dla EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz EFMiR Załączniki

Transkrypt

KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 14.3.2012 r.
SWD(2012) 61 final
Część II
DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI
Elementy wspólnych ram strategicznych na lata 2014-2020
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
Europejski Fundusz Społeczny,
Fundusz Spójności,
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz
Europejski Fundusz Morski i Rybacki
ZAŁĄCZNIKI
PL
PL
Spis treści
Załącznik I: Cele tematyczne
1.
WSPIERANIE BADAŃ NAUKOWYCH, ROZWOJU TECHNOLOGICZNEGO I INNOWACJI .. 3
2.
ZWIĘKSZANIE DOSTĘPNOŚCI, STOPNIA WYKORZYSTANIA I JAKOŚCI TECHNOLOGII
INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNYCH ................................................................................................... 8
3.
PODNOSZENIE KONKURENCYJNOŚCI MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW,
SEKTORA ROLNEGO (EFRROW) ORAZ SEKTORA RYBOŁÓWSTWA I AKWAKULTURY (
EFMR) ................................................................................................................................................................. 11
4.
WSPIERANIE PRZECHODZENIA NA GOSPODARKĘ NISKOEMISYJNĄ WE WSZYSTKICH
SEKTORACH ..................................................................................................................................................... 14
5.
PROPAGOWANIE PRZYSTOSOWYWANIA SIĘ DO ZMIAN KLIMATU, ZAPOBIEGANIA
ZAGROŻENIOM I ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ....................................................................................... 18
6.
OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO I WSPIERANIE EFEKTYWNOŚCI
WYKORZYSTYWANIA ZASOBÓW.............................................................................................................. 20
7.
PROMOWANIE ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU I USUWANIE NIEDOBORÓW
PRZEPUSTOWOŚCI W DZIAŁANIU NAJWAŻNIEJSZYCH INFRASTRUKTUR SIECIOWYCH .... 25
8.
WSPIERANIE ZATRUDNIENIA I MOBILNOŚCI PRACOWNIKÓW............................................ 28
9.
WSPIERANIE WŁĄCZENIA SPOŁECZNEGO I WALKA Z UBÓSTWEM................................... 33
10.
INWESTOWANIE W EDUKACJĘ, UMIEJĘTNOŚCI I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE
39
11.
ZWIĘKSZANIE POTENCJAŁU INSTYTUCJONALNEGO I ZAPEWNIENIE EFEKTYWNEJ
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ.................................................................................................................... 43
ZAŁĄCZNIK II: PRIORYTETY WSPÓŁPRACY ........................................................................................ 45
Załącznik II: Priorytety współpracy
2/47
ZAŁĄCZNIK I: CELE TEMATYCZNE
1.
WSPIERANIE BADAŃ NAUKOWYCH, ROZWOJU TECHNOLOGICZNEGO I INNOWACJI
1.1
Główne zamierzenia i cele ujęte w funduszach objętych zakresem wspólnych
ram strategicznych
Cel przewodni strategii „Europa 2020”:
„Poprawa sytuacji w zakresie badań i rozwoju, w szczególności aby osiągnąć łączny poziom
inwestycji publicznych i prywatnych w tym sektorze w wysokości 3 % PKB”.
Obecna sytuacja:
Według założonych celów krajowych UE w 2020 r. wciąż pozostawałaby poniżej celu 3 % o
około 0,3 punktu procentowego. W 2009 r. poziom inwestycji w badania i rozwój wynosił
2,01 %1.
„Konkurencyjność Europy, nasze możliwości stworzenia milionów nowych miejsc pracy w
miejsce tych utraconych w wyniku kryzysu oraz nasz przyszły poziom życia w ogóle zależą
od naszych zdolności do sprzyjania innowacjom w zakresie produktów i usług oraz procesów
i modeli biznesowych i społecznych”.2 Dlatego też w ramach przedmiotowych funduszy
należy położyć nacisk na usuwanie barier dla innowacji oraz zwiększanie inwestycji w
badania i rozwój w przedsiębiorstwach poprzez bliską współpracę między podmiotami
publicznymi i prywatnymi.
Główne działania w ramach EFRR:
–
wdrażanie innowacji w przedsiębiorstwach. Działanie to obejmuje rozpowszechnianie i
przyjmowanie nowych technologii, w szczególności kluczowych technologii
wspomagających, poprzez współpracę z podmiotami ze świata badań i edukacji,
transfer technologii, badania stosowane, rozwój technologii i instalacje demonstracyjne,
po to, aby pomóc przedsiębiorstwom tworzyć bardziej innowacyjne produkty, procesy,
sposoby wprowadzania do obrotu i usługi oraz zdywersyfikować gospodarkę krajową/
regionalną poprzez nowe działania służące osiąganiu wysokiego poziomu wzrostu;
–
budowanie potencjału w państwach członkowskich i regionach w zakresie doskonałości
badawczo-innowacyjnej oraz zmian technologicznych poprzez inwestowanie w
rozwiązania innowacyjne oraz infrastrukturę i urządzenia badawcze, w szczególności
związane z europejskim interesem w kontekście inicjatyw w zakresie wspólnego
planowania3, infrastruktury badawczej w ramach ESFRI („Europejskiego Forum
1
2
3
COM(2011) 815 wersja ostateczna, Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r. – załącznik I.
COM(2010) 546 wersja ostateczna, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów: „Projekt przewodni strategii ‘Europa 2020’ Unia innowacji”.
Specjalne kompetencje można rozwijać w ramach kluczowych obszarów rozwoju przemysłu i gospodarki, na
przykład w sektorze metrologii, w ramach europejskiego programu badań metrologicznych, poprzez który
udzielane jest wsparcie dla budowania potencjału w niektórych państwach/regionach w ramach wspólnego
programu 22 państw i Unii Europejskiej.
3/47
Strategii ds. Infrastruktur Badawczych”)4, tworzenia mechanizmów partnerstw
regionalnych oraz w ramach strategicznego planu w dziedzinie technologii
energetycznych5. Działanie to obejmuje wsparcie dla krajowych/regionalnych ośrodków
badawczych oraz centrów technologicznych, ośrodków wiedzy i parków naukowych,
przy położeniu wyraźnego nacisku na wspieranie badań stosowanych, poprzez
zacieśnioną współpracę z przedstawicielami przemysłu służącą zwiększeniu
oddziaływania inwestycji w badania i innowacje;
–
budowanie potencjału w państwach członkowskich i regionach w zakresie szybkiego
gospodarczego wykorzystania nowych pomysłów wynikających z badań i innowacji.
Działanie to obejmuje wspieranie klastrów, współpracę między podmiotami
zajmującymi się badaniami, edukacją i innowacjami, tworzenie infrastruktury
badawczej i innowacyjnej w przedsiębiorstwach, promowanie usług doradczych dla
przedsiębiorstw w zakresie badań i innowacji, również w dziedzinie usług, centrów
kreatywności, sektora kultury i sektora kreatywnego oraz innowacji społecznych,
działań pilotażowych i demonstracyjnych, oraz generowanie większego
zapotrzebowania na produkty innowacyjne poprzez zamówienia publiczne w zakresie
innowacji.
Główne działania w ramach EFRROW:
Wspieranie innowacji i bazy wiedzy na obszarach wiejskich poprzez:
–
współpracę między sektorami rolnym, żywnościowym i leśnym a innymi podmiotami
oraz tworzenie klastrów i sieci. Współpraca w tym kontekście może przybrać postać
projektów pilotażowych oraz opracowywania nowych produktów, praktyk, procesów i
technologii, w tym wdrażania technologii niskoemisyjnych i ekologicznych;
–
oferowanie i wykorzystywanie usług doradczych, w tym doradztwa w zakresie
zarządzania gospodarstwami, rolnictwa i leśnictwa, umożliwiając jednocześnie
rolnikom, posiadaczom lasów i MŚP na obszarach wiejskich dostęp do usług
doradczych w celu poprawy wyników gospodarczych i środowiskowych.
Wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacjami poprzez:
–
tworzenie grup operacyjnych gromadzących rolników, badaczy, doradców,
przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego oraz przedsiębiorstw sektora rolnego i
spożywczego celem opracowywania i wdrażania innowacyjnych projektów dotyczących
tematów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Takie grupy operacyjne
będą elementem europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajności i
zrównoważonego rozwoju w sektorze rolnym.
1.2
Ogólne zasady realizacji
W projekcie przewodnim "Unia innowacji" podkreślono, że fundusze należy w pełni
wykorzystywać w celu rozwijania potencjału badawczego i innowacyjnego w całej Europie,
4
5
Unia innowacji, zobowiązanie 5, COM (2010) 546 wersja ostateczna, komunikat Komisji do Parlamentu
Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów:
„Projekt przewodni strategii ‘Europa 2020’ - Unia innowacji”.
COM(2009) 519 wersja ostateczna, „Inwestowanie w rozwój technologii niskoemisyjnych (plan EPSTE)”.
4/47
w oparciu o strategie inteligentnej specjalizacji. Dzięki nim można zagwarantować bardziej
skuteczne wykorzystanie środków publicznych i pobudzać inwestycje prywatne6. Strategie
takie stworzą warunki dla inwestowania w badania i innowacje oraz spowodują koncentrację
tych działań na konkretnych gospodarczych atutach i możliwościach regionów i państw
członkowskich; umożliwią identyfikację specjalizacji niszowych, dywersyfikację
technologiczną oraz zróżnicowanie produktów, procesów i usług; oraz pomogą uniknąć
powielania i rozdrobnienia działań politycznych.
Inwestycje w badania i innowacje mają znaczenie dla wszystkich rodzajów regionów w UE.
Natomiast ukierunkowanie inwestycji będzie świadczyło o poziomie rozwoju: regiony
wiodące technologicznie będą się skupiały na utrzymaniu czołowej pozycji, podczas gdy
regiony peryferyjne będą chciały nadrabiać zaległości i budować „drogę do doskonałości”.
Dla regionów słabiej rozwiniętych i regionów w okresie przejściowym szczególne znaczenie
będzie mieć budowanie potencjału badawczego i innowacyjnego7, zwiększanie dostępności
wiedzy i absorpcji badań i innowacji poprzez skupienie się na transferze technologii bądź
współinwestowanie w technologie ogólne w jednej lub większej liczbie istotnych dziedzin
gospodarki krajowej/regionalnej8 oraz komercjalizacja wyników badań; dzięki tym
działaniom wspomniane regiony będą mogły uczestniczyć w europejskiej przestrzeni
badawczej oraz tworzyć sprzyjające innowacjom otoczenie dla biznesu i społeczeństwa
obywatelskiego. W przypadku bardziej rozwiniętych regionów inwestycje powinny być
ukierunkowane na promowanie przedsiębiorstw nowych, szybko rozwijających się i opartych
na technologiach oraz szybkie wykorzystanie gospodarcze i handlowe wyników badań i
innowacji. Dlatego też różnorodność regionalna wymaga zróżnicowanej polityki, zależnie od
typu regionu, przy położeniu różnego nacisku na generowanie, rozpowszechnianie i
wprowadzanie wiedzy w gospodarce, jednak ze wspólnym celem tworzenia efektywnych
systemów innowacyjnych.
Celem współpracy międzyregionalnej powinno być zwiększanie skuteczności polityki
spójności poprzez zachęcanie do wymiany doświadczeń między regionami w celu
projektowania i wdrażania programów operacyjnych.
Finansowanie UE nie powinno wypierać finansowania prywatnego; należy natomiast
stosować instrumenty finansowe służące lewarowaniu prywatnego finansowania badań i
innowacji9.
W ramach określania obszarów działania na rzecz wspierania badań i innowacji należy
uwzględnić równość płci. Uwzględnienie wymiaru równości płci w finansowanych badaniach
i innowacjach może przyczynić się do poprawy metod i rezultatów produktów badawczych.
1.3
Komplementarność i koordynacja
Zasadnicze znaczenie ma wzmocnienie efektów synergii i komplementarności między
polityką spójności i inicjatywą „Horyzont 2020”, przy jednoczesnym ustanowieniu
wyraźnego podziału zadań między nimi. Dzięki temu można zwiększyć wartość dodaną
6
7
8
9
COM(2011) 17 wersja ostateczna, komunikat Komisji „Polityka regionalna jako czynnik przyczyniający się
do inteligentnego rozwoju w ramach strategii Europa 2020”.
„Konsekwencje polityki wynikające z ocen ex post programów polityki spójności na lata 2000-2006
współfinansowanych z EFRR (cel 1 &2)”, sprawozdanie podsumowujące, marzec 2010 r.
„Wiedza na rzecz wzrostu gospodarczego: perspektywy w odniesieniu do nauki, technologii i innowacji”,
Komisja Europejska, listopad 2009 r.
COM(2010) 546 wersja ostateczna, „Projekt przewodni strategii ‘Europa 2020’ - Unia innowacji”, s. 20.
5/47
europejskiej polityki w zakresie badań i innowacji, w większym stopniu zastosować
europejski wymiar szczególnie europejskiej przestrzeni badawczej, a jednocześnie unikać
powielania i rozdrobnienia wysiłków na poziomie krajowym i regionalnym.
Aby wzmocnić efekty synergii w praktyce, zasadnicze znaczenie ma opracowanie strategii
inteligentnej specjalizacji10 przez krajowe lub regionalne instytucje zarządzające funduszami
polityki spójności w ścisłej współpracy z organami odpowiedzialnymi za badania i innowacje,
których inicjatywa „Horyzont 2020” bezpośrednio dotyczy, oraz przy zaangażowaniu
zainteresowanych podmiotów, takich jak uczelnie, instytucje szkolnictwa wyższego, lokalny
przemysł i partnerzy społeczni. Należy wykorzystać ustanowioną przez Komisję „Platformę
inteligentnej specjalizacji”11 celem wspierania opracowywania takich strategii. Należy
uwzględnić w nich działania na szczeblu wyższym i szczeblu niższym w odniesieniu do
inicjatywy „Horyzont 2020” finansowane przez fundusze objęte zakresem wspólnych ram
strategicznych. Jak wskazano powyżej, oba zestawy wariantów, na szczeblu wyższym i
niższym, uznaje się za działania kluczowe w ramach obecnych wspólnych ram strategicznych.
–
W ramach inicjatywy „Horyzont 2020” nie będzie wspierane budowanie potencjału, a
przy przydzielaniu środków nie będą uwzględniane specyficzne cechy geograficzne.
Dlatego też należy opracować działania na szczeblu wyższym służące przygotowaniu
regionalnych podmiotów zajmujących się badaniami i innowacjami do udziału w
projektach „Horyzont 2020” poprzez budowanie potencjału w ramach funduszy
objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, w szczególności w ramach EFRR.
Działania mogą obejmować ulepszanie infrastruktury i urządzeń służących badaniom i
innowacjom będących przedmiotem europejskiego zainteresowania, ale również
mniejsze instrumenty partnerstw badawczych o znaczeniu regionalnym
dostosowywanie do doskonałości badawczej, modernizację uczelni, instytucji
szkolnictwa wyższego i organizacji badawczych, opracowywanie kampanii w zakresie
audytu technologicznego, szukania partnerów międzynarodowych i przekazywania
informacji w przedsiębiorstwach i ośrodkach technologicznych celem zachęcania do
udziału w inicjatywie „Horyzont 2020” i ułatwiania takiego udziału.
–
W ramach działań na szczeblu niższym należy zapewniać środki służące szybkiemu
stosowaniu i rozpowszechnianiu na rynku wyników badań i innowacji związanych z
inicjatywą „Horyzont 2020”, kładąc szczególny nacisk na tworzenie przyjaznego dla
innowacji otoczenia gospodarczego dla MŚP12 i przemysłu regionalnego. Istnieje
potrzeba wykorzystania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych,
aby wprowadzać usługi dla przedsiębiorstw, inkubatory finansowe, tworzyć specjalne
sieci i opracowywać projekty na uczelniach wspierające uzyskanie przez MŚP w
regionach dostępu do programów europejskich, na przykład programu „Horyzont
2020”;
–
Środki zaproponowane przez Komisję w ramach części „Niwelowanie podziałów w
zakresie innowacji” wyzwania społecznego „Integracyjne, innowacyjne i bezpieczne
10
Rezolucja Parlamentu Europejskiego, 2011/C 161 E/16 „Wdrażanie synergii funduszy przeznaczonych na
badania naukowe i innowacje w rozporządzeniu (WE) nr 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego oraz 7. programu ramowego w zakresie badań i rozwoju”.
COM2010) 546 wersja ostateczna, „Projekt przewodni strategii ‘Europa 2020’ - Unia innowacji”, s. 21.
Grupa ekspertów ds. synergii między 7PR, programem ramowym na rzecz konkurencyjności oraz
funduszami polityki spójności, „Sprawozdanie końcowe grupy ekspertów ds. synergii”, Komisja
Europejska, czerwiec 2011 r.
11
12
6/47
społeczeństwa” w ramach programu „Horyzont 2020” będą mieć zasadnicze znaczenie
dla tworzenia efektów synergii z polityką spójności.
Działania w ramach tego celu tematycznego należy skoordynować z działaniami w ramach
celów tematycznych związanych z rozwojem technologii informacyjno-komunikacyjnych
(ICT), zwiększaniem konkurencyjności MŚP oraz inwestowaniem w kształcenie,
umiejętności i uczenie się przez całe życie. Należy je również koordynować z działaniami
Marie Skłodowska-Curie oraz z finansowaniem w ramach EFS rozwoju zasobów ludzkich w
zakresie badań i innowacji w ramach celów tematycznych dotyczących zatrudnienia,
kształcenia i włączenia społecznego. Państwa członkowskie zachęca się do pełnego
wykorzystania efektów synergii między inwestycjami w badania i innowacje i
wykorzystaniem EFS do finansowania modernizacji szkolnictwa wyższego, w tym
opracowywania studiów podyplomowych, ulepszania potencjału badawczego i umiejętności
studentów, szkolenia naukowców oraz tworzenia sieci kontaktów i partnerstw między
ośrodkami badawczymi i technologicznymi, instytucjami szkolnictwa wyższego i
przedsiębiorstwami. Zarówno w ramach EFS, jak i w ramach EFRR można współfinansować
partnerstwa między sektorami edukacji, przedsiębiorstw i badań.
Działania te należy koordynować z międzynarodowymi partnerstwami między
przedsiębiorstwami i instytucjami szkolnictwa w formie sojuszy na rzecz wiedzy i sojuszy na
rzecz umiejętności sektorowych, które można wspierać w ramach programu „Erasmus dla
wszystkich”13. W działaniach pilotażowych i demonstracyjnych oraz zamówieniach
publicznych w zakresie innowacji należy uwzględniać priorytety europejskiego partnerstwa
innowacyjnego14.
W przypadku EFRROW oprócz zasad ogólnych opisanych powyżej, wsparcie powinno
koncentrować się na pobudzaniu badań w reakcji na konkretne potrzeby rolników i leśników,
w szczególności działających na małą skalę, oraz na wykorzystywaniu wyników badań i
stosowaniu innowacji w tych sektorach. Nowe europejskie partnerstwo innowacyjne na rzecz
wydajności i zrównoważonego rozwoju w sektorze rolnym będzie ważnym rozwiązaniem w
zakresie lepszego powiązania między badaniami a praktykami gospodarki rolnej, szczególnie
w ramach sieci europejskich partnerstw innowacyjnych. Działania zaproponowane w ramach
wyzwania społecznego „Bezpieczeństwo żywnościowe, zrównoważone rolnictwo, badania
morskie i gospodarka ekologiczna” programu „Horyzont 2020” powinny przyczyniać się do
efektów synergii z polityką rozwoju obszarów wiejskich i EFMR.
13
14
COM(2011) 788 wersja ostateczna, „Program UE na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu”.
COM(2010) 546 wersja ostateczna, „Projekt przewodni strategii ‘Europa 2020’ - Unia innowacji”, s. 22.
7/47
2.
ZWIĘKSZANIE DOSTĘPNOŚCI, STOPNIA WYKORZYSTANIA I JAKOŚCI TECHNOLOGII
INFORMACYJNO-KOMUNIKACYJNYCH
2.1
ram strategicznych
Zgodnie ze zintegrowanymi wytycznymi „państwa członkowskie powinny promować
wprowadzenie i upowszechnienie szybkiego Internetu jako niezbędnego narzędzia dostępu do
wiedzy i uczestniczenia w jej rozwijaniu”15. Europejska agenda cyfrowa16 ma na celu
zapewnienie inteligentnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego służącego włączeniu
społecznemu poprzez rozwijanie jednolitego rynku cyfrowego i wykorzystanie potencjału
innowacyjnego szybkiego i ultraszybkiego dostępu do Internetu oraz usług i aplikacji
interoperacyjnych17. Technologie informacyjno-komunikacyjne stanowią potężny bodziec do
wzrostu gospodarczego, innowacji i wydajności, który dotyczy wielu dziedzin.
–
wprowadzanie otwartych, przystępnych cenowo, działających przez długi czas
infrastruktur dostępu nowej generacji, które będą ogólnodostępne na obszarach o
niedostatecznym zasięgu sieci i w ośrodkach gospodarczych regionów słabiej
rozwiniętych z myślą o tworzeniu miejsc pracy i przyczynianiu się do wyższego
poziomu wydajności i większej konkurencyjności gospodarki europejskiej;
–
aplikacje administracji elektronicznej mające na celu wspieranie innowacji,
modernizację administracji publicznej i dostępu do usług tego typu dla obywateli, w
tym grup zmarginalizowanych i osób niepełnosprawnych;
–
aplikacje ICT, które pomagają sprostać przyszłym wyzwaniom społecznym i
wykorzystać szanse w kwestiach takich, jak e-zdrowie, starzenie się społeczeństwa,
redukcja emisji CO2, efektywne gospodarowanie zasobami, edukacja, e-Integracja,
efektywność energetyczna, administracja elektroniczna, zintegrowane rozwiązania ICT
dla „miast inteligentnych”, informacje dla konsumentów i wzmocnienie ich pozycji;
–
inwestycje w zakresie stosowania na dużą skalę innowacji opartych na ICT w regionów
i między regionami z myślą o sprostaniu kluczowym wyzwaniom społecznym.
Poprawa dostępności, stopnia wykorzystania i jakości ogólnodostępnych ICT na obszarach
wiejskich poprzez:
–
tworzenie, usprawnianie i rozwój infrastruktury szerokopasmowej, w tym pasywnej
infrastruktury szerokopasmowej;
–
aplikacje i usługi ICT wspierające zrównoważony rozwój i konkurencyjność obszarów
15
Zintegrowane wytyczne, wytyczna 4.
COM(2010) 245 wersja ostateczna/2, „Europejska agenda cyfrowa”.
Zobowiązanie 48, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europy, Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, „Projekt przewodni: Europejska agenda cyfrowa”.
16
17
8/47
wiejskich oraz rolnictwa i przetwórstwa żywności;
–
zasoby cyfrowe istotne dla rozwoju turystyki wiejskiej;
–
promowanie kompetencji informatycznych poza oficjalnymi systemami kształcenia
wśród rolników, leśników i przedsiębiorstw wiejskich.
2.2
Zasadniczo wsparcie poprzez fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych, w
szczególności poprzez dotacje, powinno być skierowane na obszary o niewystarczającym
poziomie inwestycji prywatnych, na których rynek nie zapewnia odpowiednich rozwiązań.
Jeżeli to możliwe, wsparcia należy udzielać poprzez instrumenty finansowe18. Należy
aktywnie poszukiwać możliwości przyciągnięcia prywatnego kapitału z myślą o inwestycjach
i rozwoju innowacyjnych usług poprzez wsparcie jakości kredytowej przy wykorzystaniu
EFRR, również w powiązaniu z instrumentem „Łącząc Europę”. Przyjęcie długoterminowych
modeli inwestycyjnych powinno być zgodne z wytycznymi UE dotyczącymi inwestycji w
sieci szerokopasmowe19, a w kontekście przepisów dotyczących pomocy państwa powinno to
sprzyjać innowacjom regionalnym i konkurencyjności, gwarantować wysoki poziom
konkurencji i stwarzać równe warunki dla wszystkich uczestników rynku. Stworzona
infrastruktura powinna umożliwiać rozgrupowanie usług na poziomie użytkownika
końcowego i ich zróżnicowanie oraz niezależność operatorów i dostawców usług na poziomie
użytkowników końcowych.
Kluczowe technologie wspomagające oparte na ICT są potężnymi, przekrojowymi
czynnikami napędzającymi innowacje w wielu sektorach gospodarczych i społecznych.
Inwestycje w opracowywanie produktów, usług i aplikacji ICT oraz działania związane z
popytem powinny być skoncentrowane na wykorzystaniu tych technologii w celu sprostania
kluczowym wyzwaniom i kwestiom społecznym, takim jak zmiany zdrowotne i
demograficzne, efektywność energetyczna, administracja elektroniczna, a także na
wzmacnianiu możliwości regionalnych, tak aby planować wspomniane działania we
wszystkich regionach. Działania w tej dziedzinie powinny mieć na celu wzmocnienie pozycji
jednostek, zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw oraz poprawienie efektywności
administracji publicznej, w tym lepsze wykorzystanie i udostępnianie danych, poprawę
atrakcyjności regionów w stosunku do innych obszarów świata oraz zapobieganie
przenoszeniu działalności gospodarczej i wyludnianiu obszarów słabiej rozwiniętych.
2.3
Aby działania w obrębie tego celu tematycznego służyły poprawie wykorzystania ICT i
aktywnie przyczyniały się do rozwoju umiejętności cyfrowych, powinny być one uzupełniane
działaniami wspieranymi w ramach EFS20 w celu promowania kompetencji informatycznych
w formalnych systemach kształcenia i szkolenia, podnoszenia świadomości i zapewniania
skutecznych szkoleń i certyfikacji w zakresie ICT poza formalnymi systemami kształcenia,
włączając w to wykorzystanie narzędzi internetowych i mediów cyfrowych do przeszkoleń i
ciągłego rozwoju zawodowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na poprawę atrakcyjności
18
19
20
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europy, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i
Komitetu Regionów, „Projekt przewodni: Europejska agenda cyfrowa”.
http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/presenta/broadband2011/broadband2011_en.pdf
W ramach celów tematycznych w zakresie zatrudnienia, kształcenia i włączenia społecznego.
9/47
sektora ICT wśród młodzieży w wieku 15-24 lat i wśród kobiet. Jako że korzyści ze
społeczeństwa cyfrowego powinny być ogólnodostępne, wsparcie powinno także służyć
integracji i wzmocnieniu pozycji osób z grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w
ramach społeczeństwa cyfrowego, w tym w ramach e-usług i innych środków pomocy (na
przykład e-umiejętności, łatwego dostępu do e-learningu, e-edukacji, e-administracji, eśrodowiska, usług e-zdrowia) oraz w ramach rozwiązywania szczegółowych problemów
związanych z eDostępnością.
Środki inwestycyjne EFRROW przeznaczone na ICT powinny być wykorzystywane w taki
sposób, aby uzupełniać podobne inwestycje na obszarach wiejskich prowadzone w ramach
EFRR (w przypadku gdy wsparcie EFRR jest dostępne) i odpowiednie działania szkoleniowe
w ramach EFS.
Należy zapewnić koordynację z programem „Erasmus dla wszystkich”21, a w szczególności z
projektami współpracy strategicznej, w ramach których wspierane będą kompetencje
informatyczne i wykorzystanie ICT w instytucjach edukacyjnych i szkoleniowych poprzez
działania międzynarodowe.
Wreszcie z funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych należy finansować
działania, które uzupełniają inwestycje dokonywane z pomocą instrumentu „Łącząc
Europę”22, przyczyniając się do sfinansowania infrastruktury potrzebnej do wprowadzenia
elektronicznego dowodu osobistego, elektronicznych zamówień publicznych, elektronicznych
rejestrów usług medycznych, Europeany, projektu eJustice i usług celnych. Instrument
„Łącząc Europę” może również służyć zapewnieniu interoperacyjności i pokryciu kosztów
funkcjonowania infrastruktury na poziomie europejskim, łącząc infrastruktury państw
członkowskich. Koordynacja na poziomie krajowym między spójnością, instrumentem
„Łącząc Europę” i działaniami w ramach programu „Horyzont 2020” będzie mieć zasadnicze
znaczenie dla osiągnięcia efektu synergii i komplementarności oraz uniknięcia powielania
wysiłków.
21
22
COM(2011) 788 wersja ostateczna, „Unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu”.
COM(2011) 665, Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego
instrument „Łącząc Europę”.
10/47
3.
PODNOSZENIE
KONKURENCYJNOŚCI MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW,
SEKTORA ROLNEGO (EFRROW) ORAZ SEKTORA RYBOŁÓWSTWA I AKWAKULTURY
( EFMR)
3.1
ram strategicznych
Małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią trzon europejskiej gospodarki i są główną siłą
napędową wzrostu, tworzenia miejsc pracy i spójności, zapewniając dwie trzecie miejsc pracy
w sektorze prywatnym i generując 58 % całkowitej wartości dodanej tworzonej przez
przedsiębiorstwa UE. Dlatego też inwestycje w MŚP w istotny sposób przyczyniają się do
wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i spójności. MŚP odgrywają oczywistą rolę w
zarządzaniu zmianami strukturalnymi i procesie przejścia do globalnej gospodarki opartej na
wiedzy oraz w tworzeniu nowych możliwości zatrudnienia. Samodzielnie MŚP nie są w
stanie wdrażać łańcuchów wartości na dużą skalę, stąd też muszą one tworzyć powiązania w
ramach regionu pochodzenia oraz poza nim.
Interwencje EFRROW służące zwiększeniu konkurencyjności sektora rolnego pomogą
zapewnić rentowność produkcji żywności w UE, jak również przyczynią się do tworzenia i
utrzymania miejsc pracy oraz wzrostu gospodarczego na obszarach wiejskich. Konkretnymi
problemami do rozwiązania są: wielkość gospodarstw rolnych w niektórych regionach, która
stanowi przeszkodę dla konkurencyjności; struktura wiekowa sektora, w której tylko około 6
% rolników jest w wieku poniżej 35 lat; oraz konieczność dążenia do wydajności i
efektywności w odpowiedzi na konkurencję z państw trzecich, rosnące koszty nakładów,
zmienność rynkową i wyzwania związane z ochroną środowiska.
Główne działania w ramach EFRR:23
–
inwestycje w zakresie przedsiębiorczości, w tym zapewnienie kapitału na rozruch
działalności, gwarancji, pożyczek, finansowania mezaninowego i kapitału zalążkowego
poprzez instrumenty finansowe i wsparcie w zakresie sporządzania biznesplanów;
–
inwestycje w komercyjne wykorzystanie nowych pomysłów oraz wyników badań oraz
tworzenie większej liczby przedsiębiorstw wymagających specjalistycznej wiedzy
poprzez interwencje dopasowane do potrzeb MŚP na poszczególnych etapach rozwoju
oraz zgodnie z ich łańcuchem wartości innowacyjnej;
–
usługi doradcze dla przedsiębiorstw, w szczególności w zakresie rozpoczynania
działalności przedsiębiorstwa, przenoszenia własności przedsiębiorstw, dostępu do
nowych rynków, strategii biznesu i nadzorowania działalności, transferu i
prognozowania technologii, jak również innowacji zorientowanych na użytkownika i
opartych na projekcie, zwiększenia możliwości zarządzania innowacjami oraz
sprzyjania rozwojowi i korzystaniu z takich usług poprzez programy „kuponów
innowacyjności”;
23
COM(2010) 614, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: „Zintegrowana polityka przemysłowa w erze globalizacji
– Konkurencyjność i zrównoważony rozwój na pierwszym planie”.
11/47
–
wspieranie rozwoju narzędzi internetowych dla zapewnienia ukierunkowanych
informacji i ułatwienia procedur ustawodawczych dla MŚP, w szczególności w
obszarze zamówień publicznych, prawa pracy, zabezpieczenia społecznego,
opodatkowania i normalizacji;
–
tworzenie nowych modeli biznesowych, w tym nowych łańcuchów wartości oraz
organizacji marketingu, w szczególności w celu ułatwienia internacjonalizacji;
–
rozwój MŚP na obszarach wschodzących związany z wyzwaniami europejskimi i
regionalnymi, takimi jak sektor kreatywny i sektor kultury, nowe formy turystyki oraz
innowacyjne usługi odzwierciedlające nowe potrzeby lub produkty i usługi społeczne
związane ze starzejącym się społeczeństwem, zdrowiem i opieką zdrowotną, innowacje
ekologiczne, gospodarka niskoemisyjna oraz efektywne gospodarowanie zasobami, w
tym koordynacja z zamówieniami publicznymi w celu przyspieszenia rynkowego
wykorzystania innowacyjnych rozwiązań służących sprostaniu tym wyzwaniom.
–
restrukturyzacja gospodarstw rolnych borykających się z poważnymi problemami
strukturalnymi, w szczególności poprzez inwestycje w gospodarstwa w celu poprawy
wydajności gospodarstwa rolnego lub wsparcia jego rentowności, trwałości
ekonomicznej, inwestycje związane z przetwarzaniem, wprowadzaniem do obrotu i
rozwojem produktów rolnych bądź inwestycje w infrastrukturę na rzecz rozwoju i
dostosowania rolnictwa;
–
odnowa pokoleniowa w sektorze rolnym, szczególnie poprzez pomoc na rozpoczęcie
działalności dla młodych rolników;
–
włączenie producentów produktów pierwotnych do łańcucha dostaw żywności, poprzez
wsparcie dla systemów jakości, promocję na rynkach lokalnych, współpracę poziomą i
pionową, nowe możliwości tworzenia sieci i wprowadzania do obrotu, rozwój krótkich
łańcuchów dostaw oraz zakładanie grup producenckich;
–
zarządzanie ryzykiem w gospodarstwach rolnych, poprzez szereg narzędzi służących
wsparciu rolników w skutecznym zarządzaniu rosnącym ryzykiem gospodarczym i
środowiskowym, w tym z chorobami zwierząt i roślin, oraz wspieranie inwestycji w
zakresie działań zapobiegawczych i naprawczych.
Główne działania w ramach EFMR:
–
rozwój przedsiębiorstw, umiejętności biznesowe oraz przedsiębiorczość w sektorach
rybołówstwa i akwakultury w celu wspierania ich konkurencyjności, rentowności i
zrównoważonego rozwoju;
–
wprowadzenie lub opracowanie nowych lub ulepszonych produktów, procesów,
technologii oraz systemów zarządzania i organizacji na wszystkich poziomach łańcucha
dostaw w sektorach rybołówstwa i akwakultury w celu zwiększenia wartości dodanej
produktów rybołówstwa i akwakultury oraz obniżenia kosztów produkcji;
–
poprawa organizacji rynku w sektorach rybołówstwa i akwakultury.
