Ph 4-2010 - Dolnośląska Izba Aptekarska

Ph 4-2010 - Dolnośląska Izba Aptekarska

Konkurs opieki
farmaceutycznej
– str. 8
BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ
50-333 Wrocław, ul. Matejki 6  tel/fax 71 321-18-77  e-mail: [email protected]
Szanowni Państwo!
W imieniu Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, wydawcy
i właściciela miesięcznika „Pharmakon”, zapraszamy Państwa
na łamy naszego czasopisma. Proponujemy Państwu
teksty sponsorowane, reklamę graficzną, ogłoszenia
i komunikaty, gotowe wkładki itp. Publikacje te mogą
być kolorowe lub czarno-białe. W przypadku publikacji
wielokrotnych przewidujemy możliwość rabatów.
Materiały reklamowe przyjmujemy do dnia 10-go miesiąca,
w którym ma się ukazać dany numer (np. do 10 maja do numeru
5/2010) w formie pliku eps, pdf, cdr, jpg, doc (e-mail) lub
wydrukowanych ulotek A5.
Oto ceny brutto (w tym VAT 22%) proponowanych przez nas usług reklamowych:
Środek :
1/2 strony – czarno-biała
1 strona czarno-biała
1 strona kolorowa
Ogłoszenia drobne (do 20 słów)
Okładka:
II i III strona
IV strona
A5 (wydrukowana przez reklamodawcę)
Wkładka
244,488,976,122,1464,1830,610,-
Informujemy Państwa jednocześnie, że „Pharmakon” wydawany jest w ilości
2450 egz., w formie kolorowej broszury formatu A-5. Kolportażem obejmuje
wszystkich aptekarzy członków Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej oraz
większość hurtowni województwa dolnośląskiego, a także Okręgowe Izby
Aptekarskie w Polsce, instytucje centralne samorządu aptekarskiego oraz Bibliotekę
Narodową, niektóre biblioteki wojewódzkie i biblioteki Wydziałów Farmaceutycznych
Akademii i Uniwersytetów Medycznych. Prowadzimy również prenumeratę indywidualną,
dla instytucji i osób prywatnych z całej Polski.
Z poważaniem
red. nacz. Adam Zadrzywilski
BIULETYN DOLNOŚLĄSKIEJ IZBY APTEKARSKIEJ
4/201
Kwiecień 2010
W numerze:
Refleksje Prezesa
W cieniu tragicznej katastrofy ............................................................................................................. 3
Ministerstwo Zdrowia
W sprawie projektu ustawy o ograniczaniu barier administracyjnych .................................. 6
Główny Inspektor Farmaceutyczny
W sprawie recept na plastry transdermalne ................................................................................... 7
Wydział Farmaceutyczny
Konkurs opieki farmaceutycznej ........................................................................................................ 8
Czym dla farmaceutów jest opieka farmaceutyczna ................................................................13
Opieka farmaceutyczna w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej .................17
Dolnośląska Izba Aptekarska
Ws. wykazu leków dopuszczonych do obrotu w sklepach ogólnodostępnych ...............26
Wojewódzki Inspektorat Farmaceutyczny
W sprawie legalizacji wag ...................................................................................................................29
Czar starych aptek
Ku wolności w aptekarstwie – Galicja ............................................................................................34
Klub Seniora
Wiosenne spotkanie .............................................................................................................................39
Wydarzenia
Kolejne dyplomy dla członków samorządu aptekarskiego .....................................................40
Wydział Farmaceutyczny
Studium Szkolenia Podyplomowego..............................................................................................41
Spotkanie integracyjne
Zapraszamy na Szczeliniec .................................................................................................................42
Akademia Medyczna
Nadzwyczajne posiedzenie Senatu .................................................................................................43
Biuletyn Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej
Nakład 2450 egz. http://www.dia.com.pl/biuletyn e-mail: [email protected]
Redaktor naczelny – mgr inż. Adam Zadrzywilski
Skład, łamanie, kolportaż – SAVIO. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i tekstów sponsorowanych
i zastrzega sobie prawo skracania tekstów oraz informuje, że nie zawsze zgadza się z opiniami zawartymi w artykułach zamieszczanych na łamach „Pharmakonu”.
Skład kolegium redakcyjnego biuletynu DIA „Pharmakon”: Piotr Bohater, Katarzyna Cichowicz,
Olga Fedorowicz, Ewa Hrynkiewicz-Kacała, Irena Knabel-Krzyszowska, Zbigniew Madurowicz,
Agnieszka Mikoszewska, Artur Owczarek, Ewa Wąsik, Urszula Wirska.
DOLNOŚLĄSKA IZBA APTEKARSKA
50-333 Wrocław, ul. Matejki 6,
tel/fax 71 321 18 77, 71 321 32 77,
http://www.dia.com.pl/ e-mail: [email protected]
tel. 71 322 00 70 (księgowość, ewidencja, PWZ, szkolenia)
e-mail: [email protected]; [email protected]; [email protected]
Prezes ORA DIA – mgr farm. Piotr Bohater
Dyżury: wtorek g. 12.00-13.00, czwartek g. 13.00-14.00 w DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77
e-mail: [email protected]
Wiceprezesi ORA DIA:
• mgr farm. Irenia Knabel-Krzyszowska (region wrocławski), dyżur: poniedziałek g. 11.00-13.00,
DIA we Wrocławiu, tel. 71 321 18 77;
• mgr farm. Irena Litwa-Parużyńska (region legnicki), dyżur: poniedziałek g. 15.00–16.00, „Apteka
Piastów” w Legnicy, tel. 076 856 52 20, e-mail: [email protected];
• dr n. farm. Wojciech Piotrowski (region jeleniogórski), dyżur: poniedziałek, godz. 11.00-12.00, apteka „Pod Złotą Wagą” Karpacz, tel. 757619312.;
• mgr. farm. Paweł Łukasiński (region wałbrzyski), dyżur w czwartki, godz. 13.00-14.00, apteka
„Galen” w Świdnicy, tel. 748532909, e-mail: [email protected].
Sekretarz – mgr farm. Olga Fedorowicz, dyżur: czwartek, godz. 13.00 do 14.00, ASK, tel. 717332900,
e-mail: [email protected]
Skarbnik – mgr farm. Artur Owczarek, dyżur: środa godz. 8.00-9.00, AM, tel. 717840321, e-mail:
[email protected]
Radca prawny – mgr Ewa Hrynkiewicz-Kacała, dyżur: czwartek g. 14.00–15.00, DIA we Wrocławiu,
tel. 71 321 18 77, e-mail: [email protected]
Konta Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej:
Bank Polskiej Spółdzielczości SA O/Wrocław
33 1930 1073 2009 0900 4949 0001 (składki, reklamy)
80 1930 1073 2009 0900 4952 0001 (Kasa Pomocy Koleżeńskiej)
Składka członkowska na rzecz DIA wynosi:
 74,- zł – kierownicy aptek i hurtowni;
 23,- zł – kier. aptek szpitalnych i zakładowych oraz pozostali członkowie samorządu;
  6,- zł – emeryci niepracujący.
W cieniu tragicznej
katastrofy
W obliczu wielkiej tragedii, która wydarzyła się na smoleńskim lotnisku,
wszystkie nasze codzienne problemy i trudności wydają się być wyjątkowo
małe i błahe. Dziesiątego kwietnia w nadzwyczaj bolesny sposób dotarła do
nas pozornie oczywista prawda o kruchości ludzkiego życia i o tym, że nikt z nas
nie wie, ile jeszcze czasu zostało mu do zrealizowania swoich planów i osiągnięcia postawionych celów. Każdy dzień powinien być ważny – szczególnie, kiedy
możemy go spędzić w gronie najbliższych nam osób.
