267 Tajęża jednostronna Goodyera repens

J. Rymon Lipińska
Tajęża jednostronna w PN „Bory Tucholskie”
Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (3): 267–269, 2011
Tajęża jednostronna Goodyera repens – nowe stanowisko na terenie Parku
Narodowego „Bory Tucholskie”
Creeping lady’s tresses Goodyera repens – a new locality in the “Bory
Tucholskie” Na�onal Park
JUSTYNA RYMON LIPIŃSKA
Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych
Zaborski Park Krajobrazowy
89–606 Charzykowy, ul. Turystyczna 10
e-mail: [email protected]
Słowa kluczowe: nowe stanowisko, Goodyera repens, Park Narodowy „Bory Tucholskie”.
Tajęża jednostronna Goodyera repens (L.) R. Br. jest w Polsce objęta ochroną całkowitą. Według Czerwonej
listy roślin naczyniowych Polski jest gatunkiem silnie zagrożonym wymarciem na izolowanych stanowiskach.
Nowe stanowisko tajęży jednostronnej, obejmujące 80 osobników, odnotowano w południowej części Parku
Narodowego „Bory Tucholskie”. Okazy występowały w znacznym rozproszeniu, na powierzchni około 0,6 ha,
w zbiorowisku Leucobryo-Pinetum. Jest to jedyne stwierdzone dotychczas stanowisko tajęży w Parku.
Tajęża jednostronna Goodyera repens (L.) R.
Br. jest gatunkiem cyrkumborealnym (Meusel i in.
1965) występującym na terenie Europy, głównie
w części północnej, środkowej i wschodniej, na Kaukazie, w środkowej i północnej Azji oraz w Ameryce
Północnej. W Polsce stanowiska tajęży jednostronnej zlokalizowane są głównie na Pobrzeżu Bałtyckim, Pojezierzu Mazurskim i w Karpatach w reglu
górnym (Szlachetko, Skakuj 1996).
Według Czerwonej listy roślin naczyniowych Polski (Zarzycki, Szeląg 2006) tajęża jednostronna jest
gatunkiem silnie zagrożonym wymarciem na izolowanych stanowiskach (E). Na terenie Pomorza Zachodniego (Żukowski, Jackowiak 1995) gatunek ten
został uznany za narażony na wyginięcie (V). W naszym kraju znajduje się on pod ochroną całkowitą
(Rozporządzenie 2004).
Tajęża jest gatunkiem charakterystycznym dla
rzędu Vaccinio-Piceetalia i regionalnie dla zespołu
Empetro nigri-Pinetum (Matuszkiewicz 2005). Prefe-
ruje stanowiska cieniste na glebach świeżych, ubogich
lub umiarkowanie ubogich, mineralno-próchniczych,

Ryc. 1. Stanowisko tajęży jednostronnej Goodyera repens (1) w Parku Narodowym „Bory Tucholskie” (2)
Fig. 1. Locality of creeping lady’s tresses Goodyera repens (1) in the „Bory Tucholskie” Na�onal Park (2)
267
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 3, 2011
Ryc. 2–3. Tajęża jednostronna Goodyera repens (PN „Bory Tucholskie”, 07.2009 r.; fot. J. Rymon Lipińska
Figs 2–3. Creeping lady’s tresses Goodyera repens („Bory Tucholskie” Na�onal Park, July 2009; photo by J. Rymon
Lipińska)
o odczynie umiarkowanie kwaśnym lub obojętnym
(Zarzycki i in. 2002).
Nowe stanowisko tajęży jednostronnej odnotowano w południowej części Parku Narodowego
„Bory Tucholskie”, na terenie Obwodu Ochronnego
Bachorze, w oddziale 123 (ryc. 1). Obszar ten zawiera się w kwadracie CB43 siatki ATPOL (Zając, Zając
2001).
Na omawianym stanowisku stwierdzono około
80 osobników tajęży jednostronnej (ryc. 2–3). Okazy występowały w znacznym rozproszeniu, na powierzchni około 0,6 ha, w zbiorowisku Leucobryo-Pinetum. Drzewostan w tym miejscu tworzyła głównie
sosna zwyczajna Pinus sylvestris, a warstwę krzewów
budowały przede wszystkim jałowiec pospolity Juniperus communis i podrost sosny. Wśród roślin runa
dominowały borówka czernica Vaccinium myrtillus
i śmiałek pogięty Deschampsia flexuosa. Miejscami
z dużym pokryciem występował zimoziół północny
268
Linnaea borealis. Przykładowy skład florystyczny
zbiorowiska z udziałem tajęży jednostronnej przedstawia zdjęcie fitosocjologiczne:
Bachorze, 8.07.2009 r., powierzchnia: 10 m2, zwarcie warstwy a – 90%, zwarcie warstwy b – 15%, zwarcie warstwy c – 60%, zwarcie warstwy d – 80%, liczba
gatunków w zdjęciu – 11. Warstwa a: sosna zwyczajna
Pinus sylvestris – 5.5.
