rozdział podręcznika (format pdf)

PODRĘCZNIK
WIEDZY O KULTURZE
ZGODNY Z NOWĄ
PODSTAWĄ
PROGRAMOWĄ
DLA LICEUM I TECHNIKUM
Krzysztof Moraczewski,
Stanisław Kandulski
Krzysztof Moraczewski
Stanisław Kandulski
PICASSO, KRZYŻOWCY
I AFRYKAŃSCY CZAROWNICY
Podręcznik wiedzy o kulturze
empi2.pl/online
www.empi2.pl
Ÿ program nauczania
Ÿ wynikowy plan dydaktyczny
Ÿ scenariusze lekcji
wyd. 1, 2012
liczba stron: 262
nr ewid. w wykazie: 490
rok dopuszczenia: 2012
cena: 26,00 zł
KSIĄŻKA NAUCZYCIELA wiedzy o kulturze
Spis treści
Od autora
1. Podstawa programowa – postulaty i realia
1.1. Ogólne cele kształcenia
1.2. Szczegółowe cele kształcenia
1.2.1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji
1.2.2. Tworzenie wypowiedzi
1.2.3. Analiza i interpretacja tekstów kultury
1.3. Podsumowanie
2. O czym jest podręcznik wiedzy o kulturze?
2.1. Na co należy zwracać uwagę przy prowadzeniu zajęć z wiedzy o kulturze?
2.2. Struktura podręcznika
2.2.1. Część teoretyczna
2.2.2. Problemy kulturowe współczesnego świata
2.2.3. Część artystyczna
2.3. Jak prowadzić lekcje wiedzy o kulturze?
2.4. Kompetencje nauczyciela
3. Metodyka wiedzy o kulturze
3.1. Jak uczyć wiedzy o sztuce?
3.2. O nauczaniu muzyki
3.3. O filmie i teatrze
3.4. Jak włączać manifestacje artystyczne kontrkultury i pop-kultury do wiedzy o sztuce
3.5. Mul(media w nauczaniu wiedzy o kulturze
3.5.1. Wady i zalety Internetu
3.5.2. Mul(media on-line na stronie internetowej Wydawnictwa eMPi2
3.5.3. Prezentacje mul(medialne
3.5.4. Metody aktywizujące na zajęciach
3.6. Dodatkowe formy aktywności
3.6.1. Prasówka
3.6.2. Recenzje
3.6.3. Telefon komórkowy jako narzędzie w nauczaniu wiedzy o kulturze
3.6.4. Długofalowe projekty animacyjno-kulturowe
Aneks
A. Polecane linki internetowe dotyczące historii sztuki
B. Przydatne oprogramowanie
C. Polecana literatura przedmiotu
Z recenzji rzeczoznawcy MEN – dr hab. Małgorzaty Święcickiej
(prof. UKW, Wydział Humanistyczny, Instytut Filologii Polskiej):
Podręcznik oparty na aktualnych wynikach badań w zakresie wiedzy o kulturze oraz wiedzy metodycznej, uwzględniający w wystarczającym stopniu problem interdyscyplinarności przedmiotu i jego treści. W logicznej formie przekazu autorzy proponują układ podręcznika od wiedzy ogólnej (teorii kultury)
poprzez problemy kulturowe współczesnego świata do szczegółu, tj. kultury artystycznej XX wieku, reprezentowanej przez sztuki plastyczne, muzyczne, teatralne
czy filmowe. Za cenne uznaję osadzenie zjawisk kulturowych w historycznym
(ale nie tylko) kontekście, dzięki czemu wyrazista staje się dynamika przemian
kulturowych, tak kultury rodzimej, jak i powszechnej, z cechami do globalizacji
i regionalizacji. (...) Dobre dopełnienie przedstawianych treści stanowi trafnie
dobrany materiał ilustracyjny, wartościowy nie tylko ze względu na meritum
(obiekty kultury, symbole kulturowe, przedstawiciele różnych typów kultur, wybitne postaci kultury itp.), ale też walory estetyczno-dydaktyczne.
(...) Z punktu widzenia dydaktycznego pozytywnej ocenie podlega też sposób
prowadzenia dyskursu z uczniem, m.in. kształt pytań sprawdzających, zadań,
sposób objaśniania terminów i pojęć. (...) Podręcznik tak skonstruowany może
stanowić dobrą podstawę w dyskursie edukacyjnym na temat różnych obszarów dziedzin kultury. Dobrze dowodzi on, że wiedza o kulturze, to nie tylko cele
poznawcze, ale też kształtowanie uczniowskich postaw, wartości, umiejętności
poruszania się wśród treści współczesnej kultury, umiejętności wartościowania
bez zbędnych wykładników stereotypizacji, negacji, niechęci.
Z recenzji rzeczoznawcy MEN – Krystyny Misiorowskiej:
Podręcznik (...) spełnia wszystkie warunki podstawy programowej kształcenia ogólnego, merytoryczne, dydaktyczne oraz przepisy prawne. Jest napisany
piękną polszczyzną, a teksty są zwięzłe i przejrzyste. Ćwiczenia i polecenia dydaktyczne są logiczne, zrozumiałe i zmuszają uczniów do aktywnej pracy i rozwijania własnych zainteresowań, a nauczycieli do szukania nowych, skutecznych
metod zdobywania wiedzy. Poruszone w podręczniku zagadnienia społeczne
i polityczne ułatwią uczniom zrozumienie problemów i zjawisk życia współczesnego w jego różnych dziedzinach.
Spis treści podręcznika
Wstęp
Część I. Co powinno się wiedzieć o kulturze? Wybrane zagadnienia z teorii kultury
1. Gdzie szukać wiedzy o kulturze? Dyscypliny naukowe zajmujące się kulturą
2. Co to jest kultura? Potoczne i naukowe rozumienie kultury
Potoczne znaczenia słowa „kultura”. Kultura jako ideał zachowania oraz jako osiągnięcia duchowe
Jak odkryto kulturę? Europejskie doświadczenia z różnicami między ludźmi
Przekonanie o własnej wyjątkowości. Etnocentryzm i europocentryzm
Jak rozumiana jest kultura w naukach humanistycznych?
Co ludzie wiedzą i jak myślą, czyli kultura duchowa
Co ludzie robią i jak żyją, czyli kultura społeczna
To, co ludzie wytworzyli, czyli kultura materialna
To, co ludzie czynią, czy to, dlaczego to czynią? Zachowaniowe i ideacyjne rozumienie kultury
3. Najważniejsze twierdzenia o kulturze
To, co różni nas od innych, a nie mnie od innych. Społeczny charakter kultury
Kultura i natura
Jak uczymy się kultury?
Jak kultura osiąga wewnętrzną spójność?