3.2
12/47
Wsparcie UE dla małych i średnich przedsiębiorstw z EFRR, EFRROW i EFMR musi być
bardziej ukierunkowane, skupiać się na zwiększaniu konkurencyjności i wzrostu MŚP
zgodnie z programem Small Business Act i jego przeglądem24. Interwencja powinna
obejmować cały szereg instrumentów polityki w zakresie MŚP. Państwa członkowskie
powinny dokonać zdecydowanego odejścia od instrumentów opartych na dotacjach na rzecz
instrumentów finansowych, takich jak zapewnienie kapitału na rozpoczęcie działalności,
gwarancji, pożyczek, finansowania mezaninowego i kapitału zalążkowego celem wspierania
MŚP. Działania te powinny obejmować zapewnienie poprzez EFRROW instrumentów
finansowych umożliwiających dostęp do kapitału na produktywne inwestycje w sektorach
rolnym, leśnym i przetwórstwa spożywczego, jak również dla MŚP zlokalizowanych na
obszarach wiejskich. Wsparcie powinno być udzielane w kontekście trwających inicjatyw
służących analizie i ograniczeniu obciążeń administracyjnych i prawnych dla MŚP, ze
szczególnym naciskiem na mikroprzedsiębiorstwa.
3.3
Działania w ramach tego celu tematycznego powinny być realizowane przy uwzględnieniu, że
Europa ma zbyt mało przedsiębiorców w ogóle i nieproporcjonalnie mniej kobiet niż
mężczyzn przedsiębiorców. Szczególną uwagę należy zwrócić na uporanie się z czynnikami,
które zniechęcają kobiety do podjęcia roli przedsiębiorcy. Działania w ramach tego celu
tematycznego powinny być wzmocnione działaniami finansowanymi przez EFS25 w celu
pobudzania konkurencyjności MŚP. Działania te winny koncentrować się wokół rozwijania
zdolności MŚP do przewidywania zmian i zarządzania nimi poprzez rozpoznawanie trendów
w zakresie zatrudnienia i umiejętności, wokół udzielania wsparcia dla rozwoju
organizacyjnego, przekazywania informacji i doradztwa na rzecz MŚP, wokół wprowadzania
innowacyjnych form organizacji pracy lub rozwiązań dotyczących elastycznego czasu pracy
oraz wokół promowania inwestycji przedsiębiorstw w szkolenia. Działania w ramach tego
celu tematycznego powinny również uzupełniać działania finansowane w ramach EFS na
rzecz wspierania przedsiębiorczości, samozatrudnienia i tworzenia przedsiębiorstw (w ramach
celu tematycznego dotyczącego zatrudnienia) oraz działania wspierające przedsiębiorstwa
społeczne, co jest możliwe w przypadku EFS i EFRR (w ramach celu tematycznego
dotyczącego włączenia społecznego).
Działania w ramach tego celu tematycznego powinny uzupełniać działania finansowane w
ramach unijnego programu na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz MŚP,26 który
skupi się na instrumentach finansowych i wsparciu na rzecz internacjonalizacji
przedsiębiorstw poprzez: 1) poprawę dostępu do finansowania dla MŚP w postaci kapitału
własnego i długu; 2) ustanowienie linii kredytowej dla zapewnienia MŚP bezpośrednich lub
innych ustaleń w zakresie podziału ryzyka z pośrednikami finansowymi w celu
zabezpieczenia pożyczek; 3) poprawę dostępu do rynków na terenie UE i w skali globalnej;
oraz 4) promowanie przedsiębiorczości: działania obejmą rozwój umiejętności i postaw
sprzyjających przedsiębiorczości, szczególnie wśród nowych przedsiębiorców, ludzi
młodych, kobiet oraz grup szczególnie wrażliwych, na przykład osób niepełnosprawnych.
24
25
26
COM(2008) 394 wersja ostateczna oraz COM(2011) 78 wersja ostateczna
W ramach celu tematycznego dotyczącego zatrudnienia, kształcenia i włączenia społecznego.
COM(2011) 834 wersja ostateczna.
13/47
4.
WSPIERANIE PRZECHODZENIA NA GOSPODARKĘ NISKOEMISYJNĄ WE WSZYSTKICH
SEKTORACH
4.1
ram strategicznych
„Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w porównaniu z poziomem z 1990 r. lub o
30 %, o ile zaistnieją odpowiednie warunki;
zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii do 20 %; oraz
dążenie do wzrostu o 20 % efektywności energetycznej”.
Obecna sytuacja27 :
Jeżeli chodzi o cele 20/20/20, niedawne projekcje ograniczenia emisji28 wskazują, że UE jako
całość zrealizuje swój cel w zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych na poziomie
20 %, natomiast w przypadku kilku państw członkowskich konieczne będą dodatkowe środki
polityki, aby osiągnąć obowiązujące je cele krajowe. Jeżeli chodzi o efektywność
energetyczną, prowadzone są prace w zakresie ogólnej analizy krajowych celów państw
członkowskich. Sprawozdanie powinno być gotowe na początku 2012 r. Natomiast cel w
postaci osiągnięcia udziału źródeł odnawialnych na poziomie 20 % w oparciu o prawnie
wiążące cele krajowe powinien być zrealizowany do 2020 r., jeżeli państwa członkowskie w
pełni wdrożą swoje plany działania w zakresie zastosowania odnawialnych źródeł energii. Na
poziomie UE udział ten wzrósł z 10,3 % w 2008 r. do 11,6 %29 w 2009 r.
Przyjmując perspektywę wykraczającą poza cele na 2020 r., w komunikacie „Plan działania
prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.”30 ustala się
ścieżkę ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o 80-95 % do 2050 r. w porównaniu z
poziomem z 1990 r., który to cel został uzgodniony na posiedzeniu Rady Europejskiej w
dniach 29-30 października 2009 r.
EFRR, Fundusz Spójności i EFRROW mogą przyczyniać się do przyśpieszenia wdrażania
prawodawstwa UE w zakresie odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej, w
szczególności dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków,31 dyrektywy w
sprawie usług energetycznych,32 dyrektywy w sprawie energii ze źródeł odnawialnych33 i
strategicznego planu w dziedzinie technologii energetycznych34.
27
28
29
30
31
32
COM(2011)815 wersja ostateczna, Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r. – załącznik I. –.
COM(2011) 1151 z 7.10.2011.
Dane szacunkowe.
Dyrektywa 2010/31/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków.
Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie
efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady
93/76/EWG.
14/47
–
inwestowanie w szersze wykorzystywanie umów o poprawę efektywności
energetycznej w sektorach budynków publicznych i budynków mieszkalnych.
Główne działania w ramach EFRR i Funduszu Spójności:
–
efektywność energetyczna oraz ogrzewanie i chłodzenie z wykorzystaniem
odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych, w szczególności demonstracja
budynków o zerowym poziomie emisji i pozytywnym bilansie energetycznym, jak
również dogłębna renowacja istniejących budynków do poziomów o optymalnych
kosztach;
–
środki na rzecz efektywności energetycznej oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł
energii w MŚP (w tym kampanie informacyjne);
–
innowacyjne technologie w zakresie energii odnawialnej, w szczególności wymienione
w strategicznym planie w dziedzinie technologii energetycznych35 i planie działania w
dziedzinie energii na rok 2050 oraz wykorzystanie biopaliw drugiej i trzeciej generacji;
–
wspieranie produkcji energii z odnawialnych źródeł morskich, w tym energii pływów i
fal;
–
zintegrowane strategie rozwoju niskoemisyjnego oraz plany działania na rzecz
zrównoważonej energii w odniesieniu do obszarów miejskich, w tym systemy
oświetlenia publicznego oraz inteligentne sieci.
–
zwiększenie efektywności wykorzystania energii w rolnictwie i przetwórstwie
spożywczym poprzez inwestycje w bardziej efektywne energetycznie budynki i obiekty
oraz doradztwo w zakresie efektywności energetycznej;
–
ułatwianie dostępności i wykorzystania odnawialnych źródeł energii, produktów
ubocznych, odpadów, pozostałości i innych surowców niespożywczych celem
wspierania biogospodarki poprzez inwestycje w produkcję i wykorzystanie energii
odnawialnej w gospodarstwach rolnych; projekty pilotażowe w zakresie wykorzystania
produktów ubocznych; inwestycje w najnowsze technologie leśne związane z
przetwarzaniem biomasy; oraz inwestycje w infrastrukturę związaną w odnawialnymi
źródłami energii na obszarach wiejskich;
–
ograniczenie emisji podtlenku azotu i metanu pochodzących z rolnictwa poprzez
wsparcie na rzecz mniejszego wykorzystania nawozów azotowych; lepsze praktyki
gospodarki zwierzęcej (w zakresie utylizowania odpadów zwierzęcych); oraz wsparcie
bardziej przyjaznego dla środowiska płodozmianu;
33
Dyrektywa 2009/28/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie
promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy
2001/77/WE i 2003/30/WE.
COM (2009) 519 wersja ostateczna, „Inwestowanie w rozwój technologii niskoemisyjnych (plan EPSTE)”.
COM(2009) 519 wersja ostateczna, „Inwestowanie w rozwój technologii niskoemisyjnych (plan EPSTE)”.
34
35
15/47
–
poprawa w zakresie pochłaniania dwutlenku węgla i zmniejszenia emisji w rolnictwie i
leśnictwie poprzez systemy rolnoleśne; nasadzanie i utrzymywanie lasów; przyjazne dla
klimatu gospodarowanie nowymi i istniejącymi lasami; ustanawianie i utrzymywanie w
dobrym stanie użytków zielonych; oraz utrzymywanie torfowisk.
–
4.2
wspieranie stosowania technologii i rozwiązań niskoemisyjnych oraz zwiększanie
efektywności energetycznej rybołówstwa i akwakultury, w tym statków rybackich,
portów, gospodarstw akwakultury oraz zakładów przetwórstwa produktów rybołówstwa
i akwakultury.
Fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych powinny skutecznie przyczyniać się
do osiągania celów klimatycznych i energetycznych na 2020 r., w szczególności wiążących
celów rocznych w zakresie emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do państw
członkowskich w latach 2013–2020 na podstawie decyzji dotyczącej wspólnego wysiłku
redukcyjnego36. Wsparcie powinno się jednak skupiać nie tylko na celach na rok 2020, ale
również na długoterminowym celu w zakresie obniżenia emisyjności na rok 2050. W
szczególności w ramach inwestycji należy unikać blokady technologicznej, wprowadzać
zachęty do stosowanie technologii przyszłości oraz dążyć do minimalizacji kosztów
ograniczania emisji w okresie 40 lat, do roku 2050.
Większość inwestycji związanych z klimatem powinien realizować sektor prywatny. Państwa
członkowskie i regiony powinny dopilnować, aby finansowanie publiczne uzupełniało
inwestycje prywatne, stanowiąc dźwignię dla tych inwestycji, a nie wypierając ich. W
sektorze związanym z efektywnością energetyczną przed przekazaniem finansowania
publicznego należy rozważyć wariant tworzenia wartości w odniesieniu do oszczędności
energii poprzez mechanizmy rynkowe (zobowiązania do oszczędności energii,
przedsiębiorstwa usług energetycznych itp.).
Instrumenty finansowe należy wspierać w przypadkach, gdy istnieje duży potencjał w
zakresie uzyskiwania prywatnych dochodów lub oszczędności kosztów, w tym w przypadku
funduszy odnawialnych i systemów gwarancji. W przypadku inwestycji majątkowych dotacje
należy wykorzystywać przede wszystkim w celu przezwyciężania niedoskonałości rynku lub
w celu wspierania innowacyjnych technologii i inwestycji wykraczających poza rozwiązania
oszczędne i efektywne energetycznie, dopilnowując tym samym, aby oszczędności energii i
redukcja emisji gazów cieplarnianych były wyższe od poziomów możliwych do osiągnięcia w
ramach normalnej działalności.
4.3
Istotne znaczenie ma zapewnienie koordynacji z istniejącymi już instrumentami związanymi z
klimatem, w tym instrumentami finansowymi i niefinansowymi. Wsparcie z funduszy
objętych zakresem wspólnych ram strategicznych nie powinno pokrywać się ze wsparciem z
przychodów uzyskanych ze sprzedaży uprawnień na aukcji w ramach europejskiego systemu
handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz powinno ono stanowić
uzupełnienie systemów wsparcia na rzecz energii ze źródeł odnawialnych. Wsparcie powinno
36
Decyzja nr 406/2009/WE.
16/47
zatem skupiać się na obszarach, w przypadku których obecne zachęty są niewystarczające.
Finansowanie z funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych należy
koordynować ze wsparciem z programu NER300, w ramach którego wykorzystuje się
przychody uzyskane ze sprzedaży uprawnień na aukcji w ramach europejskiego systemu
handlu uprawnieniami do emisji na finansowanie projektów demonstracyjnych dotyczących
innowacyjnych technologii w zakresie energii odnawialnej37. Należy dążyć do
komplementarności i koordynacji z instrumentem LIFE, w szczególności ze zintegrowanymi
projektami w zakresie łagodzenia zmiany klimatu, tak aby zwiększać europejską wartość
dodaną oraz krajowe i regionalne korzyści związane z rozwojem.
Należy wzmacniać efekty synergii między działaniami w ramach tego celu tematycznego a
działaniami służącymi poprawie konkurencyjności MŚP poprzez wspieranie nowych
przedsiębiorstw i działalności w sektorach niskoemisyjnych i odpornych na zmianę klimatu,
wspieranie badań, rozwoju technologicznego i innowacji w zakresie efektywności
energetycznej i energii ze źródeł odnawialnych oraz promowanie zatrudnienia i mobilności
pracowników. EFS powinien przyczyniać się do przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną
poprzez wspieranie wczesnego rozpoznawania potrzeb i niedoborów w zakresie pracowników
i umiejętności, reformę systemów kształcenia i szkolenia, dostosowywanie umiejętności i
kwalifikacji, podnoszenie umiejętności pracowników celem zwiększenia ich szans na
zatrudnienie oraz tworzenie nowych miejsc pracy w zrównoważonych i niskoemisyjnych
sektorach przemysłowych i energetycznych.
W ramach EFRROW należy wspierać potencjał rolnictwa w zakresie przyczyniania się do
zmniejszenia poziomu emisji, w szczególności poprzez ograniczenie emisji nadtlenku azotu z
gruntów rolnych (związanych z wykorzystaniem nawozów) i z nawozu naturalnego oraz
należy przyczyniać się do zwiększenia ilości węgla w glebie poprzez ochronę i ulepszanie
materii organicznej w glebie. Wsparcie w tej dziedzinie w ramach EFRROW może przynieść
istotne efekty synergii z działaniami w ramach celu tematycznego „ochrona środowiska
naturalnego i wspieranie efektywności gospodarowania zasobami”, poprzez zmniejszenie
nadmiernego stosowania nawozów i pestycydów mogącego stanowić poważne zagrożenie dla
ekosystemów lądowych i wodnych.
Obszarowe formy wsparcia z EFRROW powinny w szczególności przyczyniać się do
zapewnienia przyjaznych dla środowiska praktyk gospodarki rolnej i leśnej, przede
wszystkim na obszarach narażonych na intensyfikację rolnictwa lub zaniechanie upraw.
W ramach EFMR należy wspierać poszerzanie działalności połowowej na inne sektory
gospodarki morskiej i sprzyjać rozwojowi gospodarki morskiej przy uwzględnieniu
łagodzenia zmian klimatu. W ramach przygotowywania programów działań należy
uwzględnić konkretne potrzeby związane z łagodzeniem zmian klimatu i przystosowaniem się
do nich.
37
Decyzja Komisji z dnia 3 listopada 2010 r. ustanawiająca kryteria i środki dotyczące finansowania
komercyjnych projektów demonstracyjnych mających na celu bezpieczne dla środowiska wychwytywanie i
geologiczne składowanie CO2 oraz projektów demonstracyjnych w zakresie innowacyjnych technologii
energetyki odnawianej realizowanych w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych we Wspólnocie, ustanowionego dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
(2010/670/UE).
17/47
5.
PROPAGOWANIE
PRZYSTOSOWYWANIA SIĘ DO ZMIAN KLIMATU, ZAPOBIEGANIA
ZAGROŻENIOM I ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
5.1
ram strategicznych
W białej księdze „Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy działania”38 ustanowiono
unijne ramy przystosowania się do zmian klimatu, obejmujące cele i działania. W
komunikatach „Wspólnotowe podejście do zapobiegania klęskom żywiołowym oraz
katastrofom spowodowanym przez człowieka”39 i „Wzmacnianie europejskiej zdolności
reagowania w przypadku klęsk i katastrof: rola ochrony ludności i pomocy humanitarnej”40
określa się kluczowe elementy unijnego podejścia do zapobiegania zagrożeniom i zarządzania
ryzykiem.
