Wymagania w klasie Ia

WYMAGANIA PROGRAMOWE Z BIOLOGII DLA KL. IA
Wymagania podstawowe. Uczeń:
Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń:


















rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej
określa cechy organizmów
wymienia czynniki niezbędne do życia
przedstawia etapy obserwacji i doświadczenia
planuje prostą obserwację i doświadczenie
formułuje problem badawczy i hipotezę badawczą
odróżnia próbę kontrolną od badawczej
dokumentuje wyniki doświadczenia i obserwacji
wnioskuje na podstawie doświadczenia i obserwacji
rozróżnia części mikroskopu
wyjaśnia, jak się oblicza powiększenie mikroskopu
poprawnie posługuje się mikroskopem optycznym
wymienia elementy budowy komórki zwierzęcej i roślinnej i bakteryjnej
podaje przykłady różnych komórek zwierzęcych i człowieka
rozpoznaje podstawowe elementy budowy komórki zwierzęcej
rozpoznaje elementy budowy komórek na rysunkach i schematach
porównuje budowę komórek roślinnych, zwierzęcych i bakteryjnych
podaje przykłady tkanek zwierzęcych i ich podstawowe funkcje w organizmie i
lokalizację
 wyjaśnia zależność między komórką, tkanką, narządem i układem narządów
 wymienia przykłady organizmów odżywiających się różnymi sposobami
 wyjaśnia sposoby trawienia pokarmu przez organizmy cudzożywne
 na podstawie rodzaju pobieranego pokarmu określa, do jakiej grupy organizmów
cudzożywnych należy dany organizm
 określa substraty i produkty fotosyntezy
 wyjaśnia proces oddychania
 wykazuje różnicę między oddychaniem komórkowym a wymianą gazową
 podaje przykłady wykorzystania energii przez organizm
 rozróżnia oddychanie tlenowe i beztlenowe
 przedstawia narządy wymiany gazowej różnych organizmów
 wymienia sposoby rozmnażania się organizmów
 porównuje rozmnażanie płciowe i bezpłciowe
 określa różnice między rozwojem prostym a złożonym
 wymienia przykłady organizmów o rozwoju prostym i złożonym
 definiuje pojęcia zapłodnienie i zygota






























porównuje różnorodne organizmy
wymienia przykłady zastosowania w życiu wiedzy biologicznej
wykazuje konieczność przeprowadzania próby kontrolnej
przeprowadza samodzielnie zaplanowane doświadczenia i obserwacje
określa funkcje poszczególnych elementów mikroskopu optycznego
oblicza rzeczywistą wielkość obiektu w jednostkach miary
samodzielnie przeprowadza obserwacje mikroskopowe
wykazuje zależność między budową komórki zwierzęcej roślinnej i bakteryjnej
a funkcją
przedstawia funkcje poszczególnych elementów komórki zwierzęcej, roślinnej i
bakteryjnej
wskazuje cechy pozwalające na rozróżnienie komórek: zwierzęcej, roślinnej
i bakteryjnej
uzasadnia konieczność współdziałania narządów i układów narządów
wykazuje różnorodność tkanek budujących dany narząd
przedstawia różne sposoby odżywiania się organizmów
wyjaśnia pojęcia trawienie pozakomórkowe i wewnątrzkomórkowe
uzasadnia rolę chlorofilu w fotosyntezie
wykazuje znaczenie fotosyntezy dla istnienia życia na Ziemi
określa warunki oddychania tlenowego, fermentacji, ich substraty i produkty
porównuje substraty oraz produkty oddychania tlenowego i beztlenowego
podaje przykłady wykorzystania fermentacji w przemyśle i gospodarstwie
domowym
rozróżnia typy rozmnażania bezpłciowego
wymienia korzyści z rozmnażania płciowego
wykazuje związek między środowiskiem życia a rodzajem zapłodnienia
podaje przykłady organizmów obupłciowych i rozdzielnopłciowych
uzasadnia potrzebę klasyfikacji organizmów
podaje różnorodność sposobów klasyfikacji
posługuje się kluczami do oznaczania różnych grup organizmów
wyjaśnia zależność pozycji systematycznej od stopnia pokrewieństwa między
organizmami
wymienia w kolejności jednostki systematyczne
uzasadnia stosowanie języka łacińskiego w systematyce organizmów
podaje znaczenie czynności życiowych bakterii dla funkcjonowania ich



