Wewnętrzne zróżnicowanie kultur
Kultura i władza
Kultury i czas
Więcej o kulturach i czasie: zmiany i historia
Więcej o kulturach i czasie: pamięć
Kultura i komunikacja: media kultury
Teksty kultury
Więcej o tekstach: kontekst i intertekstualność
Czy kultura działa niezależnie od człowieka? Struktury i strukturalizm
Interpretacja, czyli trudna sztuka rozumienia
4. O różnych dziedzinach kultury
Dlaczego wyróżniamy dziedziny kultury?
Jak można podzielić kulturę na dziedziny? Podstawowe tezy społeczno-regulacyjnej teorii kultury
Ważna dygresja: symbol
O kulturze gospodarczej
O ostatecznych wartościach: światopogląd
Obraz świata i technika działania: magia
Obraz świata i kult: religia
Rząd dusz, czyli świeckie światopoglądy
Obyczaj, czyli nasza codzienność
Obyczaj w działaniu: święto i gra
Sztuka, czyli samodzielny świat symboli
Jak elementy kultury wiążą się ze sobą?
5. Kultury, cywilizacje i związki między nimi
Kultura i cywilizacja
Komunikacja, wymiana, wojna: zjawiska międzykulturowe
Hybrydyzacja kultur
6. Jeden Zachód, wiele narodów. O kulturze europejskiej, kulturach narodowych i regionalnych
Zachodnia Europa jako wspólnota kulturowa
Pejzaż europejskich różnic: kultury narodowe
Kilka uwag o polskiej kulturze narodowej
Geografia i historia wtrącają swoje: kultury regionalne
Część II. Problemy kulturowe współczesnego świata
1. Neoliberalizm: siła napędowa czy kula u nogi?
Gospodarka neoliberalna
Centrum i peryferia
2. Kulturowe konsekwencje globalizacji
Co to jest globalizacja?
Na czym polega proces globalizacji?
3. Społeczna reakcja na globalizację
Antyglobalizm
Alterglobalizm
Zasada zrównoważonego rozwoju
4. Problemy z kontrkulturą
Gdzie narodziła się kontrkultura?
Kontrkultura i subkultury
5. „Nie rodzimy się kobietami, stajemy się nimi!”
Przyczyny powstania feminizmu
Płeć kulturowa
6. Sieć nowatorskich rozwiązań
Początki Internetu
Wpływ Internetu na gospodarkę
Internet a relacje międzyludzkie
Część III. Kultura artystyczna XX wieku
3
K
ieku
czna xx w
y
t
s
y
t
r
a
ultura
Ć
C Z Ę Ś
1. Wprowadzenie
Dyscypliny naukowe zajmujące się sztuką
Sztuka jako dziedzina kultury
Definicje sztuki
Pod znakiem awangard
Awangarda i nowoczesność
Awangarda a autonomia sztuki
„Wiek komentarza”
Dwie awangardy
2. Malarstwo awangardowe
Nowy sens obrazu
Kolor i ekspresja
Przełom kubistyczny
Kolaż i jego konsekwencje
Surrealizm
Różnorodność malarstwa abstrakcyjnego
wej
Malarstwo abstrakcyjne po drugiej wojnie światowej
3. Awangarda i rzeźba
Narodziny nowoczesnej rzeźby
Konstruktywistyczna rewolta w rzeźbie
Konsekwencje dadaizmu i surrealizmu dla rzeźby
Ready-made
Rzeźba po drugiej wojnie światowej
4. Apogeum i kres awangardy
Minimalizm i konceptualizm
Pop-art
Nowe formy wypowiedzi artystycznej
Koniec awangardy i tzw. renesans malarstwa
Postmodernizm i sztuka współczesna
wadzenie
1. Wpro
si! sztuk
O=<?<v
jmuj ce
DKMU@?HDJ
kowe za
u
a
n
y
n
Go?PNO<IJR JR@U<EHPEp>@
UB
R
J
@B
j\
Dyscypli
UwO
D<MJRTHDw D@MRNU@I<PFDNU>U@B
JMD<NUOPFD
RD@GJRTH
K
RNORJCDNO
UE<RDNFD@H <PFJRT>CpOJKJ
DO@M<OPMJUI<
GP?UFD@BJ
T
!G
I
@M
FD
UOPF<E@NO
NA
OP
GDI
J
NU
TK
@?
DI
T>C?TN>
I<G@rp>
<PFD
C?UD@?U
RD@GPMjrI
U>U@BjGIT>
FJUE<RDNFJ MJUR<r<v@NO@OTFDI F
DwO@JMDpKJN DwuGHJUI<RNORJ.<
OPFD<wO<
@?HDJOjR
NU
NDoCDNOJMDp
MU
D<
Dw
K
JB
O<
>C
JG
D<
OM
IT
D<O@<
ID@HqR
UwB\jR
UI@E
HPUTFJGJB
D=DJGJBD>
UwKJNOMU@B<
<IJRDE@?@I
D<qRD<O<NO q>D<>CKJRDpU<IT>C GJBDDDwI@PMJuUEJGJBD T>C =<?<>UT
KJNOMU@B<I
OJ
jM
CJ
<M
FO
T>
R
D@
KN
C
I
W
T>
DwDII
?<ID@H
R<I<
KJUT>ED
JwKDoFID@
HDIPEp>@E
J H<Ep><U BjR.<FJ U<<IB<rJ
NOR
EPr =@U ?J
BJ
JR@BJ.<F
r@W>CJt
<NKJ\@>U@v <?P I@MR
KMU@U K@?<
ID
<
F\
P
?<
<I
DP
=<
<r
?
<I
UR
@?
MJ
RJ
UD<\
MU
<
Oj
w?