Dziewiątego kwietnia odbył się we Wrocławiu trzeci Ogólnopolski Konkurs
Opieki Farmaceutycznej, którego patronem była również Dolnośląska Izba Aptekarska. Wieczorem prowadziłem comiesięczne zebranie aptekarzy regionu
legnickiego, a po wykładzie naukowo-szkoleniowym długo jeszcze dyskutowaliśmy w gronie aptekarzy z Legnicy, jak rozwiązać trudny problem dyżurów
nocnych i jak najlepiej przedstawić nasze argumenty przedstawicielom zarządu miasta. Około północy wróciłem do domu z dużą nadzieją na pozytywne
rozwiązanie tego problemu w trakcie poniedziałkowego spotkania legnickich
aptekarzy, przedstawicieli samorządu aptekarskiego i Wiceprezydenta Legnicy
pani Doroty Purgal.
Kiedy następnego dnia rano usłyszałem wiadomość, że w katastrofie rządowego samolotu zginął Prezydent Lech Kaczyński, jego żona i pozostałe 94
obecne na pokładzie osoby, wśród których byli wybitni przedstawiciele polskiego życia społeczno-politycznego, nie mogłem uwierzyć, że doszło do tak
strasznej tragedii. I chociaż tak powszechne w kolejnych dniach wyrazy jedności i solidarności narodowej Polaków pomagały w otrząśnięciu się po tej katastrofie, to jednak skutki nagłej śmierci tylu wyjątkowych postaci naszego życia
publicznego będziemy odczuwać jeszcze przez wiele lat, w szczególny sposób
również my – aptekarze.
Jednak w cieniu tej katastrofy musi dalej trwać nasze codzienne życie, trzeba
na bieżąco starać się rozwiązywać kolejne pojawiające się problemy - wśród
których w ostatnim czasie coraz bardziej dotkliwy dla aptekarzy Dolnego Śląska
staje się obowiązek pełnienia dyżurów nocnych. W sytuacji, kiedy wiele aptek
4/2010
pharmakon
3
funkcjonuje na granicy płynności finansowej, propozycje niektórych rad powiatów zmierzające do zwiększenia ilości dyżurujących aptek w porze nocnej i
święta, wywołują uzasadniony sprzeciw środowiska aptekarskiego. Na szczęście
w trakcie dotychczasowych spotkań aptekarzy, przedstawicieli naszego samorządu i rad powiatów udawało się wynegocjować kompromis zadowalający
wszystkie strony. Mam nadzieję, że jeśli pojawią się kolejne problemy tego typu,
również uda się dojść do porozumienia. Ewentualne procesy sądowe w naszych
warunkach prawnych byłyby kosztowne i długotrwałe, a ich wynik niepewny.
Wskazują na to doświadczenia kilku izb okręgowych, które przekazały nam wyczerpującą dokumentację na ten temat.
Bardzo bym chciał, aby analogiczne zrozumienie wykazało Ministerstwo
Zdrowia w przypadku projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie wykazu
produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych. Przedstawiony projekt zwiększa ilość leków dopuszczonych do sprzedaży pozaaptecznej, również
w dużych opakowaniach. Nasza Izba od wielu lat opiniuje negatywnie wyjątkowo liberalne rządowe projekty w tym zakresie, przedstawiając równocześnie
dobre rozwiązania w oparciu o tłumaczenia odpowiednich ustaw i rozporządzeń np. niemieckich czy austriackich. Tym razem dołączyliśmy również wyjątkowo trafną i wyczerpującą opinię pani prof. Anny Wieli-Hojeńskiej, Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie farmakologii klinicznej dla województwa
dolnośląskiego oraz Kierownika Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej AM
we Wrocławiu. Zachęcam do zapoznania się z tą opinią na kolejnych stronach
naszego Biuletynu.
Mam nadzieję, że Ministerstwo Zdrowia wykaże w przypadku nowelizacji
rozporządzenia w sprawie wykazu produktów leczniczych, które mogą być dopuszczone do obrotu w placówkach obrotu pozaaptecznego oraz punktach aptecznych podobną rozwagę, jak w przypadku nowelizacji Prawa farmaceutycznego w zakresie likwidacji ograniczenia 1% ilości posiadanych aptek. W dalszej
części Biuletynu przedstawione zostało pismo w sprawie rezygnacji z likwidacji
tego ograniczenia. To od długiego czasu pierwsza pozytywna decyzja legislacyjna w tak ważnej dla środowiska aptekarskiego kwestii. Bardzo liczę, że wysiłki
naszego samorządu przyczynią się do kolejnych pozytywnych dla aptekarzy
decyzji, szczególnie w zakresie oczekiwanej ustawy refundacyjnej oraz zakazu
prowadzenia w Polsce sprzedaży bezpośredniej do aptek.
Piotr Bohater
Wrocław, 23 kwietnia 2010 r.
4
pharmakon
4/2010
Okręgowa Rada Aptekarska
Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej we Wrocławiu
składa gorące podziękowania
hurtowni farmaceutycznej „Dolpharma”
za sponsorowanie posiedzeń naukowo-szkoleniowych,
które w pierwszym półroczu 2010 roku towarzyszyły
comiesięcznym spotkaniom aptekarzy regionu wrocławskiego.
Szczególne podziękowanie, za wsparcie
i osobiste zaangażowanie
w nawiązywaniu dobrej współpracy z naszą Izbą
kierujemy na ręce Pani Prezes
mgr Danuty Mikoszewskiej
w imieniu ORA DIA we Wrocławiu
mgr farm. Piotr Bohater
Ogłoszenie
Mając na uwadze liczne uwagi związane z terminami i godzinami stałych comiesięcznych zebrań członków regionu jeleniogórskiego i wałbrzyskiego (często
połączonych z posiedzeniem naukowo-szkoleniowym), prosimy aptekarzy o wypowiedzenie się w tej sprawie. Obecnie terminem tym jest pierwszy roboczy dzień
po 15-tym (region wałbrzyski – godz. 10.00 bądź 11.00, region jeleniogórski - godz.
14.00). Propozycje prosimy przekazywać telefonicznie na nr tel.: 71-3211877; 713211877 i 71-3220070 lub pocztą elektroniczną: [email protected] lub ewidencja@
dia.com.pl. Przy planowaniu kolejnych spotkań uwzględnione zostaną Państwa sugestie. Przypominamy, że zebrania te są dostępne dla wszystkich farmaceutów, nie
tylko kierowników aptek.
4/2010
pharmakon
5
Ministerstwo Zdrowia
W sprawie projektu ustawy
o ograniczaniu barier administracyjnych
6
pharmakon
4/2010
Główny Inspektor Farmaceutyczny
W sprawie recept na plastry transdermalne
4/2010
pharmakon
7
Wydział Farmaceutyczny
Konkurs opieki farmaceutycznej
9 kwietnia na Wydziale Farmaceutycznym wrocławskiej Akademii Medycznej odbył się trzeci już Ogólnopolski Konkurs Opieki
Farmaceutycznej, który zorganizowała sekcja studencka Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – Młoda Farmacja Wrocław.
Nasza Dolnośląska Izba Aptekarska objęła nad tym konkursem
patronat merytoryczny.
Czym skorupka za młodu nasiąknie…
Jak kwiaty na wiosnę, tak opieka farmaceutyczna w Polsce powoli rozkwita. Nie możemy się jeszcze równać z Europą Zachodnią, ale wieloletnie
działania w celu promocji tego zagadnienia odnoszą pożądany skutek. Na
wszystkich Wydziałach Farmaceutycznych do programu studiów został
wprowadzony przedmiot o tej nazwie. Na rynku wydawniczym możemy
znaleźć wiele wartościowych pozycji książkowych, a w gazetach – ciekawe
artykuły na ten temat. Jednakże wciąż czuć niedosyt z powodu tak małej
liczby aptek, w których jest ona realizowana. Sytuacja ta z pewnością będzie
się powoli zmieniać, ponieważ studenci są bardzo zainteresowani tematem
opieki farmaceutycznej. Niejednokrotnie słychać głosy, iż chcieliby oni wykorzystać swoją szeroką wiedzę i umiejętności zdobyte podczas studiów
w praktyce, w szczególności podczas rozmowy z pacjentem. Potwierdzeniem tego zjawiska może być fakt, że dnia 9 kwietnia odbył się już III Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej, który w tym roku zorganizowała
Sekcja Studencka Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – Młoda Farmacja Wrocław.
