Wpływ produkcji rolniczej na środowisko

Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)
Rok akademicki:
Grupa przedmiotów:
Numer katalogowy:
Nazwa przedmiotu1):
Wpływ produkcji rolniczej na środowisko
Tłumaczenie nazwy na jęz. angielski3):
The influence of agricultural production on environment
Kierunek studiów4):
Ochrona środowiska
5)
ECTS 2)
5
Koordynator przedmiotu :
Dr hab. Stanisław Lenart, prof. nadzw. SGGW
Prowadzący zajęcia6):
Wydział Rolnictwa i Biologii; Katedra Agronomii: dr hab. Stanisław Lenart, mgr Krzysztof Pągowski, Wydział
Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, Katedra Sadownictwa: dr hab. Emilian Pitera, dr Cezary Piestrzeniewicz;
Katedra Roślin Warzywnych i Leczniczych: dr hab. Janina Gajc-Wolska, Wydział Nauk o Zwierzętach, Katedra
Biologii Środowiska Zwierząt: dr Marta Chudzicka-Popek
Jednostka realizująca7):
Wydział Rolnictwa i Biologii, Katedra Agronomii
Wydział, dla którego przedmiot jest
realizowany8):
Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska
9)
Status przedmiotu :
a) przedmiot kierunkowy
b) stopień I…….
Cykl dydaktyczny10):
semestr zimowy
Jęz. wykładowy11): polski
Założenia i cele przedmiotu12):
Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy na temat zagrożeń środowiska związanych z produkcją
rolniczą obejmującą rośliny rolnicze, warzywne i sadownicze, produkcję pod osłonami oraz produkcję zwierzęcą.
Zapoznanie studentów z systemami jej prowadzenia, a także poznanie gatunków, w tym roślin na cele
energetyczne oraz zabiegów agrotechnicznych wykazujących największą presję na środowisko, a także
wskazanie możliwości przeciwdziałania powstawaniu zagrożeń środowiska. Zapoznanie studentów z
wymaganiami cross-compliance oraz programami rolno-środowiskowymi (w ramach PROW) mającymi na celu
poprawę jakości środowiska i zachowanie walorów przyrodniczych obszarów wiejskich.
Formy dydaktyczne, liczba godzin13):
Metody dydaktyczne14):
a)
b)
c)
d)
e)
rok III……
c) stacjonarne / niestacjonarne
Wykład..…………………………………………………………………………; liczba godzin 30....;
Ćwiczenia audytoryjne…………………………………………………………; liczba godzin ... 9....;
Ćwiczenia projektowe .…………………………………………………………; liczba godzin .12.....;
Ćwiczenia laboratoryjne..………………………………………………………; liczba godzin . 3......;
Ćwiczenia terenowe…….………………………………………………………; liczba godzin .6......;
dyskusja, projekt grupowy, rozwiązywanie problemu, konsultacje
Wykłady. Specyficzne cechy agroekosystemu, w tym obieg biogenów. Rolnicza presja na środowisko (gleby,
wody, atmosferę i klimat oraz bioróżnorodność) związana z produkcją roślinną i zwierzęcą. Produkcja roślinna
- wpływ na środowisko w zależności od sposobu zagospodarowania gruntów (m.in. grunty orne, użytki zielone,
sady) oraz stosowanych technologii, w tym: nawożenie, metody ochrony roślin, systemy uprawy roli,
monokultura i zmianowanie roślin, metody uprawy warzyw pod osłonami, utylizacja podłoży spod osłon,
produkcja sadownicza. Produkcja zwierzęca - omówienie dobrostanu w chowie zwierząt gospodarskich, wpływ
skażeń środowiskowych na produkcję zwierzęcą i produkcji zwierzęcej na środowisko, zagrożenia
mikrobiologiczne oraz zabiegi prewencyjne i lecznicze. Przeciwdziałanie m. in: 1) wyznaczanie obszarów
szczególnie narażonych (OSN), 2) integrowana ochrona roślin, 3) przechowywanie oraz stosowanie ś.o.r. i
nawozów zgodnie z wymaganiami środowiskowymi, 4) wykorzystanie rolnictwa jako źródła energii odnawialnej,
5) produkcja metodami ekologicznymi oraz integrowanymi, 5) kodeks dobrych praktyk rolniczych oraz
wymagania cross-compliance i programy rolno-środowiskowe.
