Nafta Gaz 2009-11 - Instytut Nafty i Gazu

Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 829-838
Jan Czerwinski: University of Applied Sciences, Biel-Bienne, Switzerland
Andreas Mayer: Technik Thermische Maschinen, Switzerland
Zbigniew Stępień, Stanisław Oleksiak: Oil and Gas Institute, Kraków, Poland
Andersen Otto: Western Norway Research Institute, Sogndal, Norway
Redukcja emisji i nielimitowanych składników spalin silnika z DPF + SCR
Zespolone układy obróbki spalin (DPF + SCR) są dzisiaj najbardziej skuteczną technologią radykalnego obniŜenia
krytycznych składników emisji silnika Diesla, tj. cząstek stałych (PM i NP) i tlenków azotu (NOx). SCR (selektywna redukcja katalityczna) jest uznana za najbardziej efektywny system redukcji NOx. Zespolone układy obróbki
spalin do retrofittingu pojazdów z cięŜkimi silnikami Diesla (HD) są juŜ oferowane przez kilku producentów.
Istotnego znaczenia nabierają badania jakości i standardy dla tych dość skomplikowanych systemów, potrzebne dla
przekonania władz do promocji retrofittingu. Prezentowane wyniki są częścią międzynarodowego sieciowego projektu VERT dePN (deaktywacja, zapobieganie osadzaniu i usuwanie cząstek stałych i NOx), ukierunkowanego na
wprowadzenie do powszechnego stosowania systemów SCR lub złoŜonych układów SCR + DPF, weryfikowanych
według procedury VERT. W artykule podano wyniki dla niektórych badanych systemów. Najistotniejsze spostrzeŜenia:
– badane zespolone systemy dePN (DPF + SCR) przeznaczone do eksploatowanych w warunkach dynamicznych
silników efektywnie redukują końcową emisję NOx – efektywność do 92% (przy utrzymaniu odpowiedniego
zakresu temperatur); pod względem ilościowej emisji cząstek stałych sprawność filtracji wynosi do 100%,
– bezwładność w zakresie zmian wymaganej ilości amoniaku moŜe być efektywnie eliminowana przez odpowiedni katalizator (slip-cat),
– średni stopień konwersji NOx w nieustalonych warunkach pracy (ETC) jest mocno uzaleŜniony od profilu zmian
temperatury gazów wylotowych i układu regulacji dozowania mocznika,
– efektywność filtracji cząstek stałych pod względem ilości, weryfikowana w stałych warunkach pracy, jest obowiązująca równieŜ w warunkach nieustalonych.
Przedstawione wyniki badań będą potwierdzone w innych projektach, z zastosowaniem innych systemów. Szczególnej uwadze poddano profile uŜytkowania, które są reprezentatywne dla stref niskiej emisji (LEZ).
Reduction of emissions and unregulated components with dpf + scr
The combined Diesel exhaust gas aftertreatment systems (DPF + SCR) are today the best available technology
(BAT) to radically reduce the critical Diesel emission particles (PM & NP) and nitric oxides (NOx). SCR (selective
catalytic reduction) is regarded as the most efficient deNOx-system. The combined systems are already offered
today by several suppliers for retrofitting the HD vehicles. Quality testing and standards for those quite complex
systems are needed to enable decisions of several authorities to promote the retrofitting. The presented results are
a part of the international network project VERT dePN (de-activation, de-contamination, disposal of particles and
NOx), with the objective to introduce the SCR-, or combined DPF + SCR-systems in the VERT verification procedure. Examples of results for some of the investigated systems are given. The most important findings are:
– the investigated combined dePN systems (DPF+SCR) for dynamic engine application efficiently reduce the target emissions with deNOx-efficiencies up to 92% (if operated in the right temperature window) and particle
number filtration efficiency up to 100%,
– the ammonia slip can be efficiently eliminated by the slip-cat,
– the average NOx conversion rate at transient operation (ETC) strongly depends on the exhaust gas temperature
profile and the resulting urea dosing control,
– the particle number filtration efficiency, which is verified at stationary engine operation, is valid also at the transient operation.