Patronat honorowy nad konkursem objęli: Dziekan Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej – dr hab. Kazimierz Gąsiorowski
prof. nadzw. oraz Prezes Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego – prof.
dr hab. Janusz Pluta. Patronat merytoryczny objęła Katedra i Zakład Tech-
8
pharmakon
4/2010
nologii Postaci Leku Wydziału
Farmaceutycznego oraz Dolnośląska Izba Aptekarska.
W piątkowy poranek w budynku Wydziału Farmaceutycznego na ulicy Grodzkiej 9, nieopodal wartko płynącej Odry,
prace szły pełną parą. W końcu
niecodziennie zdarza się gościć
tyle znamienitych osobistości
oraz studentów farmacji z całej
Polski. Świadczy o tym udział aż czternastu dwuosobowych drużyn z Bydgoszczy, Gdańska, Krakowa, Poznania, Warszawy oraz Wrocławia.
Pierwszy, pisemny etap konkursu rozpoczął się o godzinie 10:00 w dwóch
salach komputerowych. Drużyny miały za zadanie zmierzyć się z trudnym
przypadkiem dotyczącym nadciśnienia tętniczego. Przyszli magistrowie
musieli zaproponować plan opieki farmaceutycznej, określić cele terapii, zidentyfikować rzeczywiste i potencjalne problemy lekowe oraz przedstawić
ich rozwiązanie. Ponadto, zwięźle odpowiadając na zadane pytania, mieli
poinformować pacjentkę o zasadach prawidłowego przyjmowania przepisanych leków. Czas trwania części pisemnej został ograniczony do 30 minut.
Drużyny miały do dyspozycji materiały pomocnicze takie jak Pharmindex
oraz Leki Współczesnej Terapii, a także dostęp do internetowych baz danych.
Po niemałym wysiłku umysłowym
uczestnicy udali się na słodki poczęstunek by zregenerować siły przed
następnym etapem. W tym czasie
prace były sprawdzane przez Jury
konkursu w następującym składzie:
- Prodziekan ds. Studentów oraz
Kierownik Katedry i Zakładu Bromatologii i Dietetyki Wydziału Farmaceutycznego we Wrocławiu dr hab.
Halina Grajeta prof. nadzw.
4/2010
pharmakon
9
– Prodziekan ds. Nauki oraz
Kierownik Katedry i Zakładu
Farmakologii Klinicznej Wydziału Farmaceutycznego we
Wrocławiu dr hab. Anna Wiela-Hojeńska prof. nadzw.
– Przewodnicząca Ogólnopolskiej Sekcji Opieki Farmaceutycznej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, p.o.
Kierownika Pracowni Farmakoepidemiologii i Farmakoekonomiki Wydziału
Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego – dr
Agnieszka Skowron
– Wiceprzewodnicząca Ogólnopolskiej Sekcji Opieki Farmaceutycznej
Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego, Asystentka w Katedrze i Zakładzie Technologii Postaci Leku Wydziału Farmaceutycznego we Wrocławiu
- dr Bożena Karolewicz
– Kierownik Apteki Akademickiego Szpitala Klinicznego im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu oraz Konsultant Wojewódzki z zakresu Farmacji Aptecznej dla województwa dolnośląskiego - mgr Olga Fedorowicz
Zadanie, jakie członkinie Jury miały przed sobą, nie było łatwe. Wszystkie
prace prezentowały wyrównany, wysoki poziom, a do finału konkursu mogły
przejść tylko trzy najlepsze drużyny. Z największą ilością punktów zakwalifikowały się studentki naszej uczelni – Agnieszka Gałuszka i Monika Kopacka,
z drugim wynikiem studentki z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu –
Paulina Biskupska oraz Małgorzata Hamera, natomiast z trzecim – Joanna
Guzińska i Anna Kornelak z Collegium Medicum w Bydgoszczy.
Po oficjalnym rozpoczęciu konkursu i przywitaniu wszystkich osób
zgromadzonych na sali, głos zabrali zaproszeni goście honorowi – Władze
Dziekańskie Wydziału Farmaceutycznego, Prezes Polskiego Towarzystwa
Farmaceutycznego oraz Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej. Po motywujących słowach wstępu, przyszedł czas na część wykładową. Rozpoczęła
ją dr Agnieszka Skowron, niekwestionowany autorytet w dziedzinie opieki
farmaceutycznej.
10
pharmakon
4/2010
W końcu nadszedł czas na długo wyczekiwany przez wszystkich moment
– część finałową konkursu. Każda z drużyn zmierzyła się z dwoma problemami, z którymi mogą spotkać się na co dzień w aptece. Uczestnicy mieli
maksymalnie 10 minut na odegranie każdej ze scenek. Pierwsza z nich dotyczyła farmakoterapii dziecka z astmą. W rolę dociekliwego pacjenta, który
przyszedł do naszej apteki, wcielił się asystent z Katedry i Zakładu Chemii Analitycznej – dr Igor Mucha. W tym przypadku należało wykazać się
znajomością leków przeciwastmatycznych i sposobów ich podania oraz
zaproponować odpowiednie urządzenie do inhalacji dla małego dziecka. Ponadto wymagane było poinstruowanie pacjenta w zakresie obsługi
i funkcjonowania nebulizatora. W drugim zadaniu studenci zmierzyli się
z problemami pacjentki z cukrzycą typu 2. Znakomicie wcieliła się w tę
rolę asystentka z Katedry i Zakładu Technologii Postaci Leku - mgr Anna
Pawlik – Gałczyńska. Finał był bardzo emocjonujący a nasi pacjenci zebrali gromkie brawa od publiczności. Po jego zakończeniu Jury udało się
na naradę by wyłonić zwycięską drużynę, a goście zostali zaproszeni na
przerwę kawową.
Po powrocie nadszedł czas na kolejne wykłady. Pierwszy, na temat „Opieki farmaceutycznej w leczeniu astmy” poprowadziła dr Bożena Karolewicz.
Następnie głos zabrał Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej – mgr Piotr Bohater, który przekazał zgromadzonym informacje o opiece farmaceutycznej
w innych krajach Europy.
W końcu nadszedł czas na długo oczekiwane wyniki finału. III Ogólnopolski Konkurs Opieki Farmaceutycznej wygrały studentki V roku
Wydziału Farmaceutycznego
Akademii Medycznej we Wrocławiu – Agnieszka Gałuszka oraz
Monika Kopacka. Drugie miejsce przyznano drużynie z Poznania, natomiast trzecie miejsce
zajęła drużyna z Bydgoszczy. Na
zakończenie Prodziekan ds. Studentów dr hab. Halina Grajeta
4/2010
pharmakon
11
prof. nadzw. wręczyła
wszystkim uczestnikom
certyfikaty oraz upominki. Ponadto dyplomy i nagrody rzeczowe
otrzymali laureaci trzech
pierwszych miejsc. Następnie Przewodniczący
Młodej Farmacji Wrocław
– Andrzej Herbuś oraz
Wiceprzewodnicząca –
Katarzyna Jawna wręczyli kwiaty wykładowcom oraz Jury konkursu, a także
złożyli podziękowania i oficjalnie zakończyli konkurs.
Uczestnictwo w takim konkursie z pewnością rozwija w przyszłym farmaceucie umiejętność wykorzystania wiedzy teoretycznej podczas rozmowy z
pacjentem. Ponadto jest cennym doświadczeniem w przyszłej pracy w aptece i przygotowuje do fachowej opieki farmaceutycznej. Dlatego już nie
mogę doczekać się następnej edycji konkursu – przecież Wrocław będzie
musiał bronić zdobytego tytułu. Już dziś wiem, że nie będzie to łatwe w
odniesieniu do wysokiego poziomu wiedzy, jaki zaprezentowali w tym roku
uczestnicy z innych uczelni. Nie mniej jednak motywuje to do pogłębiania
naszej wiedzy, co z pewnością będzie korzystne dla naszych przyszłych pacjentów i dla nas samych.