DK
GDN
TR
DJ
E<
=
JR
PF
@>
D<
<I
I<
GDNK
R<I
MNO
?G< RT>CJ @NPE@NJ>EJGJBjR>UT FPGOPMJRT>C<M<FO@
G<>E@
UI<>U@ID@
wFPGOPMoDwM@ FD
IO@M
ITDw
R
D
TE
P
I@
<>
ID
>U
DF
\<
\@
DF
PI
KJ
PR
JH
< I<P
RwM@G<>E@N
I<NRjEF
D@FPRwE@BJ
JUI<RNOR
@RUBGo?P
EDDw FPGOPM @MPIFDKJqRDo
<PFDJw>U\JR
8M@NU>D@U
FD
JKJGJBDDI I<F<>CDw FJHPIDF<>
@
OM
R
<I
\J
v
Bj
F<
U@
O<v><
HDJO?J>D@
O<\>D\JNU>
I<PFDJwU
MJKJGJBD<
N@HDJOTFD T>C ?UD@?UDIRTFNU GJBD< GDO@M<OPM T<IO
<r<I<
PR
D
GI
PF
NKJ\@>UI@
KJ
UO
Bj
N
IOMJ
u<
8D@G@J
D@E<F IK< DJOTF<NUOPFDDwuGJUJ
<F
O
Jw FPGOPMU@
JH
<\
H
@ DwE@E?UD
HPUTFD N@
>JI@NUOP>
T>CJGJBD<
NUOPFD KN NJ>EJGJBD<
FD
OT
O@
B<\ps@N
>U<N@HU<
213
Kultura artystyczna xx wieku
5. Sztuka wobec społeczeństwa
Społeczne utopie awangardy i dadaistyczny protest
Awangarda rosyjska i bolszewickie państwo
Socrealizm
Sztuka w Trzeciej Rzeszy i faszystowskich Włoszech
Sztuka i polityka po drugiej wojnie światowej
6. Awangarda w sztuce polskiej – wybrane przykłady
Początki sztuki nowoczesnej w Polsce
Awangarda ekspresjonistyczna w Polsce
Kapizm
Polska awangarda konstruktywistyczna
Inne zjawiska w sztuce polskiej okresu międzywojennego
Awangarda polska po drugiej wojnie światowej
Polska sztuka krytyczna
7. Awangarda i architektura
Architekci i inspiracje ekspresjonistyczne
Konstruktywizm, funkcjonalizm i styl międzynarodowy
Alternatywy względem funkcjonalizmu
Architektura postmodernistyczna i współczesna
8. Muzyka kompozytorska XX wieku
Wokół kolorystyki dźwiękowej
Odkrycie szmeru
Emancypacja rytmu
Folklor, muzyka pozaeuropejska i kompozytorzy
Neoklasycyzm – spotkanie tradycji francuskiej
i rosyjskiej
Dodekafonia – narodziny muzycznej awangardy
Spór o nową muzykę
Muzyka w krajach totalitarnych
Awangarda, serializm, postwebernizm
Aleatoryzm i formy otwarte
Sonoryzm
Muzyka elektroniczna
Inne poszukiwania – różnorodność muzycznej
-
awangardy
Ku granicom muzyki
>>GE>>C]
y 1=E<qIDEO@MHDITXE<UUYX?DSD@G<I?YDwX=DB=<I?Y
Po awangardzie – muzyka współczesna
z 8THD@vUI<IT>C'DKMU@?NO<RD>D@GDE<UUPOM<?T>TEI@BJ
Złożony pejzaż – muzyka kompozytorska dziś
Jazz nowoczesny
Polska szkoła kompozytorska
8wG<O<>C>UO@M?UD@NOT>CDwKDot?UD@NDpOT>CE<UU>JM<U=<M?UD@EJ?MTR<\NDoID@OTG
9. Jazz
FJJ?NR@EKJNO<>DOM<?T>TEI@E<G@DwJ?>C<M<FO@MPHPUTFDMJUMTRFJR@E%FJM?T
Narodziny jazzu – rag(me, dixieland i big band
DwNF<G@JwNFJHKGDFJR<I@E=P?JRD@U\JrJI<KJGDMTOHD<=JB<O<NU<O<C<MHJID>UI<
DIO@INTRI@KJN\PBDR<ID@NDo?TNJI<IN<HDDwDII@RTM<uIJR<I@qMJ?FDU<HD@ID\T
Jazz nowoczesny
E<UUUwHPUTFDKJKPG<MI@ERw<MOTNOT>UIpKJNO<tOM<?T>EDHPUT>UI@E%AMJ<H@MTF<IjR
2D@MRNUpKJNO<tO@BJIJR@BJE<UUPJFM@qGJIJRwG<O<>C>UO@M?UD@NOT>CE<FJ$'$1&@
Nowe nurty muzyki jazzowej
=JKU<R?UDo>U<\NRpN\<RoKMU@?@RNUTNOFDHRD@GFD@HPN<FNJAJIDq>D@W(B>D
>
y…z‡Wy…‚‚8TM<uIJR<ID@R\<q>DR@=@=JKJRDRwKJ\p>U@IDPUw>C<M<F
Jazz w Polsce
O@MTNOT>UITHRT>DNU@ID@HKJNUPFDR<ID@HNKJFJEPRw?\PBD>CNU@MJFJMJURDE<IT>C
10. Nowe formy muzyki popularnej
Rock – amerykańskie początki
Rock w rękach Brytyjczyków
Rock i kontrkultura. Rock progresywny
Rock jako muzyka subkultur
Rock w Polsce
Inne formy muzyki popularnej
PRZYKŁADOWE
STRONY
11. Teatr ostatniego stulecia
Wielka Reforma teatru
Teatr po drugiej wojnie światowej
Antropologiczny wymiar teatru
Teatr i awangarda
Teatr między awangardą i kontrkulturą
Teatr współczesny
12. Film
Francuskie początki kina
Film jako nowa dziedzina sztuki
Udźwiękowienie filmu
Film autorski
Polska szkoła filmowa
Nowa Fala
Kino moralnego niepokoju
Współczesny film amerykański
Film postmodernistyczny
W podręczniku:
– stopniowe pogłębianie tematu
– pod rozdziałami pytania sprawdzające
i zadania dla uczniów
– notki biograficzne i zdjęcia wybitnych
postaci
– fotografie obiektów kultury
i architektury
– zdjęcia zjawisk i wydarzeń społecznych
Polecana literatura przedmiotu
Indeks osób i postaci mitologicznych
Indeks rzeczowy
Wykaz ilustracji
195
>>GE>>C]