definiuje pojęcie klasyfikacja
przedstawia kryteria klasyfikacji organizmów
wyjaśnia dwuczłonowe nazewnictwo gatunków
określa, co to jest gatunek
wymienia jednostki systematyczne
charakteryzuje poszczególne królestwa organizmów
opisuje budowę komórki i czynności życiowe bakterii
wymienia przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia bakterii
wymienia przykłady chorób wirusowych i bakteryjnych
określa cechy różniące wirusy od organizmów
przedstawia cechy budowy i podstawowe czynności życiowe protistów
przedstawia pozytywne i negatywne znaczenie protistów w przyrodzie i życiu
człowieka
rozpoznaje protisty wśród innych organizmów
wymienia cechy wspólne wszystkich grzybów
określa sposoby odżywiania się grzybów
rozpoznaje podstawowe gatunki grzybów jadalnych i trujących
wyjaśnia budowę porostu jako organizmu symbiotycznego
uzasadnia znaczenie grzybów w przyrodzie i dla człowieka
opisuje budowę grzyba kapeluszowego
wymienia charakterystyczne cechy królestwa zwierząt
określa środowisko i tryb życia parzydełkowców
charakteryzuje budowę i czynności życiowe parzydełkowców
wymienia cechy przystosowujące tasiemca do pasożytnictwa
wyjaśnia pojęcia żywiciel pośredni i żywiciel ostateczny
określa sposoby zakażenia się pasożytami
odróżnia płazińce od nicieni
wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu do płazińców lub
nicieni
określa środowisko i tryb życia pierścienic
wymienia charakterystyczne cechy pierścienic
opisuje budowę zewnętrzną dżdżownicy
uzasadnia pozytywną rolę dżdżownic w przyrodzie
wymienia charakterystyczne cechy stawonogów
wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu do owadów
porównuje rodzaje rozwoju złożonego owadów
przedstawia znaczenie mięczaków i owadów w środowisku i życiu człowieka
organizmów
 porównuje wirusy z komórkami organizmów
 rozróżnia wirusy zwierzęce, roślinne i bakteryjne
 uzasadnia, że wirusy nie są organizmami
 wykazuje związek budowy protistów ze środowiskiem życia
 uzasadnia przynależność różnorodnych organizmów do królestwa protistów
 wykazuje podobieństwa i różnice między organizmami tego królestwa
 określa rolę porostów w przyrodzie
 określa rolę porostów jako bioindykatorów czystości powietrza
 wyjaśnia, dlaczego porosty są organizmami pionierskimi
 planuje doświadczenie wykazujące, że grzyby oddychają
 podaje znaczenie czynności grzybów dla funkcjonowania ich organizmów
 uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu parzydełkowców
 porównuje polipa i meduzę
 opisuje powstawanie rafy koralowej
 uzasadnia rolę przystosowania się pasożytów do środowiska życia pod względem
wybranych cech
 przedstawia cykl rozwojowy tasiemca
 porównuje budowę płazińców i nicieni
 opisuje budowę wewnętrzną pierścienic
charakteryzuje nowe cechy pierścienic w porównaniu z nicieniami
 wskazuje związek między budową a trybem życia mięczaków
 porównuje budowę ślimaka, małża i głowonoga
 wykazuje różnorodność stawonogów
 uzasadnia przynależność różnorodnych zwierząt do typu stawonogów
 porównuje rozwój prosty ze złożonym owadów
 określa przystosowania do środowiska i trybu życia owadów na przykładzie ich
aparatów gębowych i odnóży
 wykazuje różnorodność cech owadów i ich znaczenie
 porównuje budowę bezkręgowców i kręgowców
 porównuje ryby kostne i chrzęstne
 uzasadnia znaczenie charakterystycznych cech płazów w przystosowaniu się
do środowiska życia
 uzasadnia konieczność ochrony płazów
 analizuje cykl rozwojowy płazów na przykładzie żaby
 uzasadnia znaczenie cech gadów w przystosowaniu się do środowiska życia
 wyjaśnia pojęcie owodniowce (ze wskazaniem roli błon płodowych)
 wymienia charakterystyczne cechy kręgowców
 wymienia cechy umożliwiające zakwalifikowanie organizmu do ryb płazów, gadów,
ptaków ssaków
 przedstawia przystosowania ryb do życia w wodzie
 wyjaśnia, jak rozmnażają się ryby
 określa znaczenie ryb w środowisku i gospodarce człowieka
 określa cechy żaby przystosowujące ją do życia w środowisku wodnym i lądowym
 rozpoznaje przedstawicieli płazów
 porównuje cechy kijanki i postaci dorosłej żaby
 odróżnia przedstawicieli gadów od płazów
 podaje przykłady gatunków gadów chronionych w Polsce, ich znaczenie oraz
przyczyny zagrożenia wyginięciem
 rozróżnia błony płodowe
 wyjaśnia pojęcie stałocieplność
 wykazuje przystosowania ptaka do lotu
 opisuje budowę płuc i pokrycie ciała ptaka oraz budowę jaja ze wskazaniem roli
poszczególnych elementów
 wykazuje różnorodność ssaków i różnorodność zamieszkiwanych środowisk
 opisuje budowę płuc i pokrycie ciała ssaków
 odróżnia uzębienie ssaka drapieżnego od uzębienia ssaka roślinożernego
 wyjaśnia, jak rozmnażają się ssaki
 wymienia przykłady ssaków chronionych w Polsce przedstawia znaczenie ssaków
w środowisku oraz w życiu i gospodarce człowieka




porównuje rozmnażanie i rozwój gadów i płazów
wskazuje nowe cechy budowy gadów w porównaniu z płazami
uzasadnia, że gady są zwierzętami typowo lądowymi
wyjaśnia znaczenie stałocieplności w zasiedlaniu różnorodnych środowisk przez
ptaki
 porównuje narządy wymiany gazowej oraz pokrycie ciała ptaka i gada
 określa rolę różnych rodzajów piór
 wyjaśnia, na czym polega podwójne oddychanie
 porównuje uzębienie ssaka roślinożernego z uzębieniem ssaka drapieżnego
 określa rolę łożyska w rozwoju ssaków
 porównuje narządy wymiany gazowej oraz pokrycie ciała ssaka i gada
 analizuje związek budowy kończyn wybranych ssaków z ich trybem życia
 określa znaczenie różnych rodzajów gruczołów skórnych
podaje przykłady modyfikacji kończyn ssaków wynikających ze sposobu poruszania
się