D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Zamościu

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 czerwca 2013 r.
Sąd Okręgowy w Zamościu II Wydział Karny w składzie :
Przewodniczący: SSO Zdzisław Łukasiewicz
Sędziowie: SO Tadeusz Bizior
SO Lesław Dąbrowski (spr.)
Protokolant: st.sekr.sąd. Krystyna Duras
przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. Marka Sowy
po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2013 roku
sprawy A. B.
oskarżonego z art.244 kk
na skutek apelacji, wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Rejonowego w Hrubieszowie
z dnia 27 marca 2013 r. sygn. akt II K 28/13
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w miejsce nieprawidłowej daty popełnienia zarzuconego czynu, przyjętej
w opisie tego czynu w części wstępnej wyroku w postaci „26 lutego 2012 r.” wskazuje datę prawidłową „26 października
2012 r.” ;
II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. S. J. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy), w
tym 96,60 (dziewięćdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą
obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym ;
IV. zwalnia oskarżonego od kosztów sądowych za drugą instancję, a poniesionymi wydatkami obciąża Skarb Państwa.
/-/ Na oryginale właściwe podpisy.
Sygn. akt II Ka 400/13
UZASADNIENIE
A. B. został oskarżony o to, że w dniu 26 października 2012 roku w miejscowości N. powiatu (...) nie zastosował się do
orzeczonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Hrubieszowie zakazu prowadzenia pojazdów niemechanicznych w ruchu
lądowym na okres 5 lat (sygn. akt II K 954/11 z dnia 27 grudnia 2011 roku) obowiązującego od 15 marca 2012 roku w
ten sposób, że kierował rowerem po drodze publicznej - to jest o czyn z art. 244 k.k.
Wyrokiem z dnia 27 marca 2013 roku, sygn. akt II K 28/13 Sąd Rejonowy w Hrubieszowie oskarżonego A. B. uznał za
winnego dokonania zarzuconego mu czynu, wyczerpującego dyspozycję art. 244 k.k. i za to na podstawie art. 244 k.k.
w zw. z art. 58 § 3 k.k. wymierzył mu karę grzywny w liczbie 75 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki
dziennej grzywny na kwotę 10 złotych; zwolnił oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.
Apelację od tego wyroku wniósł Prokurator Rejonowy w Hrubieszowie, który zaskarżył wyrok w całości, na niekorzyść
oskarżonego. Przedmiotowemu wyrokowi zarzucił:
1) obrazę przepisów postępowania w postaci art. 413 § 1 pkt 4 kpk, mającą wpływ na treść orzeczenia, polegającą
na nieprzytoczeniu w części wstępnej wyroku dokładnego opisu czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił
oskarżonemu;
2) obrazę przepisów postępowania pod postacią art. 413 § 2 pkt 1 kpk, polegającą na niewskazaniu właściwej daty
popełnienia przypisanego oskarżonemu czynu;
3) obrazę przepisów postępowania w postaci art. 424 § 1 pkt 1 i § 2 kpk, polegającą na wewnętrznej sprzeczności
uzasadnienia wyroku co do faktów i okoliczności, jakie sąd uznał za udowodnione, co do okoliczności, które sąd
miał na względzie przy wymiarze kary, co spowodowało, że uzasadnienie wyroku nie spełnia ustawowych wymogów i
uniemożliwia jednoznaczne odtworzenie toku rozumowania sądu i prawidłową kontrolę zaskarżonego wyroku;
4) rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonego kary, w stosunku do wielokrotnej karalności za
przestępstwa podobne, w sytuacji, gdy wzgląd na cele zapobiegawcze i wychowawcze kary oraz potrzeby w
zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa wskazują na konieczność wymierzenia oskarżonemu
kary surowszego rodzaju. Wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w
Hrubieszowie do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja prokuratora jest zasadna tylko częściowo. Na uwzględnienie zasługiwały bowiem dwa pierwsze zarzuty
apelacji, z tym zastrzeżeniem, że oba dotyczyły tego samego uchybienia sądu pierwszej instancji. Na początku należy
przypomnieć, że wyrok, jako urzędowa wypowiedź sądu orzekającego o odpowiedzialności karnej oskarżonego dzieli
się na trzy zasadnicze części: wstępną - zwaną też komparycją, która składa się z elementów wymienionych w
przepisach art. 413 § 1 pkt 1-4 kpk; dyspozytywną - zwaną także sentencją, która składa się z elementów wymienionych
w art. 413 § 1 pkt 5 i 6 kpk, a także - w wypadku wyroku skazującego – z elementów wymienionych w § 2 tegoż
przepisu; motywacyjną, którą stanowią ustnie podane powody (motywy) wyroku, wygłaszane przez przewodniczącego
składu orzekającego lub sędziego (sprawozdawcę) – art. 418 § 3 oraz uzasadnienia sporządzanego na piśmie (art.
