Projekt uchwały do pkt. 13a

U C H W A Ł A Nr
Rady Gminy Sierakowice
z dnia 27 października 2009r.
w sprawie przyjęcia „Planu odnowy miejscowości Gowidlino”
Na podstawie art.18 ust. 1 i ust. 2 pkt.6 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie
gminnym /tekst jednolity Dz.U. Nr 142 poz. 1591 ze zmianami/
Rada Gminy u c h w a l a, co następuje:
§1
Zatwierdza się „Plan odnowy miejscowości Gowidlino”, który stanowi załącznik do niniejszej
uchwały.
§2
Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy.
§3
Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia.
PLAN
ODNOWY MIEJSCOWOŚCI
GOWIDLINO
Województwo pomorskie
Powiat kartuski
Gmina Sierakowice
Spis treści
1.
Charakterystyka miejscowości………………………………
3
A.
PołoŜenie geograficzne………………………………………
3
B.
Historia miejscowości ………………………………………
6
C.
Określenie przestrzennej struktury miejscowości……………
10
2.
Inwentaryzacja zasobów słuŜących odnowie miejscowości…
11
3.
Ocena mocnych i słabych stron miejscowości, w której będzie
realizowana operacja oraz szans i potencjalnych zagroŜeń…
4.
13
Wykaz planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć
aktywizujących społeczność lokalną…………………………
1. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI
16
A. PołoŜenie miejscowości
Gowidlino leŜy w gminie Sierakowice, która jest jedną z największych
w województwie pomorskim. Zamieszkiwana w 98 % przez ludność kaszubską. PołoŜona w
sercu Szwajcarii Kaszubskiej, naleŜy do najzamoŜniejszych i najbardziej urokliwych
zakątków w całym w województwie.
PołoŜenie geograficzne i warunki, jakie stworzyła tu przyroda słuŜą rozwojowi
róŜnych form turystyki i wypoczynku. Czyste powietrze i wody zagubione wśród pól
i lasów oraz zespół wspaniałych, duŜych jezior wypełniających rynnę polodowcową, pozwala
na wspaniały wypoczynek ludziom szukającym ciszy i spokoju. Niewątpliwym atutem tego
regionu jest Jezioro Gowidlińskie, leŜące w dorzeczu Słupii, które jest największym
zbiornikiem wodnym w gminie Sierakowice i zajmuje czwarte miejsce wśród największych
jezior Pojezierza Kaszubskiego.
Miejscowość Gowidlino jest drugą co wielkości wioska w gminie Sierakowice.
Obszar sołectwa wynosi 2029 ha. Wieś naleŜy do Międzyrzecza Jasieńsko – Gowidlińskiego.
Zabudowania rozciągają się wzdłuŜ północno – wschodniego brzegu jeziora Gowidlińskiego.
PołoŜona jest na pagórkowatej wysoczyźnie morenowej, na średnie wysokości 170 m n.p.m.
i jest zabudowana w kształcie wielodroŜnicy. PrzewaŜają tu gleby w skład, których wchodzi
glina zwałowa z głazami, Ŝwir i piasek budujące moreny czołowe.
Na terenie Gowidlina występuje kilka kompleksów leśnych. Do państwowych lasów
naleŜy tzw. „Las Królewski” na północ od Gowidlina oraz las dębowo – bukowy, który
znajduje się na zachód od Gowidlina (z Jeziorem Trzemeszno). Oba te lasy naleŜą do
Leśnictwa Kamionka z siedzibą w Kowalach.
Wieś Gowidlino jest siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzą następujące
miejscowości: Gowidlino, Dolina Jadwigi, Lemany, Kawle. Teren sołectwa szczyci się
duŜymi walorami krajobrazowymi. W celu ich ochrony utworzono Rozporządzeniem
Wojewody Gdańskiego w 1994 r. Gowidliński Obszar Chronionego Krajobrazu o łącznej
powierzchni 14736 ha.
Perłą przyrodniczo – krajobrazową sołectwa i gminy jest Jezioro Gowidlińskie o
powierzchni 520 ha, na którym znajdują się dwie wyspy. Długość jeziora dochodzi do 7 km.
