ANNALES 1 Badania nad nawożeniem pastwiska

ANNALES1
UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA
LUBLIN – POLONIA
VOL. LXI
SECTIO E
2006
Katedra Ł karstwa, Akademia Rolnicza w Poznaniu
ul. Wojska Polskiego 38/42, 60-627 Pozna , Poland
Stanisław Kozłowski, Piotr Goli ski, Waldemar Zielewicz, Józef Binia
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
Studies on the fertilization of a pasture with fluid fertilizers
ABSTRACT. The type of fertilizer and the method of its application are important factors influencing the process of optimisation of grassland fertilization. Foliar application of sward fortification
with liquid fertilizers is gaining in importance again. Lists of fluid fertilizers offered by fertilizer
distributors are getting longer and longer. In our experiments, we used the following two fertilizers: a highly concentrated aqueous solution of ammonium saltpetre and urea frequently referred to
in Poland as RSM and, from the group of liquid multi-component fertilizers, Basfoliar 12-4-6
containing 12% N, 4% P and 6% K as well as some macro- and microelements. Traditional fertilization using ammonium saltpetre, potassium salt and superphosphate was treated as the control
object, while the experimental plot with no fertilization was used as a control. The subject of the
experiments included a permanent pasture and a temporary pasture established by sowing different
cultivars of Lolium perenne. The results of our experiments show that the saltpetre-ammonium and
Basfoliar 12-4-6 solution can be considered as interesting fertilizers which can fortify plant elements of the pasture sward with nutrients. Changes in the quantitative and qualitative botanical
composition of the pasture sward appear to confirm the specific response of plant species to the
application of nutrients contained in fluid fertilizers. The application of foliar fertilization of the
sward pasture with RSM and Basfoliar 12-4-6 allowed obtaining fodder of good qualitative parameters comparable with those found in the pasture sward fertilized traditionally, i.e. with ammonium saltpetre and superphosphate. The mode of action of the RSM and Basfoliar 12-4-6 is similar
to that of ammonium saltpetre. Wider possibilities of their application will depend on their price as
well as costs of their application.
KEY WORDS: pasture, fertilization, fluid feltilizers, foliar fortification, RSM, Basfoliar, Lolium
perenne, chemical composition of sward
Annales UMCS, Sec. E, 2006, 61, 341–352.
342
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
W nawo eniu upraw rolniczych coraz wi ksz uwag zwraca si na nawozy
płynne. Problem nie jest nowy. Pojawił si z chwil mo liwo ci produkcji takich nawozów i technicznego nanoszenia ich na ro liny. Badania Jasi skiej
[1974] nad dolistnym dokarmianiem lucerny i bobiku mo na uzna za charakterystyczne dla tamtego okresu. Za spraw bardzo bogatej oferty przemysłu chemicznego problem ten powrócił w badaniach Mystek [2005] nad dolistnym dokarmianiem łubinu. Na rynku znajduje si ponad 40 rodzajów nawozów płynnych, ró ni cych si mi dzy sob składem jako ciowym i ilo ciowym. Stosowanie tego typu nawozów pozwala niew tpliwie na bardziej precyzyjne rozprowadzenie składników nawozowych na powierzchni uprawy. Nawozy płynne ułatwiaj pobieranie składników pokarmowych szczególnie w stresowych dla ro lin okresach. Ich atutem jest tak e łatwo modyfikowania parametrów jako ciowych
ro lin w okresie wegetacji. Zalet dolistnego nawo enia jest mo liwo bardzo
szybkiego i skutecznego uzupełnienia brakuj cych składników pokarmowych.
Nawo enie dolistne jest po dane, kiedy długo utrzymuje si niska temperatura powietrza, brak jest opadów, w zbiorowiskach ro lin panuj złe warunki wietlne oraz przy wysokim i zbyt niskim odczynie gleby. Aplikacja składników pokarmowych poprzez dolistne nawo enie jest bardziej efektywna ni nawo enie doglebowe. Szybko pobierania składników pokarmowych przez li cie i łodygi jest
bowiem wi ksza ni przez system korzeniowy. Najszybciej przez li cie wchłaniane i przemieszczane s azot i potas, a ponadto sód, cynk oraz magnez.
Najcz ciej stosowanym płynnym nawozem azotowym jest RSM, czyli wodny roztwór saletry amonowej (40 %) i mocznika (30 %). Pomysł dotycz cy produkcji płynnego nawozu azotowego i stosowania go w uprawie ro lin rolniczych
zrodził si w firmie BASF. Jego atutem jest równoczesna obecno azotu w
formie amidowej, amonowej i azotanowej. Ka da z tych trzech form posiada
swoisty system działania w glebie. Najszybciej pobierany jest przez ro liny azot
azotanowy, nieco wolniej amonowy. Natomiast azot amidowy dost pny jest dla
ro lin dopiero po przemianach w glebie do formy amonowej i azotanowej. RSM
jest okre lany mianem nawozu o szybkim i długotrwałym działaniu. Mo e by
wprowadzany na wszystkie rodzaje gleb do przedsiewnego i pogłównego nawoenia, m.in. zbó , rzepaku i buraków. Stosowanie tego nawozu umo liwia równomierne rozprowadzenie azotu na powierzchni uprawy, równomierne zasilenie
wszystkich ro lin oraz zwi kszenie przyswajalno ci azotu przez korzenie.
Szczególnie przydatny staje si w okresie suszy oraz wysokich temperatur. RSM
oferowany jest rolnikom w trzech wariantach zasobno ci w azot: o 28, 30 i 32 %
zawarto ci tego pierwiastka.
Aplikacja RSM-u polega na oprysku grubokroplistym, tak aby krople pod
własnym ci arem spływały z li ci na gleb . RSM mo na równie rozlewa za
pomoc specjalnie do tego celu przystosowanych rur rozlewowych oraz wyko-
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
343
rzystywa w systemach nawadniania kropelkowego. Te sposoby nawo enia
RSM nie s typowym dokarmianiem dolistnym, lecz nawo eniem doglebowym.
Obecnie na rynku dost pny jest tak e szeroki asortyment wieloskładnikowych nawozów płynnych do dolistnego dokarmiania ró nych gatunków ro lin
uprawnych, zawieraj cych tylko makroelementy, mikroelementy lub obie grupy
tych składników. Najszersze zastosowanie w rolnictwie maj nawozy zawieraj ce w swoim składzie obie grupy składników, czyli makro- i mikroelementy. W
skład tego typu nawozów wchodz równie substancje poprawiaj ce zwil anie
li ci oraz biostymulatory. Mikroelementy najcz ciej wyst puj jako formy poł cze mineralno-organicznych, łatwo rozpuszczalnych w wodzie (chelaty). Na
mo liwo wykorzystania w nawo eniu pastwisk nawozów z mikroelementami w
formie chelatów wskazywała ju Długosz [1983]. Jej zdaniem na pozytywn ocen zasługiwał Polichelat LS-7. Współcze nie z listy wieloskładnikowych nawozów płynnych uwag zwraca Basfoliar. Jest to grupa nawozów dolistnych o bardzo wysokiej jako ci i efektywno ci działania, produkowanych na licencji firmy
BASF/COMPO. Basfoliar 36 Extra oraz Basfoliar Combi-Stipp to szczególnie
wyró niaj ce si nawozy tej grupy. Pierwszy z nich – Basfoliar 36 Extra zawiera
36 % N, ponadto MgO, Mn, Cu, Fe, B, Zn, Mo. Drugi z wymienionych nawozów
w swoim składzie zawiera 12,96 % N, 21,5 % CaO oraz MgO, Mn, B, Zn. W grupie tej generacji nawozów znajduje si tak e Basfoliar 12-4-6, posiadaj cy 12 %
azotu, 4 % fosforu i 6 % potasu, a tak e w minimalnych ilo ciach Mg, B, Cu, Zn,
Fe, Mn i Mo. Mikroelementy metaliczne w tych nawozach od roku 2000 chelatyzowane s za pomoc zwi zku IDHA, który w porównaniu z dotychczas u ywanym EDTA jest substancj całkowicie i szybko biorozkładaln .