422-424 kpk ). Obowiązek dokładnego przytoczenia w części wstępnej wyroku opisu czynu, statuuje przepis art. 413
§ 1 pkt 4 kpk. Nie ulega zatem wątpliwości to, że sąd winien dokładnie przytoczyć czyn zarzucony oskarżonemu w
akcie oskarżenia. Opisem czynu, którego popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu (art. 413 § 1 pkt 4 k.p.k.) jest
wyłącznie to, co oskarżyciel zarzucił oskarżonemu w pierwotnym, pisemnym akcie oskarżenia skierowanym do sądu.
Takie też stanowisko prezentowane jest w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 kwietnia
2000 r., sygn. akt II AKa 11/00 - OSA 2000/10/76 oraz wyrok Sądu Najwyższego 15 maja 2001 r., sygn. akt V KKN
598/98 - Lex nr 49432 ). Trzeba zatem przyznać rację skarżącemu prokuratorowi, że przedmiotowy wyrok zapadł z
obrazą przepisów prawa procesowego w postaci art. 413 § 1 pkt 4 kpk oraz art. 413 § 2 pkt 1 kpk, a obraza ta miała
wpływ na treść wyroku, ponieważ sąd pierwszej instancji ferując swój wyrok błędnie przytoczył opis czynu, o którego
popełnienie został oskarżony A. B.. Wobec powyższego, Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonego wyroku w ten
sposób, że w miejsce nieprawidłowo wpisanej daty popełnienia zarzuconego czynu, przyjętej w opisie tego czynu w
części wstępnej wyroku, w postaci daty „26 lutego 2012 r.”, wskazał datę prawidłową, to jest „26 października 2012 r.” .
Nie zasługiwały na uwzględnienie natomiast pozostałe zarzuty apelacji (w pkt 3 i 4). Podniesiony w punkcie 3 apelacji
zarzut obrazy przepisów postępowania, w postaci art. 424 § 1 i § 2 k.p.k. polegający na wewnętrznej sprzeczności
uzasadnienia wyroku co do faktów i okoliczności jakie sąd uznał za udowodnione oraz co do okoliczności, które
sąd miał na względzie przy wymiarze kary nie miały wpływu na treść wyroku i w rzeczywistości nie uniemożliwiły
prawidłowej kontroli odwoławczej. Niewątpliwie, zgodnie z treścią art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. uzasadnienie wyroku
powinno zawierać między innymi wskazanie, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nie udowodnione, na
jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Natomiast art. 424 § 2
k.p.k. stanowi, że w uzasadnieniu wyroku, Sąd powinien przytoczyć okoliczności, które miał na względzie przy
wymiarze kary, a więc okoliczności obciążające i łagodzące jej wymiar. Faktem też jest to, że jeżeli uzasadnienie
wyroku sądu orzekającego nie czyni zadość powyższym wymogom, to wówczas kontrola odwoławcza tego orzeczenia
jest utrudniona, a nawet wykluczona. Tymczasem, sąd meriti, niezależnie od tych błędnych, wskazał również
rzeczywiste elementy stanu faktycznego oraz przytoczył niezbędne argumenty przemawiające za wymiarem kary,
zarówno te obciążające jak i łagodzące, zaś sąd odwoławczy, działający jako sąd drugiej instancji, był w stanie
dokonać merytorycznej kontroli orzeczenia - w tym także okoliczności mających wpływ na wymiar kary. Jakkolwiek
przytaczając ilustracyjnie treść opinii sądowo psychiatrycznej sąd ów powoływał fakty z tejże opinii nie wynikające,
tym nie mniej prawidłowo skonstatował, że biegli stwierdzili u niego obniżenie sprawności umysłowej (upośledzenie).