Największa szerokość to 1,2 km, natomiast maksymalna głębokość – 26,9 m. Od strony
zachodniej wrzyna się w jezioro rozgałęziony i zalesiony półwysep o długości 1 km.
Fot. 1 Widok na Jezioro Gowidlińskie
Gowidlino jest odległe od Sierakowic o 6 km, a od miasta powiatowego Kartuzy o 31
km. Od wojewódzkiego Gdańska dzielą mieszkańców 62 km.
W Gowidlinie znajduje się Kościół zbudowany w latach 1866 – 1868 z cegły i
kamienia w stylu neogotyckim, Zespół Szkół (Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II i
Gimnazjum), placówka Ochotniczej StraŜy PoŜarnej, Poczta, Filia Gminnej Biblioteki
Publicznej, kwatery agroturystyczne, domy letniskowe i Ośrodek Wczasowy „Słoneczna
Zatoka”. Liczba ludności w sołectwie wynosi 1638 mieszkańców wg danych Urzędu Gminy
w Sierakowicach z roku 2008.
Wieś Gowidlino jest zabudową zwartą, ulicówką. WzdłuŜ ulic znajdują się posesje
prywatne z zabudową mieszkaniową i gospodarczą. PrzewaŜają domy jednorodzinne,
zaopatrzone w wiejski wodociąg i wyposaŜone w kanalizację lokalną. Większość
mieszkańców podłączona do sieci telekomunikacyjnej.
Herb Gminy Sierakowice
Fot. 2: Mapa Gminy Sierakowice
B. Historia miejscowości
Gowidlino posiada udokumentowaną historię od czasów prehistorycznych. Stare
cmentarzyska, których slady napotykano opodal wsi, świadczą o tym, ze juŜ w V w.p.n.e do
ok. XI w. n.e okolice Gowidlina były zaludnione. W średniowieczu teren Gowidlino naleŜała
administracyjnie do ksiąŜąt pomorskich, natomiast od 1308 roku do kasztelanów
chmieleńskich. Po upadku kasztelanii chmieleńskiej Gowidlino weszło w obręb starostwa
mirachowsiego.
Ludność osiadła na tym terenie nazywa siebie Kaszubami, co odnosi się do
mieszańców pasa nadmorskiego między Gdańskiem, Łebą i Bałtykiem a Borami
Tucholskimi.
Pomorze w skład państwa Polan weszło juŜ w X wieku. Ludność tego terenu stanowiła
spójną całość etniczną i kulturalną z ludnością pozostałych części Polski piastowskiej.
Nastąpiło to na początku panowania Mieszka I. Z biegiem lat wyodrębnił się podział Pomorza
na części wschodnią i zachodnią.
Pogłębiające się po 1138 roku rozbicie dzielnicowe Polski spowodowało, Ŝe
kierownictwo nad ekspansją polską na ziemi Prusów przejęli poszczególni ksiąŜęta
dzielnicowi. Skutki osłabienia Polski niosły za sobą dwa rodzaje niebezpieczeństw. Z jednej
strony Prusowie zagraŜali niszczycielskimi najazdami Pomorzu Gdańskiemu przede
wszystkim ziemi chełmińskiej. Słabość Polski dzielnicowej rozluźniła związki pomiędzy
Polską a Pomorzem Gdańskim.
KrzyŜacy, osadzeni aktem z 1226 roku, w ziemi chełmińskiej rozpoczęli podbój
Prusów. Kiedy w 1308 roku na Pomorze Gdańskie napadli Brandenburczycy wezwani przez
Łokietka do udzielenia pomocy, KrzyŜacy wykorzystali okazję, opanowali tereny i włączyli je
do państwa zakonnego. Wieś Gowidlino nazywana była wówczas Gofidelin i otrzymała
przywilej lokacyjny na prawie pomorskim. Zobowiązywało ono mieszkańców wsi do pracy
na rzecz KrzyŜaków, zazwyczaj po kilka dni w roku. Gowidlino było wsią gburską, osadzoną
na 12 włókach, więc do kasy zakonu płacono czynsz w wysokości 14 szkojców od posiadanej
włóki.
