Maria Koczerska Warsztat badacza historii Kościoła w Polsce

Maria Koczerska
Warsztat badacza historii Kościoła w Polsce średniowiecznej i
nowożytnej: zakres badań i ich perspektywy oraz potrzeby edytorskie
(abstrakt)
Autorka zawęża ramy czasowe swego referatu do późnego średniowiecza
(wieki XIV-XV) i wczesnej epoki nowożytnej (wieki XVI-XVIII). Późne średniowiecze
jest okresem, kiedy kancelarie kościelne różnego rodzaju: biskupie, kapitulne,
oficjałów i wikariuszy in spiritualibus są w pełni rozwinięte, podobnie jak wytwory ich
działalności , czyli piśmienność kościelna. Składają się na nią dokumenty,
korespondencja, statuty i różne księgi wpisów.
W okresie potrydenckim dochodzą dodatkowe typy źródeł, wcześniej w Polsce
nieznane, jak księgi metrykalne (prowadzone przez parafie), akta wizytacyjne,
sprawozdawczość dla potrzeb papiestwa. Widoczna jest zmiana ważności źródeł - z
dokumentów na księgi wpisów, sprawozdawczość i korespondencję.
Historyk specjalizujący się w historii Kościoła powinien dysponować wiedzą z
zakresu: 1o dziejów Kościoła katolickiego i innych Kościołów chrześcijańskich oraz
przemian religijności; 2o prawa kanonicznego; 3o nauk pomocniczych historii ze
szczególnym uwzględnieniem dyplomatyki, jak również archiwoznawstwa, sfragistyki,
chronologii. Powinien poszerzać swoją znajomość poszczególnych typów źródeł
proweniencji kościelnej - ich formy i przydatności do rozwiązywania różnych
problemów historycznych - nie tylko z historii Kościoła.
Do obowiązków warsztatowych badacza historii Kościoła należy również
orientacja w źródłach proweniencji niekościelnej, które przynoszą dane odnoszące
się do organizacji Kościoła, jak np. źródeł podatkowych i kartograficznych,
niezbędnych do poznania podziałów administracyjnych Kościoła i spraw
majątkowych. Badacz historii Kościoła powinien mieć też świadomość, że ze źródeł
proweniencji kościelnej korzystają lub korzystać mogą badacze najszerzej
rozumianej kultury i gospodarki, a także historii politycznej i biografistyki.