Na koniec chciałabym jeszcze raz podziękować osobom, bez których pomocy i wsparcia konkurs by się nie odbył. W szczególności Prezesowi Zarządu Stowarzyszenia Studentów i Absolwentów Uczelni Medycznych „FORUM
MEDICUM” mgr. Arturowi Owczarkowi oraz dr Bożenie Karolewicz, która była
autorką całej merytorycznej strony konkursu.
Wszystkich zainteresowanych opieką farmaceutyczną serdecznie zapraszam na stronę internetową Młodej Farmacji we Wrocławiu, gdzie umieszczone są zadania, z którymi zmierzyli się uczestnicy konkursu wraz ze schematami rozwiązań – http://www.farma.topus.pl
Katarzyna Jawna
Młoda Farmacja
12
pharmakon
4/2010
Poniżej publikujemy wykład dr Agnieszki Skowron z pracowni farmakoepidemiologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz streszczenie wykładu jaki wygłosił prezes DIA mgr. farm Piotr Bohater.
Czym dla farmaceutów jest
opieka farmaceutyczna
Prawna definicja opieki farmaceutycznej ujęta w Ustawie o Izbach Aptekarskich wskazuje, że wykonywanie zawodu farmaceuty poleg m.in. na „sprawowaniu opieki farmaceutycznej polegającej na dokumentowanym procesie,
w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem farmakoterapii w celu uzyskania określonych jej efektów
poprawiających jakość życia pacjenta”. Definicja ta pozwala wyróżnić kilka
elementów, które składają się na ten proces i odróżniają go od innych usług
świadczonych przez aptekę ogólnodostępną, należą do nich: dokumentowanie działań farmaceuty, dbałość farmaceuty o skuteczność i bezpieczeństwo
farmakoterapii, współpracę z lekarzem i innymi pracownikami systemu zdrowotnego, edukowanie i doradzanie pacjentowi oraz wykrywanie i rozwiązywanie problemów lekowych.
W Krakowie i Wieliczce w okresie kwiecień – maj 2009 przeprowadzono
badanie ankietowe, które objęło 378 farmaceutów z aptek ogólnodostępnych.
Wśród wielu innych pytań, jednym z zadań farmaceuty było przedstawienie
własnej definicji opieki farmaceutycznej. Podane przez farmaceutów definicje
poddane zostały analizie jakościowej i ilościowej, pod kątem ich zgodności
z prawną definicją. Sprawdzono m.in. które z wymienionych powyżej elementów opieki farmaceuci ujęli w swoich opisach. Okazało się, że ponad 41% ankiet nie zawierało żadnej definicji lub zawierało definicję, w której nie ujęto
żadnego z elementów opieki, 36% zawierało tylko jeden z tych elementów,
18% - dwa elementy, a zaledwie 4% - trzy lub więcej elementów charakterystycznych dla opieki. Najwięcej osób (36%), które podały definicję opieką,
w sposób bezpośredni lub pośredni, wskazało na problemy lekowe jako jej
4/2010
pharmakon
13
punkt wyjścia. O konieczności współpracy z lekarzem wspomniało 21% ankietowanych, o edukowaniu i doradzaniu pacjentowi – 16%, o dokumentowaniu – 10% i 8% - wskazało na odpowiedzialność farmaceuty za skuteczność
i bezpieczeństwo .
Definicje, które nie zawierały żadnych elementów opisujących opiekę
w procesie analizy jakościowej podzielono na definicje misyjne, naukowe, kognitywne i zwięzłe. Choć żadna z nich nie opisuje opieki, warto je przytoczyć,
aby pokazać jak wiele jest jeszcze do
zrobienia w obszarze upowszechniania idei opieki i wdrażania jej do
praktyki. Definicje misyjne można
wyróżnić te, które wskazują na misję
farmaceutów względem społeczeństwa, pojawiły się więc tutaj określenia, że opieka farmaceutyczna
to: „Bardzo ważna misja społeczna”,
„Czuwanie nad pacjentem i lekiem”,
„Dbanie o to aby farmakoterapia
pacjenta była właściwie prowadzona”, „Lekarz nie ma czasu dla chorego, farmaceuta powinien pomóc choremu”, „Najważniejsza zasada etyczna, jaka powinna
panować w aptece”, „Służyć pacjentowi poradą, uśmiechem, sercem, dobrym
słowem” czy „opieka nad pacjentem zagubionym w ilości leków otrzymywanych
od lekarzy (szczególnie osoby starsze) i udzielanie informacji na temat dawkowania leków tj. pory dnia itp.”. Inną grupę definicji misyjnych stanowiły definicje
wskazujące, że opieka jest misją wobec zawodu, ponieważ opieka farmaceutyczna to: „Przyszłość naszego zawodu, jedyna droga, która zapewni wykorzystanie
wiadomości, zachowanie prestiżu”, „Być farmaceutą – nie sprzedawcą” czy „przywrócenie odpowiedniej rangi i prestiżu dla zawodu farmaceuty”.
Zaskakująca dla mnie była stosunkowo duża liczba definicji o zabarwieniu
pesymistycznym, w których opieka farmaceutyczna to: „Doradzanie pacjentowi z problemami zdrowotnymi w zakresie szerokim i farmakoterapia, zdrowy
tryb życia oraz działania profilaktyczne. Ważne jest prowadzenie dokumentacji, co nastręcza wiele problemów”, „Fajna sprawa, ale musi być opłacalna.”, „Ma
sens tylko wtedy, gdyby pacjent realizował wszystie recepty w jednej ap-
14
pharmakon
4/2010
tece. Można wtedy zapobiec interakcjom między lekami wypisywanymi przez
innych specjalistów oraz miedzy lekami na Rp, a lekami OTC.”, „Niestety fikcja
w Polsce w tym momencie, ale mam nadzieję że wszyscy farmaceuci starają się
choć troszkę, tak jak ja, aby pacjenta traktować nie jak klienta, a jak pacjenta!”,
„Pomoc farmaceuty w zakresie określonego leczenia schorzeń nie wymagających kontaktu z lekarzem specjalistą oraz wszystkich czynności związanych
z użyciem, na przykład: glukometrów. W praktyce zagadnienie nie do zrealizowania w polskich aptekach.”, „Póki co to utopia. Bardzo chciałabym dożyć,
aby to stało się faktem, co z pewnością podwyższy prestiż naszego zawodu,
a pacjentom ułatwi dostęp do fachowej wiedzy.” i wreszcie „Coś abstrakcyjnego, na razie w naszym kraju”.
Niektórzy farmaceuci starali się nadać swoim definicjom charakter bardziej
naukowy i skomplikowany, co niestety nie tylko nie sprzyjało ich zrozumieniu,
ale nie odzwierciedlało również istoty tego procesu. Do definicji naukowych
zaliczono m.in. stwierdzenia, które wskazywały, że opieka farmaceutyczna to
„Całokształt postępowania farmaceuty w procesie farmakoterapii pacjenta.”,
„Dokumentowanie i nadzór nad farmakoterapią pacjenta, plus doradztwo
farmaceutyczne.”, „Dokumentowany proces farmakoterapii pacjenta”, „praktyka, w której farmaceuta bierze odpowiedzialność za potrzeby pacjenta w sferze leków i jest rozliczany z przyjętego wzorca gospodarki lekiem.”, „rzetelne
i dokładne udzielanie pacjentowi pomocy: udzielanie porad z zakresu umiejętnosci i wiedzy, jakie farmaceuta posiada. Również zapewnienie pacjenta
o prawidłowości stosowania przepisanych leków, suplementów diety oraz
kosmetyków. Poświęcenie
mu odpowiedniego czasu, który potrzebuje na
wspólną rozmowę i rozwiązywanie aktualnych
problemów zdrowotnych”,
„działania mające na celu
prowadzenie przez aptekarza, uzyskanie wymiernych
korzyści dla pacjenta, które
zapewniają indywidualną
4/2010
pharmakon
15
farmakoterapię prowadzącą do określonych wyników poprawiających jakość
zdrowia i jakość życia pacjenta. To wzajemne zaufanie pacjenta i aptekarza”.
Nawet te najdłuższe z definicji nie pozwalają jasno określić rzeczywistych zadań farmaceuty, nierzadko posługują się bowiem utartymi sloganami, które
niewiele z opieką farmaceutyczną mają wspólnego.
