Obiekty służby zdrowia
Transkrypt
Obiekty służby zdrowia
Higiena w służbie zdrowia Roman Kurbiel-Salamonowicz Specjalista ds. szkoleń, Merida Obiekty służby zdrowia Obiekty służby zdrowia – kwalifikacja, strefy, ogólne wymagania w zakresie utrzymania czystości R ozporządzenie Ministra Zdrowia dzieli obiekty świadczące usługi medyczne na: »» zakłady opieki zdrowotnej zamknięte, do których zalicza szpitale lub obiekty przeznaczone dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych; »» zakłady opieki zdrowotnej otwarte (zakłady opieki ambulatoryjnej), do których zalicza przychodnie prowadzące działalność diagnostyczną i leczniczą zarówno w zakładzie, jak i poza nim, np. w postaci wizyt lekarskich i pielęgniarskich w obiektach niemedycznych. Zakłady te ze względu na charakterystykę pracy są narażone na wzmożoną obecność drobnoustrojów chorobotwórczych, które powodują skażenie znajdujących się tam powierzchni, a także mogą być przenoszone w obszarach pacjent – pacjent oraz pacjent – personel. Występujące w obiektach służby zdrowia zagrożenie infekcyjne nie jest wszędzie jednakowe. Dlatego w systemie prawidłowego utrzymania czystości ważny staje się podział danego zakładu na odpowiednie obszary i strefy. W zakładach opieki zdrowotnej, zarówno zamkniętej, jak i otwartej, można wyróżnić (wg prof. D. Dzierżanowskiej, „Zakażenia szpitalne”) trzy obszary: 16 »» obszar medyczny – związany ze świadczeniem pacjentom usług medycznych, »» obszar administracyjny – w którym znajdują się pomieszczenia administracyjne, »» obszar techniczny – pomieszczenia techniczne, gospodarcze, ciągi komunikacyjne. W poszczególnych obszarach powołany w każdym zakładzie Zespół Kontroli Zakażeń powinien dokonać kwalifikacji znajdujących się tam pomieszczeń i zaliczyć je do odpowiedniej strefy zagrożenia (czystości). Taki podział ułatwi określenie zasad sprzątania i dezynfekcji w zależności od ryzyka zagrożenia. W literaturze medycznej najczęściej przyjmuje się dwa podziały strefowe. Pierwszy z nich dzieli zakład świadczący usługi medyczne na 4 strefy: »» Strefa I „ogólnej czystości” – sale chorych, korytarze komunikacji wewnętrznej, klatki schodowe, biura, gabinety lekarskie, windy transportowe, pracownie rtg, ekg, izby przyjęć; proces – mycie, okresowa dezynfekcja. »» Strefa II „ciągłej czystości” – boksy jałowe, oddziały przeszczepów tkanek i narządów, magazyny materiałów sterylnych, magazyny zasobów czystych, bloki operacyjne, trakty porodowe; proces – mycie i dezynfekcja. »» Strefa III „czystości zmiennej” – gabinety zabiegowe, opatrunkowe i diagnostyczne, sale pooperacyjne, oddziały intensywnej opieki medycznej, Nr [13] 2/2010 • www.firmasprzatajaca.pl stacje dializ, laboratoria, sterylizatornie, oddziały zakaźne; proces – mycie i dezynfekcja. »» Strefa IV „ciągłego skażenia” – toalety, baseniarnie, brudowniki; proces – mycie i dezynfekcja (preparaty chlorowe). Drugi z podziałów strefowych, zwany często systemem kolorystycznym (zobacz: „Higiena w placówkach ochrony zdrowia” – red. G. Dulny, E. Lejbrandt), przyjmuje nie 4, ale 3 strefy higieniczne: »» Strefa biała – narażenie bardzo wysokie, najwyższe wymagania higieniczne; obszar – sale operacyjne i zabiegowe; proces – mycie i dezynfekcja. »» Strefa szara – narażenie wysokie; wymagania higieniczne wysokie: obszar – sale chorych, toalety, łazienki; proces – mycie i dezynfekcja. »» Strefa czarna – narażenie niskie; wymagania higieniczne niskie; obszar – ciągi komunikacyjne ; proces – mycie. Przypisanie do odpowiednich stref pomieszczeń w obiekcie to pierwszy etap systemu utrzymania czystości. W następnej kolejności należy opracować szczegółowe plany mycia i dezynfekcji wszelkich znajdujących się w budynku powierzchni i sprzętu medycznego. Plan utrzymania higieny powinien zostać opracowany, a następnie zatwierdzony przez Zespół Kontroli Zakażeń. Także w przypadku, gdy usługę utrzymania czystości w obiekcie służby zdrowia świadczy zewnętrzna firma sprzątająca. Na czele Higiena w służbie zdrowia tego zespołu powinna stanąć pielęgniarka epidemiologiczna lub inna posiadająca odpowiednie kwalifikacje osoba wyznaczona przez dyrekcję placówki zdrowia. Zakłady opieki zdrowotnej to środowisko występowania drobnoustrojów patogennych. W tym środowisku przebywają w określonym czasie osoby chore lub odwiedzające. Dlatego podstawowym zadaniem systemu utrzymania czystości staje się ciągła dekontaminacja wszelkich podlegających zanieczyszczeniu drobnoustrojami chorobotwórczymi powierzchni. To proces, który powinien być prowadzony w sposób kompleksowy przez wyszkolonych pracowników posługujących się odpowiednio dobranymi preparatami do mycia i dezynfekcji. Ponadto pracownicy ci powinni posiadać odpowiedni sprzęt umożliwiający efektywne i ergonomiczne prowadzenie procesów utrzymania higieny. W firmie MERIDA, której jestem pracownikiem, pełnię funkcję specjalisty ds. szkoleń, co sprawia, że w przypadku wygranych przetargów w obiektach służby zdrowia przeprowadzam tam szkolenia produktowe. Pobyty w tego typu placówkach nie ograniczają się tylko do omawiania wybranych przez klienta produktów. Obserwacja procesów mycia i dezynfekcji, rozmowy z osobami pełniącymi funkcję specjalistów ds. epidemiologii oraz kontakty z pracownikami liniowymi (sprzątaczkami i sprzątaczami) skłoniły mnie do kilku zdań refleksji. Ciekawe, że moje opinie pokrywają się z raportem NIK dotyczącym żywienia i utrzymania czystości w szpitalach publicznych (marzec 2009). Aby prawidłowo prowadzić proces utrzymania czystości w strefach higienicznych placówek służby zdrowia, należy: »» Stale przeprowadzać szkolenia w zakresie procedur higienicznych dla pracowników wszelkich szczebli związanych z utrzymaniem czystości – nie dla certyfikatów, ale po to, by rzeczywiście pracownicy znali je i się do nich stosowali. »» Stosować rzetelne procedury oparte na właściwej interpretacji zagrożeń (np. systematycznie prowadzić zabiegi mycia i dezynfekcji powierzchni kontaktowych, a nie tylko podłóg), używając odpowiednio dobranego sprzętu, prawidłowo wykorzystywanego (np. w zestawach dwuwiadrowych – dwa wiaderka, a nie jedno). »» W procesach mycia używać preparatów profesjonalnych, spełniających potrzeby obiektu, używanych w odpowiednich stężeniach i dawkach, »» »» »» »» »» »» »» najlepiej w oparciu o odpowiednie systemy dozowania. W przypadku skażenia powierzchni materiałem biologicznym należy przeprowadzić proces inaktywacji, a następnie umyć powierzchnię. Zestawy do sprzątania powinny być wyposażone w wiadra, pojemniki i ściereczki o ustalonej kolorystyce, wg przyjętej tabeli kolorów. Urządzenia do zmywania podłóg powinny umożliwiać bezkontaktowe zdejmowanie i zakładania wkładek myjących (mopów). Liczba mopów i ściereczek powinna odpowiadać liczbie sprzątanych pomieszczeń oraz występujących w nich powierzchni. Brudne mopy i ściereczki powinny być po użyciu prane i dezynfekowane. Sprzęt po zakończeniu sprzątania powinien być myty i dezynfekowany, a także przechowywany w pomieszczeniu umożliwiającym odpowiednią cyrkulację powietrza. Podczas sprzątania należy do minimum ograniczyć wprowadzanie sprzętu (wózki serwisowe itp.) do pomieszczeń.