ulotką informacyjną „Tendencje i kierunki zmian na rynku usług

2013
Tendencje i kierunki zmian na rynku usług
szkolnictwa wyższego w Małopolsce
Studenci w Małopolsce
Najwięcej przyjezdnych było z województwa podkarpackiego (13,3%), śląskiego (11,8%), świętokrzyskiego (6,5%) oraz lubelskiego (3,6%).
W roku akademickim 2012/2013 55,1%
studentów pierwszego roku studiów stacjonarnych
w Małopolsce1 pochodziło z tego województwa.
Odsetek studentów w Małopolsce według ich pochodzenia
0,6%
0,4%
0,5%
0,6%
0,4%
2,3%
0,6%
0,4%
1,8%
3,6%
1,1%
6,5%
1,0%
11,8%
55,1%
Rok akademicki 2011/2012 był dla województwa małopolskiego drugim z kolei, który
wpisał się w ogólnokrajową tendencję spadkową
liczby studentów. W ostatnim roku ich liczba
zmniejszyła się o 1,8% (w kraju o 4,5%). Spadek ten spowodowało obserwowane od kilku
lat zmniejszanie się liczby osób studiujących
13,3%
w trybie niestacjonarnym (w roku akademickim
2011/2012 wyniósł on 8,6%). Na przestrzeni
pięciu ostatnich lat rosła natomiast w Małopolsce liczba studentów studiów stacjonarnych
(w latach 2010/2011–2011/2012 zanotowano
wzrost o 2,9%).
1 Dane dotyczą 17 uczelni, które wzięły udział w „Badaniu tendencji i kierunków zmian na rynku usług szkolnictwa wyższego
w województwie małopolskim”. Szczegółowe wyniki oraz uwagi metodologiczne można znaleźć w raporcie zamieszczonym w serwisie
internetowym Małopolskiego Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji www.obserwatorium.malopolska.pl.
Ocena z uwzględnieniem czynników
demograficznych i koniunkturalnych
Studenci według typów szkół wyższych (w tys.)
180
160
138,4
145,0
152,6
155,0
154,5
160,5
157,1
161,2
163,1
140
164,6
publiczne
120
niepubliczne
100
80
60
40
26,3
32,4
38,2
44,7
48,5
50,5
49,9
50,9
48,8
43,5
20
0
2002/2003 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012
Systematycznie rosła również liczba osób
studiujących w publicznych szkołach wyższych.
W roku 2011/2012 przybyło tym podmiotom
1,5 tys. studentów (wzrost o 0,9%). Z kolei liczba absolwentów szkół średnich podejmujących
kształcenie w uczelniach niepublicznych od
dwóch lat spada – w ostatnim roku zmniejszyła
się o 5,3 tys. osób (spadek o 10,9%).
W roku akademickim 2011/2012 najwięcej
studentów kształciły szkoły techniczne (24,1%)
oraz uniwersytety2 (22,2%). Wyższe szkoły ekonomiczne oraz szkoły pedagogiczne skupiały
odpowiednio 16,4% i 9,4% osób. Małopolskę
cechuje zatem większy od przeciętnego w kraju
udział studentów wyższych szkół pedagogicznych
i wyższych szkół technicznych oraz mniejszy
udział studiujących na uniwersytetach.
Struktura studentów według
typów szkół wyższych
24,1%
22,1%
5,8%
9,4%
22,1%
16,4%
wyższe szkoły techniczne
wyższe szkoły pedagogiczne
uniwersytety
wyższe szkoły ekonomiczne
wyższe szkoły rolnicze
inne
Absolwenci szkół średnich jako potencjalni kandydaci na studia
Na przestrzeni ostatnich ośmiu lat małopolskie
uczelnie odnotowały znaczny spadek liczby potencjalnych kandydatów na studia3. W porównaniu z rokiem
2004 liczba osób, które mogły do nich trafić, zmniejszyła się o blisko 31%, a w kolejnych latach przewidywany jest dalszy spadek (o kolejne 22%). Przyczyn
tego trendu można upatrywać w kilku czynnikach:
niesprzyjającej sytuacji demograficznej, związanej z kurczącą się liczbą osób w wieku 19 lat (od
2002 do 2011 roku zmniejszyła się ona w województwie małopolskim o 12,8 tys., tj. o 21,8%);
obserwowanych trendach społeczno-demograficznych, w tym malejącej dzietności;
rosnącej liczbie nieprzystępujących do matury uczniów techników (od roku szkolnego
2005/2006 wzrosła ona blisko trzykrotnie);
pogarszającej się zdawalności matur (na przestrzeni ostatnich ośmiu lat o blisko osiem
punktów procentowych); niższa zdawalność
egzaminu maturalnego była szczególnie widoczna w ponadgimnazjalnych szkołach
zawodowych.
2 W tej kategorii w Małopolsce zaklasyfikowano wyłącznie Uniwersytet Jagielloński. Szczegółowy podział szkół wyższych prezentowany
jest w raporcie z badania.
3 Potencjalnymi kandydatami na studia są absolwenci liceów, liceów profilowanych i techników, którzy otrzymali świadectwo maturalne
i pochodzą z pięciu kluczowych dla małopolskich uczelni województw (por. mapa „Odsetek studentów w Małopolsce według ich
pochodzenia”).
Liczba potencjalnych kandydatów (w tys.)