Trafnie także zwraca uwagę w swojej apelacji prokurator, że Sąd Rejonowy w części dyspozytywnej zaskarżonego
wyroku pomimo, że nie orzekł wobec oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów
rowerowych, w pisemnym uzasadnieniu wskazał, że na jego poczet zaliczył okres zatrzymania prawa jazdy, to jednak
uchybienie to, wbrew stanowisku autora apelacji, nie uniemożliwiło należytej kontroli odwoławczej. Doprowadziło
co prawda do sprzeczności z treścią orzeczenia, tym nie mniej do rozstrzygnięcia tejże wystarczyło zastosowanie
reguły kolizyjnej, polegającej na tym, że w razie zaistnienia takiej sprzeczności decydujące znaczenie ma treść
wyroku, zaś w tymże, orzeczenie takie nie zostało zawarte (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2002r.,
sygn. akt V KK 11/02 – Lex nr 53911). Uchylenie orzeczenia powodują jedynie takie sprzeczności, które mają
charakter zasadniczy. Musi być to sprzeczność oczywista i musi powodować zasadnicze wątpliwości co do intencji
sądu wyrażonej w zaskarżonym orzeczeniu. Jak to natomiast wynika z pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku,
w części zaliczającej okres zatrzymania na poczet środka karnego, wskazane powyżej uchybienie nie było efektem
świadomej decyzji sądu, wynikającej z jego koncepcji co do takiego, a nie innego redagowania uzasadnienia wyroku,
ale nastąpiło na skutek omyłki sporządzającego na piśmie wyrok sędziego, prawdopodobnie poprzez przenikniecie
treści pliku innego uzasadnienia na skutek nieuważnego korzystania przez sporządzającego pisemne motywy sędziego
z komputerowego edytora tekstu. Można nawet wyrazić pogląd, że w takiej sytuacji, tego rodzaju omyłki mogą
być naprawione również w trybie art. 105 § 1 kpk, nawet po zwrocie akt sądowi meriti. Podobnie należało ocenić
również podnoszone przez prokuratora uchybienia dotyczące oceny wyjaśnień oskarżonego i błędnego wskazania
poszczególnych kart z akt sprawy, z tym zastrzeżeniem, że błędny jest pogląd skarżącego, iż sąd meriti dokonał niejako
niezasadnej oceny wyjaśnień oskarżonego, który de facto odmówił składania wyjaśnień. Nie może przecież budzić
wątpliwości, że przyznanie się do winy oskarżonego także stanowi treść wyjaśnień na okoliczność postawionego mu
zarzutu. Zatem sąd meriti zasadnie dokonał oceny tychże wyjaśnień w kontekście całokształtu zgromadzonego w
sprawie materiału dowodowego.
