Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY PRZEMYŚL
WPROWADZENIE
I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY PRZEMYŚL
II.1 Położenie. Uwarunkowania geograficzne
II.2 Gmina w strukturze funkcjonalnej województwa
II.3 Środowisko przyrodnicze
II.3.1 Uwarunkowania środowiska przyrodniczego
II.3.2 System ochrony środowiska przyrodniczego
II.3.3 Stan zagrożenia środowiska. Monitoring
III. SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA NA TERENIE GMINY
III.1 Sfera społeczna
III.1.1. Potencjał demograficzny gminy
III.1.2. Warunki socjalno – bytowe
III.1.3. Dziedzictwo kulturowe
III.2 Sfera gospodarcza
III.2.1. Rynek pracy. Podmioty gospodarcze
III.2.2. Rolnictwo
III.3 Lokalna infrastruktura techniczna
III.3.1 System komunikacyjny
III.3.2 Gospodarka wodno – ściekowa
III.3.3 Energetyka i gazownictwo
III.3.4 Telekomunikacja
IV. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA TERENIE GMINY
IV.1 Działania przewidziane do realizacji w gminie
IV.2 Zidentyfikowane obszary programowe
IV.3 Lista zadań do realizacji w gminie
V. POWIĄZANIE PLANOWANYCH PROJEKTÓW Z DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI OBECNIE NA TERENIE
GMINY
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO
VII. PLAN FINANSOWO - INWESTYCYJNY GMINY NA LATA 2004 – 2006
VII.1 Struktura budżetów gminy za lata ubiegłe (2002-2004)
VII.2 Harmonogram wydatków majątkowych gminy na lata 2004 – 2006
VIII. SYSTEM WDRAŻANIA I MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO NA OBSZARZE GMINY
WPROWADZENIE.
POCZĄTEK STRONY
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl jest kompleksowym dokumentem określającym społeczno –
gospodarczy program operacyjny Gminy na lata 2004 – 2006 oraz wskazującym najpilniejsze zadania
na następny okres programowania w Unii Europejskiej, to jest lata 2007 – 2013. Zawarty w Planie
Rozwoju Lokalnego zestaw działań ma na celu zrównoważony, perspektywiczny rozwój całej Gminy i
poprawę warunków bytowych jej mieszkańców.
Plan Rozwoju Lokalnego winien umożliwić bieżące zarządzanie rozwojem Gminy oraz zapewnić
efektywne wykorzystanie środków na strategiczne działania samorządu. Wskazuje on kierunki
zaangażowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych Gminy, a także określa
szacunkowe efekty planowanych działań i ich wpływ na przebieg procesów rozwojowych.
Posiadanie przez gminę niniejszego dokumentu jest obligatoryjne w przypadku ubiegania się o unijne
środki pomocowe na realizację projektów ujętych w Priorytecie III – Rozwój lokalny (Działania 3.1 i 3.2
) Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Dofinansowanie będą mogły
otrzymać tylko te projekty i zadania, które zostały zapisane w tym dokumencie.
Kierunki rozwoju Gminy w kontekście absorpcji środków Unii Europejskiej określone zostały w oparciu
o przedstawioną w Planie Rozwoju Lokalnego aktualną sytuację społeczno – gospodarczą na terenie
Gminy oraz zgłoszone przez jej mieszkańców i przedstawicieli środowisk najpilniejsze potrzeby, przy
równoczesnym uwzględnieniu realnych możliwości finansowania zadań.
Istotną częścią niniejszego dokumentu jest wieloletni plan inwestycyjny na lata 2004 – 2006 oraz 2007
– 2013. Szczegółowy podział na źródła finansowania poszczególnych zadań dotyczy tylko pierwszego
okresu planowania, a udział procentowy poszczególnych źródeł ma charakter szacunkowy.
Przyjęte w Planie założenia rozwoju Gminy Przemyśl poddane zostały konsultacji z udziałem
przedstawicieli lokalnej społeczności, co umożliwiło pełniejszą identyfikację problemów oraz odniesienie
się do proponowanych zadań.
Podstawę opracowania Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl stanowiły: „Studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przemyśl”, budżet Gminy, dane statystyczne
Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 oraz Powszechnego Spisu Rolnego 2002, a
także wytyczne dotyczące zasad korzystania z funduszy strukturalnych UE.
Opracowany Plan Rozwoju Lokalnego uwzględnia założenia następujących dokumentów programowych:
 Narodowego Planu Rozwoju (NPR) – określającego strategię społeczno – gospodarczą Polski w
pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej,
 Podstaw Wsparcia Wspólnoty (PWW) – dokumentu przyjętego przez Komisję Europejską w
uzgodnieniu z Rządem polskim, zawierającego strategię i priorytety działań wdrażanych przez
poszczególne programy operacyjne,
 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – programu
rozwijającego cele NPR, określającego priorytety, kierunki i wysokość środków przeznaczonych
na realizację polityki regionalnej państwa,
 Uzupełnienia ZPORR – dokumentu wdrażającego strategię i priorytety programu, zawierającego
informacje na temat działań realizowanych w ramach tego programu,
 Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004 – 2006 (SPO RZL) –
programu wspierającego budowę otwartego, opartego na wiedzy, społeczeństwa poprzez
zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, szkolenia i pracy.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl ma charakter otwarty. Taka formuła dokumentu umożliwia
wprowadzenie do niego korekt wynikających z ewentualnych zmian w procesach społeczno –
gospodarczych oraz zmian hierarchii priorytetów przyjętych przez władze samorządowe Gminy.
I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU.
POCZĄTEK STRONY
Obszarem realizacji niniejszego planu jest obszar administracyjny Gminy Przemyśl, obejmujący
następujące miejscowości:
 w obszarze północno – zachodnim Gminy:
- Ostrów
- Kuńkowce
- Łętownia
- Wapowce
- Bełwin
- Ujkowice
 w obszarze południowo – wschodnim Gminy:
- Krówniki
- Łuczyce
- Rożubowice
- Stanisławczyk
- Malhowice
- Hermanowie
- Nehrybka
- Pikulice
- Grochowce
- Witoszyńce
Czas realizacji zadań ujętych w Planie Rozwoju Lokalnego rozłożony jest na dwa okresy programowania.
Pierwszy okres to lata 2004 – 2006, w którym ujęte zostały wszystkie najpilniejsze zadania przyjęte w
budżecie Gminy na 2004 oraz planowane do kontynuacji lub rozpoczęcia do roku 2006. Drugi okres
natomiast dotyczy lat 2007 – 2013 i ta część Planu zawiera najpilniejsze, z punktu widzenia władz
samorządowych Gminy, zadania inwestycyjne i remontowe, które powinny być realizowane w tym
okresie oraz kontynuowane w latach następnych.
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY PRZEMYŚL.
POCZĄTEK STRONY
II. 1. Położenie. Uwarunkowania geograficzne.
Gmina Przemyśl, podmiejska dla miasta Przemyśla, leży we wschodniej części województwa
podkarpackiego na pograniczu Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Przemyskiego. Gmina nie stanowi
jednego zwartego terenu, lecz dzieli się na dwa wyodrębnione terytorialnie obszary o zróżnicowanej
budowie morfologicznej i odmiennych walorach naturalnego środowiska przyrodniczego. Łącznikiem obu
obszarów jest miasto Przemyśl, gdzie znajduje się siedziba Urzędu Gminy.
Obszar północno – zachodni położony po zachodniej stronie miasta stanowi fragment Pogórza
Przemyskiego. Charakteryzuje się on dużym zalesieniem i wysokimi walorami krajobrazowymi.
Południową granicę tego obszaru stanowi rzeka San, dla której tereny tej części Gminy są zlewnią.
W obszarze południowo – wschodnim gminy, położonym po południowej i południowo – wschodniej
stronie miasta, Pogórze Przemyskie przechodzi w płaskie na ogół tereny o niewielkim zalesieniu
występującym tylko w zachodniej części tego obszaru w granicach Pogórza Przemyskiego. Obszar ten
stanowi zlewnię rzeki Wiar, będącej dopływem Sanu. Większe potoki w gminie to: Łętowianka – dopływ
Sanu oraz Jawor i Potok Malinowski – dopływy Wiaru.
Obszar gminy należy do tzw. podkarpackiej dzielnicy klimatycznej, charakteryzującej się korzystnymi
warunkami klimatycznymi dla produkcji rolnej. Okres wegetacyjny trwa 200 – 220 dni, średnie
temperatury roczne wynoszą około 8°C, roczna suma opadów kształtuje się na poziomie 600 – 700 mm,
dominują wiatry z kierunku zachodniego i południowo – zachodniego.
Powierzchnia gminy Przemyśl wynosi 108,6 km 2, a liczba ludności na koniec 2003 r. wyniosła 9.126
osób. Wśród 10 – ciu gmin powiatu przemyskiego gmina Przemyśl jest 5 pod względem obszaru i 3 pod
względem ilości mieszkańców (za gminami Żurawica i Dubiecko). W skład gminy wchodzi 16 sołectw.
W części północno – zachodniej są to: Bełwin, Wapowce, Łętownia, Kuńkowce, Ostrów i Ujkowice,
natomiast w części południowo – wschodniej: Nehrybka, Pikulice, Grochowce, Witoszyńce, Hermanowie,
Malhowice, Stanisławczyk, Rożubowice, Łuczyce i Krówniki.
Ogólna struktura funkcjonalno – przestrzenna gminy.
Położenie geograficzne gminy Przemyśl oraz uwarunkowania środowiska naturalnego powodują, że
dominującą funkcją gminy jest rolnictwo i leśnictwo. Funkcjami uzupełniającymi są: turystyka i rekreacja
oraz mieszkalnictwo związane z atrakcyjnością terenów podmiejskich dla osadnictwa typu miejskiego.
Układ strukturalno – przestrzenny gminy oparty jest o ustabilizowaną sieć osadniczą. W ostatnich latach
zaznacza się jednak wyraźna tendencja wzrostowa w obszarze północno – zachodnim gminy. Dotyczy
to szczególnie Ostrowa, bezpośrednio sąsiadującego z Przemyślem, a także atrakcyjnych pod względem
rekreacyjno – wypoczynkowym miejscowości Wapowce, Łętownia i Bełwin. Powyższe miejscowości, a
także Ujkowice oraz leżące w południowej części gminy Grochowce i Witoszyńce, posiadają bardzo
korzystne warunki środowiskowe sprzyjające rozwojowi agroturystyki.
Dla zapewnienia szybszego rozwoju i poprawy warunków bytowych mieszkańców gminy wszystkie
miejscowości wymagają szybkiej budowy bądź uzupełnienia infrastruktury technicznej w zakresie
gospodarki wodno – ściekowej. Infrastruktura społeczna w gminie, biorąc pod uwagę bliskie sąsiedztwo
z ośrodkiem miejskim, jest dość dobrze wykształcona i wymaga tylko niewielkich zmian i uzupełnień, a
zwłaszcza działań modernizacyjnych.
II. 2. Gmina w strukturze funkcjonalnej województwa.
Położenie w układzie pasm funkcjonalnych.
Gmina Przemyśl leży w większej swej części w centralnym paśmie aktywności społeczno – gospodarczej,
przebiegającym wzdłuż drogi krajowej nr 28 oraz linii kolejowej Kraków – Medyka. Ponadto przez teren
gminy przebiegają drogi wojewódzkie nr 881 (Żurawica – Łańcut), nr 884 (Przemyśl – Domaradz), nr
885 (Przemyśl – Hermanowie – gr. państwa) oraz obecnie niewykorzystana linia kolejowa Przemyśl –
Malhowice – Zagórz. Pasmo przylegające do dróg krajowych i wojewódzkich charakteryzuje się silnym
zurbanizowaniem z wyraźną tendencją wzrostową osadnictwa.
Połączenia drogowe i kolejowe wiążą obszar gminy z miastem Przemyślem i z ośrodkiem wojewódzkim
w Rzeszowie oraz stwarzają dogodne połączenia regionalne i międzyregionalne. Takie położenie gminy
stwarza warunki dla wzmożonego rozwoju gospodarczego, związanego głównie z funkcją zaplecza
żywieniowego i osadnictwa typu miejskiego dla sąsiedniego Przemyśla, jak również dobre warunki dla
wzmożonej aktywności gospodarczej w dziedzinach produkcyjnych i składowo – magazynowych.
Istotnym elementem aktywizującym funkcje tranzytowe przemyskiego ośrodka obsługi komunikacyjnej
byłoby uruchomienie drogowo – kolejowego przejścia granicznego z Ukrainą w Malhowicach.
Położenie w układzie strefowym – strefa produkcji rolnej.
Gmina leży w obszarze występowania korzystnych, w skali województwa podkarpackiego, warunków
naturalnych dla rozwoju rolnictwa. Według waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej Instytutu
Upraw, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach wartość jej wskaźników dla obszaru gminy Przemyśl
wynosi 88 punktów, przy średniej krajowej 67 punktów. Równocześnie jednak położenie gminy w
Głównym Korytarzu Osadniczo – Infrastrukturalnym może stwarzać narastanie konfliktów
międzyfunkcjonalnych.
Środowisko przyrodnicze i kulturowe. Walory turystyczne.
Cały obszar północno – zachodni gminy oraz zalesiony zachodni fragment południowo – wschodniej
części gminy stanowią Przemysko – Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu, zajmujący na terenie
gminy powierzchnię 4.664 ha. Istniejące tu kompleksy leśne o powierzchni 2.444 ha należą z kolei do
Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Tereny leśne Lasów Państwowych znajdują się
równocześnie w tzw. strefie wypoczynkowej miasta Przemyśla o zasięgu do 10 km od granic miasta.
Walory krajobrazowe tych terenów oraz status funkcjonalny lasów, a także przepływająca rzeka San,
stwarzają przesłanki dla rozwoju bazy wypoczynku krótko – okresowego, weekendowego dla miasta. W
obszarze gminy występują ponadto liczne obiekty kulturowe o znaczeniu przyrodniczym i historycznym.
Przedmiotem szczególnego zainteresowania turystycznego są obiekty forteczne „Twierdzy Przemyśl”,
będące ważnym elementem dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym. Jest to szansa dla
rozwoju funkcji turystycznej w gminie, ukierunkowanej na turystykę poznawczą i edukacyjną. Atrakcyjne
położenie znacznej części gminy oraz posiadane walory turystyczne i krajobrazowe są również szansą
dla rozwoju coraz bardziej popularnej agroturystyki.
Obszar górniczy gazu.
Na obszarze gminy występują złoża gazu ziemnego. W obrębie Obszaru Górniczego Złoża Gazu
Ziemnego „Przemyśl” znajduje się prawie cała północno – zachodnia część gminy oraz północne pasmo
części południowo – wschodniej. Eksploatację złoża prowadzi PGNiG S.A Sanoki Zakład Górnictwa Nafty
i Gazu w Sanoku. Fakt występowania na terenie gminy złoża gazu i jego eksploatacji stwarza określone
utrudnienia w zagospodarowaniu terenów i w rozwoju osadnictwa na niektórych obszarach gminy.
Położenie w układzie komunikacyjnym.
Przez teren gminy przebiegają na krótkich odcinkach: droga krajowa Nr 28 relacji Wadowice – Medyka
oraz drogi wojewódzkie Nr 881 relacji Żurawica – Łańcut, Nr 884 relacji Przemyśl – Domaradz i nr 885
relacji Przemyśl – Hermanowie – granica państwa. Węzłem wszystkich tych dróg jest miasto Przemyśl.
Drogi powyższe wiążą obszar gminy z miastem i z ośrodkiem wojewódzkim w Rzeszowie, stwarzając
również dogodne połączenia międzyregionalne.
Położenie w układzie tranzytowym infrastruktury technicznej.
Przez obszar gminy przebiega linia kolejowa lokalna Przemyśl – Malhowice, która od kilkunastu lat jest
nieczynna. Stacje kolejowe osobowe znajdują się w miejscowościach Nehrybka, Stanisławczyk i
Malhowice. Realizacja planowanego w przyszłości w Malhowicach przejścia granicznego drogowo –
kolejowego z Ukrainą wraz z przebiegającą przez teren gminy wspomnianą linią kolejową i drogą
wojewódzką Nr 885 stanowiłyby istotne uzupełnienie funkcji tranzytowej przemyskiego ośrodka obsługi
komunikacyjnej.
Obecnie w rejestrze wojewódzkim nie występują na obszarze gminy Przemyśl zadania rządowe i zadania
samorządu województwa podkarpackiego służące realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów
publicznych.
Projekt Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Podkarpackiego w ujęciu
perspektywicznym proponuje jednak w odniesieniu do obszaru gminy Przemyśl następujące zadania
rządowe oraz samorządowe służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych:
- uruchomienie granicznego przejścia drogowo – kolejowego w miejscowości Malhowice i związaną z
tym modernizację odcinka linii kolejowej Przemyśl – Malhowice oraz modernizację drogi wojewódzkiej
Nr 885 relacji Przemyśl – Hermanowie – granica państwa.
- budowę, na bazie istniejących dróg powiatowych i gminnych poprzez ich przebudowę, drogi
wojewódzkiej o funkcji drogi rokadowej dla stworzenia powiązań komunikacyjnych wzdłuż granicy
państwa.