Uwagę zwróciły definicje skupiające się na procesie komunikowania z pacjentem i doradzania mu. Zaliczono do nich definicje, według których opieka
farmaceutyczna to: „Doradzanie pacjentowi i komunikacja z nim” lub rozszerzającą ją „Doradzanie pacjentowi przy wyborze leków oraz dobra komunikacja z pacjentem.” Dla niektórych opieka to tylko „Rozmowa z pacjentem” albo
„doradzanie pacjentowi w wyborze leków, nie tylko otc, ale także preparatów
medycznych, pomoc w analizowaniu możliwych interakcji” czy też „to nasza
kompetencja, wiedza i życzliwość, którą zawsze oferowałam pacjentom i oferuję. Pomiar ciśnienia, obsługa glukometru pozostawiłabym w placówkach
medycznych”. Trochę zaskakująca była definicja, że opieka farmaceutyczna to
„życzliwe podejście do pacjenta, jako chorego człowieka, pomoc w wyborze
leku, uzyskanie fachowej porady, wysłuchanie, skierowanie do lekarza”. Pozostaje mieć nadzieję, że ta ostatni definicja została podana przez osobę, która
już deklaruje prowadzenie opieki, w przeciwnym razie można by pomyśleć, że
nie podchodzi życzliwie do pacjenta.
Niektórzy farmaceuci zwięźle określali, ze opieka farmaceutyczna to „Konieczność”, „Konsultacja pacjenta z farmaceutą”, „Monitorowanie schorzeń
pacjenta”, „monitorowanie przebiegu farmakoterapii, doradztwo”, „Najlepiej
dostępna i najszybsza pomoc dla pacjenta.”, „Odpowiedzialność farmaceuty za
skuteczność i bezpieczeństwo prowadzonej farmakoterapii.”, „Pełniejsze czuwanie nad zdrowiem pacjenta”, „Pomoc pacjentowi w życiu i chorobie”, „Pomoc
pacjentowi”, „Przedsięwzięcie polegające na kontroli pacjenta w celu poprawy jakości leczenia.”, „Przekazanie wiedzy w konkretnym przypadku choroby”,
„Ważne ogniwo w profilaktyce ochrony zdrowia”, „Wszystkie czynności, które
musimy wykonywać w zakresie prawa, nawet dzisiaj”.
W ankiecie poproszono również farmaceutów o deklarację czy w chwili wypełniania ankiety mogą powiedzieć iż już prowadzą opiekę. Spośród
wszystkich ankietowanych 16% (n=61) potwierdziło, że już prowadzi opiekę.
Spośród prowadzących opiekę 3 osoby wspomniały w swojej definicji, że jest
16
pharmakon
4/2010
to proces dokumentowany, jednakże odnosiło
się do przede wszystkim
do dokumentowania
samej farmakoterapii,
a nie działań prowadzonych przez farmaceutę.
Aż 32/61 osób podało
definicję, która nie zawierała żadnego z elementów opieki, a 10/61
osób w ogóle nie podało żadnej definicji opieki, choć twierdziły że ją prowadzą. Prawie połowa z nich (28/61) wiedziało, ze opieka jest zdefiniowana w polskim prawie lecz tylko 1 wskazała poprawnie akt prawny.
Każdy z farmaceutów powinien sam sobie odpowiedzieć na pytanie co
wie o prowadzeniu opieki farmaceutycznej oraz czy jego wiedza jest zgodna
ze stanem faktycznym. Twierdzenie wielu farmaceutów, że prowadzą opiekę
farmaceutyczną wydaje się nieuprawnione w świetle obowiązującej definicji
i przedstawionych sposobów jej definiowania przez farmaceutów.
Agnieszka Skowron
Opieka farmaceutyczna w Polsce na tle
wybranych krajów Unii Europejskiej
Opieka farmaceutyczna będzie z pewnością odgrywać coraz większą rolę
w codziennej pracy aptekarzy, zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Jej rozwój i praktyczne zastosowanie w dużym stopniu zadecyduje o miejscu aptekarzy w systemie ochrony zdrowia w przyszłości. Na zachodzące zmiany
wpływa duża liczba istotnych czynników:
– starzenie się społeczeństwa w Polsce i większości krajów europejskich,
– stały wzrost liczby pacjentów przewlekle chorych,
4/2010
pharmakon
17
– bardzo szybki wzrost liczby chorych z zaburzeniami pamięci i kojarzenia,
– stale rosnąca liczba przyjmowanych leków,
– zwiększający się zakres samoleczenia pacjentów,
A także szybki postęp technologiczny oraz zmniejszająca się w ostatnich latach liczba przepisywanych i wykonywanych w aptekach leków recepturowych.
Jeszcze kilkadziesiąt czy nawet kilkanaście lat temu liczba wykonywanych leków recepturowych w ciągu dnia w wielu aptekach w Polsce znacznie przekraczała sto. Obecnie w zdecydowanej większości tych aptek wykonywanych jest
nie więcej, niż kilka leków recepturowych dziennie. Ta tendencja ma bardzo
istotne znaczenie dla umiejscowienia aptek i aptekarzy w systemie ochrony
zdrowia.
Kiedy większość leków wydawanych w aptece stanowiły leki recepturowe, pozycja zawodu
aptekarza była jednoznaczna – aptekarze byli
jedynymi pracownikami
fachowymi w systemie
ochrony zdrowia, którzy
potrafili wykonać przepisane przez lekarzy leki recepturowe. W sytuacji, kiedy wśród wydawanych w
aptece leków dominują leki gotowe, pozycja aptekarzy ulega istotnej zmianie. Właściwie prowadzona opieka farmaceutyczna będzie w przyszłości tym
elementem, który zadecyduje o utrzymaniu wysokiego prestiżu naszego zawodu i uchroni nas od zaliczenia do kategorii „handel lekami”.
Uczestnicząc wielokrotnie w wykładach i dyskusjach na temat opieki
farmaceutycznej słyszałem poglądy, że jest to element pracy aptekarzy
wprowadzony dopiero w ostatnich latach. Moim zdaniem definicja opieki farmaceutycznej została rzeczywiście określona dopiero niedawno, ale
nie znaczy to, że wiele elementów tej opieki nie było wykorzystywanych
nawet przed wieloma laty przez kolejne pokolenia aptekarzy. Twierdzenie,
że opieka farmaceutyczna została wymyślona dopiero kilkanaście lat temu
jest moim zdaniem krzywdzące dla wielu pokoleń aptekarzy, którzy przez
18
pharmakon
4/2010
całe zawodowe życie opiekowali się swoimi pacjentami. Może nie prowadzili złożonych rejestrów i sprawozdań, ale bezbłędnie potrafili wymienić z
pamięci zarówno leki stosowane przez swoich pacjentów, jak i specyficzne
dla nich uwarunkowania.
Bardzo bym chciał, aby w naszym środowisku opieka farmaceutyczna była
traktowana jako nieodłączny element wykonywania zawodu aptekarza, który
podlega stałemu rozwojowi i ewolucji na skutek zmieniających się:
– warunków funkcjonowania aptek,
– poziomu kształcenia w trakcie studiów farmaceutycznych i kształcenia podyplomowego,
– poziomu wiedzy i oczekiwań pacjentów,
– możliwości technologicznych,
– wiedzy na temat korzyści – również ekonomicznych – dla systemów
ochrony zdrowia,
– doświadczeń innych krajów,
– możliwości refundacji prowadzonej opieki farmaceutycznej.
Ogromne możliwości wykorzystania opieki farmaceutycznej wynikają z
faktu, że np. w Polsce jest ok. 12 000 aptek, w których pacjenci mogą uzyskać
niezbędne informacje i porady bez konieczności wcześniejszego umawiania
się na wizytę, w bardzo dogodnym dla siebie czasie.
