Etyka prawnicza

Prof. UAM dr hab. Marek Smolak
Poznań, dnia 12 września 2012 r.
Katedra Teorii i Filozofii Prawa
OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
dla przedmiotu Etyka prawnicza na kierunku Prawo
I. Informacje ogólne
1.
Nazwa modułu kształcenia:
Etyka prawnicza
2.
Kod modułu kształcenia:
10-Epw-pj-s, 10-Epw-pj-n
3.
Rodzaj modułu kształcenia (obowiązkowy albo fakultatywny):
Fakultatywny
4.
Kierunek studiów:
Prawo
5.
Poziom studiów (I lub II stopień albo jednolite studia magisterskie):
Jednolite studia magisterskie (5-letnie)
6.
Rok studiów:
I-V (preferowany: II-V)
7.
Semestr (zimowy lub letni):
Semestr zimowy albo letni
8.
Rodzaje zajęć i liczba godzin:
Studia stacjonarne: 30 godzin wykładu
Studia niestacjonarne: 15 godzin wykładu
9.
Liczba punktów ECTS:
5 punktów ECTS
1
10.
Imię i nazwisko, tytuł lub stopień naukowy, adres e-mail wykładowcy lub osoby
prowadzącej zajęcia:
Prof. UAM dr hab. Marek Smolak ([email protected])
11.
Język wykładowy:
Język polski
II. Informacje szczegółowe
1.
Cel modułu kształcenia:
Dogłębne przyswojenie przez studenta wiedzy z zakresu etyki prawniczej
2.
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych
(jeśli obowiązują):
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy są następujące:
a) podstawowa wiedza w zakresie stanowienia, obowiązywania, funkcjonowania,
stosowania obowiązującego prawa polskiego, oraz w zakresie aksjologii prawa
odpowiadająca treści kształcenia modułu Prawoznawstwo,
b) brak szczególnych wymagań w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych.
3.
Efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych
dla modułu kształcenia i odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów:
Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Etyka prawnicza (Epw)
Symbol
efektów kształcenia:
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
Po zakończeniu modułu (przedmiotu)
i potwierdzeniu osiągnięcia efektów kształcenia student potrafi:
Odniesienie do efektów
kształcenia dla kierunku studiów:
Zna i rozumie podstawowe pojęcia z zakresu etyki normatywnej,
metaetyki, pojęcia z zakresu moralności, wartości ocen i norm;
ma wiedzę dotyczącą etyki prawniczej ujmowanej jako etyka
K_W 01-03
cnót, etyki deontologicznej oraz jako etyki
konsekwencjonalistycznej.
Ma wiedzę co do swoistych dla prawników dylematów
moralnych związanych z stosowaniem prawa i obrotem
prawnym;
K_W 01-W03
zna regulacje prawne zapobiegające konfliktowi interesów
interesu publicznego i interesu prywatnego w zawodach
prawniczych.
Ma pogłębioną wiedzę co do etycznych konsekwencji
postępowania niezgodnych z zasadami etyki prawniczej;
K_W 05-09
zna podstawowe metody i sposoby ograniczania zjawiska
nieetycznego postępowania przedstawicieli profesji prawniczych.
2
Epw _U 01
Potrafi posługując się etyczną aparaturą pojęciową opisać
i analizować pojawiające się w zawodach prawniczych swoiste
dylematy moralne.
K_U 01
K_U 03
K_U 02
K_U 07
Epw_U 02
Potrafi trafnie ocenić regulacje prawne pod względem ich
zgodności ze standardami etycznymi wynikającymi z zasad
etycznych obowiązujących w Polsce oraz w Unii Europejskiej.
K_U 01
K_U 04
K_U 09
Epw_U 03
Potrafi w sposób świadomy określić zagroŜenia o podłoŜu
etycznym w działalności prawników dotyczące niedostrzegania
konfliktu interesów.
K_U 01- 04
Epw_U 04
Potrafi sprawnie wykorzystać wiedzę z zakresu etyki prawniczej,
która pozwala na samodzielne rozwiązywanie problemów
etycznych występujących w profesjach prawniczych.
K_U 01-03
Epw_K 01
Posiada kompetencje do diagnozowania zagroŜeń wynikających
z naruszania standardów etyki prawniczej.
K_K 01-03
K_K 07
K_K 10
Epw_K 02
Posiada kompetencję do przeciwdzialania i eliminowania
zagroŜeń wynikających z naruszania standardów etyki
prawniczej.
K_K 01- 03
K_K 07
K_K 10
Epw_K 03
Posiada podstawową kompetencję w interpretowaniu
i redagowaniu regulacji etycznych profesji prawniczych.
K_K 07
4.
Treści kształcenia:
Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Etyka prawnicza (Epw)
Symbol
treści kształcenia:
Opis treści kształcenia:
Odniesienie do efektów
kształcenia modułu:
TK_01
Zagadnienia ogólne etyki: etyka opisowa, normatywna i metaetyka,
pojęcia moralności, wartości, ocen i norm.