–
opracowanie strategii i planów działania dotyczących przystosowania się do zmian
klimatu oraz planów zapobiegania zagrożeniom i zarządzania ryzykiem na poziomie
krajowym, regionalnym i lokalnym, jak również planów i strategii dotyczących
budowania bazy wiedzy, możliwości monitorowania danych oraz mechanizmów
wymiany informacji;
–
zwiększenie poziomu inwestycji w zakresie przystosowania się do zmian klimatu oraz
zapobiegania zagrożeniom i zarządzania ryzykiem, w tym w zakresie zapobiegania
zniszczeniom i zwiększania odporności środowiska zabudowanego i innych elementów
infrastruktury; ochrony zdrowia ludzi; zmniejszenia presji w odniesieniu do
wykorzystania zasobów wodnych w przyszłości; inwestowania w środki ochrony
przeciwpowodziowej i przybrzeżnej; oraz zmniejszenia podatności ekosystemów w celu
zwiększenia ich odporności i umożliwienia adaptacji w ramach ekosystemów;
–
opracowanie narzędzi (systemów wykrywania, wczesnego ostrzegania i alarmowania,
map ryzyka i ocen ryzyka); zwiększenie inwestycji w systemy zarządzania katastrofami,
celem wzmocnienia odporności na katastrofy, lepszego zapobiegania zagrożeniom oraz
zarządzania ryzykiem wystąpienia klęsk żywiołowych, w tym zagrożeń związanych z
pogodą (na przykład burz, ekstremalnych temperatur, pożarów lasów, susz, powodzi) i
zagrożeń geofizycznych (na przykład lawin, osunięć gruntu, trzęsień ziemi, wybuchów
wulkanów) oraz celem wsparcia społecznego reagowania na zagrożenia przemysłowe
(systemy wczesnego ostrzegania, tworzenie map ryzyka).
–
zrównoważona gospodarka wodna, w tym efektywne gospodarowanie wodą (w
odniesieniu do ekosystemów), poprzez tworzenie stref przechowywania wody w
gospodarstwach rolnych; popieranie modeli upraw oszczędzających wodę; tworzenie
leśnych pasów ochronnych zapobiegających erozji i gospodarowanie nimi;
38
COM(2009) 147 wersja ostateczna, Biała księga „Adaptacja do zmiany klimatu: europejskie ramy
działania”.
COM(2009) 82.
COM(2010) 600.
39
40
18/47
–
lepsze gospodarowanie glebą poprzez wspieranie stosowania praktyk zapobiegających
degradacji gleby i zmniejszaniu zasobów węgla w glebie, na przykład niskiej orki,
okrywy zielonej zimą, oraz ustanawianie systemów rolnoleśnych i tworzenie nowych
lasów;
–
zapewnienie dużego potencjału przystosowania się do zmian klimatu i chorób oraz
utrzymywanie różnorodności genetycznej, w szczególności poprzez wspieranie
stosowania lokalnych odmian upraw i gatunków zwierząt hodowlanych.
5.2
Regiony i państwa członkowskie powinny współpracować w zakresie przystosowywania się
oraz zapobiegania zagrożeniom i zarządzania ryzykiem, tak aby radzić sobie z
transgranicznymi efektami zewnętrznymi, w szczególności w odniesieniu do ochrony
przeciwpowodziowej, ochrony lasów przed pożarami i szkodnikami oraz ochrony wybrzeża.
Fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych należy wykorzystywać do
inwestowania w oparte na ekosystemach środki przeciwdziałania zagrożeniom i zarządzania
ryzykiem oraz środki dostosowawcze, obejmujące włączenie przystosowania się do zmian
klimatu i przeciwdziałania zagrożeniom do systemów planowania i zarządzania
przybrzeżnego i morskiego. O ile to możliwe, należy wykorzystywać efekty synergii ze
środkami łagodzenia zmiany klimatu, ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania
zasobami.
Należy dążyć do osiągania efektów synergii z działaniami w ramach innych celów
tematycznych, w tym z działaniami służącymi rozwojowi innowacji i technologii w zakresie
przystosowywania się do zmian klimatu, wspieraniem przedsiębiorstw wprowadzających
środki i technologie związane z przystosowaniem się oraz działaniami służącymi
ograniczeniu zanieczyszczeń wody pochodzenia rolniczego, na przykład ograniczeniu
nadmiernego wykorzystania nawozów i pestycydów.
5.3
Należy dążyć do synergii i komplementarności między funduszami objętymi zakresem
wspólnych ram strategicznych szczególnie w przypadku interwencji, które mogą być
finansowane z innych funduszy. Należy zapewnić komplementarność i koordynację z
programem LIFE, w szczególności ze zintegrowanymi projektami w zakresie łagodzenia
zmian klimatu, na poziomie krajowym i regionalnym. W ramach EFS można uzupełniać
działania w tym obszarze poprzez ukierunkowane kształcenie, szkolenie i podnoszenie
umiejętności pracowników w zakresie zapobiegania zagrożeniom, zarządzania ryzykiem i
przystosowania się do zmian klimatu. Dzięki EFRROW można uzupełniać działania w tym
obszarze poprzez włączanie przystosowywania się do zmiany klimatu do działań w zakresie
usług doradczych dla gospodarstw, transferu wiedzy i przekazywania informacji.
19/47
6.
OCHRONA
6.1
ram strategicznych
ŚRODOWISKA
NATURALNEGO
WYKORZYSTYWANIA ZASOBÓW
I
WSPIERANIE
EFEKTYWNOŚCI
Celem inicjatywy przewodniej „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”41 jest stworzenie
ram polityk na rzecz przechodzenia na niskoemisyjną gospodarkę efektywnie korzystającą z
zasobów. Te zintegrowane wytyczne odnoszą się do konieczności, aby państwa członkowskie
oddzieliły wzrost gospodarczy od wykorzystania zasobów, przekształcając wyzwania
środowiskowe w możliwości rozwojowe i efektywnie wykorzystując swoje zasoby naturalne.
Szczegółowe cele odnoszące się do środowiska określono w ramach wspólnotowego dorobku
prawnego w dziedzinie środowiska oraz na poziomie UE.
Ramowa dyrektywa wodna,42 wraz z resztą wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie
wody,43 ma na celu ochronę zasobów wodnych i środowiska wodnego oraz zobowiązuje
państwa członkowskie do wdrażania środków służących zapewnieniu dobrego stanu
(ekologicznego, chemicznego i ilościowego) wód. W ramowej dyrektywie w sprawie
odpadów44 określa się obowiązki i cele państw członkowskich w zakresie zapobiegania
powstawaniu odpadów i ich przetwarzania. W unijnej strategii ochrony różnorodności
biologicznej45 wskazuje się cel powstrzymania utraty różnorodności biologicznej i degradacji
usług ekosystemowych na okres do 2020 r. oraz przywracania ich, o ile jest to możliwe.
Dyrektywa ptasia46 i dyrektywa siedliskowa47 wspólnie stanowią podwaliny unijnej polityki
ochrony przyrody i określa się w nich obowiązki państw członkowskich. Celem strategii
tematycznej w dziedzinie ochrony gleby48 i proponowanej dyrektywy ramowej w sprawie
gleby jest ochrona i zrównoważone wykorzystanie zasobów glebowych49. Celem ramowej
dyrektywy w sprawie jakości powietrza jest poprawa jakości powietrza atmosferycznego i
zapewnienie czystszego powietrza50. Wreszcie dyrektywa morska51, której cele mają być
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
COM(2011) 21, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa
przewodnia strategii ‘Europa 2020’”.
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca
ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Dyrektywa dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja
1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych), dyrektywa powodziowa (dyrektywa 2007/60/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i
zarządzania nim) lub dyrektywa w sprawie azotanów.
Dyrektywa 2006/12/WE z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie odpadów.
COM(2010) 244 wersja ostateczna, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego
Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, „Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał
naturalny - unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r.”.
Dyrektywa 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa.
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
dzikiej fauny i flory.
COM(2006) 231.
Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy dla ochrony gleby,
COM(2006) 232 wersja ostateczna, z dnia 22 września 2006 r.
Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r.
Dyrektywa 2008/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy
działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego, Dz.U. L 164 z 25.6.2008.
20/47
realizowane przy udziale funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, ma
stanowić środowiskowy filar polityki morskiej Unii Europejskiej.
–
inwestycje w zakresie efektywnego zaopatrzenia w wodę, oczyszczania ścieków i
ponownego wykorzystania wody, w tym nowe inwestycje w zakresie ograniczania
wycieków i wdrażania planów gospodarowania wodami w dorzeczu;
–
inwestycje w zakresie gospodarowania odpadami zgodnie z hierarchią gospodarowania
odpadami, w szczególności w zakresie ponownego użycia, recyklingu i, w przypadku
materiałów niepodlegających recyklingowi, odzysku;
–
inwestycje w zakresie ekologicznej infrastruktury, w tym obszarów Natura 2000 i
innych terytoriów, służące promowaniu ochrony i przywracania różnorodności
biologicznej i usług ekosystemowych, łagodzenia zmian klimatu i przystosowywania
się do nich, ochrony przeciwpowodziowej i przeciwpożarowej, ochrony wybrzeża,
ochrony gleb i innych środków zapobiegania zagrożeniom; zmniejszeniu rozdrobnienia
obszarów przyrodniczych; zwiększaniu dostępności wody; oraz przywracaniu do
właściwego stanu silnie zmienionych obszarów i siedlisk;
–
inwestycje w działania służące zmniejszeniu zanieczyszczeń powietrza związanych z
transportem, w szczególności programy wyposażenia i wymiany flot autobusowych,
programy zachęt na rzecz bardziej ekologicznego transportu, poprawy infrastruktury
transportu publicznego i promowania alternatywnych form transportu.
–
inwestycje w zakresie dywersyfikacji lokalnych gospodarek poprzez ochronę i
wspieranie dziedzictwa kulturowego i krajobrazów (zarówno w wiejskim, jak i
miejskim kontekście);
–
wsparcie na rzecz zrównoważonego, zintegrowanego rozwoju miast, między innymi
poprzez środki na rzecz zrównoważonego drenażu miejskiego i likwidowania
zasklepiania gleb, rekultywację obszarów zanieczyszczonych oraz rewitalizację
infrastruktury kulturalnej.
–
przywracanie, ochrona i wzmacnianie różnorodności biologicznej, w tym na obszarach
NATURA 2000 i w ramach systemów rolnych o wysokiej wartości przyrodniczej, oraz
stanu europejskich krajobrazów, poprzez promowanie przyjaznych dla środowiska
systemów rolnych, w tym rolnictwa ekologicznego; ustanawianie lub utrzymywanie
stref dzikiej fauny i flory na obszarach gospodarskich lub leśnych; przyznawanie
rekompensaty rolnikom lub posiadaczom lasów z tytułu niekorzystnych warunków
gospodarczych na obszarach NATURA 2000 i wydzielonych korytarzy dla dzikiej
fauny i flory; oraz płatności dla rolników, którzy podejmują się działalności rolniczej na
obszarach górskich i innych obszarach o znacznych ograniczeniach przyrodniczych;
21/47
nagradzanie wspólnych działań na rzecz zapewnienia środowiskowych dóbr
publicznych;
–
zwiększanie efektywności wykorzystania wody w rolnictwie, poprzez inwestycje w
bardziej efektywne nawadnianie, doradztwo w zakresie efektywnego gospodarowania
wodą oraz zachowanie ochronnych i filtrujących funkcji gleb;
–
poprawa jakości wody i gleby oraz przyczynianie się do ochrony gleby przed erozją,
zagęszczaniem, zasoleniem, osuwaniem się oraz utratą materii organicznej.
–
inwestycje w zakresie przechodzenia na zrównoważone środowiskowo rybołówstwo
zgodnie z celami WPRyb dotyczącymi eksploatacji zasobów ryb na poziomie
maksymalnego podtrzymywalnego połowu oraz eliminowania odrzutów;
–
inwestycje w ekoinnowacje, na przykład bardziej selektywne narzędzia połowowe i
inne innowacje prowadzące do zmniejszenia wpływu rybołówstwa i akwakultury na
środowisko;
–
inwestycje w akwakulturę o wysokim poziomie ochrony środowiska oraz usług z tą
ochroną związanych;
–
narzędzia finansowe mające na celu większą zgodność z zasadami WPRyb, lepszą
kontrolę rybołówstwa oraz zwiększenie ilości i zakresu danych naukowych dotyczących
WPRyb;
–
wspieranie sektora rybołówstwa i akwakultury w reagowaniu na wyższy poziom
świadomości, oczekiwań i zainteresowania konsumentów w zakresie wyrobów
produkowanych w sposób zrównoważony i przyjazny dla środowiska.
6.2
W sektorze wodnym inwestycje powinny być realizowane w kontekście planów
gospodarowania wodami w dorzeczu.52 EFRR i Fundusz Spójności powinny być
wykorzystywane do finansowania środków koniecznych do wdrożenia tych planów, w
szczególności inwestycji w ekologiczną infrastrukturę służącą usprawnianiu usług
ekosystemowych, na przykład odnowy terenów zalewowych, przywracania naturalnego
kształtu rzek i nabrzeży rzek oraz utrzymywania i ulepszania naturalnych barier
przybrzeżnych. Jeżeli chodzi o EFRROW, wsparcie należy w szczególności kierować na
zmniejszenie poboru wody do nawadniania, szczególnie na obszarach, na których wciąż
utrzymywane są niezrównoważone poziomy nawadniania, a nieefektywność istniejących
systemów nawadniania prowadzi do znacznych strat i marnotrawienia wody do nawadniania.
Inwestycje muszą być spójne z hierarchą gospodarowania wodą, skupiając się na wariantach
zarządzania popytem, a alternatywne rozwiązania w zakresie podaży należy rozważać jedynie
52
Artykuł 13 dyrektywy 2000/60/WE.
22/47
wówczas, gdy wyczerpano możliwości w zakresie oszczędzania wody i efektywnego nią
gospodarowania53.
Interwencja publiczna w sektorze gospodarowania odpadami powinna uzupełniać wysiłki
podejmowane przez sektor prywatny, w szczególności w ramach obowiązków producentów.
Działania powinny wspierać innowacyjne rozwiązania promujące gospodarkę zamkniętego
obiegu (inicjatywy symbiozy przemysłowej, „od kołyski do kołyski”, ekoprojektu itp.) i
muszą być one spójne z hierarchią gospodarowania odpadami.
W odniesieniu do różnorodności biologicznej, choć finansowanie publiczne będzie
prawdopodobnie głównym źródłem, należy również zachęcać do podejmowania prywatnych
inwestycji w zakresie projektów generujących dochód i niektórych elementów infrastruktury
ekologicznej, przy zastosowaniu potencjalnego wsparcia poprzez instrumenty finansowe.
Oczekuje się, że EFRROW odegra kluczową rolę w realizacji celów wspólnotowej strategii
ochrony różnorodności biologicznej poprzez zapewnienie środowiskowych dóbr publicznych
w ramach rolnictwa i leśnictwa. EFRROW odegra również ważną rolę w zapewnieniu
ekologicznej integralności i wartości widokowych europejskich krajobrazów, które w dużej
mierze są uzależnione od praktyk gospodarki rolnej i leśnej.
Finansowanie obszarów Natura 2000 z funduszy objętych zakresem wspólnych ram
strategicznych powinno być spójne ze środkami i zasobami finansowymi dotyczącymi tych
działań określonymi w traktowanych priorytetowo ramowych programach opracowanych
przez państwa członkowskie zgodnie z art. 8 dyrektywy siedliskowej. Finansowanie
EFRROW powinno w szczególności być skierowane na wspólne rozwiązania w zakresie
zapewniania środowiskowych dóbr publicznych, ekologicznej infrastruktury, systemów
produkcji rolnej o wysokiej wartości przyrodniczej, zrównoważonych praktyk rolniczych na
obszarach chronionych wspomagających ochronę, poprawę i przywracanie różnorodności
biologicznej i związanych z nią usług ekosystemowych. W ramach EFRROW należy również
wspierać techniki produkcji wzmacniające funkcje ochronne i filtrujące gleb, a tym samym
poprawiające jakość wody. Finansowanie w ramach EFRROW powinno mieć również na celu
promowanie praktyk gospodarczych, które sprzyjają zwiększeniu zawartości materii
organicznej w glebach, przez co zwiększa się różnorodność biologiczna gleb.
Rekultywacja zanieczyszczonych obszarów może być finansowana ze środków publicznych
jedynie w przypadku, gdy nieznany jest sprawca zanieczyszczenia lub gdy danego podmiotu
nie można zmusić do poniesienia kosztów. Rekultywacja powinna się skupiać na obszarach
wysokiego ryzyka oraz obszarach, w tym terenach poprzemysłowych, które stanowią barierę
dla rozwoju gospodarczego, jako że potencjalna odpowiedzialność za rekultywację takich
obszarów i potencjalne zagrożenia dla zdrowia stwarzają nieakceptowalne dla inwestorów
ryzyko finansowe.
W jak najszerszym zakresie należy stosować zielone zamówienia publiczne przy wyborze
projektów i sporządzaniu zaproszeń do składania ofert w państwach członkowskich.
6.3
Należy dążyć do osiągania efektów synergii poprzez podejmowanie komplementarnych i
ukierunkowanych działań w ramach EFRROW w obszarach podlegających ekologicznym
53
COM(2007) 414 wersja ostateczna, „Rozwiązanie problemu dotyczącego niedoboru wody i susz w Unii
Europejskiej”.