To, co jest w naszym kraju potrzebne, to znaczna poprawa koordynacji
prowadzonej opieki farmaceutycznej poprzez zwiększenie współpracy Naczelnej Izby Aptekarskiej i okręgowych izb aptekarskich w tym zakresie z Polskim Towarzystwem Farmaceutycznym, towarzystwami medycznymi, urzędami centralnymi, lokalnymi samorządami, uczelniami wyższymi i organizacjami pacjentów. Właściwe skoordynowanie prowadzonych działań w bardzo
istotny sposób wpływa na zwiększenie pozycji i prestiżu zawodu aptekarzy,
a także jest źródłem znacznych oszczędności w budżecie systemu ochrony
zdrowia. W wielu krajach specjalistyczne agencje wykonują symulacje i obliczenia pokazujące korzyści finansowe wynikające z właściwie prowadzonej
opieki farmaceutycznej.
Np. w Portugalii jest 795 000 pacjentów chorych na cukrzycę. Koszty ich
leczenia przekroczyły w roku 2008 miliard Euro, co stanowi 7% rocznych wydatków na ochronę zdrowia i równocześnie 0,7% PKB tego kraju.
4/2010
pharmakon
19
Jednym z najważniejszych celów zaplanowanej strategii dotyczącej opieki farmaceutycznej pacjentów diabetologicznych w Portugalii było bardziej
racjonalne „wykorzystanie zasobów”. Przeprowadzone badania i analizy pozwoliły na określenie bezpośrednich korzyści wynikających z prowadzonej
akcji na około 270 milionów Euro rocznie (średnio 43 Euro miesięcznie na
pacjenta). Natomiast suma korzyści bezpośrednich i pośrednich oszacowana
została na 410 milionów Euro rocznie.
Tego typu wyliczenia pozwalają zdać sobie sprawę, jak znaczące korzyści
ekonomiczne można uzyskać dzięki właściwie prowadzonej opiece farmaceutycznej w aptekach.
Jednak, moim zdaniem, w naszym kraju jest jeszcze jedna bardzo istotna
kwestia związana z opieką farmaceutyczną. Często opieka farmaceutyczna
- zamiast łączyć nasze środowisko - wykorzystywana jest w prowadzonych
działaniach marketingowych. Plakaty czy ulotki reklamowe wielu aptek sugerują, że tylko w danej aptece prowadzona jest opieka farmaceutyczna. Z pewnością traktowanie opieki farmaceutycznej przede wszystkim w kategoriach
działań marketingowych, dodatkowo w warunkach nasilającej się bezwzględnej konkurencji cenowej między aptekami, nie ułatwi osiągnięcia tych celów,
które są dla naszego środowiska najważniejsze i najbardziej wartościowe.
Ważnym elementem opieki farmaceutycznej prowadzonej w wielu krajach
europejskich są skoordyowane akcje informacyjne dotyczące często różnych chorób
nowotworowych czy stosowania antybiotyków. Koordynacja działań polega na odpowiednio zaplanowanych cyklach szkoleń
dla farmaceutów, dostarczaniu do aptek niezbędnych plakatów i ulotek informacyjnych
dla pacjentów. Wprawdzie uczestnictwo
aptek w tych działaniach jest dobrowolne,
ale w większości przypadków liczba aptek
aktywnie wspierających różne akcje przekracza 70%.
Jednak prowadzona w aptekach opieka
farmaceutyczna nie musi ograniczać się do
20
pharmakon
4/2010
fachowych porad, konsultacji i przekazywania pacjentom ulotek informacyjnych. Jednym z wielu nowych elementów opieki farmaceutycznej wprowadzonym już np. w Stanach Zjednoczonych, Portugalii i Wielkiej Brytanii jest
wyknywanie wybranych szczepień ochronnych w aptekach przez odpowiednio przeszkolonych aptekarzy.
Stany Zjednoczone:
-
szczepienia wykonywane są we wszystkich 50 stanach
na podstawie na podstawie recepty „pisemnej” lub „ustnej”
w okresie od lipca 2004 do czerwca 2005 procentowa ilość wybranych
szczepień w aptekach wynosiła:
(na podstawie wyników badań w 17 stanach)
10,0% - WZW A, WZW B,
30.4% - grypa,
36,2% - pneumokoki,
68,1% - szczepienia związane z podróżami.
Wielkia Brytania:
-
wybrane szczepienia wykonywane są na podstawie recepty lub bez recepty dla określonej grupy pacjentów
- na zasadzie lokalnego porozumienia z lekarzami, pielęgniarkami oraz innymi pracownikami fachowymi służby zdrowia
- w zakresie tego porozumienia pacjenci szczepieni są przeciw grypie, śwince, odrze, różyczce, meningokokom i WZW B
Szczególnie interesujące są doświadczenia w tym zakresie aptekarzy portugalskich, opublikowane w obszernym raporcie
na ten temat.
Portugalia
-
kampania szczepień przeciw grypie
(październik 2008 – marzec 2009)
uczestniczyło w niej 1 588 aptek (60% wszystkich aptek w Portugalii),
4/2010
pharmakon
21
KONKURS OPIEKI FA
22
pharmakon
4/2010
ARMACEUTYCZNEJ
4/2010
pharmakon
23
-
-
około 91% szczepień w aptekach wykonanych zostało przez odpowiednio
przeszkolonych farmaceutów,
w podanym okresie zaszczepiono około 159 700 pacjentów (statystycznie 206 pacj. w jednej aptece),
udział szczepień w aptekach osiągnął prawie 25%, w tym około 50,4% pacjentów w wieku powyżej 65 lat,
zdecydowana większość pacjentów była bardzo zadowolona z możliwości
szczepienia w aptece:
- 98,6% bardzo odpowiadały możliwe godziny szczepienia
- 91,4% odpowiadało, że nie było konieczne wcześniejsze umówienie
wizyty
- 96% była zadowolona z przekazanych przez aptekarzy informacji
- 97,9% pacjentów zadeklarowało, że mają zamiar zaszczepić się w aptece w przyszłym roku
nie odnotowano dotychczas żadnego przypadku wstrząsu anafilaktycznego będącego wynikiem szczepienia w aptece
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że w latach 2009/10 liczba szczepień
w aptekach zwiększyła się do ok. 33%, a
liczba uczestniczących w nich aptek do
1 628.
W okresie kwiecień-maj 2009 prowadzona też była w Portugalii intensywna kampania promująca szczepienia
przeciw HPV:
- ulotki informacyjne dla młodych
kobiet, zawierające informacje o szczepieniu ochronnym oraz innych działaniach profilaktycznych zapobiegającym
nowotworowi szyjki macicy
- możliwość szczepienia w aptece, po
przedstawieniu recepty (kobiet w wieku
19-26 lat)
24
pharmakon
4/2010
-
kampania prowadzona we współpracy z różnymi organizacjami (m.in. towarzystwa medyczne, )
Oczywiście szczepienia w europejskich aptekach są jak dotąd „działaniami pionierskimi”, prowadzonymi jedynie w Portugalii i w bardziej ograniczonym zakresie w Wielkiej Brytanii. Jednak zdobyte doświadczenia w
tej dziedzinie pozwalają na bardziej szerokie i otwarte spojrzenie na zakres opieki farmaceutycznej, która może być w przyszłości prowadzona w
aptekach.
Przed nami jest jeszcze dużo pracy i dlatego tak bardzo cieszę się, że w tegorocznym Trzecim Ogólnopolskim Konkursie Opieki Farmaceutycznej, który
odbył sie w dniu 9 kwietnia we Wrocławiu, wzięło udział tak dużo uczestników z wielu regionów Polski. Ich entuzjazm, zapał oraz chęć do nauki i pracy
pozwala mieć wielką nadzieję, że opieka farmaceutyczna będzie się bardzo
szybko rozwijać w naszym kraju, co w ogromnym stopniu wpłynie na utrzymanie w przyszłości prestiżu zawodu aptekarza i wysokiego poziomu zaufania pacjentów.