Powrót Prus Królewskich do Polski w roku 1466 spowodował duŜe zmiany
w całej organizacji Ŝycia gospodarczego kraju. Dawne dobra krzyŜackie stały się własnością
króla i utworzono z nich tzw. starostwa, czyli dobra królewskie.
Dotyczyło to między innymi starostwa mirachowskiego w Prusach Królewskich, do którego
naleŜały 23 wsie gburskie, w tym Gowidlino.
Z zachowanych protokołów Królewskiej Komisji Lustracyjnej, przeprowadzonych na
Pomorzu moŜna odczytać, Ŝe w 1565 roku w starostwie mirachowskim były cztery folwarki:
Mirachowo, Kamienica, Parchowo i Sierakowice. Obrabiane były one przez plebana i sołtysa,
zaś gowidlińscy rolnicy gospodarzyli na 13 łanach i płacili 20 groszy czynszu od kaŜdej
włóki. Pańszczyzna na tym terenie, zwana szarwarkiem, nie była uściślona według dni w
tygodniu.
Lustracja z 1664 roku odzwierciedliła powojenny stan i czteroletnie próby napraw
szkód wojennych. Gowidlino poniosło ogromne straty, gdyŜ nie było tu Ŝadnych gospodarstw
gburskich, z wyjątkiem pustkowia, gdzie osiadła okoliczna biedota.
Tradycja Gowidlina Ŝyje do dziś w podaniach przekazywanych przez starszych
mieszkańców wsi. Według jednego z podań koło „Warnowej Góry”, czyli 2 km za
Gowidlinem w kierunku Podjaz, w czasie wojny trzydziestoletniej miała miejsce wielka
bitwa. W 1912 roku Muzeum w Królewcu zbierało „resztki” owego pobojowiska, do którego
zatrudnieni byli miejscowi chłopi.
Po zajęciu w roku 1772 Pomorza Gdańskiego przez Prusy okręg sierakowicki wszedł
w skład prowincji Prusy Zachodnie (Westpreussen), do Kamery Wojny i Domen (Kriegs und Domänenkammer) w Kwidzynie, zwanej teŜ Rejencją Zachodniopruską. Gowidlino
znalazło się odtąd w innych uwarunkowaniach politycznych i kulturalnych. Nastały nowe
porządki administracyjne, ekonomiczne i polityczne.
Administracyjnie w powiecie mirachowskim wsie i folwarki królewskie podlegały
urzędowi domen państwowym w Mirachowie, natomiast wsie i folwarki duchowne, przejęto
pod zarząd państwowy urzędowi domen w Kartuzach. Pozostała część powiatu przydzielona
została starostwu w Tczewie.
W 1866 roku Gowidlino zostało wsią parafialną. Pojawiła się ona w źródłach pisanych
juŜ za czasów krzyŜackich, jako wieś królewska, naleŜącą do starostwa mirachowskiego.
Zapisów z czasów krzyŜackich dotyczących miejscowości Gowidlino jest bardzo duŜo.
Pierwszy, w postaci Gowidelin, pochodzi z 1360 roku. Następne są podobne. Poświadczenia z
początku XV wieku mają literę f zamiast w, a więc Gofidelin, na co wpłynęła fonetyka
niemiecka. Z czasów polskich mamy zapisy: Gowidlno z 1565 roku, Gowidlin – 1599 rok i od
XVII wieku Gowidlino. Niemcy równieŜ pisali Gowidlino, dopiero hitlerowcy zmienili zapis
na Göbeln. Jednak wszystkie zapisy poświadczają nazwę Gowidlin lub Gowidlino. Nietrudno
dostrzec zatem, Ŝe zarówno w nazwie miejscowości Gowidlino, jak i w wielu innych nazwach
ówczesnych wsi pomorskich, były wahania w rodzaju gramatycznym pomiędzy rodzajem
męskim Gowidlin a rodzajem nijakim Gowidlino.