23/47
środkom, przy zastosowaniu płatności bezpośrednich w ramach pierwszego filaru wspólnej
polityki rolnej. W ramach wspólnych ram strategicznych można uzupełniać działania objęte
tym celem tematycznym poprzez reformę systemów kształcenia i szkolenia, podnoszenie
umiejętności pracowników oraz tworzenie nowych miejsc pracy w sektorach związanych z
ochroną środowiskiem. W ramach EFMR wspierane będzie przechodzenie do poziomu
maksymalnego podtrzymywalnego połowu oraz stopniowe wprowadzania zakazu odrzutów.
Należy podejmować starania na rzecz lepszego gromadzenia danych i wzmacniania kontroli
(celem zapewnienia większego stopnia zgodności z przepisami). Należy również dążyć do
synergii ze zintegrowaną polityką morską, w ramach wspierania takich priorytetów, jak
wiedza o morzu, planowanie przestrzenne obszarów morskich, zintegrowane zarządzanie
strefą przybrzeżną, zintegrowany nadzór morski, ochrona środowiska i różnorodności
biologicznej morza oraz przystosowanie się do szkodliwego wpływu zmiany klimatu na
obszary przybrzeżne.
Działania finansowane w ramach tego celu tematycznego powinny zapewniać
komplementarność i koordynację z programem LIFE, w szczególności ze zintegrowanymi
projektami w zakresie przyrody, wody, odpadów, powietrza, łagodzenia zmiany klimatu i
przystosowywania się do zmiany klimatu. Koordynacja między różnymi funduszami a
programem LIFE powinna być realizowana w szczególności przez promowanie finansowania
działań w ramach funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych
uzupełniających zintegrowane projekty w ramach programu LIFE oraz przez promowanie
rozwiązań, metod i podejść sprawdzonych w ramach programu LIFE. W takich przypadkach
stosowne plany, programy i strategie sektorowe (traktowane priorytetowo programy ramowe,
plan gospodarowania wodami w dorzeczu, plan gospodarowania odpadami), o których mowa
w rozporządzeniu w sprawie programu LIFE, będą stanowić ramy koordynacji wsparcia z
różnych funduszy.
Wreszcie fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych należy ściśle koordynować
z programem „Kreatywna Europa”54, w ramach którego wsparcie uzyskują sektor kultury i
sektor kreatywny, w szczególności poprzez promowanie działań międzynarodowych i kwestii
związanych z lepszym dostępem transgranicznym. Środki polityki spójności można
wykorzystywać do maksymalizowania wkładu kultury jako instrumentu służącego rozwojowi
lokalnemu i regionalnemu, rewitalizacji obszarów miejskich, rozwojowi obszarów wiejskich i
zwiększaniu szans zatrudnienia. Przykłady potencjalnych inwestycji w kulturę obejmują
inwestycje w zakresie badań naukowych, innowacji, konkurencyjności i przedsiębiorczości
MŚP w sektorze kultury i sektorze kreatywnym w ramach odpowiednich celów
tematycznych.
54
COM(2011) 786/2, „Kreatywna Europa — nowy program ramowy dla sektora kultury i sektora
kreatywnego (2014-2020)”.
24/47
7.
PROMOWANIE ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU I USUWANIE NIEDOBORÓW
PRZEPUSTOWOŚCI W DZIAŁANIU NAJWAŻNIEJSZYCH INFRASTRUKTUR SIECIOWYCH
7.1
ram strategicznych
W białej księdze w sprawie transportu55 nakreślono wizję konkurencyjnego i
zasobooszczędnego systemu transportu, podkreślając, że w sektorze transportu konieczne jest
zmniejszenie do 2050 r. emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 60 % w porównaniu do
poziomu z roku 1990. W odniesieniu do funduszy objętych zakresem wspólnych ram
strategicznych oznacza to skupienie się na zrównoważonych formach transportu i
inwestowanie w dziedzinach o największej europejskiej wartości dodanej, tj. w sieci
transeuropejskie56.
–
bazowa infrastruktura transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T) obejmująca
transport drogowy, kolejowy i morski oraz multimodalne i interoperacyjne środki
przynoszące znaczne korzyści netto dla społeczeństwa;
–
bazowa infrastruktura kolejowa TEN-T, łączność wtórna, modernizacja gęstych sieci
kolejowych, europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS) oraz inne
inwestycje służące poprawie interoperacyjności, a także budowanie potencjału w
zakresie planowania i realizowania projektów i zarządzania nimi, jak również w
zakresie zarządzania ryzykiem i katastrofami;
–
innowacyjne ustalanie cen użytkowania dróg, systemy nakładania opłat na
użytkowników i zarządzanie ruchem, infrastruktura do uzupełniania paliwa i ładowania
baterii dla nowych pojazdów bezemisyjnych przeznaczonych do transportu miejskiego;
–
zintegrowane, zrównoważone i dostępne rozwiązania w zakresie mobilności w
miastach, regionach miejskich i na obszarach metropolitalnych, prowadzące do
zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, w szczególności w ramach planów
zrównoważonego transportu miejskiego57, w których przewiduje się ułatwienia dla
transportu publicznego, rowerzystów i pieszych;
–
usuwanie niedoborów przepustowości śródlądowych dróg wodnych, przy jednoczesnej
minimalizacji znacznych zmian koryt rzek, oraz wspieranie inwestycji na rzecz bardziej
przyjaznych dla środowiska flot i inwestowanie w systemy informacji żeglugi rzecznej.
7.2
Inwestycje w infrastrukturę transportową w ramach EFRR i Funduszu Spójności powinny być
w pełni zgodne z wytycznymi dotyczącymi rozwoju TEN-T, w których określa się priorytety
55
56
57
COM(2011) 144 wersja ostateczna, „Biała księga: Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru
transportu — dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu”.
COM(2011) 650/2, Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej.
DG ENV Raport techniczny - 2007/018; 25.9.2007.
25/47
UE w zakresie transportu, odnosząc się miedzy innymi do kwestii zmian klimatu, przyszłego
rozwoju zintegrowanej sieci TEN-T oraz koncepcji korytarzy multimodalnych58.
Zgodnie z Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych59
inwestycje w infrastrukturę transportową muszą służyć zapewnieniu jej dostępności dla osób
niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej.
Aby maksymalizować europejską wartość dodaną inwestycji transportowych, wparcie z
funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych musi się opierać na kilku
zasadach:
–
istotne znaczenie ma wspieranie większej interoperacyjnej integracji między rodzajami
transportu. Dlatego też należy podjąć starania, aby zapewnić spójność indywidualnych
inwestycji z całościowymi krajowymi planami transportowymi, w których należy
uwzględnić rozwój zintegrowanej infrastruktury transportowej do roku 2020 i później.
Plany te powinny się opierać na rzeczywistym i prognozowanym zapotrzebowaniu na
transport oraz wskazywać brakujące połączenia i niedobory przepustowości;
–
zidentyfikowane inwestycje należy uszeregować pod względem ważności, w zależności
od tego, na ile przyczyniają się one do mobilności, zrównoważonego rozwoju,
zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i utworzenia jednolitego europejskiego
obszaru transportowego. W tym celu konieczne jest szacowanie emisji gazów
cieplarnianych związanych z inwestycjami, a konsekwencją powinno być szersze
wykorzystanie z natury bardziej zasobooszczędnych rodzajów transportu oraz
inwestowanie w poprawę zarządzania ruchem i lepsze systemy informacyjne
(europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS), usługi informacji
rzecznej (RIS), inteligentne systemy transportowe dla ruchu drogowego (ITS), SESAR,
SafeSeaNet) oraz zaawansowane środki logistyczne i rynkowe;
–
inwestycje powinny skupiać się na budowie nowej infrastruktury i zwiększaniu
potencjału istniejącej infrastruktury poprzez zasadniczą modernizację, a nie na
utrzymywaniu istniejącej infrastruktury, ponieważ inwestowanie w utrzymanie
istniejącej infrastruktury powinno być rentowne finansowo i nie powinno wymagać
wsparcia UE;
–
w ramach inwestycji należy łączyć kształtowanie cen transportu i systemy nakładania
opłat na użytkowników, tak aby podążać w kierunku pełnego zastosowania zasady
„zanieczyszczający i użytkownik płaci” w przypadku wszystkich rodzajów transportu.
W ramach funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych należy wspierać
środki służące unikaniu lub, gdy to nie jest możliwe, łagodzeniu bądź rekompensowaniu
negatywnego wpływu infrastruktury transportowej na środowisko;
–
zasadnicze znaczenie będzie miało wsparcie poprzez instrumenty finansowe w celu
przyciągnięcia większej ilości prywatnych środków finansowych na realizację
strategicznych projektów w zakresie infrastruktury transportowej TEN-T;
58
COM(2011) 650, Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie unijnych
wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, 19.10.2011.
Decyzja Rady z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie zawarcia przez Wspólnotę Europejską Konwencji
Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, Dz.U. L 23 z 27.1.2010, s. 35.
59
26/47
–
w inwestycjach należy uwzględnić podatność infrastruktury na zagrożenia związane z
klęskami żywiołowymi i katastrofami spowodowanymi przez człowieka oraz na zmiany
klimatu;
–
definiując inwestycje w zakresie transportu publicznego, należy uwzględnić potrzeby
kobiet i mężczyzn, jako że kobiety używają transportu publicznego w większym
zakresie niż mężczyźni. W miastach kobiety częściej wykorzystują infrastrukturę
publiczną i mogą być bardziej narażone na brak bezpieczeństwa i przestępczość na
obszarach miejskich.
W ramach inwestycji należy stosować zintegrowane podejście oparte na planowaniu sieci
multimodalnych w celu zwiększenia efektywności i interoperacyjności sieci. Inwestowanie w
połączenia regionów z kompleksową i bazową siecią TEN-T powinno zagwarantować, że
obszary miejskie i wiejskie będą korzystały z możliwości związane z najważniejszymi
sieciami.
Jeżeli chodzi o transport morski, porty powinny stawać się miejscami sprawnego wjazdu i
wyjazdu poprzez pełną integrację z infrastrukturą lądową. Priorytetowo należy traktować
projekty dotyczące dostępności portu i połączeń z siecią w głębi lądu. Rozwój śródlądowych
dróg wodnych powinien sprzyjać ich większemu udziałowi w tworzeniu zrównoważonej
europejskiej sieci transportu towarowego.
Należy zwrócić uwagę na zintegrowaną promocję, w ramach różnych funduszy objętych
zakresem wspólnych ram strategicznych, efektywnych łańcuchów logistycznych
(obejmujących rybołówstwo, sektor morski i sektor rolnoleśny) oraz nowych i odnawialnych
źródeł energii (w tym energii z biomasy i energii morskiej).
Należy ściśle koordynować rozwój transgranicznych działań infrastrukturalnych, stosując w
razie potrzeby odpowiednie rozwiązania oparte na makroregionach i basenach mórz. W tym
kontekście wdrażanie morskiego planowania przestrzennego stanowi ramy znajdowania
równowagi między konkurencyjnymi zastosowaniami i działaniami oraz zarządzania
wpływem na środowisko morskie.
7.3
Działania finansowane w ramach tego celu tematycznego powinny zapewnić
komplementarność z instrumentem „Łącząc Europę”, tak aby maksymalizować europejską
wartość dodaną oraz korzyści z rozwoju na poziomie krajowym i regionalnym. Fundusz
Spójności i EFRR, w ramach wspólnego zarządzania, będą stanowić uzupełnienie instrumentu
„Łącząc Europę”, który jest funduszem zarządzanym w sposób bezpośredni przy
zastosowaniu konkurencyjnego wyboru projektów. Instrument „Łącząc Europę” będzie się
koncentrował na projektach o znacznej europejskiej wartości dodanej, w szczególności w
przypadku infrastruktury transgranicznej, natomiast Fundusz Spójności będzie się skupiał na
projektach o znacznej europejskiej wartości dodanej służących usuwaniu niedoborów
przepustowości w sieciach transportowych poprzez wspieranie infrastruktury TEN-T,
zarówno w przypadku sieci bazowej, jak i sieci kompleksowej. Ponadto działania
finansowane w ramach tego celu tematycznego powinny tworzyć efekty ścisłej synergii z
działaniami finansowanymi w ramach wyzwania „Inteligentny, ekologiczny i zintegrowany
transport” programu „Horyzont 2020”.
27/47
8.
WSPIERANIE ZATRUDNIENIA I MOBILNOŚCI PRACOWNIKÓW
8.1
ram strategicznych
„Dążenie do osiągnięcia wskaźnika zatrudnienia na poziomie 75 % wśród kobiet i mężczyzn w
wieku 20-64 lat, między innymi poprzez większe zaangażowanie ludzi młodych, pracowników
w starszym wieku i pracowników nisko wykwalifikowanych oraz lepszą integrację legalnych
migrantów”.
Obecna sytuacja60:
Nawet gdyby wszystkie państwa członkowskie osiągnęły swoje cele krajowe, mimo to Unii
Europejskiej jako całości zabrakłoby 1,0-1,3 punktu procentowego do osiągnięcia celu 75 %
do 2020 r. W 2011 r. nie nastąpił żaden znaczący postęp. Mając na uwadze powolny powrót
gospodarki na ścieżkę wzrostu i jedynie marginalny wzrost zatrudnienia ogółem w pierwszej
połowie 2011 r., wskaźnik zatrudnienia w UE-27 w 2011 r. prawdopodobnie tylko
nieznacznie przekroczy poziom z 2010 r. w wysokości 68,6 % i pozostanie dużo poniżej
swojej wysokiej wartości 70,3 % sprzed kryzysu. Wyzwaniem pozostaje znalezienie w
okresie od teraz do 2020 r. zatrudnienia dla dodatkowych 17,6 mln ludzi.
W ramach przedmiotowego celu tematycznego państwa członkowskie powinny skupić się na
działaniach na rzecz osiągnięcia swoich celów krajowych w zakresie zatrudnienia,
wykorzystując fundusze objęte zakresem wspólnych ram strategicznych oraz w szczególności
EFS celem wsparcia polityk wymienionych w wytycznej 7 zintegrowanych wytycznych
dotyczących strategii „Europa 2020” (wytyczna 7 w sprawie zatrudnienia). Wsparcie
EFRROW powinno skupiać się na tworzeniu miejsc pracy na obszarach wiejskich, które z
reguły mają niższy niż średni wskaźnik zatrudnienia.
Główne działania w ramach EFS:
Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy oraz nieaktywnych zawodowo, w tym
lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wsparcie dla mobilności pracowników:
–
aktywne i zapobiegawcze środki rynku pracy prowadzone na wczesnym etapie i
dostępne dla wszystkich, służące między innymi określaniu indywidualnych potrzeb,
świadczeniu zindywidualizowanych usług i porad, prowadzeniu ukierunkowanych i
dopasowanych szkoleń, weryfikacji zdobytych kompetencji i umiejętności oraz
zwolnieniom monitorowanym;
–
prognozowanie i doradztwo w zakresie długoterminowych możliwości zatrudnienia
powstających w wyniku zmian strukturalnych na rynku pracy, takich jak przechodzenie
na gospodarkę niskoemisyjną i zasobooszczędną oraz kształtowanie się sektorów opieki
i ochrony zdrowia;
60
Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r. – załącznik I – COM(2011)815 wersja ostateczna.
28/47
–
przekazywanie informacji na temat możliwości zatrudnienia na europejskich rynkach
pracy oraz na temat warunków życia i pracy.
Prowadzone w sposób zrównoważony włączanie ludzi młodych, którzy nie pracują, nie
kształcą się ani nie poszukują pracy do rynku pracy:
–
wprowadzenie „gwarancji dla młodzieży” poprzez ustanowienie programów
oferujących dalsze kształcenie, (prze)szkolenia lub środki aktywacji dla każdej młodej
osoby, która nie pracuje, nie kształci się ani nie dokształca się, w ciągu 4 miesięcy od
zakończenia nauki. Należy położyć szczególny nacisk na praktyki zawodowe i staże dla
absolwentów, aby zdobywali pierwsze doświadczenia zawodowe;
–
samozatrudnienie i przedsiębiorczość w odniesieniu do młodych ludzi we wszystkich
sektorach, ze szczególnym uwzględnieniem sektorów powstających w gospodarce
niskoemisyjnej oraz sektorach opieki i zdrowia;
Samozatrudnienie, przedsiębiorczość i zakładanie przedsiębiorstw:
–
wsparcie w szczególności dla bezrobotnych, osób w niekorzystnej sytuacji oraz
nieaktywnych zawodowo na zakładanie i rozwijanie przedsiębiorstw we wszystkich
sektorach, w tym w zakresie opieki i ochrony zdrowa, integracji przez pracę,
ekologicznych miejsc pracy i rozwoju społeczności. Wsparcie takie obejmuje rozwój
umiejętności, w tym umiejętności w zakresie ICT, przedsiębiorczości i zarządzania,
pomoc i doradztwo oraz świadczenie usług w zakresie integracyjnego rozwoju
przedsiębiorstw i usług finansowych dla osób rozpoczynających działalność.
Równość mężczyzn i kobiet oraz godzenie pracy z życiem prywatnym:
–
obalanie stereotypów w zakresie płci w systemach kształcenia i szkolenia;
–
podnoszenie świadomości oraz mobilizacja partnerów gospodarczych i społecznych do
rozwiązywania problemu segregacji płciowej na rynku pracy oraz zróżnicowania
emerytur i wynagrodzeń ze względu na płeć;
–
tworzenie strategii w zakresie równowagi między pracą a życiem prywatnym, w tym
poprzez wsparcie na rzecz powrotu na rynek pracy osób, które nie pracują ze względu
obowiązki opiekuńcze;
–
innowacyjne metody organizacji pracy, w tym telepraca i elastyczne warunki pracy
umożliwiające godzenie pracy z nieformalnymi obowiązkami opiekuńczymi;
–
dostęp do przystępnych cenowo usług opiekuńczych, na przykład opieki nad dziećmi,
opieki pozaszkolnej czy opieki nad osobami pozostającymi na utrzymaniu pracownika,
w tym nad osobami starszymi, poprzez inwestycje w zakresie zrównoważonych usług
opiekuńczych.
Przystosowywanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian:
–
opracowywanie szczegółowych usług w zakresie zatrudnienia, szkoleń i wsparcia, w
tym doradztwa i zwolnień monitorowanych, w kontekście restrukturyzacji
przedsiębiorstw i sektorów;
29/47
–
opracowywanie i wprowadzanie innowacyjnych, bardziej wydajnych i bardziej
ekologicznych sposobów organizacji pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy.
Aktywne i zdrowe starzenie się:
–
innowacyjne i przyjazne osobom starszym formy organizacji pracy, w tym dostępne
środowisko pracy oraz elastyczne środki;
–
przedłużanie zdrowszego życia zawodowego poprzez opracowywanie i wprowadzanie
środków na rzecz promocji zdrowego stylu życia oraz rozwiązywania problemów
związanych z czynnikami ryzyka dla zdrowia, takimi jak nieaktywność fizyczna,
palenie tytoniu, szkodliwe wzorce spożywania alkoholu;
–
wspieranie szans na rynku pracy oraz udziału starszych pracowników w programach
uczenia się przez całe życie celem ułatwienia aktywnego starzenia się.
Modernizacja i wzmocnienie instytucji rynku pracy, w tym działania na rzecz zwiększenia
transgranicznej mobilności pracowników:
–
większa aktywizacja oraz kojarzenie popytu i podaży pracy realizowane przez publiczne
służby zatrudnienia, poprzez zapewnienie zintegrowanego wsparcia dopasowanego do
potrzeb osób poszukujących pracy przy jednoczesnym rozszerzeniu usług
świadczonych osobom zmieniającym pracę i wspieraniu osób nieaktywnych zawodowo
w powrocie do pracy;
–
współpraca w świadczeniu usług na rzecz pracodawców oraz tworzenie partnerstw z
instytucjami edukacyjnymi i innymi służbami zatrudnienia, tak aby świadczyć usługi w
sposób elastyczny, zapobiegawczy i efektywny;
–
prognozowanie długoterminowych możliwości zatrudnienia powstających w wyniku
zmian strukturalnych na rynku pracy oraz opracowywanie usług w zakresie doradztwa
przez całe życie i uczenia się przez całe życie celem wspierania przekwalifikowywania
się;
–
ukierunkowane inwestycje w umiejętności i potencjał pracowników;
–
działania Europejskich Służb ds. Zatrudnienia (EURES) w zakresie rekrutacji,
pośrednictwa pracy oraz znajdowania zatrudnienia, oraz odpowiednie usługi w zakresie
przekazywania informacji, doradztwa i porad na poziomie krajowym i transgranicznym.
–
rozwój inkubatorów przedsiębiorczości oraz wsparcie inwestycyjne na rzecz
samozatrudnienia i tworzenia przedsiębiorstw, w szczególności w obszarach
oferujących nowe źródła wzrostu, takich jak gospodarka ekologiczna, turystyka
zrównoważona (w tym srebrna gospodarka) oraz usługi opieki zdrowotnej i usługi
socjalne;
–
inwestycje w infrastrukturę wsparcia modernizacji publicznych służb zatrudnienia.
–
sprzyjanie różnicowaniu działalności poza sektorem rolnym, tworzenie nowych małych
30/47
przedsiębiorstw oraz wspieranie innych form tworzenia miejsc pracy na obszarach
wiejskich, szczególnie poprzez pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla
mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw prowadzących działalność pozarolniczą
na obszarach wiejskich i inwestycje w działalność pozarolniczą na obszarach wiejskich.
–
wsparcie tworzenia miejsc pracy w społecznościach rybackich poprzez zwiększanie
wartości działalności i produktów rybołówstwa;
–
wsparcie różnicowania działalności w społecznościach rybackich poprzez tworzenie
alternatywnych miejsc pracy w lokalnej gospodarce, w szczególności w innych
sektorach morskich.
8.2
Działania wspierane przez EFS w ramach opisywanego celu tematycznego powinny zmierzać
do zrównoważonej integracji w ramach zatrudnienia, jednocześnie ułatwiając mobilność
zawodową i geograficzną oraz odpowiednio uwzględniając trwające zmiany strukturalne,
takie jak przechodzenie do gospodarki niskoemisyjnej oraz wzrastające znaczenie sektorów
opieki i ochrony zdrowia. Należy rozwijać nowe usługi i narzędzia oparte na dowodach w
celu unowocześniania służb zatrudnienia jako podmiotów pośredniczących w
przekwalifikowaniu pracowników w szczególności na ekologiczne umiejętności i profile
zawodowe. Dzięki skutecznym działaniom będzie można korzystać z utworzenia sieci z
pracodawcami i instytutami edukacyjnymi na odpowiednich poziomach terytorialnych oraz
rozwoju lokalnych inicjatyw w zakresie zatrudnienia. Wdrożenie gwarancji dla młodzieży
wymaga ścisłej współpracy z partnerami społecznymi, służbami zatrudnienia, innymi
zainteresowanym podmiotami rynku pracy oraz jednostkami edukacyjnymi i szkoleniowymi.
W szczególności zasadnicze znaczenie ma współpraca z pracodawcami zapewniającymi
miejsca do szkolenia w pracy dla młodych ludzi. W przypadku EFS i EFRROW uwagę
należy skupić na utrzymaniu miejsc pracy, szczególnie w przypadku mikroprzedsiębiorstw i
małych przedsiębiorstw. W stosownych przypadkach wysiłki te mogą być wspierane
instrumentami finansowymi, być może również w połączeniu z instrumentami finansowanymi
na poziomie UE. Działań na rzecz równouprawnienia płci nie należy rozumieć jedynie jako
działań ukierunkowanych szczególnie na kobiety, powinno się je rozważać w szerszej
perspektywie, na przykład jako działania ukierunkowane również na mężczyzn, kluczowe
podmioty gospodarcze i społeczne, decydentów oraz ogół społeczeństwa.
8.3
Wsparcie na rzecz samozatrudnienia udzielane w ramach EFS będzie w szczególności
skierowane do bezrobotnych, osób w niekorzystnej sytuacji oraz nieaktywnych zawodowo i
skupi się na rozwijaniu umiejętności, natomiast w ramach EFRR udzielane będzie wsparcie
inwestycyjne. Unowocześnienie publicznych służb zatrudnienia finansowane w ramach EFS
często wymaga również inwestycji infrastrukturalnych, które mogą być wspierane przez
EFRR.
Działania wspierane przez EFMR w ramach tego celu tematycznego będą przede wszystkim
realizowane poprzez rozwój inspirowany przez lokalną społeczność i przyczynią się one
również do promocji włączenia społecznego w społecznościach rybackich.
Działania wspierane w ramach EFS powinny być spójne ze strategiami państw członkowskich
31/47
w zakresie służącego włączeniu społecznemu wsparcia na rozpoczynanie działalności
gospodarczej, które dotyczy wszystkich zadań resortowych, łączy odpowiednie służby
zajmujące się rozwojem przedsiębiorstw i finansami, opiera się na skutecznych sposobach
docierania do grup i obszarów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji oraz ułatwia uczenie
się podmiotów poprzez bieżące monitorowanie i ocenę wyników.
Inwestycje w zakresie innych celów tematycznych, w szczególności badań i innowacji,
wsparcia dla MŚP oraz wspierania przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną, powinny
skupiać się na tworzeniu trwałych miejsc pracy. Należy dążyć do synergii z programem na
rzecz przemian i innowacji społecznych61 promującym mobilność geograficzną oraz
ułatwiającym dostęp do mikrofinansowania dla przedsiębiorców, w szczególności
przedsiębiorców najbardziej oddalonych od rynku pracy, oraz mikroprzedsiębiorstw. Należy
zapewnić koordynację z programem „Erasmus dla wszystkich”, w szczególności z projektami
w zakresie mobilności i współpracy dotyczącymi kształcenia i szkolenia.
61
32/47
9.
WSPIERANIE WŁĄCZENIA SPOŁECZNEGO I WALKA Z UBÓSTWEM
9.1
ram strategicznych
„Wspieranie włączenia społecznego, w szczególności poprzez ograniczanie ubóstwa, mając
na celu wyciągnięcie co najmniej 20 milionów osób ze strefy zagrożenia ubóstwem i
wyłączeniem”.
Obecna sytuacja62:
Cel UE nie będzie osiągnięty w oparciu o obecne cele krajowe. Zgodnie z pierwszym,
wstępnym szacunkiem dotyczącym skumulowanego celu w okresie do 2020 r. około 12 mln
ludzi zostanie wyciągniętych z ubóstwa i wykluczenia społecznego. Jeżeli wziąć po uwagę
efekty zewnętrzne strategii na rzecz walki z ubóstwem wśród dzieci i na rzecz ograniczania
długoterminowego bezrobocia, liczbę tę można zwiększyć o 25 %. Jednak mimo to będzie
ona mniejsza co najmniej o 5 mln lub 25 % od głównego celu UE.
Aktywne włączenie społeczne:
–
zintegrowane ścieżki łączące w sobie różne formy środków zwiększających szanse na
zatrudnienie, na przykład wsparcie zindywidualizowane, poradnictwo, doradztwo,
dostęp do kształcenia i szkolenia ogólnego i zawodowego, jak również dostęp do usług,
w szczególności usług w zakresie ochrony zdrowia i spraw socjalnych, opieki nad
dziećmi oraz Internetu;
–
modernizacja systemów zabezpieczenia społecznego, w tym opracowanie i
wprowadzanie reform na rzecz poprawy efektywności kosztowej i adekwatności
zasiłków socjalnych i zasiłków dla bezrobotnych, programów minimalnych dochodów i
emerytur, usług opieki zdrowotnej i usług socjalnych, przy jednoczesnym
minimalizowaniu czynników zniechęcających do pracy i efektu pułapki;
Integracja społeczności zmarginalizowanych, na przykład społeczności Romów:
–
zintegrowane ścieżki do rynku pracy, w tym wsparcie zindywidualizowane,
poradnictwo, doradztwo i dostęp do kształcenia i szkolenia ogólnego i zawodowego;
–
dostęp do usług, w szczególności opieki społecznej, usług w zakresie pomocy socjalnej
i opieki zdrowotnej (w tym profilaktycznej opieki zdrowotnej, edukacji zdrowotnej i
bezpieczeństwa pacjenta);
–
eliminacja segregacji w szkolnictwie, promowanie wczesnej edukacji, przeciwdziałanie
przedwczesnemu kończeniu nauki i zapewnienie pomyślnego przechodzenia ze szkoły
do pracy;
62
COM(2011)815 wersja ostateczna, Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r. – załącznik I.
33/47
–
środki na rzecz przezwyciężania uprzedzeń i dyskryminacji Romów.
Walka z dyskryminacją ze względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub
przekonania, niepełnosprawność, wiek bądź orientację seksualną:
–
podnoszenie świadomości i zaangażowanie w lokalnych społecznościach i
przedsiębiorstwach w celu walki z dyskryminacją i promowania działań
międzykulturowych;
–
konkretne działania ukierunkowane na ludzi zagrożonych dyskryminacją i ludzi
niepełnosprawnych oraz cierpiących na choroby przewlekłe w celu zwiększenia ich
udziału w rynku pracy, ich większego włączenia społecznego i ograniczenia
nierówności w zakresie zdobywania wykształcenia i stanu zdrowia;
Zwiększenie dostępności przystępnych cenowo, zrównoważonych i wysokiej jakości usług, w
tym usług opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym:
–
większa dostępność przystępnej cenowo, zrównoważonej i wysokiej jakości opieki
zdrowotnej w celu ograniczenia nierówności w zakresie opieki zdrowotnej, wspierania
profilaktyki i promowania e-zdrowia, w tym poprzez ukierunkowane działania skupione
na szczególnie wrażliwych grupach;
–
większa dostępność przystępnych cenowo, zrównoważonych i wysokiej jakości usług
socjalnych, takich jak usługi w zakresie zatrudnienia i szkolenia, usługi dla
bezdomnych, opieka pozaszkolna, opieka nad dzieckiem i usługi w zakresie
długoterminowej opieki;
–
ukierunkowane usługi w zakresie wczesnej edukacji i opieki, w tym zintegrowane
rozwiązania obejmujące opiekę nad dzieckiem, edukację, zdrowie i wsparcie
rodzicielskie, ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania oddawaniu dzieci pod
opiekę instytucjonalną;
–
dostęp do e-usług w celu promowania e-integracji;
–
wspieranie przechodzenia z opieki instytucjonalnej na usługi opieki w ramach
społeczności w przypadku dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej, ludzi
niepełnosprawnych, osób starszych oraz ludzi z zaburzeniami psychicznymi, ze
szczególnym uwzględnieniem integracji usług zdrowotnych z socjalnymi.
Promowanie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych:
–
budowanie potencjału i struktury wsparcia na rzecz promowania przedsiębiorstw
społecznych, w szczególności poprzez kształcenie i szkolenie w zakresie
przedsiębiorczości społecznej, tworzenie sieci kontaktów, opracowanie krajowych lub
regionalnych strategii w partnerstwie z kluczowymi zainteresowanymi podmiotami oraz
świadczenie usług w zakresie rozwoju przedsiębiorstwa i łatwiejszy dostęp do
finansowania;
–
mobilizacja funduszy na rzecz wspierania inicjatyw w gospodarce społecznej i
34/47
przedsiębiorczości społecznej.
Lokalne strategie rozwoju realizowane przez społeczności:
–
wspieranie przygotowywania, prowadzenia i animacji lokalnych strategii;
–
wspieranie działań opracowywanych i realizowanych w ramach lokalnej strategii w
obszarach objętych Europejskim Funduszem Socjalnym w zakresie zatrudnienia,
kształcenia, włączenia społecznego oraz budowania potencjału instytucjonalnego.
–
inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i socjalną w celu poprawy dostępu do usług w
zakresie opieki zdrowotnej i usług socjalnych oraz ograniczenia nierówności w zakresie
opieki zdrowotnej, ze szczególnym uwzględnieniem grup zmarginalizowanych, na
przykład Romów i osób zagrożonych ubóstwem;
–
inwestycje infrastrukturalne, które przyczyniają się do modernizacji, transformacji
strukturalnej i zrównoważonego rozwoju systemów opieki zdrowotnej, prowadzące do
wymiernej poprawy w zakresie opieki zdrowotnej, w tym środki w zakresie e-zdrowia;
–
ukierunkowane inwestycje infrastrukturalne na rzecz wspierania przechodzenia z opieki
instytucjonalnej na opiekę w ramach społeczności, która zwiększa możliwości
samodzielnego życia w społeczności oferującej wysokiej jakości usługi;
–
inwestycje w infrastrukturę wsparcia dla opieki nad dziećmi, opieki nad osobami
starszymi oraz opieki długoterminowej.
–
wsparcie rewitalizacji fizycznej i gospodarczej zubożałych społeczności miejskich i
wiejskich, w tym społeczności Romów, służącej ograniczeniu przestrzennej
koncentracji ubóstwa, w tym promowanie planów zintegrowanych, w których
zapewnianiu mieszkań czynszowych towarzyszą w szczególności interwencje w
dziedzinie szkolnictwa, zatrudnienia i zdrowia, w tym obiektów sportowych dla
ludności miejscowej;
–
wsparcie rozwoju przedsiębiorstw społecznych poprzez opracowywanie nowych modeli
działalności gospodarczej i innowacyjnych rozwiązań w celu sprostania wyzwaniom
społecznym;
–
wsparcie konkretnych inwestycji ukierunkowanych na usuwanie barier dostępności i
zapobieganie ich powstawania;
–
wspieranie lokalnych strategii rozwoju realizowanych przez społeczności poprzez
wspieranie budowania potencjału lokalnych grup działania oraz przygotowywania,
prowadzenia i animacji lokalnych strategii, oraz poprzez wspieranie działań
przygotowywanych i realizowanych w ramach lokalnej strategii w obszarach
podlegających EFRR w zakresie włączenia społecznego oraz rewitalizacji fizycznej i
gospodarczej.
–
wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiejskich przez promowanie lokalnego
rozwoju realizowanego przez społeczności (lokalne strategie rozwoju LEADER) oraz
35/47
poprzez inwestycje we wszystkie rodzaje małej infrastruktury na obszarach wiejskich
oraz inwestowanie w tworzenie, ulepszanie lub rozszerzanie lokalnych usług
podstawowych dla ludności wiejskiej, szczególnie na oddalonych obszarach wiejskich,
wraz z innymi działaniami na rzecz poprawy jakości życia w miejscowościach
wiejskich oraz zwiększenia ich atrakcyjności („odnowy wsi”).