Piotr Bohater
4/2010
pharmakon
25
Dolnośląska Izba Aptekarska
Ws. wykazu leków dopuszczonych do obrotu w sklepach ogólnodostępnych
26
pharmakon
4/2010
4/2010
pharmakon
27
28
pharmakon
4/2010
Wojewódzki Inspektorat
Farmaceutyczny
W sprawie legalizacji wag
4/2010
pharmakon
29
30
pharmakon
4/2010
4/2010
pharmakon
31
32
pharmakon
4/2010
4/2010
pharmakon
33
Czar starych aptek
Ku wolności w aptekarstwie
– Galicja
Postanowiłem zaprosić Państwa do pozostania na terenie dziewiętnastoletniej Galicji, vide poprzednie artykuły, i poruszyć temat środowiskowego
umocowania naszego zawodu. Musimy sobie powiedzieć, że na początku
dziewiętnastego wieku nie było jednolitych uregulowań prawnych dotyczących zawodu farmaceuty, w tym praw do własności. Pierwszym zapisem była
ustawa z 1810 roku określające aptekę jako „Ein sanitätspolizeiliches Gewerbe”. W 1833 roku na terenie Galicji wschodniej ogłoszony został dekret kancelarii nadwornej o zasadach nadawania koncesji aptekarskich. Ów dekret
oprócz uzależnienia aptekarza od władzy państwowej nie wiele w praktyce
regulował. Wprawdzie stawiał wymóg ogłoszenia konkursu na objęcie apteki, jednak szybko okazało się, że stał się podstawą do korupcji.
Społeczność aptekarska, przy okazji poruszenia praw mniejszości żydowskiej w Krakowie, mocno przeciwstawiała się wprowadzania Żydów do zawodu. Jak wiemy, uzyskali oni prawo mieszkania w wydzielonej części Krakowa
– na Kazimierzu, ale jednocześnie handel żydowski poza tym terenem był
zakazany, a co najważniejsze nie wolno im było trudnić się aptekarstwem!
Postanowienia policyjno lekarskie likwidowały w Krakowie zwyczaj wytwarzania i zaopatrywania chorych w specyfiki farmakologiczne przez samych lekarzy. Było to odważne posunięcie, gdyż właśnie lekarze powiatowi
sprawowali nadzór nad miejscowym aptekarstwem. Wspomniane postanowienia z 1834 roku szły dalej wspominając, że „Leczenia chorych podług
metody homeopatycznej Hahnemanna… jest jak najsurowiej zabronione”.
Istotny był też zapis określający zasady sprzedaży trucizn, a także trybu
kształcenia aptekarzy. Uwagę przykuwa zadziwiająca zbieżność z dzisiejszymi czasami. Obecnie też monitorujemy psychotropy i zbieramy punkty
edukacyjne.
34
pharmakon
4/2010
Dzisiaj mamy Izby Aptekarskie, wówczas w Galicji tworzono gremia aptekarzy. Pierwsze było krakowskie, a następnie powstało główne, z siedzibą we
Lwowie oraz 18 filialnych. Skodyfikowano procedury wyzwolenia uczniów.
Początkowo był sprawdzian przed gremium obwodowym, a po pozytywnym
wyniku, „popis” na posiedzeniu gremium głównego we Lwowie. Współcześni delegaci obradują na corocznym zjeździe, natomiast
170 lat temu byli zobligowani do stawienia się do Lwowa
na roczne obrady „instytucji
głównej”. Frekwencja nie była
zadowalająca, gdyż w ówczesnej aptece pracowano 14-16
godzin na dobę, często apteki
były jednoosobowe, a i aptekarze mieli też inne lokalne
obowiązki. Obawiam się, że
niedługo obecne zjazdy izb
też mogą trącić absencją.
Aptekarze i prowizorzy byli
obligowani do zawiadamiania
przewodniczącego gremium
o przyjęciu ucznia na praktykę. W sprawie koncesji rozporządzenie z 1874 roku wprowadziło zapis zobowiązujący
starostów do zasięgnięcia zdania gremium co do uzdolnienia i kwalifikacji
kandydata. Pomimo nacisków środowiska aptekarskiego Rada Państwa Galicji nie zdecydowała się na zniesienie zasady koncesjonowania i wprowadzenia swobody w zakładaniu aptek przez każdego aptekarza. Mało tego,
funkcjonował wskaźnik ustalający jedną aptekę na 10.000 mieszkańców dla
okręgów małomiasteczkowych i wiejskich i 15.000 dla miast – dzisiaj to byłby
biznes! Tak, biznes, gdyż blisko 130 miejscowości w Galicji pozbawionych
było apteki , a średnio na jedną istniejącą przypadało 28.266 tyś. mieszkań4/2010
pharmakon
35
ców. Nomen omen ówcześni przedstawiciele gremiów stanowczo sprzeciwiali się możliwości posiadania przez
jednego aptekarza więcej niż jednej
apteki. Dzisiaj tej motyw postulowano
również i podobnie bezskutecznie.
Pojawiające się w ówczesnej prasie
zawodowej problemy farmaceutów
dotyczyły najczęściej spraw bytowych,
płacy i czasu pracy, a także dyżurowania w porze nocnej. W wiadomościach
bieżących „Czasopisma Towarzystwa
Aptekarskiego” z 1890 roku pisano,
że „Trzymanie całą noc otworem apteki, męczenie pracujących za niewielkie
wynagrodzenie jest ostatnim wyrazem
konkurencji (…) Widziałem jednego
z młodych ludzi, który biedą zmuszony
jest do siedzenia całą noc w aptece. Zdrowie jego jest zrujnowane”. Narastające
problemy środowiska oraz niemożność wpłynięcia na zmiany przepisów nasunęły w 1891 roku pomysł przekształcenia gremiów w Izbę Aptekarską – na
wzór proponowanej nieco wcześniej Izby Lekarskiej.
Z czasem następowały pewne zmiany w trybie kształcenia farmaceutów.
I tak po ukończonej praktyce, której czas zależny był od wykształcenia (3 letnia przy posiadaniu 6 klas i 2 letnia po maturze), kandydat na podaptekarza
przystępował do egzaminu. Wynik pozytywny upoważniał do podjęcia studiów wyższych, a po kolejnych 5 latach praktyki w aptece do ubiegania się
o niezależność zawodową.
A teraz coś co pozostaje niemal w ścisłym związku z czasami dzisiejszymi.
Otóż, grupa galicyjskich magistrów wystąpiła w 1894 roku z petycją do Rady
Państwa Galicyjskiego zawierającą dziewięć postulatów dających szansę
poprawy kondycji aptekarstwa. Wśród najważniejszych postulowano konieczność wprowadzenia norm demograficznych na otwarcie apteki. Proponowano jedną aptekę na 4.000 mieszkańców. Apteki koncesyjne miano
36
pharmakon
4/2010
przyznawać kandydatom z najdłuższym stażem zawodowym. W myśl postulatów anulowane miały być przywileje „synów i spadkobierców aptekarzy”
– jako społecznie nieuzasadnione, a po śmierci właściciela koncesja miała
być poddana procedurze konkursowej. Postulowano wprowadzenie ubezpieczeń, w tym na starość, i zredukowanie czasu pracy do 8 godzin. Te i inne
postulaty zostały opublikowane w Czasopiśmie Towarzystwa Aptekarskiego,
ale jak i poprzednio nie zostały wysłuchane.
Podobnie dzisiaj, od kilku lat środowisko aptekarskie chce pomóc ustawodawcom w konstrukcji realnych porządkujących uwarunkowań zawodowych – niestety nieskutecznie. Do tego wszystkiego „dokręca się” swoista
partyzantka lobby producenckiego i mamy to co mamy!
Dziewiętnasty wiek upłynął, a sprawy zasadnicze zawodu w Galicji nie
zostały rozwiązane. Spowodowało to zmianę profesji przez blisko 1/3 farmaceutów. Lepsze czasy
dla galicyjskiego aptekarstwa miały dopiero
nadejść wraz z XX wiekiem. Jak to wyglądało
może innym razem, ale
nie można nie zauważyć, że XXI wiek serwuje
nam coraz dynamiczniej
nowe pomysły marketingowe i logistyczne,
a aptekarze też równie
dynamicznie „łykają” te
kukułcze jaja… bo nie
alternatywy!
Pozdrawiam cieplutko hasłem „Proletariusze wszystkich aptek
łączcie się!”