y ;I<E?sURDpUFDKJHDo?UTBGJ=<GDU<>Ep<wIJRJ>U@NIJq>Dp8NF<rMjrID>@
DwKJ?J=D@vNOR<
z .<FAPIF>EJIPE@R\<?U<Rw?J=D@BGJ=<GDU<>ED$
=>>
1=@EMUTEM@KJMO<rX.<FOJNDoMJ=D$YRwM@rTN@MDD<M>@G<[JUDvNFD@BJGP=
XUJ\=DUI@NKJKJGNFPYRwM@rTN@MDD/@NUF</<OFJRNFD@BJ1>@vID@OTGFJOM@qt
OT>CuGHjR<G@MjRID@rD>CAJMHo'UTHJrGDRJqtORJMU@ID<KMU@F<UPIK
uGHPDwMJUKMU@NOMU@ID<ID<BJRwH@?D<>CRDpr@NDoUwE@BJMU@O@GIJq>DpDwRD<
MTBJ?IJq>Dp$.<FD@?JNOMU@B<NUKJUTOTRT<wE<FD@U<BMJr@ID<K\TIp>@UwM@G<>ED
?J>D@M<Ep>T>C?JI<NUwH@?DjR$
3. Spo eczna reakcja na globalizacj!
;E<RDNFJBGJ=<GDU<>EDNKJOTF<NDoI<qRD@>D@UwFMTOTFpKJ\@>UI@ID@KJFJE@KJRJ
?JR<I@KMJ>@N@HBGJ=<GDU<>EDUI<G<U\TPEq>D@RwMP>C<>C<IOTBGJ=<GDNOT>UIT>CDw<G
O@MBGJ=<GDNOT>UIT>C%=TU<M<?UDtID@FJMUTNOITH?G<qRD<O<OM@I?JHJKM<>JR<I<
UJNO<\<MjRID@rOURU<N<?<UMjRIJR<rJI@BJMJURJEPJwFOjM@E=o?UD@HJR<ID@>J
?<G@E>C<M<FO@MTUJR<ID@<IOTBGJ=<GDUHPDw<GO@MBGJ=<GDUHPE@NOOMP?I@KJID@R<r
KJU<K@RITHDJBjGIDF<HDr<?@IUwOT>CRD@GFD>CMP>CjRRwFJIFM@OITNKJNj=ID@
JFM@qGD\NRJD>C>@GjRRw><\Jq>D
Antyglobalizm
+\jRITHHJOTR@H?UD<\<v<IOTBGJ=<GDNOjRE@NOKMU@qRD<?>U@ID@JwFJID@>UIJq>D
NKMU@>DRPRJ=@>BGJ=<GDU<>EDJM<UJBM<ID>U<IDPE@EKMJ>@NjRRwHJrGDRD@I<ERDoFNUTH
U<FM@ND@2D@MRNU@RTNOpKD@ID<<IOTBGJ=<GDNOT>UI@OJR<MUTNUT\TJ=M<?JH|RD<OJR@E
105
Problemy kulturowe wspó czesnego !wiata
0G
@KJGNFDFJHKJUTOJMPMJ?UD\NDoRy…{{MJFP0<KMU@\JHD@
G<OKDot?UD@NDpOT>CDNU@qt?UD@NDpOT>CP=D@B\@BJNOPG@>D<?UDoFDN@MDDPORJMjRU
X5M@I@HJu<MJH,DMJNUDHTYI<>U@G@NO<\NDoE@?ITHUI<E=<M?UD@EJ?FMTR>UT>C
ORjM>jRqRD<OJR@E<R<IB<M?T%R<IB<M?JRTNJIJMTUHUJ=JIJMTUHNz‡y
U<R?UDo>U<NRjEFNUO<\OKMU@?@RNUTNOFDH2@I?@M@>FD@HP8?MPBD@EKJ\JRD@G<O
NU@qt?UD@NDpOT>C2@I?@M@>FDU<>Up\FJIN@FR@IOID@RTFJMUTNOTR<tR<MNUO<OJR@
U?J=T>U@HPUT>UI@E<R<IB<M?T?JM@<GDU<>EDPORJMjRFOjM@JKD@M<EpNDoI<OM<
?T>TEIT>CAJMH<>CDoB<Ep><U<MjRIJ?J&<>C<E<FD?JKJRJE@II@E<R<IB<M?T
X2<NE<R@?\PBqRDoO@BJ[PF<NU<YPUI<R<I<E@NO?UDqU<=TtHJr@I<ER<rID@ENUT
PORjMU<KJ>UpOFJRPEp>TKJ<R<IB<M?JRpORjM>UJqtHPUT>UIpR>U@qID@ENUT
IDrKJ?J=I@KJ>UTI<ID<FJHKJUTOJMjRMJNTENFD>CR\JNFD>CD<H@MTF<vNFD>C
0D@RD@G@KjsID@E?UD@\JX(D<=\TU/JP?PIYU<KJ>UpOFJR<\J=JB<Op?UD<\<GIJqt
JK@MJRpFJHKJUTOJM<8G<O<>CJND@H?UD@NDpOT>C2@I?@M@>FDU<>Up\NDoB<t
?J@G@H@IOjROM<?T>EDHPUT>UI@EMJH<IOTUHPX2JGNFD@4@LPD@HY1=@>
ID@ORjM>UJqtFJHKJUTOJM<UHD@MU<RNOMJIoK@\I@EDIO@BM<>EDOT>C@G@H@IOjR
6HD@EoOIJqtJ?=P?JRTOM<?T>TEIT>CR<MOJq>DHPUT>UIT>CDPUTNF<ID@K@\I@E
<F>@KO<>EDN\P>C<>UTKMUTE@?IJ>U@NITHU<>CJR<IDPO@>CID>UIT>CU?J=T>UT
HPUTFDIJRJ>U@NI@EI<?<\JHPUT>@2@I?@M@>FD@BJRTEpOFJRpR<BoE<FJ?UD@\JH
NUOPFDID@OTGFJR2JGN>@
Kultura artystyczna xx wieku
5 @8
8wFM<E<>C?@HJFM<OT>UIT>CKMUTRDG@EKJRNU@>CIJq>DHJr@NO<tNDoU<BMJr@ID@H
?G<R\<?UT<r?<ID@KMU@HTqG<I<RTKJRD@?sKJGDOTF<NF<I?<G>UTKMU@NOoKNORJ
UJNO<EpPKP=GD>UIDJI@DwI<B\JqIDJI@<wOTHN<HTHKJ??<I@JNOM@EFMTOT>@NKJ\@
>U@vNOR<'DpBG@uGHJR<IDKJGDOT>TFOjMT>CRTKJRD@?UDDwU<>CJR<ID<FJH@IOPE@
NDoI<AJM<>CDIO@MI@OJRT>CRwKM<ND@O@G@RDUEDDwM<?DPHPNUp=@UPNO<IID@R<G>UTt
JwU<PA<ID@RT=JM>jRDwJ=TR<O@GD8\<?U<NO<E@NDoKMU@UOJ=<M?UD@EE<RI<U<qOJ>J
U<FPGDNJR@NO<E@NDoKP=GD>UI@U?@H<NFJR<I@I<B\JqIDJI@
5. Kultury, cywilizacje i zwi!zki mi"dzy nimi
C Z Ę Ś Ć
Kultura i cywilizacja
1
76
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
&*!'&(-/-% ,'(&,.0&*"&,-"&$'# "! )*(%% &$ !# 1$-
!%&,/%)8&,&*!6-, # .!7$ !# 1$-!.2*"3+,3*-#"&(.+/-# 1$-
'(.-$ &*% "6-, # .&,%-7-/$&%&% *-#"&(4/%.%.% ,2, #+!5.-
" 2+2(4/%-+*&(4,#*"/(#!-, # .! 2"+#*+(-)3(&.$ , . %
( ()8&,6-, # .!7(&.'&.-%) 5,2, "+" -&.%.&%&
8.8&, ",2)%) '&*&.%-$"+#*+(#%&!&&85'(..,- 5/% ,8
)%!., (.5&1 .-# *&&&"(1#8&(%+)" )8&,&
$ " )&!&#&
2 )*&(-""+#*+(-&((*# ).,(4 8+,5/,*-,81% 8
- &)& 1 6-, # .&,%-$7.)*3' 8,%-,-,&.3-) 5!)...2"+#*+(-(-()" !