Dla zapewnienia możliwości realizacji powyższych zadań wyznaczono w miejscowości Malhowice teren
dla budowy infrastruktury projektowanego przejścia granicznego oraz wskazano możliwe ciągi dróg
powiatowych i gminnych dla realizacji drogi wojewódzkiej o funkcji drogi rokadowej.
II. 3. Środowisko przyrodnicze.
II. 3.1. Uwarunkowania środowiska przyrodniczego.
Geomorfologia
Według podziału fizyczno – geograficznego gmina Przemyśl leży w obrębie:
 część północno – zachodnia:
prowincja – Karpaty Zachodnie i Podkarpacie
podprowincja – Północne Podkarpacie
makroregion – Pogórze Środkowobeskidzkie
mezoregion – Pogórze Przemyskie
 część południowo – wschodnia:
prowincja – Karpaty Zachodnie i Podkarpacie
podprowincja – Północne Podkarpacie
makroregion – Kotlina Sandomierska
mezoregion – Pogórze Przemyskie i Pradolina Podkarpacka
Budowa geologiczna
Północno – zachodnia część gminy zbudowana jest z fałd brzeżnych kryjących płaszczowiznę skolską.
Głównym budulcem są warstwy fliszu karpackiego kredowego i trzeciorzędowego. Pofałdowane warstwy
kredy górnej przedzielają różnorodne synkliny zbudowane z łupków. Na pozostałym obszarze gminy
przefałdowania nachodzą na mioceńskie utwory Zapadliska Podkarpackiego, będącego tektonicznym
utworem podgórskim, w którym osadzały się w miocenie i plejstocenie osady morskie. W utworach
mioceńskich przeważają iły, a w okresie plejstoceńskim osadziły się lessy.
Rzeźba terenu
Część północno – zachodnia gminy oraz zachodni fragment jej części południowo – wschodniej stanowią
teren o stosunkowo łagodnych wzniesieniach, pocięty dolinami o różnej wielkości i kształcie. Nachylenia
stoków są zróżnicowane w granicach 5-20%.
W obrębie stoków o nachyleniach 10-20% w miejscowościach Wapowce, Bełwin, Łętownia, Kuńkowce
występują tereny osuwiskowe, w tym również osuwiska czynne sięgające do głębokości 4 m (Bełwin,
Kuńkowce). Tereny o predyspozycjach osuwiskowych występują również w obrębie tzw. wzgórz
jaksmanicko – łuczyckich oraz pod Malhowicami. Pozostały obszar gminy, leżący w obrębie Pradoliny
Podkarpackiej, jest w przewadze równinny i wznosi się na wysokość około 200 m n.p.m.
Gleby
Obszar gminy należy do Kańczudzko – Przemyskiego Regionu Glebowo – Rolniczego obejmującego
swym zasięgiem południową część Pogórza Rzeszowskiego, południowo – wschodnią część Pradoliny
Podkarpackiej oraz fragment Płaskowyżu Sańsko – Dniestrzańskiego. Jest to region z przewagą gleb
kompleksu „2” przydatności rolniczej (pszennego dobrego), dużym udziałem kompleksu „8” (zbożowo pastewnego) i mniejszym kompleksu „1” (pszennego b. dobrego). Gleby w gminie są różne pod
względem typologii i rodzaju skały macierzystej. W większości są to gleby pseudobielicowe i brunatne
wytworzone z lessów, pyłów lessowatych i częściowo z glin. Wszystkie niemal gleby są urodzajne, o
dobrym stopniu kultury.
Pod względem klasyfikacji bonitacyjnej w gminie przeważają gleby klas II- IV, które zajmują prawie
90% powierzchni ogólnej użytków rolnych. Gleby klas niższych występują głównie w części północno –
zachodniej gminy w obrębie Pogórza.
Ekosystemy leśne
Obszary leśne w gminie występują przede wszystkim w jej północno – zachodniej części i zajmują
powierzchnię 3.651 ha, co stanowi prawie 34% jej ogólnej powierzchni. Wskaźnik lesistości gminy jest
zatem dość wysoki. Lasy w gminie w 98% powierzchni należą do Skarbu Państwa. Drzewostany
zaliczane są do typu siedliskowego lasu świeżego wyżynnego. Dominują lasy liściaste z przewagą dębu
i lipy oraz lasy mieszane z przewagą grabu, dębu i buka.
Cała powierzchnia lasów państwowych w gminie zaliczona jest do lasów ochronnych i znajduje się w
obrębie Przemysko – Dynowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz Parku
Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego.
Grunty przyleśne o stosunkowo niskiej klasie bonitacyjnej oraz grunty o predyspozycjach osuwiskowych
wskazane są do stopniowego zalesienia.
Warunki klimatyczne
Gmina Przemyśl leży w obrębie tzw. Sandomiersko – Rzeszowskiej Dzielnicy Klimatycznej. Średnia
roczna temperatura wynosi około 8°C, suma opadów rocznych 600 – 700 mm, długość zalegania
pokrywy śnieżnej około 70 dni, długość okresu wegetacyjnego 200 – 220 dni.
Warunki klimatyczne na terenie gminy są w pewnym stopniu zróżnicowane w zależności od rzeźby
terenu i głębokości zalegania wód gruntowych. Okres wegetacji roślin jest jednym z dłuższych w Polsce.
Surowce mineralne
W obszarze gminy występują dość bogate złoża surowca energetycznego – gazu ziemnego
wysokometanowego. Surowiec ten jest eksploatowany.
Ponadto w dolinie Sanu, w terenach jego terasy zalewowej w rejonie Ostrowa, występują znaczne
udokumentowane złoża kruszywa naturalnego, którego eksploatacja jest prowadzona od ponad 30 lat.
W okolicach Łuczyc, w obrębie tzw. wzgórz łuczycko – jaksmanickich występują udokumentowane złoża
glin i iłów.
Wody powierzchniowe
Gmina Przemyśl leży w dorzeczu Sanu, która jest rzeką graniczną dla gminy, bowiem przepływa wzdłuż
południowej granicy jej północno – zachodniej części. Przez obszar południowo – wschodni gminy
przepływa rzeka Wiar, będąca prawobrzeżnym dopływem Sanu. Płynące przez teren gminy potoki
wszystkie są dopływami Sanu lub Wiaru. Zasilane są one głównie wodami opadowymi i roztopowymi,
co przy dość wąskich korytach powoduje okresowe, krótkotrwałe wystąpienia z brzegów i podtopienia
przylegających terenów.
Występują również w gminie akweny wody stojącej w postaci basenów wypełniających wyrobiska po
eksploatacji odkrywkowej złóż kruszywa w Ostrowie oraz w postaci małych obszarowo stawów w
zespołach podworskich.
Wody podziemne
Zasoby wód podziemnych i ich wydajność związane są z budową geologiczno – strukturalną obszaru.
Gmina Przemyśl leży na pograniczu dwóch regionów hydrogeologicznych – Karpackiego i
Przedkarpackiego. W regionie Karpackim, obejmującym północno – zachodni obszar gminy, występują
wody kredowe, trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Są one na bardzo różnej głębokości, lokalnie na
powierzchni terenu w postaci źródeł lub wysieków. Ich wydajność jest niewielka i nie przekracza 2m3/h.
Większa jest tylko wydajność wód czwartorzędnych - do 30m3/h, ale wody te występują tylko w rejonach
spękań tektonicznych.
Na terenie gminy Przemyśl wyodrębnia się dwa obszary o różnej wodonośności warunkującej możliwości
zaopatrzenia w wodę sieci osadniczej:
1. Położona w obrębie regionu Podkarpackiego wschodnia część obszaru południowo –
wschodniego gminy (Krówniki, Łuczyce) oraz najniższa nadsańska część obszaru północno –
zachodniego gminy, gdzie wodonośność potencjalna wynosi do 30m3/h. Jest to obszar o
najkorzystniejszych możliwościach zaopatrzenia w wodę na terenie gminy.
2. Położona w obrębie regionu Karpackiego pozostała część obszaru północno – zachodniego
gminy, gdzie występuje deficyt wód podziemnych, a ich wodonośność nie przekracza 5m 3/h.
Jest to obszar z deficytem wody.
Zróżnicowana jest również głębokość ustabilizowanego zwierciadła wód gruntowych, wynosząca 0 – 10
m w terenach nadrzecznych i w terenach leżących w obrębie regionu Karpackiego do powyżej 10 m w
terenach pozostałych gminy. Wody podziemne w gminie zaliczane są do II i III klasy czystości.
Na podstawie wydajności warstw wodonośnych oraz parametrów modułu odpływu podziemnego
wydzielony został Główny Zbiornik Wód Podziemnych „Dolina Sanu” z zasobami dyspozycyjnymi ok. 35
tyś. m3/dobę i głębokością ujęć przeciętnie 10 m. Do obszaru tego zbiornika należą tereny zbliżone do
koryta rzeki San, czyli nadrzeczne grunty miejscowości Wapowce, Łętownia, Ostrów i Kuńkowce. Dla
jego ochrony zaproponowane zostały w jego dokumentacji hydrogeologicznej strefy ochronne z
zaleceniami w zakresie użytkowania gruntów oraz wykorzystania wody wokół zbiornika. Proponowane
działania ochronne wód zbiornika nie wymagają nadzwyczajnych decyzji i posunięć. Ograniczenia w
użytkowaniu terenów rolniczych nie zmieniają ich przeznaczenia. W obszarach ochrony postulowany jest
m.in. zakaz lokalizowania inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska. Strefy ochronne zbiornika
nie zostały dotychczas usankcjonowane prawnie i pozostają nadal w sferze postulatów i propozycji.
II. 3.2. System ochrony środowiska przyrodniczego.
Obszary i obiekty chronione
W woj. podkarpackim funkcjonuje powiązany system obszarów chronionych stanowiący część systemu
krajowego. Na terenie gminy Przemyśl obszary zalesione północno – zachodniej i południowej części
gminy znajdują się w granicach Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego utworzonego w 1991 r. i
wchodzącego w skład Zespołu Parków Krajobrazowych w Przemyślu. Z kolei cały obszar północno –
zachodni Gminy oraz zalesiony fragment zachodni jej części południowo – wschodniej należą do
Przemysko – Dynowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, będącego otuliną Parku Krajobrazowego
Pogórza Przemyskiego.
Podstawowym celem utworzenia Parku Krajobrazowego oraz obszaru chronionego krajobrazu jest
zachowanie walorów krajobrazowych decydujących o środowisku przyrodniczym oraz stworzenie
właściwego powiązania funkcji przyrodniczo – krajobrazowych z zagospodarowaniem obszaru. W
granicach gminy Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego zajmuje powierzchnię 2.444 ha natomiast
Przemysko – Dynowski Obszar Chronionego Krajobrazu ma powierzchnię 4.664 ha.
Na terenie Gminy istnieją dwa rezerwaty przyrody, które podlegają indywidualnej ochronie. Są to:
 rezerwat florystyczny „Szachownica” zajmujący obszar 16,7 ha w obrębie gruntów wsi Krówniki
w południowo – wschodniej części Gminy. Przedmiotem ochrony jest stanowisko rzadkiej rośliny
o nazwie „szachownica kostkowata”.
 rezerwat leśno – krajobrazowy „Przełom Hołubli” położony w Wapowcach – Hołubli w północno
zachodniej części gminy, zajmujący w jej granicach powierzchnię około 2 ha, przy ogólnej
powierzchni tego rezerwatu 46,4 ha. Przedmiotem ochrony jest fragment starodrzewu lipowego
oraz dolina potoku Hołubla.
W obszarze Gminy występuje ponadto szereg innych obiektów o wartościach przyrodniczych objętych
ochroną krajobrazową. Są to parki zespołów dworskich w Grochowcach, Hermanowicach, Łuczycach,
Nehrybce, Ostrowie i Wapowcach, a także prawie wszystkie cmentarze. Obiekty te podlegają ochronie
na mocy ustawy o ochronie dóbr kultury.
Ochroną przyrody objęte są też licznie występujące na terenie Gminy drzewa – pomniki, z których 133
objęte są ochroną prawną. Są to występujące głównie w parkach podworskich dęby, jesiony, buki,
wiązy, lipy, graby, klony i kasztanowce.
Obszary chronione w oparciu o inne przepisy ustanowione
Lasy ochronne
Zgodnie z ustawą o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz zgodnie z planem urządzania lasu
występująca w granicach gminy Przemyśl powierzchnia leśna znajdująca się w obrębie Parku
Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego oraz w obrębie Przemysko – Dynowskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu została zaliczona do lasu ochronnego oraz funkcji wodochronnej i glebochronnej.
Lasy gminy znajdują się w I strefie uszkodzeń (uszkodzenia słabe), wywoływanych głównie
oddziaływaniem gazów i pyłów.
Gleby szczególnie chronione
Gleby szczególnie chronione klas I – III zajmują w gminie powierzchnię 3.972 ha, tj. 62,8 % ogólnej
powierzchni użytków rolnych. Konfiguracja obszarów użytków rolnych powoduje, że część areału gleb
narażona jest na zjawiska osuwiskowe, głównie na gruntach położonych na stokach o nachyleniu
powyżej 10%. Grunty te podlegają ochronie poprzez zabezpieczenie ich przed dalszą degradacją. .
Obszary udokumentowanych złóż kopalin
Na terenie gminy występują udokumentowane, podlegające ochronie, złoża kopaliny podstawowej
energetycznej – gazu ziemnego.
W dolinie Sanu, w obrębie terasy zalewowej rzeki, w miejscowości Ostrów występują duże,
zinwentaryzowane i eksploatowane od ponad trzydziestu lat złoża kopaliny do produkcji materiałów
budowlanych i budowy dróg – żwiru i pospółki.
W miejscowości Łuczyce, w obrębie wzgórza łuczyckiego, występuje udokumentowane złoże glin i iłów.
Obszary ochrony wód
Na terenie gminy Przemyśl ochronie podlegają:
 obszar Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 430 „Dolina Sanu”
 ujęcie wody głębinowej w Nehrybce, wokół którego ustanowiona jest strefa ochronna.
II. 3.3. Stan zagrożenia środowiska. Monitoring.
Wody powierzchniowe
Stan czystości wód rzeki San i Wiar badany jest w ramach monitoringu podstawowego krajowego,
regionalnego oraz granicznego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Przemyślu. Punkt
pomiarowo – kontrolny monitoringu podstawowego wód Sanu znajduje się w miejscowości Ostrów.
Monitoring prowadzony jest z częstotliwością 1 raz w miesiącach.
W miejscowości Kuńkowce funkcjonuje stacja osłonowa powierzchniowego ujęcia wody na rzece San
dla wodociągów miasta Przemyśla, należąca do Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie.
Stacja prowadzi całodobowy, automatyczny monitoring jakości wód Sanu. Wyniki badań
monitoringowych kwalifikują wody Sanu do III klasy czystości ze względu na bakteriologię i II klasy
czystości w grupie wskaźników fizykochemicznych. Ostatnie wyniki wskazują na poprawę stanu czystości
wód Sanu na przestrzeni kilku ubiegłych lat.
Punkt pomiarowo – kontrolny monitoringu podstawowego wód Wiaru znajduje się w Przemyślu 300 m
od wyjścia do Sanu i prowadzony jest z częstotliwością 1 raz w miesiącu. W ramach monitoringu
granicznego badania wód Wiaru prowadzone są w punkcie pomiarowo – kontrolnym w Stanisławczyku
z częstotliwością 2 razy w m-cu. Wyniki badań w tym punkcie pomiarowym kwalifikują wody Wiaru do
III klasy czystości.
Główny wpływ na zanieczyszczenia wód powierzchniowych mają nieoczyszczone ścieki, brak
oczyszczalni i odprowadzanie ścieków bytowo – gospodarczych wprost do potoków i rzek oraz spływy
obszarowe wnoszące do wód powierzchniowych substancje erodowane z gleby, pochodzące z nawozów
sztucznych.
Wody podziemne
Jakość wód podziemnych Głównego Zbiornika „Dolina Sanu” (GZWP nr 430) kontrolowana jest od 1991
r. w ramach krajowej siei monitoringu przez Państwowy Instytut Geologiczny na stanowisku kontrolnym
„Przemyśl”. Badania przeprowadzone w 1998 r. wskazują na klasę czystości I b, która kwalifikuje wody
do klasy o wysokiej czystości. Obszary obejmujące GZWP nr 430 w gminie wymagają proekologicznego
zagospodarowania przestrzennego i użytkowania gruntów ukierunkowanego na szczególną ochronę
jakościowo – ilościową wód podziemnych.
Największe zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych niosą nieszczelne składowiska odpadów i
,tzw. „dzikie” wysypiska śmieci, brak oczyszczalni ścieków oraz wadliwie działająca i nieszczelna
kanalizacja przydomowa.
Powietrze atmosferyczne
Na terenie gminy Przemysl nie prowadzi się monitoringu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego,
jednakże dane z obszarów sąsiedzkich, a w szczególności z miasta Przemyśla wskazują , że stężenie
substancji szkodliwych w atmosferze jest na ogół niskie. Podmiejski charakter gminy powoduje, że
niektóre jej tereny, jak Krówniki i Nehrybka, mogą być częściowo zagrożone przez emisję zanieczyszczeń
pochodzącą z pobliskich zakładów produkcyjnych, tj. Z-dów Płyt Pilśniowych i Z-dów Automatyki „Polna”
S. A.
Gleby
Podstawowym czynnikiem degradującym gleby na obszarze gminy Przemyśl są zjawiska erozyjne i
osuwiskowe, występujące głównie w mocno urzeźbionej jej północno – zachodniej części, jak również
w mniejszym stopniu w części południowo – wschodniej gminy. Na obniżanie jakości gleb wpływa także