Zbigniew
Madurowicz
4/2010
pharmakon
37
Kalendarz Muzeum Farmacji Uniwersytetu Jagiellońskiego
38
pharmakon
4/2010
Klub Seniora
Wiosenne spotkanie
Nareszcie skończyła się
zima, a była w tym roku wyjątkowo uciążliwa, długa, mroźna i
śnieżna. Z radością powitaliśmy
wiosnę i z przyjemnością spotkałyśmy się w miłym gronie na
naszym cyklicznym zebraniu,
które odbyło się 30.03.2010 r.
Tematem zebrania były zasady
racjonalnego żywienia osób
w wieku starszym. Wykład wygłosiła pani dr inż. Joanna Wyka
z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – Zakład Żywienia Człowieka. Pani doktor
omówiła piramidę żywienia
opracowaną dla ludzi w wieku
powyżej 60 roku życia. Omówiła poszczególne grupy produktów, które są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Dodatkowo zwróciła uwagę na potrzeby picia wody w odpowiedniej ilości, oraz uprawiania ćwiczeń
fizycznych i umysłowych. Przy
kawie i herbacie przewodnicząca omówiła sprawy bieżące. Z okazji Świąt Wielkanocnych złożyliśmy sobie nawzajem serdeczne życzenia.
Zarząd
Klubu Seniora
4/2010
pharmakon
39
Wydarzenia
Kolejne dyplomy dla członków
samorządu aptekarskiego
6 kwietnia w siedzibie Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej, kolejny już raz wręczono dyplomy
uzyskania tytułu specjalisty w specjalności farmacja apteczna i farmacja kliniczna. Dyplomy te
wręczał prof. Janusz Pluta, kierownik Studium
Szkolenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej oraz prezes
DIA mgr farm. Piotr Bohater.
Tym razem dyplomy te otrzymało 16 członków samorządu aptekarskiego. Podczas kolejnego
szkolenia specjalizacyjnego dyplomy ze specjalizacji farmacji klinicznej uzyskali: Burycz Tomasz, Noczyńska-Kałużny Małgorzata, Przybylski Jacek, Rosenkiewicz Elżbieta
i Więcek Agnieszka. Ze specjalizacji
farmacja apteczna na zakończenie
szkolenia dyplomy uzyskali: Chałon
Sylwia, Dąbrowska Anna, Gabryś
Katarzyna, Kijaczko Anna, Komarczewska Anna, Kułakowska-Krypczyk Monika, Magner-Ajtner Teresa,
Pilśniak Anita, Radzik Justyna, Tkaczyk Maria i Zamiar Beata.
40
pharmakon
4/2010
Wydział Farmaceutyczny
Studium Szkolenia Podyplomowego
Wydziału Farmaceutycznego AM we Wrocławiu
Wykaz kursów organizowanych w ramach szkolenia ciągłego farmaceutów:
1. Interakcje i działania niepożądane leków – 12 godz., 12 pkt.
2. Metody zwiększania skuteczności i bezpieczeństwa leczenia farmakologicznego – 18 godz.,
18 pkt.
3. Wpływ czynników fizjologicznych i patologicznych na działanie leków (indywidualizacji farmakoterapii) – 15 godz., 15 pkt.
4. Etyczno-prawne aspekty badań klinicznych nowych leków na ludziach – 12 godz., 12 pkt.
5. Biofarmacja i farmakokinetyka – 9 godz., 9 pkt.
6. Postępy w zakresie leku roślinnego – 12 godz., 12 pkt.
7. Postępy w farmakoterapii chorób układu krążenia – 16 godz., 16 pkt.
8. Zagadnienia związane z homeopatią w aptece – 7 godz., 7 pkt.
9. Bezpieczeństwo farmakoterapii onkologicznej – 10 godz.,10 pkt.
10. Farmakoterapia bólu – 8 godz., 8 pkt.
11. Postępy w farmakoterapii chorób metabolicznych – 8 godz., 8 pkt.
12. Współczesne problemy farmakoterapii chorób nowotworowych – 10 godz., 10 pkt.
13. Farmakogenetyka. Metody zwiększania skuteczności i bezpieczeństwa leczenia – 7 godz.,
7 pkt.
14. Bezpieczeństwo leków – 10 godz., 10 pkt.
15. Wybrane zagadnienia dotyczące substancji leczniczych – 7 godz., 7 pkt.
16. Narkotyki i problemy narkomanii w Polsce – 7 godz., 7 pkt.
17. Promocja zdrowia i profilaktyka zdrowotna w aptekach ogólnodostępnych – 6 godz., 6 pkt.
18. Prawo farmaceutyczne. Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczpospolitej Polskiej – 5 godz., 5 pkt.
19. Komunikacja i informacja o leku w pracy aptekarza – wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne – 16 godz., 16 pkt.
20. Postępy w technologii leków recepturowych – 14 godz., 14 pkt.
21. Nowe rozwiązania w technologii postaci leku – 13 godz., 13 pkt.
Terminy szkoleń: do uzgodnienia w zależności od liczby i kolejności zgłoszeń.
Forma zaliczenia kursów: sprawdzian testowy.
Koszt kursu: 22 zł/godz.
Zgłoszenia na kursy przyjmowane są w Studium Szkolenia Podyplomowego, ul. Szewska 38,
50-139 Wrocław, tel. 717840352, 717840353, e-mail: [email protected]
Szczegółowe informacje są zamieszczone na stronie internetowej Studium: www.farmacja.
am.wroc.pl
Elżbieta Szkarpij
4/2010
pharmakon
41
Spotkanie integracyjne
Zapraszamy na Szczeliniec
Kolejną, tradycyjną, wiosenną wycieczkę pieszą
tym razem planujemy zorganizować 22 maja. Wymarsz na Szczeliniec odbędzie się z Karłowa, do
którego dojedziemy autokarem. Zapisy przyjmowane są w sekretariacie DIA we Wrocławiu. Radzimy się
pospieszyć, bowiem ilość miejsc jest ograniczona.
Zainteresowanych wędrówką czeka wspinanie
się na ponad 900 m n.p.m. Dokładnie na wysokości
919 m (150 metrów powyżej Karłowa) znajduje się
szczyt Szczelińca Wielkiego, który jest najwyższym szczytem w Górach Stołowych na terenie Parku Narodowego
Gór Stołowych. Zaliczany jest on do Korony
Gór Polskich. Wraz z przepięknym rezerwatem
krajobrazowym i licznymi trasami widokowymi sam Szczeliniec i jego rejon jest największą
turystyczną atrakcją Sudetów. O tej porze roku
w niektórych miejscach trasy można się jeszcze
spodziewać leżącego śniegu.
Informacja
Informujemy, że zmienił się adres:
Kielecka Okręgowa Izba Aptekarska
ul. Stefana Okrzei 26/1, 25-525 Kielce
tel./fax (041) 343 70 10
42
pharmakon
4/2010
Akademia Medyczna
Nadzwyczajne
posiedzenie Senatu
15 kwietnia w Sali Senatu Akademii Medycznej odbyło się nadzwyczajne
posiedzenie Senatu uczelni poświęcone tragedii pod Smoleńskiem. Zebrani
minutą ciszy uczcili pamięć członków delegacji, którzy tragicznie zginęli na
pokładzie samolotu TU 154 w drodze do Katynia. JM Rektor prof. Ryszard
Andrzejak przedstawił życiorys Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, a prof.
Alicja Chybicka, kierownik Katedry i Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii
i Hematologii Dziecięcej, wspomniała o prezydentowej Marii Kaczyńskiej, z którą miała okazję się spotkać.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego dr hab.
Kazimierz Gąsiorowski
prof. nadzw., przedstawił zasługi tragicznie
zmarłego Prezydenta
oraz dolnośląskiej posłanki Aleksandry Natalli-Świat w budowie
Nowej Farmacji.
Zebrani łącząc się
w bólu z rodzinami i bliskimi wszystkich ofiar
podpisali okolicznościowe oświadczenie.
4/2010
pharmakon
43
44
pharmakon
4/2010
Akademia Medyczna
Nadzwyczajne posiedzenie Senatu