8(..%&1 %" (&,%!% %%-&"(1#%-)*3%).6"+(*+.!7
+(&'!.--&.-, 1 '(.-' )# - -, # .&,%-$*-#"&)& 2,"(4*)8&,&
6-, # .!7..58&&.%.0&48%!,-/).-.&-.-+(&'-
&. ) !'&# *--
$4, 3&2.-$1*" $!"6'&. &$-, # .-!%-7#+6)"&"-, # .-!%-7-8, 5
*-#"&!%'(,. ,-, # .!+(&'!)"2,81 , ,8&)"&(%+)"&"*4
(!,# .%&%# "4,&!+/% )8&-, # .&,%-8&, %2%,* $4,
!)..,2, "+(&.(4/% % *" '&*(.-$-,8, #" )*&(-"(%+)" +#) #*&#& *'&)8+/-8.+)'(, # , % #%!(. !(+*#
%-'("*-""&#&% #%-.5)*&!",2'(.-'"+'48%&%&$(-")" % %
'&'(&)*+#+&4!.-2&"&%-,%-,2 $ 56).(.% -, # .! 7" , 5
+/- )8&,6-, # .!7!)*#%)&)**.% )"&$'(&$ *&,%
(&%!+(&'!.-"4,% $&8) 5!%"8+&+*(.-$0,2.*"% 5 +
.2*" $ )'&8.)*,$ !" )" .-!'&)" .5*&, 5+/-,0)8&,
6-, # .!7,2# . $%& ! 2$4, 0&2, #+-, # .!&%&,+/- '(.-
'8&%'&.3*""( (-# )" &$+)8&,6"+#*+(7!'(&1 !$&/%,)".0
,)'&)&-(&.+$ % )*&)+%"+-, # .! &"+#*+(-2' (,).-$.2% -
, # .!3%.-,) 5,81 ,3%$+)'&8.)*,+&)'&("5 2*% "5-*"
(.!&/- $*( #%2)8&,&6"+#*+(7(.(,+!) 5#&) 3% 50+&,-
'(.,).-)*" $%+"&,-(*-)*-.%- 2(# !%-&,2*%)'&)4&(4/% ) 5'&. &$-, # .-!%- 2'&. &$"+#*+(&,-%&)'&8.)*, $&/$-) 5
&,&8-,0&*" &(&.(4/% % ,'(&,. 8&-%$&%&% '&*(.%-&)
!, )""*4(*+*!%.-,) 5-, # .!3'&'&(.3"&,# 1$-'&!5 +"+#*+(-
*% .%&+/-*"&,!2, 5)8&,&6-, # .!7,2*" $.%.% +!)*%$.5%
2(+ $(&.+$ % +6"+#*+(-7 26-, # .!7('(.%*+!3)'&8.)*,&2(4/
%-$)*&'% +.8&/&%&1 2.,%)&,% 8&,&6"+#*+(-7(.(,+!) 5,4,.)
77
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
#)'&8.%&1 '#$ %%-" -1.,%-' (,&*%-$ #+'(-$ *-,%-$ 2)'&8.)*,,-)&"&(&., % 5**" !")*(& ')" . ) !).+(&'!)" $(-")" %-!)" )" .-()" %.-,) 5-, # .!$ ?&,)*!
,4,.)'-*% !"(&.'&.%0.-!"1"+#*+()*8) 5!+/-, # .!3,-"#
,'(&,.) 5,'(&)*#!)%,(+%" 9-, # .!$+) .%0' )$& 2$&%+
$%*#%3( *"*+(5?(.-*" $(&.+$ % +%!)*().-$ -, # .!$ 1, *)39
')")+$(-!)",2.&'&*$ *.,-, # .!&# %-?( %+)+,2% .2&1(&"$ ,2&%/&
(& 2>('' "*4(.().*3'&&% !"-, # .!
$.&'&*$)"$&/-0. 8$+$(4,&(.'(,&'&&% )"*+*!
!%"'&*(.%)3#).% ?&.; %$ ,).-)*" *,%-, # .!
!+/% )*% !3.,3*' % %!$8&).3!)*,-(&)8.2-, # .! +(&'!)" !-
, # .!%#&!5.-.%!$(-" !8+/!*(,!33-, # .!31, *!)*&.-, 1 -, # .! )";-, # .!.&% &+(&'!)"!)*,.#5% $8&!!
+%$%*-)*,&(.-# ,2, "+(&# %&, &0, #'(.!58&%.2,%!
-, # .! %*-.%!%"*4(!(+.,-(&)8)*, 5$8&).% /. ) !).
-, # .!% ; %.-'&% (4/% % "+#*+( 2-, # .! !)*.,3*' % '(.-*%&0,2. #% +
)'&8.)*,%.,%)&,% 2% .,%)&,% 3#*", &% % .2'+%"*+
, .% '&)*5'+"*4($8&"*& 8-. ) !"&%*-%+&,0
#*&(4,% /
*-$)%)$)8&,6-, # .!7% 5. $-) 5#!'&)8+ ,0B,-)*(.-%$
(&.(4/% % "+#*+(&2(4/%!.8&/&%&1 2+&, !(. !+/-*.%,2. ) !).!%+'&!5 6-, # .! 7.'(&'&%&,8
'(.-,&8-,%-!+/" #"+"(&*% <(%%(+#,2") 3/6=($*-"-, # .! 7
. #' )%-$!"&# #%-'&(5.% "& )*&( 2+/-,%-$. 1,2*%)'&)4
&0-,2*%!%&.&%-, #+.%%-(%+)" +.&%-'(&,8&
!"&%+.- ## #% (+#'(.-,&8+!,%.%.% )8&,6-, # .!7
.,8)..&(4/% % -, # .! 2"+#*+(#&)**.% ,'(&,.,8)%-)'&)4
!&(&.+$ % ;-, # .!3%.-,)*(+"*+(5&!$+!331(&&, )"&&(D.%
/-!3,2*-$1(&&, )"+)'&8.)*,&/- &)'&(.*&)'&8.)*,
2!&$%*#%&10.-# *&&. ) !%.-,) 5"+#*+(39!&, .5)'&)&-
$-1#% 2&.+,% %!,/% !).-#$%*"+#*+(-(+#+,/(# 5
?(.-*" $(&.+$ % +"+#*+(!)*.51 3-, # .! 2)$-, # .!)*%&, ) 0'&, 3.$ 5.-(4/%-$ .!, )"$ % $(+#/%&,- %"
-, # .! % ) 50&)&%&)*3$-*/,2%).-'(.-"8'8-%% '(.&. # 1$-$ 5.-.!, )"$ )'&8.%-$ "+#*+(&,-$ 2&)'&(.-$ =. "&#, "#!+/-!$-)8&,6-, # .!7.,).5. $-) 5&,&8-,0
&*&!&(&.+$ % C Z Ę Ś Ć
E " .%)..%.% )8&,6-, # .!7:
F #.&&% $4, $-&26-, # .!72% 6-, # .! 7:
Komunikacja, wymiana, wojna: zjawiska mi!dzykulturowe
1
78
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