METODY
Prace badawcze prowadzono w latach 2000–2003 na terenie Rolniczego Gospodarstwa Do wiadczalnego pozna skiej Akademii Rolniczej, poło onego w
miejscowo ci Brody koło Pniew. Do wiadczenia nawozowe o charakterze produkcyjnym zało ono na jednej z kwater pastwiska trwałego z du ym udziałem
Lolium perenne w runi oraz na gruntach ornych, gdzie wysiano na pastwiskowe
u ytkowanie trzy odmiany Lolium perenne ‘Maja’, ‘Tivoli’ i ‘Vincent’. W dalszej cz ci pracy obiekty te okre lono odpowiednio jako „pastwisko trwałe” i
„pastwisko polowe”, przy czym zakres prac na tych obiektach był zró nicowany. Warunki glebowe tych obiektów przedstawione zostały we wcze niejszych
pracach [Kozłowski i in. 2000, 2001, 2004]. Warunki pogodowe były korzystne
dla rozwoju ro linno ci, a wielko , rozkład opadów oraz temperatury powie-
344
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
trza typowe dla Wielkopolski i bardzo podobne do warto ci charakterystycznych
dla wielolecia w tym regionie.
Ustalenie jednorazowej dawki nawozowej na poziomie 60 kg N, 18 kg P i 36
kg K dla jednego odrostu na hektar determinowały zasobno gleby w składniki
pokarmowe oraz zakres paszowego wykorzystania obiektu. Przy czterech odrostach w okresie wegetacji pastwisko otrzymywało 240 kg N, 72 kg P i 144 kg K.
Do nawo enia pastwiska trwałego i polowego przez wszystkie lata bada wykorzystano RSM o 32 % zawarto ci azotu. W przypadku pastwiska polowego w
latach 2000–2001 wykorzystano jedynie RSM do nawo enia odmiany ‘Maja’, a
w latach 2002–2003 RSM i Basfoliar 12-4-6 tylko dla odmian ‘Tivoli’ i ‘Vincent’. Nawozami komplementarnymi wobec tych roztworów były superfosfat
oraz sól potasowa. Obiektem porównawczym była powierzchnia nawo ona saletr amonow , a tak e superfosfatem i sol potasow . Obiekt kontrolny stanowiła
powierzchnia pozbawiona nawo enia. Na pastwisku trwałym nie prowadzono
wypasu bydła, aby nie wprowadza w sposób niekontrolowany odchodów zwierz t, które zakłóciłyby obserwacje nad efektywno ci poszczególnych nawozów. Z
tego wzgl du przeprowadzano defoliacj , gdy ru osi gała 30 cm wysoko ci.
Nawozy granulowane, a wi c superfosfat i sól potasow oraz saletr amonow , aplikowano 2–3 dni po ci ciu runi. W tym te terminie podawano płynny nawóz azotowy, jakim był RSM. U podstaw tej decyzji znajduje si stwierdzenie, e składniki tego nawozu ro lina otrzymuje poprzez gleb . Natomiast
Basfoliar 12-4-6, ze wzgl du na dolistny system oprysku, aplikowano pod kolejne odrosty dopiero po wytworzeniu przez ro liny blaszek li ciowych, czyli po
dwóch tygodniach. Basfoliar jest bowiem typowym nawozem dolistnym i blaszki li ciowe s niezb dne, aby umo liwi ro linom prawidłowe jego pobranie.
Kryteria oceny efektywno ci dolistnego nawo enia pastwiska nawozami
płynnymi stanowiły plon runi i jej skład chemiczny, a w przypadku pastwiska
trwałego tak e skład florystyczny runi. Do okre lenia plonu runi wykorzystano
metod Filipka [1968], a składu florystycznego runi metod Klappa [1929]. Do
oznaczenia składu chemicznego runi wykorzystano metody analityczne powszechnie stosowane w tego rodzaju badaniach, a wymienione w pracy Kozłowskiego i in. [2001].
Z szerokiego zestawu danych w niniejszym opracowaniu przedstawiono najbardziej charakterystyczne warto ci.
WYNIKI
Plon runi jest niew tpliwie bardzo wa nym kryterium oceny skuteczno ci
nawo enia pastwiska. W badaniach własnych łatwo dostrzec korzystny wpływ
345
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
tego zabiegu, ale w odniesieniu do kombinacji „bez nawo enia” (tab. 1). W
takim zestawieniu wzrost plonu runi pastwiska trwałego w uj ciu rocznym przekraczał 150 %. Bardziej „plonotwórcze” okazało si dolistne dokarmianie RSM
i Basfoliarem 12-4-6 ni tradycyjne nawo enie z udziałem saletry amonowej,
soli potasowej i superfosfatu. T prawidłowo obserwowano przez cały okres
bada , chocia ró nice w odrostach i rednich poszczególnych lat były znaczne.
Korzystny wpływ nawo enia na plonowanie był bardziej widoczny wiosn i
latem ni w ko cowym etapie wegetacji i pastwiskowego u ytkowania. Wielko plonu runi pastwiska trwałego, uzyskana przy stosowaniu RSM i Basfoliaru 12-4-6, nie jest w swych warto ciach bezwzgl dnych zdecydowanie konkurencyjna wobec formy tradycyjnego nawo enia. Podobna sytuacja była w przypadku pastwiska polowego (tab. 3 i 4). W tym zakresie bada ró nica pomi dzy
tradycyjnym nawo eniem a dokarmianiem dolistnym Basfoliarem i RSM okazała si nieistotna. Ta ró nica w działaniu pomi dzy pastwiskiem trwałym i polowym, jak mo na s dzi , ma swoje ródło w indywidualnej reakcji poszczególnych komponentów runi.
Tabela 1. Plony suchej masy runi pastwiska ró nie nawo onego w trzech terminach
okresu wegetacji roku 2003
Table 1. Dry matter yield of pasture sward differently fertilized at 3 times of vegetation season
2003
Rodzaj nawozu
Type of fertilizer
RSM
Basfoliar 12-4-6
Saletra amonowa Ammonium nitrate
Bez nawo enia Without fertilization
NIR0.05 - LSD0.05
Wiosenny
Spring
3,10
3,22
2,96
1,18
0,23
Odrosty - Regrowths
Letni
Summer
t ha-1
2,46
2,34
2,26
1,00
0,31
Jesienny
Autumn
2,06
2,02
2,06
0,96
0,37
Tabela 2. Roczny plon runi pastwiska ró nie nawo onego w liczbach wzgl dnych
Table 2. Yearly yield of pasture sward differently fertilized in relative numbers
Rodzaj nawozu
Type of fertilizer
RSM
Basfoliar 12-4-6
Saletra amonowa Ammonium nitrate
Bez nawo enia Without fertilization
2000
2001
2002
2003
256
203
100
239
221
100
242
241
231
100
255
232
211
100
346
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
Tabela 3. Roczny plon suchej masy runi odmian Lolium perenne przy zró nicowanym nawo eniu
Table 3. Yearly yield of dry matter of swards of Lolium perenne cultivar with different
fertilization
Rodzaj nawozu
Type of fertilizer
RSM
Basfoliar 12-4-6
Saletra amonowa Ammonium nitrate
Bez nawo enia Without fertilization
NIR0,05 - LSD0,05
‘Tivoli’
5,01
5,13
4,98
2,59
0,68
t ha-1
‘Vincent’
4,58
4,61
4,43
2,78
0,70
Tabela 4. Plon runi odmiany ‘Tivoli’ Lolium perenne przy zró nicowanym nawo eniu
w liczbach wzgl dnych
Table 4. Sward yield of Lolium perenne cultivar Tivoli of different fertilization in relative numbers
Rodzaj nawozu
Type of fertilizer
2002
2003
RSM
Basfoliar 12-4-6
Saletra amonowa Ammonium nitrate
Bez nawo enia Without fertilization
223
213
208
100
193
198
192
100
Badania florystyczne pastwiska trwałego daj podstawy do stwierdzenia, e
nawo enie jest czynnikiem ró nicuj cym jego szat ro linn (tab. 5 i 6). Od ywianie ro lin z wykorzystaniem RSM przyczynia si niew tpliwie do wzrostu
udziału traw w runi i to w stopniu wy szym ni nawo enia tradycyjnego z saletr amonow , superfosfatem i sol potasow . W odniesieniu do 4-letniego okresu bada jest ono wi ksze o 18,5 %, przy wahaniach pomi dzy latami od 14 do
23 %, natomiast w porównaniu z powierzchni nienawo on nawet o 32 %, przy
odchyleniach mi dzy latami od 27 do 35 %. Takiej reakcji nie mo na doszuka si
w przypadku pozostałych grup ro lin, a wi c motylkowatych i ziół. Nie jest tak e
pozbawione racji stwierdzenie, e RSM jako nawóz bardziej efektywny w działaniu przyspiesza wzrost i rozwój traw, co po rednio wpływa na pozostałe komponenty runi. Działanie nawozu Basfoliar 12-4-6 jest słabsze ni RSM. Niekiedy te
ró nica pomi dzy Basfoliarem 12-4-6 i RSM a saletr amonow zaciera si .
Uzyskane wyniki potwierdzaj te znany w ł kowej florystyce proces zmian
ilo ciowych w sferze traw, motylkowatych i ziół pod wpływem nawo enia azotowego. Gatunkami wyznaczaj cymi zakres zmian florystycznych s niew tpliwie
Lolium perenne, Poa pratensis, Agropyron repens (tab. 6). Jednak e na poznanie
wpływu nawo enia nakładaj si zmiany, jakie wynikaj z naturalnego, post puj cego z biegiem lat, zmniejszania si udziału Lolium perenne w runi.
347
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
Zastosowanie RSM sprzyjało wyst powaniu Lolium perenne w wi kszym
stopniu ni saletry amonowej. Efektywno nawozu wobec Poa pratensis była
słabsza. Natomiast Agropyron repens okazał si gatunkiem oboj tnym na rodzaj
nawozu. Łatwo te zauwa y , e w miar upływu lat zwi ksza si nat enie
udziału tego gatunku w runi.
Tabela 5. Procentowy udział grup ro lin w runi w warunkach zró nicowanego nawo enia
Table 5. Percentage of plant groups in sward in conditions of different fertilization
Rok
Year
2000
2001
2002
2003
Grupa ro lin
Group of plants
Trawy Grasses
Motylkowate Legumes
Zioła Herbs
Inne Other
Trawy Grasses
Motylkowate Legumes
Zioła Herbs
Inne Other
Trawy Grasses
Motylkowate Legumes
Zioła Herbs
Inne Other
Trawy Grasses
Motylkowate Legumes
Zioła Herbs
Inne Other
Nawozy płynne Nawo enie tradyFluid fertilizers
cyjne
Bez nawo z saletr
enia
amonow
Without
Basfoliar Traditional ferRSM
fertilization
tilization
12-4-6
with ammonium
nitrate
87,05
70,40
64,35
3,80
8,00
15,45
4,20
9,15
10,00
4,95
12,45
10,20
82,06
71,54
61,70
7,48
8,86
14,93
4,16
10,31
14,41
7,30
9,29
8,96
79,25
69,33
68,00
62,33
8,38
12,00
11,29
20,33
10,01
13,34
13,17
12,74
3,41
5,33
7,54
4,60
79,14
68,17
65,21
58,07
9,07
14,36
13,34
18,13
8,93
10,38
14,51
17,84
3,86
6,59
6,94
5,96
NIR0.05
LSD0.05
4,63
2,75
2,30
2,89
5,14
3,71
3,93
1,96
3,55
2,71
ns
1,83
3,93
2,11
2,36
ns
Wyniki bada składu chemicznego runi pastwiska trwałego (tab. 7) potwierdzaj znan opini korzystnego wpływu nawo enia w porównaniu z kombinacjami bez nawo enia. Ró nice pomi dzy tradycyjnym nawo eniem a dolistnym
dokarmianiem Basfoliarem i RSM s nieistotne. Podobn sytuacj mo na dostrzec analizuj c wyniki uzyskane na pastwisku polowym. Doda nale y, e
ró nice pomi dzy odmianami w sferze składu chemicznego okazały si nieistotne, tote zamieszczony został materiał wynikowy uzyskany z bada odmiany
‘Tivoli’ (tab. 8). Dolistna forma dokarmiania runi nie czyni z tego sposobu do-
348
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
starczania ro linom składników pokarmowych, czyli z Basfoliaru 12-4-6 i RSM,
nawozów bardziej efektywnych i konkurencyjnych wobec formy tradycyjnej.
Otrzymuje si pasz dobr w sferze jako ciowej, lecz nie lepsz w odniesieniu
do tradycyjnej formy nawo enia.
Tabela 6. Procentowy udział wybranych gatunków traw w runi pastwisk
w warunkach zró nicowanego nawo enia
Table 6. Percentage of selected grass species in sward in conditions of different fertilization
Rok
Year
Nawozy płynne
Fluid fertilizers
Basfoliar
RSM
12-4-6
2000
2001
2002
2003
6,20
6,13
15,30
19,50
11,00
14,50
2000
2001
2002
2003
59,60
51,00
24,33
15,00
17,60
7,60
2000
2001
2002
2003
11,30
30,03
37,00
53,30
36,30
37,00
Nawo enie tradycyjne
z saletr amonow
Traditional fertilization
with ammonium nitrate
Agropyron repens
2,55
9,43
14,33
13,50
Lolium perenne
50,80
28,23
13,00
9,00
Poa pratensis
10,25
27,86
31,00
49,00
Bez nawo enia
Without
fertilization
NIR0.05
LSD0.05
3,00
10,70
12,69
12,50
1,96
2,18
2,00
3,16
41,35
32,70
23,00
18,00
3,41
3,62
4,81
4,75
12,65
24,05
37,00
41,10
ns
2,15
2,28
3,33
W sferze bada składu chemicznego runi, zarówno pastwiska trwałego jak i
polowego, daje si dostrzec wyra n prawidłowo (tab. 9 i 10). Dolistne dokarmianie sprzyja kumulacji azotu azotanowego bardziej ni nawo enie tradycyjne.
Niew tpliwie jest to sprawa drugorz dna wobec niskiego poziomu kumulacji azotu azotanowego. Wolno jednak wnioskowa , e RSM, którego „efektywno azotanow ” podano na tabelach 9 i 10, podobnie jak i Basfoliar 12-4-6, wywołuj
wi ksze zakłócenia metaboliczne azotu ni w tradycyjnej formie nawo enia.
Badaniu wpływu dolistnego dokarmiania ro linnych elementów runi preparatami Basfoliar i RSM towarzyszyły, jako swoista forma kontroli, badania gleby w
sferze jej wybranych wła ciwo ci fizycznych i chemicznych. Na ko cowym etapie
bada uzyskano wyniki (tab. 11 i 12), które potwierdzaj korzystne oddziaływanie
nawozów na gleb , bez wzgl du na sposób ich aplikacji. Natomiast ró nice w
glebowym działaniu pomi dzy nawo eniem okazały si nieistotne.
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
349
Tabela 7. Skład chemiczny runi pastwiska trwałego w zale no ci od sposobu nawo enia
rednia z lat 2002–2003
Table 7. Chemical composition of sward of permanent pasture in dependenc on fertilization
type – mean 2002–2003
Nawozy płynne
Fluid fertilizers
Cecha Feature
Basfoliar
12-4-6
Białko ogólne Crude protein
Cukry Sugars
Celuloza Cellulose
Hemicelulozy Hemicelluloses
Ligniny Lignins
Popiół surowy Crude ash
Fosfor Phosphorus
Potas Potassium
Magnez Magnesium
Wap Calcium
Sód Sodium
Azot azotanowy Nitrate nitrogen
159,90
54,93
268,90
166,42
34,50
67,70
3,06
2,70
26,02
13,90
3,10
0,30
RSM
Zawarto
164,41
48,70
259,52
181,10
43,41
69,10
2,74
19,91
2,20
13,52
3,61
0,20
Nawo enie tradycyjne
z saletr amonow
Bez nawo enia
Traditional
Without
fertilization
fertilization
with ammonium
nitrate
s.m. Content DM g kg-1
170,72
134,71
51,80
52,53
260,71
226,87
205,22
165,41
40,65
31,94
70,52
55,33
2,61
2,97
18,85
21,61
2,25
2,46
12,21
14,32
3,32
2,81
0,10
0,20
Tabela 8. Skład chemiczny Lolium perenne odmiany ‘Tivoli‘
Table 8. Chemical composition of Lolium perenne cultivar ‘Tivoli’
Nawo enie tradycyjne
Nawozy płynne
Bez nawo enia
z saletr amonow
Fluid fertilizers
Without
Traditional fertilization
Cecha Feature
Basfoliar
fertilization
RSM
with ammonium nitrate
12-4-6
Zawarto Content, g kg-1s.m. DM