Warstwa b: jałowiec pospolity Juniperus communis 2.2, sosna zwyczajna Pinus sylvestris 1.1. Warstwa
c: borówka czernica Vaccinium myrtillus 3.4, śmiałek
pogięty Deschampsia flexuosa 3.3, zimoziół północny
Linnaea borealis 2.3, borówka brusznica Vaccinium
vitis-idaea 1.2, tajęża jednostronna Goodyera repens
1.1, kosmatka owłosiona Luzula pilosa 1.1, siódmaczek leśny Trientalis europaea +. Warstwa d: rokietnik
pospolity Pleurozium schreberi 4.4, płonnik pospolity
Polytrichum commune 2.2.
Jest to do tej pory jedyne stwierdzone stanowisko tajęży w Parku. Częste i prowadzone przez wiele
B. Prajs i E. Okułowska
Grzebieńczyk wodny i salwinia pływająca w dolinie Dolnej Odry
osób eksploracje florystyczne tego terenu nie wykazały do tej pory obecności tego gatunku. Pozwala
to przypuszczać, iż gatunek pojawił się stosunkowo
niedawno. Stanowisko jest niezagrożone i ma szanse
się utrzymać, a podobieństwo siedliskowe najbliżej
położonych terenów może sprzyjać rozprzestrzenianiu się tajęży.
PIŚMIENNICTWO
Matuszkiewicz W. 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.
Meusel H., Jäger E., Weinert E. 1965. Vergleichende Chorologie der Zentraleuropäischen Flora. I. Karten. Veb
Gustav Fischer Verlag, Jena.
Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z
dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie gatunków dziko rosnących objętych ochroną. Dz. U. z dnia 28 lipca 2004 roku,
na podstawie art. 48 Ustawy o ochronie przyrody dnia
16 kwietnia 2004 roku, Dz. U. Nr 92, poz. 880.
SUMMARY
Szlachetko D., Skakuj M. 1996. Storczyki Polski. Wyd. Sorus, Poznań.
Zając A., Zając M. (red.). 2001. Atlas rozmieszczenia roślin
naczyniowych w Polsce. Nakł. Prac. Chorol. Komp.
Inst. Bot. UJ, Kraków.
Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Red list of the vascular plants
in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W.,
Szeląg Z. (red.). Red list of plants and fungi in Poland.
W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, Kraków: 9–20.
Zarzycki K., Trzcińska-Tacik H., Różanski W., Szeląg Z.,
Wołek J., Korzeniak U. 2002. Ecological indicator values of vascular plants of Poland. W. Szafer Istitute of
Botany, Polish Academy of Sciences.
Żukowski W., Jackowiak B. 1995. Czerwona lista roślin naczyniowych. W: Żukowski W., Jackowiak B. (red.). Ginące
i zagrożone rośliny naczyniowe Pomorza Zachodniego
i Wielkopolski. Bogucki Wyd. Nauk. Pr. Zakł. Taksonomii Roślin UAM w Poznaniu, 3. Poznań: 28–69.
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67 (3): 267–269, 2011
Rymon Lipińska J. Creeping lady’s tresses Goodyera repens – a new locality in the “Bory Tucholskie” Na�onal Park
Goodyera repens (L.) R.Br. is a protected species classified as declining – critically endangered at isolated localities
situated beyond the main area of occurrence (E) in the Polish Red List of Plants. A new locality of G. repens was
found on the south-western part of “Bory Tucholskie” National Park near Bachorze village. The population of about 80
individuals occupies small area (600 square meters). G. repens grows in phytocoenosis composed of the species from
Leucobryo-Pinetum. Till now it is the first locality of this rare orchid in the Park.
Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (3): 269–273, 2011
Grzybieńczyk wodny Nymphoides peltata i salwinia pływająca Salvinia natans
w dolinie Dolnej Odry
Yellow floa�ng-heart Nymphoides peltata and floa�ng watermoss Salvinia
natans in the Lower Odra River valley
BOŻENA PRAJS1, EMILIA OKUŁOWSKA2
Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody
Uniwersytet Szczeciński
71–412 Szczecin, ul. Felczaka 3c
e-mail: [email protected], [email protected]
1, 2
Słowa kluczowe: nowe stanowisko, salwinia pływająca, grzybieńczyk wodny, dolina Odry.
Praca charakteryzuje sześć nowych stanowisk salwinii pływającej Salvinia natans (L.) All. oraz odszukane
po 70 latach stanowiska grzybieńczyka wodnego Nymphoides peltata (S.G. Gmel.) Kuntze w dolinie Dolnej
Odry na tle rozmieszczenia tych gatunków na Pomorzu.
269