Pełny opis przedmiotu15):
Ćwiczenia. Polowa produkcja roślinna. Studenci poznają rośliny uprawne i ich wymagania glebowoklimatyczne szczególnie gatunków przydatnych w ochronie środowiska (pionierskie, międzyplony, rośliny
okrywowe i zadarniające, energetyczne). Na podstawie udostępnionych zaleceń agrotechnicznych studenci
opracowują projekt przestawienia gospodarstwa rolnego z produkcji intensywnej na produkcję metodami
integrowanymi lub ekologicznymi. Ponadto studenci wykonują ćwiczenia laboratoryjne nt. wpływu roślin i
agrotechniki na strukturę i retencję wodną gleby. Ogrodnictwo. Studenci zapoznają się z aktualnymi
programami ochrony roślin w sadach prowadzonych metodami integrowanymi i ekologicznymi z uwzględnieniem
m.in. kontroli agrofagów, selektywności pestycydów, zasadami certyfikacji. Na ćwiczeniach terenowych studenci
zapoznają się z technologią uprawy roślin sadowniczych uwzględniającą metody określania potrzeb nawożenia
oraz sposoby ograniczania zużycia pestycydów. Studentom są demonstrowane: biologiczny neutralizator ś.o.r.,
technologie uprawy warzyw pod osłonami z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko, przygotowanie i analiza
pożywek do upraw hydroponicznych. Produkcja zwierzęca. Studenci poznają nawozy naturalne, planowanie
ich produkcji i sposoby przechowywania oraz zagrożenia środowiska związane z ich przechowywaniem.
Poznają procesy zachodzące w tych nawozach oraz metody higienizacji gnojowicy. Elementem ćwiczeń będzie
również problematyka związana z zapyleniem powietrza oraz emisją gazów takich jak: amoniak, siarkowodór,
dwutlenek węgla, metan, odory. Określony zostanie ich wpływ na zwierzęta i środowisko.
Wymagania formalne (przedmioty
wprowadzające)16):
Ekologia ogólna, ochrona środowiska
Założenia wstępne17):
Student zna strukturę i funkcjonowanie ekosystemów naturalnych oraz zagrożenia i sposoby ochrony
środowiska w skali globalnej i lokalnej. Zakłada się, że przedmiot „Wpływ produkcji rolniczej na środowisko”
pozwoli na uzupełnienie tej wiedzy o agroekosystemy i zagrożenia środowiska pochodzenia rolniczego.