The presented results will be confirmed in the further project activities in other systems. A special attention has to
be paid to the operational profiles, which are representative for low emission zones LEZ.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 839-848
Tim Hands, Ray Brand: Cambustion Ltd, Cambridge UK
Badania okresowej regeneracji z zastosowaniem regulowanego Generatora Cząstek Stałych Diesla
Artykuł opisuje nową technikę pracy Generatora Cząstek Stałych Diesla (DPG), który wytwarza aerozol (gazy
spalinowe) w warunkach reprezentatywnych względem gazów w układzie wydechowym silnika Diesla. DPG zastosowano do szybkiego i powtarzalnego ładowania filtra cząstek stałych (DPF) lekkiego silnika Diesla do poziomu bliskiego maksymalnego stopnia załadowania sadzą. Pokazano wysoką powtarzalność stopnia załadowania
DPF. DPF jest ładowany przy stopniu generacji sadzy ok. 10 g/h, a następnie regenerowany przez zmianę ustawień
DPG, umoŜliwiających wytwarzanie gorących, ubogich, nie zawierających cząstek stałych gazów spalinowych
o regulowanym stopniu przepływu, z powtarzalnym profilem zmian temperatur na wlocie. Program regeneracji
umoŜliwia w sposób powtarzalny podgrzewanie DPF do regulowanej temperatury poniŜej procesu regeneracji (np.
330oC), a następnie zmniejszanie regulowanego przez układ przepływu, w celu uzyskania gwałtownego wzrostu
temperatury na wlocie (powyŜej wymaganej temperatury zainicjowania procesu regeneracji). Termopary monitorują temperatury na wejściu i wyjściu z DPF, które razem z temperaturami wewnętrznymi są rejestrowane przez
DPG dla ustalenia zakresu egzotermiczności. W sposób ciągły rejestrowany jest równieŜ spadek ciśnienia na filtrze. Regeneracja DPF przebiega przy rosnącej powoli temperaturze gazów na wlocie do ok. 700oC. Po około 30
minutach regeneracji, DPF wraca do wagi takiej samej jak miał czysty DPF. Następnie w ten sam sposób DPF ładowany jest sadzą przy zastosowaniu lekkiego silnika Diesla i regenerowany przy zastosowaniu DPG. Prezentowane dane pokazują, Ŝe maksymalne temperatury podczas egzotermicznej regeneracji sadzy wytwarzanej przez
DPG są takie same jak dla sadzy generowanej przez silnik. Przedstawiono powtarzalność techniki pomiarowej.
Zmieniając rozkład sadzy w DPF stwierdzono, Ŝe ma on znaczący wpływ zarówno na spadek ciśnienia dla danego
stopnia załadowania, jak równieŜ na maksymalną temperaturę regeneracji.
Repeatable regeneration testing with a controlled Diesel Particulate Generator
The paper describes a new technique for the operation of a Diesel Particulate Generator (DPG) which produces
a Diesel combustion aerosol at conditions representative of a Diesel engine exhaust. The DPG has been used to rapidly and repeatably load a Light Duty Diesel Particulate Filter (DPF) to a loading level close to the Maximum Soot
Load. Highly repeatable DPF loading is de-monstrated. The DPF is loaded at a soot generation rate of ~10 g/hr and
then regenerated by changing the DPG setpoints to produce hot, lean, particle-free exhaust at a controlled flow rate,
with a repeatable inlet temperature profile. The regeneration program heats the DPF to a controlled temperature below regeneration (e.g. 330°C) and then the controlled flow through the system is reduced to suddenly raise the inlet
temperature (above that required to initiate regeneration) in a repeatable way. Thermocouples monitoring the temperatures in and out of the DPF, together with internal temperatures are logged by the DPG to establish the extent of
any exotherm. The pressure drop across the DPF is also recorded continuously. The regeneration of the DPF continues with inlet temperature rising slowly to around 700°C. After around 30 minutes of the regeneration program, the
DPF is found to weigh the same as the clean DPF. The DPF is loaded with soot using a light duty Diesel engine and