180
160
160,7
154,1
139,6
140
139,2
131,4
130,7
120
120,1
111,2
106,8
101,9
100
94,8
91,4
87,0
80
60
40
20
0
2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014 2014/2015 2015/2016
Kandydaci na studia
W roku akademickim 2012/2013 najwięcej
podań o przyjęcie na studia4 zostało złożonych na
kierunkach z grup5 „Nauki społeczne, gospodarka i prawo” oraz „Nauki techniczne” (po 24,6%).
Liczną zbiorowość stanowili również kandydaci
z grup „Nauki humanistyczne i sztuka” (13,1%)
oraz „Nauka” (11,5%).
Prognoza na kolejne cztery lata wskazuje na
stopniowe zmniejszanie się udziału kandydatów
na studia w zakresie nauk społecznych, gospodarki i prawa oraz systematyczny wzrost chętnych do
studiowania nauk technicznych. Przewiduje się,
że ci ostatni w kolejnych latach stanowić będą
ponad 25% ogólnej liczby składających podania
o przyjęcie na uczelnie.
Wyniki „Badania losów absolwentów szkół
zawodowych” przeprowadzonego w 2012 r.6
pokazują, że najczęstszą formą kontynuowania
nauki przez absolwentów techników były studia
wyższe, a do najbardziej popularnych kierunków
należały: informatyka (11,0%), finanse i rachunkowość (8,0%) oraz zarządzanie (7,6%). Wybrana dziedzina kształcenia z reguły zgadzała się
z wyuczonym zawodem (studenci informatyki
mieli tytuł technika informatyka, technika teleinformatyka czy technika elektronika; studiujący
finanse i rachunkowość to technicy ekonomiści,
technicy handlowcy itp.)
Wśród studiujących zarządzanie zgodność z uzyskaną wcześniej profesją była już mniejsza (na
kierunku tym znaleźli się przede wszystkim technicy ekonomiści, technicy hotelarstwa, technicy
informatycy i technicy handlowcy).
Struktura kandydatów na studia
w roku 2012/2013
3,5%
3,8%
8,5%
24,6%
10,4%
11,5%
24,6%
16,4%
13,1%
nauki techniczne
usługi
nauki społeczne, gospodarka i prawo
nauki medyczne
nauki humanistyczne i sztuka
nauka
rolnictwo
kształcenie
4 Dane dotyczą uczelni, które wzięły udział w badaniu. Szczegółowe informacje prezentowane są w raporcie z badania.
5 Grupy kierunków są zgodne z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Edukacji ISCED’97.
6 Por. raport Zawodowy start. Raport z badania losów absolwentów szkół zawodowych 2012, Kraków: Wojewódzki Urząd Pracy
w Krakowie, 2013. Wersja elektroniczna publikacji dostępna na stronie http://www.obserwatorium.malopolska.pl/pl/badania-i-analizy/
badania-cykliczne/badanie-absolwentow.html.
Cudzoziemcy studiujący w Małopolsce
Grupa kandydatów na studia obejmuje również osoby przyjeżdżające do Małopolski z zagranicy.
W roku akademickim 2011/2012 cudzoziemcy w małopolskich szkołach wyższych stanowili, podobnie jak w Polsce, 1,3% wszystkich studentów. Równocześnie obcokrajowcy zdobywający edukację
w Małopolsce to 10,9% (2,6 tys. osób) cudzoziemców studiujących na terenie całego kraju, co oznacza znaczne przekroczenie przeciętnej wartości przypadającej na jedno województwo (1,5 tys.).
W badanych uczelniach w roku akademickim 2011/2012 na studiach stacjonarnych studiowało
2 214 osób z zagranicy. Rok później ich liczba wzrosła o 32,3%. Na uwagę zasługuje fakt, że blisko
29% badanych uczelni zadeklarowało prowadzenie kierunków skierowanych do obcokrajowców.
Współpraca szkół wyższych z pracodawcami
Wyniki przeprowadzonego badania ankietowego wskazują na współpracę szkół wyższych
z pracodawcami w zakresie kierowania studentów
na praktyki i staże:
spośród studentów odbywających praktyki 87,3% studiowało w publicznych szkołach
wyższych;
inicjatorem nawiązania współpracy przy organizacji praktyk najczęściej była uczelnia oraz studenci (85,7%). Pracodawcy rzadziej występowali z propozycją organizowania praktyk (28,6%);
98,1% studentów uczestniczyło w praktykach
przez okres krótszy niż trzy miesiące, jedynie
1,9% miało możliwość zdobywania wiedzy
i kwalifikacji przez dłuższy czas;
większość uczelni współpracowało z pracodawcami w zakresie prowadzenia programów
stażowych (57,1%). W pozostałych przypadkach studenci wykazywali się własną inicjatywą i sami poszukiwali możliwości odbycia stażu (42,9%).
Pełne wyniki badania można znaleźć w publikacji: „Tendencje i kierunki zmian na rynku usług szkolnictwa
wyższego w Małopolsce. Ocena z uwzględnieniem czynników demograficznych i koniunkturalnych”, dostępnej w serwisie internetowym projektu www.obserwatorium.malopolska.pl.
Wydawca: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie
plac Na Stawach 1, 30-107 Kraków
tel. 12 42 87 870, faks 12 42 29 785
e-mail: [email protected]
www.wup-krakow.pl
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego