Przedsiębiorcy współpracujący z urzędem mogą liczyć na

C8
NIEUCZCIWA KONKURENCJA
DGP
| 15 lutego 2011 | nr 31 (2917) |
WWW.GAZETAPRAWNA.PL
NIEDOZWOLONE POROZUMIENIA
Przedsiębiorcy współpracujący z urzędem
mogą liczyć na łagodniejsze kary
Udział w programie łagodzenia kar (ang. leniency) może zapewnić uczestnikom nielegalnego porozumienia całkowite
lub częściowe zwolnienie z kary – sięgającej do wysokości
10 proc. rocznego przychodu
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ujawnił
11 stycznia 2011 r. szczegóły nowej zmowy cenowej na
rynku farb. Zgodnie z tymi
informacjami ceny swoich
farb ustalała firma Akzo Nobel z sieciami OBI, Praktiker, Leroy Merlin i Castorama. Przedsiębiorcom
uczestniczącym w niniejszym kartelu (nielegalnym
porozumieniu) grożą kary
na łączną kwotę 54 mln zł.
Warto jednak przypomnieć,
że kary w przypadku tego
rodzaju porozumień mogą
sięgać do wysokości 10
proc. rocznych przychodów.
Niektóre z firm skorzystały
ze złagodzenia bądź całkowitego zwolnienia z kary
(Castorama). Taką możliwość uzyskują firmy współpracujące z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ramach tzw. programu łagodzenia kar (ang.
leniency).
Niezgodne z prawem
Za porozumienia niezgodne z prawem konkurencji rozumie się zasadniczo wszelkie porozumienia przedsiębiorstw, których celem lub
skutkiem jest ograniczenie
konkurencji na rynku właściwym, np.: porozumienia
dotyczące ustalania cen, porozumienia ograniczające
postęp techniczny lub inwestycje (do których należą stosowane powszechnie
klauzule o zakazie konkurencji pomiędzy przedsię-
biorcami), jak również porozumienia w zakresie podziału rynków zakupu lub
zbytu (stosowane w praktyce tzw. klauzule wyłączności). Takie porozumienia są
zakazane i nieważne z mocy prawa. Przepisy polskie
przewidują jednak pewne
wyłączenia spod tej generalnej zasady. Jako przykład można wskazać klauzule wyłącznej dostawy
w tzw. porozumieniach
wertykalnych (tj. zawierane
pomiędzy przedsiębiorcami
działającymi na różnym
szczeblu rynku). Zastosowanie tych wyłączeń obwarowane jest jednak spełnieniem określonych przesłanek.
Przedsiębiorcy uczestniczący w porozumieniach
ograniczających konkurencję mają zatem do dyspozycji narzędzie w postaci programu leniency, dzięki któremu mogą wyeliminować
ryzyko obciążenia ich karami przez prezesa UOKiK
bądź znacznie ograniczyć
wysokość ewentualnych
kar. W celu przystąpienia
do programu łagodzenia kar
niezbędne jest złożenie
wniosku do prezesa UOKiK.
Przedsiębiorcy mogą złożyć
wniosek w formie ustnej
(do protokołu) lub pisemnej
(mogą również przesłać taki wniosek w wersji elektronicznej lub faksem na
wskazany na stronach internetowych UOKiK adres
e-mail lub numer faksu,
a następnie w terminie
3 dni złożyć oryginał wniosku lub poświadczoną za
zgodność z oryginałem kopię do urzędu). Istotne jest,
aby wniosek zawierał co
najmniej informacje dotyczące przedsiębiorców, którzy zawarli porozumienie,
oraz samego porozumienia
(min. terytorium objętego
porozumieniem, celu porozumienia, czasu trwania
porozumienia).
Przedsiębiorca, który złożył wniosek w procedurze
leniency, zobowiązany jest
do dalszej współpracy z prezesem UOKiK w postępowaniu (udzielanie wszelkich informacji oraz przedstawianie dowodów). Jak
zostało to wskazane w ogłoszonych przez prezesa
UOKiK wytycznych w sprawie programu łagodzenia
kar, rzetelny i szczegółowy
opis porozumienia działa
bowiem na korzyść przedsiębiorcy.