regenerated on the DPG in the same way. Data is presented showing that the maximum temperatures during the exotherm from the Diesel Particulate Generator soot are similar to those from soot generated on an engine. Repeatability
of the test technique is demonstrated. Changing the soot distribution on the DPF is found to have a significant effect
on the pressure drop at a given soot load as well as the maximum regeneration temperature.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 849-856
Simona Silvia Merola, Paolo Sementa, Cinzia Tornatore: Istituto Motori – CNR, Napoli (Italy)
Tworzenie i emisja cząstek stałych w wydechu silnika czterosuwowego pojazdów dwukołowych
Sprawność małych silników pojazdów dwukołowych moŜna poprawić, szczególnie przy duŜych obciąŜeniach
i niskich prędkościach. W tych warunkach dla utrzymania odpowiedniego poziomu pracy emisja zanieczyszczeń
i zuŜycie paliwa powinny zostać obniŜone. Taką optymalizację moŜna było przeprowadzić tylko na podstawie wiedzy o dynamice zjawisk przepływu ciepła zachodzących podczas procesu spalania. Wiadomo jest, Ŝe w fazie wtrysku paliwa do silnika typu PFI (port-fuel-injected) z zapłonem iskrowym (SI), na powierzchni zaworów i ścianach
cylindra mogą tworzyć się cienkie warstewki ciekłego paliwa. Z kolei warstewki paliwa oddziałują z przepływem
gazów w kolektorze i komorze spalania. W trakcie normalnego procesu spalania moŜliwe jest osiągnięcie tempera-
tury gazu i mieszanki umoŜliwiającej zapłon filmu paliwa. To zjawisko moŜe prowadzić do wytwarzania płomieni
sterowanych dyfuzyjnie. Takie, utrzymujące się dłuŜszy czas po normalnym spaleniu mieszanki, płomienie mogą
być w dalszym ciągu przyczyną tworzenia i emisji sadzy oraz niespalonych węglowodorów. W pracy opisano badania doświadczalne nad tworzeniem i emisją cząsteczek stałych (PM), prowadzone metodą optyczną w komorze
silnika jednocylindrowego, czterosuwowego, przeznaczonego dla pojazdów dwukołowych. Silnik został wyposaŜony w głowicę czterozaworową z handlowego skutera i był zasilany handlową benzyną europejską. Do dokładnej,
cyfrowej analizy obrazu wykorzystano narzędzia trójwymiarowej pirometrii dwubarwnej o wysokiej rozdzielczości, przede wszystkim dla szczegółowego zbadania propagacji frontu płomienia i zachodzących przy tym zjawisk.
Głównie badano powstawanie płomieni sterowanych dyfuzyjnie w pobliŜu zaworów i na ściankach cylindra. Te
płomienie powodują tworzenie się w cylindrze cząsteczek sadzy i pozostawanie niespalonych węglowodorów, obserwowanych następnie w wydechu. Uzyskane dane z pomiarów optycznych skorelowano z konwencjonalnymi
pomiarami ciśnienia i emisji cząstek. Badano równieŜ efektywność katalizatora trójdroŜnego.
In-cylinder formation and exhaust emission of particulates from a 4-stroke engine of a 2-wheel vehicle
The efficiency of small engines in two-wheel vehicles can be further improved especially at low speeds and high
loads. In these conditions fuel consumption and pollutant emission should be reduced maintaining the performance
levels. This optimization can be realized only by the improvement in the basic knowledge of the thermo-fluid dynamic phenomena occurring during the combustion process. It is known that during the fuel injection phase in PFI
SI engines, thin films of liquid fuel can form on the valves surface and on the cylinder walls. Successively the fuel
films interact with the intake manifold and the combustion chamber gas flow. Du-ring the normal combustion process, it is possible to achieve gas temperature and mixture strength conditions that lead to fuel film ignition. This
phenomenon can create diffusion-controlled flames. These flames persist well after the normal combustion event
and induce the formation and then the exhaust emission of soot and unburned hydrocarbons. In this paper, experimental activities were carried out in the combustion chamber of a single-cylinder optical engine in order to investigate the in-cylinder formation and exhaust emission of particulates from a 4-stroke engine of a 2-wheel vehicle.