Odnośnie do podniesionej w punkcie 4 apelacji rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary grzywny,
w stosunku do jego zawinienia, należy stwierdzić, że wbrew wywodom apelacji, w sprawie niemniejszej nie mamy
do czynienia z rażącą niewspółmiernością kary. Zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen
można zasadnie podnosić tylko wówczas, gdy wymierzona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego
zagrożenia, nie uwzględnia w sposób właściwy, zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości
sprawcy – innymi słowy, gdy w społecznym odczuciu jest karą niesprawiedliwą (zob. wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 11 kwietnia 1985 r., sygn. akt V KRN 178/85, OSNKW 1985/7-8/60). Oczywiście, zarzut niewspółmierności
kary nie wymaga od skarżącego wskazania nowych, nie ustalonych przez sąd okoliczności, polegać bowiem może
na wykazaniu, że okoliczności ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których orzeczona kara, bądź nie
uwzględnia w ogóle, bądź uwzględnia je w stopniu niedostatecznym. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w
Hrubieszowie, w tym przypadku trafnie wyeksponował okoliczności, które miał na uwadze przy dokonywaniu wyboru
rodzaju kary, decydując się na wymierzenie kary samoistnej grzywny. Wprawdzie, oskarżony A. B. nie po raz pierwszy
już kierował pojazdem niemechanicznym, wbrew orzeczonemu zakazowi, to jednak, gdy się zważy, że każdy czyn musi
być badany pod kątem zawartości kryminalnej indywidualnie, oznacza to, że w pochodzie kilku następujących po
sobie skazań (w tym także za przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji), zawsze należy uwzględniać
– co słusznie uczynił sąd meriti, stopień karygodności danego zdarzenia (społecznej szkodliwości), który faktycznie
w tym wypadku był nieznaczny oraz stopień zawinienia, który też był niewysoki. Należy bowiem zauważyć, że tym
razem oskarżony kierując rowerem nie znajdował się pod działaniem alkoholu, tak jak to miało miejsce uprzednio,
zaś jego zachowanie na drodze oraz w czasie kontroli było poprawne. Nie bez znaczenia jest również osobowość
sprawcy, który, jak to wynika z opinii biegłych lekarzy psychiatrów jest umysłowo upośledzony (k.71). W tym miejscu
należy stwierdzić, że ustawowe reguły wymiaru kary w żadnym razie nie wiążą sądu co do wyboru rodzaju represji
karnej w tym sensie, że przyjęty w poprzednim skazaniu rodzaj kary w postaci pozbawienia wolności uniemożliwia
zastosowanie kary łagodniejszego rodzaju (grzywny, ograniczenia wolności) i determinuje niejako stosowanie kary
rodzajowo najsurowszej (pozbawienie wolności). Przepis art. 53 § 1 kk stanowi tylko, że sąd wymierza karę według
własnego uznania, w granicach przewidzianych w ustawie, bacząc by jej dolegliwość nie przekroczyła stopnia winy,
uwzględniając stopień społecznej szkodliwości oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze oraz
potrzeby w zakresie kształtowania świadomości społecznej (społecznego oddziaływania). Zaś żadna z tych dyrektyw
nie uzyskuje pierwszeństwa przed pozostałymi (por. OSNKW 1974/3/45). Mając te okoliczności na uwadze, Sąd
Okręgowy akceptuje oceny sądu meriti co do tego, że wymierzona oskarżonemu A. B. kara samoistnej grzywny, tak
co do zasady oraz odnośnie do jej wysokości jest karą adekwatną do zawinienia oskarżonego, społecznej szkodliwości
jego czynu, jak też należycie uwzględnia cele wychowawcze oraz społecznego oddziaływania. Nie pozostaje również
w rażącej dysproporcji do sytuacji majątkowej oskarżonego oraz jego warunków osobistych. W przekonaniu Sądu
Okręgowego, kara orzeczona w takim wymiarze wypełni należycie, zarówno rolę represyjną, jak i wychowawczą, zaś
w odczuciu społecznym nie będzie oceniona, jako kara niesprawiedliwa.
Analiza akt sprawy nie dała podstaw do dalszej korekty treści zaskarżonego wyroku i dlatego też, sąd ad quem w
pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze oparto o przepis art. 624 k.p.k. Zwolnienie
oskarżonego A. B. od ponoszenia tychże kosztów uzasadniają zasady słuszności. Oskarżony nie może ponosić
ujemnych następstw finansowych wynikłych z uchybienia Sądu Rejonowego. Wniesienie przez Prokuratora apelacji,
było bowiem wynikiem wyżej wskazanego uchybienia sądu pierwszej instancji.
Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.
/-/ Na oryginale właściwe podpisy.