1
01 - Zna specyficzne cechy agroekosystemu, w tym
cykle biogeochemiczne węgla i pierwiastków
stosowanych w postaci nawozów
02 - Rozumie koncepcję rolnictwa intensywnego
(przemysłowego) oraz integrowanego i ekologicznego
oraz ich odmienną presję środowiskową
03 - Zna najważniejsze elementy technologii polowej
produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej oraz ich
negatywne i pozytywne oddziaływania na środowisko
04 - Rozumie znaczenie i potrzebę stosowania takich
standardów gospodarowania jak dobra praktyka
rolnicza, zasada wzajemnej zgodności (crosscompliance) oraz najważniejszych programów rolnośrodowiskowych
05 – Zna podstawy produkcji sadowniczej i warzyw
Efekty kształcenia18):
19)
Sposób weryfikacji efektów kształcenia :
pod osłonami oraz definiuje i rozpoznaje zagrożenia
dla środowiska związane z tymi uprawami
06 - Potrafi ocenić wpływ stosowanych technologii
polowej produkcji rolniczej na środowisko oraz
zaplanować ich modyfikację z uwzględnieniem
kryteriów zrównoważonego rozwoju oraz produkcji i
wykorzystania roślin energetycznych
07 - Ocenia dobrostan zwierząt gospodarskich oraz
zagrożenia środowiskowe związane z produkcją
zwierzęcą
08 – Potrafi ocenić stan struktury i polową pojemność
wodną gleby
09 - Student nabędzie świadomości postępowania
zgodnie z zasadami etyki
Efekt 01, 02, 03, 04 – egzamin pisemny; Efekt 05 – kolokwium na zajęciach ćwiczeniowych oraz praca pisemna
własna studenta; Efekt 06 – opracowanie i zaliczenie projektu w zespołach; Efekt 07 – przygotowanie i
zaliczenie pracy pisemnej przygotowanej w ramach pracy własnej studenta, Efekt 08 – przygotowanie i
zaliczenie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
Forma dokumentacji osiągniętych efektów
Treść pytań egzaminacyjnych z oceną, złożone projekty i prace pisemne, imienna karta oceny studenta
kształcenia 20):
Egzamin pisemny (efekt 01-04) - 50%, kolokwium na zajęciach ćwiczeniowych (13%) oraz praca pisemna
Elementy i wagi mające wpływ na ocenę
własna studenta (7%) – efekt 05 łącznie 20%, opracowanie i zaliczenie projektu w zespołach (efekt 06) - 15%;
końcową21):
przygotowanie i zaliczenie pracy pisemnej własnej (efekt 07) - 10%, przygotowanie i zaliczenie sprawozdania z
ćwiczeń (efekt 08) - 5%
W sposób „mieszany” (sala wykładowa i laboratorium), kolekcja roślin uprawnych, sad doświadczalny, szklarnia i
22)
Miejsce realizacji zajęć :
tunel foliowy
23)
Literatura podstawowa i uzupełniająca :
Podstawowa
1. Ilnicki P.: Polskie rolnictwo a ochrona środowiska. Wyd. AR Poznań. 2004.
2. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej: MRiRW, MŚ, Warszawa 2002.
3. Kołacz R., Dobrzański Z., 2006: Higiena i dobrostan zwierząt gospodarskich. Wyd. AR we Wrocławiu.
4. Lewandowski W. M. 2007. Proekologiczne źródła energii odnawialnej. WN-T, Warszawa.
5. Pieniążek S. A. (red.) Sadownictwo. Wyd. PWRiL, Warszawa 2000.
6. Program rolno-środowiskowy: ARiMR Warszawa
7. Pruszyński S., Wolny S. 2002. Dobra praktyka ochrony roślin. IOR – Poznań.
8. Pudelski T. 1998. Uprawa warzyw pod osłonami. PWRiL.
9. Strony internetowe: MRiRW, MŚ, CDR, ARiMR, GDOŚ, UE
10. Wymagania wzajemnej zgodności „cross-compliance” ARiMR.
11. Zeszyty edukacyjne 10/2005. Gospodarowanie azotem i fosforem w rolnictwie w aspekcie poprawy jakości wód w Bałtyku. IMUZ.
Uzupełniająca:
1. Gosiewski W., Skąpski H., 1988: Pomidory szklarniowe,
2. Knaflewski M. (Ed.) 2007. Ogólna uprawa warzyw. PWRiL Poznań.
3. Metodyki Integrowanej Produkcji Owoców: http://piorin.gov.pl/index.php?pid=1477#me
4. Mochecki J: Ustalanie dawek nawozowych w sadach i jagodnikach. Wyd. ISiK, Zakład upowszechniania postępu, Skierniewice 1999.
5. Praca zbiorowa: Instrukcja upowszechnieniowa nr 3. Określanie potrzeb nawożenia roślin sadowniczych. /Zasady, liczby graniczne i dawki
nawożenia./ Wyd. Klimiuk, Warszawa 1990.