The engine was equipped with the four-valve head of a commercial scooter engine and it was fuelled with European commercial gasoline. Cycle-resolved digital imaging and high spatial resolution visualization with two-color
pirometry tool were used to follow in detail the flame front propagation and related phenomena. In particular the
inception of diffusion-controlled flames near the valves and on the cylinder walls was studied. These flames induced the in-cylinder formation of unburned hydrocarbons and soot particles and the following exhaust emissions.
The optical data were correlated with conventional combustion pressure measurements and particulate exhaust
emission. The effect of three-way catalyst was investigated too.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 857-860
Jerzy Merkisz, Paweł Fuć, Piotr Lijewski: Poznan University of Technology, Institute of Combustion
Engines and Transport, Poznań, Poland
Wpływ tlenkowych nanosfer na kruche pękanie nośnika filtra cząstek stałych
W roku 2004 europejski przemysł motoryzacyjny wprowadził na rynek ponad 1 mln samochodów osobowych
z silnikami ZS wyposaŜonymi w filtry cząstek stałych zbudowane z SiC. Materiały ceramiczne o duŜej porowatości i kompozyty ceramiczno-metalowe znajdują coraz częstsze zastosowanie w technice. Filtry cząstek stałych mogą być wytwarzane z róŜnych materiałów, np. z kordierytu czy SiC. Idea zastosowania materiałów porowatych do
budowy filtrów cząstek stałych jest obecnie uwaŜana za rozwiązanie przyszłościowe, umoŜliwiające znaczne ograniczenie emisji PM. Wykorzystując właściwości materiałów porowatych moŜna znacznie ograniczyć emisję PM
w szerokim zakresie prędkości obrotowych i obciąŜeń silnika. Stosowane obecnie filtry cząstek stałych są zbudowane z wąskich kanałów, które podczas eksploatacji bardzo często ulegają zapychaniu. W artykule przedstawiono
wyniki dotyczące badań struktury ceramicznej warstwy porowatej w zmiennych warunkach termicznych, co moŜe
prowadzić do pęknięć materiału ceramicznego oraz do zniszczenia warstwy katalitycznej Pd-Ru3, naniesionej na
porowatą strukturę Ti4O7-SiC.
The upshot of nanospheres oxidation on strength crack in diesel particulate filter porosity sinters
At the end of 2004, a European automobile manufacturer equipped more than 1 million diesel engine passenger
cars with pure SiC diesel particulate filters. High porosity ceramics and ceramic-metal composites are now widely
applied in a number of fields. The DPF may be manufactured from different materials i.e cordierite, silicon car-
bide. Applying porous DPF in Diesel has been considered a promising concept in approaching a near-zero emission system. It takes full advantage of PM geometry and material characteristics to realize homogeneous combustion, therefore reduces significantly the emission of PM, under all operating conditions. In order to achieve the material properties, microstructure control philosophy has been kept as the principle to optimize the character of material to satisfy the necessary real diesel emission control. The DPF consists of narrow channels which are blocked
on one side. The first segment of DPF consists of diesel catalyst filter DOC, which is made of silicon carbide sinters and porous Ti4O7. We investigated porous ceramic structure, under load condition – thermal shock, which can
lead to fracture of ceramic material and damage to the noble metal-catalyst-Pd-Ru3, which is deposited on high
porosity Ti4O7-SiC structure.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 861-870
Zbigniew Stępień, GraŜyna śak, Zofia Łukasik: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Dodatki FBC do oleju napędowego wspomagające regenerację filtrów cząstek stałych
W artykule opisano badania skuteczności róŜnych dodatków typu FBC w procesie pasywnej regeneracji filtrów
cząstek stałych (DPF). Zwrócono uwagę na ograniczenia w zakresie składu powyŜszych dodatków związane
z moŜliwością powstawania szkodliwej emisji wtórnej oraz na wpływ warunków pracy silnika na zainicjowanie
i płynny przebieg procesów regeneracji. Przedstawiono teŜ wybrane doświadczenia INiG w wyŜej wymienionym
zakresie, koncentrując się na problemach, które wymagają rozwiązania dla dalszego, konkurencyjnego rozwoju
systemów pasywnej regeneracji względem regeneracji aktywnej.