W końcu XVIII wieku funkcjonowała w Gowidlinie szkoła parafialna parafii
sierakowickiej. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z roku 1780. Pierwszym
nauczycielem w tej szkole był Polak, katolik, Ignacy Struszewski. Uczył religii, pisania,
czytania i podstaw arytmetyki. Do szkoły uczęszczało zazwyczaj około 30 dzieci. Nauka
odbywał się w osobnych grupach dla dziewcząt i dla chłopców. W źródłach nie odnotowano,
jak długo szkoła funkcjonowała. Wiadomo tylko, Ŝe została załoŜona krótko przed rokiem
1849. Wskazuje na to, pochodząca z tego roku, notatka wizytacyjna parafii Sierakowice.
Fot. 3 Budynek szkolny z 1885 roku
W
wyniku
nowego
podziału
administarcyjnego
Prus
Zachodnich
od
1 sierpnia 1818 roku zaczął funkcjonować powiat kartuski, do którego weszły teŜ tereny
obecnej gminy Sierakowice. Taka struktura powiatowa przetrwała do roku 1975. Wówczas to
w Polsce zlikwidowano powiaty i odtąd do dnia dzisiejszego gmina Sierakowice podlega
bezpośrednio Urzędowi Wojewódzkiemu w Gdańsku. Od 1 stycznia 1999 roku gmina
wchodzi do powiatu kartuskiego, który jest częścią województwa pomorskiego.
Fot. 4 Kościół parafialny w Gowidlinie pw. NPNMP
Fot. 5 Odrestaurowany budynek szkolny z 1995 roku
oraz sala gimnastyczna z zapleczem z 1998 roku
C. Określenie przestrzennej struktury miejscowości
Zabudowa mieszkaniowa i usługi w Gowidlinie skoncentrowane są wzdłuŜ drogi
wojewódzkiej 211 na trasie Gdańsk – Słupsk oraz drogi powiatowej 1912G i drogi gminnej nr
152153G i 152158G. Za dominantę przestrzenną moŜna uznać Kościół, plebanię oraz
kompleks szkolny z odrestaurowanym budynkiem z 1885 r., nową częścią dydaktyczną i
sportową. Natomiast w centrum wsi znajdują się sklepy spoŜywczo – przemysłowe,
kwiaciarnia, zakład usługowo – fryzjerski oraz przystanek PKS. Charakterystycznym
elementem architektonicznym Gowidlina jest spora ilość nowych budynków oraz część
zabudowań, które liczą ponad 100 lat i pięknie komponują się w pejzaŜ Gowidlina.
2. Inwentaryzacja zasobów słuŜących odnowie miejscowości
Przyroda sołectwa Gowidlino nie wyróŜnia się niczym szczególnym. Brak takich form
ochrony jak pomniki przyrody, rezerwaty, czy uŜytki ekologiczne.
Podstawowym walorem krajobrazowym Gowidlińskiego Obszaru Chronionego jest
silnie rozbudowana sieć hydrograficzna zbiorników wodnych i jezior, a takŜe duŜa
powierzchnia całkowita prywatnych kompleksów letnich rozsianych wśród terenów rolno –
uprawnych.
Jezioro Gowidlińskie jest największym zbiornikiem wodnym połoŜonym na terenie gminy
Sierakowice.
Jezioro ma dobrze rozwiniętą linię brzegową o wysokich, a miejscami urwistych
brzegach, na których porastają lasy. Pod względem turystycznym naleŜy do bardzo
atrakcyjnych akwenów na Pojezierzu Kaszubskim.
W północno – zachodniej części Jeziora Gowidlińskiego leŜy wyspa Ostrów. Legenda
mówi, Ŝe znajdował się tam zamek zamoŜnego rycerza Gowida. Rycerz miał bardzo złą i
próŜną Ŝonę, która zakochała się w jego bracie Mestwinie. Kiedy polowali na dzikie
zwierzęta, Ŝona zadała męŜowi śmiertelny cios strzałą z luku. Wolna od zobowiązań
małŜeńskich wobec Gowida mogła wyjść za jego brat. Ale za swój czyn została ukarana.
Kiedy odbywała się uroczystość ślubna na wyspie Ostrów, została poraŜona piorunem.
Weselnicy uciekli z miejsca zdarzenia, a po chwili zamek zapadł się pod wodę.