!,/% !).3'(,3&2"+#*+(!)**&/!)* , #?&, %% 1$-.,).$4, 0
% &2%+"&2"+#*+(.#&2%+"&2"+#*+(% &2*&( "+#*+(-#&2*&( "+#*+(2%).'(.$ &*%.-,0% , .3&2"+#*+(.#., .3&2"+#*+(?&(
, 5%*&-1$-.'-*# &) 5. !-!%"+#*+()'&*-"(+32, 5&2*.,
.!, )"$ 5.-"+#*+(&,!$+!3&%*(.-'&)*,&,)%( +).9
$ 5.-"+#*+($ % )**-
% #)" )*&(-"(%&#;&-%%' )896?&)*,&,3&($3"&%*"*+
$ 5.--, # .!$ !)*%'107!'&., !3!%) #+.! ,-'&, . *(+%&
.'(..-0@4/% "+#*+(&,)3!%"% .,-"#(."3'(.-.-%3,&!%B'(&
#$-&)'&(.84. $ *&%!.5)*).'&,&-&()! ,*,2,&!%
79
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
(# !%-"*4(,-,8--) 51, *%-$'(.-"8$)*(0+2"*4(-'&8&/#/-
(4/% "+#*+(&,*&.8&/&%.!, )"!" '&&.% % ) 5)'(&,. 0
,-83.% &",)* (# !%--'(,-"(.-/&,,2, "+ 2'4G% !53
'(.-"8$!%&.%.%!()! !%!(# ,.#5$(+ !,2*-$'(.-'"+
8 )" &(.1 !)*,'(. , )#$&, ., 3.%-8-*"/.2(" $. $ ,2+(&' #$8&).-)-%4,(-()" #+.2% !+/%,*% ')&,%&%
(-(.--+% "%30'(&#$4,.2. . .% $-%&, $&# $ 0%. !5/
,-"(&!3,8)%3,8&10. 1%. $ +("4, 2(4,?&.),&!%(# !%-
"*4((&.. (8- $-,2, "+'(.-%!$% !(4,% ,/%&)*( "*&
# "4, 2'(&*)*%*4,-8-",)* )'&8.%'(4,-.,&#% ) 58&'4,&2.-$
1, .-'&,)*% &$).C%.(2*"/'&).+" ,% '(..% $ " ") 3
/3*)'&)&+-+% .#/% 0) 5&,8.-)(. 2'(.!30$!3*"&1 &8
8+
2)*().# ,,&!%!"3> ).'% *&.-# ,<#%( '(. ,'(&*)*%*&$,2
, "+-8,&!%3&2"&%*(&#5%%*,(' 3!!'&*5/%-$ %"$ 2&#(.-$ $
'&(*$2*"/,&!%3(# !%3,).-)*" *-'(.-'"'&,&-"+#*+(&
,84,% (# !%-8- )*&*%#% ,-)*(.!3& ,-!1% % ?&'+#(%
. ) !"&%'!6.(.% -, # .! 7"%*+!3.%.% #$%*+'(.$&-
C Z Ę Ś Ć
1
80
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
,2"&%*"*$ 5.--, # .!$ !"3)*,&(.-8'&# *&#&$+#>+%* %*&%
+. , 5,3*'# ,&1 , #++.&%-
#-, # .! $(.&'&"&!&,3 )*&( 5*(.-*-) 3#* )*&( *
(&/-*%& '*+'(.-'.#, &"&8&)*+#*()! ; %-% $#% -% *&.-8-,&!%()-,%-)$53.5)*&'(.$ &*$%'1 ,*-) 3
#* )*&( '&% '(.-% &)8-*-#"&, '(,. ,,&!%-..'%B'&% -8
()&($,.#5$&( ,2, "+ 2'&.)(+ !,&!%-1, *&,!&0
.%8% .,-"#"(,,,&!%-&$&, "*4(-, # .!*&.-8-(&.!, #+)*#*% &'&!-%"+,2"*4(-$% "*% -8,2)*% .,- 5/-0B)'4!(.$-%
% +)*%%.$% )*(&/-*%&@.-$+ 2?()! %$-*/'(.-"8-'(. ,%9
*(+%&&2(. !&%3,&!% -, # .!5% /)*(&/-*%)-( ()-,%,&
"/&"&&$ 8).%)5'& 0
5.-"+#*+($ %)*5'+!,-$ %!%&(+ '(.!$+!3, (.% &($-).*+" *% " 2%(.5. )'% 8,-(&-.8&*% ..2(&4,-*4,,.&
(&,%)3%).*+(" !+*-.2.(*-$%&)" $"*4('&!, 8-) 5,2; %
-%)* %.,5(&,8-'&)*+# %,4("(4#4,;-'([email protected]$ % '& # '* 2..5# . 0 ')"3.-5"(.-/&,-%!# 1, * )#$+ 2*$%+.-# ) 5+&,0%*(#%&(.,% *.,"*4(" -1.2"&# (&, '(.!5# .2 .%!+$2 .%*-!.--.)*(&/-*%&@.-$+!&)*&!% !).-$
"&#&($&1 &8!)*'+('+(" -1"&#&()(.-2!)..,.1% !"&#&(*(+
)" "(4#4,-$ %%)*5'+!.*$.(4,%&,2'(.)*(.% !" 2,2.) B% &.%.!%"/) 5,.!$% (&.+$ $-2*-#"&/+$ $-'(.!$&,0),&!
.&-.",)".+!3%).'(.-"8-,&!%,#% #&"+!,-$ %-.)$
%,*!3'(.-)' ).,8)..%&,&/-*%,&!%-,2'(. , )*, &%',&!%
$ 5.-'#$ &%$ -"/-,&!&,% "!)*&)& 1 . %*()&,%-.,- 5)*,$
'(.-%&).3% &. %%3)-*+!59')*,)3)& ,(& 2 /&8% (.%#+!3
$ 5.-)&3 2.%!+!3(4/%)'&)&--+#/-0),!&# ?&.)' (,).!,&!%-
1, *&,!&,4-!"&% # ) 56(*(% .! 7.-# .(*% ) 5,8)%-
/&8% (.-.2,(& $(4,%&/&8% (.(%+)-!" 2% $ -(*(% .&,# ) 5&105*% -'(.)*, #(4/%-"+#*+($&# ) 5% *-#"&,-$ % 0#+ 0$ 5.-
)&3$+) $ 5.-% $ .!10"&$+% "!$ 5.-"+#*+(&, !)**&!%")'(
,'(&)*% *"8*,&.(&.+$ 0% ),&!3"+#*+(5
&*-"$-*+*!.% % *.,
&.%.!3&/*&&#+. +,/!3.(..-, )*&10
$&/-0!-% )'-D.%33 "+#*+(-/.2"+#*+(-%"+#*+(5$&/+#0
.$ % @#*-, .$"+#*+(&,-$,,-$ (-9*-.%- 2'&.%,.-
&.%./'(.-!$+!$-,.#5%&10%&($$&(#%-/
"+#*+(--)'&%+!3(4/%-$ ,(*&1 $ /(4/% &"(1#!3*&&)8+).% 2% )8+).%
&. , 2% &. ,&( 2.8
. ) !).-.8&, "&++").*8*&,%-'(..
$*+.