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_02
Etyka a etyka zawodowa. Etyka zawodowa ujmowana jako etyka
cnót, etyka deontologiczna oraz etyka konsekwencjalistyczna.
Epw_W 01
Omówienie idei Arystotelesa ujmowane jako ilustrację etyki cnót;
Epw_W 02
I. Kanta jako przykładu etyki deontologicznej oraz poglądy
Epw_U 01
utylitarystów odzwierciedlające zasady etyki konsekwencjalistycznej.
TK_03
Zasady i kanony argumentacji etycznej.
Epw_U 01
3
TK_04
Etyka zawodów prawniczych: zawód prawnika jako zawód zaufania
publicznego; rozwój korporacji zawodowych; zawód prawnika jako
zawód pro publico bono; swoiste dla zawodu prawnika dylematy
moralne.
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_U 01
TK_05
Tajemnica zawodowa a godność wykonywania zawodu prawnika;
zakres tajemnicy zawodowej, uchylenie tajemnicy zawodowej
na przykładzie Kodeksu etyki adwokackiej; lojalność wobec klienta;
staranność zawodowa.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_06
Lojalność wobec klienta a konflikt interesów. Typy konfliktów oraz
etyczne konsekwencje występowania konfliktu interesów.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_07
Stosunek prawnika do sądów. Problem konfliktu dwóch dóbr: dobro
klienta i dobro wymiaru sprawiedliwości na przykładzie stosunku
prawnika do fałszywych wyjaśnień oskarŜonego lub fałszywych
zeznań świadka.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_08
Stosunek prawnika do kolegów. KoleŜeńskość i lojalność wobec
kolegów a problem nieuczciwego pozyskiwania klientów. Lojalność
koleŜeńska a efektywność konkurencji w zawodzie prawnika.
Reklama i marketing usług prawniczych. Bezwzględny zakaz
reklamy a prawo do informacji. Wykorzystanie internetu dla celów
reklamowych. Solicitation jako zakazana forma pozyskiwania
klientów.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_09
Odpowiedzialność za naruszenie etyki lub naruszenie godności
zawodu. Rodzaje odpowiedzialności prawnika, zakres
odpowiedzialności. Pojęcie immunitetu oraz ich rodzaje, zakres
immunitetu.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_10
Etyka zawodu sędziego. PoŜądane cechy charakteru sędziego. Istota
wykonywania zawodu sędziego. Niezawisłość −bezstronność −
niezaleŜność. Wybrane zagadnienia etyki zawodu prokuratora.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
Przyszłość i rozwój zawodów prawniczych. Etyka zawodów
prawniczych a inne systemy moralne.
Epw_K 02
Epw_U 03
Epw_W 01
Epw_W 02
Epw_W 03
TK_11
4
5.
Zalecana literatura:
KsiąŜki:
1. Łojko E. (red.), Etyka prawnika. Etyka nauczyciela zawodu prawniczego, Warszawa
2002, od strony 7 do strony 75.
2. Krzemiński Z., Etyka adwokacka. Teksty, orzecznictwo, komentarz, Zakamycze 2003.
3. Vardy. P, Grosch, Etyka, Zyska i spółka 1995, rozdz. 2, 3, 4, 5, 6.
4. Klatka. Z., Wykonywanie zawodu radcy prawnego i adwokata, Wyd. C.H. Beck 2004,
rozdz.XI do XVI.
5. MacIntyre, Krótka historia etyki, Wyd. Naukowe PWN 2002, rozdz.5, 7, 14.
6. Sarkowicz R., Amerykańska Etyka Prawnicza, Zakamycze 2004, rozdz. 1.2, 1.3, 1.4,
2.1, 3 (bez 3.6), 4, 5, 6, 9.1, 9.2, 10
7. Ziembiński Z., Zarys zagadnień Etyki , Edytor 1994, rozdz. 1.4, 1.5, 2.4, 5, 9.
8. Ossowska M., Podstawy nauk o moralności, Warszawa 1957, rozdz. I, II, X.
9. Teichman J., Etyka Społeczna, Oficyna Naukowa, 2002, rozdz. 10.
Pozycje ogólne:
1. Łojko E., O roli zawodów prawniczych w dzisiejszym społeczeństwie, Palestra
3-4/1997.
2. Sobański R., Uwagi o etyce zawodów prawniczych, Palestra 7-8/2003.
3. Steinhagen M., Tajemnica zawodowa prawników: wyzwania i zagroŜenia, Palestra
5-6/2004.
Etyka adwokacka:
1. Cubała A., Gdy obrońca broni kilku oskarŜonych. Uwagi nad kolizją interesów,
Palestra 7-8/1996.
2. Kaftal A., O niektórych zagadnieniach immunitetu adwokackiego, Palestra 11/1962.
3. Pabin B., E-czynności w pracy adwokata, Palestra 3-4/2004.
5
4. Stefanicki R., Zakaz reklamy wolnych zawodów prawniczych na przykładzie zakazu
reklamy adwokatów, Prawo Spółek 6/2003.