W okolicy Gowidlina znajdują się liczne mokradła, bagna i torfowiska, dziś juŜ częściowo
osuszone, zasypane, wykorzystane rolniczo lub pod budownictwo. Gowidlińskie
torfowisko połoŜone na wysokości ok. 160 m n.p.m. są źródłem rzeki Łupawy, będącej
prawobocznym dopływem Bukowiny.
NajwyŜsze wzniesienie w okolicy Gowidlina osiąga 239,6 m n.p.m. (między Jeziorem
Gowidlińskim a Jeziorem Tuchlińskim) znajduje się około 1,5 na północny – wschód od
wsi. Natomiast na zachód od wsi występuje wzniesienie osiągające 203,4 m n.p.m.
Zabytkowy kościół zbudowany w latach 1866 – 1868 w stylu neogotyckim. Dzięki
pracom remontowym jest zadbany i wzbudza zainteresowanie turystów. Obok kościoła
znajduje się Ściana Papieska upamiętniająca początek Papieskiego Szlaku Kajakowego
rzeką Słupią.
NajwaŜniejszym obiektem społecznym jest Zespół Szkół w skład, którego wchodzi Szkoła
Podstawowa im. Jana Pawła II i Gimnazjum. Do Zespołu Szkół uczęszcza 392 uczniów z
tego do Szkoły Podstawowej 235 uczniów i Gimnazjum 157 uczniów. Szkoła jest
miejscem zebrań mieszkańców oraz imprez środowiskowych o charakterze kulturalnym i
sportowym.
Przejawy aktywności społecznej są mocno utrudnione ze względu na brak
odpowiedniej bazy środowiskowej co nie sprzyja szeroko rozumianej integracji i konsolidacji
społecznej. Mimo tych trudności społeczność Gowidlina wyróŜnia się wielką aktywnością. W
latach 1989 – 1998 Społeczny Komitet Budowy Szkoły dokonał dzieła budowy i rozbudowy
miejscowej placówki. PręŜnie działała Rada Sołecka, Ochotnicza StraŜ PoŜarna, Klub
Sportowy FC Gowidlino, Rada Rodziców przy Zespole Szkół oraz Katolickie Stowarzyszenie
MłodzieŜy.
Stan infrastruktury technicznej niewątpliwie nie naleŜy
do atrybutów Gowidlina.
W chwili obecnej sołectwo Gowidlino nie jest skanalizowane, ulegnie to jednak zmianie
wraz z wcieleniem w Ŝycie projektu budowy kanalizacji w Gminie Sierakowice w ramach
programu “Uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej zlewni rzek Słupi i Łupawy w
aglomeracji Sierakowice” w latach 2009 – 2013”.
Gowidlino jest typową wsią rolniczą. Stosunkowo duŜa ilość mieszkańców
zajmuje się zawodowo rolnictwem i są to głównie gospodarstwa małe, rozdrobnione i w
większości mało zmodernizowane Część mieszkańców odnalazła swoje miejsce na rynku
pracy w sektorze usług bądź w zakładach pracy ulokowanych we wsi lub w większych
miejscowościach takich jak Sierakowice, Kartuzy, Trójmiasto. Konieczność migracji
zarobkowej jest ogromną bolączką mieszkańców Gowidlina i całego Sołectwa. Wielu
młodych mieszkańców wsi, zgodnie z ogólnie panującą tendencją, skorzystało z
uwspólnotowienia europejskiego rynku pracy i wyjeŜdŜa poza zachodnią granicę celem
poszukiwania godniejszego Ŝycia.
Do większych zakładów naleŜy:
Firma Handlowa „BAT” – oddział w Gowidlinie,
Zakład Produkcyjno – Usługowy „Janskór”,
Spółdzielnia Inwalidów „WybrzeŜe” w Gdyni – oddział w Gowidlinie.
3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości, w której będzie
realizowana operacja oraz szans i potencjalnych zagroŜeń
Tabela 1 – Mocne i słabe strony miejscowości Gowidlino:
Lp.
1.