ich nadmierne zakwaszenie związkami siarki. Zawartość pierwiastków ciężkich w glebach gminy mieści
się w granicach przyjmowanych za naturalne dla danego ich typu.
Lasy
Zdrowotnej kondycji lasów zagrażają czynniki naturalne, takie jak: szkodliwe owady, patogenne grzyby,
anomalie pogodowe przegęszczenie zwierzyny, a także czynniki antropogenne, wynikające z działania
człowieka w postaci emisji do powietrza dużych ilości dwutlenku siarki, tlenku azotu, fluoru i pyłów.
Ilości tych substancji w obszarze gminy są jednak stosunkowo niewielkie. Lasy w obszarze gminy to
również teren masowego wypoczynku mieszkańców miasta Przemyśla, stąd podlegają one zagrożeniom
w postaci wydeptywania runa leśnego, zaśmiecania, pożarów od ognisk itp.
Eksploatacja surowców naturalnych
Eksploatacja występujących w gminie surowców mineralnych – gazu ziemnego oraz złóż żwirów
oddziaływają degradująco na środowisko, szczególnie zaburzając stosunki wodne w gruncie. Najbardziej
degradującym środowisko działaniem jest prowadzona odkrywkowo eksploatacja surowców
budowlanych, których zasoby w gminie są dość pokaźne. Ich eksploatacja winna być prowadzona w
sposób racjonalny, maksymalnie ograniczający stopień degradacji środowiska naturalnego.
Hałas
Najbardziej uciążliwe źródło hałasu w gminie to droga krajowa Nr 28 relacji Wadowice – Medyka oraz
droga wojewódzka Nr 884 Przemyśl – Domaradz, jednakże obie te drogi przebiegają na ogół przez
tereny niezabudowane, leśne i rolnicze na bardzo krótkich odcinkach. Ruch na drogach wojewódzkich
Nr 881, 885 oraz na wszystkich drogach powiatowych jest zdecydowanie mniejszy.
Mając jednak na uwadze stale wzrastające uciążliwości od ruchu na drogach należy w zagospodarowaniu
terenów położonych wzdłuż wszystkich ruchliwych dróg wyznaczać pasy zieleni izolacyjnej i stosować
odpowiednie do klasy drogi i stopnia obciążenia ruchem odległości linii ich zabudowy w stosunku do
zabudowy związanej ze stałym pobytem ludzi.
Promieniowanie elektromagnetyczne
Głównymi źródłami promieniowania elektromagnetycznego w gminie są przesyłowe sieci
elektroenergetyczne wysokich i średnich napięć. Linie elektroenergetyczne WN i SN w niektórych
miejscach przebiegają również nad terenami zurbanizowanymi.
Dla ochrony zdrowia ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym w zagospodarowaniu terenów
położonych w sąsiedztwie stacji i linii elektroenergetycznych należy bezwzględnie uwzględniać
regulujące zasady ochrony normy i przepisy szczególne.
Linie elektroenergetyczne średnich napięć napowietrzne będą przez gminę stopniowo eliminowane w
procesie ich modernizacji i wymiany na kablowe doziemne. Przy lokalizowaniu na terenie gminy stacji
trakingowych telefonii komórkowej wymagane będzie sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego w trybie z prognozą oddziaływania na środowisko.
Gmina Przemyśl, posiadająca na swym terenie obszary funkcjonujące na szczególnych zasadach dążyć
będzie do zachowania cennych walorów środowiska przyrodniczego poprzez planowaną realizację
inwestycji i podejmowanie działań mających na celu:
1. Objęcie różnymi formami ochrony cennych obiektów przyrodniczych na terenie gminy.
2. Zalesianie gruntów niskiej klasy bonitacyjnej.
3. Tworzenie ścieżek przyrodniczo – dydaktycznych.
4. Prowadzenie wśród młodzieży akcji edukacyjnych kształtujących nawyki ochrony przyrody.
III. SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA NA TERENIE GMINY.
POCZĄTEK STRONY
III. 1. Sfera społeczna.
III. 1.1. Potencjał demograficzny gminy.
Liczba ludności gminy Przemyśl na koniec 2003 r. wg danych Urzędu Statystycznego wyniosła 9.126
osób, z czego 4.577 przypada na kobiety, a 4.549 na mężczyzn. Według własnych danych Urzędu Gminy
ilość mieszkańców jest większa i wynosi 9.274 osoby.
Pod względem zaludnienia gmina Przemyśl ma wyższe w stosunku do średnich dla gmin powiatu
przemyskiego wskaźniki demograficzne.
Gęstość zaludnienia w gminie wynosi 84 osoby na 1 km 2 przy średniej w powiecie przemyskim 59
osób/km2. Średnia dla województwa podkarpackiego wynosi 119 osób/km 2, a średnia krajowa 125
osób/km2. Stopa przyrostu naturalnego w gminie w 2003 r. była dodatnia i wyniosła 25 osób, co stanowi
ponad 20% całego przyrostu naturalnego osiągniętego w 2003 r. w powiecie, który wyniósł 123 osoby.
Liczbę ludności gminy Przemyśl w układzie miejscowości oraz zmiany w latach 2000 – 2003 obrazuje
poniższe zestawienie:
Tabela 1.
Lp.
Miejscowość
Lata
%
2003 r. wg
danych UG Przemyśl
2000
2001
2002
2003
Gmina
8.975
ogółem w tym
9.011
9.030
9.126
101,7
9.274
1.
Bełwin
102
108
103
106
103,9
108
2.
Grochowce
756
746
737
742
98,1
753
3.
Hermanowice 574
572
572
580
101,0
589
4.
Krówniki
499
507
505
509
102,0
517
5.
Kuńkowce
578
580
586
587
101,6
597
6.
Łętownia
507
518
517
527
103,9
536
7.
Łuczyce
349
354
353
357
102,3
363
8.
Malhowice
237
235
230
227
95,8
231
9.
Nehrybka
1.093
1.079
1.066
1.063
97,3
1.079
10.
Ostrów
1.558
1.594
1.636
1.690
108,5
1.718
11.
Pikulice
487
477
479
471
96,7
479
12.
Rożubowice
303
309
314
314
103,6
319
13.
Stanisławczyk 162
159
160
164
101,2
167
14.
Ujkowice
953
951
950
957
100,4
973
15.
Wapowce
401
410
412
422
105,2
429
16.
Witoszyńce
416
412
410
410
98,6
416
Źródło: Urząd Statystyczny O/Przemyśl
Z zestawienia wynika, że w przekroju całej gminy jej ludność systematycznie wzrasta. W ciągu trzech
lat w gminie wzrost ten wyniósł 1,7% i był zdecydowanie wyższy niż średnio w powiecie przemyskim,
gdzie liczba ludności w tym samym okresie wzrosła zaledwie o 0,2%. W układzie terenowym wzrost ten
jest jednak nierównomierny i widoczny jest szczególnie w północno – zachodniej części gminy, a
zwłaszcza we wsi Ostrów, Wapowce i Łętownia, natomiast w miejscowościach części południowo –
wschodniej występuje albo bardzo niewielki wzrost albo bardzo nieznaczny spadek liczby mieszkańców,
wynikający przede wszystkim z niskiego przyrostu naturalnego w ostatnich latach.
Poniższe zestawienie przedstawia strukturę wiekową ludności gminy Przemyśl na koniec 2003 r.
Tabela 2.
Liczba mieszkańców
Przedziały wiekowe
Udział %
Kobiety
Mężczyźni
Razem
0–6
341
405
746
8,17
7 – 13
14 – 16
17 – 19
20 – 29
30 – 39
40 – 49
50 – 59
60 – 64
powyżej 64
Razem:
Wiek przedprodukcyjny
Wiek produkcyjny
Wiek poprodukcyjny
502
259
225
657
622
648
473
178
672
4.577
1.173
2.554
850
566
242
246
739
636
709
433
147
426
4.549
1.301
2.822
426
1.068
501
471
1.396
1.258
1.357
906
325
1.098
9.126
2.474
5.376
1.276
11,70
5,49
5,16
15,30
13,79
14,87
9,93
3,56
12,03
100,00
27,11
58,91
13,98
Źródło: Urząd Statystyczny O/Przemyśl
Jak wynika z tabeli w strukturze wiekowej ludności gminy dominują ludzie w wieku produkcyjnym, tj.
kobiety w wieku 18 – 59 lat i mężczyźni w wieku 18 – 64 lat. Ta grupa wiekowa., licząca 5.376 osób,
stanowi 58,9% całej populacji w gminie. Dla powiatu przemyskiego wskaźnik ten jest nieco niższy i
wynosi 57,8%.
Charakterystycznym i niekorzystnym zjawiskiem jest wyraźny spadek liczby urodzeń w ostatnich 6–ciu
latach – do 125 średniorocznie, podczas gdy w poprzedzającym okresie 7 – letnim wskaźnik ten wynosił
153 urodzeń średniorocznie.
Drugim charakterystycznym zjawiskiem w gminie jest wczesna umieralność mężczyzn, na co wskazuje
2 – krotnie większa ilość kobiet, niż mężczyzn w wieku poprodukcyjnym.
III.1.2. Warunki socjalno – bytowe
Opieka społeczna
Zadania w zakresie zabezpieczenia społecznego na terenie gminy Przemyśl realizuje Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej zatrudniający 5 pracowników.
Do najważniejszych zadań Ośrodka należy:
1. Rozpoznawanie i analizowanie sytuacji życiowej mieszkańców.
2. Zaspokajanie niezbędnych, podstawowych potrzeb życiowych osób i rodzin.
3. Zapobieganie powstawaniu sytuacji i zjawisk powodujących konieczność objęcia osób i rodzin
pomocą społeczną.
Pogarszająca się sytuacja materialna znacznej części społeczności gminy, głównie wskutek niskiej
dochodowości gospodarstw rolnych i stale rosnącego bezrobocia, przyczynia się do pobudzania i rozwoju
niepożądanych zjawisk dysfunkcyjnych, takich jak: nadużywanie alkoholu, wykroczenia i przestępstwa
o charakterze rodzinnym oraz przeciwko mieniu.
Spośród głównych problemów dotykających wiele rodzin z terenu gminy wymienić należy:
 ubóstwo i brak dochodów – ok. 430 rodzin
 bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych – ok. 200 osób i rodzin
 długotrwała choroba i niepełnosprawność – ok. 90 osób i rodzin
 wielodzietność i rodziny niepełne – ok. 100 rodzin
 potrzeba ochrony macierzyństwa - ok. 50 osób
 alkoholizm – ok. 75 rodzin
Liczba osób zgłaszających się do GOPS o pomoc finansową corocznie wzrasta, jednak budżet, jakim
GOPS dysponuje nie zabezpiecza w pełni potrzeb mieszkańców. Korzystający z pomocy społecznej, to
przede wszystkim osoby długotrwale bezrobotne, członkowie rodzin wielodzietnych oraz bezradne ze
względu na stan zdrowia i niepełnosprawność.
Najczęstszą formą pomocy są różnego rodzaju zasiłki udzielane w ramach zadań własnych i zadań
zleconych. W 2003 roku ilość najczęściej przyznawanych zasiłków dla mieszkańców gminy Przemysl
przedstawiała się następująco:
 dożywianie uczniów - 312 osób
 zasiłki celowe i w naturze - 258 osób
 renty socjalne - 70 osób
 zasiłek okresowy z tyt. ochrony macierzyństwa - 47 osób
 zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne - 46 osób
 zasiłek stały - 45 osób
 jednorazowy zasiłek macierzyński - 41 osób
 zasiłek stały wyrównawczy - 19 osób
 zasiłki celowe specjalne - 11 osób
Ponadto z dniem 1 maja 2004 r. ustawowo zlecono gminie realizację zadań z zakresu świadczeń
rodzinnych i opiekuńczych w ramach nowego systemu zabezpieczeń społecznych. Pomocą w ramach
tego systemu objęto około 400 osób i rodzin na łączną sumę wypłacanych świadczeń ok. 120 tyś. zł
miesięcznie.
Jednym z istotnych problemów Gminy zasługujących na uwagę jest problem osób niepełnosprawnych,
w tym zwłaszcza biernych zawodowo, których jest w gminie 1.151 osób, co stanowi aż 79% ogółu osób
niepełnosprawnych w liczbie 1.446. Wśród 275 osób aktywnych zawodowo niepełnosprawnych jest 253
pracujących, co stanowi aż 92% tej grupy osób. Tak wysoki odsetek pracujących niepełnosprawnych
wynika prawdopodobnie z uprzywilejowania tych osób na rynku pracy z uwagi na niższe dla pracodawcy
koszty związane z ich zatrudnieniem (możliwość korzystania ze środków Funduszu PFRON).
Skalę problemu osób niepełnosprawnych w gminie Przemyśl ilustruje poniższa tabelka:
Tabela 3.
Wyszczególnienie
Osoby niepełnosprawne ogółem:
Wg aktywności ekonomicznej
1. Aktywni zawodowo
w tym: - pracujący
- bezrobotni
2. Bierni zawodowox
3. Nieustalony status na rynku pracy
Osoby niepełnosprawne
Razem
Mężczyźni
Kobiety
1.446
275
253
22
1.151
20
726
720
155
140
15
558
13
120
113
7
593
7
x łącznie z osobami w wieku poniżej 15 lat
Podstawowe zadania i kierunki działań, jakie będą realizowane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Przemyślu są następujące:
1.
1.
Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w szczególności poprzez:
o
wdrażanie szkolnych programów profilaktycznych oraz programów adresowanych do młodzieży starszej,
o
realizację programów profilaktyczno – interwencyjnych adresowanych do osób dorosłych,
o
budowanie systemu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu i interwencji,
Przeciwdziałanie bezrobociu przy współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy, m.in. poprzez szkolenia podnoszące kwalifikacje młodych ludzi i
tworzenie miejsc pracy w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
2.
Budowanie systemu przeciwdziałania dysfunkcjom rodzinnym i społecznym.
3.
Aktywizacja środowisk lokalnych w kierunku rozwijania aktywności społecznej oraz uwrażliwiania na biedę i patologie społeczne dotykające rodziny
w najbliższym sąsiedztwie.
Bezrobocie
Zjawisko bezrobocia jest jednym z najpoważniejszych problemów społecznych, wymagających pilnego rozwiązania. Problem ten jest bardzo odczuwalny również
na terenie gminy Przemyśl. Wpływ na to ma przede wszystkim pogorszenie się koniunktury gospodarczej i upadek szeregu zakładów w mieście i powiecie
przemyskim, w których zatrudniona była znaczna ilość ludności wiejskiej, w tym również z terenu naszej gminy. Brak możliwości zatrudnienia poza rolnictwem
oraz małe, nierentowne gospodarstwa rolne pogłębiają ten problem.
Bezrobotni z terenu gminy obsługiwani są od 1999 r. przez Powiatowy Urząd Pracy w Przemyślu. Według danych PUP na koniec 2003 r. z terenu gminy
zarejestrowanych było 756 osób bezrobotnych. Liczba ta nie odzwierciedla jednak faktycznej sytuacji, ponieważ część osób pozostających bez pracy jest
właścicielami małych gospodarstw rolnych, nie zapewniających utrzymania, ale równocześnie wyklucza to możliwość zarejestrowania w Urzędzie Pracy.
Fakt pozostawania bez pracy większej liczby osób od zarejestrowanej w Powiatowym Urzędzie Pracy potwierdzają dane Spisu Powszechnego Ludności i
Mieszkań, wg których w 2002 r. liczba bezrobotnych w gminie Przemyśl wynosiła 880 osób, co oznaczało wskaźnik stopy bezrobocia na poziomie 24,2%.
Wzrost liczby bezrobotnych w gminie zaznaczył się szczególnie w ostatnich trzech latach i wyniósł on 26,4% w stosunku do 2000 roku, podczas gdy średnio w
powiecie ziemskim przemyskim, wzrost ten wyniósł 11,3%. Stopa bezrobocia, czyli stosunek bezrobotnych do liczby ludności zawodowo czynnej, wg danych
PUP wynosiła w gminie na koniec 2003 roku 15,0% i była nieznacznie mniejsza, niż w całym powiecie przemyskim, gdzie wyniosła 16,8%.
Bezrobocie dotyka przede wszystkim ludzi młodych w wieku 18 – 34 lat, którzy stanowią około 75% ogółu bezrobotnych. Wśród noworejestrowanych
bezrobotnych przeważają absolwenci szkół, głównie zawodowych i podstawowych. Pozostawanie bez pracy młodych ludzi związane jest nie tylko z wiekiem,
ale również z faktem, że weszli niedawno na rynek pracy i nie posiadają wymaganego zwykle przez pracodawców stażu pracy i doświadczenia zawodowego.
Mieszkalnictwo
Podstawową formą budownictwa mieszkaniowego w gminie jest budownictwo indywidualne tradycyjne, wolnostojące. Indywidualne budownictwo
jednorodzinne i zagrodowe stanowi 98% ogółu zasobów mieszkaniowych gminy. Budownictwo wielorodzinne występuje tylko w Nehrybce, Grochowcach,
Hermanowicach i Pikulicach.
Wielkość zasobów mieszkaniowych w gminie wg stanu w 2002 r. ilustruje poniższe zestawienie:
Tabela 4.
Wyszczególnienie
Budynki
Mieszkania
Pow. użytkowa mieszkań – w m2
ogółem
w tym:
za mieszkania stałe
ogółem
w tym:
zamieszkanych na stałe
Ludność
w
mieszkaniach
Ogółem
2.011
2.191
2.179
193.892
193.418
8.991
Budynki mieszkalne
w tym: stanowiące własność:
 osób fizycznych
 gminy
 Skarbu Państwa
 zakładów pracy
 pozostałych podm.
 wspólną
1.993
2.173
2.161
193.222
192.748
8.944
1.956
11
3
10
8
5
2.071
23
8
16
8
47
2.065
22
8
16
8
42
186.867
1.148
523
1.013
692
2.979
186.674
1.128
523
1.013
692
2.718
8.569
78
31
62
12
192
Źródło: Powszechny Spis Rolny. Rzeszów 2003.
Warunki mieszkaniowe na terenie gminy nie we wszystkich sołectwach są zadowalające. Wszystkie miejscowości wyposażone są w sieć elektryczną, gazową
oraz telefoniczną , przewodową lub bezprzewodową radiową. Niski natomiast w przekroju całej gminy jest poziom wyposażenia mieszkań w instalacje
wodociągowe i odprowadzania ścieków. Dlatego też jednym z głównych priorytetów inwestowania w gminie w najbliższym okresie będzie budowa sieci
wodociągowej i kanalizacyjnej.
Gmina Przemyśl wypłaca dodatki mieszkaniowe, z których średnio rocznie korzysta 20 – 25 osób na kwotę ok. 3 tys. zł.
Oświata i wychowanie
Bazę oświatowo – wychowawczą gminy Przemyśl tworzą przedszkola, szkoły podstawowe i gimnazja. Na terenie gminy funkcjonują:

8 szkół podstawowych, do których uczęszcza ogółem 726 uczniów. Łącznie szkoły podstawowe dysponują 54 pomieszczeniami do nauki i 45
oddziałami.

6 gimnazjów, połączonych ze szkołami podstawowymi w zespoły, mających razem 21 oddziałów. Do gimnazjów uczęszcza w gminie 394 uczniów.

4 przedszkola, które dysponują 9 oddziałami, a w roku szkolnym 2003/2004 zapewniały opiekę dla 162 dzieci.

5 oddziałów, „0”, do których w roku szkolnym 2003/2004 uczęszczało 76 dzieci.
Strukturę szkolnictwa podstawowego, gimnazjów i przedszkoli w gminie Przemysl w roku szkolnym 2003/2004 przedstawia poniższe zestawienie:
Tabela 5.
Lokalizacja szkoły Stopień organizacji
Grochowce
Hermanowice
Krówniki
Łętownia
Nehrybka
Ostrów
Ujkowice
Witoszyńce
Szkoła podst.
-\\ -\\ - \\ - \\ - \\ - \\ Niepubl. szk. podst.
Liczba oddziałów Liczba uczniów Liczba nauczycieli
6
6
7
6
6
8
6
3
100
62
134
59
113
133
105
20
osób
etatów
14
14
15
10
16
20
13
1
11,56
9,88
12,22
9,66
14,00
15,95
10,50
1
Grochowce
Hermanowice
Krówniki
Nehrybka
Ostrów
Ujkowice
Gimnazjum
- \\ - \\ - \\ - \\ - \\ -
3
2
5
3
5
3
81
28
99
60
88
38
14
9
14
12
12
12
6,01
2,16
9,55
4,05
7,16
4,53
Krówniki
Hermanowice
Łętownia
Ujkowice
Oddział „0”
- \\ - \\ - \\ -
2
1
1
1
33
15
13
15
2
1
1
1
2,0
1,0
1,0
1,0
Grochowce
Kuńkowce
Nehrybka
Ostrów
Przedszkole
- \\ - \\ - \\-
2
2
3
2
40
25
55
42
3
4
5
3
3,0
3,0
5,0
3,0
Źródło: Urząd Gminy Przemysl
Istniejąca baza materialna placówek szkolno – wychowawczych w zasadzie zaspokaja potrzeby mieszkańców, jednakże we wszystkich niemal obiektach wymaga
ona remontów, modernizacji lub inwestycji uzupełniających, w tym szczególnie budowy boisk i sal gimnastycznych.
Wszystkie szkoły podstawowe i gimnazja wyposażone są w pracownie komputerowe, a szkoły w Krównikach, Nehrybce, Ostrowie i Ujkowicach posiadają
połączenie z Internetem.
Gmina organizuje dowóz uczniów do szkół autobusem szkolnym oraz mikrobusem do Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego Nr 1 w Przemyślu.
W zakresie kształcenia zawodowego i średniego młodzież korzysta z placówek przede wszystkim w Przemyślu, a także w Jarosławiu. Potrzeby w zakresie
szkolnictwa wyższego zabezpiecza w części pobliski Przemyśl oraz najbliższe duże ośrodki akademickie w Rzeszowie, Krakowie i Lublinie.
Ochrona zdrowia
Jednym z istotnych czynników wpływających na sytuację zdrowotną i jakość życia mieszkańców gminy jest dostęp do opieki medycznej. Na terenie gminy
Przemyśl brak jest palcówek opieki medycznej. Usługi podstawowe i ponadpodstawowe w zakresie opieki zdrowotnej dla mieszkańców gminy zabezpieczają
będące w zasięgu bezpośredniej dostępności placówki ochrony zdrowia w Przemyślu.
Kultura
Specyficzne rozlokowanie terytorialne gminy na dwóch odrębnych obszarach po obu stronach miasta Przemyśla powoduje, że gmina Przemyśl nie posiada
własnego gminnego ośrodka kultury, który spełniałby rolę koordynatora życia kulturalnego na jej terenie. Instytucją, która w gminie prowadzi najszerszą
działalność kulturalną jest Gminna Biblioteka Publiczna posiadająca 3 filie na terenie gminy. Biblioteki dysponują księgozbiorem w woluminach ponad 40 tys.
sztuk. Wpływ roczny woluminów wynosi ok. 120, a z księgozbioru korzysta ponad 500 czytelników.
Prawie wszystkie miejscowości gminy poza Grochowcami, Nehrybką i Bełwinem, posiadają świetlice wiejskie. Stan i wielkość świetlic jest bardzo zróżnicowana,
większość z nich wymaga remontów i modernizacji.
Sport
W gminie działa 5 klubów sportowych LKS w: Grochowcach Krównikach, Hermanowicach, Ostrowie i Ujkowicach. Prowadzą one przede wszystkim sekcje piłki
nożnej oraz sekcję szachową w Ujkowicach. Prawie we wszystkich miejscowościach gminy istnieją boiska sportowe, które w większości wymagają jednak
należytego zagospodarowania i urządzenia.
Dość słabo rozwinięta w gminie jest przyszkolna baza sportowa. Pełnowymiarowa sala gimnastyczna funkcjonuje tylko przy szkole podstawowej w Grochowcach,
a małe sale sportowe posiadają szkoły w Ujkowicach i Nehrybce. Przy szkole podstawowej i gimnazjum w Krównikach oraz w Ostrowie projektowana jest
realizacja pełnowymiarowej sali gimnastycznej.
Turystyka
Duże walory krajobrazowe znacznej części obszaru gminy, status funkcjonalny lasów, liczne obiekty kulturowe o znaczeniu historycznym i przyrodniczym, w
tym unikalne w skali nie tylko kraju forty „Twierdzy Przemyśl”, stwarzają przesłanki dla rozwoju bazy wypoczynku i rekreacji krótkookresowej dla miasta
Przemyśla, a także dla turystyki krajoznawczej.
Brak bazy noclegowej w gminie winien być rozwiązywany poprzez tworzenie gospodarstw agroturystycznych, wiążących turystykę i wypoczynek z konsumpcją
zdrowej żywności. Dla ruchu turystycznego powinny być tworzone nowe, poza już istniejącymi, szlaki rowerowe i piesze związane głównie z obiektami
fortecznymi.
III. 1.3. Dziedzictwo kulturowe.
Na terenie gminy Przemyśl znajduje się wiele zabytków kultury materialnej, a także nieliczne stanowiska archeologiczne.
Do zabytków klasy ponadkrajowej należą obiekty forteczne „Twierdzy Przemyśl”, które mają zostać wpisane na listę Dziedzictwa Światowego UNESCO.
W obszarze gminy Przemyśl z fortów I – go pierścienia twierdzy znajdują się:

Fort 1 „Krówniki” – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy.

Fort 2 „Nehrybka” – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy, częściowo zniwelowany w 1967 r.

Fort W XVII „Ostrów” – ziemno – murowany, artyleryjski, jednowałowy.
Forty fortyfikacji drugiego pierścienia twierdzy na terenie gminy to:
o
Fort GW V „Grochowce” – betonowo – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy.
o
Fort GW VI „Grochowce – Leśniczówka”, ziemno – murowany, międzypolowy piechoty.
o
Fort GW VIII a, „Łętownia – Leśniczówka” lub „Aszczycówka” - ziemny, miedzydypolowy.
o
Fort W VIII „Łętownia” – betonowo – ziemno – murowany, artyleryjski jednowałowy.
o
bateria polowa artylerii fortecznej „Łętownia” – ziemna.
o
Fort W III „Łuczyce”, murowano – ziemny, artyleryjski, jednowałowy.
o
Fort GW VII ½ „Tarnawce” – w Ostrowie, betonowo – murowany – ziemny, opancerzony obrony bliskiej.
o
Fort W III a „Hermanowice – kolej” lub „Pikulice” – artyleryjski obrony bliskiej.
o
Fort GW IV „Optyń” – w Pikulicach betonowo – murowany – ziemny, artyleryjski opancerzony,jednowałowy.
o
Fort W X b „Zagrodnia” – w Ujkowicach, murowano – ziemny, artyleryjski.
o
Fort GW IX „Brunner – Glinne” – w Ujkowicach, betonowo – murowany – ziemny, dwuwałowy, pancerny główny.
o
Fort W IX a „Krzyż” – w Ujkowicach, murowano – ziemny, pancerny międzypolowy obrony bliskiej.
o
Szaniec międzypolowy piechoty WX/B1 „Orzechowce” – w Ujkowicach, ziemny.
Od roku 1968 wszystkie obiekty forteczne „Twierdzy Przemyśl” zostały objęte ochroną prawną jako zabytki architektury militarnej.
W rejestrze zabytków na obszarze gminy Przemyśl ujęte są ponadto m.in. następujące tereny i obiekty:

parki zespołów dworskich w: Grochowcach, Ostrowie, Hermanowicach, Łuczycach, Nehrybce i Wapowcach, pochodzące z XVIII i XIX wieku.

kościoły parafialne w: Hermanowicach, Kuńkowcach, Łętowni, Pikulicach i Witoszyńcach (murowane w latach 1910 – 1937),

zespoły cerkwi gr. – kat. (obecnie kościoły rzym. – kat.) w Krównikach, Łuczycach, Nehrybce, Ujkowicach i Wapowcach (budowane w końcu XIX i
pocz. XX wieku),

kaplice cmentarne w Grochowcach, Kuńkowcach i Malhowicach (koniec XIX i pocz. XX wieku),

dzwonnice drewniane w Krównikach, Łuczycach ,Kuńkowcach i Wapowcach oraz dzwonnice murowane w Pikulicach i Nehrybce,

zespół folwarczny z pocz. XX w. w Pikulicach,

pozostałości ziemnych fortyfikacji bastionowych dworu obronnego z XVII wieku w Stanisławczyku.
Wszystkie cenniejsze obiekty zabytkowe na terenie gminy Przemyśl objęte są ochroną i wymagają zabiegów i działań charakterystycznych dla zespołów
zabudowy wsi oraz chronionego krajobrazu naturalnego. Stąd też jednym z zadań gminy jest zabezpieczenie środków budżetowych i pozabudżetowych na
remont tych obiektów w celu przywrócenia im właściwych funkcji użytkowych i historycznych.
III. 2. Sfera gospodarcza.
III. 2.1. Rynek pracy. Podmioty gospodarcze.
Położenie gminy w bezpośrednim sąsiedztwie dużego ośrodka regionalnego, jakim jest Przemyśl powoduje, że na terenie gminy brak jest większych zakładów,
instytucji i firm, gdzie miejscowa ludność miałaby zatrudnienie. Stąd też podstawowym rynkiem pracy dla mieszkańców gminy jest miasto Przemyśl.
Jedyną większą firmą działającą na terenie gminy jest Zakład Eksploatacji Kruszywa w Ostrowie, należący do Przedsiębiorstwa Produkcji Kruszywa i Usług
Geologicznych „Kruszego” S.A. w Rzeszowie.
Ponadto w sektorze publicznym na terenie gminy funkcjonuje 10 podmiotów będących własnością samorządu.
Zdecydowanie dominującą formą własności w gminie jest własność prywatna, w ramach której działa obecnie (stan na 30 czerwca 2004 r.) 398 podmiotów
gospodarczych.
Struktura branż, w których one działają przedstawia się następująco:

handel i gastronomia - 172 podmioty

przemysł drobny i przetwórstwo - 62 podmioty

budownictwo - 41 -\\-

transport - 37 podmiotów

elektryczna - 17 -\\-

meblowa i stolarska - 12 -\\-

motoryzacyjna - 15 -\\-

usługi wod. – kan. - 9 -\\-

usługi finansowe i ubezpieczeniowe - 17 -\\-

pozostałe branże - 16 -\\-
Dane dotyczące liczby ludności w wieku produkcyjnym w gminie Przemyśl (5.376 osób) pozwalają stwierdzić, że strona podażowa rynku pracy, czyli zasoby
ludzkie na terenie gminy, jest dobrze rozwinięta.
Liczba osób pracujących zamieszkałych w gminie Przemysl wg Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2002 r. wynosiła 2.761 osób, w tym kobiety stanowiły
46,2% (1.276 osób). Osoby klasyfikowane jako aktywni zawodowo (pracujący oraz bezrobotni) stanowiły grupę liczącą 3.641 osób. W grupie tej najwięcej osób
legitymowało się wykształceniem średnim i policealnym (1.478) oraz zawodowym (1.306 osób). Wskaźnik zatrudnienia, czyli udział pracują-cych w ogólnej
liczbie ludności powyżej 15 lat, wynosi w gminie 39,7%, natomiast wśród osób w wieku produkcyjnym wskaźnik ten wynosi 50,3%. Potwierdza to więc wolne
zasoby pracy na terenie gminy.
III. 2.2 Rolnictwo
Gmina Przemyśl jest gminą typowo rolniczą, posiadającą dobre, a w niektórych jej terenach bardzo dobre, warunki dla rozwoju produkcji żywności. Składają
się na to dobre warunki glebowe, agroklimatyczne i wodne, które sprzyjają uprawie nawet najbardziej wymagających roślin uprawnych.
O przydatności obszaru gminy dla rolnictwa świadczy tzw. „wskaźnik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej” opracowany przez Instytut Upraw,
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Dla obszaru gminy Przemyśl wskaźnik ten wynosi 88 i należy do wysokich w skali kraju.
Pod względem bonitacyjnym w gminie dominują gleby klas II,III i IV, których łączna powierzchnia wynosi 5.705 ha, co stanowi 90% ogólnej powierzchni
użytków rolnych w gminie, wynoszącej 6.322 ha. Gleby klasy I zajmują niewielką powierzchnię 150 ha, natomiast gleby słabe V i VI klasy występują na
powierzchni 467 ha.
Struktura użytkowania gruntów w gminie Przemyśl wg stanu w 2002 roku przedstawia się następująco:

grunty orne – 4.788 ha, tj. 75,7% pow. uż. rolnych

pastwiska – 903 ha, tj. 14,3% -\\-

łąki – 444 ha, tj. 7,0% -\\-

sady – 187 ha, tj. 3,0% -\\Ogółem 6.322 ha 100,0%
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
Według danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 w gminie Przemyśl funkcjonują 1.964 indywidualne gospodarstwa rolne. Przeciętna powierzchnia użytków
rolnych przypadająca na 1 gospodarstwo wynosi 3,22 ha i jest wyższa od średniej dla powiatu przemyskiego (2,94) oraz od średniej dla województwa
podkarpackiego wynoszącej 2,37 ha. Struktura obszarowa gospodarstw na terenie gminy jest jednak niekorzystna, gdyż 92% ich ogólnej ilości, czyli 1.809
gospodarstw, nie przekracza 5 ha powierzchni. Gospodarstw dużych o powierzchni ponad 15 ha jest 30 i zajmują one 1.418 ha, co stanowi 22,4% powierzchni
wszystkich gospodarstw rolnych na terenie gminy. Liczba dużych gospodarstw, a szczególnie ich powierzchnia, wykazuje ostatnio lekką tendencję wzrostową.
W strukturze gospodarstw indywidualnych zauważalny jest wzrost liczby nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha, powstających głównie w wyniku podziału
gospodarstw przekazywanych następcom. W gminie takich nieruchomości jest 862. Ich użytkownikami są w większości osoby pracujące poza rolnictwem, w
tym również mieszkańcy Przemyśla. Niewątpliwy wpływ na to zjawisko ma podmiejski charakter gminy i obserwowany od wielu lat wzrastający trend do
osiedlania się mieszkańców Przemyśla na terenach podmiejskich, gdzie istnieją bardziej sprzyjające warunki m.in. do zakładania firm (niższe ceny gruntów,
dogodne powiązania komunikacyjne itp.).
Gospodarka rolna w gminie ma charakter wielokierunkowy z niewielkim udziałem specjalizacji. Powierzchnia zasiewów w gospodarstwach rolnych wynosi 3.208
ha, co stanowi 67% gruntów ornych. W produkcji roślinnej dominuje zdecydowanie uprawa zbóż, na którą przypada 70,7% powierzchni zasiewów.
Pełna struktura zasiewów na terenie gminy przedstawia się następująco:

zboża ogółem – 2.269 ha, tj. 70,7% pow. upraw

ziemniaki – 311 ha, tj. 9,7% -\\-

buraki cukrowe – 185 ha, tj. 5,8% -\\-

rzepak i rzepik – 175 ha, tj. 5,5% -\\-

pastewne – 136 ha, tj. 4,2% -\\-

strączkowe jadalne na ziarno – 11 ha, tj. 0,34% -\\-

warzywa – 90 ha, tj. 2,8% -\\-

pozostałe – 31 ha, tj. 1,0% -\\-
W produkcji zwierzęcej, która na terenie gminy ma charakter tradycyjny, dominuje hodowla trzody chlewnej, bydła mlecznego oraz drobiu. Stan pogłowia
zwierząt gospodarskich na terenie gminy Przemyśl wg stanu z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 przedstawia się następująco:
- Bydło – 829 sztuk
w tym: krowy – 586 -\\
Trzoda chlewna – 1.447 -\\-

Kozy – 57 -\\-

Konie – 186 -\\-

Króliki – 625 -\\-

Drób – 24.891 -\\-
Uwarunkowania ekonomiczne produkcji rolnej na przestrzeni ostatnich lat spowodowały znaczący spadek zarówno produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej w gminie.
Podstawowe przyczyny tego zjawiska to niska opłacalność produkcji oraz załamanie się zorganizowanego rynku zbytu produktów rolnych. Zauważalnemu
odchodzeniu wielu rolników od produkcji roślinnej i zwierzęcej towarzyszy wzrost zainteresowania uprawami ogrodniczo – sadowniczymi, co ma związek z
chłonnym rynkiem miejskim. Zjawisku temu powinien towarzyszyć rozwój zaplecza przechowalniczo – przetwórczego, dla którego w gminie istnieją dogodne
warunki lokalizacyjne, infrastrukturalne i komunikacyjne.
III.3. Lokalna infrastruktura techniczna.
III. 3.1 System komunikacyjny.
Sieć drogową w gminie tworzą: droga krajowa, drogi wojewódzkie, drogi powiatowe oraz drogi gminne. Węzłem dróg krajowych i wojewódzkich, a także
niektórych powiatowych, jest miasto Przemyśl. Drogi wojewódzkie występują w obu częściach gminy i stanowią osie ich układów komunikacyjnych. Droga
krajowa ma bardzo krótkie przebiegi przez obszar gminy w terenach niezabudowanych.
Osią układu komunikacyjnego części północno – zachodniej jest droga wojewódzka Nr 884 relacji Przemysl – Domaradz przebiegająca przez tę część gminy
przez miejscowości: Ostrów, Kuńkowce, Łętownia i Wapowce.
Osiami układu komunikacyjnego części południowo – wschodniej gminy są: droga powiatowa Nr 1091 relacji Przemysl – Fredropol, przebiegająca przez Pikulice
i Grochowce oraz droga wojewódzka Nr 885 relacji Przemyśl – Hermanowice – granica państwa, przebiegająca przez Nehrybkę, Hermanowice i Malhowice.
Obie te drogi łączą się na skrzyżowaniu na pograniczu Przemyśla, Nehrybki i Pikulic.
Sieć pozostałych dróg powiatowych i gminnych jest dowiązana do wyżej opisanych. Całość układu drogowego gminy stwarza dogodne powiązania zarówno
wewnętrzne pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, jak i zewnętrzne, w tym głównie z miastem.
Stan techniczny dróg wojewódzkich i krajowej jest dobry, natomiast dróg powiatowych i gminnych – bardzo zróżnicowany; od dróg o nawierzchni twardej
ulepszonej po drogi gruntowe.
Aktualny stan sieci dróg powiatowych i gminnych na terenie gminy Przemyśl obrazuje poniższe zestawienie:
Tabela 6.
Numer i nazwa drogi
Drogi powiatowe:
1081 Łętownia-Bełwin-Świst
1101
Maćkowice-UjkowiceOrzechowce
1103 Łętownia-Ujkowice
1102 Maćkowice-Kuńkowce
1120 Krówniki-Jaksmanice
1121
Przemyśl-ŁuczyceRożubowice
1122 Łuczyce-Jaksmanice
1123 Nehrybka-Łuczyce
1097
HermanowiceStanisławczyk
1095 Kniażyce-Hermanowice
1094 Fredropol-Hermanowice
1091
Przemysl-FredropolHuwniki
1096 Grochowce-Witoszyńce
Razem:
Drogi gminne:
3329001 Rożubowice – cmentarz
3329002 Malhowice – Stanisławczyk
3329003 Witoszyńce – Kniażyce
3329004 Grochowce – Witoszyńce
3329005 Pikulice – Grochowce
3329006 Ostrów – Żwirownia
3329007 Ostrów(kościół) – Zapora
3329008 Bażantarnia – Ujkowice (las)
Razem:
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
Długość Nawierzchnia
teren gm. ulepszona
10750
4550
4020
7342
2194
5042
1150
2150
2195
3458
1847
4200
3655
52553
1720
3930
2210
1420
2840
3920
1250
4950
22240
Nawierzchnia
nieulepszona
Drogi
gruntowe
4600
3600
4020
3904
314
5042
1050
2195
1000
1847
4200
3100
6150
950
3096
1880
1150
420
2358
-
342
680
100
555
34872
16004
1677
1720
3930
760
1420
1050
3920
1250
2410
1450
1790
2540
-
16460
5780
-
Łączna długość 13 – tu dróg powiatowych w obszarze gminy wynosi 52,6 km, w tym 34,9 km, tj. 66 % ma ulepszoną nawierzchnię, a 1,7 km ma nawierzchnię
gruntową.
Na obszarze gminy przebiega obecnie 8 dróg statutowo gminnych o łącznej długości 22,2 km, z czego 16,5 km ma nawierzchnię ulepszoną. Drogi gminne na
znacznych odcinkach są mocno zniszczone, dlatego też wymagają remontów i modernizacji nawierzchni, a także wyznaczenia pasów drogowych z
uwzględnieniem potrzeby wydzielenia poboczy dla ruchu pieszego i rowerowego.
Przez teren gminy przebiega jednotorowa linia kolejowa Przemyśl – Malhowice, obecnie nieeksploatowana. W latach ubiegłych był to czynny szlak tranzytowy
(przez Ukrainę) do Ustrzyk Dolnych i Zagórza. Linia ta może być w przyszłości uruchomiona w przypadku utworzenia w Malhowicach drogowo – kolejowego
przejścia granicznego. W miejscowościach Stanisławczyk i Malhowice znajdują się budynki stacji osobowych (obiekty zabytkowe dawnej kolei galicyjsko – węgierskiej). W miejscowości Krówniki znajduje się
bocznica kolejowa towarowa (dawniej teren zamknięty MON).
Przewozy lotnicze zabezpiecza lotnisko w Jasionce k. Rzeszowa (około 80 km od Przemyśla), które zapewnia dostęp do wszystkich rodzajów środków transportu
lotniczego.
Na terenie gminy znajduje się 1 stacja paliwa gazowego w miejscowości Ostrów. Istnieją dogodne warunki przestrzenne dla lokalizacji stacji paliwowych przy
głównych szlakach komunikacyjnych.
Potrzeby mieszkańców gminy w zakresie komunikacji masowej zabezpieczają przede wszystkim autobusy linii podmiejskich MZK Sp. z o.o. w Przemyślu, a
częściowo również linie autobusowe PKS i prywatne.
III. 3.2 Gospodarka wodno – ściekowa.
Wodociągi
Sieć wodociągowa w gminie jest jeszcze słabo rozwinięta. Jej łączna długość wynosi 56 km, a liczba gospodarstw domowych podłączonych do sieci wynosi 637.
Z ujęcia dla miasta Przemyśla zaopatrywane są w wodę miejscowości:

Krówniki – 116 gosp. dom. (84%)

Łuczyce – 87 gosp. dom. (90%)

Rożubowice – 58 gosp. dom. (70%)

Ostrów – 194 gosp. dom. (42%)