9.2
W ramach polityki aktywnego włączenia społecznego należy uwzględniać konieczność
lepszej koordynacji między kształceniem, systemami zabezpieczenia społecznego oraz
politykami w zakresie rynku pracy celem zapewnienia wejścia na rynek pracy osobom w
najbardziej niekorzystnej sytuacji zgodnie z zaleceniem Komisji w sprawie aktywnej
integracji osób wykluczonych z rynku pracy63. Wsparcie dochodu poprzez EFS powinno być
finansowane jedynie jako środek uzupełniający, w ramach podejścia zintegrowanej ścieżki do
rynku pracy, i powinno być ograniczone do czasu trwania środków aktywizacji. Publiczne
programy zatrudnienia mogą być wspierane jedynie jako środek przejściowy, którego
głównym celem jest wyposażenie ludzi w umiejętności, kompetencje i kwalifikacje niezbędne
do ponownego wejścia na rynek pracy. Funduszy objętych zakresem wspólnych ram
strategicznych nie można wykorzystywać do działań przyczyniających się do jakiejkolwiek
formy segregacji i dyskryminacji.
Państwa członkowskie wzywa się do korzystania z map ubóstwa przy opracowywaniu i
realizacji zintegrowanych strategii na rzecz wspierania obszarów i grup w najbardziej
niekorzystnej sytuacji, na przykład Romów.
9.3
Zintegrowane wykorzystanie funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych jest
szczególnie istotne w odniesieniu do terytorialnego wymiaru ubóstwa. Integracja społeczności
zmarginalizowanych wymaga spójnych i wielowymiarowych rozwiązań wspieranych z
różnych funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, uzupełniających zasoby
krajowe i realizowanych z zachowaniem spójności z reformami systemów zabezpieczenia
społecznego. Takie wielowymiarowe zintegrowane podejście obejmujące działania z różnych
funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych jest szczególnie istotne dla
społeczności romskiej, której skuteczna integracja wymaga inwestycji w zakresie
zatrudnienia, kształcenia, opieki zdrowotnej, zapewnienia mieszkań i integracji społecznej.
Na zubożałych obszarach miejskich działalność w zakresie rewitalizacji fizycznej i
gospodarczej wspierana przez EFRR powinna iść w parze z działaniami EFS zmierzającymi
do promowania włączenia społecznego grup zmarginalizowanych. Na obszarach wiejskich
można również wykorzystywać wsparcie EFRROW do promowania włączenia społecznego,
szczególnie poprzez lokalny rozwój realizowany przez społeczności („LEADER”), co nadal
będzie obowiązkowym elementem programów rozwoju obszarów wiejskich.
Istotne jest również wykorzystanie synergii między funduszami objętymi zakresem
wspólnych ram strategicznych w celu zmniejszenia nierówności pod względem dostępu do
usług. W celu zwiększenia skuteczności działań EFS zmierzających do zwiększenia dostępu
do przystępnych cenowo, zrównoważonych i wysokiej jakości usług, należy korzystać z
63
Zalecenie Komisji z dnia 3 października 2008 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku
pracy (2008/867/WE).
36/47
EFRR i EFRROW w trybie uzupełniającym w celu inwestowania w infrastrukturę socjalną i
zdrowotną w regionach słabiej rozwiniętych i na obszarach wiejskich.
Należy zapewnić koordynację z programem na rzecz przemian i innowacji społecznych,
zwiększając dostęp do mikrofinansowania dla przedsiębiorców społecznych, oraz z
programem „Erasmus dla wszystkich”, w szczególności z projektami współpracy w zakresie
edukacji szkolnej, kształcenia i szkolenia zawodowego oraz kształcenia dorosłych.
Celem Funduszu Migracji i Azylu64 jest wzmocnienie systemów azylowych, wzmocnienie
międzynarodowej ochrony uchodźców, wspieranie solidarności i podziału odpowiedzialności
między państwami członkowskimi, sprzyjanie rozwojowi proaktywnych strategii
imigracyjnych, promowanie bardziej ukierunkowanych strategii integracyjnych na poziomie
lokalnym i regionalnym, promowanie sprawiedliwych i skutecznych strategii powrotu,
wspieranie rozwoju partnerstw i współpracy z państwami trzecimi oraz wspieranie
Europejskiej Sieci Migracyjnej65. Należy zachować spójność między funduszami objętymi
zakresem wspólnych ram strategicznych a Funduszem Migracji i Azylu, w szczególności
poprzez wsparcie uzupełniające z EFS na rzecz integracji obywateli państw trzecich na rynku
pracy. Mając na względzie zwiększenie skuteczności proponowanych środków, fundusze
objęte zakresem wspólnych ram strategicznych można wdrażać również poprzez instrumenty
finansowe, które w odpowiednich przypadkach można ewentualnie łączyć z instrumentami
finansowymi na poziomie UE.
Innowacje społeczne
Innowacyjne podejścia są konieczne, aby lepiej reagować na wyzwania społeczne związane
ze starzeniem się społeczeństwa, niepełnosprawnością, ubóstwem, bezrobociem,
nierównością, nowymi wzorcami pracy i stylami życia ludności oraz oczekiwaniami
obywateli dotyczącymi spójności społecznej i terytorialnej, ekologicznego wzrostu
gospodarczego, rewitalizacji miejskiej, edukacji i opieki w skuteczny, sprawiedliwy i
zrównoważony sposób. Innowacje społeczne wiążą się z opracowywaniem i wdrażaniem
nowych pomysłów (produktów, usług i modeli) celem sprostania potrzebom i aspiracjom
społeczeństwa, jak również celem stworzenia nowych relacji społecznych bądź ustanawiania
współpracy między organizacjami. Mogą one przyczyniać się do włączenia społecznego oraz
realizacji innych celów tematycznych66 związanych z innowacjami, zatrudnieniem, agendą
cyfrową i potencjałem instytucjonalnym.
Wspieranie innowacji społecznych w ramach funduszy objętych zakresem wspólnych ram
strategicznych istotnie zmieni proces tworzenia innowacyjnych rozwiązań w dziedzinach tak
różnorodnych, jak nauczanie na odległość, inicjatywy w zakresie mikrofinansowania dla
konkretnych grup docelowych, opieka, rolnictwo miejskie i ograniczanie ilości odpadów.
W takie działania powinny się angażować osoby indywidualne, grupy i stowarzyszenia,
organizacje niekomercyjne, podmioty rynkowe oraz sektor publiczny. Innowacyjne
64
65
66
COM(2011) 751 wersja ostateczna, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające
Fundusz Migracji i Azylu.
Decyzja Rady z dnia 14 maja 2008 r. w sprawie ustanowienia Europejskiej Sieci Migracyjnej
(2008/381/WE).
Zgodnie z wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie EFS [COM(2011) 607 wersja ostateczna] EFS
służy wspieraniu innowacji społecznych we wszystkich obszarach mieszczących się w jego zakresie,
natomiast państwa członkowskie identyfikują tematy dotyczące innowacji społecznych odpowiadające ich
potrzebom.
37/47
rozwiązania wymagają sprawniejszego i kreatywnego współdziałania między podmiotami,
wiążącego się z podejmowaniem ryzyka.
Przedsiębiorczość społeczna to ogromne źródło innowacji społecznych. W swojej inicjatywie
na rzecz przedsiębiorczości społecznej67 Komisja wezwała „państwa członkowskie i
samorządy lokalne do wspierania i promowania rozwoju przedsiębiorstw społecznych w
zakresie ich własnych kompetencji”.
Nawet jeżeli innowacje o charakterze technologicznym i społecznym różnią się, w ramach
wielu innowacji społecznych można wykorzystywać potencjał internetowych sieci
społecznościowych dla wzmocnienia pozycji jednostek. Dlatego też zapewnienie łączności
internetowej i wspieranie zdobywania umiejętności cyfrowych jest kluczowym czynnikiem
wzmocnienia pozycji jednostek związanym z innowacjami społecznymi.
67
38/47
10.
INWESTOWANIE W EDUKACJĘ, UMIEJĘTNOŚCI I UCZENIE SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE
10.1
ram strategicznych
„Poprawa poziomu wykształcenia, zwłaszcza poprzez zredukowanie liczby osób
przedwcześnie kończących naukę do poziomu 10 % oraz poprzez podwyższenie do co najmniej
40 % odsetka osób w wieku 30-34 lat, które posiadają wykształcenie wyższe lub
równorzędne”.
Obecna sytuacja68:
Łączny cel UE w zakresie przedwczesnego kończenia nauki nie zostanie osiągnięty w oparciu
o obecne zobowiązania krajowe. Założone cele krajowe wskazują, że do 2020 r. odsetek osób
przedwcześnie kończących naukę osiągnie poziom 10,5 %, tym samym rozmijając się ze
wspólnym europejskim celem wynoszącym 10 %. Średni dla całej UE poziom
przedwczesnego kończenia nauki w 2010 r. wynosił 14,1 %, w porównaniu z poziomem 14,4
% w roku 2009. Za liczbą tą kryje się jednak znaczne zróżnicowanie między państwami i w
ramach poszczególnych państw.
Jeżeli chodzi o wykształcenie wyższe (wśród osób w wieku 30-34 lat), łączny efekt realizacji
istniejących celów krajowych ustalonych przez państwa członkowskie może doprowadzić
jedynie do osiągnięcia poziomu około 37 % w 2020 r. Jednak odsetek osób z wykształceniem
wyższym w UE zwiększył się z 32,3 % w 2009 r. do 33,6 % w 2010 r. i, sądząc po obecnym
trendzie, cel przewodni na poziomie 40 % może być faktycznie osiągnięty w odniesieniu do
grupy osób w wieku 30-34 lat.
Wsparcie w ramach EFRROW będzie również dotyczyć względnie niskich poziomów
umiejętności w sektorze rolnym stwarzających bariery konkurencyjności.
Ograniczanie przedwczesnego kończenia nauki i promowanie równego dostępu do stojącego
na dobrym poziomie szkolnictwa wczesnego, podstawowego i średniego:
–
ukierunkowane wsparcie na rzecz wdrażania kompleksowych i spójnych polityk
opartych na dowodach, mających na celu ograniczenie przedwczesnego kończenia
nauki, obejmujących środki zapobiegawcze, wczesnointerwencyjne i kompensacyjne,
takie jak szkoły drugiej szansy i wspieranie uczęszczania do placówek szkolnictwa
publicznego, w których nie ma segregacji;
–
budowanie potencjału nauczycieli, trenerów, osób kierujących szkołami i pracowników
szkół, wprowadzenie systemów zapewnienia i monitorowania jakości, rozwijanie
zasobów edukacyjnych, w tym wykorzystanie ICT, rozwijanie umiejętności twórczych i
walka ze stereotypami płciowymi w kształceniu i szkoleniu;
68
COM(2011)815 wersja ostateczna, Roczna analiza wzrostu gospodarczego na 2012 r. – załącznik I.
39/47
–
radzenie sobie z przeszkodami w dostępie, które napotykają dzieci z rodzin
znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, w szczególności w najwcześniejszym okresie
dzieciństwa (w wieku 0-3 lat);
–
wspieranie programów nauczania mających na celu pomoc dzieciom i młodzieży z
trudnościami w nauce, tak aby umożliwić im integrację w ramach powszechnego
systemu kształcenia;
–
wspieranie przechodzenia ze specjalnych szkół dla osób niepełnosprawnych do szkół
powszechnych.
Podniesienie jakości, efektywności i dostępności szkolnictwa wyższego i równorzędnego,
mając na względzie podwyższenie poziomów uczestnictwa i ukończenia:
–
ukierunkowane wsparcie dla poszczególnych studentów, szczególnie pochodzących z
grup niewystarczająco reprezentowanych i szczególnie wrażliwych, aby mogli oni
podejmować studia wyższe, oraz otwieranie szkolnictwa wyższego na osoby z
„nietradycyjnych” grup społecznych i wsparcie dla dorosłych osób uczących się;
–
inwestycje w zakresie opracowywania nowych metod nauczania oraz opracowywania i
wprowadzania innowacyjnych technologii, w tym otwartych zasobów edukacyjnych, z
myślą o zapewnianiu treści edukacyjnych wysokiej jakości, między innymi szkoleń i
budowania potencjału nauczycieli i naukowców;
–
wspieranie adekwatności programów szkolnictwa wyższego do potrzeb rynku pracy, w
tym poprzez działania wspierające rozwiązywanie problemów, kreatywność i rozwój
przedsiębiorczości;
–
tworzenie
i
wzmacnianie
partnerstw
przedsiębiorstwami i sektorem badawczym.
między
szkolnictwem
wyższym,
Zwiększanie dostępności uczenia się przez całe życie, podwyższanie umiejętności i
kompetencji pracowników oraz zwiększanie adekwatności systemów kształcenia i szkolenia
do potrzeb rynku pracy:
–
wdrażanie strategii uczenia się przez całe życie w odniesieniu do pracowników we
współpracy z partnerami społecznymi, włączając w to szkolenia i rozwijanie
umiejętności, a także zwiększanie kompetencji przekrojowych pracowników, takich jak
znajomość języków obcych, kompetencje informatyczne i przedsiębiorczość;
–
dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego do zapotrzebowania na
rynku pracy poprzez wdrażanie uczenia się poprzez praktykę w ramach kształcenia i
szkolenia zawodowego, w tym poprzez programy praktyk i zachęcanie przedsiębiorstw
do przyjmowania większej liczby praktykantów;
–
promowanie systemów zapewnienia jakości w szkoleniu i kształceniu zawodowym
zgodnie z zaleceniem w sprawie europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania
jakości;
–
elastyczne ścieżki przechodzenia między poszczególnymi sektorami kształcenia i
szkolenia oraz między kształceniem i pracą, w szczególności poprzez uczenie się i
doradztwo zawodowe, programy praktyk, systemy potwierdzania i uznawania nabytych
40/47
kompetencji, krajowe ramy kwalifikacji i stosowne systemy przyznawania punktów, na
przykład europejski system transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym
(ECVET) i europejski system transferu i akumulacji punktów (ECTS);
–
wsparcie w zakresie okresów mobilności za granicą dla absolwentów i osób na rynku
pracy, w tym osób z grup w niekorzystnej sytuacji, w celu nabycia nowych umiejętności
i kompetencji;
–
poprawa jakości kształcenia zawodowego wstępnego i ustawicznego dla nauczycieli i
innych pracowników zaangażowanych w kształcenie i szkolenie;
–
promowanie atrakcyjności i wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego, w
tym kampanie i konkursy umiejętności, a także wspieranie młodzieży na etapie
kształcenia obowiązkowego w zakresie poznawania zawodów i możliwości
zawodowych;
–
promowanie
partnerstw/sieci
partnerów
społecznych,
przedsiębiorstw,
instytucji/organizatorów kształcenia i szkolenia w celu poprawy przepływu informacji o
potrzebach na rynku pracy, wprowadzenia metod nauczania opartych na
doświadczeniach praktycznych, zachęcania do eksperymentów i dostosowywania
programów;
–
wsparcie w zakresie zwiększania podstawowych umiejętności i kluczowych
kompetencji osób dorosłych, w tym migrantów, oraz tworzenie nowych możliwości
spożytkowania wiedzy i umiejętności osób starszych;
–
wspieranie rozwoju systemów kształcenia dorosłych z zachowaniem standardów
wysokiej jakości.
–
wspieranie inwestycji w infrastrukturę edukacyjno-szkoleniową szczególnie w celu
zmniejszenia nierówności w ujęciu terytorialnym i promowania kształcenia bez
segregacji, zwiększania zdolności systemów kształcenia i szkolenia do reagowania na
zmieniające się potrzeby w zakresie wzorców umiejętności, a także w celu dopełniania
środków EFS.
Wspomaganie uczenia się przez całe życie i szkolenia zawodowego w rolnictwie i leśnictwie,
w szczególności poprzez:
–
wspieranie szkolenia zawodowego i nabywania umiejętności w takich dziedzinach, jak
zarządzanie gospodarstwem rolnym, zrównoważone praktyki gospodarki rolnej,
podnoszenie jakości i wykorzystanie nowych technologii związanych z rolnictwem i
leśnictwem;
–
wspieranie działań demonstracyjnych służących transferowi wiedzy wśród rolników w
zakresie nowych praktyk w branży, a w przypadku przekazywania informacji oraz
krótkoterminowych wymian i wizyt w ramach UE służących promowaniu wymiany
dobrych praktyk rolnych i leśnych; w ujęciu ogólnym wspieranie uczenia się przez całe
życie i szkolenia zawodowego na terenach wiejskich (w odróżnieniu od kursów i
szkoleń zwyczajowo zapewnianych w
ramach szkolnictwa średniego lub
41/47
wyższego), na przykład szkolenia w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem lub innych
umiejętności koniecznych do dywersyfikacji działalności poza sektor rolny.