FBC Additives For Diesel Fuels Supporting DPF Regeneration
In this paper has been described effectiveness investigations of different kind FBC additives in the passive regeneration process of DPF. Attention has been paid for restrictions in the scope of above additives composition which
are related to possibility of coming into being harmful secondary emissions and on the influence of engine service
conditions for initiating and smooth running of DPF regeneration processes. Has been also presented the selected
experiences of INiG in the above mentioned scope, focusing on the issues which need solution for further, competitive development of passive towards to active regeneration systems.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 871-874
Stanisław W. Kruczyński, Piotr Orliński, Wiktor Danilczyk, Wojciech Kamela: Politechnika Warszawska, Warszawa
Stanisław Orliński: Politechnika Radomska, Radom
Wpływ dodatku etanolu do oleju napędowego na emisję cząstek stałych
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące pomiaru emisji cząstek stałych z silnika o ZS typu Perkins
1104C-44 z wtryskiem bezpośrednim, zasilanego paliwem węglowodorowym oraz jego mieszaninami z etanolem.
Pomiary emisji cząstek stałych wykonano na stanowisku hamownianym wyposaŜonym w system AVL-415, pracującym w trybie automatycznym, na bazie prędkościowej zewnętrznej i obciąŜeniowej charakterystyki silnika według testu ECE R49. Wykazano, Ŝe rodzaj paliwa o róŜnych właściwościach fizykochemicznych ma istotny wpływ
na emisję cząstek stałych. Wpływ ten przejawia się takŜe w oddziaływaniu na wskaźniki obciąŜeniowe, ekonomiczne oraz energetyczne badanego silnika.
Influence of ethanol additive in diesel oil on particulate matter emission
In this article there are presented issues concerning measurements of PM (particulate matter) from Perkins 1104-44
direct injection diesel engine, feeded with standard, HC-based, diesel oil and it’s mixtures with ethanol. Measurements of PM emissions were made on a test bench equipped with AVL-415 analyser. It was working automatically
according to the base speed and load characteristics on engine performance, as advised in ECE R49 test. It was
showed, that a type of fuel with different physical and chemical properties, has an essential influence on PM emissions. This influence is also seen in other engine indexes, such as: torque, energy and it's efficiency.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 875-882
Zbigniew Stępień, Stanisław Oleksiak: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Zagadnienia współdziałania pasywnej i aktywnej regeneracji filtrów cząstek stałych silników z ZS do autobusów miejskich
W artykule przedstawiono tendencje rozwoju systemów regeneracji DPF, stosowanych w silnikach ZS (zwłaszcza
typu HD). Przeanalizowano zalety oraz wady systemów pasywnej i aktywnej regeneracji filtrów cząstek stałych,
oceniając potencjał, jakim dysponują w przypadku wykorzystywania ich do retrofitingu starszych generacji silników typu HD. Opisano dotychczasowe, wybrane doświadczenia INiG w wyŜej wymienionym zakresie, koncentrując się na problematyce moŜliwości współdziałania pasywnej i aktywnej regeneracji w układach ograniczających
emisję cząstek stałych, stosowanych do silników z ZS autobusów miejskich. Szczególną uwagę zwrócono na właściwości uŜytkowo-eksploatacyjne przedmiotowych systemów, potwierdzone w warunkach rzeczywistej eksploatacji.