Pikulice – 53 gosp. dom. (41%)
Ponadto miejscowość Ujkowice posiada sieć wodociągową zasilaną z ujęcia głębinowego w pobliskich Orzechowcach z sąsiedniej gminy Żurawica. Do sieci w
Ujkowicach podłączonych jest 70 użytkowników, tj. 26% ogólnej liczby gospodarstw we wsi.
W miejscowości Nehrybka znajduje się ujęcie wody głębinowej o wydajności 6m3/h, z którego siecią o długości ok. 800 m zaopatrywany jest w wodę zespół
10 budynków komunalnych liczących 59 mieszkań. Ujęcie i sieć zarządzane są przez gminę
Słabo rozwinięty na terenie gminy system wodociągowy jest wyznacznikiem głównego kierunku działań władz gminy, jakim będzie w najbliższych latach.
budowa sieci wodociągowej z jej sukcesywnym doprowadzeniem do wszystkich miejscowości gminy.
Gospodarka ściekowa
W gminie brak jest oczyszczalni ścieków. Sieć kanalizacji sanitarnej realizowana jest od kilku lat w miejscowościach Ostrów i Nehrybka, przy czym w tej ostatniej
miejscowości istniał już wcześniej 900 – metrowy odcinek kanalizacji odprowadzający ścieki z zespołu budynków komunalnych wielomieszkaniowych.
Łączna długość zrealizowanej do końca 2004 r. sieci kanalizacyjnej w gminie wynosi 15,5 km. Długość sieci w Ostrowie wynosi 10,2 km i podłączonych jest do
niej 26% budynków mieszkalnych, natomiast w Nehrybce z kanalizacji sanitarnej długości 5,3 km korzysta ponad 50% gospodarstw domowych. Obecnie w
trakcie realizacji jest następny odcinek kanalizacji w Ostrowie oraz końcowy etap kanalizacji w Nehrybce.
Planowana jest budowa nowych sieci kanalizacyjnych do objęcia nią docelowo wszystkich miejscowości w gminie, przy założeniu odprowadzania ścieków do
oczyszczalni w Przemyślu, za wyjątkiem miejscowości Ujkowice, gdzie w drodze porozumienia z sąsiednią gminą Żurawica, możliwe będzie odprowadzanie
ścieków do funkcjonującej w Orzechowcach oczyszczalni grupowej.
Ze względu na konfigurację obszaru gminy sieć kanalizacyjna będzie musiała być wyposażona w przepompownie ścieków.
Gospodarka wodna
Na terenie gminy Przemyśl brak jest zbiorników retencyjnych i przepompowni wód. Zagrożenie powodziowe stwarzają zarówno wody Sanu, jak i Wiaru. Według
operatu powodziowego sporządzonego dla gminy Przemyśl zasięg wód powodziowych stuletnich może zagrażać bezpośrednio części zabudowy miejscowości
nadsańskiej Ostrów. Granica zasięgu wody stuletniej Sanu stanowi barierę dla rozwoju miejscowości Ostrów w paśmie nadrzecznym, a także ogranicza
zagospodarowanie tych terenów dla celów rekreacyjnych. Wody powodziowe rzeki Wiar natomiast mogą zagrażać zabudowanym fragmentom miejscowości
Łuczyce i Nehrybka. Wiar posiada wały przeciwpowodziowe w przepływie przez miejscowość Krówniki i częściowo Łuczyce.
Zagrożone zalewaniem tereny obecnie zabudowane wszystkich wyżej wymienionych miejscowości powinny być objęte zakazem doinwestowywania, czyli
wyłączone z dalszej zabudowy.
Krótkotrwałe zagrożenia powodziowe, występujące przy intensywnych opadach, powodować mogą płynące w gminie potoki, a mianowicie: potok Łętowianka
w przepływie przez Bełwin i Łętownię, potok Malinowski w przepływie przez Hermanowice oraz potok Jawor w przepływie przez Pikulice i Nehrybkę.
Przeciwdziałanie ich wylewom winno polegać na regulacji koryt z oczyszczeniem ich linii brzegowych dla kontroli i udrożnienia przepływów.
Melioracje
System urządzeń melioracyjnych w gminie Przemyśl tworzą cieki melioracji podstawowej, do których należą potoki: Krównicki, Malinowski, Jawor i Ostrów oraz
powiązane z nimi cieki melioracji podstawowej, tj: rowy melioracyjne o łącznej długości 53,6 km. Ogólna powierzchnia gruntów zmeliorowanych w gminie
wynosi 1.010 ha, w tym zdrenowanych jest 774 ha.
Urządzenia melioracji podstawowej podlegają utrzymaniu ze środków Skarbu Państwa, natomiast cieki melioracji szczegółowej – ze środków własnych
użytkowników.
Na obszarze gminy Przemyśl ostatnie prace melioracyjne prowadzone były w latach 80 – tych, dlatego też znaczna część urządzeń melioracyjnych jest w złym
stanie technicznym i wymagać będzie gruntownej konserwacji i udrożnienia. Obecnie na zlecenie Podkarpackiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych
opracowywany jest projekt inwestycyjny dotyczący odtworzenia rowów melioracyjnych na terenie miejscowości Ostrów.
Gospodarka odpadami
Gmina nie posiada własnego składowiska odpadów komunalnych. Odpady z terenu gminy wywożone są obecnie na składowisko w miejscowości Młyny (gmina
Radymno).
Gromadzenie odpadów w gminie reguluje stosowna uchwała Rady Gminy i od lat 90 – tych odbywa się z zastosowaniem systemu kontenerowego. Nie prowadzi
się selektywnej zbiórki odpadów. Prowadzona edukacja proekologiczna społeczeństwa w powiązaniu ze stosowaniem kar administracyjnych spowodowały
prawie całkowitą likwidację „dzikich” wysypisk odpadów i śmieci.
Na terenie gminy nie planuje się budowy składowisk odpadów, które nadal wywożone będą bądź na składowisko w Młynach, bądź na niedawno oddane do
użytku miejskie składowisko odpadów w Przemyślu w sąsiedztwie wsi Pikulice.
III. 3.3. Energetyka i gazownictwo.
Elektroenergetyka
Gmina posiada dobrze rozwiniętą sieć elektroenergetyczną opartą na systemie napowietrznych linii średniego napięcia zasilających stacje transformatorowe
słupowe i naziemne SN/NN rozlokowane w strukturze osadniczej. Zelektryfikowanie obszaru gminy jest 100 – procentowe.
Sieć elektroenergetyczna gminy dowiązana jest do Głównych Punktów Zasilania Elektroenergetycznego WN/SN położonych w Przemyślu i należących do
miejskiego systemu elektroenergetycznego miasta.
Wewnętrzny system elektroenergetyczny gminy został w ostatniej dekadzie zmodernizowany i w pełni zabezpiecza aktualne potrzeby mieszkaniowe i
gospodarcze.
Do produkcji energii elektrycznej na potrzeby lokalne mogą być wykorzystane w przyszłości na obszarze gminy odnawialne źródła energii, przede wszystkim
wiatru i w mniejszym stopniu wody.
Gazownictwo
Na terenie gminy dobrze rozbudowana jest sieć rurociągów gazowych, co zapewnia korzystne warunki do inwestowania. Do wszystkich miejscowości gminy
doprowadzone są sieci gazowe, przy czym z gazu korzysta około 86% gospodarstw domowych. Sieć gazowa gminy oparta jest na systemie gazociągów,
średnioprężnych, gazociągów rozdzielczych, odgałęzień i przyłączy do budynków. Sieć części południowo – wschodniej gminy zasilana jest ze stacji redukcyjno
– pomiarowej I i II stopnia w Hermanowicach oraz ze stacji na terenie Przemyśla, natomiast sieć części północno – zachodniej ze stacji redukcyjno - pomiarowych
położonych na terenie Przemyśla i sąsiedniej gminy Żurawica (dla wsi Ujkowice).
Przez teren gminy tranzytem przebiegają gazociągi ekspedycyjne wysokiego ciśnienia, w tym gazociąg transgraniczny Hermanowice – Strachocina ze stacją
pomiarową w Stanisławczyku.
W obszarze gminy gaz ziemny eksploatowany jest w ramach obszaru górniczego „Przemyśl”. Kopalnia gazu stanowi węzeł technologiczny, w którym zbiegają
się gazociągi przesyłowe systemu ogólnokrajowego. Czynne otwory gazowe i związana z nimi sieć gazociągów kopalnianych posiadają określone przepisami
szczególnymi strefy ochronne, które stwarzają utrudnienia w zabudowie i zagospodarowaniu gruntów w ich otoczeniu.
Ciepłownictwo
W gminie Przemyśl brak jest scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło. Potrzeby cieplne obiektów kubaturowych w gminie, w tym zabudowy
mieszkaniowej, realizowane są indywidualnie, co skutkuje rozproszeniem punktów emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłów do powietrza atmosferycznego na
obszarze gminy.
Wiejska sieć osadnicza nie sprzyja stosowaniu scentralizowanych systemów grzewczych. Poprawy sytuacji w zakresie ochrony powietrza przed
zanieczyszczeniem od kotłowni indywidualnych należy poszukiwać w szerszym stosowaniu paliw ekologicznych do produkcji ciepła, np. gazu ziemnego czy olei
opałowych, a także energii ze źródeł odnawialnych (biomasa i biogaz, energia wiatru i wody, energia słoneczna).
Energetyka odnawialna
Realizacja idei zrównoważonego rozwoju, będącej obecnie wyznacznikiem przemian społeczno – gospodarczych, wymaga poszukiwania i stosowania źródeł
energii nie oddziaływujących szkodliwie na środowisko, czyli tzw. odnawialnych źródeł energii (OZE). W strukturze zużycia energii w gminie, podobnie jak w
całym kraju, dominuje obecnie zużycie nośników nieodnawialnych – węgla kamiennego i gazu ziemnego. Na obszarze gminy Przemyśl odnawialnymi źródłami
energii o potencjale umożliwiającym ich praktyczne wykorzystanie są: biomasa, wiatr i w znacznie mniejszym stopniu woda.
Biomasa, jako źródło energii, to drewno opałowe pochodzenia leśnego spalane bezpośrednio w paleniskach otwartych lub zamkniętych (kotły i piece) oraz
wykorzystywane pośrednio w drodze wstępnej gazyfikacji w odrębnych gazyfikatorach ze spalaniem otrzymanego w ten sposób gazu palnego w kotłach.
Położenie gminy w obrębie mocno przewietrzanej doliny Sanu stwarza dobre warunki do wykorzystania wiatru jako źródła energii poprzez uruchomianie siłowni
wiatrowych małej mocy, produkujących energię elektryczną dla potrzeb lokalnych i indywidualnych.
Wykorzystanie energii wód płynących jako źródła energii na terenie gminy dotyczy potoku Łętowianka, przepływającego wartkim nurtem przez Bełwin i
Łętownię, którego energia może być wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w mikroelektrowni przepływowej o mocy poniżej 200 kW, zużywanej na
miejscu.
III.3.4. Telekomunikacja
W gminie funkcjonują dwa podstawowe systemy telefoniczne – przewodowy oraz bezprzewodowy radiowy.
Z telefonii przewodowej korzystają mieszkańcy miejscowości: Krówniki, Łuczyce, Nehrybka, Hermanowice część Pikulic, Ostrów, Kuńkowce, Łętownia, Bełwin i
Wapowce. Gminna sieć telefoniczna przewodowa prowadzona systemem napowietrznym i doziemnym kablowym obejmuje połączenia linii telefonicznych
pomiędzy centralami automatyczną w Kuńkowcach i regionalną w Przemyślu, a poszczególnymi abonamentami.
Mieszkańcy pozostałych miejscowości gminy korzystają z telefonii bezprzewodowej radiowej. I tak:

miejscowości Rożubowice, Stanisławczyk i Malhowice znajdują się w zasięgu obsługi masztu radiowego zlokalizowanego w Rożubowicach,

miejscowości Grochowce i Witoszyńce korzystają z masztu radiowego umocowanego na wieży kościoła w Grochowcach,

środkowa i zachodnia część Pikulic jest w zasięgu obsługi masztu radiowego na wieży kościoła w Pikulicach,

