Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Muzeum

Materiały z sesji naukowej
zorganizowanej przez Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie
13–15 listopada 2013 roku
Redakcja
Tomasz Janiak, Dariusz Stryniak
Gniezno 2014
7
Spis treści
Słowo wstępne ...........................................................................................................................9
Teresa Rodzińska-Chorąży
Drewno i kamień — czyli co i kiedy zbudowali dwaj pierwsi Piastowie? ..............11
Teresa Rodzińska-Chorąży, Zofia Jagosz-Zarzycka
Rotunda na Górze Zamkowej w Cieszynie — prace badawcze w 2013 roku ......27
Marta Graczyńska, Monika Kamińska
Architektura monastyczna w Polsce do końca XI wieku. Nowe spojrzenie ..........47
Masza Sitek
Problematyczna podstawa rekonstrukcji: narracja Kosmasa o zburzeniu
grobu św. Wojciecha .................................................................................................................67
Artur Różański
Kalisz i Kotłów — dwie południowowielkopolskie świątynie doby
Mieszka III. Oryginał i kopia czy tylko przypadkowa analogia? .................................89
Anna Marciniak-Kajzer, Zbigniew Lechowicz
Góra św. Małgorzaty. Romańszczyzna wokół Łęczycy ..................................................109
Zbigniew Pianowski, Adam Kostek, Michał Krzemiński,
Magdalena Krzemińska
Cerkiew św. Jana Chrzciciela (tzw. księcia Wołodara) na Wzgórzu
Zamkowym w Przemyślu w świetle III etapu archeologicznych badań
uzupełniających w 2012 roku ................................................................................................125
Ewa Łużyniecka
Próba odtworzenia przeobrażeń rozplanowania klasztoru Dominikanów
w Gdańsku ....................................................................................................................................145
Jakub Lewicki
Wolnostojąca wczesnośredniowieczna budowla w zespole klasztornym
oo. Dominikanów w Lublinie .................................................................................................173
Piotr Samól
Architektura kościoła podominikańskiego pw. św. św. Piotra i Pawła
w Chełmnie w świetle badań z lat 2010–2013 ................................................................191
Zygmunt Świechowski
Rola koloru w architekturze romańskiej na wybranych przykładach
francuskich ...................................................................................................................................205
8 Spis treści
Jakub Adamski
Rola Strasburga i Górnej Nadrenii w rozwoju XIV-wiecznej architektury
sakralnej w Polsce i na Śląsku ................................................................................................215
Olga Antowska-Gorączniak
Brunsbergowskie inspiracje w Poznaniu — nowe źródła dotyczące
wpływu architektury zachodniopomorskiej w Wielkopolsce ....................................241
Marcin Szyma
In ecclesia sancti Francisci in chori medio. Wprowadzenie do badań nad
miejscem chóru liturgicznego w kościołach średniowiecznego Krakowa ............265
Piotr Pajor
Topografia sakralna katedry krakowskiej w XIV wieku a kult św. Stanisława .......283
Tomasz Ratajczak
Kaplica czy klatka schodowa? Relikty ryzalitu średniowiecznego zamku
królewskiego w Poznaniu .......................................................................................................301
Robert Kunkel
Wyniki ratowniczych prac badawczych podczas remontu fary
pw. św. Bartłomieja w Płocku ................................................................................................313
Wojciech Wółkowski
Część wschodnia katedry fromborskiej w świetle najnowszych badań
architektonicznych ....................................................................................................................323
Janusz Firlet
Wyniki badań zakrystii (kaplicy) przy kościele pw. św. Andrzeja w Krakowie ......337
Krystyna Sulkowska-Tuszyńska
Prezbiterium średniowiecznego kościoła pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego w Przecznie koło Torunia. Ustalenia archeologa .........................................361
Aleksander Piwek
Średniowieczny szczyt południowej części transeptu kościoła
pocysterskiego w Oliwie .........................................................................................................377
Andrzej Kadłuczka
Najnowsze badania detalu architektonicznego na zamku krzyżackim
w Gniewie .....................................................................................................................................391
Maciej Małachowicz
Dachy średniowiecznych kościołów Wrocławia. Faktura i kolorystyka ..................397
Małgorzata Korpała
O potrzebie nowego katalogu malowideł gotyckich w Polsce. Kilka uwag
na marginesie wybranych odkryć ostatnich lat ..............................................................413
Małgorzata Radtke
Część zachodnia claustrum średniowiecznego opactwa benedyktynów
w Mogilnie na podstawie badań archeologicznych z lat 1970–2001 .....................425
9
Słowo wstępne
Jednym z najbardziej spektakularnych przejawów kultury średniowiecza jest architektura murowana, której poświęcono w Muzeum Początków Państwa Polskiego dotąd dwie specjalistyczne konferencje naukowe, koncentrujące się na przedstawieniu
wyników badań w tej dziedzinie. W 2003 roku odbyła się konferencja pt. „Początki
architektury monumentalnej w Polsce”, a w roku 2008 — „Architektura romańska
w Polsce. Nowe odkrycia i interpretacje”. Oba spotkania naukowe zostały podsumowane w obszernych pokonferencyjnych publikacjach. Zachęceni przychylnym przyjęciem dotychczasowych naszych przedsięwzięć oraz pojawiającymi się postulatami
kontynuowania tego gnieźnieńskiego forum wymiany poglądów i prezentacji wyników badań nad architekturą zorganizowaliśmy kolejną, trzecią konferencję naukową
pt. „Śred­niowieczna architektura sakralna w Polsce w świetle najnowszych badań”,
która odbyła się w Gnieźnie w dniach 13–15 listopada 2013 roku. Tym razem rozszerzyliśmy chronologiczny zakres tematyki konferencji o okres późnośredniowieczny,
czyli o architekturę gotycką, a z drugiej zaś strony ograniczyliśmy jej zakres tematyczny do zagadnień dotyczących wyłącznie budownictwa sakralnego. Poszczególne
wystąpienia na naszym spotkaniu cechowała różnorodna problematyka. Poruszano
zarówno tematykę ogólniejszą, dotyczącą wzorców i wpływów zewnętrznych na rodzimą architekturę średniowieczną, jak też omawiano kwestie szczegółowe, odnoszące się
do najnowszych wyników badań archeologicznych nad konkretnymi budowlami sakralnymi, z uwzględnieniem zagadnienia ich form i organizacji przestrzeni wewnętrznej, a także elementów wyposażenia czy dekoracji wnętrz.
Mamy głęboką nadzieję, że spotkanie było bardzo owocne dla jego uczestników
i całego środowiska naukowego oraz że pozytywnie wpłynęło na postęp stanu badań
nad średniowieczną architekturą w Polsce.
Tomasz Sawicki
p.o. Dyrektora
Muzeum Początków Państwa Polskiego
w Gnieźnie