Joint action questions of passive and active DPF regeneration of city bus Diesel engines
The paper presented development trends of DPF regeneration systems in HD Diesel engines. It has been analyzed
advantages and disadvantages of passive and active DPF regeneration, evaluating its potential in cause of application to retrofitting of older HD Diesel engines generations. The selected experiences of Oil and Gas Institute has
been described, focused on of joint action passive and active regeneration possibilities in PM reduction systems
applied to city bus Diesel engines. Special attention has been brought to utility performance those systems confirmed in real service conditions.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 883-894
Jerzy Merkisz, Jacek Pielecha, Jarosław Krasowski: Politechnika Poznańska, Poznań
Badania związków szkodliwych w spalinach emitowanych z pojazdów wyposaŜonych w filtry cząstek stałych
W artykule przedstawiono rezultaty z badań emisji związków szkodliwych z samochodu osobowego z silnikiem
ZS, wyposaŜonego w filtr cząstek stałych, w warunkach drogowych – w jakich moŜna uzyskać informację o ich
rzeczywistej emisji. Testy wykonywano na odcinku kilkunastu kilometrów podczas jazdy miejskiej – dają one informację o emisji z pojazdów w trakcie eksploatacji i dotyczą rzeczywistych warunków ruchu. Do pomiarów stęŜenia związków toksycznych wykorzystano mobilny analizator do badań toksyczności SEMTECH DS firmy SENSORS. Analizator umoŜliwiał pomiar stęŜenia związków szkodliwych, mierząc jednocześnie masowe natęŜenie
spalin. Pomiary emisji cząstek stałych (masy, liczby i rozkładu widmowego) wykonano z wykorzystaniem licznika
cząstek stałych firmy AVL oraz spektrometru mas firmy TSI. Uzyskane dane posłuŜyły do opracowania zaleŜności
charakteryzujących wpływ dynamicznych właściwości silnika na emisję związków szkodliwych. Dynamiczne właściwości silnika uwzględniono w sposób pośredni, wykorzystując podział całego zakresu prędkości oraz zakresu
obliczonego przyspieszenia w ruchu miejskim, do wykonania macierzy natęŜenia emisji. Wykorzystane dane
uśredniono w ramach poszczególnych przedziałów prędkości i przyspieszeń, otrzymując charakterystykę udziału
pracy silnika w poszczególnych przedziałach oraz charakterystyki macierzy emisji poszczególnych związków
szkodliwych. PowyŜsze wyniki posłuŜyły do zdefiniowania wskaźnika emisyjności pojazdu, który moŜna wykorzystać do klasyfikacji flot pojazdów pod względem emisji związków toksycznych, róŜniących się m.in. datą produkcji, a więc spełnianymi limitami toksyczności spalin, przebiegiem pojazdów lub warunkami eksploatacji.
Tests of exhaust emissions from vehicles with diesel particulate filters
The article presents the results of exhaust emission tests of cars with CI engines equipped with diesel particulate
filters in road conditions – such conditions guarantee that the data obtained reflect the actual emission. The tests
were carried out in sections of about a dozen kilometers in length in city traffic conditions – they contain the information about emissions of the vehicle in use and refer to the actual traffic conditions. The SEMTECH mobile
analyzer from SENSORS was used to measure the concentration of toxic compounds. The analyzer ensured the
measurement of concentration of exhaust emissions. The measurements of emission of particulates (mass, surface
area, number and spectral distribution) was made using the AVL particle counter and the TSI mass spectrometer.
Also the vehicle diagnostic system data were used in the tests, along with the GPS location system data. The data
obtained were used for the analysis of relationships characteristic of the influence of the dynamic engine properties
on the exhaust emissions. The dynamic engine properties were considered indirectly, using the division of the
complete scope of speed and the scope of calculated acceleration in the city traffic to create the emissions intensity
matrix. The data used were averaged within the particular ranges of speed and acceleration, thus obtaining the characteristics of engine operation in the particular ranges and the characteristics of emission matrix for the particular
harmful compounds. The above results were used for defining the vehicle emissions rate which can be used for the
classification of car fleets in terms of exhaust emissions, differing among others in build date and hence the
exhaust emissions limits met, vehicle mileage or usage conditions.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 895-900
Andrzej Dietrich, Jakub Badowski: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
System komputerowy oceny stanu technicznego i analizy ryzyka dla dystrybucyjnych sieci gazowych
W artykule omówiono system komputerowy oceny stanu technicznego i analizy ryzyka dla dystrybucyjnych sieci
gazowych. Ukazano rolę oceny ryzyka w procesie zarządzania integralnością gazociągu. Przedstawiono dwie podstawowe metody szacowania ryzyka. Omówiono metodologię budowy modelu systemu i przyjęte kategorie ryzyka
oraz ich realizację komputerową. Przedstawiono wyniki pilotaŜowych testów systemu na rzeczywistych gazociągach.
