.
Powyższa nowelizacja może też oznaczać konieczność zmian w regulaminach pracy. Pracodawca ma
bowiem obowiązek opracować i ująć w regulaminie wykaz prac wzbronionych kobietom, który w
związku z nowelizacją przepisu może ulec zmianie.
Iwona Pawlaczyk
fot. pixabay.com