153,84
Białko ogólne Crude protein
172,72
195,81
184,36
Cukry Sugars
91,64
68,03
63,02
94,82
Celuloza Cellulose
204,87
212,81
215,24
204,89
Hemicelulozy Hemicelluloses
199,21
195,35
192,21
196,27
Ligniny Lignins
22,34
21,18
24,29
23,03
Popiół surowy Crude ash
92,83
97,42
90,06
113,13
Fosfor Phosphorus
3,91
3,95
3,84
3,62
35,23
35,15
36,79
31,41
Potas Potassium
Magnez Magnesium
2,51
2,37
2,43
2,55
6,82
Wap Calcium
7,05
7,18
6,72
1,18
1,02
Sód Sodium
1,12
1,14
4,52
0,21
Azot azotanowy Nitrate nitrogen
0,40
0,81
Tabela 9. Zawarto
azotu azotanowego w pierwszym odro cie runi pastwiska trwałego
350
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
Table 9. Content of nitrate nitrogen in sward of first regrowth of permanent pasture
Rok Year
2000
2001
2002
2003
RSM
0,346
0,375
0,292
0,450
Nawo enie tradycyjne z saletr amonow
Traditional fertilization with
ammonium nitrate
g kg-1s.m. DM
0,233
0,197
0,138
0,262
Bez nawo enia
Without fertilization
0,138
0,089
0,073
0,101
NIR0.05
LSD0.05
0,0064
0,0059
0,0049
0,0043
Tabela 10. Zawarto azotu azotanowego w pierwszym odro cie odmian Lolium perenne
Table 10. Content of nitrate nitrogen in sward of first regrowth of Lolium perenne cultivars
Odmiana
Cultivar
Tivoli
Vincent
Rok
Year
RSM
2002
2003
2002
2003
1,1870
0,4521
0,4224
0,4603
Nawo enie tradycyjne
z saletr amonow
Traditional fertilization
with ammonium nitrate
Bez nawo enia
Without
fertilization
NIR0.05
LSD0.05
0,0452
0,0508
0,0512
0,3906
0,0039
0,0042
0,0032
0,0029
g kg-1s.m. DM
0,7902
0,4953
0,8478
0,1443
Tabela 11. Charakterystyka gleby pastwiska trwałego
Table 11. Characteristics of the soil of permanent pasture
Cecha Feature
pHKCl
K2O, mg kg-1
P2O5, mg kg-1
Mg, mg kg-1
Nawozy płynne
Fluid fertilizers
Basfoliar
RSM
12-4-6
7,37
7,28
43,03
41,27
177,45
187,29
112,82
129,43
Nawo enie tradycyjne
z saletr amonow
Traditional fertilization
with ammonium nitrate
7,36
47,32
146,16
101,52
Bez
nawo enia
Without
fertilization
7,39
33,26
153,70
102,61
NIR0.05
LSD0.05
ns
ns
1,913
ns
Tabela 12. Charakterystyka gleby pastwiska krótkotrwałego Lolium perenne odmiana ‘Tivoli’
Table 12. Characteristics of the soil of temporary pasture Lolium perenne cultivar ‘Tivoli’
Cecha Feature
pHKCl
K2O, mg kg-1
P2O5, mg kg-1
Mg, mg kg-1
Nawozy płynne
Fluid fertilizers
Basfoliar
RSM
12-4-6
4,83
5,19
118,21
189,54
107,43
149,51
110,46
110,37
Nawo enie tradycyjne
z saletr amonow
Traditional fertilization
with ammonium nitrate
4,78
180,13
146,78
98,62
Bez
nawo enia
Without
fertilization
4,35
114,94
101,16
85,59
NIR0.05
LSD0.05
ns
3,357
1,913
1,222
Badania nad nawo eniem pastwiska nawozami płynnymi
351
Rezultaty naszych bada nie daj podstaw do s dzenia, e nawo enie dolistne jest bardziej konkurencyjne wobec formy tradycyjnej, czyli okresowego
wprowadzania okre lonej dawki saletry amonowej, soli potasowej i superfosfatu. Stwierdzenie to wynika z zastosowania poprawnych kryteriów oceny skuteczno ci takiego nawo enia. Wiarygodno wyników zwi ksza produkcyjny
charakter do wiadcze i czas ich trwania. Istotnym momentem dla podj tych
bada jest kwestia aplikacji płynnych nawozów, zwłaszcza Basfoliaru 12-4-6.