The computer system applied to the evaluation of the technical state condition and risk analysis of the gas
pipeline distribution network
In this article the computer system applied to the evaluation of the technical state condition and risk analysis of the
gas pipeline distribution network was discussed. Risk estimation as a part of gas pipelines managing system integrity was showed. The two basics methods of risk assessment were presented. The methodology of model construction and risk categories applied as well as their computer implementation was discussed. The results of pilot
system tests on real gas pipelines were presented.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 901-904
Anna Wróblewska: Instytut nafty i Gazu, Kraków
Badania zgrzewalności rur z poliamidu PA11
W ramach realizacji pracy wykonano połączenia rur poliamidowych metodą zgrzewania doczołowego, przy zróŜnicowanych parametrach zgrzewania. Otrzymane w ten sposób połączenia zostały poddane badaniom laboratoryjnym mającym na celu oznaczenie ich cech wytrzymałościowych. Zamieszczono uzyskane wyniki badań oraz
wnioski z nich płynące.
Research of weldability of polyamide pipes PA11
Joints of polyamide pipes was made within of this work. It was done with method of butt welding with different
parameters of welding. Joints received in this way have been tested in laboratory to determined their strength characteristics. Results of tests and conclusions have been presented.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 905-909
Robert Wojtowicz: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Wpływ świadectw pochodzenia energii elektrycznej na efektywność ekonomiczną urządzeń kogeneracyjnych zasilanych gazem ziemnym
W artykule przedstawiono uregulowania prawne wspierające wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji, jakie funkcjonują w Polsce. Szczegółowo omówiono wpływ świadectw pochodzenia na
funkcjonowanie układów skojarzonych zasilanych gazem ziemnym. Przeprowadzono obliczenia efektywności
ekonomicznej przykładowego układu CHP; bez uwzględnienia oraz z uwzględnieniem przychodów ze sprzedaŜy
świadectw pochodzenia.
The certificates of origin electrical energy influence on economic efficiency combined head and power systems natural gas fuelled
Legal settlements supporting the production of electric energy and warm in the high-performance cogeneration
which function in Poland were introduced in the article. Particularly over influence the certificates of origin on
functioning combined head and power systems natural gas fuelled was talked. The calculations economic efficiency the example CHP without regard and with regard of receipts from sale the certificates of origin were conducted.
Nafta-Gaz, listopad 2009, s. 910-915
Jadwiga Zalewska, Marek Dohnalik: Instytut Nafty i Gazu, Kraków
Ilościowa ocena porowatości metodą mikrotomografii rentgenowskiej
WaŜnym aspektem prowadzenia badań metodą mikrotomografii rentgenowskiej jest moŜliwość dostarczania przez
trójwymiarowe dane ilościowych informacji petrofizycznych o przestrzeni porowej. W artykule przedstawiono
metodykę ilościowej oceny porowatości i wyniki charakterystyki struktury porowej trzech próbek skał węglanowych, wykonanych metodą rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej. Zostało to zrealizowane z wykorzystaniem oprogramowania MAVI, słuŜącego do przetwarzania i analizy obrazów przestrzennych.
Quantitative porosity estimation with use of X-ray microtomography method
Possibility of delivering petrophysical information on pore space by three-dimensional data constitutes important
factor of studies performed with use of X-ray microtomography. The work presents methodology of porosity quantitative estimation and results of pore space characterisation for three carbonate rock samples, carried out with use
of X-ray computed microtomography method. This was accomplished with use of MAVI software package, serving processing and analysis of spatial images.