Mocne strony
Słabe strony
walory przyrodnicze i krajobrazowe
brak kąpieliska, pomostu przystani oraz
plaŜy wokół Jeziora Gowidlińskiego
2.
wysoka
atrakcyjność
terenów
pod
brak kanalizacji
względem turystycznym i rekreacyjnym,
3.
wysoka aktywność społeczna,
nieadekwatna infrastruktura turystyczna
w stosunku do pozostałych regionów
4.
zainteresowanie mieszkańców rozwojem
brak zaplecza rekreacyjno –
infrastruktury społecznej i technicznej –
wypoczynkowego, (ścieŜki rowerowe,
agroturyzm
pola namiotowe, mała gastronomia)
5.
nie najlepszy stan chodników i poprawa
estetyki centrum wsi
Tabela 2 – Szanse i potencjalne zagroŜenia miejscowości Gowidlino:
Lp.
1.
2.
Szanse
ZagroŜenia
budowa kanalizacji na terenie gminy
powszechna
Sierakowice
program
(odpływ młodych mieszkańców wsi do
„Uporządkowanie gospodarki wodno –
duzych ośrodków miejskich bądź poza
ściekowej” w latach 2009 – 2013
granice kraju
polepszający
w
się
ramach
sukcesywnie
stan
migracja
zarobkowa
bezrobocie po 40. roku Ŝycia
infrastruktury drogowej
3.
rosnąca aktywność turystyczna oraz wzrost
małe gospodarstwa rolne – niska
zainteresowania aktywnym wypoczynkiem
opłacalność
i agroturystyką
4.
rozwój infrastruktury rekreacyjnej i
problemy komunikacyjne –
sportowej
niewystarczająca ilość połączeń
komunikacyjnych
Tabela 3 – Priorytety rozwoju miejscowości Gowidlino:
Lp.
1.
Priorytety rozwoju
Rozwój infrastruktury społecznej
2.
Rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej
3.
Rozwój infrastruktury edukacyjnej i sportowej
4.
Rozwój infrastruktury technicznej
5.
Poprawa standardu Ŝycia mieszkańców
6.
Ochrona środowiska naturalnego
4. Wykaz
planowanych
zadań
inwestycyjnych
aktywizujących społeczność lokalną
Tabela 4 – Opis planowanych zadań inwestycyjnych:
i
przedsięwzięć
Nazwa zadania
Kwota oraz
inwestycyjnego
lub
Cel
Przeznaczenie
Harmonogram
przedsięwzięcia
źródła jej
pozyskania
aktywizującego
Uporządkowanie
Rozbudowa
Podniesienie
gospodarki
infrastruktury
jakości Ŝycia
wodnościekowej
technicznej
mieszkańców
Poprawa
Rozwój
infrastruktury
psychofizyczny
społecznej
dzieci
Budowa placu
zabaw przy
Zespole Szkół w
Gowidlinie
2009 – 2013
6.000.000
2009 – 2010
50.000
2010
1.100.000
2011 – 2012
3.500.000
2011 – 2012
1.500.000
2012 – 2015
2.000.000
2012 – 2015
500.000
Budowa boiska
piłkarskiego oraz
wielofunkcyjnego
w ramach
Poprawa
infrastruktury
sportowej
projektu
Krzewienie
kultury fizycznej
wśród dzieci i
młodzieŜy
„Orlik 2012”
Budowa
segmentu
dydaktycznego
dla Gimnazjum
Prowadzenie
Poprawa
zajęć
infrastruktury
dydaktycznych i
społecznej
zajęć wychowania
fizycznego
Krzewienie
Budowa
kompleksu
sportowo –
rekreacyjnego
Poprawa
kultury fizycznej,
infrastruktury
integracja
turystycznej,
społeczna,
rekreacyjnej i
podniesienie
sportowej
poziomu
atrakcyjności wsi
Zagospodarowanie
Poprawa
Rozwój turystyki,
brzegu Jeziora
infrastruktury
poszerzenie oferty
Gowidlińskiego
turystycznej
turystycznej
Rozbudowa sieci
Popraw
Promowanie
ścieŜek
infrastruktury
zdrowego stylu
rowerowych
turystycznej i
Ŝycia,
rekreacyjnej
zwiększenie
atrakcyjności
turystycznej
miejscowości
Poprawa stanu
dróg lokalnych i
chodników
Poprawa
Infrastruktura
bezpieczeństwa
drogowa
w ruchu kołowym
i pieszym
2012 – 2015
500.000