Skrócony wniosek
Przedsiębiorcy zgłaszający
się do programu łagodzenia
kar mogą skorzystać z instytucji tzw. marker. Dzięki
niej przedsiębiorcy mogą
złożyć skrócony wniosek
leniency w sytuacji, gdy nie
posiadają kompletu wymaganych informacji. Złożenie
takiego wniosku gwarantuje przedsiębiorcy określoną
kolejność, co istotne jest
przy ustalaniu wysokości
redukcji kary. Zgodnie
z wytycznymi tylko przedsiębiorca, który pierwszy
złożył wniosek, oraz spełni
pozostałe w ustawie przesłanki, może liczyć na cał-
kowite zwolnienie z kary.
Kolejni przedsiębiorcy mogą liczyć na redukcję kary
do nie więcej niż: 50 proc.
– drugi w kolejności wnioskodawca, nie więcej niż 30
proc. – trzeci w kolejności
wnioskodawca i nie więcej
niż 20 proc. – pozostali
w kolejności wnioskodawcy. Gwarancją określonej
kolejności dla przedsiębiorcy składającego skrócony wniosek będzie uzupełnienie go w terminie
i w sposób określony przez
UOKiK, w pisemnym wezwaniu. W wezwaniu przedsiębiorca nie będzie jednak
informowany o kolejności
złożonego wniosku.
Dodatkowe ułatwienia
Dla uczestników porozumień zawieranych przez
międzynarodowe korporacje przewidziano dodatkowo pewne ułatwienia. Jeżeli przedsiębiorcy należą do
kartelu obejmującego nie
tylko terytorium Polski, ale
także co najmniej trzy państwa członkowskie UE, będą mogli złożyć do UOKiK
wniosek uproszczony, w celu zagwarantowania miejsca
w kolejce. Złożenie wniosku uproszczonego dopuszczalne jest w sytuacji, gdy
jednocześnie został złożony
wniosek leniency do Komisji Europejskiej (na podstawie przepisów unijnych).
Do momentu zmian regulacji dotyczących programu
leniency w Polsce (tj. do 24
lutego 2009 r., kiedy weszły
w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 26 stycznia
2009 r. w sprawie trybu
postępowania w przypad-
ku wystąpienia przedsiębiorców do prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie oraz ogłoszone przez
prezesa UOKiK wytyczne
w sprawie programu łagodzenia kar), nie był on zbyt
popularny wśród przedsiębiorców działających na naszym rynku.
Zgodnie z informacjami
udzielonymi przez UOKiK
przez cztery lata funkcjonowania tej instytucji (tj.
od roku 2004 r.) do urzędu
wpłynęło kilkanaście wniosków od firm. Jako przykład złożonego wniosku
wskazywana jest inna niż
powołana na wstępie sprawa Castoramy, wobec której
dzięki uczestnictwie w programie leniency znacznie
złagodzono karę w związku
z uczestnictwem w kartelu
ustalającym wysokość cen
za odsprzedaż farb i lakierów. Z uwagi na złożony
przez spółkę wniosek o odstąpienie od wymierzenia
lub złagodzenie kary oraz
pełną współpracę w toku
przedmiotowego postępowania wymierzona kara
wyniosła 50 tys. zł. zgodnie
z decyzją prezesa UOKiK
w tej sprawie (decyzja nr
DOK – 107/06 z dnia 18
września 2006r.), w innym
przypadku na podmiot ten
nałożona byłaby kara
w wysokości 3 proc. rocznego przychodu, co stanowi ponad 73 mln zł. Sytuacja ulega jednak zmianie.
Program leniency staje się
coraz popularniejszym narzędziem do zwalczania
nielegalnych porozumień.
W chwili obecnej UOKiK
zanotował wpływ 43 wniosków w programie leniency.
Liczy się szybkość
Należy pamiętać, iż udział
w nielegalnym porozumieniu poza narażeniem zawierających je przedsiębiorców na dotkliwe kary
finansowe może spowodować wystąpienie z roszczeniami ze strony konkurentów. Dlatego wnikliwa
analiza działań w kontekście prawa konkurencji jest
istotna jeszcze przed ich
podjęciem. Zakres porozumień niedozwolonych jest
bowiem bardzo szeroki.
W związku z czym w przypadku zawartego już porozumienia ograniczającego konkurencję przedsiębiorcy powinni rozważyć
możliwość zgłoszenia się
do udziału w programie łagodzenia kar. Należy też
pamiętać, że w tym przypadku zastosowanie ma zasada „kto pierwszy, ten lepszy”.
PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 16 lutego
2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. nr 50, poz. 331
z późn. zm.)
dr Przemysław
Magaczewski
radca prawny, prowadzi
Kancelarię Euroius