miejscowość Ujkowice znajduje się w zasięgu masztu radiowego zlokalizowanego na najwyższym zachodnim skraju tej miejscowości.
Maszty wolnostojące usytuowane są w terenach rolnych poza terenami osiedleńczymi, natomiast moc urządzeń nadawczo – odbiorczych przy masztach
usytuowanych na wieżach kościołów uwzględnia oddziaływanie pola elektromagnetycznego na zdrowie mieszkańców z pobliskich terenów mieszkaniowych.
Według stanu na koniec 2004 r. liczba abonentów instytucjonalnych w gminie wynosiła 105, a abonamentów indywidualnych 1.540, co daje wskaźnik 70%
mieszkań posiadających telefon stacjonarny.
Cały obszar gminy znajduje się w zasięgu telefonii komórkowej. Odbiór telewizji i stacji radiowych nadających w pasmach UKF następuje z przekaźnika w
Przemyślu.
IV. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA TERENIE GMINY.
POCZĄTEK STRONY
IV. 1. Działania przewidziane do realizacji w gminie.
Podstawowym działaniem na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy będzie wdrażanie do realizacji
inwestycji mających na celu zapewnienie poprawy sytuacji społeczno - gospodarczej na jej obszarze.
Na podstawie zawartego w niniejszym Planie raportu diagnostycznego i przeprowadzonej konsultacji
społecznej Gmina określa zadania, jakie należy w bliskiej i dalszej przyszłości zrealizować, aby poprawić
atrakcyjność gminy z korzyścią dla jej mieszkańców oraz inwestorów zewnętrznych.
W zależności od wpływu na poszczególne sfery życia społeczno – gospodarczego, działania jakie będą
podejmowane przez gminę można podzielić na:
a) wpływające na poprawę warunków i jakość życia mieszkańców,
Zakres działań, które będą przez gminę realizowane w tym kierunku jest dość szeroki i bardzo często
zadania te powiązane są bezpośrednio z działaniami wpływającymi na rozwój infrastruktury technicznej.
Projektując zadania na przyszłość Gmina Przemyśl bierze pod uwagę przede wszystkim dobro swoich
mieszkańców. Podstawowym czynnikiem dla realizacji tego celu jest właśnie rozwój infrastruktury
technicznej, która poprawi warunki i standard życia mieszkańców gminy, a równocześnie przyczyni się
do poprawy jej atrakcyjności, zarówno pod względem inwestycyjnym (stworzy warunki do rozwoju
przedsiębiorczości), jak i turystycznym (umożliwi rozwój turystyki, w szczególności agroturystyki) na
obszarze gminy.
b) wpływające na rozwój infrastruktury technicznej,
Poziom rozwoju infrastruktury technicznej stanowi podstawę lokalnego rozwoju, decyduje o funkcjach
wewnętrznych i zewnętrznych gminy, a także poszczególnych miejscowości na jej terenie. Dlatego też
głównym zadaniem w tym obszarze, mającym decydujący wpływ na rozwój gminy, będzie uzupełnianie
braków w infrastrukturze drogowej, uzbrajanie terenów gminy w sieci wodociągowe, kanalizacyjne i
gazownicze, usuwanie lokalnych zagrożeń ekologicznych itp.
c) wpływające na poprawę środowiska przyrodniczego.
Gmina Przemysl posiada w swych granicach na znacznej przestrzeni obszary prawnie chronione, o
wysokich walorach naturalnego środowiska przyrodniczego, krajobrazowych i turystycznych, w tym
również tereny o znaczeniu ponad gminnym oraz obszary funkcjonujące na zasadach szczególnych. W
związku z tym duże znaczenie mieć będą działania mające na celu zachowanie lub poprawę stanu
środowiska przyrodniczego w gminie, szczególnie stanu wód, gleb i lasów. Prowadzona będzie
odpowiednia polityka inwestycyjna, uwzględniająca właściwe powiązanie funkcji przyrodniczo –
krajobrazowych z zagospodarowaniem obszaru. Priorytetowym zadaniem gminy w tym temacie będzie
budowa sieci wodociągowych i kanalizacyjnych oraz opracowanie kompleksowego programu
gospodarowania odpadami w gminie z zachowaniem norm ochrony środowiska.
d) wpływające na poprawę otoczenia kulturowego, turystycznego i sportowego,
Są to wszelkiego rodzaju działania, zarówno inwestycyjne jak i pozainwestycyjne, które przyczyniać się
będą do rozwoju gminy w dziedzinie kultury, sportu i turystyki. W tym celu realizowane będą zadania
ukierunkowane na zwiększenie aktywności sportowej mieszkańców, szczególnie młodzieży szkolnej,
ożywienie działalności kulturalnej w środowisku wiejskim oraz na ochronę posiadanych zabytków kultury
materialnej i ich wykorzystanie pod kątem turystyczno – krajoznawczym. Niezbędna tu będzie również
poprawa stanu infrastruktury turystyczno – sportowo – rekreacyjnej w gminie. Wpłynie to bezpośrednio
na podniesienie jej atrakcyjności nie tylko dla mieszkańców, ale również w stosunku do odwiedzających
ją turystów.
e) inne,
Poza wyżej wymienionymi działaniami Gmina będzie realizować szereg innych przedsięwzięć,
dotyczących m.in. budowy społeczeństwa informacyjnego w oparciu o nowe technologie, poprawy stanu
infrastruktury oświatowej, bezpieczeństwa publicznego, pomocy społecznej, promocji gminy, a także
współpracy transgranicznej.
IV. 2. Zidentyfikowane obszary programowe.
Plan Rozwoju Lokalnego jest planem operacyjnym do opracowanego w 2002 roku „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Przemyśl”. Na podstawie
dokonanej oceny sytuacji społeczno – gospodarczej w gminie i wynikających z niej najpilniejszych
potrzeb Plan Rozwoju przedstawia konkretne projekty zadań, które powinny być w gminie realizowane.
Ponadto ma on za zadanie dostosować politykę rozwojową gminy Przemyśl do polityki regionalnej Unii
Europejskiej. Odzwierciedleniem polityki regionalnej Unii są fundusze strukturalne, w tym m.in. mający
największe znaczenie dla gmin Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
W wyniku porównania i podjętej próby dostosowania założeń „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Przemyśl” do programowych dokumentów unijnych ustalone
zostały tzw. obszary programowe, w których realizowane będą nadal podstawowe założenia rozwojowe
nakreślone w „Studium”. Wyznaczone one zostały w sposób zależny, uzupełniający się i łącznie wskazują
drogę rozwoju gminy Przemyśl.
Wśród obszarów programowych gminy wymienić należy:
1. Obszary wiejskie, w których działania koncentrować się będą na:
 Budowie i modernizacji dróg gminnych i powiatowych,
 Uzbrojeniu terenów pod potrzeby rozwoju przedsiębiorczości,
 Budowie i modernizacji sieci energetycznych,
 Budowie ścieżek rowerowych.
2. Infrastruktura ochrony środowiska, gdzie działania koncentrować się będą na:
 Budowie i modernizacji urządzeń zaopatrzenia w wodę,
 Budowie sieci kanalizacyjnej,
 Likwidacji dzikich wysypisk,
 Budowie i modernizacji wałów przeciwpowodziowych,
 Budowie urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
3. Infrastruktura drogowa, gdzie działania koncentrować się będą na:
 Budowie i zagospodarowaniu miejsc parkingowych,
 Modernizacji i rozbudowie lokalnego układu transportowego,
 Budowie i modernizacji oświetlenia.
4. Infrastruktura społeczna, gdzie działania koncentrować się będą na:
 Budowie i modernizacji obiektów dydaktycznych,
 Budowie i przebudowie obiektów sportowych i rekreacyjnych.
 Rozwoju i modernizacji infrastruktury służącej rozwijaniu aktywnych form turystyki.
 Renowacji i rewaloryzacji obiektów zabytkowych wraz z ich otoczeniem.
5. Zasoby ludzkie, gdzie działania koncentrować się będą na:
 wspieraniu osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.
6. Społeczeństwo informacyjne, gdzie działania koncentrować się będą na:
 Modernizacji infrastruktury informatycznej,
 Budowie i wdrażaniu platform elektronicznych dla zintegrowanego systemu wspomagania
zarządzania, w tym na poziomie gminnym,
 Przygotowaniu instytucji publicznych, w tym lokalnej administracji samorządowej i oświaty, do
elektronicznego obiegu dokumentów, elektronicznej ich archiwizacji oraz rozwoju
elektronicznych usług dla ludności z wykorzystaniem podpisu elektronicznego – jeśli zadania
stanowić będą część szerszego projektu,
 Tworzenie Publicznych Punktów Dostępu do Internetu.
IV. 3. Lista zadań do realizacji w gminie.
Prezentowany w tym rozdziale imienny wykaz projektów prorozwojowych, które gmina Przemyśl
zamierza realizować w najbliższych latach, stanowi kluczową część opracowanego Planu
Rozwoju Lokalnego. Zadania wpisane do poniższej listy są bowiem konkretyzacją wskazywanych
w treści opracowania niezbędnych kierunków działań, mających przynieść poprawę sytuacji
społeczno – gospodarczej w gminie.
Zaplanowane przedsięwzięcia podzielono na 2 etapy:
I etap: lata 2004 – 2006
II etap: lata 2007 – 2013
Dla większości zadań realizowanych w latach 2004 – 2006 określono ich szacunkowe wartości,
a dla niektórych zadań podano znane już wartości kosztorysowe. W oparciu o te dane
wyszacowane zostały wartości poszczególnych zadań planowanych do realizacji w latach 2007
– 2013. Lista przedstawionych niżej zadań została wypracowana w trakcie debaty społecznej
przeprowadzonej w dniu 23 lipca 2004 r. z udziałem przedstawicieli władz gminnych i lokalnych
liderów.
Harmonogram rzeczowo – finansowy projektów Gminy Przemyśl.
Tabela 7.
Lata 2004 – 2006
L Nazwa inwestycji
p
.
Szacunkowa
wartość
1 Kanalizacja wsi Nehrybka – II etap, zad.3
.
450.000
2 Kanalizacja wsi Ostrów – II etap
.
3.859.000
3 Budowa wodociągu dla wsi Stanisławczyk
.
214.000
4 Kanalizacja wsi Pikulice
.
2.676.000
5 Kanalizacja wsi Krówniki – I etap
.
500.000
6 Kanalizacja wsi Kuńkowce – I etap
.
500.000
7 Budowa wodociągu dla wsi Hermanowice – I etap
.
140.000
8 Budowa wodociągu dla wsi Grochowce – I etap
.
140.000
9 Budowa wodociągu dla wsi Ostrów – I etap
.
140.000
1 Remonty dróg gminnych ogółem:
0 w tym: - Ostrów (770 mb)
. - Ujkowice (800 mb)
- Nehrybka (570 mb)
- Witoszyńce (650 mb)
- Grochowce (250 mb)
720.000
180.000
180.000
160.000
140.000
60.000
1 Remonty dróg wewnętrznych ogółem:
1 w tym: - Ujkowice (500 mb)
. - Kuńkowce (350 mb)
- Krówniki (500 mb)
- Hermanowice (250 mb)
- Łuczyce (250mb)
- Rożubowice (350mb)
- Wapowce (400 mb)
- Ostrów (300 mb)
580.000
100.000
70.000
100.000
50.000
50.000
70.000
80.000
60.000
1 Remonty szkół i przedszkoli ogółem:
2 w tym: - Ostrów
. - Nehrybka
- Ujkowice
- Łętownia
- Grochowce
- Hermanowice
- Krówniki
1.200.000
250.000
250.000
150.000
200.000
180.000
120.000
50.000
1 Remonty świetlic ogółem
3
.
100.000
1 Budowa oświetlenia ulicznego
4
.
36.000
1 Remonty cmentarzy i domów przedpogrzebowych - ogółem
5
.
25.000
1 Przygotowanie ścieżek rowerowych, przyrodniczo - dydaktycznych i 50.000
6 szlaków turystycznych
.
1 Przystosowanie w celach turystycznych fortów „Twierdzy Przemyśl”
7
.
100.000
Razem I etap 2004 – 2006:
11.430.000
Lata 2007 – 2013
L Nazwa inwestycji
p
.
Szacunkowa
wartość
1 Kanalizacja wsi Krówniki – II etap
.
1.700.000
2 Kanalizacja wsi Kuńkowce – II etap
.
2.000.000
3 Budowa wodociągu dla wsi Grochowce – II etap
.
650.000
4 Budowa wodociągu dla wsi Hermanowice – II etap
.
470.000
5 Budowa wodociągu dla wsi Ostrów – II etap
.
350.000
6 Budowa wodociągu dla wsi Pikulice – c.d.
.
130.000
7 Budowa wodociągu dla wsi Malhowice
.
270.000
8 Budowa wodociągu dla wsi Nehrybka
.
980.000
9 Budowa wodociągu dla wsi Kuńkowce
.
550.000
1 Budowa wodociągu dla wsi Łętownia i Bełwin
0
.
590.000
1 Budowa wodociągu dla wsi Wapowce
1
.
390.000
1 Budowa wodociągu dla wsi Ujkowice – c.d.
2
.
380.000
1 Budowa wodociągu dla wsi Witoszyńce
3
.
350.000
1 Kanalizacja wsi Grochowce
4
.
3.500.000
1 Kanalizacja wsi Hermanowice
5
.
2.700.000
1 Kanalizacja wsi Łętownia i Bełwin
6
.
2.900.000
1 Kanalizacja wsi Wapowce
7
.
2.100.000
1 Kanalizacja wsi Ujkowice – I etap
8
.
1.600.000
1 Kanalizacja wsi Łuczyce
9
.
1.500.000
2 Kanalizacja wsi Rożubowice
0
.
1.500.000
2 Kanalizacja wsi Malhowice i Stanisławczyk
1
.
1.900.000
2 Kanalizacja wsi Witoszyńce
2
.
1.800.000
2 Remonty dróg gminnych i wewn. ogółem
3
.
660.000
2 Budowa i modernizacja oświetleń ulicznych
4
.
40.000
2 Remonty szkół i przedszkoli ogółem
5
.
700.000
2 Budowa boisk sportowych
6
.
150.000
2 Budowa sal gimnastycznych przy szkołach
7
.
500.000
2 Remonty świetlic wiejskich ogółem
8
.
180.000
2 Remont budynków Ochotniczych Straży Pożarnych
9
.
60.000
3 Prace renowacyjne parku podworskiego w Ostrowie
0
.
100.000
3 Przygotowanie ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych
1
.
50.000
3 Przygotowanie w celach turystycznych fortów „Twierdzy Przemyśl”
2
.
300.000
3 Zagospodarowanie terenów nad Sanem w Ostrowie na cele rekreacyjno – 200.000
3 sportowe
.
3 Renowacja rowów i cieków wodnych na terenie gminy
4
.
40.000
3 Zalesianie nieużytków na terenie gminy
5
.
30.000
3 Przeprowadzanie szerokiej kampanii społecznej „Nie alkoholizmowi i 50.000
6 narkomanii”
.
Razem II etap 2007 – 2013:
31.370.000
Ogółem
42.800.000
Przedstawiona lista zadań stanowi bardzo szeroki program inwestycyjny gminy Przemyśl na lata 2004 -2013. Zakres
rzeczowo – finansowy tego programu jest odzwierciedleniem najpilniejszych potrzeb w poszczególnych
miejscowościach gminy zgłoszonych w trakcie konsultacji społecznej. Dlatego też na liście dominują zadania z
zakresu infrastruktury ochrony środowiska, drogowej i edukacyjno – sportowej. Realizacja tych projektów przyczyni
się nie tylko do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej gminy Przemyśl, ale także rozwiąże problemy środowiskowe
oraz dostosuje politykę gminy do założeń i celów polityki Wspólnot Europejskich.
Przyjęcie do Planu Rozwoju Lokalnego tak szerokiego wachlarza zadań inwestycyjnych, znacznie wykraczającego
poza realne możliwości budżetu gminy, oparto na optymistycznej prognozie odnośnie pozyskiwania środków z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ( i ewentualnie Funduszu Spójności) na dofinansowanie ze środków
strukturalnych w ramach Zintegrowanego
Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.
Globalna wartość szacunkowa planowanych do realizacji zadań w najbliższych 10-ciu latach wynosi 42,8 mln zł, co
jest kwotą bardzo dużą w zestawieniu z kwotą średniorocznych wydatków majątkowych w budżecie gminy,
wynoszącą 1,2 – 1,3 mln zł. Dla realizacji zakładanego tak szerokiego programu inwestycyjnego niezbędne będzie
zwiększenie wydatków majątkowych do poziomu 3 – 3,5 mln zł średniorocznie, przy uwzględnieniu odpowiedniego
dopływu środków z funduszy unijnych.
Prezentowana lista zadań ma charakter otwarty, a ujęte w niej tytuły projektów nie są podane w porządku ściśle
chronologicznym. Kolejność wdrażania do realizacji poszczególnych zadań pozostaje w gestii Rady Gminy i ustalana
będzie corocznie na etapie uchwalania budżetu gminy.
V. POWIĄZANIE PLANOWANYCH PROJEKTÓW Z DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI OBECNIE NA TERENIE
GMINY.
POCZĄTEK STRONY
Gmina Przemyśl nie opracowywała wcześniej wieloletniej „Strategii rozwoju gminy”, dlatego też
większość zadań inwestycyjnych obecnie realizowanych przez władze gminy wynika ze „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Przemyśl” opracowanego w 2002
r. i przyjętego Uchwałą Rady Gminy w tymże roku. Dokument ten jest podstawą do podejmowania
długookresowych i bieżących decyzji związanych z rozwojem gminy. Określone w opracowanym
„Studium” główne kierunki rozwoju gminy to:
 Infrastruktura techniczna,
 Środowisko naturalne,
 Rozwój społeczny i oświata,
 Rolnictwo i przetwórstwo rolno – spożywcze,
 Turystyka i rekreacja.
Studium określa politykę przestrzenną gminy i służy jako dokument, na podstawie którego następuje
koordynacja działań związanych z zagospodarowaniem terenów na obszarze gminy Przemysl.
W ostatnich latach postawiono większy nacisk na podjęcie realizacji inwestycji służących poprawie stanu
infrastruktury technicznej, a zwłaszcza z zakresu gospodarki wodno - ściekowej, która na terenie gminy
ma pewne zaległości rozwojowe. W tej sferze zrealizowane zostały wodociągi w Krównikach, Łuczycach,
Rożubowicach i częściowo w Ostrowie, Pikulicach i Ujkowicach.
W oparciu o pozyskane środki z funduszów przedakcesyjnych PHARE i SAPARD oraz z Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa realizowana jest sieć kanalizacji sanitarnej w Nehrybce i
Ostrowie. W roku 2004 ma być rozpoczęta budowa wodociągu dla wsi Stanisławczyk, a w latach
najbliższych – budowa kanalizacji w miejscowościach Pikulice, Kuńkowce i Krówniki oraz wodociągów w
kilku miejscowościach gminy.
Działania władz gminy w ostatnim okresie koncentrowały się również na poprawie infrastruktury
edukacyjnej. Nie tak dawno została oddana do użytku szkoła w Krównikach, budowana również przy
dużym udziale pozyskanych środków od władz wojewódzkich.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl jest łącznikiem pomiędzy dokumentami planistycznymi
przygotowanymi przed akcesją Polski do Unii Europejskiej, a unijnymi dokumentami programowymi
obowiązującymi od 1 maja 2004 r.
VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO.
POCZĄTEK STRONY
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemysl określa przede wszystkim obszary programowe wynikające z
dokumentów programowych funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Obszary programowe są ściśle
powiązane z kierunkami rozwoju przyjętymi w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Przemyśl”. W celu sprawnej realizacji Planu Rozwoju konieczne jest szczegółowe
rozpisanie wcześniej uzgodnionych obszarów programowych na działania rozłożone w czasie i
konsekwentne ich realizowanie w zgodzie ze sprecyzowanymi celami oraz realnym budżetem.
Realizacja zadań przyjętych w Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl winna przynieść następujące
istotne wskaźniki osiągnięć i efektów:
 poprawę jakości środowiska naturalnego oraz standardu życia mieszkańców Gminy w związku
z budową sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
 tworzenie infrastruktury technicznej sprzyjającej rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości,
 rozwój infrastruktury niezbędnej dla rozwoju nowoczesnego rolnictwa poprzez budowę i
remonty dróg, wodociągów i kanalizacji,
 poprawę bazy edukacyjnej dla młodzieży poprzez remonty i modernizację obiektów szkolnych,
 rozszerzenie oferty i zwiększenie dostępności do bazy kulturalnej, sportowej i turystyczno- –
rekreacyjnej.
Dla poszczególnych działań określonych w niniejszym Planie Rozwoju Lokalnego Gminy można określić
oczekiwane wskaźniki, które dzielimy na:
 wskaźniki produktu, które określają, jaki będzie bezpośredni wynik podejmowanych działań,