6. Program ochrony roślin sadowniczych 2012. Hortpress, Warszawa
7. Saba L., Nowakowicz -Dębek B., Bis – Wencel H., 2000. Ochrona zdrowia zwierząt. Wydaw. Akademii Rolnicza w Lublinie.
8. Uprawa roślin jagodowych metodami ekologicznymi: http://www.odr.net.pl/publikacje/0121.pdf
UWAGI24):Materiał wykładowy i ćwiczeniowy z zakresu produkcji sadowniczej oraz warzywniczej (efekt 05) student zalicza łącznie w formie kolokwium na
zajęciach ćwiczeniowych (udział w ocenie końcowej 13%) oraz w formie pracy pisemnej własnej (udział 7%)
Wskaźniki ilościowe charakteryzujące moduł/przedmiot25) :
Szacunkowa sumaryczna liczba godzin pracy studenta (kontaktowych i pracy własnej) niezbędna dla osiągnięcia zakładanych efektów
kształcenia18) - na tej podstawie należy wypełnić pole ECTS2
Wykłady
Ćwiczenia
Udział w konsultacjach
Obecność na egzaminie
Przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
Opracowanie projektu
Przygotowanie dwóch prac pisemnych własnych
Przygotowanie do kolokwium
Przygotowanie do egzaminu
Razem
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
Wykłady
Ćwiczenia
Udział w konsultacjach
Obecność na egzaminie
Razem
30h
30h
5h
2h
3h
10h
25h
5h
10h
120h
4,8 ECTS
30h
30h
5h
2h
67h
1,9 (2) ECTS
2
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne,
projektowe, itp.:
Ćwiczenia
Przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych
Opracowanie projektu (dokończenie)
Udział w konsultacjach
Przygotowanie dwóch prac pisemnych własnych
Razem
30h
3h
10h
5h
25h
73h
2,9 ECTS
Tabela zgodności kierunkowych efektów kształcenia z efektami przedmiotu 26)
Nr /symbol
efektu
01
Wymienione w wierszu efekty kształcenia:
Zna specyficzne cechy agroekosystemu, w tym cykle biogeochemiczne węgla i
pierwiastków stosowanych w postaci nawozów
Odniesienie do efektów dla programu
kształcenia na kierunku
K_W01xxx, K_W13xxx, K_W20xxx
02
Rozumie koncepcję rolnictwa intensywnego (przemysłowego) oraz integrowanego i
ekologicznego oraz ich odmienną presję środowiskową
K_W09xxx, K_W14xxx, K_S02xxx,
03
Zna najważniejsze elementy technologii polowej produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej
oraz ich negatywne i pozytywne oddziaływania na środowisko
Rozumie znaczenie i potrzebę stosowania takich standardów gospodarowania jak dobra
praktyka rolnicza, zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance) oraz najważniejszych
programów rolno-środowiskowych
Zna podstawy produkcji sadowniczej i warzyw pod osłonami oraz definiuje i rozpoznaje
zagrożenia dla środowiska związane z tymi uprawami
K_W07xxx, K_W12xxx, K_W14xxx,
Potrafi ocenić wpływ stosowanych technologii polowej produkcji rolniczej na środowisko
oraz zaplanować ich modyfikację z uwzględnieniem kryteriów zrównoważonego rozwoju
oraz produkcji i wykorzystania roślin energetycznych
Ocenia dobrostan zwierząt gospodarskich oraz zagrożenia środowiskowe związane z
produkcją zwierzęcą
K_W07xxx, K_U04xxx, K_U07xxx, K_U13x,
08
Potrafi ocenić stan struktury i polową pojemność wodną gleby
K_W04xx, K_W12xx, K_U01xx,
09
Student nabędzie świadomości postępowania zgodnie z zasadami etyki
K_S06xxx
04
05
06
07
K_W18xxx, K_S02xxx, K_S04xxx
K_W07xxx, K_W12xxx,K_U04xxx, K_U13x,
K_U14x, K_S09x,
K_U14x, K_S09xx
K_U04xxx, K_U09xxx, K_U13x, K_U14x,
K_S09x,
3