10.2
Działania w tym obszarze powinny odzwierciedlać cele zawarte w konkluzjach Rady z dnia
12 maja 2009 r. na temat strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia
i szkolenia. Inwestycje powinny wspierać równy dostęp do wysokiej jakości kształcenia na
wszystkich poziomach edukacji oraz promować procesy modernizacyjne. Zgodnie z zasadami
uczenia się przez całe życie działania powinny obejmować wszystkie sektory, uwzględniając
również uczenie się w warunkach nieformalnych i pozaformalnych. Celem reform powinno
być również zapewnienie nabywania kluczowych kompetencji, szczególnie w kontekście
możliwości zatrudnienia. Reformy powinny mieć również na celu lepsze dopasowanie
oferowanych umiejętności do zapotrzebowania na rynku pracy, wspierając kreatywność,
umiejętności rozwiązywania problemów i przedsiębiorczość oraz pomagając w przechodzeniu
na gospodarkę niskoemisyjną i zasobooszczędną. Skuteczne inwestycje wymagają tworzenia
partnerstw na rzecz wiedzy między szkolnictwem wyższym, sektorem kształcenia i szkolenia
zawodowego, sektorem badawczym, przedsiębiorstwami, sektorem publicznym i
organizacjami niekomercyjnymi. Nacisk należy położyć na wzmocnienie powiązań między
kształceniem a światem pracy.
10.3
Choć to EFS będzie głównym funduszem w przypadku inwestycji bezpośrednich w tym
obszarze, inne fundusze też będą miały w nich swój udział. W ramach EFRR należy wspierać
inwestycje infrastrukturalne w zakresie kształcenia i szkolenia, będące częścią strategii na
rzecz kształcenia i szkolenia na poziomie regionalnym, krajowym i unijnym, a także
inwestycje niezbędne do skutecznego wdrażania projektów EFS w tej dziedzinie. Podczas gdy
EFS służy wspieraniu szkolenia we wszystkich sektorach gospodarki, EFRROW i EFMR
skupią się na sektorze rolniczym i sektorze rybołówstwa. Rozwój kapitału ludzkiego grup
znajdujących się w niekorzystnej sytuacji przyczyni się do realizacji celów w zakresie
włączenia społecznego i zatrudnienia określonych w odniesieniu do funduszy objętych
zakresem wspólnych ram strategicznych. Poprzez EFRROW można uzupełniać interwencje
EFS, wspierając szkolenia i uczenie się przez całe życie w sektorze rolnym i sektorze
leśniczym bądź uzupełniając niedociągnięcia w zakresie szkoleń na terenach wiejskich,
uwzględniając tu inwestycje w małą infrastrukturę edukacyjną i szkoleniową. Będzie miało to
szczególne znaczenie na oddalonych obszarach wiejskich.
Należy zapewnić koordynację z programem „Erasmus dla wszystkich”, w ramach którego
wsparcie będzie się skupiać na międzynarodowej mobilności edukacyjnej studentów,
młodzieży i pracowników; na strategicznych partnerstwach między organizacjami i
instytucjami w całej Europie; oraz na działaniach wspierających opracowywanie i wdrażanie
polityki. Należy dążyć do osiągnięcia koordynacji między instrumentami, w szczególności
poprzez wspieranie komplementarności finansowania mobilności i finansowania działań
upowszechniających najlepsze praktyki i innowacyjne projekty zidentyfikowane na poziomie
UE w ramach programu „Erasmus dla wszystkich”. Agencje krajowe ustanowione w ramach
tego programu mogą przyczynić się do zapewnienia takiej koordynacji.
Kluczowe cele i założenia można realizować również poprzez instrumenty finansowe, które w
odpowiednich przypadkach można ewentualnie łączyć z instrumentami finansowymi na
poziomie UE.
42/47
11.
ZWIĘKSZANIE
11.1
ram strategicznych
POTENCJAŁU INSTYTUCJONALNEGO I ZAPEWNIENIE EFEKTYWNEJ
ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Zwiększanie potencjału instytucjonalnego i administracyjnego na wszystkich poziomach i we
wszystkich dziedzinach ma istotne znaczenie dla wspierania dostosowań strukturalnych.
Ograniczanie obciążeń regulacyjnych i administracyjnych oraz promowanie wysokich
standardów w zakresie przejrzystości, integralności i odpowiedzialności administracji
publicznej sprzyjają również zwiększeniu wydajności i konkurencyjności. W tym względzie
priorytetowo należy traktować ograniczanie obciążeń administracyjnych nakładanych na
obywateli i przedsiębiorstwa oraz zwiększanie przejrzystości, integralności i jakości
administracji publicznej i efektywności świadczenia usług publicznych we wszystkich
sektorach (uwzględniając jednak podnoszenie umiejętności w dziedzinie opracowywania
polityki, innowacji organizacyjnych, e-rządzenia i zamówień publicznych w zakresie
rozwiązań innowacyjnych).
Inwestowanie w potencjał instytucjonalny oraz efektywność organów administracji publicznej
i usług publicznych, mając na względzie reformy, lepsze uregulowania prawne i dobre
rządzenie:
–
reformy służące zapewnieniu lepszych uregulowań prawnych, synergii między polityką
a skutecznym zarządzaniem strategiami publicznymi oraz przejrzystości, integralności i
odpowiedzialności w ramach administracji publicznej i wydatkowania środków
publicznych;
–
opracowywanie i wdrażanie strategii i polityk w zakresie zasobów ludzkich.
Budowanie potencjału podmiotów kształtujących politykę w zakresie zatrudnienia,
kształcenia, zdrowia i spraw społecznych oraz porozumienia sektorowe i terytorialne służące
zachęcaniu do reform na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym:
–
zwiększanie potencjału zainteresowanych podmiotów, na przykład parterów
społecznych i organizacji pozarządowych, tak aby pomóc im bardziej skutecznie wnosić
wkład w politykę w zakresie zatrudnienia, kształcenia i spraw społecznych;
–
opracowywanie porozumień sektorowych i terytorialnych w dziedzinie zatrudnienia,
włączenia społecznego, zdrowia i kształcenia na wszystkich poziomach terytorialnych.
–
wzmacnianie potencjału instytucjonalnego oraz efektywności organów administracji
publicznej i służb publicznych związanych z wdrażaniem EFRR, wspierając działania w
zakresie potencjału instytucjonalnego i efektywnej administracji publicznej prowadzone
w ramach EFS, w tym w razie konieczności zapewnianie urządzeń i elementów
infrastruktury służących modernizacji służb publicznych zajmujących się takim
dziedzinami, jak polityka w zakresie zatrudnienia, kształcenia, zdrowia, spraw
43/47
społecznych oraz cła.
11.2
Działania związane z tym celem tematycznym powinny skupiać się na zwiększaniu
efektywności organów administracji publicznej w ramach reformy administracji publicznej i
sektora publicznego. To wymaga zintegrowanego podejścia obejmującego rozwiązywanie
problemów instytucjonalnych w administracji jako całości, a nie skupiania się na
indywidualnych sektorach lub projektach bądź wskaźnikach absorpcji finansowania.
Działania powinny odnosić się do możliwości strategicznego planowania, gromadzenia
informacji oraz działań związanych z oceną, w tym rozwiązań w zakresie zarządzania
opartego na wynikach, zasobów ludzkich, zdolności wdrażania prawodawstwa UE oraz
zdolności wdrażania reform i programów inwestycji publicznych i ograniczania obciążeń
administracyjnych. Działania powinny się skupiać na problemach oraz na budowaniu
potencjału w zakresie podejmowania nowych działań, w tym działań związanych z łączeniem
w ramach programów kwestii łagodzenia zmian klimatu i przystosowywania się do nich.
Ponadto potencjał podmiotów realizujących programy w ramach funduszy objętych zakresem
wspólnych ram strategicznych można zwiększyć poprzez „pomoc techniczną” dostępną w
przypadku wszystkich tych funduszy.
44/47
ZAŁĄCZNIK II: PRIORYTETY WSPÓŁPRACY
Transgraniczna, międzynarodowa i międzyregionalna współpraca w ramach EFRR
Obszary transgraniczne i transnarodowe o wspólnych głównych cechach geograficznych
(jeziora, rzeki, baseny mórz i łańcuchy górskie) powinny uczestniczyć we wspólnym
zarządzaniu i promowaniu swoich zasobów naturalnych, chronić różnorodność biologiczną i
usługi ekosystemowe, prowadzić zintegrowane transgeniczne zarządzanie ryzykiem klęsk
żywiołowych, zajmować się kwestiami zanieczyszczeń tych obszarów oraz wprowadzać
środki przystosowywania się do zmiany klimatu, zapobiegania zagrożeniom i zarządzania
ryzykiem, w szczególności w odniesieniu do ochrony przeciwpowodziowej i ochrony
wybrzeża.
Aby osiągnąć masę krytyczną, współpraca może być szczególnie skuteczna w dziedzinie
badań naukowych, innowacji i ICT, poprzez wspieranie klastrów innowacyjności, ośrodków
kompetencji i inkubatorów przedsiębiorczości oraz inteligentne powiązania między sektorem
przedsiębiorstw a ośrodkami badawczymi i szkolnictwa wyższego. Należy również wspierać
opracowywanie wspólnych rozwiązań w zakresie inteligentnej specjalizacji, instrumentów
regionalnego partnerstwa i platform wspólnego inwestowania. Osiągnięciu masy krytycznej
służy również wspieranie partnerstw między instytucjami oświatowymi i wymiany studentów
i nauczycieli.
Korzyści skali, które można osiągnąć dzięki współpracy transgranicznej i transnarodowej,
mają istotne znaczenie dla inwestycji związanych ze wspólnym wykorzystywaniem usług
publicznych, w szczególności w zakresie oczyszczania ścieków i uzdatniania wody,
infrastruktury zdrowotnej, ośrodków i urządzeń edukacyjnych, dostępności, infrastruktury
socjalnej, ICT, infrastruktury badawczej i innowacyjnej, infrastruktury ekologicznej,
systemów zarządzania katastrofami i służb ratowniczych. Promowanie miękkiej współpracy
w tych dziedzinach (w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych, tworzenia wspólnych programów
edukacyjnych i szkoleniowych, harmonizacji rozkładów i opłat, wprowadzania nowych
połączeń transportu publicznego bądź procedur zarządzania ryzykiem) może jeszcze bardziej
przyczynić się do osiągnięcia oszczędności i podniesienia jakości życia.
W odniesieniu do infrastruktury sieci transgranicznych programy współpracy
międzynarodowej mogą skupiać się na zapewnieniu wsparcia dla spójnego planowania
infrastruktury transportowej (w tym TEN-T) oraz rozwoju przyjaznych dla środowiska i
interoperacyjnych rodzajów transportu na większych obszarach geograficznych. Współpraca
transgraniczna, w szczególności między regionami słabiej rozwiniętymi, może koncentrować
się na brakujących połączeniach transgranicznych będących wąskimi gardłami w ramach
przepływów transportowych. Można wspierać rozwój sieci energetycznych służących
szerszemu wykorzystaniu energii elektrycznej produkowanej ze źródeł odnawialnych poprzez
współpracę międzynarodową i transgraniczną w zakresie inwestowania w określone odcinki
sieci infrastrukturalnych.
Konkretną kwestią w zakresie współpracy transgranicznej jest ulepszenie transgranicznego
funkcjonowania rynku pracy i, w konsekwencji, zwiększenie transgranicznej mobilności
pracowników. Można to osiągnąć poprzez promowanie transgranicznych platform szukania
pracy lub ośrodków doradczych oraz współpracę między związkami zawodowymi, urzędami
pracy i innymi podmiotami rynku pracy. Istotne znaczenie ma wspieranie tworzenia prostych
i szybkich procedur dotyczących wzajemnego uznawania kwalifikacji, umów podatkowych,
45/47
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych kwestii pracowniczych.
W ramach współpracy międzyregionalnej należy dążyć do zwiększenia skuteczności polityki
spójności poprzez zachęcanie do wymiany doświadczeń między regionami i miastami
służącej lepszemu projektowaniu i wdrażaniu programów operacyjnych w ramach celu
„Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia”. W szczególności należy
zacieśniać współpracę i wymianę między innowacyjnymi klastrami prowadzącymi
intensywne badania i instytucjami badawczymi, korzystając z doświadczeń zdobytych w
ramach inicjatyw „Regiony wiedzy” i „Potencjał badawczy w regionach objętych celem
‘Konwergencja’ w najbardziej oddalonych regionach” w ramach siódmego programu
ramowego w zakresie badań.
Poprawa rządzenia jest również ważnym aspektem programów transnarodowych i
transgranicznych, w szczególności programów dotyczących przestępczości transgranicznej i
bezpieczeństwa transgranicznego, w tym finansowania budowania potencjału systemów
celnych. Działania powinny stanowić uzupełnienie działań finansowanych z Funduszu
Bezpieczeństwa Wewnętrznego69, w tym poprawy współpracy policyjnej, wymiany i
udostępniania informacji, zapobiegania przestępczości, walki z przestępczością
transgraniczną, jak również z poważną przestępczością zorganizowaną w ogóle, dobrego
rządzenia oraz walki z korupcją.
UE musi wykorzystać szczególne geostrategiczne położenie swoich regionów najbardziej
oddalonych znajdujących się w danych obszarach geograficznych (na Atlantyku, Morzu
Karaibskim i Oceanie Indyjskim) i w pełni włączyć je do swojej polityki. Dlatego też należy
ulepszyć, wzmocnić i wspierać współpracę terytorialną obejmującą regiony najbardziej
oddalone.
Wkład głównych programów w strategie makroregionalne i strategie dotyczące basenów
morskich
Celem strategii makroregionalnych jest zorganizowanie współpracy między państwami i
obszarami poprzez zaktywizowanie podmiotów lokalnych i regionalnych w zakresie
dostosowania polityki i finansowania oraz w zakresie identyfikowania wspólnych spraw,
rozwiązań i działań. Analogicznie strategie dotyczące basenów morskich w zasadniczy
sposób przyczyniają się do skutecznego wdrożenia zintegrowanej polityki morskiej70.
Skuteczne strategie makroregionalne i strategie dotyczące basenów morskich wymagają
skutecznej mobilizacji środków finansowych UE. Dlatego też w ramach programów
współfinansowanych przez wszystkie fundusze objęte zakresem wspólnych ram
strategicznych należy priorytetowo traktować operacje wynikające z tych strategii,
organizować konkretne zaproszenia do składania ofert bądź priorytetowo traktować te
operacje w procesie wyboru. Programy transnarodowe mogą stanowić niezbędne ramy dla
wspierania szeregu obszarów polityki i funduszy potrzebnych do wdrażania strategii
makroregionalnych i strategii dotyczących basenów morskich.
Do kluczowych działań ujętych w różnych celach tematycznych, które można finansować z
funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych w kontekście strategii
69
70
COM(2011) 753 wersja ostateczna, Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
ustanawiającego w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego instrument finansowy na rzecz
wspierania współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego.
Konkluzje Rady z dnia 16 listopada 2010 r.
46/47
makroregionalnych, należą: tworzenie europejskich korytarzy transportowych, w tym
wspieranie modernizacji systemu celnego, zapobieganie klęskom żywiołowym,
przygotowanie się i reagowanie na nie, gospodarka wodna na poziomie dorzecza,
infrastruktura ekologiczna, zintegrowana współpraca morska w ujęciu transgranicznym i
międzysektorowym, badania naukowe i innowacje, sieci ICT, zarządzanie wspólnymi
zasobami morskimi w basenie morskim oraz ochrona morskiej różnorodności biologicznej.
Współpraca transnarodowa w ramach EFS
W ramach EFS wspierana jest współpraca transnarodowa między partnerami na poziomie
krajowym lub regionalnym z co najmniej dwóch państw członkowskich w celu zwiększania
skuteczności polityk objętych EFS poprzez wzajemne uczenie się. Współpraca transnarodowa
może obejmować różne podmioty, na przykład podmioty prawa publicznego, instytucje
pośredniczące, partnerów społecznych, organizacje pozarządowe. Współpraca transnarodowa
może obejmować dowolne obszary podlegające EFS, jednak największą wartość dodaną
wzajemnego uczenia się osiąga się w obszarach wskazanych w zaleceniach Rady. Państwa
członkowskie mogą zdecydować się na prowadzenie współpracy w sposób elastyczny i w
takim przypadku mogą wybierać takie tematy działań transnarodowych i ustanawiać takie
odpowiednie mechanizmy ich realizacji, które są najlepiej dopasowane do ich potrzeb.
Ponadto Komisja wesprze działania transnarodowe w ramach wzajemnego uczenia się i
skoordynowanego lub wspólnego działania w zakresie ograniczonej liczby tematów
zatwierdzonych przez Komitet Europejskiego Funduszu Społecznego. W tym celu Komisja
będzie prowadziła platformę na poziomie UE celem ułatwienia wymiany doświadczeń,
budowania potencjału i tworzenia sieci kontaktów oraz rozpowszechniania odpowiednich
wyników. Komisja opracuje również skoordynowane ramy realizacji, w tym wspólne kryteria
kwalifikowalności, rodzaje i harmonogram działań oraz wspólne rozwiązania metodyczne w
zakresie monitorowania i oceny, mając na celu zwiększenie potencjału współpracy
transnarodowej i maksymalizowanie skuteczności odpowiednich interwencji.
47/47

dla EFRR, EFS, FS, EFRROW oraz EFMiR Załączniki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Minimalne wymagania sprzętowe System operacyjny: Windows 7

SPECYFIKACJA OFEROWANEGO TOWARU Nazwa Parametr

Sprzętowe testery pamięci

VVIKO 8800GT MAX - czyli kolejny potwór z 1gb ram

Projekt: Definiowanie i wdrażanie strategii rozwoju biznesu Klient

Rozpoczęło się w Koksowni Przyjaźń Sp. z oo

wrzesień

Minimalne wymagania sprzętowe System operacyjny: Windows XP