5. Tomaszek A., Adwokatura schyłku, adwokatura przełomu (wieków), Palestra
12-1/2000.
6. Cieślak M., W sprawie tajemnicy zawodowej adwokata, Palestra 3/1964.
Etyka radcy prawnego:
1. Godecki Z., Etyka zawodowa jako problem radców prawnych, Radca Prawny 1/1999.
2. Łabieniec P., Prawo a zasady etyki zawodowej radcy prawnego, Radca Prawny
1/2000.
3. Sarnecki P., Radca prawny jako zawód zaufania publicznego, Radca Prawny
4-5/2002.
Etyka sędziego:
1. Kubiak J. R., Wokół idei kodeksu etyki zawodowej sędziów, Palestra 3-4/1995.
2. Ratajczak A., Niezawisłość sędziów i niezaleŜność sądów, Jurysta 1/1993.
Etyka prokuratora:
1. Rzepa Z., Kilka uwag o etyce zawodowej prokuratorów, Prokurator 2/2000.
2. Szafnicki J., Refleksja o etyce prokuratora, Prokuratura i Prawo 10/1996.
6.
Informacja o przewidywanej moŜliwości wykorzystania e-learningu:
E-learning jest przewidziany wyłącznie na studiach niestacjonarnych (15 godzin
wykładu w ramach bezpośredniego kontaktu oraz 15 godzin e-learningu).
7.
Informacja o tym, gdzie moŜna zapoznać się z materiałami do zajęć, instrukcjami
do laboratorium itp.:
Ewentualne informacje o charakterze i dostępności materiałów potrzebnych do zajęć
przekazują prowadzący zajęcia na początku roku akademickiego.
6
III.
Informacje dodatkowe
1.
Odniesienie efektów kształcenia i treści kształcenia do sposobów prowadzenia zajęć
i metod oceniania:
Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Etyka prawnicza (Epw)
Symbol
efektu kształcenia
dla modułu:
Symbol treści kształcenia
realizowanych w trakcie zajęć:
Sposoby prowadzenia zajęć
umoŜliwiające osiągnięcie
załoŜonych efektów kształcenia:
Metody oceniania
stopnia osiągnięcia
załoŜonego efektu kształcenia:
Epw_W 01
TK_01
Wykład
Egzamin pisemny
bądź ustny
Epw_W 02
TK_02-11
Wykład wraz z rozwiązywaniem
zadań i kazusów z zakresu etyki
prawniczej.
J.w.
Epw_W 03
TK_01
J.w.
J.w.
Epw_U 01
TK_02-11
J.w.
J.w.
Epw_U 02
TK_02
J.w.
J.w.
Epw_U 03
TK_02-11
J.w.
J.w.
Epw_U 04
TK_02-11
J.w.
J.w.
Epw_K 01
TK_02-11
J.w.
J.w.
Epw_K 02
TK_02-11
J.w.
J.w.
Epw_K 03
TK_02-11
J.w.
J.w.
Przykładowe podstawowe pytania egzaminacyjne są identyczne jak ww. opisy
poszczególnych treści kształcenia.
7
2.
ObciąŜenie pracą studenta (punkty ECTS):
Nazwa modułu (przedmiotu) kształcenia: Etyka prawnicza (Epw)
Forma aktywności:
Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności:
Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem
Studia stacjonarne: 30 godzin wykładu.
Studia niestacjonarne: 30 godzin (15 godzin wykładu
i 15 godzin w ramach e-learningu).
Praca własna studenta (łącznie wszystkie formy)
Studia stacjonarne: 120 godzin (150 godzin wynikających
z 5 punktów ECTS minus 30 godzin z planu).
Studia niestacjonarne: 120 godzin (150 godzin wynikających
z 5 punktów ECTS minus 30 godzin z planu).
Suma godzin
150
Sumaryczna liczba punktów ECTS dla modułu (przedmiotu)
5
3.
Sumaryczne wskaźniki ilościowe:
Liczba
punktów
ECTS,
którą
student
uzyskuje
na
zajęciach
wymagających
bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
5 punktów ECTS.
Student otrzymuje wszystkie ww. punkty ECTS za zaliczenie całego modułu Etyka
prawnicza, tzn. za ostateczne złoŜenie z oceną pozytywną egzaminu z tego
przedmiotu. W skład tego całego modułu wchodzą: wykład oraz − na studiach
niestacjonarnych − zajęcia w ramach e-learningu (jako pochodne wykładu).
4.
Kryteria oceniania:
Stosuje się następujące kryteria oceniania studenta:
a)
poprawność i kultura języka,
b)
umiejętność poprawnego formułowania myśli i poglądów oraz ich racjonalnego
uzasadniania,
8
c)
umiejętność poprawnej argumentacji prawniczej i logicznego wyciągania
wniosków,
d)
znajomość przepisów i zasad etycznych zawodów prawniczych,
e)
poziom poszczególnych umiejętności scharakteryzowanych powyŜej w ramach
opisu efektów kształcenia dla tego modułu.
Marek Smolak
9