Jak podano w metodyce, nawozy płynne aplikowano pod kolejne odrosty dopiero po wytworzeniu przez ro liny blaszek li ciowych. Niew tpliwie powierzchnia
asymilacyjna ro lin odgrywa tutaj rol zasadnicz . Bezpo rednio po defoliacji
jest ona minimalna, natomiast zwi ksza si z ka dym dniem odrastania. Zastosowanie nawozów płynnych w zbyt pó nych terminach mo e spowodowa niekorzystne zmiany w składzie chemicznym runi. Odbiorc runi jest zwierz , tote
ten problem nale y uwzgl dni przy podejmowaniu decyzji o dolistnym nawoeniu pastwisk. Sytuacja, jaka zaistniała z kumulacj azotu azotanowego, jest
niew tpliwie charakterystycznym przykładem. Basfoliar w przeciwie stwie do
RSM jest nawozem zawieraj cym poza N, P i K tak e inne składniki, równie z
grupy mikroelementów. Z tego powodu powinien by bardziej efektywny w
działaniu. Wyniki naszych bada tego nie potwierdzaj . Przyczyn takiego stanu
mo na doszukiwa si w zasobno ci gleby w te składniki, takie badania nie były
jednak prowadzone. Ze wzgl du na to, e gleby pochodzenia organicznego s
zasobne w sferze tych składników, mo na s dzi , e w takich warunkach nie
ujawnił si wpływ makro- i mikroskładników.
WNIOSKI
1. Nawozy płynne zwi kszaj istotnie plon runi pastwiska ycicowego, zarówno trwałego jak i krótkotrwałego. Efektywno tej formy nawo enia jest
jednak zbli ona do nawo enia tradycyjnego z saletr amonow , sol potasow i
superfosfatem.
2. Zmiany w ilo ciowym i jako ciowym wyst powaniu składu botanicznego
runi pastwiska trwałego zdaj si potwierdza specyficzn reakcj gatunków na
aplikacj składników pokarmowych w nawozach płynnych.
3. Roztwór saletrzano-mocznikowy i Basfoliar 12-4-6 mo na uzna za interesuj ce nawozy słu ce wzbogacaniu ro linnych elementów runi pastwiska w
składniki pokarmowe.
4. Zastosowanie dolistnego dokarmiania runi pastwiska nawozami płynnymi
i roztworem saletrzano-mocznikowym i Basfoliarem 12-4-6 umo liwia pozy-
352
S. Kozłowski, P. Goli ski, W. Zielewicz, J. Binia
skiwanie paszy o dobrych parametrach jako ciowych porównywalnych z runi
pastwiska nawo onego sposobem tradycyjnym, to znaczy saletr amonow , sol
potasow i superfosfatem.
5. Ze wzgl du na mo liwo wyst pienia nadmiernych ilo ci azotanów
wskazane jest przed rozpocz ciem wypasu okre lenie zawarto ci tego składnika.
6. Basfoliar 12-4-6 i RSM s nawozami zbli onymi w działaniu do saletry
amonowej. O mo liwo ci ich szerszego wykorzystania zdecyduje cena nawozu i
koszt jego aplikacji.
7. Korzystne działanie nawozów płynnych na plon, skład florystyczny i elementy runi czyni je u ytecznymi w nawo eniu pastwisk.
PI MIENNICTWO
Długosz A. 1983. Produktywno i warto paszowa runi pastwisk nawo onych zró nicowanymi
dawkami nawozów mineralnych i organicznych. Praca doktorska, Akademia Rolnicza w Poznaniu.
Filipek J. 1968. Problem racjonalnej wyceny plonów w do wiadczeniach ł karskich. Post. Nauk
Rol., 1, 109–120.
Jasi ska Z. 1974. Dolistne dokarmianie lucerny miesza cowej i bobiku. Zesz. Probl. Post. Nauk
Rol. 143, 167–174.
Klapp E. 1929. Thüringische Rhönhuten, Wiesensch. Archiv f. Landw. A (Pflanzenbau) 2.
Kozłowski S., Goli ski P., Binia J. 2000. Czynniki determinuj ce trwało pastwiska w aspekcie
składu florystycznego i plonowania runi. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 368, 175–180.
Kozłowski S., Goli ski P., Zielewicz W., Binia J. 2001. Wst pna ocena zmian ilo ciowych i
jako ciowych runi pastwiskowej pod wpływem stosowania nawozów wieloskładnikowych.
Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 479, 163–171.
Kozłowski S., Goli ski P., Zielewicz W., Binia J. 2004. Zmiany ilo ciowe i jako ciowe w runi
pastwiska nawo onego wieloskładnikowymi nawozami. Ł karstwo w Polsce 7, 155–168.
Mystek A. 2005. Wpływ systemów uprawy i dolistnego dokarmiania na plonowanie i cechy u ytkowe łubinu ółtego i w skolistnego. Praca doktorska, Akademia Rolnicza w Poznaniu.