wskaźniki rezultatu, przedstawiające bezpośrednie i natychmiastowe efekty wdrożenia
działania,
 wskaźniki oddziaływania, które prezentują konsekwencje realizacji przedsięwzięcia w
przyszłości. Mogą one mieć charakter zarówno bezpośredni (bezpośrednie oddziaływanie na
sfery życia społeczno – gospodarczego w dłuższym okresie czasu), jak i pośredni (długofalowy
wpływ przedsięwzięcia na dziedziny życia społ. – gosp. nie związane bezpośrednio z
realizowanym działaniem).
Wskaźniki osiągnięć w efekcie działań realizowanych w gminie Przemyśl
Tabela 8.
Wskaźniki osiągnięć
Lp.
Nazwa działania
Oddziaływanie
Produkty
Rezultaty
Długość sieci rozdzielczej
wodociągów (km). Długość
sieci kanalizacyjnych (km)
Liczba osób (gosp. dom)
korzystających z
Liczba osób (gosp.dom)
wodociągów (%).
podpiętych do wodociągu, ilość
Liczba osób (gosp. dom)
ścieków odprowadzonych (hm3/h).
korzystających z
kanalizacji.
1.
Budowa sieci
wodociągowych i
kanalizacyjnych
2.
Budowa i
modernizacja wałów Rozmiary urządzeń
przeciwpowodziow zapobiegających powodziom.
ych
Obszar zabezpieczony
przed powodzią (ha).
Liczba osób (gospodarstw)
zabezpieczonych przed powodzią.
3.
Budowa i
modernizacja dróg
gminnych i
powiatowych
Długość dróg powiatowych i
gminnych (km)
Powierzchnia terenów
inwest., które stały się
dostępne w wyniku
budowy i modernizacji
dróg i uzbrojenia terenu
(ha).
Natężenie ruchu i bezpieczeństwo
4.
Uzbrojenie terenów
pod potrzeby
rozwoju
przedsiębiorczości
Liczba projektów
kompleksowego uzbrojenia
terenu przeznaczonego pod
inwestycje
Powierzchnia terenów
inwest., które stały się
dostępne w wyniku
uzbrojenia terenów.
Liczba nowopowstałych
podmiotów gospodarczych
5.
Budowa i
rozbudowana
istniejących
obiektów
sportowych i
rekreacyjnych
Powierzchnia i ilość nowych i
(lub) zmodernizowanych
obiektów przezn. na cele
sportowe i rekreacyjne.
Liczba osób
Liczba nowych przedsiębiorców w
korzystających z nowej
obszarze sportu i rekreacji.
infrastruktury sportowej
i rekreacyjnej.
6.
Budowa ścieżek
rowerowych
Liczba projektów z zakresu
lokalnej infrastruktury
turystycznej.
Liczba korzystających
turystów.
Liczba nowych przedsiębiorstw w
obszarze turystyki i rekreacji.
7.
Budowa i
modernizacja
oświetlenia
Długość dróg gminnych i
wewnętrznych oświetlonych.
Liczba wypadków,
wykroczeń itp.
Bezpieczeństwo mieszkańców.
8.
Powierzchnia i ilość
Remonty i
zmodernizowanych
modernizacja
pomieszczeń do nauki, sal
obiektów szkolnych
gimnastycznych itp.
Poprawa warunków
Oszczędności w kosztach
nauczania i przebywania eksploatacji, zmniejszenie zużycia
w szkole
mat. opałowych.
9.
Renowacja i
Liczba obiektów
modernizacja
infrastruktury kulturalnej
obiektów wraz z ich
poddanych renowacji.
otoczeniem
Wzrost liczby
uczestników imprez i
wydarzeń kulturalnych.
Wzrost dochodów z turystyki i
kultury
10.
Wspieranie osób z
grup zagrożonych
wykluczeniem
społecznym
Liczba osób
podejmujących pracę.
Integracja osob z grup
zagrożonych wykluczeniem z
lokalną społecznością.
Liczba osób objętych
działaniem
VII. PLAN FINANSOWO - INWESTYCYJNY GMINY NA LATA 2004 – 2006.
POCZĄTEK STRONY
VII.1. Struktura budżetów gminy w latach ubiegłych.
Na dochody gminy składają się podatki i opłaty, dochody z majątku, subwencja ogólna, dotacje celowe
na realizację zadań zleconych oraz na dofinansowanie zadań własnych, zapisy, darowizny i inne
dochody. Średniorocznie dochody budżetu gminy Przemysl w ostatnich dwóch latach kształtowały się
na poziomie 10,8 – 11,0 mln zł, a wydatki gminy w tym okresie tylko nieznacznie przekraczały sumę
dochodów.
Istotną pozycją w strukturze wydatków są wydatki majątkowe, w szczególności inwestycyjne, będące
podstawą rozwoju gminy. W roku 2003 wyniosły one 1,26 mln zł, co stanowiło 11,3% udziału w
wydatkach gminy ogółem. Z roku na rok następuje stopniowy wzrost zarówno wydatków ogółem, jak i
wydatków majątkowych. Obrazuje to poniższa tabelka.
Tabela 9
Wydatki gminy Przemyśl
Lata 2000 – 2004
2000
2001
2002
2003
2004
1. Wydatki ogółem
w tym:
Wydatki majątkowe
w tym:
- wydatki inwestycyjne
9.498.750
1.270.585
1.095.061
9.918.832
917.298
490.543
10.773.141
1.198.922
466.610
11.162.189
1.260.864
759.114
12.894.998
2.572.400
1.708.900
2. Udział % wydatków
inwestycyjnych w
wydatkach ogółem
11,52
4,94
4,33
6,80
13,25
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
Wzrost wydatków w gminie związany jest m.in. z podjęciem przez gminę szeregu inwestycji z zakresu
gospodarki wodno – ściekowej, remontów dróg oraz infrastruktury oświatowo – kulturalnej. Oceniając
udział procentowy wydatków inwestycyjnych w ogólnej sumie wydatków gminy należy obiektywnie
stwierdzić, że w ostatnich latach nie był on duży, chociaż kwotowo był znaczący. Stosunkowo niewielkie,
na tle większości jednostek samorządu terytorialnego, było zadłużenie budżetu gminy oscylujące w
granicach 7,5 – 8,5%. Zakłada się, że kolejne lata, a szczególnie okres 2007 – 2013, przyniosą wzrost
nakładów inwestycyjnych z uwagi na planowany do realizacji szeroki zakres działań związanych m.in. z
budową sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, modernizacją infrastruktury drogowej oraz edukacyjno –
sportowej.
Poniższe tabele przedstawiają podstawową strukturę dochodów i wydatków Gminy Przemyśl w latach
2002 – 2004.
Tabela 10. Dochody Gminy Przemyśl w latach 2002 - 2004
w Dotacje Subwencja Subwencj
Grupa Dochody Udział
własne podatkach
celowe podstawow a
stanowiących
a
oświatow
Rok
dochód budżetu
a
2002 3643.702 724.785
1153.49 1029.974 3859.760
8
2003 3726.805 875.019
1045.84 736.624 4214.194
7
2004* 3364.352 1338.464
586.360 1854.204 4711.923
Subwencja Wpływy
RAZE
rekompensują Społecznych M
cą
Komitetów
Budowy
328.570
26.497
10.766.
786
393.187
51.310
11.042.
986
11.855.
303
2785.70 3620.802 12.785.87 721.757
77.807
33.665.
5
7
075
RAZE 10.734.8 2938.268
M
59
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
Tabela 11. Wydatki Gminy Przemyśl w latach 2002 – 2004
Oświata i Kultura
i Opieka
Kultura
Grupa Rolnictwo Gospodark Gosp.
łowiectwo i a
mieszkanio wychowan ochrona
społ.
i fizyczna
ie
dziedzictwa ochrona i sport
Rok leśnictwo komunalna wa
zdrowia
2002 43.877
491.628 154.573
6179.422
1228.129 26.300
41.000
Wytwarzanie Amin. Transpor Inne RAZE
i zaopatrzenie publiczn t
i
M
w energię
a
łączność
209.571
2003 20.972
1073.094 146.154
6338.802 54.686
1159.208 36.700 50.214
2004* 34.279
1831.000 203.134
7163.280 42.500
863.700
RAZE 99.128
M
3395.722 503.861
19681.504 138.186
3251.037 113.000 495.620
1520.76
8
1542.25
0
1589.91
0
4652.92
8
50.000 235.835
641.824 236.0
49
588.277 151.8
32
672.000 209.3
60
1902.10 597.2
1
41
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
* na podstawie uchwały budżetowej Rady Gminy Przemyśl
Tabela 12. Podstawowe wskaźniki finansowe Gminy Przemyśl
Wskaź
Udział
wydatków Udział dochodów Zadłużeni Wykonani Wykonani
nik
majątkowych
w własnych
w e budżetu e budżetu e budżetu
wydatkach ogółem
dochodach ogółem w %
dochody
wydatki
Rok
2002
11,12%
33,84%
7,48%
97,0%
97,6%
2003
11,29%
31,71%
8,49%
96,6%
95,5%
2004*
19,94%
28,38%
14,97%
-
-
*przygotowano na podstawie Uchwały budżetowej Rady Gminy Przemyśl
Źródło: Urząd Gminy Przemyśl
10.773.
141
11.162.
189
12.894.
998
34.830.
328
VII. 2. Harmonogram wydatków majątkowych gminy na lata 2004 – 2006.
Tabela 13. Planowane źródła finansowania projektów w latach 2004 – 2006.
Źródła finansowania
Lata Podmioty
Budżet
gminy
L
Nakłady
Nazwa zadania
realizac zaangażowan
Budżet państwa, EFRRp.
ogółem
ji
e
Środki prywatne, ZPORR
inne środki
1. Kanalizacja wsi Nehrybka – II etap, 2004 Budżet gminy 450.000 450.000
zad. 3
2. Kanalizacja wsi Ostrów
2004- Budżet gminy 3.859.000 964.750
2.894.25
- II etap
2006 SAPARD
0
3. Budowa wodociągu dla wsi 2004- Budżet gminy 214.000 214.000
Stanisławczyk
2005
4. Remonty dróg gminnych ogółem
2004- Budżet gminy 720.000 180.000
540.000
2006 EFRR
5. Remonty szkół ogółem
Budżet gminy 1.200.000 1.050.000
150.000
Budżet
2004państwa
2006
PAOW
EFRR
6. Kanalizacja wsi Pikulice
2005- Budżet gminy 2.676..00 669.000
2.007.00
2006 EFRR
0
0
7. Kanalizacja wsi Krówniki – etap I 2006 Budżet gminy 500.000 125.000
375.000
EFRR
8. Kanalizacja wsi Kuńkowce – etap I 2006 Budżet gminy 500.000 125.000
375.000
EFRR
9. Budowa wodociągu dla wsi 2006 Budżet gminy 140.000 35.000
105.000
Hermanowice – I etap
EFRR
10 Budowa wodociągu dla wsi 2006 Budżet gminy 140.000 35.000
105.000
. Grochowce – I etap
EFRR
11 Budowa wodociągu wsi Ostrów – I 2006 Budżet gminy 140.000 35.000
105.000
. etap
EFRR
12 Remonty dróg wewnętrznych
2005- Budżet gminy 580.000 580.000
.
2006
13 Remonty świetlic ogółem
2004- Budżet gminy 100.000 100.000
.
2006
14 Budowa oświetlenia ulicznego
2004- Budżet gminy 36.000 36.000
.
2006
15 Remonty cmentarzy i domów 2004- Budżet
25.000 25.000
. przedpogrzebowych
2006 gminy
16 Przygotowanie ścieżek rowerowych, 2004- Budżet
50.000 50.000
. przyrodniczo – dydaktycznych i 2006 gminy
szlaków turystycznych
WFOŚiGW
17 Przystosowanie
w
celach 2004- Budżet
100.000 100.000
. turystycznych fortów „Twierdzy 2006 gminy
Przemyśl”
FMPI
Razem
11.430.00 4.773.750
6.656.25
0
0
Planowana wielkość nakładów na zadania inwestycyjne i remontowe w okresie 2004 – 2006 wynosi ponad 11,4 mln
zł, z czego prawie 4,8 mln zł, tj. 41,8% przypada na środki własne, a ponad 6,6 mln zł, tj. 58,2% ogólnych nakładów
miałoby pochodzić z oczekiwanego dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
(ewent. z Funduszu Spójności).
Porównując powyższe wielkości planowanych nakładów inwestycyjnych i remontowych na lata 2004 – 2006 z
ponoszonymi przez gminę w poprzednich trzech latach wydatkami majątkowymi zwraca uwagę duży, bo ponad 3
– krotny, wzrost ogólnej kwoty tych wydatków.
Jest to wiec bardzo ambitny program inwestycyjny, opierający się głównie na założeniu pozyskania dla części
projektów 75% - owego dofinansowania ze środków unijnych, a także uwzględniający możliwość określonego,
bezpiecznego zwiększenia kredytu na realizację najpilniejszych zadań inwestycyjnych w gminie.
Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, przyjęty zakres rzeczowo – finansowy harmonogramu inwestycyjnego na lata
2004 – 2006 wydaje się być realnym, chociaż bardzo trudnym do pełnego zrealizowania.
VIII. SYSTEM WDRAŻANIA I MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO NA OBSZARZE GMINY.
POCZĄTEK STRONY
Metodologia wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego.
Plan Rozwoju Lokalnego stanowi uszczegółowienie i plan operacyjny względem „Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Przemyśl”. Podobnie więc, jak w przypadku
„Studium”, aby mógł przynieść spodziewane efekty konieczne jest jego wdrażanie, kontrolowanie
przebiegu i czuwanie nad realizacją zadań, co wymagać będzie spełnienia trzech postulatów:
partnerstwa, planowania i kierowania.
Partnerstwo
Partnerstwo we wdrażaniu i realizacji założeń Planu Rozwoju Lokalnego polegać ma głównie na
włączeniu w ten proces instytucji odpowiedzialnych za realizację zadań własnych gminy, tj, zadań
wynikających z ustawy o samorządzie gminnym. Planowane do realizacji zadania są bowiem
szczegółowo określone w Planie i nie powinno być wątpliwości co do odpowiedzialności za realizację
tego planu. Równie ważne będzie również partnerstwo ponadlokalne, które powinno wyrażać się
udziałem samorządów gmin sąsiednich oraz instytucji powiatowych i wojewódzkich przy realizacji
niektórych zadań ujętych w Planie Rozwoju Lokalnego. Partnerstwo przejawiać się może również w
działaniach lobbingowych, które umożliwią realizację projektów istotnych z punktu widzenia gminy oraz
wymagających udziału lub wsparcia różnych partnerów (samorząd, przedsiębiorcy, organizacje
pozarządowe itp.).
Planowanie
Struktura organizacyjna Urzędu Gminy Przemyśl pozwala na nadzorowanie przebiegu realizacji
większości projektów zapisanych w Planie Rozwoju Lokalnego. Koordynacja proponowanych działań
pozostanie w kompetencji Wójta Gminy. Do ich opiniowania jednak konieczne wydaje się powołanie
„specjalnej komisji” Rady Gminy lub powierzenie tej czynności jednej z istniejących komisji Rady.
Kluczowym referatem UG jeśli chodzi o realizację Planu Rozwoju Lokalnego, jest referat finansów, co w
zasadniczy sposób odróżnia Plan od posiadanego „Studium”, mającego charakter strategii rozwoju
gminy. Wymienione z nazwy zadania zaplanowane są bowiem na okres najbliższych 9 lat, zostały one
skonsultowane z przedstawicielami społeczności lokalnej oraz uzgodnione i zaakceptowane przez władze
gminy. Bardzo istotną kwestią będzie więc bieżące monitorowanie możliwości finansowych Gminy
Przemyśl, jej zdolności kredytowej, możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych oraz zdolności do
zapewnienia tzw. wkładu własnego.
Odpowiedzialność za przygotowanie wniosków wraz z niezbędną dokumentacją pod fundusze
strukturalne, jak również za merytoryczną realizację poszczególnych projektów można powierzyć
kompetentnym pracownikom właściwych referatów Urzędu Gminy, zgodnie z zakresem ich obowiązków.
Ponadto można powołać zespół do spraw przygotowania wniosków o dofinansowanie projektów z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Kierowanie
Większość zadań związanych z bieżącym nadzorem nad realizacją poszczególnych projektów Planu
Rozwoju Lokalnego powinna należeć do Wójta Gminy. Ważną rolę w procesie wdrażania zadań Planu
odgrywać mogłaby, w przypadku jej powołania, Komisja ds. Lokalnego Planu Rozwoju. Główne jej
zadania polegałyby na:
 bieżącej analizie stanu realizacji Planu oraz nadawaniu priorytetów poszczególnym zadaniom,
 obserwacji uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na realizację Planu,
 opiniowaniu źródeł finansowania w postaci stosowanego zapisu w budżecie,
 opiniowaniu stosownych umów partnerskich.
Proces wdrażania do realizacji założeń Planu Rozwoju Lokalnego musi podlegać okresowej weryfikacji i
aktualizacji wspólnie z wcześniej opracowanym „Studium uwarunkowań”, wobec którego Plan jest
programem operacyjnym. Zarządzanie Planem powinno opierać się w dużym stopniu na partnerstwie
lokalnym.
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl opracowano metodą społeczną, w taki też sposób powinien
on być wcielany w życie.
System monitorowania, sposoby oceny oraz promocja Planu Rozwoju Lokalnego.
Monitorowanie Planu Rozwoju Lokalnego polegać będzie na systematycznym zbieraniu i analizowaniu
wiarygodnych informacji finansowych i statystycznych dotyczących wdrażania projektów w celu
zapewnienia zgodności realizacji programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami do jego realizacji.
Prowadzona będzie obserwacja procesów rozwojowych gminy Przemyśl w celu możliwie szybkiego
podejmowania działań będących reakcją na przebieg powyższych zjawisk.
Wydatkowanie funduszy publicznych na działania związane z rozwojem gospodarczym i regionalnym
wymaga stworzenia procedury, która zapewni oszczędne i efektywne gospodarowanie tymi środkami.
Elementem takiego systemu muszą być instrumenty służące do monitoringu i oceny zarówno
konkretnych programów czy projektów, jak i szeroko rozumianej polityki regionalnej. Dlatego też system
monitoringu musi się opierać na odpowiedniej sprawozdawczości, w której należy konkretnie określić
rodzaje potrzebnych raportów i ich częstotliwość, w zależności od analizowanej problematyki (w
okresach półrocznych lub rocznych).
Samorząd Gminy Przemysl odpowiada za kreowanie i realizację polityki rozwoju na poziomie gminy. W
związku z tym niezbędne jest prowadzenie okresowej oceny stopnia realizacji podstawowych zadań
Planu Rozwoju Lokalnego. W tym celu proponuje się przygotowywanie półrocznych sprawozdań
(ewentualnie kwartalnych) z przebiegu realizacji zadań Planu. Istotnym elementem monitoringu
powinny być roczne sprawozdania Wójta Gminy składane pod ocenę Rady, dotyczące realizacji polityki
lokalnej w zakresie głównych kierunków rozwoju. Materiał ten będzie podstawą do okresowej oceny
oraz ewentualnej aktualizacji priorytetów i celów rozwoju lokalnego gminy.
System monitoringu i oceny polityki lokalnej winien opierać się na wskazanych wcześniej wskaźnikach
osiągnięć (produktu, rezultatu, oddziaływania) i powinien objąć swym zasięgiem następujące sfery:
 monitoring sytuacji społeczno – gospodarczej, w tym uwarunkowań rozwoju,
 monitoring realizacji celów strategicznych i priorytetów rozwoju określonych w Planie,
 monitoring realizacji konkretnych projektów i programów.
Monitoring Planu Rozwoju Lokalnego jest elementem koniecznym w celu konsekwentnej realizacji
zapisów dokumentu. Pozwala on na bieżącą ocenę prawidłowości realizacji założeń programowych, a
także na elastyczne reagowanie na zmiany zachodzące w trakcie realizacji. Monitoring powinien służyć
podejmowaniu właściwych, tak strategicznych jak i bieżących, operacyjnych decyzji – musi więc
odpowiednio często i w porę informować o stanie realizacji zadań.
Monitorowanie bieżącej realizacji Planu umożliwi porównywanie – w określonym przedziale czasu –
rzeczywistych efektów z planowanymi, co pozwoli stwierdzić, czy procesy realizacji zmierzają do
osiągania założonych celów. Bazą będą tutaj podstawowe informacje o każdym realizowanym
przedsięwzięciu, jak np. stopień zaawansowania inwestycji, ilość nowooddanych lub zmodernizowanych
obiektów itp. Prawidłowy monitoring wymaga również gromadzenia i analizowania odpowiednich
kategorii informacji związanych z założeniami, takich jak:
- trendy rozwojowe w gospodarce (w ujęciu sektorowym),
- współczynniki ekonomiczne (lokalne, regionalne, krajowe),
- struktura wydatków inwestycyjnych,
- trendy demograficzne i inne.
Wdrażanie Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Przemyśl, podobnie jak i innych jednostek samorządu
terytorialnego, będzie wspierać realizację zapisów Strategii Rozwoju Powiatu Przemyskiego, Strategii
Rozwoju Województwa Podkarpackiego oraz Narodowego Planu Rozwoju. Odnosi się to również do
wszystkich podstawowych priorytetów rozwojowych, a w szczególności do: modernizacji infrastruktury
technicznej, restrukturyzacji bazy ekonomicznej poprzez rozwój sektora małych i średnich
przedsiębiorstw i sektora turystycznego, rozwoju zasobów ludzkich poprzez wzmocnienie potencjału
edukacyjnego szkolnictwa, a także do rozwijania współpracy transgranicznej.
O ile zadania Planu Rozwoju Lokalnego w okresie krótkoterminowym (2004 – 2006) powinny być w
miarę precyzyjnie zaplanowane i konsekwentnie realizowane, to założenia Planu w okresie
długoterminowym (2007-2013) mają charakter otwarty, a kolejność realizacji poszczególnych zadań
będzie dostosowywana do zmieniających się warunków społeczno - gospodarczych i możliwości
finansowych gminy. Wiele zależeć będzie również od przebiegu procesu integracyjnego z Unią
Europejską, z czego wynika otwarty, rozwojowy charakter dokumentu, który będzie poddawany
okresowej aktualizacji.