81
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
*(-!(.1 !)*,#&'&&.3-.2 ($-+-)*, (.3/. .8&
, "!)*.8$&)**.%-$#,2"+#*+(,&!&,% "4,.4!)*,&!)*&,&$
$5)*, 2) 8-&0% $#% -% $&/&*-.-0"&&1.2,8)%&#++@4,
% *(+%&."'*&,0+(&'!.-"&, +'(, %-%&,!=, % "% # .$
.-"(-!" $&/%,-$ (.-0% '&)8+).%-$.8&%"&$(&. %-,2% "*4(-
,)'4#%&*4(#)" ,2.&% !.! #&"(,,3.$)*5(&&,3,%*5
$ )."4,&()-" 2--# &(&.!+(4/% (.&8*,&(.+!3) 5,2&.-
)3).(&"&"&$%*&,% 2)8+).% ,-,&8+!3% '&"4!/3%$*/'&)*, 0'-
*% !"#"&$&/) 50%)..&% %%&10;.-$$-+.%0/,).-)*" ,(*&1 )3,.#5%.-*/(&% 0%).-,(*&1 2!1# *"*&"*4(-.2% 2%!" !'&)*, :+"% &'&, %*" '-*% $4, &%!"!)*2% !"-0'&, %%&+"!)*%$% .5%#% &,).-)*" &,-)*(. #
&'&, . $+) $-(0)"3 %3
!)*
(.. !+1, $ %-2'(. /
)*%&, '(&#$%,* ",).-
? )# 1$-!+//"+#*+(-*,&(.3
)-)*$- , .- &2 *-$ !" !)*
1, * ,)".-,# 1$- !"3 (&#5
&(-, ,2 *-$ !5.-" 4, # 1$-/(4/%"+#*+(-'(.-!$+!3
(4/%&(&% "&%)*(+"! 1, *
/ '(.)*, # (&.$ *-
"+#*+(/-!3% !"&,2 %%-(.
.-, )*&1 ;.-+(&'!.-"
%'(,5'&*(D.(&.+$ 0!"
$-1# $4, 2. 8.8&, "#
"*4(&1, *!)*'8%+4,
'(.&"4, 2#"*4(&(.,&
"$ .- )*(+$ $!3 +
).5: &/$- )8+0 )" !
.- %&%.-!)" !$+.-" 2%
,*)-%&,0) 5!!.&*-"3
#.-(..-, 1 (&.+$ $-
&#; .-".-#!&%
&.%.:;.-'&*(D$-'(."8
0, .5!%!"+#*+(-%!5.-"
C Z Ę Ś Ć
1
82
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
%%!:?(."8*" '(,&'&&% % -% !)*&)"&%8-#*+*!,81% +!,
% ) 5'&/-*".2%+"&2"+#*+(.B-*-#"&&%)3,2)*% !"&*"&'(.-# /0
) 5&.(&.+$ % !"!)*.+&,%-1, *&$ %%-&%)#+. &.%.3
)8&, 2)*-?8%.(&.+$ % *&!)*#%+" 8$ 2-0$&/% -% .&)*% &) 3% 5*8-)3!%"'&*&-"+% $3/-02% '&*&-!&) 30
1# "&$+% "!$ 5.-"+#*+(&,&.%.8-8"&, *3.+'8%3'(."8#%&10
"+#*+( '8%,.!$%(&.+$ % *&%#/8&-'&, . 0/% .&. &%% -) 3$-!%")%)&,%-)*&' *" !"&$+% "! ,-)*(.!3-
-'("*-.% ,)'48. 80.2#+G$ .2 %%-"+#*+( 2-+).%&,0),&!3 %%&10
% $%+" !)*&2 #*&$&/# ,"&$+% "!5*5+&)"&%#0
+#*+(-% )3)..#%, $-!+//,-$ % !3) 5),-$ *(1 $ .)$
8#+-'(.-),!!3&3 $&*!'&(-"+#*+(5&%.-,$- "*4(.-)'&1(4=&*4,)*,# ) 5(. !(.-$)-% /@.-$ % )*(&/-*% &.--+## % $#'8%!%"+#*+(! &"+#*+(-(" !. 1, . $-!"
#+. ,2(4/%-.51 1, *'(.!$+!3#$%*-"+#*+(-&+.-# +#!3
%"+#*+(! &*!/"+#*+(-" '(&).)$$&/&.%.0+*(*5,8)%!"+#*+(-
.&'(.-"8$'& '([email protected]$ %=#&, "*4(.-(-8&)*# ) 5"+#*+(&,&
*.,=#&(.-$ %$ #.)$,2,-% "+"&' &,% &!"+#*+(-$&/%/-0
% !"&,2,4"+#*+(!%&.1% '4!(.$-,2!" )'&)4'&.-- 2; .--'(.!5# +(&'!)"3$+.-"5(*-)*-.%3 ,-# $ %&,8&%*(--!%!
$+.-" !'&)" ! 2 )" !,2"(!*- )*% !3% !"&, "+#*+(-$+.-.%
!%&.1% .5)*&+'(, %'(..*)$&)&-1#&,% &!"+#*+(-!)*
.,-"#,- 4(..&'(.-"8$!)**.,$(-"% .!.-# '(.!$&,% "+#*+(-$(-")" !'(..+(&'!.-"4,;&0*-#) 5&2% !' ). 2$4, &*-.-&%(.&% , #+"+#*+(&,-*%4,!%&.&%-2,2&*"+
" (+!) 5,2)*(&%5"+#*+(-% .,-"#&%).!'&&%!
5.-"+#*+($ ,5(+!3% *-#"&)'&8.%&1 #*"/!%&)*" ()*
% ,2&3"+#*+(5% &-,) 5'&'(..!!&85% %*#"*+#%.(&.+$ % #'&'(..'("*-.%'(.!5 ,81 ,&!!)'&)&+/- A.-$-) 5+ (0
$4, 0 2.&,-,0!".8&%"&, %).!%&,!"+#*+(-".$ %.(.) 5
%!.51 !,2)-*+!'&(% . # '(.!$+!3-)'&)4/- % %.(.# ) 5% *-#"&,2D#$B!%.2%!)8-%% !).-,&!&,% "4,;.!%4,-8 8-
83
2. ) !).-$1, ,2,-% "+$ (! #+%&1 &).8&&,-*,&(.% )'&8
.)*, )."-,)'48.)%- $ <(%! .- #" !
(-*% )3'&, 3.% !%-$)-)*$$'&# *-.%-$ 2&)'&(.-$#!+/% !%&# *3"+#*+(33,1(4% (&&, $-<(%+. %# -.-."& #
*/+(-(&, > %+) .-?" )*.--?&,)*!,2*%)'&)4% .,-"8
$ ).%""*4(!'(.-).8&1 &.-, 1 % .%$- "*4(')*,1, &$ '&)*, 8-%, #&"+#*+(&,&10++!3,2,-% "+*&)'&8.)*,&.+'8% &$ %%&&*-.)&,&?(.-"8$,)'48.)% $-B% .(! ' 8"()"('(.%*!. ) !).- $ *"&(.& !, #&"+#*+(&,-
("*()'&8.)*,%/+!3)'&(*&,4,(4/%!%(&&,&1 2'&&.3-
.2(4/%-"+#*+(#,)'48*,&(.3-!%&% $ " ')*,&
#, #+&)4
,2+(&' *%%&,-1, *!)**(+%-&'(.-!5 #$-!+/, $-/"+#*+(-)3
,2 38-$(++ 2.$ %-% '&, %%-%).)"" ,0
E !1% !*($ %-6,-$ %$ 5.-"+#*+(&,7 26"&$+% "!$ 5.-
"+#*+(&,7
F ;.-$(4/% 3) 5'&.%,.- 2*-.%-(#*-, .$"+#*+(&,-:
H ;&*&!)*)'&8.)*,&, #&"+#*+(&,:
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
%
,,
.#-,-/,,,,!
,0/,
Hybrydyzacja kultur
C Z Ę Ś Ć
1
84
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
)'48/- #+. .2(4/%-"+#*+($&/&'(&,. 0&'&,)*% "+#*+(-.+'8% %%&(&.!+;,-*%- 2"+'&,%-,2(-#+. '(.,&/&%&&, "+
&$(-" 2*$)'(.,%&*,# ) 5.(%&)"4(-$ % ,&#% "$ ?(.-,&. # (-")" (# '#$ %%-)'&)4/- ,81 ,)& )'&)&-$-1#% ),&!3
$+.-"5 2),&!3$ 5-(,%& !%".2,8)%&)'&8.)*,"*4(&% $&# '&,8.3 8-'%4,*"'&'(&)*+&*,&(.-0
.-)*)+$ % ,81 # % ,&#% "4,".8& $'(.-%!$% !).(.-0,1(4
)'(&,.&%-(-"%4,(.1 !)*,& ,&#% -)*,# ) 5, 5(.1 !
%$ %'&.3*"+*-#"&'&, (.&,% &,*(1 (.1 !)" !(# %&,
&($-,)'48/- )'&8.%&,-$+).&%&"&# .%&1 $ %&,,.&($+.-" .)8-).%& 8-%8&/-8-) 5%(-")" . . *,&2'&.3*"+#$%*-
(4/%-"+#*+(!-% ,)'48 )*% 8-&&") *,&(.3$ ).%"5" ,-$ ).% (4/%&(&%-"+#*+(%.-,$--%"(*-.$
"+#*+(&,--83)'-D.%3%''4G%&%*-.%&)'&8.)*,(.-$)" &
&+-
,++".
)(
*.,,$
.+,,1,
1(4.(%&)"4(-$(-"%4,#$%*-"+#*+(-(-")" ! 2+(&'!)" !
)*&' 8-) 5!%",2%&,38&10,2"*4(!% *&&+(&'!)" % *&&(-"
)" % '&.&)*8&..$ %-").*8 8) 5, 5%&,"+#*+(53"(.-/4,"3
85
,4,.1% !).-" "+#*+(-%.-,$--(--.%-$ 2'(&) '&,)*
,% ($ %6-(--.!7.&)*8.'&/-.&%-.2 &#& 2&"8% !.2%*-" )'&*"% (.1 !)*,.2(-")"3(# 3 2$ 3
'&,)*8-*,&(-*"&)&%!",)'&$ %%!+/ *)" .-% .,-"8(
# .(%&)"4(!#+%&1 (.-# B&0&"(1#% 6.(%&)"4(.-7$&/-0,2*-$
'(.-'"+$-#3$4, $-&, $&2"(!+,2"*4(-$*.,6()-7,-$ ).8-) 5*"
)"+*.% /% )'&)4 &(4/% 0)'&*"% $+.-" +(&'!)" ! 2(-")" !
%(&. 8) 5,2*%!%&.&%-!..% '&&%-% &'#$ %%!$+.-" (-" % &"&$'&.-*&()" !$+.-" +(&'-().*3. 5" ,8)%!$+.-% *-#"&!..&, #*"/!$!)" $+( 2+&, .-*(--!%!$+.-"+
)" !&) 3% 5 (&$(-"%4,.-)"8-1, *&,+.%% ?&,)*,% %&,!"+#*+(-(&$(-")" !&"&%8&) 5% $#%%).-
&.B!)**&,-!3*"&,&".!&.'&.%% ) 5.2*-$!"'(. -(--.
!"+#*+( 5!$*( 8+&)*(.!3)*+ )*&(-.%3&%'&+.!3-/
,2 ,-% "+,81 , % '&*(D$-'&".0"+#*+("*4((&. 8--) 5 %.!% /
!"&-(--B%,**.2% "*4(B!" )"B,-!3) 5% ,-&(/#% !%&# *>-(--.!!)*, 5!%-$.2%! )*&*% !).-.!, )""+#*+(&,-
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
'
,
,/1,"2345,,/
1,-1,/
0,-0
C Z Ę Ś Ć
1
86
Co powinno si wiedzie! o kulturze?
&-,+/6,*"&7
,
1,!
,/-1+
,$
!-,, 1+,,
E ;.-$(4/% 3) 5"+#*+(-)-%"(*-.% 2-(--"+#*+(&,:
F ?&! 2&$4,'(.-"8-(--.! "+#*+(
E %!G,2'() #+%*(% $*( 8-%*$*. ) !).-'(&#
$4,)'&8.)*,, #&"+#*+(&,-, 3/3-) 5%'.2$ (%*$ ,2,-(%-$')*, +(&'!)" $ 2'(.-&*+!%*%*$*,-'&, G
)*%4,) 5% #'(&#$-*&*-.3?&#)" ;.-+,/)./%).
)'&8.)*,&!)*'(.-&*&,%%*&(&.!+,-.,% :
F '(4+!)'&(.3. 0# )*5),& +#+ &%-'&*(,&(.# )*5*&&
$&/%.!10,2,&!!&"&# -)*5'% "&(.-)*!3.2&)*5'%-; G(48'(.1#G '&&.% ;.-%*!'&)*, $&/).'&, . 0&1&2,-$ % $ 5.-"+#*+(&,!:
Do podręcznika przygotowano stronę internetową
www.empi2.pl/wok
na której zamieściliśmy propozycje mul(medialne do części III „Kultura artystyczna
XX wieku”. Znajdują się tam:
– propozycje mul(medialne dotyczące XX-wiecznego teatru i filmu, muzyki
kompozytorskiej XX wieku,
– linki internetowe prowadzące do galerii internetowych słynnych muzeów,
w których można obejrzeć reprodukcje omawianych w podręczniku dzieł
z zakresu malarstwa, rzeźby i architektury oraz odsłuchać i obejrzeć wykonania
dzieł wybitnych kompozytorów.
Ponadto na naszej stronie umieściliśmy ułatwiający lekturę podręcznika e-słownik
trudniejszych terminów.